Programa Bolsa Estudus Áreas Programas Prioritárius

Página 5 de 80

2. Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu PED ka SDP no nia Fazes kona-ba Rekursus Umanus

Timor Leste paíz ne’ebé foin hetan independénsia iha 2002. Hanesan paíz foun ida, ninia dezenvolvimentu ho progresu depende tomak ba planu no nia ezekusaun ne’ebé tenke aliña ho vizaun fundasaun nian. Iha 2011, governu Timor-Leste formaliza ninia vizaun iha ninia Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu PED ba tinan 20, 2011-2030. PED proporsiona enkuadramentu boot ida ba tranzisaun Timor-Leste husi baixu rendimentu ba paíz ho rendimentu superior médiu. PED iha fazes separadas tolu. Durante kurtu prazu 2011 to’o 2015 fó liu énfaze ba dezenvolvimentu infra-estruturas fundamentais, apoiu ba dezenvolvimentu rekursus umanus, no mos estabelese indústrias estratéjikas. Subsekuentemente ka tuir fali mai, ba planu médiu prazu nian, 2016 to’o 2020 sei foka liu ba dezenvolvimentu infra-estruturas ne’ebé iha, reforsa rekursus umanus no hadi’a asesu ba merkadus. Planu longu prazu nian husi PED 2021 to’o 2030 mak atu erradika pobreza, estabelese setor privadu ne’ebé forte no alkansa ekonomia diversifikada ne’ebé la dependente ba petróleu ho gáz. Maibé, tenke nota katak fundu ka esensia PED nian mak dezenvolvimentu rekursus umanus. Relasiona ho Planu Estratéjiku,Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste konsidera katak rekursus Umanus ne’e vital ba nasaun nia futuru. Governu, servisu hamutuk ho instituisoens relevantes, tenta atu prepara no dezenvolve rekursus umanus ho alta kualidade atu bele iha kbiit atu fó kontribuisaun máxima no kompleta ba Dezenvolvimentu Nasional Timor-Leste. Relasiona ho fazes ne’ebé mensiona iha PED, tinan 2015 konklui kurtu prazu 2011 to’o 2015 ne’ebé fó apoiu ba dezenvolvimentu rekursus umanus. Tinan 2016 hanesan inísiu ba planeamentu médiu prazu 2016 to’o 2020 ne’ebé foka ba fortalesimentu rekursus umanus iha Timor-Leste.

3. Estudus ne’ebé hala’o hodi apoia programas FDKU

Iha tinan haat 4 laran dezkdeke kria iha 2011,Konsellu Administrativu Fundu fó instrusaun ba Sekretariadu Fundu hodi avalia rezultadus programas no mos hodi hetan rezultadus husi programas hotu-hotu relasiona ho ezekusaun pelu menus husi 2011 to’o 2014. Husi parte seluk, Konsellu Administrativu Fundu nian haree katak, atu bele tulun konsellu deside kona-ba áreas prioritárias ba formasaun ou formasoens, tenke ihaestudu ida hodi halo mapeamentu ou identifika kuantidade no kualidade rekursus umanus ne’ebé presiza hodi alkansa objetivus nasionais, rekursus umanus profisionais nokualifikadus hira ona mak iha, iha áreas ne’ebé no saída mak sai hanesan obstákulus ne’ebé presiza halo kompletu. Relasiona ho nesesidades ne’ebé temi iha leten,Konsellu Administrativu Fundu nian fó instrusaun ba Sekretariadu Fundu atu Hala’o Avaliasaun na programas FDKU Mapeamentu Nasional kona-ba Dezenvolvimentu Rekursus Umanus tuir Distritu ba rurua hotu, Setor Públiku ho Setor Privadu.