Qishlah Ashabul Kahfi Dirasah Tahliliyah wa Tarikhiyah fi Surat Al-Kahfi Al-Ayah 9-26

‫)درا ﺔ‬

‫ﺔأ‬

‫ﺔ و ﺎر‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﺔ ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ‬

‫ﺪم إ ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫ا ﺔ ‪(26-9‬‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‬

‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ‬


‫ا ﺎ ﺔ‪ /‬ﺎ أي‬

‫ﺔ ا و ﻰ ) ‪(S.S.I‬‬

‫ﻮدة‬

‫ر ا ﺪ‪104060002161 :‬‬

‫آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‬
‫‪1429‬هـ‪ 2008 -‬م‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬


‫ﺮار‬
‫ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫و ﺎر‬

‫ﻮرة ا ﻜﻬ‬

‫ﺔ ﻰ‬

‫ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ‬
‫‪ ،‬و ﻮا "‬

‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﺔأ‬

‫ا ﺔ ‪ "(26-9‬أ ﺎم‬


‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪ ،‬وذ ﻚ ﻰ‪30‬‬

‫ﻰا‬

‫ﺮ‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ﻮ ﻮ ‪،2008‬‬

‫)درا ﺔ‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ‬

‫ﻜ ﺔ‬


‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫ﺪ ﺮ إ ﺎز‪ ،‬و ﺪ‬

‫ﺮ ﺎ‬

‫ﻮ‬

‫ﺔ ا و ﻰ )‪(S.S.I‬‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‪2008/6/30 ،‬‬
‫ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ‬

‫ر‬

‫)د ‪.‬‬

‫ا‬


‫ﺮى ا‬

‫ﺔ‬

‫ﻜﺮ ﺮ ا‬

‫)د‪.‬‬

‫ﺮ ﺪ (‬
‫ﺎء ا‬

‫أ‬
‫ا‬

‫) ﻜﺔ‬
‫ا ﺎ‬

‫)د ‪ .‬أ ﺪ‬

‫ﻮ ﻰأ‬


‫ا ول‬

‫ﺎرى‬

‫ﺪ‬

‫ﺮزى د ﺎ ﻰ(‬

‫ﺔ‬

‫ﺮف‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺮ(‬
‫ا ﺎ‬

‫ﻮ ﻮن(‬


‫ﺔ‬

‫ا ﺎﻰ‬

‫)و ﻰ أوآ ﺎ ﺎ ﻮ ا ﺎ‬

‫ﺮ(‬

‫ا ﺮا‬
‫أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ‬

‫ﺮ ا ﺮﺁن ا‬

‫آ ﺮ‪.‬‬

‫أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ‬

‫ا‬

‫أ‬


‫إ‬

‫ﺎق أ ﺪ‬

‫ا‬

‫ﺎ‬

‫‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪.‬‬

‫ﺪ ا‬

‫أ‬

‫ا‬

‫ﻰ‬

‫أ‬


‫ا ﺎوردى ‪ .‬ا ﻜ وا ﻮن‬

‫ﺔاﻜ‬

‫ﺪا‬

‫ا‬

‫أ ﺪ‬
‫أ ﺪ‬
‫ا ﺪار ا‬
‫ا ﺪ‬
‫ﺮهﺎن ا ﺪ‬

‫ا‬

‫)ا ﺎهﺮة‪:‬‬

‫ﺮ ا ﺎوردى‬


‫ﺮ ا ﻜ ﺎب‬

‫ﺔ ‪1422 .‬هـ‪ 2001 ،‬م‪.‬‬

‫ﻰ ا ﻮرة واﻹ‬

‫ا‬

‫ﻰ‪.‬‬

‫وا ﺮﺁن ‪ ،‬ط‪ .1‬ا ﺎهﺮة‪:‬‬

‫ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ‪ 1417 .‬هـ ‪ 1996 -‬م ‪.‬‬
‫ﻰ ا ﺮا‬
‫أ‬

‫ا‬

‫‪.‬‬


‫ﺮ ا ﺮا ﻰ ‪،‬ج ‪ . 5‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ‪.‬‬

‫إ ﺮاه‬

‫وا ﻮر ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ . 4‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬
‫ﻬﻮر ﺔ‬

‫ﻰ ﺮاﺋ‬

‫ﺮر ا ﻮ ﺰ ﻰ‬

‫ﺪ أ ﺪ ‪ ،‬ج ‪ .3‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ﺪوب ‪ .‬أه ا ﻜﻬ‬

‫ﻰا‬

‫ﺔ‪.‬ا‬

‫ا‬

‫ا ﺰ ﺰ‪ ،‬ط ‪ ،1‬ج‪ .3‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬
‫ا‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫ا ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫ﺎ‬

‫ﺎﻰ‪.‬‬

‫ا‬

‫اﻷ ﺎء ا‬

‫إ ﺮاه ‪.‬‬

‫ﺪ‬

‫‪ ،‬ج‪ .3‬ﺮوت‪ :‬ﺆ‬
‫ﺪ‬

‫‪ ،‬ج‪ . 3‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﻜ ﺔ‬

‫آ ﺮ ‪ .‬ا ﺪا ﺔ وا ﻬﺎ ﺔ ‪،‬ج‪ .1‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ﺮ‪.‬‬

‫ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر‪ ،‬ا‬
‫ﻬﻮر ﺔ‬

‫ﺮا ﺎ ﻰ‪.‬‬
‫ا‬

‫ا ﺪرن ﻰ ﺎ‬

‫ا ﺎت‬

‫ﺔ ‪1415 .‬هـ ‪ 1995 -‬م‪.‬‬

‫ﻰ‬

‫ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ط‪1‬‬

‫ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر‪1422 ،‬هـ‪ 2001 -‬م(‬

‫ﺪ‬

‫ﺮ ﻰ‬

‫‪.‬‬

‫ل ا ﺮﺁن ‪ ،‬ط‪ ،5‬ج ‪ .12‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﺮوق ‪1397 .‬‬

‫هـ‪ 1977 -‬م‬

‫‪،‬أ‬

‫ﻮ ﻰ أ ﻮا‬
‫ﺎ‬
‫ا‬

‫ا ﺮﺁن‪ ،‬ط‪ .1‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪1422،‬هـ‪2001 ،‬م‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺪ ا ﺎح ا ﺎ ﺪى ‪.‬‬

‫ﻰ ا ﺮﺁن ‪ ،‬ج‪ .2‬د‬

‫‪ :‬دار‬

‫م ‪ 1996 .‬م‪.‬‬
‫ﺪ ا ﻜﺮ ا‬

‫‪.‬ا‬

‫ﺪ ا ﻜﺮ ا‬

‫‪.‬ا‬

‫ﺪ اﷲ‬

‫ﺮ ا ﺮﺁ‬

‫ا ﺮﺁن ‪ ،‬ط ‪ ،7‬ج ‪ .6‬ﺮوت ‪ :‬دار ا ﺎرف‬

‫ﺎ ‪ .‬أهﺪاف آ‬

‫ﻮد‬

‫ج‪ . 1‬د‪.‬م‪.‬ن‪ :‬ا ﻬ ﺔ ا‬
‫ﺪاﷲ‬

‫ﺮﺁن ‪ ،‬ج ‪ .8‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﻜﺮ ا ﺮ ‪.‬‬

‫ﻮرة و ﺎ ﺪهﺎ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ط‪،3‬‬

‫ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ﻜ ﺎب ‪ 1986 .‬م‪.‬‬

‫ﺪا ﺮ‬

‫ﺪ ا ﺪار ‪.‬‬

‫أﻮ‬

‫ا ﺪار ‪ ،‬ط ‪ ،1‬ج ‪ .2‬ﺮوت‪:‬دار‬

‫ا ﻜ ﺎب ا ﺮ ‪1407 .‬هـ‬
‫ﺔا‬

‫ا‬

‫ﻮر ‪.‬‬

‫ا‬

‫ﺎن ا ﺮب ‪ ،‬ج ‪ .7‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﺪ‬

‫‪1423 .‬هـ ‪-‬‬

‫‪ 2003‬م‪.‬‬
‫ﻰ‬

‫ﺄة ا ﺪ ا ﺮواﺋ ﻰ اﻷدب ا ﺮ‬

‫‪.‬‬

‫ﺮ ا ﺪ ﻮ ﻰ ‪ .‬ﻰ اﻷدب ا ﺪ‬
‫ﻮف ‪ .‬ا‬

‫ﻮ‬
‫ﺪ‬

‫ﺪا‬

‫ا ﺪ‬

‫‪ ،‬ط‪ . 8‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﻜﺮ ‪.‬‬

‫ﺪ ﻰ ا ﺔ واﻷ‬

‫م ‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا‬

‫ﻮب ا ﺮوز ﺎدي ‪ .‬ا ﺎ ﻮس ا‬

‫‪1415 .‬هـ ‪ 1995 -‬م ‪.‬‬

‫‪ .‬دم ‪1992 .‬م‬

‫ﺮق ‪.‬‬
‫‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‬

‫ﺪ أﻮ ﻬﺔ ‪ .‬ا‬

‫ﺪ ا‬
‫ﺮوت‪ :‬دار ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺮاﺋ ﺎت وا ﻮ ﻮ ﺎت ﻰ آ ﺎب ا‬

‫‪1413 .‬هـ ‪ 1992 -‬م ‪.‬‬

‫ﺪ ا ﺪ ﺎد ا ﻮ ﻰ ‪،‬‬

‫ﺪ ا ﺎوى ‪،‬‬

‫ا ﺮﺁن ‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا‬

‫ﺎ ‪.‬‬

‫ﺮ اﺪ‬

‫ﺪ ا ﺮازى‬

‫ﺮا‬

‫‪.‬‬

‫ﺪا‬

‫ا ﺮاه ‪ ،‬ا ﺪ‬

‫ا‬

‫‪ 1408 .‬هـ ‪ 1988 -‬م‬

‫ﺮ ا ﺮازى ‪ ،‬ط‪ ،3‬ج‪ .21‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‬

‫‪ 1985 .‬هـ ‪ 1405 -‬م ‪.‬‬

‫ﺮوى ‪ .‬ا‬

‫ﺪ ا ﻮﻰ ا‬
‫ا ﻮث ا‬

‫ﺮا‬

‫ﺮوى ‪ ،‬ج ‪ .14‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ا زهﺎر‬

‫ﻰ ‪ 1991 .‬م‪.‬‬
‫ﺪ‬

‫ا‬

‫ﺪاﷲ أ ﻮ‬

‫ﺪاﷲ ا ﺎآ ا‬

‫‪ ،‬ط‪ ،1‬ج ‪ .2‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬
‫ﺪ‬

‫ﻰ‬

‫ا‬
‫ﺪ‬

‫ﺪ ا ﻮآﺎ‬

‫‪.‬‬

‫ا‬

‫ﺎ ﻮري‪ .‬ا‬

‫ﺪرك‬

‫ﻰ‬

‫ﺔ‪1411.‬هـ ‪1990 ،‬م‬

‫ا ﺪﺮا ﺎ‬

‫ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ‬

‫ﺮ ‪ ،‬ج‪ .3‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ ‪.‬‬

‫ﻮى ‪ .‬ا‬

‫ﺪ‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .2‬ا ﺎهﺮة ‪ :‬دار ﻬ ﺔ‬

‫ﺮ ‪ 1996 .‬م ‪.‬‬
‫ﺪ‬

‫ﺪ اﺮ‬

‫ﺰات‬

‫‪.‬‬

‫ﺎﺋ‬

‫ﺎﺋ‬

‫ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و‬

‫ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ ‪ 1415.‬هـ ‪ 1995 -‬م ‪.‬‬
‫ﺪ‬

‫ا‬

‫ﺎﻮ‬

‫‪.‬‬

‫ﻮة ا ﺎ ﺮ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .1‬ا ﺎهﺮة‪ :‬در ا‬

‫ﺎﻮ ‪.‬‬

‫ﺪ ﺮ‬

‫ﺮ ا‬

‫ﻬﺎب ‪.‬‬

‫ﺎح ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .15‬ﺎآﺮ ﺎ‪:‬‬

‫ﺮا ﺎ ﻰ ‪.‬‬

‫‪ 2002‬م‪.‬‬
‫‪ .‬درا ﺎت ﺮﺁ ﺔ ‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﺮوق ‪.‬‬

‫ﺪ‬

‫‪ .‬ﻬ ا‬

‫ﺪ‬

‫اﻹ‬

‫‪ ،‬ط ‪ . 7‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﺮوق ‪1408 .‬هـ‬

‫‪ 1986‬م ‪.‬‬
‫ﺪ‬

‫ﺎزى ‪ .‬ا‬

‫ﻮد‬

‫ﺮ ا ﻮا‬

‫‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .1‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ا ﺮ‬

‫‪1402 .‬هـ‪ 1982 -‬م‪.‬‬

‫ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى ‪ .‬ا ﻜ ﺎف‬

‫ﻮد‬

‫اﻷ ﺎو‬

‫ﺎﺋ‬

‫ﻰ و ﻮ ا ﺄو ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج ‪ .2‬ﻜ ﺔ ا‬
‫ا‬

‫ﺎج ا‬

‫ﻮا‬
‫ما‬

‫ا ﺰ‬

‫ﻰ ‪ 1414 .‬هـ‪.‬‬

‫‪ ،‬ج ‪ .44‬ا ﺮ ﺎض‪:‬‬

‫ﺎ ﻮرى ‪.‬‬

‫و ﻮن‬

‫ا ﻜﺎر‬

‫ا ﺪو ﺔ‪.‬‬
‫ﻰا ﺮا‬
‫دار ا‬

‫ﻮرى ‪ .‬ا‬

‫م ‪1417 .‬هـ‪ 1996 ،‬م‪.‬‬
‫ﻰ‬

‫وا ﺮد‬
‫وه ﺔ ا ﺰ‬
‫ا ﻜﺮ ‪.‬‬

‫ﻮن ا ﺎ ﺮ ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .3‬ا ﺎهﺮة‪:‬‬

‫ﺪ‬

‫ﺎن ‪ .‬ا‬

‫ﻬﺎ ‪،‬ط‪. 1‬‬

‫ﺮ‪:‬‬

‫ﺔا‬

‫ﺮا‬

‫ﺮ ﻰا‬

‫‪.‬ا‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﻬﺎت‬

‫ﺔ ‪1414 .‬هـ ‪.‬‬
‫ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار‬

‫اﺮ‬

‫اﷲ ا‬

‫ﻜﺮ و ﺪ ﺮ‬
‫ﺪﷲ ا ﺬي ﺎ ﺮ ا‬

‫ا‬

‫وا ﺮ وا ﻮم‬

‫ﻮات وا رض و‬

‫ﺮات ﺄ ﺮ‬

‫ا ﻬ‬

‫ﻰ‬

‫ﻰ و‬

‫ﺮ ا ﺎم وا ﺮ‪ ،‬أ ﻮد ا ﺎس‬
‫ﻮم ا ﺎ ﺔ‪،‬‬

‫ﺎ ا‬

‫ا‬

‫وا ﻬﺎدة وإ‬

‫ﺪﺎ‬

‫ﺎو ﺎو‬

‫ﺎء وا ﺮ‬
‫ﺎ‬

‫ﻰ اﷲ ان‬

‫ﻰ‬

‫ﺎ‬

‫‪.‬‬

‫و ﻮ و ﺬا أ ﺪم‬
‫ﻜﺔ‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺰ أ‬

‫ا ﺰا‪.‬‬

‫آﺎ‬

‫ﺮ‬

‫ﺎ‬

‫ﺎا‬

‫ﺔ ا ﺪآ ﻮر‬

‫اﷲ ور‬
‫ﺎن‬

‫ا‬

‫ﺮاف ﻰ هﺬا ا‬

‫ﺰ ا ﻜﺮ و ﺎ‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫د ﺎ ﻰ ) وآ‬

‫ﻮا‬

‫ا ﻮى وا ﺪ ﺮ و‬

‫ﻰ‬

‫ﺪ ﻰ أن أ ﺪم‬

‫* أ ﺎذى ا ﻜﺮ‬
‫ا‬

‫ا ﻮر‪.‬‬

‫ﺪ ر ﻮل اﷲ ﺎ ا‬

‫ﺮ ﻰ ﻰ ا ﻬﺎء آ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫و‬

‫وا ﻬﺎر و‬
‫ﺮ‬

‫ا‬

‫ﺮى ا‬

‫ا‬

‫ﺔ وا‬
‫ﺮ ﺪ‬

‫‪ ،‬أ‬

‫اﷲ ان‬

‫ﺮام إ ﻰ‬
‫)‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ﺎآﺮ ﺎ( و‬

‫ﺪ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫ﺔا‬

‫ﺎذ‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ (‬

‫ﺪ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت‬
‫ﺔ ا ﺪآ ﻮر‬
‫ﻰ‬

‫ﺮازى‬
‫ﻬﺎ‬

‫ﺎن ﻰ أن أآ‬

‫ﻰ هﺬ ا ﻜ ﺔ و‬

‫‪،‬و‬

‫هﺬا ا‬

‫ﻰ ﻬﺎ‬

‫ﻰ اﷲ أن‬

‫ﺮ‬

‫ا ﺰء‬
‫* إﻰ‬

‫أ ﺎ ﺬ ﻰ ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫ﻬﺪه‬

‫وأر ﺪ ﻰ و‬

‫ﺄد‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺬي‬

‫ﻰ ﺎ ﻬﺪ وا‬

‫ﻰا‬

‫ﻬﺎد‬

‫ﻰ و ﺬ ﻮا‬
‫أن ا ا ﺪرا ﺔ‬

‫ﻬﺎ‪.‬‬
‫* إﻰ‬

‫ا ﻮ‬

‫ا‬

‫ﻰ ﻜ ﺔ‬

‫ﺔ إ ﺎن‬

‫اﺬ‬

‫وﻜ ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ﻮا ﻰ ﺮ ﺔ ﺮا ﺔ و ﺎ ﺔ ا ﻜ‬

‫اﷲ أ ﻮره ﻰ ا ﺪ ﺎ وا‬
‫*إ ﻰ وا ﺪ‬
‫ﺄ‬

‫ا ﺰﺰ‬

‫ا ﺰاد و‬

‫ﺮ اﺪ‬

‫اﷲ هﺪاه ﺎ إ ﻰ‬

‫أ ﺎﺬﻰ ﻰ آ ﺔ ا‬
‫ﺎت‬

‫آ ﻮر‬

‫ا‬

‫‪،‬‬

‫ﺔ ﺎ‬

‫ﻰ أن ﺮ ﻰ‬

‫وﺎ ‪ ،‬اﺬ‬
‫ﺮاط ا‬

‫ر ﺎﻰ‬

‫ﺬ‬

‫ﺮى و ﺰود ﻰ‬

‫‪ ،‬وأد ﻮا ﻬ ﺎ ‪ :‬ا ﻬ ا ﺮ ﻰ‬

‫ﺮا‪.‬‬
‫ﺎت ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺮى دار ا‬

‫ﻬﺪ ا‬

‫م‬

‫ﺮ ﻮا ﺎ ﺎن ﺎوى ﺎوى ا ﺮ ﺔ ا ﺬ‬

‫زودوا ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺔو‬

‫ﺔ‪ ،‬أ ﺄل اﷲ أن‬

‫ﺎ ﻮ ﻬﺎت ا ﺎ ﺔ وا ﺬ‬
‫أ ﺎره و ﺪ‬
‫ا ﺰاء‪.‬‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ا‬

‫ﻮد ﺔ‬

‫ﺮة‪.‬‬

‫و ﻮا ﺪي وار ﻬ ﺎ آ ﺎ ر ﺎ ﻰ‬
‫* إﻰ‬

‫ﺮ‬

‫ﻬﺪ ا ﻮم ا‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪ ،‬و ﻜ ﺔ‬

‫ﺎ ﻮا ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ د ﺔ و‬
‫ﻮﻬ و‬

‫أرزا ﻬ و‬

‫ﻮا ﻬ‬

‫ﺰاه‬

‫ﺮ‬

‫ا‬

‫* إﻰ‬

‫ﺪ ﺎء ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫ا ﺎ ﺔ ﻰ آ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬

‫‪.‬‬

‫وأ ﺮا أد ﻮاﷲ ﺰ و‬
‫وأ ﺄل اﷲ أن ﻜﻮن هﺬا ا‬
‫ﻰ‬
‫ا ﻮآ‬

‫ﺪﺔا‬
‫و‬

‫رب ا ﺎ‬

‫وأن ﻜﻮن‬

‫أن‬

‫ﺰﻬ أ‬

‫ا ﺰاء‬

‫ﺎ ﺎ ﻰ و ﺮى و‬
‫ﺎ ﺎ‬

‫ﻰ أن ﻮ ﺎ اﷲ إ ﻰ أ ﻮم ا ﺮ‬
‫‪.‬‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺬ‬

‫ﺪ ﺎ ﺪوا‬

‫ﻮ‬
‫و‬

‫م‬

‫ﻰ ﺎآﺎ ﻮا‬

‫‪،‬‬

‫ا ﻬ‬

‫ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺪ اﷲ‪ ،‬و‬

‫ﺎ اﷲ و‬

‫ﻰا ﺮ‬

‫وا‬

‫ﺪﷲ‬

‫ﻮ ﺎت ا‬
‫ﻜﺮ و ﺪ ﺮ ‪.............................................................................‬‬

‫أ‬

‫‪........................................................................‬‬

‫د‬

‫ﻮ ﺎت ا‬

‫ا ﺎب ا ول‬
‫ﺪﺔ‬
‫أ‬

‫ﺔا‬

‫ب‬

‫ﺪﺪا‬

‫‪........................................................................‬‬

‫ج أهﺪاف ا‬

‫‪........................................................................‬‬

‫‪4‬‬

‫د ﻬ ا‬

‫‪..........................................................................‬‬

‫‪5‬‬

‫ﺔا‬

‫‪.........................................................................‬‬

‫‪5‬‬

‫هـ‬

‫‪...........................................................................‬‬

‫‪1‬‬
‫‪4‬‬

‫ا ﺎب ا ﺎ ﻰ‬
‫ﺔ‬
‫أ‪.‬‬

‫ﺔ‬

‫‪ .1‬ﺮ‬

‫ا‬
‫ا‬

‫‪ .2‬أ ﻮاع ا‬
‫‪ .3‬أهﺪاف ا‬

‫ا‬

‫ﺔو‬

‫ﺔ‬

‫ﻮرة ا ﻜﻬ‬

‫ﺔ‬
‫ﺔ ‪......................................................................‬‬

‫‪7‬‬

‫ﻰ ا ﺮ ن‪10 .........................................................‬‬
‫ﺔ وأ ﺮا ﻬﺎ ‪11 .........................................................‬‬

‫‪.4‬‬

‫ﺎ ﺮا‬

‫‪.5‬‬

‫ﺎ‬

‫ب‪.‬‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ وأرآﺎ ﻬﺎ ‪14 ..........................................................‬‬
‫ا‬

‫ﺔ ا ﺮ ﺔ ‪15 .........................................................‬‬
‫ﻮرة ا ﻜﻬ‬

‫ﻬﺎ ‪18 .......................................................................‬‬

‫‪.1‬‬

‫‪ .2‬ﺎ ﺔ ﺎ ﻬﺎ ‪20 .....................................................................‬‬
‫‪ .3‬ﺎ ﺔ ﺎ ﺪهﺎ ‪23 ...................................................................‬‬
‫‪ .4‬أهﺪاف ﻮرة ا ﻜﻬ ‪23 ...............................................................‬‬
‫‪.5‬‬

‫ﺔ ﻮرة ا ﻜﻬ ‪29 ...............................................................‬‬

‫ا ﺎب ا ﺎ‬
‫ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ‬
‫ﺔأ‬

‫‪ .1‬ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ‬

‫ﺔأ‬
‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬
‫‪31 ............................‬‬

‫‪ .1‬ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ ‪34 .......................................................‬‬

‫‪ .2‬راء ا‬

‫‪.2‬‬

‫ا ﺰول ‪42 ............................................................‬‬

‫‪ .3‬ا‬

‫ﺮ وا ﺎن ‪44 .........................................................‬‬

‫ﺎء ﻮل أ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ ‪61 ..............................................‬‬

‫فا‬

‫ﺮه ‪61 .............................‬‬

‫‪ .1‬ا‬
‫‪ .2‬ا‬

‫ﺎء‬

‫ز ﻬ أو‬

‫ف ﻰ ﺪد ا ﺔ ‪64 ..............................................‬‬

‫‪ .3‬ﻜﺎن ا ﻜﻬ ‪66 ............................................................‬‬
‫‪ .4‬ﺮ ﺔ ﻮ ا ﻜﻬ‬
‫‪ .5‬أ ﺎء أ‬

‫‪69 ..................................................‬‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫آ ﻬ ‪70 ..................................‬‬

‫وا‬

‫‪ .3‬ا ﻬ ﺎت ﻰ‬

‫ﺔأ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ ‪71 .............................................‬‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﻰا‬

‫ﺎدر ا‬

‫ﺔ‪74 ..........................................‬‬

‫‪ .1‬أ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﻰا‬

‫ﺎدر ا ﻬﻮد ﺔ ‪74 .............................‬‬

‫‪ .2‬أ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫أو ا ﺎم ا‬

‫‪ .4‬أ‬

‫ا‬
‫‪ .3‬أ‬
‫‪ .5‬ا ﺪروس ا‬

‫ﺔ ﻰا‬

‫ﺎدر‬

‫ﺔ ‪76 ..............................................................‬‬
‫ﺎب ا ﻜﻬ‬
‫ﺎدة‬

‫ﻰا‬
‫ﺔأ‬

‫ﺎدر ا‬

‫ﺮا ﺎت ‪81 ........................‬‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ ‪84 ..................................‬‬

‫ا ﺎب ا ﺮا‬
‫ا ﺎ ﺔ‬
‫أ ﺎ‬

‫ا‬

‫با‬

‫ﺮا ﺎت وا ﻮ‬

‫ﺮا‬

‫ا‬

‫‪93 ...........................................................................‬‬
‫ﺎت ‪101 ...........................................................‬‬

‫‪102 ...........................................................................‬‬

‫ا ﺎب ا ﺮا‬
‫ا ﺎ ﺔ‬
‫ﺎ‬

‫‪.1‬‬

‫ا‬

‫ﺪا‬
‫ا‬

‫ﺔأ‬

‫ﺔ‬

‫إﻰ ا‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ا ﺎ ﺔ إ ﻰ ﺎ ﻰ أن ا‬
‫ﺔ ا ﻰ ﻜ ‪ ،‬و‬
‫‪ ،‬و ﺮف ﺄ ﻬﺎ‬

‫ﺎ ﺔ ﻮادث‬

‫ﺪور ﺎ ﻬﺎ‬

‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ أو ا‬

‫ﺔ ﻰا‬

‫ﻰ أن ا‬

‫ا‬

‫إﺎ‬

‫ﻰ ا‬

‫ﺎدر‬

‫ﻰا ﺮ‬
‫ﺮ هﻮ ا ﺮاد‬
‫اﻰ‬

‫ﺔ‪ ،‬ﺮ‬

‫ا‬
‫أو أ‬

‫ﺔ‬
‫ﺎص‬

‫ﻬ ‪ 1.‬آ ﺎ ﺎل اﷲ ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ‬

‫ا ﺪ‬

‫) ﻮرة ا‬

‫⌧‬

‫ﺎم‪:‬‬

‫‪(57‬‬
‫وه ﺎك ا ﺮق‬

‫ا‬

‫ﻜﺎ ﺔ أو روا ﺔ ﻜ ﻬﺎ ا ﺆ‬
‫ا ﺎرئ و ﺬ ‪ ،‬و ﺎل‬
‫‪1‬‬

‫ﻰ‬

‫ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﺮهﺎ‬
‫وه‬

‫ﺎ‬

‫ﺔ وا ﻜ ﻰ ا‬

‫‪ ،‬ﺄة ا ﺪ ا ﺮوا‬

‫ﻰ ا دب ا ﺮ‬

‫ﺪ‬
‫ﺎ‬
‫ا ﺪ‬

‫ا‬

‫ﺎ‬

‫ﺔ ا د ﺔ‬

‫وراء ذ ﻚ إ ﺎرة ا ﺎ‬

‫‪.‬‬
‫) د‪.‬م‪.‬ن ‪ :‬د‪.‬ن‪1992 ،‬م (‪ ،‬ص ‪36‬‬

‫أو‬

‫أﺎا‬

‫ﺔا ﺮ ﺔ ﻬ‬
‫ا ا‬

‫ا ﻮا ‪ ،‬و‬

‫ﺪة‬

‫و‬

‫ا ﺎل آ ا ﺪ وه‬
‫ﺪق‪ ،‬وآ‬

‫ﻮل ا ا‬

‫ا ﺮة وا ﺰة وا ﺬآﺮ وا ﻜﺮ‪ ،‬وه‬
‫ﻰا‬

‫ﺎ‬

‫‪2‬‬

‫‪.‬‬

‫و‬

‫ﺔ أ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﻰ‬

‫ا‬

‫إ ﺪى‬

‫ﺔ ا‬

‫ﺮإ‬
‫و‬

‫ﺪ‬

‫ﺎ ﻬﺪف ا‬

‫ا ﻜﺎ ﺔ وا ﻜ وا‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ و ﺎرق ا ﺎدة ا ﻰ‬

‫وردت ﻰ ا ﺮ ن هﺆ ء ا ﺔ ا ﺆ ﻮن ا ﻬ ﺪون ﺮ ﻮا ﻮة ﺎو‬
‫و‬

‫ﺎ‬
‫ﺰ‬

‫ﻮﻬ‪،‬‬

‫ﻮن اﷲ إ ﺎه ﺄ ﻮا‬

‫ﺎ ﻰ ا ﺮ ﺔ وا‬
‫ﺎ‬

‫ﻬ ﻮا أ ﺎم ا ﻜ ﺮة ا‬

‫أ ﺮ ﺎ ر ﺪا( ﺄن ﻮ ﺮ ا‬

‫د ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ ‪،‬‬

‫ﻮا‪،‬‬

‫ﺪ ﻬ ‪ ،‬وا ﺰ ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ‬

‫ﻬ ‪) :‬ر ﺎ ﺎ‬

‫ﻮد‬

‫ﺎﺔ و‬

‫ﺪ ﻚ ر ﺔ( و‬
‫ﺔ ﺎ‪،‬‬

‫ﻮن أي‬

‫أ ﺎ ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ‬

‫ﺮﺎ‬

‫ﻮت‪ ،‬و ﺎ ﻮا‬
‫ﺔأ‬

‫ﺎ ﻮا‬

‫وا ﻮا اﷲ‬
‫ﻮ ﺎ )وه ء‬

‫أ ﻰ اﷲ ا ﻮم ا‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﻮا إ‬

‫آ ﺮة‬

‫ﻬ‬
‫ﺪودة ‪.‬‬

‫ه‬

‫⌧‬
‫⌧‬

‫‪2‬‬

‫ﺮ‪:‬‬

‫ﺔا‬

‫ﺎن‪ ،‬ا‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﺪ‬
‫ﻰ‬
‫ﺔ‪1414 ،‬هـ (‪ ،‬ط ‪ ،1‬ص‪.160 .‬‬

‫ﻬﺎت وا ﺮد‬

‫ﻬﺎ‪) ،‬‬

































































‫⌧‬

‫⌧‬

‫⌧‬
‫⌧‬

‫☺‬
‫⌧‬
‫☺‬
‫☺‬

‫☺‬

‫) ﻮرة ا ﻜﻬ ‪(9-1 :‬‬
‫وأه ا‬

‫ﺎت ﻮل أ‬
‫فا‬

‫‪ .1‬ا‬

‫ﺎء‬

‫ذآﺮ أ ﻬ آﺎ ﻮا ﻰ د‬
‫ﺮ ﺔ‪ ،‬ﺪ‬

‫ا‬
‫ﻰ‬

‫ا ﺰول‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﺪا‬

‫ز ﻬ أو‬
‫ا‬

‫ﻰا‬

‫أن أ ﺎر ا ﻬﻮد آﺎ ﻮا‬

‫ﺎء وا‬

‫ﺮ‬

‫ه‬

‫ﺮه‬
‫ﺮ ‪ ،‬ور‬

‫ا‬

‫آ ﺮ أ ﻬ آﺎ ﻮا‬

‫ﻮن أ ﺎره ‪ ،‬و ﻮن ﻬﺎ‪ ،‬آ ﺎ ﺪم‬

‫وأ ﺎ ا ﺰ ﺎن ا ﺬي ﻬﺮوا‬
‫ﻮك ا ﻮا‬
‫ا ﺮن ا ﺎ‬

‫ﻰ‬
‫ا‬

‫ا ﺎس‬

‫ا‬

‫دى ﻰ ﻬﺪ ا‬
‫ﻰ‬

‫ﺎدة ا‬

‫‪ ،‬ﺮى آ ﺮ‬
‫مو‬

‫ا‬

‫ﺪ‬

‫ﺮ‬

‫ﻰ اﷲ‬

‫ﺎ‬

‫ا‬

‫‪3‬‬

‫ﻰ‬

‫وه‬

‫(( ا ﺬي آﺎن‬

‫ذ ﻚ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﻰ ﻬﺪ ا ﻚ ا ﻮ ﻰ أ ﻮ ﻮس ا ﺮا‬
‫ب ﺎ ﺎ‬

‫و‬

‫ﺮا ﻮر ا ﺮ ﺎ ﻰ ))د ﺎ‬

‫ﺎم‪ ،‬و ﺬب‬

‫أ آﺎن ﻰ أ ﺎم‬

‫)‪(Saluqi Antiogos‬‬
‫ﺪ ا ﺆر‬

‫)‪ (Nabivanes‬ﻮا ﻰ ‪ 184-76‬ق م‪ ،‬وهﺬا‬

‫ا ﺄ ﺮ ‪.‬‬
‫ف ﻰ ﺪد ا ﺔ‬

‫‪ .2‬ا‬

‫ﻬ ﺎل‪ :‬ه )‬

‫ﺔ را ﻬ آ ﻬ ( و ﺮون ﺎ ﻮا‪ :‬ه )‬

‫آ ﻬ ( وه ﻰ هﺬا ﻮ ﻮن )ر ﺎ ﺎ‬
‫و‬
‫ﺎ‬

‫‪،‬‬

‫د‬

‫(‪ ،‬و ﺎل‬

‫ا ﻮل‪ ،‬و ﻜ‬

‫‪،‬و‬
‫ﺎ ﺔ‬

‫( أي ﻮ‬
‫‪ ،‬ﺪ‬

‫ﺮون‪ :‬إ ﻬ )‬

‫أو ﺮر ‪ ،‬دل ﻰ‬

‫ﺔ ﺎد ﻬ‬

‫وإ ﺎ هﻮ‬

‫إ ﺎع ا ﻮ‬

‫ا و‬

‫ﺮد‬
‫ﻮ )ر ﺎ‬

‫ﺔ و ﺎ ﻬ آ ﻬ (‪ ،‬و ﺎ ﻜﻰ ﺎ ﻰ هﺬا‬
‫‪ ،‬وأ هﻮ ا ﻮا‬

‫ﻰا ﺮ‬

‫‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫‪ .3‬ﻜﺎن ا ﻜﻬ‬

‫ﺪا‬

‫إ ﺮاه ‪،‬‬

‫ا‬

‫ﺎء ا‬

‫ﻰ ﺮا‬

‫‪ 3‬أ إ ﺎق أ ﺪ‬
‫ا ﻜﺮ (‪ ،‬ط ‪ ،4‬ص‪.557 .‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻮى‪ ،‬ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ص‪.263 .‬‬
‫ﺪ ﺪ‬
‫ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ‪ ،‬ص‪.227 .‬‬
‫‪ 5‬وه ﺔ ا ﺰ ‪ ،‬ا‬

‫ا‬

‫ﺎ‬

‫) ﺮوت‪ ،‬دار‬

‫ذآﺮ ا ﺆر ﻮن أ ﻮا‬
‫ﺮاء(‪ 6‬هﻮ واد ﺮ‬
‫و‬

‫و‬

‫ﺎ‬

‫‪.‬‬

‫( هﺬ ا ﺪة‬

‫ﺎل ا ﺮاق‪.‬‬

‫ﺎ ﺮب‬

‫ا ﺮوم ﺎ ﺎ‪ ،‬ﺎ ﻮا إ‬

‫ﻮب‬

‫ﺪ‬

‫ﻮر ) ﺮ ﻮس(‬

‫‪7‬‬

‫ﺔ وأ ﺎآ ﺔ‪.‬‬

‫ﻮى ﻰ ا ﻮ‬
‫‪:‬أ‬

‫ﺔ‬

‫ﺪة ﺪ ﻰ )أ ْ‬

‫ﻮر ﺎ‪ ،‬و د أر‬
‫و‬

‫ﻜﺎن ا ﻜﻬ ‪،‬‬

‫أ ﺔ ﻰا‬

‫إ آﺎن‬

‫ﺪ ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫‪ :‬إ آﺎن‬

‫ﻰ)‬

‫ﺪ ﺔ‬

‫ﺪ‬

‫‪8‬‬

‫ﻰ )أ ﻮس( ﻰ‬

‫ﺪ ﺔ )أز ﺮ(‬

‫ﻮب ﺮآ ﺎ‬

‫ﻮا ﻰ أر‬

‫د‬

‫‪ ،‬و ﺮف ا ن‬

‫)أ ﺎز ﻮك( ‪9‬وآ ﻬﺎ أ ﻮال ﻮزهﺎ ا ﺪ ‪.‬‬
‫ا ﺬى و‬

‫ﺎر را‬
‫أردون ﻰ إ ﺪى ا ﺮى‬
‫وأ ﺎ أه ا ﺮ وا‬
‫‪ .1‬إ ﺎت‬

‫ا‬

‫ﺎت وا‬

‫ﺪق ا ﺮ ﻮل‬
‫ﺮ‬

‫‪ ،‬وهﺬا‬

‫ﺪ ا ﺆر‬

‫ﻜﺎم ا ﻰ ﺆ ﺬ‬

‫هﺬ ا‬

‫ﻰ اﷲ‬

‫ﺎ أو ﺎ اﷲ إ‬

‫ﻰ ﺄ ﻬ ورد‬

‫إذ ﻮل )‬

‫ﺎ ﺔ آﻮ ﺮ‬

‫ﻰ را‬

‫ﺪ ﺔ‬

‫و‬
‫ﺮن‬

‫ﻰ ﺎ ﺎ‬
‫ﻚ ﺄه ﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ﺎن ﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ا ﺄ ﺮ ‪.‬‬
‫ﺔه ‪:‬‬
‫ر ‪،‬‬

‫ﺔ هﺆ ء ا ﺔ ‪ ،‬و‬

‫ا ﺎ‬

‫ﻜﺔ‬

‫أ ﺮ‬
‫و‬

‫ﻮن ﻰ أ ﺮه ‪ ،10‬و ﺪق اﷲ‬

‫‪(...‬‬

‫‪6‬‬
‫ﻮى‪ ،‬ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ص‪.263 .‬‬
‫ﺪ ﺪ‬
‫ا ﺪران ﻰ ﺎ ا ﺎت وا ﻮار‪ ،‬ص‪.448 .‬‬
‫ﺮ ا ﺎ ﻰ‪،‬‬
‫إ ﺮاه‬
‫‪ 7‬ﺮ ﺎن ا أ‬
‫‪ ،‬ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ‪ ،‬ص‪.227 .‬‬
‫‪ 8‬وه ﺔ ا ﺰ‬
‫‪9‬‬
‫ﻮى‪ ،‬ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ص‪ .263 .‬أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ ا آ ﺮ‪ ،‬ا ﺪا ﺔ‬
‫ﺪ ﺪ‬
‫وا ﻬﺎ ﺔ‪ ،‬ص‪.107 .‬‬
‫‪10‬‬
‫ﻮى ‪ ،‬ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ) ا ﺎهﺮة ‪ ،‬دار ﻬ ﺔ ﺮ ‪ 1996 ،‬م( ط ‪،1‬‬
‫ﺪ ﺪ‬
‫ج ‪ ،2‬ص‪.263 .‬‬

‫‪ .2‬ا ﻜ‬
‫ا‬

‫ﺎ‬
‫ﺔ‬

‫ﺔ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺎت ا ر‬

‫ﻰ‬

‫ا وﻰ‬

‫‪،‬‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺎق هﺬ‬
‫ﺔ‬

‫ﺎ ﻬﺎ‬

‫ﺪ ذﻚ‬

‫ﻜ ﺎ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺎن أن ا‬

‫ﺎن ﻰ ا‬

‫‪ .4‬ﺎن أن‬

‫ﻰ ا ﺆ‬

‫ﺮ ﻰ ا ﻮب‪ ،‬هﺎن آ‬
‫أن‬

‫ء ﻰ‬

‫ﺄ إ ﻰ اﷲ ﺎ ﺪ ﺎء‬

‫وا ﻜﺮوب ن ﺎل اﷲ ﺎ ﻰ إذا‬

‫ﺎدى‬

‫ﻚ‬

‫‪.‬‬
‫ﺎ‬

‫ﻰ ﺈﻰ ﺮ‬

‫ﺪ ا ﺪا ﺪ‬
‫د ﻮة‬

‫أ‬

‫ا ﺪا ﻰ إذا د ﺎ ﻰ‪....‬‬
‫ا‬

‫‪ .5‬ﺎن أن ا ﻜ ﺮ ا‬
‫إ ﻰ ا ه ﺪاء إ ﻰ ا‬
‫وا ﻮى‬
‫‪ .6‬إ ﺎ ﺔ أو‬

‫ﻰا‬

‫هﺬ‬
‫ﺮ‬
‫‪ .2‬ا‬

‫‪ ،‬وأن ا ﻮب ا ﺔ ا ﺎهﺮة‬

‫ا د ﺔ وأ‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺎون‬

‫ﻰ ا ﺮ‬

‫‪ ،‬ﺪ أ اﷲ ﺎ ﻰ ا ﺎس‬

‫ﺎدر ﻰ إ ﺎء ا ﻮ ﻰ‪.‬‬
‫إذا أراد‬

‫ﺔ‬

‫ء أن ﺮأ ذ ﻚ‬

‫ﺪ ا ﺮآ ‪.‬‬
‫ﻜﺎم‬

‫ﺎت ا ﻰ ا‬
‫ﺮا ﺎت وا ﻮ‬

‫ﺎ‬

‫ﻰا ﺆ‬
‫ﺎ‬

‫ﺎت وا‬

‫ﻰ أن ا‬

‫ﻮا ﺄ‬

‫ا ﻮا‬

‫اﷲ ﺎ ﻰ‬
‫ا‬

‫ﻮب ﺎ ﺔ ا‬

‫وا ﺪوان‪.‬‬

‫ﻰ هﺆ ء ا ﺔ‪،‬‬
‫‪ .7‬ﺎن أن‬

‫ﺔ وا ﺰ ﺔ ا‬

‫ﺎد ﺔ ﺆدى‬

‫هﺬ ا‬

‫ﺔ‪ ،‬و ﺪ ذآﺮ ﺎ ﺎ ﺮ ﻬﺎ‬

‫ﻬﺎ‪ ،‬و ﺎﷲ ا ﻮ‬
‫ﺎت‬

‫‪.‬‬

‫ل‬

‫ﻰ ﻬﺎ ﺔ ا‬
‫ﺎ ﺔ ﻜﺎ ﺔ‬
‫ﺪ‬

‫ﺪ‬

‫أن‬

‫ﻮى اﷲ ﻮق ا‬

‫ﺎء وأ‬

‫وار ﻮا‬

‫ا ﺪار‬

‫و ﺎ ﺔ ﺮ‬
‫ﻬ وذ ﻚ‬
‫وا‬

‫ا ﺎ ﺔا‬

‫ﺔ ﺎ ﺔو‬
‫ﺮوا‬

‫ﻬﺎ وهﺬ ا‬

‫ﺮا ﺎت هﻰ‬

‫ﺔأ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﺎ ﻰ إ وا ﺪ‬
‫وا‬

‫ﻮ ﺮ ا ﻮث ا‬

‫ﻬﺎ ﺪوة‬

‫و‬

‫ا‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ﺮﻚ ‪.‬‬

‫ب ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ‪ ،‬و ﻮ ﺎ‬

‫ا د ﺔ وا ﺎ ﺮ‪،‬‬

‫ﺮا ﺎت‬

‫ا ﺮ ﺎء ا‬

‫ﻬﺬا ا‬

‫ﺔ ﺄن‬

‫ﻮا ﻰ‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ‬
‫ﺎ ﻰ ﻬﻮر ود ﺎ ﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ﻮ ﺎ‬

‫ﻮل ا‬

‫ا ﺬي‬

‫و ﺎ ﻬﺎ‬
‫ﺪو ‪.‬‬

‫ا‬

‫ﻜﺎم‬

‫ا ﺮا‬
‫ﻮف ‪ .‬ا‬

‫ﻮ‬
‫ﻰ‬

‫وا ﺮد‬

‫ﺪ ﻰ ا ﺔ واﻷ‬
‫ﺎن ‪ .‬ا‬

‫ﺪ‬
‫ﻬﺎ ‪،‬ط‪. 1‬‬

‫ﻰ‬

‫م ‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ‬
‫ﺔا‬

‫ﺮ‪:‬‬

‫ﺮ ا ﺪ ﻮ ﻰ ‪ .‬ﻰ اﻷدب ا ﺪ‬
‫ﺪ ا ﺪ ﺎد ا ﻮ ﻰ ‪،‬‬

‫ﺪ ا ﺎوى ‪،‬‬

‫‪ .‬ﻬ ا‬

‫ﺪ‬

‫اﻹ‬

‫ا ﺪ‬

‫‪ .‬دم ‪1992 .‬م‬

‫‪ ،‬ط‪ . 8‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﻜﺮ ‪.‬‬

‫ا ﺮﺁن ‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا‬

‫ﺎ ‪.‬‬

‫ﻬﺎت‬

‫ﺔ ‪1414 .‬هـ ‪.‬‬

‫ﺄة ا ﺪ ا ﺮواﺋ ﻰ اﻷدب ا ﺮ‬

‫‪.‬‬

‫ﺮق ‪.‬‬

‫ﺪا‬

‫ا ﺮاه ‪ ،‬ا ﺪ‬

‫ا‬

‫‪ 1408 .‬هـ ‪ 1988 -‬م‬

‫‪ ،‬ط ‪ . 7‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﺮوق ‪1408 .‬هـ‬

‫‪ 1986‬م ‪.‬‬
‫ﻰ ا ﺮا‬

‫ا ﺪ‬

‫ﺪ‬

‫ﻰ‬

‫‪.‬‬
‫ﺎن ‪ .‬ا‬

‫ﻬﺎ ‪ ،‬ط ‪ . 1‬ا ﺎهﺮة‪:‬‬
‫ﺪ ا ﻜﺮ ا‬

‫‪.‬ا‬

‫ا‬

‫ﻮر ‪.‬‬

‫ﺔا‬

‫ا‬

‫ﺮ ا ﺮا ﻰ ‪،‬ج ‪ . 5‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ‪.‬‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن و ﺎ أ ﺮ ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﻬﺎت وا ﺮد‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ ‪1414 .‬هـ ‪ 1993‬م ‪.‬‬
‫ا ﺮﺁن ‪ ،‬ط ‪ ،7‬ج ‪ .6‬ﺮوت ‪ :‬دار ا ﺎرف‬
‫ﺎن ا ﺮب ‪ ،‬ج ‪ .7‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﺪ‬

‫‪1423 .‬هـ ‪-‬‬

‫‪ 2003‬م‪.‬‬
‫ﺪ‬

‫ﺪا‬

‫ﻮب ا ﺮوز ﺎدي ‪ .‬ا ﺎ ﻮس ا‬

‫‪1415 .‬هـ ‪ 1995 -‬م ‪.‬‬

‫‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‬

‫ﺪاﺮ‬

‫ﺪ‬

‫ﺰات‬

‫‪.‬‬

‫ﺎﺋ‬

‫ﺎﺋ‬

‫ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و‬

‫ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ ‪ 1415.‬هـ ‪ 1995 -‬م ‪.‬‬
‫‪ .‬درا ﺎت ﺮﺁ ﺔ ‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﺮوق ‪.‬‬

‫ﺪ‬
‫ﺪ‬

‫ﺎﻮ‬

‫ا‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬ا‬

‫وه ﺔ ا ﺰ‬

‫ﻮة ا ﺎ ﺮ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .1‬ا ﺎهﺮة‪ :‬در ا‬

‫ﺮ ﻰا‬

‫ﺮا‬

‫ﺎﻮ ‪.‬‬

‫ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار‬

‫ا ﻜﺮ ‪.‬‬

‫‪.‬ا‬

‫ﺪ ا ﻜﺮ ا‬
‫ﺪ اﷲ‬

‫ﻮد‬

‫ج‪ . 1‬د‪.‬م‪.‬ن‪ :‬ا ﻬ ﺔ ا‬
‫أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ‬

‫ﺪ‬

‫ﺮوى ‪ .‬ا‬

‫ﻮد‬

‫اﻷ ﺎو‬

‫ﺮا‬

‫ﺪ ا ﻮآﺎ‬

‫‪ ،‬ج‪ . 3‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﻜ ﺔ‬

‫ﺮوى ‪ ،‬ج ‪ .14‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ا زهﺎر‬

‫‪.‬‬

‫ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ‬

‫ا ﺪﺮا ﺎ‬

‫ﺮ ‪ ،‬ج‪ .3‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ ‪.‬‬

‫ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى ‪ .‬ا ﻜ ﺎف‬

‫ﺎﺋ‬

‫ﻰ و ﻮ ا ﺄو ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج ‪ .2‬ﻜ ﺔ ا‬
‫ﻰا ﺮا‬

‫دار ا‬

‫ﺮ ا ﺮﺁن ا‬

‫ﺮ‪.‬‬

‫ﻰ ‪ 1991 .‬م‪.‬‬
‫ﻰ‬

‫ا‬

‫ﻮرة و ﺎ ﺪهﺎ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ط‪،3‬‬

‫ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ﻜ ﺎب ‪ 1986 .‬م‪.‬‬
‫آ ﺮ‪.‬‬

‫ﺪا ﻮﻰا‬
‫ا ﻮث ا‬

‫ﺮ ا ﺮﺁ‬

‫ﺎ ‪ .‬أهﺪاف آ‬

‫ﺮﺁن ‪ ،‬ج ‪ .8‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﻜﺮ ا ﺮ ‪.‬‬

‫ﻮرى ‪ .‬ا‬

‫م ‪1417 .‬هـ ‪ 1996 -‬م ‪.‬‬

‫ﻮا‬
‫ما‬

‫ا ﺰ‬

‫و ﻮن‬

‫ﻰ ‪ 1414 .‬هـ‪.‬‬

‫ﻮن ا ﺎ ﺮ ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .3‬ا ﺎهﺮة‪:‬‬

‫ﺮهﺎن ا ﺪ‬

‫ا‬

‫أ‬

‫ﺮا ﺎ ﻰ‪.‬‬

‫إ ﺮاه‬

‫وا ﻮر ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ . 4‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬
‫ﺮ اﺪ‬

‫ﺪ ا ﺮازى‬

‫ا‬

‫ﺮا‬

‫‪.‬‬

‫ا ﺎت‬

‫ا ﺪرن ﻰ ﺎ‬

‫ﺔ ‪1415 .‬هـ ‪ 1995 -‬م‪.‬‬

‫ﺮ ا ﺮازى ‪ ،‬ط‪ ،3‬ج‪ .21‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‬

‫‪ 1985 .‬هـ ‪ 1405 -‬م ‪.‬‬

‫ﻮرى ‪ .‬ا‬

‫ﻰا ﺮا‬
‫دار ا‬

‫ﻮن ا ﺎ ﺮ ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .3‬ا ﺎهﺮة‪:‬‬

‫م ‪1417 .‬هـ‪ 1996 ،‬م‪.‬‬

‫ﺪ‬

‫ﺎزى ‪ .‬ا‬

‫ﻮد‬

‫ﺮ ا ﻮا‬

‫‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .1‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ا ﺮ‬

‫‪1402 .‬هـ‪ 1982 -‬م‪.‬‬
‫أ‬

‫ﻰ‬

‫ا‬

‫‪ ،‬ج‪ .3‬ﺮوت‪ :‬ﺆ‬
‫ﺪ‬

‫أ‬

‫ا ﺎوردى ‪ .‬ا ﻜ وا ﻮن‬

‫ﺪ‬
‫ﺔاﻜ‬
‫ﺎ‬

‫ﺪا‬

‫ا ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫ا‬

‫ﺪ‬

‫‪.‬‬

‫ﺔ‪.‬ا‬

‫ا‬

‫ا ﺰ ﺰ‪ ،‬ط ‪ ،‬ج‪ .3‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ﺮ ﻰ‬

‫ﺮ ا ﺎوردى‬

‫ا‬

‫ﺮ ا ﻜ ﺎب‬

‫ﺮر ا ﻮ ﺰ ﻰ‬

‫ﺔ ‪1422 .‬هـ‪ 2001 ،‬م‪.‬‬

‫ل ا ﺮﺁن ‪ ،‬ط‪ ،5‬ج ‪ .12‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﺮوق ‪1397 .‬‬

‫هـ‪ 1977 -‬م‬
‫أ‬

‫إ‬

‫ا‬

‫ﺎ‬
‫ﺪ‬

‫ﺎق أ ﺪ‬

‫ﺪا‬

‫إ ﺮاه ‪،‬‬

‫اﻷ ﺎء ا‬

‫ﻰ ﺮاﺋ‬

‫‪ .‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪.‬‬
‫ﺪ‬

‫ﻮى ‪ .‬ا‬

‫ﺮ ‪ 1996 .‬م ‪.‬‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .2‬ا ﺎهﺮة ‪ :‬دار ﻬ ﺔ‬

‫ﺪ ﺮ‬

‫ﺮ ا‬

‫ﻬﺎب ‪.‬‬

‫ﺎح ‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ .15‬ﺎآﺮ ﺎ‪:‬‬

‫ﺮا ﺎ ﻰ ‪.‬‬

‫‪ 2002‬م‪.‬‬
‫أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ‬
‫ﺎ‬
‫ا‬

‫ا‬

‫آ ﺮ ‪ .‬ا ﺪا ﺔ وا ﻬﺎ ﺔ ‪،‬ج‪ .1‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺪ ا ﺎح ا ﺎ ﺪى ‪.‬‬

‫ﻰ ا ﺮﺁن ‪ ،‬ج‪ .2‬د‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫ا‬

‫‪ :‬دار‬

‫م ‪ 1996 .‬م‪.‬‬

‫ﺪوب ‪ .‬أه ا ﻜﻬ‬

‫أ ﺪ ﻰا‬
‫ا ﺪار ا‬

‫ﻰ ا ﻮرة واﻹ‬

‫وا ﺮﺁن ‪ ،‬ط‪ .1‬ا ﺎهﺮة‪:‬‬

‫ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ‪ 1417 .‬هـ ‪ 1996 -‬م ‪.‬‬

‫ﺪأﻮ ﻬﺔ‪.‬ا‬

‫ﺪا‬
‫ﺮوت‪ :‬دار ا‬
‫ا‬

‫ﺮاﺋ ﺎت وا ﻮ ﻮ ﺎت ﻰ آ ﺎب ا‬

‫ﺮ‬

‫‪1413 .‬هـ ‪ 1992 -‬م ‪.‬‬
‫ﺎج ا‬

‫ﺎ ﻮرى ‪.‬‬

‫ا ﻜﺎر‬

‫‪ ،‬ج ‪ .44‬ا ﺮ ﺎض‪:‬‬

‫ا ﺪو ﺔ‪.‬‬
‫أ ﺪ‬
‫ﻬﻮر ﺔ‬
‫)ا ﺎهﺮة‪:‬‬
‫ﻮ ﻰ أ ﻮا‬

‫ﺎﻰ‪.‬‬

‫ا‬

‫ﺪ أ ﺪ ‪ ،‬ج ‪ .3‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر‪ ،‬ا‬
‫ﻬﻮر ﺔ‬

‫‪،‬أ‬

‫ﻰ‬

‫ا‬

‫ﻰ‪.‬‬

‫ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ط‪1‬‬

‫ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر‪1422 ،‬هـ‪ 2001 -‬م(‬
‫ا ﺮﺁن‪ ،‬ط‪ .1‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪1422،‬هـ‪2001 ،‬م‬

‫ا ﺎب اﻷول‬
‫ﺪ ﺔ‬
‫ﺔا‬

‫‪.1‬‬

‫ا ﺮأن ا ﻜﺮ آ ﺎ ﺎل أ ﺪ‬
‫ﺪ‬

‫و‬

‫ﻰ اﷲ‬

‫ﺎن ﺮ‬

‫ﻚ أن ا ﺮ ن ا ﻜﺮ‬
‫ﻮرة‬

‫ﻰ ا ﺮا ﻰ ‪ :‬آ م اﷲ ا ﺰل ﻰ‬

‫آ ﺎ ﺎل اﷲ‬

‫إ‬

‫و‬
‫ﺎز‬

‫ﻮرة ﻜ ﺔ و ﺪ ﺔ‪.‬‬
‫ﻜ‬

‫‪11‬‬

‫ﻰ أي أ ﺪ أن ﺄ‬

‫ﺎ ﻰ‪:‬‬

‫☺‬

‫) ﻮرة ا ﺮة ‪(23 :‬‬
‫وا ﺮأن ا ﻜﺮ‬
‫وا‬

‫ﺮة و ﺮهﺎ آ ﺎ أن‬

‫ا‬

‫ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ وا‬

‫ﺎر‬

‫ﺎء وا‬

‫ا ﺎ ﺮة آ‬

‫ا‬

‫ا ﺎة ا ﺪ ﺎ‬
‫ﺔ أ‬

‫ﺎب‬

‫ا ﻜﻬ ‪.‬‬

‫‪ 11‬ا ﺪ‬
‫‪.122‬‬

‫ﻰ ا ﺮا ﻰ‪،‬‬

‫ﺮ ا ﺮا ﻰ ) ﺮوت ‪ :‬دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ‪ ،‬د‪.‬ت‪ ،(.‬ج ‪ ،5‬ص‪.‬‬

‫وﺪ ا‬

‫ا ﺮ ن ا ﻜﺮ‬

‫ا ﺎ ﻰ‪ ،‬وآﺬا ﻚ ﺎر‬
‫ﺎ آﺎ ﻮا‬

‫ا‬

‫ﻰآ ﺮ‬
‫دو‬

‫وذآﺮ ا‬

‫‪ ،‬هﺬا ﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ا‬

‫ﻰ ا ﺮ ن آ ﺮة‬

‫وأ ﺪاث ا‬

‫ا ﺎ ﺮة وا ﻮ ﺎ ا ﺎ‬

‫ن هﺬ ا‬

‫ﺔ وا ﺔ‬

‫ﺪاث ا ﺎر‬

‫ﺎﻰ ‪:‬‬

‫اﻮﺎ‬

‫ا ﻰ ﺪ‬

‫أ ﺎر آ‬

‫ﻮم وه‬

‫ا ﺮ ﺔ‪.‬‬
‫ﻮ ﺔ‬

‫ﺔ‪،‬‬

‫وو‬

‫ﻮرة ﺎ ﺔ‬

‫‪12‬‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺔ‪ ،‬و ﺮهﺎ‬

‫ﻰ‬

‫ا‬
‫ﺎ ﻜﻮن‬

‫‪،‬‬

‫ﺎء وا ﺮ‬

‫ﺮة و ﻰ ا ﺎب‪،‬‬
‫ﺎ‬

‫ﺄ ﻬﺎ و آﺬب و‬

‫‪.‬آﻮ‬

‫⌧‬

‫ﺮان‪ (62:‬وآﺬ ﻚ ﻮ‬

‫) ﻮرة ل‬

‫ﺎﻰ‬
‫☯‬

‫⌧‬
‫⌧‬

‫⌧‬

‫) ﻮرة ﻮ‬
‫ا‬
‫أن ا‬

‫ﺔ ﻰا‬
‫ﻰ ا‬

‫‪(111:‬‬

‫ﻰا ﺮ‬

‫ﺮ هﻮ ا ﺮاد‬

‫ﺎن‪ ،‬ا‬

‫ا‬

‫إﻰ ا‬
‫ﺔ ا‬

‫ﺔ ﻰ ا ﺮ ن و ﺎ أ ﺮ ﻮ ﻬﺎ‬

‫‪12‬‬
‫ﺪ‬
‫ﻰ‬
‫ﺔ ا ﺎ ﺔ‪1414 ،‬هـ ‪1993‬م (‪ ،‬ط ‪ ،1‬ص‪.19 .‬‬

‫ﺔا ﻰ ﻜ ‪،‬و‬

‫ﻰ‬

‫‪ ،‬و ﺮف ﺄ ﻬﺎ‬

‫ﺎﺔ‬

‫ﻬﺎت وا ﺮد‬

‫ﻬﺎ ) ا ﺎهﺮة ‪:‬‬

‫ﺔ‪ ،‬ﺮ‬

‫ﻮادث‬
‫آ ﺎ ﺎل اﷲ‬

‫إﻰ‬

‫أو أ‬

‫) ﻮرة ا‬

‫ﺎ‬

‫ه إ ﺪى ا‬

‫ا ﺪال وا‬

‫ﺄ‬

‫ﺎآﺔ‬

‫ﺪ ل وا ﺎ ﺮة وا‬
‫ا‬

‫ﻮ‬
‫ﻬﺎ‬

‫ا ﺪ‬

‫ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ‬

‫⌧‬

‫ا‬

‫ﺎص ﺪور ﺎ ﻬﺎ‬

‫ﻬ‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫ﺎ‬

‫ﻬﺎ ا ﺮ ن‬

‫ا ﻰ‬

‫ﻰ هﺬا ا ﺄن ﺎ‬

‫ﺎ ﺎ ﻬﺎدى إ ﻬﺎ ا‬

‫ﺎء ﻰ ا ﺮ ن‬

‫ﺎ‬

‫ﺰ وا ﻮ ﺪ وا ﻮ ﺪ وا ﻬﺪ ﺪ و ﺮهﺎ‬
‫ﺎر ا ﻮر إ ﻰ ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﺪ ا ﻮرة‬

‫ﻬﺪ أو ﻮ‬

‫ﻬﺪ ا ﺪ ﻮة ا‬

‫ﺮة ﻬﺎ ﻰ‬

‫ﻜ‪،‬ر‬

‫ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ ا ﺎس و‬
‫ا‬

‫ﻬ‬

‫ا ﺎهﺪ أو‬

‫ﻮ ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ آ ﺎ ﺪ‬
‫ﺮت‬

‫ﺎم ‪(57 :‬‬

‫ﻮى‬

‫ﺎ أو‬

‫ﺔو‬

‫ﺰة‬

‫ﺔ دا ﺔ و ﺎن‬

‫ﻬ‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫ﺔ‬

‫ان ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ‬

‫ﺔو‬

‫ﺔ‬

‫ا‬

‫ا ﻰ ذآﺮت ﻰ ا ﺮ ن وا ﺪ ‪ ،‬و ﺆدى ا ﻰ آ ﺮة ا راء وا‬
‫ا‬

‫وا ﺆر‬

‫ﺮ‬

‫‪13‬‬
‫‪14‬‬

‫‪.163‬‬

‫اﺬ‬

‫آﺎ ﻮا ﺎ ﻮن‬

‫‪ ،‬ﺄة ا ﺪ ا ﺮوا‬

‫ﻰ‬
‫ﺪ ا ﻜﺮ ا‬

‫‪،‬ا‬

‫ﻬﺎ ﺪى ز ﺎن ﻮ‬

‫ﺎ‬
‫ﺎء ا‬

‫ﺔ ﺪى‬
‫ﻬﺬا ا ﺮت‬

‫ﻰ ا دب ا ﺮ ا ﺪ ) د‪ .‬م‪ .‬ن‪ :‬د‪.‬ن‪1992 ،.‬م (‪ ،‬ص‪.36 .‬‬
‫ا ﺮ ن ) ﺮوت ‪ :‬دار ا ﺎرف‪ ،‬د‪.‬ت‪ ،(.‬ط ‪ ،7‬ج ‪ ،6‬ص‪.‬‬

‫ا ﺎ ﺔ ﻰ‬
‫ﻮرة ا ﻜﻬ‬
‫‪.2‬‬

‫ا ﻮان‬
‫ا ﺔ ‪ 26 -9‬و‬

‫ﺔأ‬
‫أ ﺪ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫درا ﺔ‬
‫هﺬا ا‬

‫ﺎ ﺪ ﺪا‬

‫ﺔ و ﺎر‬

‫ﺔ‬

‫‪.‬‬

‫ﺪﺪا‬
‫و ﺪ ﺪدت ا ﺎ ﺔ ﻰ ﺎ ﻰ‪:‬‬
‫ﺔ؟‬

‫‪ .1‬ﺎ ﻬﻮم ا‬

‫‪ .2‬ﺎ ه ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وا‬
‫‪ .3‬ﺎ ا‬

‫ﺎت‬

‫ﺎد‬

‫ا‬

‫‪ .4‬ﺎ ا ﺪروس ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺎدة‬

‫ا ﻮﺔا ﻰ‬
‫وا ﺆر‬
‫ﺔأ‬

‫ﺔا‬

‫ﻰ هﺬ ا‬
‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫؟‬

‫ﺔ؟‬

‫؟‬

‫‪ .3‬أهﺪاف ا‬
‫ﻬﺪف هﺬا ا‬

‫إﻰ‬
‫ﺔ‬

‫‪.1‬‬

‫ﺮ ﺔ ﻬﻮم ا‬

‫‪.2‬‬

‫ﺮ ﺔ ا ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﺎ ﺮهﺎ وا‬

‫ﺎد‬

‫ﺔأ‬

‫ا ﻮﺔا‬

‫ا ﻜﻬ‬
‫ﺎت‬

‫‪.3‬‬

‫ﺮﺔا‬

‫‪.4‬‬

‫ﺮ ﺔ ا ﺪروس ا‬

‫ا‬
‫ﺎدة‬

‫ﺮ‬

‫وا ﺆر‬
‫ﺔأ‬

‫ﻰ هﺬ ا‬
‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﺔ‬

‫ﺎب‬

‫‪ .4‬ﻬ ا‬
‫ا‬
‫ﺎا‬

‫ﺪت ا ﺎ ﺔ ﻰ آ ﺎ ﺔ ا‬

‫ﺮأ‬

‫ا ﺎ ﺔ‬

‫ا ﺎر ‪ ،‬وأ ﻮال ا‬
‫وا‬
‫ا‬

‫ﺎء ﻰ آ‬

‫ﺪت ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺔ ﺮ‬

‫ﻰا ﻬ ا‬

‫ﺔ ﺮ ﺔ‪ ،‬وآ‬
‫ا‬

‫ا ﺎ ﺮ وا‬

‫ا ﺮ ﺔ‪ ،‬وآ‬

‫ﺎد‬

‫‪.‬‬

‫ﻰ د‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ‬

‫ﺎ‬

‫آﺎﺔ اﺮ ﺎ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺔ ا ﺪر‬

‫ا ﺎ ﺔ‬

‫ا ﻮان‬

‫‪Pedoman Penulisan Skripsi, Tesis, dan Disertasi IAIN‬‬
‫‪Syarif Hidayatullah Jakarta.‬‬

‫‪.5‬‬

‫ﺔا‬

‫‪.‬‬

‫ا ﺎب ا ول‪:‬‬
‫ا‬

‫ﺪﺔ‬
‫ا‬

‫‪،‬‬

‫ا ﺎب ا ﺎ ﻰ‪:‬‬
‫ا‬

‫ﺎ ﺮا‬

‫‪،‬‬
‫ﺔ‬

‫ﺔ ﺔ وا‬

‫ﻮى‬

‫ﺪ ﺔ‪،‬‬

‫ﻰ‪:‬‬

‫ﺔا‬

‫‪،‬‬

‫ﺪﺪ ا‬

‫‪ ،‬أهﺪاف‬

‫ﺔا‬
‫ا‬

‫ﺔو‬

‫ﺔ‬

‫ﺎ‪ ،‬أ ﻮاع ا‬

‫ﺔ وارآﺎ ﻬﺎ‪،‬‬

‫ﺎ‬

‫ﻮرة ا ﻜﻬ‬

‫ﻮى‬

‫ﻰ ا ﺮ ن‪ ،‬أهﺪاف ا‬
‫ا‬

‫ﺔ ا ﺮ ﺔ‪.‬‬

‫ﻰ ‪ :‬أ‪ .‬ﺮ‬
‫ﺔ وأ ﺮا ﻬﺎ‪،‬‬

‫ﺔ‬

‫ب‪.‬‬

‫ﻬﺎ‪ ،‬ﺎ ﺔ ﺎ‬

‫ﻮرة ا ﻜﻬ ‪،‬‬

‫ﻬﺎ و ﺪهﺎ‪ ،‬أهﺪا ﻬﺎ‪،‬‬

‫ﺔ ﻮرة ا ﻜﻬ ‪.‬‬
‫ا ﺎب ا ﺎ ‪ :‬ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ‬
‫ا ﺎت أ‬
‫ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ‪ ،‬ا‬
‫ز ﻬ أو‬
‫و‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺎدر ا‬

‫ﺮه ‪،‬‬
‫ﺪ ل‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ‬

‫ﺮ وا ﺎن‪ ،‬ا‬
‫ﺪد أ‬
‫هﺬ ا‬

‫ﺔ‪ ،‬ا ﺪروس ا‬

‫ا ﺎب ا ﺮا ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺔأ‬

‫فا‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﻮى‬

‫ﻰ‪:‬‬

‫ا ﺔ ‪26-9‬‬

‫ﺮا‬

‫‪،‬‬

‫ﺎء ﻮل أ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ ‪،‬‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ ‪ ،‬ﻜﺎن ا ﻜﻬ ‪ ،‬و ﺎ أ‬
‫ﺔ‬

‫ا ﺪ‬
‫ﺪة‬

‫ﻮى ﻰ ‪ :‬ﺎ‬

‫وا ﺎر ‪ ،‬أ‬
‫ﺔأ‬

‫ا‬

‫‪،‬ا‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ ‪.‬‬
‫ﺮا ﺎت وا ﻮ‬

‫ﺎت‪.‬‬

‫ذ ﻚ‪.‬و‬
‫ﻰ‬

‫ا ﺎب ا ﺎ‬
‫ا ﺎت ا ﺮﺁ ﺔ ا ﻰ‬
‫اﷲ ا ﺮ‬

‫ﺔأ‬

‫ﺎب ا ﻜﻬ‬

‫اﺮ‬

‫⌧‬
‫⌧‬

‫⌧‬

‫☺‬








































































‫☺‬

‫) ﻮرة ا ﻜﻬ ‪(9-1 :‬‬
‫ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ‬
‫)أم‬

‫‪ ،‬و )أم(‪ :‬ﺮف‬

‫(‪:‬‬

‫ا ه ﺎم إ ﻰ ﺎ ﺪ ‪ 15‬أي‬

‫وﻮ‬

‫ﻬﺎم‪ ،‬أي‬

‫ا‬

‫أ‬

‫ﻰ ا‬

‫‪:‬ا‬

‫)أوى( ا ﺬ‬
‫ا‬

‫‪ ،‬أي آﺎ ﻮا‬

‫‪18‬‬

‫أو‬

‫ﻰ‪:‬‬

‫أو ا ﻮة‬

‫ﺮى آ‬

‫آﻬ ﻬ )آﺎ ﻮا‬

‫و‬

‫‪17‬‬

‫أ ﺎؤه وأ ﺎ ﻬ‬
‫ا ﻮادث و ﺮا‬
‫ﺎ ﺎ‬

‫ا‬

‫ﺎء‬

‫ﺎ( آﺎ ﻮا ﻰ‬

‫ﻰ‪ ،‬وهﻮ ا ﺎب ا ﻜﺎ ‪ ،‬وه‬

‫ﻰ ا ﺮك‪ ،‬ﺄ ﻮا وهﺮ ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ ‪ ،‬ﺎ‬

‫ﺮوى‪ ،‬ا‬

‫‪،‬‬

‫‪19‬‬

‫ﻬ‬

‫ﺎ دون ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺔ‪.‬‬

‫ﺄوى )ا ﺔ(‬

‫ﺮاف أراده د ﺎ ﻮس‬

‫ﺮ‪،‬‬

‫وه ﺰة‬

‫ﻰ اﷲ‬

‫ا‬

‫ﺮ ﺔ ا ﻰ ﺬآﺮ ﻬﺎ ﺎر‬

‫ﺎر أو ا ﻮادى ا ﺬي‬

‫ﺎ ﺎ‬

‫آ م إﻰ‬

‫‪) 16‬ا ﻜﻬ ( ا ﺎر أو ا‬

‫)ا ﺮ ( ﻮح ر ﺎص‬
‫ﺮﺔ ا‬

‫‪،‬و ﺪا‬

‫ﺎب ﻰ ا ﺎهﺮ‬

‫وا ﺮاد‬

‫آﺎ ﻮاح ا‬

‫ﺎ‬

‫‪ ،‬وا‬

‫ﺎل‬

‫آ‬

‫و‬

‫ﺮوف‬

‫ﺮاب‬

‫ﺎ‬

‫ﺮ ا‬

‫ﺮوى )ا ﺎهﺮة‪ :‬ا زهﺎر‬

‫ا ﻮث ا‬

‫ﺔ‬
‫ﻰ‬
‫ﻰ‪،‬‬

‫‪15‬‬
‫ﺪ ا ﻮﻰ ا‬
‫‪1991‬م (‪ ،‬ج ‪ ،14‬ص‪.8848 .‬‬
‫‪ ،‬ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪1411 ،‬هـ‪،‬‬
‫‪ 16‬وه ﺔ ا ﺰ‬
‫ﺮ ا ﺮا ﻰ ) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪ ،‬د‪.‬ت (‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص‪.‬‬
‫ﻰ ا ﺮا ﻰ‪،‬‬
‫‪ 1999‬م (‪ ،‬ص‪ .211 .‬أ ﺪ‬
‫ا ﺮ‬
‫ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ‬
‫ا ﺪﺮ ا ﺎ‬
‫ﺪ ا ﻮآﺎ ‪،‬‬
‫ﻰ‬
‫ﺪ‬
‫‪.121‬‬
‫) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪ ،‬د‪.‬ت‪ ،(.‬ج ‪ ،3‬ص‪.271 .‬‬
‫ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى‪ ،‬ا ﻜ ﺎف‬
‫ﻮد‬
‫ﺮ ا ﺮوى‪ ،‬ص ‪.8848‬‬
‫‪ 17‬ﺪ ا ﻮ ﻰ ا ﺮوى‪ ،‬ا‬
‫ﻰ‪ 1414 ،‬هـ(‪،‬ط ‪،1‬‬
‫ما‬
‫ا ﺰ و ﻮن ا ﺎو ﻰ و ﻮ ا ﺄو ) ﻜ ﺔ ا‬
‫ﻮا‬
‫ﺎ‬
‫ج ‪ ، 2‬ص‪.704 .‬‬
‫‪18‬‬
‫ﻮن ا ﺎ ﺮ )ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا م‪1417 ،‬هـ‪،‬‬
‫ﻮرى‪ ،‬ا‬
‫ﻰا ﺮ ا‬
‫‪1996‬م (‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ ،3‬ص‪.240 .‬‬
‫ﺪ ا ﻮآﺎ ‪،‬‬
‫ﻰ‬
‫ﺪ‬
‫ﺮ ا ﺮا ﻰ‪ ،‬ص ‪.121‬‬
‫ﻰ ا ﺮا ﻰ‪،‬‬
‫‪ 19‬أ ﺪ‬
‫ا ﺮ‪ ،‬ص‪.272 .‬‬
‫ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ‬
‫ا ﺪﺮا ﺎ‬

‫إ ﺎﻬ‬

‫ﻮ ﻬ ا ﻜ ﺎر )‬

‫ﺪ ﻚ(‬

‫وا‬

‫ا ﺪو )وه (‬

‫ﺮ‪ ،‬وأ‬

‫إﻰ ا ﺮ‬

‫ا‬

‫ا ﻮ‬

‫ﺎر ﺎت ا ﻜ ﺎر‬
‫ﺮ ﺎ‬

‫)‬
‫ذا ﻬ‬

‫ﻮب‪ ،‬وا‬
‫ﺮ‬

‫ﺮ ﺎ‬

‫ا‬
‫ﺎه ( أ‬

‫)‬
‫ﻬ أو‬

‫)ﺎ‬

‫ﺎه )‬

‫ا‬

‫ﻮا(‬

‫) ﺎ‬

‫ا‬

‫(‪) .‬أ‬

‫ﺎن‬

‫ر ﺪا‪.‬‬

‫ﺮ ﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ا‬

‫(ا ﺮ‬

‫ﻮد‬

‫‪22‬‬

‫)‬

‫ﻰ ا ﻜﺎر ) ﻮ ( ه ) ﺄ ﻮن‬

‫ﻬ(‬
‫ﺮ ا ﺎ ﻰ‪،‬‬

‫ﻰ‬

‫دو (‬

‫ﺮك‬

‫(‬

‫ﻰ ﻮ ﻬ ( ﻮ ﺎه‬

‫ﺮ اﷲ ﻰ‬

‫ﻮل ا ﺮط ﻰ ا‬

‫ﻮم(‪،‬‬

‫ﺎ ﻰ‪ ،‬أو أ‬

‫وا ه وا ﺎل )إذ ﺎ ﻮا(‬
‫ﺎم )‬

‫ﻰ‬

‫‪20‬‬

‫ﻰ(‬

‫‪ ،‬أي إ ﺮاط ﻰ ا ﻜ ﺮ إن د ﻮن إ ﻬﺎ‬
‫ا‬

‫أ ﺮﺎ آ‬

‫ﺎهﺪة )أي ﺰ‬

‫ﻰ )ور‬

‫ﻰ ه ﺮ اﻮ‬

‫‪ :‬هﻮ ا ﺎرج‬
‫ﻰ‬

‫ﺪودة أي ﻜ ﺮة‪.‬‬

‫ﻬ )أ ﺪا( ﺎ ﺔ و ﺪة ﻬﺎ ﺪ‬

‫د ﺎ ﻮس ا ﺎر‪ ،‬و ﺪ أ ﺮه ﺎ‬
‫ﻮ ذا‬

‫ﻬ ﺪ ‪ ،‬أو ا‬

‫(‬

‫ﺎ‬

‫ﺪق ) ﺔ(‬
‫ﺮ‬

‫ا ﺮ ا ﺬى‬

‫ﻬ وه ﺎ ا ﺰب ا ﺎ ‪ ) :‬ﺎ ﻮ ﺎ أو‬

‫ﺮه ﻰ ﺪة‬

‫( ﺎ‬
‫‪ ،‬وا‬

‫ﺎ‬

‫)ر ﺪا( هﺪا ﺔ‬

‫ﻮن‪ ،‬وأ‬

‫ﺪدا(‬

‫وا ﺰب ا ﺎ ‪) :‬ر ﻜ أ‬
‫ا‬

‫ﻰ‪ :‬ه‬

‫را ﺪ‬

‫)‬

‫ﺎا‬

‫ا ﻬ ﺔ‪ :‬إ ﺪاث ه ﺔ ا‬

‫ﻰ ذا ﻬ ( أ ﺎ ﻬ ﻮ ﺎ‬
‫ﺎﺎ‬

‫‪21‬‬

‫ﻚ )ر ﺔ( ﻮ‬

‫ﺮة وا ﺮزق‬

‫ﻰ ﻮل‬
‫ﻜﻬ ‪:‬‬

‫ﺪي‬

‫ﺎ( أي‬

‫ﺮ )‬

‫ا ﺮض ﻮل‬

‫)هﺆ ء ﻮ ﺎ ا ﺬوا( إ ﺎر‬
‫ﻰ‬

‫ﺎد ﻬ )‬
‫ا ﺪرن ﻰ ﺎ‬

‫ﺎن‬

‫(‬

‫ا ﺎت وا ﻮر‬

‫ﺔ‬

‫إ ﺮاه‬
‫‪ 20‬ﺮهﺎن ا ﺪ أ ا‬
‫) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ ا ﺔ‪1415 ،‬هـ‪1995 ،‬م(‪ ،‬ط‪ ،1‬ج‪ ،4‬ص‪.449 .‬‬
‫‪21‬‬
‫ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ‪ ،‬ص‪.272 .‬‬
‫ﺪ ا ﻮآﺎ ‪ ،‬ا ﺪ ﺮ ا ﺎ‬
‫ﻰ‬
‫ﺪ‬
‫‪22‬‬
‫ﻰ‬
‫‪ ،‬ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ‪ ،‬ص‪ .211 .‬أ ﺪ‬
‫وه ﺔ ا ﺰ‬
‫ﺮ ا ﺮا ﻰ‪ ،‬ص‪.121 .‬‬
‫ا ﺮ