MODÉL PANGAJARAN CONCEPT SENTENCE PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NULIS ÉSÉY.

No. 685/FPBS/0251/2014

MODÉL PANGAJARAN CONCEPT SENTENCE

PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NULIS ÉSÉY (Studi Kuasi-Ékspérimén ka Siswa Kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3

Bandung Taun Ajaran 2013/2014)

SKRIPSI

diajukeun pikeun nyumponan salasahiji sarat nyangking Gelar Sarjana Pendidikan

Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah

ku Rena Anggraeni

NIM 1000177

JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI

UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA 2014

MODÉL PANGAJARAN CONCEPT SENTENCE

PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NULIS ÉSÉY (Studi Kuasi-Ékspérimén ka Siswa Kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3

Bandung Taun Ajaran 2013/2014)

Oleh Rena Anggraeni

Sebuah skripsi yang diajukan untuk

memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni

© Rena Anggraeni 2014 Universitas Pendidikan Indonesia

Februari 2014

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

Skripsi ini tidak boleh diperbanyak seluruhnya atau sebagian

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu MODÉL PANGAJARAN CONCEPT SENTENCE

PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NULIS ÉSÉY

(Studi Kuasi-Eksperimen ka Siswa Kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014)1

Rena Anggraeni2

ABSTRAK

Penelitian ini dilatarbelakangi oleh kurangnya kemampuan siswa dalam pembelajaran menulis, khususnya dalam menulis esai bahasa Sunda. Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui meningkat atau tidaknya kemampuan menulis esai siswa setelah menggunakan model Concept Sentence. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah metode kuasi-eksperimen dengan One-group pretest-posttest design dan tehnik tes. Instrumen yang digunakan dalam penelitian ini adalah lembar tes. Penelitian ini dilaksanakan pada siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Tahun Ajaran 2013/2014. Berdasarkan hasil penelitian diketahui bahwa secara umum kemampuan menulis esai siswa sesudah menggunakan model Concept Sentence meningkat dari 58,8% menjadi 77,8% dengan beda 19%, dan dari uji hipotésis didapatkan hasil (11,87) (2,49). Kesimpulannya, hipotesis alternatif pada penelitian ini yaitu ada beda yang signifikan antara kemampuan menulis esai siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014 sebelum dan sesudah menggunakan model pembelajaran Concept Sentence diterima pada taraf signifikasi 99%. Oleh karena itu, Model Concept Sentence bisa meningkatkan kemampuan menulis esai siswa serta disarankan Model Concept Sentence ini bisa dijadikan alternatif dalam pembelajaran menulis.

Kata kunci: model Concept Sentence, menulis esai

1_{Skripsi ini dibawah bimbingan Prof. Dr. H. Rahman, M.Pd., dan Dr. H. Usep} Kuswari, M.Pd.

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu MODÉL PANGAJARAN CONCEPT SENTENCE

PIKEUN NGARONJATKEUN KAMAMPUH NULIS ÉSÉY

(Studi Kuasi-Eksperimen ka Siswa Kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014)2

Rena Anggraeni2 ABSTRACT

This research was conducted by the fact that show thus learning to write which is considered difficult particulary in writing Sundanese essay affects to the lack of students ability in writing essay. The purpose of this research was to know higlighted or not the learning ability of student in writing essay after used Concept Sentence model. The metode used in this research was a quasi-experimental method with One-group pretest-posttest design and the technique used was test technique. The instrument used in this research was testing worksheet. This research was worked in SMA KARTIKA XIX-3 Bandung grade XII Science. The result of this research found that generally the students writing ability has improved after used Concept Sentence model from 58,8% to 77,8% with difference 19%, and from hypothesis test the result was obtained tvalue (11,87) > ttable (2,49). After all, there was the difference of students’ writing essay ability in XII Science class SMA KARTIKA XIX-3 Bandung 2013/2014 before and after used Concept Sentence learning model, therefore Ha was accepted in significance 99%. It can be conculded highlighted that Concept Sentence model is considered to be used in students writing essay learning and can be alternative choice in leraning to write.

Keywords: Concept Sentence model, writing essay

2_{Skripsi ini dibawah bimbingan Prof. Dr. H. Rahman, M.Pd., dan Dr. H.} Usep Kuswari, M.Pd.

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu DAPTAR EUSI

kaca

PERNYATAAN ...i

ABSTRAK ...ii

PANGJAJAP ...iii

TAWIS NUHUN ...iv

DAPTAR EUSI ...vi

DAPTAR TABÉL ...ix

DAPTAR GRAFIK ...x

DAPTAR LAMPIRAN ...xi

BAB I BUBUKA ... 1

1.1 Kasang Tukang Panalungtikan ... 1

1.2 Idéntifikasi Masalah ... 4

1.3 Rumusan Masalah ... 4

1.4 Tujuan Panalungtikan... 5

1.4.1 Tujuan Umum ... 5

1.4.2 Tujuan Husus ... 5

1.5 Mangpaat Panalungtikan ... 5

1.5.1 Mangpaat Tioritis ... 5

1.5.2 Mangpaat Praktis ... 5

1.6 Raraga Tulisan ... 6

BAB II ULIKAN TIORI, RARAG MIKIR, ASUMSI JEUNG HIPOTÉSIS ... 7

2.1 Ulikan Tiori ... 7

2.1.1 Modél Pangajaran... 7

2.1.2 Modél Pangajaran Cooperative Learning ... 8

2.1.2.1 Wangenan Modél Pangajaran Cooperative Learning ... 8

2.1.2.2 Prinsip Modél Pangajaran Cooperative Learning ... 10

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

2.1.2.4 Kaonjoyan Modél Pangajaran Cooperative Learning... 12

2.1.2.5 Kahéngkéran Modél Pangajaran Cooperative Learning ... 13

2.1.2.6 Sintak Modél Pangajaran Cooperative Learning ... 13

2.1.2.7 Modél Pangajaran Cooperative Learning Tipe Concept Sentence ... 14

2.1.3 Kamampuh Nulis Éséy ... 15

2.1.3.1 Wangenan Nulis Ésey ... 15

2.1.3.2 Ciri-ciri Éséy ... 18

2.1.3.3 Jenis-Jenis Éséy ... 18

2.1.3.4 Struktur Nulis Éséy ... 19

2.1.3.5 Léngkah-léngkah Nulis Éséy ... 20

2.1.4 Modél Concept Sentence dina Nulis Éséy ... 20

2.1.4.1 Oriéntasi Modél Concept Sentence dina Nulis Éséy ... 20

2.1.4.2 Prinsip Modél Concept Sentence dina Nulis Éséy ... 21

2.1.4.3 Sintak atawa Léngkah-léngkah Modél Concept Sentence dina Nulis Éséy ... 22

2.1.4.4 Dampak Modél Concept Sentence dina Nulis Éséy ... 22

2.2 Raraga Mikir ... 23

2.3 Asumsi jeung Hipotésis ... 24

2.3.1 Asumsi ... 24

2.3.2 Hipotésis ... 25

BAB III METODE PENELITIAN...26

3.1 Lokasi jeung Sumber Panalungtikan ...26

3.2 Desain Panalungtikan ...26

3.3 Métode Panalungtikan ...27

3.4 Variabel jeung Wangenan Operasional ...27

3.4.1 Variabel Panalungtikan ...27

3.4.2 Wangenan Operasional ...28

viii

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

3.6 Téhnik Ngumpulkeun Data ...29

3.7 Téhnik Ngolah Data ...30

3.7.1 Mariksa jeung Meunteun Hasil Pretest (saméméh) jeung Posttest (sabada)...30

3.7.2 Uji Sipat Data ...34

3.7.2.1 Uji Normalitas ...34

3.7.2.2 Uji Homogénitas ...38

3.7.3 Uji Gain ...39

3.7.4 Uji Hipotésis ...40

BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN JEUNG PEDARAN ...43

4.1 Kamampuh Nulis Éséy Siswa saméméh Ngagunakeun Modél Concept Sentence ...43

4.2 Kamampuh Nulis Éséy Siswa sabada Ngagunakeun Modél Concept Sentence ...46

4.3 Bédana Kamampuh Siswa Nulis Éséy antara saméméh jeung sabada Ngagunakeun Modél Concept Sentence ...49

4.4 Uji Béda Kamampuh Nulis Éséy Siswa saméméh jeung sabada Ngagunakeun Modél Concept Sentence...53

4.4.1 Uji Sipat Data ...53

4.4.1.1 Uji Normalitas ...54

4.4.1.2 Uji Homogénitas ...61

4.4.2 Uji Gain ...63

4.4.3 Uji Hipotésis ...65

4.5 Pedaran Hasil Panalungtikan...67

BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN ...69

5.1 Kacindekan ...69

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu 1

BAB I BUBUKA

1.1Kasang Tukang Panalungtikan

Nulis téh mangrupa sarana komunikasi anu teu langsung. Ku kituna, kaparigelan nulis mutlak dibutuhkeun di jaman kiwari utamana dina kahirupan sapopoé. Sok sanajan hiji jalma teu parigel nyarita, komunikasi téh tetep bisa lumangsung lancar kalawan ngaliwatan médium basa tulis. Nulis mangrupa salasahiji aspék tina opat kaparigelan basa. Ari kaparigelan basa téh ngawengku kaparigelan ngaregepkeun, nyarita, maca, jeung nulis. Éta opat kaparigelan basa téh mangrupa hiji beungkeutan anu gembleng, nu silih deudeul tur silih lengkepan.

Dina dunya atikan nulis téh penting pisan lantaran bisa ngalancarkeun prosés mikir siswa. Ku kituna, bisa disebutkeun yén diajar nulis téh taya lian nyaéta diajar mikir ngagunakeun cara anu tangtu. Kagiatan nulis ogé bisa ngarojong kana kamekaran inteléktualitas siswa jeung ngahudang kréatifitas siswa.

Kaparigelan nulis téh mangrupa kaparigelan anu panghéséna diantara kaparigelan séjénna nyaéta ngaregepkeun, nyarita, jeung maca. Éta hal téh dilantarankeun dina nulis mah mikabutuh kamampuh nangtukeun ide atawa gagasan anu bakal museurkeun tujuan panulis dina eusi karangan. Ide atawa gagasan téh kudu aya saméméh nulis sangkan tulisan téh puguh alurna, sarta dina nulis mah kudu miboga pangaweruh kandaga kecap anu euyeub, sangkan tulisan téh mundel.

Sababaraha masalah anu sok karandapan ku siswa dina nulis téh nyaéta ngamimitian nulis karangan, lantaran dina mimiti nulis karangan mah mikabutuh kaparigelan nangtukeun ide atawa gagasan. Tulisan atawa karangan téh kudu dijiwaan ku hiji ide sok sanajan éta ide basajan, lantaran maksud panulis moal

nepi ka pamaca sacara jéntré saupama éta karangan téh euweuh ide pokona. Unggal bagian dina tulisan atawa karangan téh kudu nyoko kana ide poko, boh ngeunaan bahanna boh ngeunaan maksud tujuanna, sarta kudu museurkeun paniten pamaca kana éta ide poko. Ku kituna, kaparigelan nangtukeun ide atawa gagasan dina mimiti nulis téh penting pisan. Salian ti éta, pangaweruh ngeunaan kandaga kecap basa Sunda hususna siswa téh masih kénéh kurang. Éta hal nu ngalantarankeun minat nulis siswa maké basa Sunda téh kurang, sangkan siswa nyangking kaparigelan dina nulis téh mikabutuh pangaweruh ngeunaan unsur-unsur katatabasaan. Ku kituna, pikeun ngarojong kagiatan nulis siswa téh guru anu miboga peran penting dina prosés diajar-ngajar kudu mampuh milih modél pangajaran anu luyu sarta bisa ngahudang minat siswa pikeun nulis.

Sakumaha ébréh dina SKKD Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda tétéla siswa téh dipiharep mampuh nulis pikeun ngébréhkeun pikiran, rasa, jeung kahayang dina wangun puisi, éséy, jeung téks drama (Disdik, 2007, kc. 124). Salasahiji matéri poko nu kudu dikawasa ku siswa dina aspék nulis kelas XII teh nyaéta nulis éséy.

Dumasar hasil observasi kamampuh siswa dina pangajaran nulis, hususna dina nulis éséy téh masih kénéh kurang. Ieu hal katitén tina hasil diajar siswa dina mata pelajaran basa Sunda anu rata-ratana sahandapeun Kritéria Ketuntasan

Minimal (KKM), sedengkeun Kritéria Ketuntasan Minimal (KKM) anu kudu dihontal

ku siswa dina mata pelajaran basa Sunda téh nyaéta 75.

Ieu hal dilantarankeun ku sababaraha faktor nyaéta salasahijina faktor guru anu can ngawasa kana modél pangajaran anu anyar. Ku kituna, pangajaran nulis hususna nulis éséy téh masih ngagunakeun modél atawa métode anu heubeul. Salian ti éta, faktor nu séjénna nyaéta kurangna pangalaman maca siswa, jeung kurangna motivasi siswa dina diajar basa Sunda. Kamampuh nulis éséy penting dikawasa ku siswa lantaran dina nulis éséy mah siswa kudu ngawasa tatabasa jeung mampuh nangtukeun ide atawa gagasan anu bakal jadi eusi karangan sangkan éta éséy téh hadé dina basana ogé eusina, sarta siswa bisa ngébréhkeun pamadeganna kalwan sistematis jeung ngagunakeun basa anu luyu tur merenah pikeun dibaca ku batur. Kamampuh siswa nulis éséy téh teu bisa dicangking kitu

3

waé tapi kudu ngaliwatan prosés pangajaran jeung latihan. Ku kituna, guru téh kudu miboga modél, métode, téhnik, jeung média pangajaran anu hadé pikeun ngirut siswa nulis éséy.

Dina ngaronjatkeun kamampuh siswa nulis éséy téh salasahijina guru kudu bisa milih modél pangajaran anu hadé, lantaran dina pangajaran mah anu bisa ngirut minat siswa téh nyaéta pangajaran anu ditepikeun jeung cara ngajar guru. Salasahiji cara ngajar anu bisa ngirut jeung siswa bisa kalibet aktif dijerona nyaéta pangajaran kooperatif. Saperti anu diébréhkeun Kuchak & Eggen dina Isjoni (2013, kc. 18) yén pangajaran kooperatif téh mangrupa strategi pangajaran anu dijerona siswa kalibet aktif pikeun digawé sacara kolaboratif dina ngahontal tujuan. Pangajaran kooperatif téh miboga tujuan pikeun méré kasempetan ka siswa sangkan kalibet aktif dina prosés mikir jeung dina kagiatan diajar. Dina ieu hal puseur pangajaran téh siswa. Salasahiji tipe pangajaran kooperatif anu bisa digunakeun pikeun ngaronjatkeun kamampuh siswa dina nulis éséy nyaéta pangajaran kooperatif tipe Concept Sentence.

Modél Concept Sentence dipilih dina ieu panalungtikan lantaran ieu modél téh bisa leuwih ngamekarkeun pikiran siswa dina nyieun kalimah atawa paragraf tina hiji kecap galeuh anu disadiakeun ku guru kalawan ngagunakeun kaédah tatabasa anu merenah. Salian ti éta, siswa bakal leuwih aktif dina prosés pangajaran.

Hasil panalungtikan anu geus dilakukeun ku Ida Puspita Sari Jurusan Pendidikan Bahasa Indonesia UPI taun 2012 kalawan judul “Peningkatan Kemampuan Menulis Naskah Drama Menggunakan Model Pembelajaran Kooperatif Tipe Concept Sentence (Penelitian Tindakan Kelas pada Siswa Kelas VIII A SMP Negeri 2 Lembang Tahun Ajaran 2011/2012)”, nétélakeun yén ngagunakeun model pangajaran kooperatif tipe Concept Sentence téh bisa ngaronjatkeun hasil diajar siswa dina mata pelajaran basa Indonesia anu matérina nulis naskah drama.

Nurutkeun panalungtikan anu geus ditétélakeun di luhur ébréh yén pangajaran koopertif tipe Concept Sentence téh hadé digunakeun pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis. Ku kituna, Dumasar masalah-masalah di luhur,

panalungtik kataji pikeun nalungtik modél Concept Sentence pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy dina panalungtikan studi kuasi-éksperimén anu dirumuskeun dina judul “Modél Pangajaran Concept Sentence pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Éséy (Studi-Kuasi Eksperimen Ka Siswa Kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014)”.

1.2 Idéntifikasi Masalah

Dumasar kasang tukang anu geus ditepikeun, aya sababaraha hal anu bisa diidéntifikasi nyaéta saperti ieu di handap.

1) Kurangna pangaweruh siswa ngeunaan kandaga kecap basa Sunda ngalantarankeun minat siswa dina nulis ogé kurang.

2) Dina mimiti prak nulis siswa masih kénéh bingung nangtukeun ide poko tulisan anu bakal jadi puseur éta tulisan, sarta kurangna pangaweruh ngeunaan tata basa, éjahan, diksi, jsb.

3) Guru dina nepikeun pangajaran nulis kurang variatif ngagunakeun modél pangajaran, ku kituna kurang ngahudang minat siswa pikeun nulis.

4) Pangajaran nulis éséy basa Sunda mangrupa matéri anu dianggap hésé.

1.3 Rumusan Masalah

Dumasar kana idéntifikasi masalah anu geus ditepikeun, masalah dina ieu panalungtikan dirumuskeun dina kalimah pananya ieu di handap.

1) Kumaha kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014 saméméh ngagunakeun Modél Concept Sentence?

2) Kumaha kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014 sabada ngagunakeun Modél Concept Sentence?

3) Naha aya béda anu signifikansi kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014 saméméh jeung sabada ngagunakeun Modél Concept Sentence?

5

1.4 Tujuan Panalungtikan 1.4.1 Tujuan Umum

Sacara umum ieu panalungtikan miboga tujuan pikeun nguji atawa ngukur Modél Concept Sentence pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

1.4.2 Tujuan Husus

Sacara husus ieu panalungtikan miboga tujuan pikeun ngadéskripsikeun: 1) kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung

Taun Ajaran 2013/2014 saméméh ngagunakeun Modél Concept Sentence; 2) kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung

Taun Ajaran 2013/2014 sabada ngagunakeun Modél Concept Sentence; 3) béda anu signifikansi kamampuh siswa nulis éséy saméméh jeung sabada

ngagunakeun Modél Concept Sentence di kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

1.5 Mangpaat Panalungtikan 1.5.1 Mangpaat Tioritis

Sacara tioritis, ieu panalungtikan téh dipiharep bisa mikanyaho ngaronjat atawa heunteuna kamampuh siswa dina pangajaran nulis éséy ngagunakeun Modél Concept Sentence di kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014. Hasilna dipiharep bisa ngaronjatkeun kaparigelan guru dina ngagunakeun sarta ngamekarkeun modél pangajaran sangkan pangajaran heunteu monoton. Salian ti éta, dipiharep bisa ngaronjatkeun minat siswa dina nulis éséy kalawan bener tur merenah sarta ngaronjatkeun minat pikeun diajar basa Sunda. 1.5.2 Mangpaat Praktis

siswa, sarta pikeun pamaca.

1) Mangpaat pikeun Guru

Ngajembaran pangaweruh ngeunaan modél pangajaran, sarta bisa jadi alternatif modél pangajaran dina ngaronjatkeun kualitas diajar-ngajar.

2) Mangpaat pikeun Siswa

Bisa jadi modél atawa cara diajar anu ngirut ati sangkan siswa kamotivasi pikeun terus diajar nulis éséy kalawan bener tur merenah.

3) Mangpaat pikeun Pamaca

Dipiharep bisa ngeuyeuban pangaweruh, hususna ngeunaan Modél Pangajaran Concept Sentence.

1.6 Raraga Tulisan

Ieu skripsi téh disusun jadi lima bab. Bab I mangrupa bab munggaran dina ieu skripsi, anu medar ngeunaan kasang tukang, idéntifikasi masalah, rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung raraga tulisan.

Bab II medar ngeunaan tiori-tiori anu aya dina panalungtikan. Dina ieu bab dipedar leuwih jero ngeunaan modél pangajaran Concept Sentence jeung nulis éséy. Salian ti éta, dina ieu bab aya asumsi jeung hipotésis anu miboga tujuan pikeun méré anggapan awal kana hasil panalungtikan.

Bab III mangrupa bab anu eusina medar ngeunaan métode panalungtikan anu digunakeun dina ieu panalungtikan. Eusina ngawengku sumber data, métode panalungtikan, desain panalungtikan, téhnik panalungtikan, instrumén panalungtikan, sarta wangenan operasional.

Bab IV mangrupa bab anu ngadéskripsikeun hasil panalungtikan anu geus dilakukeun. Eusina mangrupa sagemblengna hasil tina panalungtikan anu geus dilakukeun, ngawengku prak-prakan panalungtikan jeung data hasil panalungtikan ngeunaan Modél Pangajaran Concept Sentence pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Éséy.

7

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu BAB III

MÉTODE PANALUNGTIKAN

3. 1 Lokasi jeung Sumber Panalungtikan

Ieu panalungtikan lumangsung di SMA KARTIKA XIX-3 Bandung nu perenahna di jalan Acéh nomer 108 (blk). Sumber data ieu panalungtikan ditangtukeun ku cara intak, nyaéta dumasar data anu geus aya. Anapon sumber data dina ieu panalungtikan nyaéta data hasil tés saméméh jeung sabada dilarapkeunna modél pangajaran Concept Sentence dina matéri pangajaran nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014 nu diantarana nyaéta 22 awéwé jeung 3 lalaki.

3.2 Desain Panalungtikan

Sugiyono (2012, kc. 74) nétélakeun yén aya 3 wangun desain anu kaasup kana ékspérimén-kuasi, nyaéta (1) One-shot case study, (2) One-Group Pretest-Posttest, jeung (3) Intact- Group Comparison.

Dina ieu panalungtikan ngagunakeun One-group pretest-posttest design. Ku ayana pretest jeung posttest hasilna leuwih akurat, sabab bisa ngabandingkeun kaayaan saméméh jeung sabada dibéré perlakuan. Desainna bisa digambarkeun saperti ieu di handap:

O1 X O2

(Sugiyono, 2012, kc. 74) O1 nyaéta tés atawa observasi pikeun mikanyaho kamampuh awal siswa anu dilaksanakeun saméméh perlakuan dilumangsungkeun, sedengkeun O2 nyaéta tés atawa observasi pikeun mikanyaho kamampuh pasca tés siswa anu

27

dilaksanakeun sabada perlakuan dilumangsungkeun. X nyaéta perlakuan atawa treatment anu dilakukeun sarta ditingali pangaruhna dina éta eksperimén-kuasi. Perlakuan nu dimaksud nyaéta model pangajaran Concept Sentence. Signifikan atawa henteu pangaruh perlakuan X bisa katitén kalawan ngabandingkeun hasil tes O1 jeung O2.

3.3 Métode Panalungtikan

Campbell & Stanley (dina Arikunto, 2010, kc. 123) nétélakeun yén aya dua métode panalungtikan dumasar hadé goréngna ékspérimén, atawa sampurna henteuna ékspérimén nyaéta: 1) Pre Experimental Design atawa Quasi Experiment jeung 2) True Experimental Design.

Dina ieu panalungtikan métode anu digunakeun nyaéta métode Pre Experimental Design atawa Quasi Experiment anu satuluyna disebut éksperimén-kuasi. Métode ékspérmén-kuasi téh dianggap salaku ékspérimén anu henteu sabenerna lantaran ieu ékspérimén can nyumponan kana katangtuan ilmiah, tapi ieu métode téh masih bisa digunakeun. Métode ékspérimén kuasi mangrupa jenis panalungtikan anu loba digunakeun dina widang atikan atawa widang séjénna anu subjék panalungtikanna nyaéta manusa anu henteu bisa dimanipulasi jeung dikontrol sacara inténsif (Syamsuddin & Damaianti, 2011, kc. 23). Ku kituna, dina panalungtikan ékspérimén-kuasi, panalungtik kudu ati-ati dina narik hubungan kausal anu kajadian. Dina ieu panalungtikan ékspérimén-kuasi téh panalungtik henteu bisa ngontrol jeung ngamanipulasi sacara bébas jeung inténsif.

3.4 Variabel jeung Wangenan Operasional 3.4.1 Variabel Panalungtikan

Nurutkeun Arikunto (2010, kc. 161) variabel nyaéta objék panalungtikan atawa naon-naon nu jadi puseur panitén dina hiji panalungtikan. Aya dua variabel dina panalungtikan nyaéta variabel bébas (independent variabel) jeung variabel kauger (dependent variabel).

Dumasar kana babagian variabel anu geus ditétélakeun di luhur, Modél Pangajaran Concept Sentence dina ieu panalungtikan kaasup kana variabel bébas

(variabel X) lantaran mangrupa variabel anu mangaruhan kana variabel séjén (Variabel Y), sedengkeun kamampuh nulis éséy kaasup kana variabel kauger (variabel Y) nyaéta variabel anu dipangaruhan ku variabel bébas Modél Pangajaran Concept Sentence (variabel X).

3.4.2 Wangenan Operasional

Wangenan operasional dina ieu panalungtikan nyaéta saperti ieu di handap.

1) Modél pangajaran Concept Sentence mangrupa salasahiji alternatif modél pangajaran pikeun nulis éséy anu dina prak-prakanna siswa dibagi jadi sababaraha kelompok sarta dibéré opat kecap galeuh anu kudu dijieun jadi sababaraha kalimah, sarta éta kalimah téh satuluyna dimekarkeun jadi karangan éséy sagemblengna.

2) Kamampuh nulis éséy nyaéta kamampuh nepikeun ide atawa gagasan, kahayang, pamadegan, jeung pangalaman sacara tinulis dina wangun karangan anu sipatna subjektif dina ngébréhkeun pamadegan ngeunaan hiji jejer anu tangtu.

3.5 Instrumén Panalungtikan

Nurutkeun Sugiyono (2012, kc. 102) instrumén panalungtikan nyaéta alat anu digunakeun pikeun ngukur fénoména alam atawa sosial anu dititénan, sedengkeun nurutkeun Arikunto (2010, kc. 203) nétélakeun yén instrumén panalungtikan nyaéta alat atawa fasilitas anu digunakeun ku panalungtik dina ngumpulkeun data sangkan ngababarikeun pagawéanna jeung hasilna leuwih hadé, taliti, lengkep jeung sistematis nepi ka ngababarikeun pikeun diolah.

Instrumén anu digunakeun pikeun nyangking data anu saluyu jeung masalah dina ieu panalungtikan téh nyaéta tés. Tés nurutkeun Arikunto (2010, kc. 193) nyaéta runtuyan pertanyaan atawa latihan sarta alat séjén anu digunakeun pikeun ngukur kaparigelan, pangaweruh intelegensi, kamampuh atawa bakat anu dipimilik ku individu atawa kelompok. Tés digunakeun pikeun ngukur aya henteuna sarta sakumaha kamampuh objek anu keur ditalungtik (Arikunto, 2010,

29

kc. 266). Ku kituna, pikeun mikaweruh kamampuh siswa dina nulis éséy téh ngagunakeun tés tinulis dina wangun tes unjuk kerja anu dilaksanakeun dua kali nyaéta waktu pretest jeung postest. Tés tinulis meredih jawaban siswa dumasar kana kecap galeuh anu geus disadiakeun.

Ku kituna, tujuan tina ieu tés nyaéta pikeun ngukur kamampuh siswa nulis éséy sabada diajar nulis éséy ngagunakeun Modél Concept Sentence. Anapon lembar soal anu digunakeun saperti ieu di handap:

3.6 Téhnik Ngumpulkeun Data

Téhnik ngumpulkeun data anu digunakeun dina ieu panalungtikan nyaéta téhnik tés. Téhnik tés dina ieu panalungtikan téh digunakeun pikeun ngukur kamampuh siswa saméméh jeung sabada dibéré perlakuan dina prosés diajar-ngajar matéri éséy. Ieu tés dilaksanakeun dua kali nyaéta waktu pretest jeung posttest.

Waktu pretest, siswa diintruksikeun pikeun nyieun karang éséy dumasar kana pangaweruh anu geus nyampak didirina, tanpa dibéré matéri ngeunaan éséy saméméhna. Ku kituna, bakal katitén kumaha kamampuh awal siswa dina nulis éséy saméméh dibéré perlakuan. Sedengkeun dina posttest mah mangrupa tés anu dilaksanakeun sabada siswa diajar nulis éséy ngagunakeun Modél Concept Sentence. Hasil tina ieu tés téh nuduhkeun kamampuh siswa dina nulis éséy sabada ngagunakeun Modél Concept Sentence.

Jieun karangan éséy anu eusina ngawengku kecap “Téhnologi, rumaja, pangaweruh, jeung campur gaul!”

Jieun éta kecap “Téhnologi, rumaja, pangaweruh, jeung campur gaul” jadi

kalimah anu satuluyna dimekarkeun jadi paragraf anu ngawangun éta éséy kalawan ngagunakeun basa anu luyu tur merenah sarta struktur nulis éséy nu bener!

Anapon léngkah-léngkah ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan nyaéta saperti ieu di handap.

1) Siswa ngalaksankeun pretest, anu mangrupa tés nulis éséy pikeun mikanyaho kamampuh awal siswa dina nulis éséy;

2) Saenggeus panalungtik mikanyaho kamampuh awal siswa dina nulis éséy ngaliwatan pretest anu geus dilaksanakeun, panalungtik nataharkeun matéri éséy jeung Modél Pangajaran Concept Sentence sarta alat-alat anu dibutuhkeun pikeun ngalarapkeun éta modél;

3) Siswa dibéré perlakuan, nyaéta prosés diajar-ngajar nulis éséy kalawan ngagunakeun Modél Pangajaran Concept Sentence;

4) Sabada ngalaksanakeun perlakuan, siswa dibéré posttest pikeun mikanyaho ngaronjat atawa henteuna kamampuh siswa dina nulis éséy sabada ngagunakeun Modél Pangajaran Concept Sentece.

3.7 Téhnik Ngolah Data

Sabada meunangkeun data hasil panalungtikan, kagiatan anu satuluyna nyaéta ngolah data pikeun ngajawab hipotésis atawa pikeun néangan jawaban-jawaban kana masalah-masalah anu ditalungtik. Data anu diolah jeung dianalisis nyaéta hasil pertest jeung posttest.

Tujuan tina ngolah data téh nyaéta pikeun maluruh tingkat kamampuh siswa dina nulis éséy samémeh jeung sabada ngagunakeun Modél Concept Sentence sarta béda signifikasi kamampuh nulis éséy siswa saméméh jeung sabada ngagunakeun Modél Concept Sentence.

Anapon léngkah-léngkah ngolah datana saperti ieu di handap:

3.7.1 Mariksa jeung Meunteun Hasil Pretest (saméméh) jeung Posttest

(sabada)

Pikeun mikanyaho hasil nulis éséy siswa, data hasil pretest jeung posttest dipeunteun dumasar kana pedoman anu aya dina tabél 3.1.

31

Tabél 3.1

Format Penilaian Nulis Éséy

No Responden :

Judul Éséy :

Aspék Kamampuh Nulis

Skor Kritéria

(1) (2) (3)

Eusi 4 Hadé pisan (Sampurna, hartina maham pisan,

mekarkeun kecap galeuhna relevan/luyu jeung judul sarta pasoalan anu dipedar )

3 Cukup-Hadé (Maham pisan, mekarkeun kecap galeuhna relevan/luyu jeung judul sarta pasoalan nu dipedar tapi kurang lengkep)

2 Sedeng-Cukup (Pamahamanna kurang, mekarkeun kecap galeuhna kurang saluyu sarta pasoalan nu dipedarna heureut)

1 Kurang Hadé (Teu maham kana eusi, teu

mekarkeun kecap galeuh, teu cukup pikeun diajén) Organisasi 4 Hadé Pisan (Éksprési lancar, gagasan anu

diébréhkeunna jéntré, padat, rapih, runtuyanna logis jeung kohésif)

3 Cukup-Hadé (Éksprési kurang lancar, kurang terorganisir, tapi gagasan utama jéntré, kurang rapih, bahan anu ngarojong kawatesanan, sarta runtuyanna logis tapi teu lengkep)

jéntré, terpotong-potong, runtuyan jeung mekarkeunna teu logis)

1 Kurang Hadé (Henteu komunikatif, teu terorganisir, teu cukup pikeun diajén)

Kandaga Kecap 4 Hade Pisan (Jembar, pamakéan kecap éféktif, pamilihan kecap jeung ngagunakeun kecapna merenah, sarta ngawasa pisan pangwangunan kecap)

3 Cukup-Hadé (Kurang jembar, pamakéan kecap éféktif, pamilihan kecap jeung ngagunakeun kecapna kalan-kalan teu merenah tapi henteu ngaganggu)

2 Sedeng-Cukup (Sedeng, kurang éféktif, pamilihan kecapna kawatesanan jeung ngagunakeun kandaga

kecapna sering salah anu ngabalukarkeun ma’nana

ogé salah)

1 Kurang Hadé (Teu éféktif, pamilihan kandaga kecap asal-asalan, pangaweruh ngeunaan kandaga kecap kurang pisan, teu cukup pikeun diajén) Tata Basa 4 Hadé Pisan (Ngawasa pisan tata basa, saeutik

kasalahan dina maké jeung nyusun kalimah sarta kecap )

3 Cukup-Hadé (Pamakéan jeung nyusun kalimah sarta kecapna basajan, saeutik kasalahan tata basa,

teu ngaleungitkeun ma’na)

2 Sedeng-Cukup ( Hésé dina maké jeung nyusun kalimah basajan, kasalahan tata basa, ma’nana ngabingungkeun)

1 Kurang Hadé (Teu ngawasa pamakéan jeung panyusunan kalimah, teu komunikatif, teu cukup

33

pikeun diajén)

Mékanik 4 Hadé Pisan (Ngawasa aturan panulisan, tapi aya sababaraha kasalahan éjahan)

3 Cukup-Hadé (Kurang ngawasa aturan panulisan, kadang-kadang aya kasalahan éjahan tapi teu

ngarobah ma’na)

2 Sedeng-Cukup (Kurang ngawasa aturan panulisan, sering kajadian salah éjahan, ma’nana

ngabingungkeun)

1 Kurang Hadé (Henteu ngawasa kana aturan panulisan, loba kasalahn éjahan, tulisan hésé dibaca, teu cukup pikeun diajén )

(Hartfield, dkk, 1985, kc. 91; Nurgiyantoro, 1988, kc. 305-306 dina Kuswari, 2010, kc. 182-183).

Sabada kapanggih skorna, tuluy dipeunteun dumasar kana rumus:

Katerangan :

P = Peunteun

∑ Skor Siswa = Jumlah peunteun siswa

∑ Skor Maksimal = Jumlah peunteun maksimal

Katégori Peunteun :

Peunteun 75 siswa dianggap mampuh nulis éséy kalawan bener Peunteun 75 siswa dianggap can mampuh nulis éséy kalawan bener

Sangkan leuwih écés, data hasil pretest (saméméh) jeung posttest (sabada) ditabulasikeun kana tabél 3.2.

Tabél 3.2

Peunteun saméméh jeung sabada Siswa dina Nulis Éséy No

Absén

A B C D E ∑ P % Tafsiran

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) 1

2 3 4 5 ...

Katerangan : A= Eusi B= Organisasi C= Kandaga Kecap D= Tata basa E= Mékanik

∑= Jumlah total

P= Peunteun %= Perséntase

3.7.2 Uji Sipat Data

Uji sipat data dina ieu panalungtikan nyaéta ngawengku uji normalitas jeung uji homogénitas.

3.7.2.1 Uji Normalitas

Uji normalitas mangrupa bagian tina uji sipat data pikeun mikanyaho normal atawa henteuna data anu digunakeun dina ieu panalungtikan. Data anu digunakeun dina ieu panalungtikan téh nyaéta hasil tés kamampuh siswa nulis éséy. Ku kituna, uji normalitas dilaksanakeun pikeun negeskeun yén ieu

35

kamampuh siswa téh mangrupa distribusi anu normal. Anapon rumus anu digunakeun dina ieu uji normalitas nyaéta rumus chi kuadrat ( ).

Samémeh ngagunakeun rumus chi kuadrat ( ), aya sababaraha léngkah anu kudu dilaksanakeun nyaéta saperti ieu di handap.

1) Nangtukeun skor panggedéna jeung skor pangleutikna. 2) Ngitung rentang (r) ngagunakeun rumus:

(Sudjana, 2005, kc. 91) 3) Nangtukeun jumlah kelas interval (k), ngagunakeun rumus:

Katerangan : k = lobana kelas

n = lobana data (frekuensi) 3,3 = bilangan konstan

(Sudjana, 2005, kc. 47)

4) Nangtukeun panjang kelas interval (p), ngagunakeun rumus:

Katerangan :

p = panjang kelas (interval) r = rentang

k = lobana kelas

(Sudjana, 2005, kc. 47) k = 1 + 3,3 log n

p =

5) Nyieun tabél frekuensi pretest (saméméh) jeung posttest (sabada) ngagunakeun tabél ieu di handap.

Tabél 3.3

Format Distribusi Frekuensi Peunteun saméméh jeung sabada Siswa dina Nulis Éséy

No Kelas Interval X

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

1 2 3

∑

6) Ngitung rata-rata (mean) peunteun saméméh (pretest) jeung peunteun sabada (posttest) ngagunakeun rumus:

Katerangan :

̅= rata-rata (mean)

∑ = jumlah

= jumlah data

= nilai tengah

(Sudjana, 2005, kc. 70) 7) Ngitung standar déviasi (sd) ngagunakeun rumus:

(Sudjana, 2012, kc. 93)

̅

=

∑

∑

sd

=

√

∑ ∑

37

8) Ngitung frékuénsi observasi jeung frékuénsi ékspéktasi (perkiraan) a) Nyieun tabél frékuénsi observasi jeung frékuénsi ékspéktasi

Tabél 3.4

Format Frékuénsi Observasi jeung Frékuénsi Ékspéktasi Interval BK L

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

∑

b) Nangtukeun (frékuénsi observasi), nyaéta lobana data anu kaasup kana hiji kelas interval.

c) Nangtukeun batas kelas interval (bk)

d) Ngitung (transformasi standar bébas kelas) ngagunakeun rumus:

e) Nangtukeun

f) Ngitung ambahan legana unggal kelas interval (L) g) Ngitung frékuénsi ékspéktasi ( ) ngagunakeun rumus:

h) Nangtukeun nilai (chi kuadrat) ngagunakeun rumus: Z = ̅

= n X L

(Sudjana, 2001, kc. 273) i) Nangtukeun derajat kabébasan (dk)

(Sudjana, 2005, kc. 293) j) Nangtukeun harga

k) Nangtukeun normalitas ngagunakeun kritéria ieu di handap: (1) Lamun , hartina distribusi data normal. (2) Lamun , hartina distribusi data teu normal

3.7.2.2 Uji Homogénitas

Uji homogénitas miboga tujuan pikeun mikanyaho homogén atawa henteuna data anu diujikeun. Anapon léngkah-léngkah uji homogénitas nyaéta: 1) Ngitung variansi masing-masing kelompok

Variansi saméméh (pretest)

Variansi sabada (posttest)

(Sudjana, 2005, kc. 95) 2) Ngitung harga variansi F

dk = (k - 3)

=

∑

=

∑

F =

39

(Sudjana, 2005, kc. 250)

3) Ngitung derajat kabébasan (dk)

4) Nangtukeun harga

5) Nangtukeun homogén henteuna data dumasar kritéria ieu di handap: a) Lamun , hartina variansi sampel homogén

b) Lamun , hartina variansi sampel teu homogén

(Sudjana, 2005, kc. 250)

3.7.3 Uji Gain

Uji gain miboga tujuan pikeun nangtukeun naha aya béda nu signifikansi antara hasil samémeh (pretest) jeung sabada (posttest). Hasil tina uji gain téh dipaké salaku gambaran ngeunaan pangaruh digunakeunna Modél Pangajaran Concept Sentence kana kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

Rumusan pikeun ngajawab yén aya béda anu signifikansi atawa henteu sabada dibéré perlakuan, dirumuskeun saperti ieu di handap:

Ha : _{̅ ̅} hartina aya béda anu signifikansi antara jumlah rata-rata saméméh jeung jumlah rata-rata-rata-rata sabada

Ha : _{̅ ̅} hartina henteu aya béda anu signifikansi antara jumlah rata-rata saméméh jeung jumlah rata-rata sabada

Tabél 3.5

Format Uji Gain Peunteun saméméh (Pretest) jeung sabada (Posttest) Siswa dina Nulis Éséy

No Absen

Peunteun saméméh Peunteun sabada ∑ D

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

1

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

2

∑

3.7.4 Uji Hipotésis

Anapon léngkah-léngkah uji hipotésis saperti ieu di handap.

1) Ngitung rata-rata (mean) tina béda antara peunteun saméméh jeung peunteun sabada kalawan ngagunakeun rumus:

2) Ngitung derajat kabébasan (dk) ngagunakeun rumus:

3) Ngitung kuadrat déviasi kalawan ngagunakeun rumus:

4) Ngitung t ngagunakeun rumus:

Katerangan :

t = tés signifikansi

Md = rata-rata (mean) tina béda antara hasil saméméh jeung sabada

Md =∑

dk = n - 1

∑

d

= ∑

-

∑

t =

41

∑ = jumlah kuadrat déviasi n = jumlah subjek tina sampel

5) Nangtukeun harga

6) Ngitung ditarima atawa henteuna hipotésis dumasar kritéria ieu di handap: a) Lamun hartina hipotésis alternatif (Ha) ditarima jeung

hipotésis nol ( ) ditolak, nyaéta Modél Pangajaran Concept Sentence bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

b) Lamun hartina hipotésis nol ( ) ditarima jeung hipotésis alternatif (Ha) ditolak, nyaéta Modél Pangajaran Concept Sentence teu bisa dipaké pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

Saupama distribusi data henteu normal, téhnik statistik anu dipaké nyaéta uji Wilcoxon. Nurutkeun Sudjana (2005, kc. 450), léngkah-léngkah uji Wilcoxon saperti ieu di handap:

1 ) Asupkeun nilai saméméh siswa kana kolom ka-2 (XA1); 2) Asupkeun nilai sabada siswa kana kolom ka-3 (XB1);

3) Itung bédana antara saméméh jeung sabada ku cara XA1-XB1, tuluy asupkeun hasilna kana kolom ka-4;

4) Nangtukeun jenjang ku cara ngurutkeun hasil béda tina kolom ka-4, ti mimiti nilai béda pangleutikna nepi ka nilai panggedéna;

5) Nilai tina hasil ngabagi téh mangrupa hasil jenjangna; 6) Sabada diurutkeun, asupkeun nilai jenjang kana kolom ka-5;

7) Asupkeun nilai jenjang anu positif kana kolom ka-6, misalna aya nilai béda anu negatif asupkeun kana kolom ka-7;

8) Ningali kana tabél harga-harga kritis uji Wilcoxon pikeun mikanyaho nilai

;

9) Data anu geus diitung tuluy diasupkeun kana tabél uji Wilcoxon saperti dina tabél 3.6.

Tabél 3.6 Tabél Uji Wilcoxon

KS XA1 XB1 Béda Tanda Jenjang

XA1-XB1 Jenjang + _

(1) (2) (2) (4) (5) (6) (7)

Katerangan :

XA1 = nilai saméméh XB1 = nilai sabada

10) Ditarima henteuna hipotésis dina uji Wilcoxon dumasar kana kritéria ieu di handap.

a) Lamun dumasar taraf nyata nu ditangtukeun, hartina hipotésis alternatif (Ha) ditarima yén Modél Pangajaran Concept Sentence bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

b) Lamun dumasar taraf nyata nu ditangtukeun, hartina hipotésis alternatif (Ha) ditolak yén Modél Pangajaran Concept Sentence teu bisa dipaké pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu BAB V

KACINDEKAN JEUNG SARAN

5.1 Kacindekan

Dumasar kana hasil ngolah data dina bab IV, bisa dicindekkeun ieu di handap.

1) Kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014 saméméh ngagunakeun modél Concept Sentence kawilang can mampuh nulis éséy kalawan bener (rata: 58,8), kalawan rata-rata aspék eusi (2,56), aspék organisasi (2,44), aspék kandaga kecap (2,36), aspék tata basa (2,16), jeung aspék mékanik (2,2). Upama diperséntasekeun 12% (3 urang) siswa mampuh nulis éséy kalawan bener jeung 88% (22 urang) siswa can mampuh nulis éséy kalawan bener.

2) Kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014 sabada ngagunakeun modél Concept Sentence kawilang mampuh nulis éséy kalawan bener (rata-rata: 77,4), kalawan rata-rata aspék eusi (3,6), aspék organisasi (3,44), aspék kandaga kecap (2,72), aspék tata basa (2,68), jeung aspék mékanik (3,08). Upama diperséntasekeun 76% (19 urang) siswa mampuh nulis éséy kalawan bener jeung 24% (6 urang) siswa can mampuh nulis éséy kalawan bener.

3) Aya béda anu signifikan kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014 antara saméméh jeung sabada ngagunakeun modél Concept Sentence, katitén dina hasil uji hipotésisna nyaéta (11,87) (2,49). Hartina, modél Concept Sentence bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014.

5.2 Saran

Saenggeus ngayakeun panalungtikan sarta ngabuktikeun hipotésis, aya sababaraha saran pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy nyaéta:

1) Modél Concept Sentence bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy. Ku kituna, ieu model pangajaran dipiharep bisa jadi alternatif pikeun guru dina milih modél pangajaran.

2) Saran pikeun siswa, ronjatkeun deui rasa sumanget diajar jeung ronjatkeun deui kualitas nulis utamana nulis karangan dina basa Sunda sangkan bisa ngagunakeun basa Sunda anu luyu tur merenah.

3) Ieu panalungtikan ngan dilakukeun dina pangajaran nulis éséy ka siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014. Ku kituna, perlu diayakeun panalungtikan anu leuwih jembar sangkan ngeuyeuban jeung méré hal-hal anu anyar pikeun ngaronjatkeun kualitas pangajaran.

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu 71

DAPTAR PUSTAKA

Achmadi, M. (1988). Materi Dasar Pengajaran Komposisi Bahasa Indonesia. Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Direktorat Jenderal Pendidikan Tinggi Proyek Pengembangan Lembaga Pendidikan Tenaga Kependidikan.

Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat. (2007). Standar Kompetensi dan Kompetensi Dasar Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda.

Furchan, A. (2007). Pengantar Penelitian dalam Pendidikan. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.

Hanafiah, N. & Suhana, C. (2012). Konsep Strategi Pembelajaran. Bandung: PT Refika Aditama.

Haerudin, D. (2011). Gentra Basa Sunda: Pangajaran Basa jeung Sastra Sunda pikeun Murid SMA/MA.SMK Kelas XII Semester 1. Bandung: Atikan Mandiri.

Iskandarwassid, spk. (2009). Model-Model Pembelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Isjoni. (2013). Cooperative Learning Mengembangkan Kemampuan Belajar

Berkelompok. Bandung: ALFABETA.

Kuncoro, M. (2009). Mahir Menulis: Kiat Jitu Menulis Artikel Opini, Kolom & Resensi Buku. Jakarta: Erlangga.

Kurniawan, H. jeung Sutardi. (2012). Penulisan Sastra Kreatif. Yogyakarta: Graha Ilmu.

Kuswari, U. (2010). Evaluasi Pembelajaran Bahasa. Bandung: JPBD UPI Bandung.

Lie, A. (2008). Cooperative Learning Memperaktikan Cooperative Learning di Ruang-ruang Kelas. Jakarta: PT Grasindo.

Sari, I. P. (2012). Peningkatan Kemampuan Menulis Naskah Drama

Menggunakan Model Pembelajaran Kooperatif Tipe Concept Sentence”

(Penelitian Tindakan Kelas pada Siswa Kelas VIII A SMP Negeri 2 Lembang Tahun Ajaran 2011/2012). (Skripsi). Sarjana Pendidikan Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.

Purba, A. (2008). Esai Sastra Indonesia; Teori dan Penulisan. Yogyakarta: Graha Ilmu.

Rahman. (2012). Model Mengajar & Bahan Pembelajaran. Bandung: Alqaprint Jatinangor.

Shaleha, D. (2012). Pamarekan Contextual Teaching Learning Tipe Inquiry pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Éséy (Penelitian Tindakan Kelas ka Siswa VIII.3 SMP Negeri 16 Bandung Taun Ajaran 2011-2012). (Skripsi). Sarjana Pendidikan Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung. Sudaryat, Y. (2008). Strategi Modeling Berbasis Teks (SMBT) dalam Peningkatan

Menulis Bahasa Indonesia: Studi Tentang Pembelajaran Menulis Esai pada Siswa SMA YAS Kota Bandung. (Disertasi). Sekolah Pascasarjana, Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.

Sudjana. (2005). Metoda Statistika. Bandung: TARSITO. Sudjana. (2012). Statistika. Bandung: TARSITO.

Sugiyono. (2012). Motode Penelitian Kuantitatif, Kualitatif, dan R&D. Bandung: ALFABETA.

Arikunto, S. (2010). Prosedur Penelitian Suatu Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta.

Suprijono, A. (2010). Cooperative Learning Teori dan Aplikasi PAIKEM. Yogyakarta. Pustaka Pelajar.

Syamsuddin & Damaianti, V. S. (2011). Metode Penelitian Pendidikan Bahasa. Bandung: PT Remaja Rosdakarya Offset.

Tarigan, H. G. (2008). Menulis Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa. Bandung: Angkasa.

Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah. Bandung: UPI Bandung.

Pemustaka. (2011). Pengertian Esai dan Ciri-cirinya. [online]. Tersedia di http://www.pemustaka.com/pengertian-esai-dan-ciri-cirinya.html [11 Januari 2014]

5) Nangtukeun harga

6) Ngitung ditarima atawa henteuna hipotésis dumasar kritéria ieu di handap: a) Lamun hartina hipotésis alternatif (Ha) ditarima jeung

hipotésis nol ( ) ditolak, nyaéta Modél Pangajaran Concept Sentence bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

b) Lamun hartina hipotésis nol ( ) ditarima jeung hipotésis alternatif (Ha) ditolak, nyaéta Modél Pangajaran Concept Sentence teu bisa dipaké pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

Saupama distribusi data henteu normal, téhnik statistik anu dipaké nyaéta uji Wilcoxon. Nurutkeun Sudjana (2005, kc. 450), léngkah-léngkah uji Wilcoxon saperti ieu di handap:

1 ) Asupkeun nilai saméméh siswa kana kolom ka-2 (XA1); 2) Asupkeun nilai sabada siswa kana kolom ka-3 (XB1);

3) Itung bédana antara saméméh jeung sabada ku cara XA1-XB1, tuluy asupkeun hasilna kana kolom ka-4;

4) Nangtukeun jenjang ku cara ngurutkeun hasil béda tina kolom ka-4, ti mimiti nilai béda pangleutikna nepi ka nilai panggedéna;

5) Nilai tina hasil ngabagi téh mangrupa hasil jenjangna; 6) Sabada diurutkeun, asupkeun nilai jenjang kana kolom ka-5;

7) Asupkeun nilai jenjang anu positif kana kolom ka-6, misalna aya nilai béda anu negatif asupkeun kana kolom ka-7;

8) Ningali kana tabél harga-harga kritis uji Wilcoxon pikeun mikanyaho nilai

;

9) Data anu geus diitung tuluy diasupkeun kana tabél uji Wilcoxon saperti dina tabél 3.6.

Tabél 3.6 Tabél Uji Wilcoxon

KS XA1 XB1 Béda Tanda Jenjang

XA1-XB1 Jenjang + _

(1) (2) (2) (4) (5) (6) (7)

Katerangan :

XA1 = nilai saméméh XB1 = nilai sabada

10) Ditarima henteuna hipotésis dina uji Wilcoxon dumasar kana kritéria ieu di handap.

a) Lamun dumasar taraf nyata nu ditangtukeun, hartina hipotésis alternatif (Ha) ditarima yén Modél Pangajaran Concept Sentence bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

b) Lamun dumasar taraf nyata nu ditangtukeun, hartina hipotésis alternatif (Ha) ditolak yén Modél Pangajaran Concept Sentence teu bisa dipaké pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung Taun Ajaran 2013/2014.

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

KACINDEKAN JEUNG SARAN

5.1 Kacindekan

Dumasar kana hasil ngolah data dina bab IV, bisa dicindekkeun ieu di handap.

1) Kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014 saméméh ngagunakeun modél Concept Sentence kawilang can mampuh nulis éséy kalawan bener (rata: 58,8), kalawan rata-rata aspék eusi (2,56), aspék organisasi (2,44), aspék kandaga kecap (2,36), aspék tata basa (2,16), jeung aspék mékanik (2,2). Upama diperséntasekeun 12% (3 urang) siswa mampuh nulis éséy kalawan bener jeung 88% (22 urang) siswa can mampuh nulis éséy kalawan bener.

2) Kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014 sabada ngagunakeun modél Concept Sentence kawilang mampuh nulis éséy kalawan bener (rata-rata: 77,4), kalawan rata-rata aspék eusi (3,6), aspék organisasi (3,44), aspék kandaga kecap (2,72), aspék tata basa (2,68), jeung aspék mékanik (3,08). Upama diperséntasekeun 76% (19 urang) siswa mampuh nulis éséy kalawan bener jeung 24% (6 urang) siswa can mampuh nulis éséy kalawan bener.

3) Aya béda anu signifikan kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014 antara saméméh jeung sabada ngagunakeun modél Concept Sentence, katitén dina hasil uji hipotésisna nyaéta (11,87) (2,49). Hartina, modél Concept Sentence bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014.

5.2 Saran

Saenggeus ngayakeun panalungtikan sarta ngabuktikeun hipotésis, aya sababaraha saran pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy nyaéta:

1) Modél Concept Sentence bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis éséy. Ku kituna, ieu model pangajaran dipiharep bisa jadi alternatif pikeun guru dina milih modél pangajaran.

2) Saran pikeun siswa, ronjatkeun deui rasa sumanget diajar jeung ronjatkeun deui kualitas nulis utamana nulis karangan dina basa Sunda sangkan bisa ngagunakeun basa Sunda anu luyu tur merenah.

3) Ieu panalungtikan ngan dilakukeun dina pangajaran nulis éséy ka siswa kelas XII IPA SMA KARTIKA XIX-3 Bandung taun ajaran 2013/2014. Ku kituna, perlu diayakeun panalungtikan anu leuwih jembar sangkan ngeuyeuban jeung méré hal-hal anu anyar pikeun ngaronjatkeun kualitas pangajaran.

Rena Anggraeni, 2014

Model Pangajaran Concept Sentence Pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Esey Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

71

Achmadi, M. (1988). Materi Dasar Pengajaran Komposisi Bahasa Indonesia. Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Direktorat Jenderal Pendidikan Tinggi Proyek Pengembangan Lembaga Pendidikan Tenaga Kependidikan.

Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat. (2007). Standar Kompetensi dan Kompetensi Dasar Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda.

Furchan, A. (2007). Pengantar Penelitian dalam Pendidikan. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.

Hanafiah, N. & Suhana, C. (2012). Konsep Strategi Pembelajaran. Bandung: PT Refika Aditama.

Haerudin, D. (2011). Gentra Basa Sunda: Pangajaran Basa jeung Sastra Sunda pikeun Murid SMA/MA.SMK Kelas XII Semester 1. Bandung: Atikan Mandiri.

Iskandarwassid, spk. (2009). Model-Model Pembelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Isjoni. (2013). Cooperative Learning Mengembangkan Kemampuan Belajar Berkelompok. Bandung: ALFABETA.

Kuncoro, M. (2009). Mahir Menulis: Kiat Jitu Menulis Artikel Opini, Kolom & Resensi Buku. Jakarta: Erlangga.

Kurniawan, H. jeung Sutardi. (2012). Penulisan Sastra Kreatif. Yogyakarta: Graha Ilmu.

Kuswari, U. (2010). Evaluasi Pembelajaran Bahasa. Bandung: JPBD UPI Bandung.

Lie, A. (2008). Cooperative Learning Memperaktikan Cooperative Learning di Ruang-ruang Kelas. Jakarta: PT Grasindo.

Sari, I. P. (2012). Peningkatan Kemampuan Menulis Naskah Drama Menggunakan Model Pembelajaran Kooperatif Tipe Concept Sentence” (Penelitian Tindakan Kelas pada Siswa Kelas VIII A SMP Negeri 2 Lembang Tahun Ajaran 2011/2012). (Skripsi). Sarjana Pendidikan Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.

Purba, A. (2008). Esai Sastra Indonesia; Teori dan Penulisan. Yogyakarta: Graha Ilmu.

Rahman. (2012). Model Mengajar & Bahan Pembelajaran. Bandung: Alqaprint Jatinangor.

Shaleha, D. (2012). Pamarekan Contextual Teaching Learning Tipe Inquiry pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Éséy (Penelitian Tindakan Kelas ka Siswa VIII.3 SMP Negeri 16 Bandung Taun Ajaran 2011-2012). (Skripsi). Sarjana Pendidikan Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung. Sudaryat, Y. (2008). Strategi Modeling Berbasis Teks (SMBT) dalam Peningkatan

Menulis Bahasa Indonesia: Studi Tentang Pembelajaran Menulis Esai pada Siswa SMA YAS Kota Bandung. (Disertasi). Sekolah Pascasarjana, Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.

Sudjana. (2005). Metoda Statistika. Bandung: TARSITO. Sudjana. (2012). Statistika. Bandung: TARSITO.

Sugiyono. (2012). Motode Penelitian Kuantitatif, Kualitatif, dan R&D. Bandung: ALFABETA.

Arikunto, S. (2010). Prosedur Penelitian Suatu Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta.

Suprijono, A. (2010). Cooperative Learning Teori dan Aplikasi PAIKEM. Yogyakarta. Pustaka Pelajar.

Syamsuddin & Damaianti, V. S. (2011). Metode Penelitian Pendidikan Bahasa. Bandung: PT Remaja Rosdakarya Offset.

Tarigan, H. G. (2008). Menulis Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa. Bandung: Angkasa.

Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah. Bandung: UPI Bandung.

Pemustaka. (2011). Pengertian Esai dan Ciri-cirinya. [online]. Tersedia di http://www.pemustaka.com/pengertian-esai-dan-ciri-cirinya.html [11 Januari 2014]