Qishlah Ashabul Kahfi Dirasah Tahliliyah wa Tarikhiyah fi Surat Al-Kahfi Al-Ayah 9-26
)درا ﺔ
ﺔأ
ﺔ و ﺎر
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺔ ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺪم إ ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ﺎ ﺔ ﺮ
هﺪا ﺔ اﷲ ا
ا ﺔ (26-9
ﺔ وا ﺮ ﺔ
ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ
ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ
ا ﺎ ﺔ /ﺎ أي
ﺔ ا و ﻰ ) (S.S.I
ﻮدة
ر ا ﺪ104060002161 :
آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ﺎ ﺔ ﺮ
ﺔ وا ﺮ ﺔ
هﺪا ﺔ اﷲ ا
ﺎآﺮ ﺎ
1429هـ 2008 -م
ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ
ﺮار
ﺎ ﺔ هﺬا ا
و ﺎر
ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺔ ﻰ
ا ﺪرا ﺎت ا
ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ
،و ﻮا "
ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺔأ
ا ﺔ "(26-9أ ﺎم
ﺔ وا ﺮ ﺔ
ﺎآﺮ ﺎ ،وذ ﻚ ﻰ30
ﻰا
ﺮ
ﺎ ﺔ
ﻮ ﻮ ،2008
)درا ﺔ
ﺔ
ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ
ﻜ ﺔ
ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ
هﺪا ﺔ اﷲ ا
ﺪ ﺮ إ ﺎز ،و ﺪ
ﺮ ﺎ
ﻮ
ﺔ ا و ﻰ )(S.S.I
ﺎآﺮ ﺎ2008/6/30 ،
ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ
ر
)د .
ا
ﺮى ا
ﺔ
ﻜﺮ ﺮ ا
)د.
ﺮ ﺪ (
ﺎء ا
أ
ا
) ﻜﺔ
ا ﺎ
)د .أ ﺪ
ﻮ ﻰأ
ا ول
ﺎرى
ﺪ
ﺮزى د ﺎ ﻰ(
ﺔ
ﺮف
ا ﺎ
ﺮ(
ا ﺎ
ﻮ ﻮن(
ﺔ
ا ﺎﻰ
)و ﻰ أوآ ﺎ ﺎ ﻮ ا ﺎ
ﺮ(
ا ﺮا
أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ
ﺮ ا ﺮﺁن ا
آ ﺮ.
أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ
ا
أ
إ
ﺎق أ ﺪ
ا
ﺎ
.ﺮوت :دار ا ﻜﺮ.
ﺪ ا
أ
ا
ﻰ
أ
ا ﺎوردى .ا ﻜ وا ﻮن
ﺔاﻜ
ﺪا
ا
أ ﺪ
أ ﺪ
ا ﺪار ا
ا ﺪ
ﺮهﺎن ا ﺪ
ا
)ا ﺎهﺮة:
ﺮ ا ﺎوردى
ﺮ ا ﻜ ﺎب
ﺔ 1422 .هـ 2001 ،م.
ﻰ ا ﻮرة واﻹ
ا
ﻰ.
وا ﺮﺁن ،ط .1ا ﺎهﺮة:
ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ 1417 .هـ 1996 -م .
ﻰ ا ﺮا
أ
ا
.
ﺮ ا ﺮا ﻰ ،ج . 5ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ.
إ ﺮاه
وا ﻮر ،ط ،1ج . 4ﺮوت :دار ا ﻜ
ﻬﻮر ﺔ
ﻰ ﺮاﺋ
ﺮر ا ﻮ ﺰ ﻰ
ﺪ أ ﺪ ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺪوب .أه ا ﻜﻬ
ﻰا
ﺔ.ا
ا
ا ﺰ ﺰ ،ط ،1ج .3ﺮوت :دار ا ﻜ
ا
ﺔ.
ا ﺎ ﺔ.
ﺎ
ﺎﻰ.
ا
اﻷ ﺎء ا
إ ﺮاه .
ﺪ
،ج .3ﺮوت :ﺆ
ﺪ
،ج . 3ا ﺎهﺮة :ﻜ ﺔ
آ ﺮ .ا ﺪا ﺔ وا ﻬﺎ ﺔ ،ج .1ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺮ.
ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر ،ا
ﻬﻮر ﺔ
ﺮا ﺎ ﻰ.
ا
ا ﺪرن ﻰ ﺎ
ا ﺎت
ﺔ 1415 .هـ 1995 -م.
ﻰ
ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط1
ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر1422 ،هـ 2001 -م(
ﺪ
ﺮ ﻰ
.
ل ا ﺮﺁن ،ط ،5ج .12ﺮوت :دار ا ﺮوق 1397 .
هـ 1977 -م
،أ
ﻮ ﻰ أ ﻮا
ﺎ
ا
ا ﺮﺁن ،ط .1ﺮوت :دار ا ﻜﺮ1422،هـ2001 ،م
ا ﺎ
ﺪ ا ﺎح ا ﺎ ﺪى .
ﻰ ا ﺮﺁن ،ج .2د
:دار
م 1996 .م.
ﺪ ا ﻜﺮ ا
.ا
ﺪ ا ﻜﺮ ا
.ا
ﺪ اﷲ
ﺮ ا ﺮﺁ
ا ﺮﺁن ،ط ،7ج .6ﺮوت :دار ا ﺎرف
ﺎ .أهﺪاف آ
ﻮد
ج . 1د.م.ن :ا ﻬ ﺔ ا
ﺪاﷲ
ﺮﺁن ،ج .8ا ﺎهﺮة :دار ا ﻜﺮ ا ﺮ .
ﻮرة و ﺎ ﺪهﺎ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط،3
ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ﻜ ﺎب 1986 .م.
ﺪا ﺮ
ﺪ ا ﺪار .
أﻮ
ا ﺪار ،ط ،1ج .2ﺮوت:دار
ا ﻜ ﺎب ا ﺮ 1407 .هـ
ﺔا
ا
ﻮر .
ا
ﺎن ا ﺮب ،ج .7ا ﺎهﺮة :دار ا ﺪ
1423 .هـ -
2003م.
ﻰ
ﺄة ا ﺪ ا ﺮواﺋ ﻰ اﻷدب ا ﺮ
.
ﺮ ا ﺪ ﻮ ﻰ .ﻰ اﻷدب ا ﺪ
ﻮف .ا
ﻮ
ﺪ
ﺪا
ا ﺪ
،ط . 8ا ﺎهﺮة :دار ا ﻜﺮ .
ﺪ ﻰ ا ﺔ واﻷ
م .ﺮوت :دار ا
ﻮب ا ﺮوز ﺎدي .ا ﺎ ﻮس ا
1415 .هـ 1995 -م .
.دم 1992 .م
ﺮق .
.ﺮوت :دار ا ﻜﺮ
ﺪ أﻮ ﻬﺔ .ا
ﺪ ا
ﺮوت :دار ا
ﺮ
ﺮاﺋ ﺎت وا ﻮ ﻮ ﺎت ﻰ آ ﺎب ا
1413 .هـ 1992 -م .
ﺪ ا ﺪ ﺎد ا ﻮ ﻰ ،
ﺪ ا ﺎوى ،
ا ﺮﺁن .ﺮوت :دار ا
ﺎ .
ﺮ اﺪ
ﺪ ا ﺮازى
ﺮا
.
ﺪا
ا ﺮاه ،ا ﺪ
ا
1408 .هـ 1988 -م
ﺮ ا ﺮازى ،ط ،3ج .21ﺮوت :دار ا ﻜﺮ
1985 .هـ 1405 -م .
ﺮوى .ا
ﺪ ا ﻮﻰ ا
ا ﻮث ا
ﺮا
ﺮوى ،ج .14ا ﺎهﺮة :ا زهﺎر
ﻰ 1991 .م.
ﺪ
ا
ﺪاﷲ أ ﻮ
ﺪاﷲ ا ﺎآ ا
،ط ،1ج .2ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺪ
ﻰ
ا
ﺪ
ﺪ ا ﻮآﺎ
.
ا
ﺎ ﻮري .ا
ﺪرك
ﻰ
ﺔ1411.هـ 1990 ،م
ا ﺪﺮا ﺎ
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ
ﺮ ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜﺮ .
ﻮى .ا
ﺪ
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط ،1ج .2ا ﺎهﺮة :دار ﻬ ﺔ
ﺮ 1996 .م .
ﺪ
ﺪ اﺮ
ﺰات
.
ﺎﺋ
ﺎﺋ
ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و
ﺮوت :دار ا ﻜﺮ 1415.هـ 1995 -م .
ﺪ
ا
ﺎﻮ
.
ﻮة ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .1ا ﺎهﺮة :در ا
ﺎﻮ .
ﺪ ﺮ
ﺮ ا
ﻬﺎب .
ﺎح ،ط ،1ج .15ﺎآﺮ ﺎ:
ﺮا ﺎ ﻰ .
2002م.
.درا ﺎت ﺮﺁ ﺔ .ﺮوت :دار ا ﺮوق .
ﺪ
.ﻬ ا
ﺪ
اﻹ
،ط . 7ا ﺎهﺮة :دار ا ﺮوق 1408 .هـ
1986م .
ﺪ
ﺎزى .ا
ﻮد
ﺮ ا ﻮا
،ط ،1ج .1ﺮوت :دار ا ﻜ
ا ﺮ
1402 .هـ 1982 -م.
ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى .ا ﻜ ﺎف
ﻮد
اﻷ ﺎو
ﺎﺋ
ﻰ و ﻮ ا ﺄو ،ط ،1ج .2ﻜ ﺔ ا
ا
ﺎج ا
ﻮا
ما
ا ﺰ
ﻰ 1414 .هـ.
،ج .44ا ﺮ ﺎض:
ﺎ ﻮرى .
و ﻮن
ا ﻜﺎر
ا ﺪو ﺔ.
ﻰا ﺮا
دار ا
ﻮرى .ا
م 1417 .هـ 1996 ،م.
ﻰ
وا ﺮد
وه ﺔ ا ﺰ
ا ﻜﺮ .
ﻮن ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .3ا ﺎهﺮة:
ﺪ
ﺎن .ا
ﻬﺎ ،ط. 1
ﺮ:
ﺔا
ﺮا
ﺮ ﻰا
.ا
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ
ﻬﺎت
ﺔ 1414 .هـ .
ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ .ﺮوت :دار
اﺮ
اﷲ ا
ﻜﺮ و ﺪ ﺮ
ﺪﷲ ا ﺬي ﺎ ﺮ ا
ا
وا ﺮ وا ﻮم
ﻮات وا رض و
ﺮات ﺄ ﺮ
ا ﻬ
ﻰ
ﻰ و
ﺮ ا ﺎم وا ﺮ ،أ ﻮد ا ﺎس
ﻮم ا ﺎ ﺔ،
ﺎ ا
ا
وا ﻬﺎدة وإ
ﺪﺎ
ﺎو ﺎو
ﺎء وا ﺮ
ﺎ
ﻰ اﷲ ان
ﻰ
ﺎ
.
و ﻮ و ﺬا أ ﺪم
ﻜﺔ
ا ﺎ
ﺰ أ
ا ﺰا.
آﺎ
ﺮ
ﺎ
ﺎا
ﺔ ا ﺪآ ﻮر
اﷲ ور
ﺎن
ا
ﺮاف ﻰ هﺬا ا
ﺰ ا ﻜﺮ و ﺎ
ﺔ وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ
د ﺎ ﻰ ) وآ
ﻮا
ا ﻮى وا ﺪ ﺮ و
ﻰ
ﺪ ﻰ أن أ ﺪم
* أ ﺎذى ا ﻜﺮ
ا
ا ﻮر.
ﺪ ر ﻮل اﷲ ﺎ ا
ﺮ ﻰ ﻰ ا ﻬﺎء آ ﺎ ﺔ هﺬا ا
و
وا ﻬﺎر و
ﺮ
ا
ﺮى ا
ا
ﺔ وا
ﺮ ﺪ
،أ
اﷲ ان
ﺮام إ ﻰ
)
هﺪا ﺔ اﷲ ﺎآﺮ ﺎ( و
ﺪ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ﺔا
ﺎذ
ﺔ وا ﺮ ﺔ (
ﺪ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت
ﺔ ا ﺪآ ﻮر
ﻰ
ﺮازى
ﻬﺎ
ﺎن ﻰ أن أآ
ﻰ هﺬ ا ﻜ ﺔ و
،و
هﺬا ا
ﻰ ﻬﺎ
ﻰ اﷲ أن
ﺮ
ا ﺰء
* إﻰ
أ ﺎ ﺬ ﻰ ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ﻬﺪه
وأر ﺪ ﻰ و
ﺄد
ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺬي
ﻰ ﺎ ﻬﺪ وا
ﻰا
ﻬﺎد
ﻰ و ﺬ ﻮا
أن ا ا ﺪرا ﺔ
ﻬﺎ.
* إﻰ
ا ﻮ
ا
ﻰ ﻜ ﺔ
ﺔ إ ﺎن
اﺬ
وﻜ ﺔ
ﺎ ﺔ
ﻮا ﻰ ﺮ ﺔ ﺮا ﺔ و ﺎ ﺔ ا ﻜ
اﷲ أ ﻮره ﻰ ا ﺪ ﺎ وا
*إ ﻰ وا ﺪ
ﺄ
ا ﺰﺰ
ا ﺰاد و
ﺮ اﺪ
اﷲ هﺪاه ﺎ إ ﻰ
أ ﺎﺬﻰ ﻰ آ ﺔ ا
ﺎت
آ ﻮر
ا
،
ﺔ ﺎ
ﻰ أن ﺮ ﻰ
وﺎ ،اﺬ
ﺮاط ا
ر ﺎﻰ
ﺬ
ﺮى و ﺰود ﻰ
،وأد ﻮا ﻬ ﺎ :ا ﻬ ا ﺮ ﻰ
ﺮا.
ﺎت ا
ﺔ
ﺮى دار ا
ﻬﺪ ا
م
ﺮ ﻮا ﺎ ﺎن ﺎوى ﺎوى ا ﺮ ﺔ ا ﺬ
زودوا ا ﺎ ﺔ
ﺔو
ﺔ ،أ ﺄل اﷲ أن
ﺎ ﻮ ﻬﺎت ا ﺎ ﺔ وا ﺬ
أ ﺎره و ﺪ
ا ﺰاء.
ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ا
ﻮد ﺔ
ﺮة.
و ﻮا ﺪي وار ﻬ ﺎ آ ﺎ ر ﺎ ﻰ
* إﻰ
ﺮ
ﻬﺪ ا ﻮم ا
هﺪا ﺔ اﷲ
ﺎآﺮ ﺎ ،و ﻜ ﺔ
ﺎ ﻮا ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ د ﺔ و
ﻮﻬ و
أرزا ﻬ و
ﻮا ﻬ
ﺰاه
ﺮ
ا
* إﻰ
ﺪ ﺎء ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ا ﺎ ﺔ ﻰ آ ﺎ ﺔ هﺬا ا
.
وأ ﺮا أد ﻮاﷲ ﺰ و
وأ ﺄل اﷲ أن ﻜﻮن هﺬا ا
ﻰ
ا ﻮآ
ﺪﺔا
و
رب ا ﺎ
وأن ﻜﻮن
أن
ﺰﻬ أ
ا ﺰاء
ﺎ ﺎ ﻰ و ﺮى و
ﺎ ﺎ
ﻰ أن ﻮ ﺎ اﷲ إ ﻰ أ ﻮم ا ﺮ
.
ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺬ
ﺪ ﺎ ﺪوا
ﻮ
و
م
ﻰ ﺎآﺎ ﻮا
،
ا ﻬ
ا
ﺮ
ﺪ اﷲ ،و
ﺎ اﷲ و
ﻰا ﺮ
وا
ﺪﷲ
ﻮ ﺎت ا
ﻜﺮ و ﺪ ﺮ .............................................................................
أ
........................................................................
د
ﻮ ﺎت ا
ا ﺎب ا ول
ﺪﺔ
أ
ﺔا
ب
ﺪﺪا
........................................................................
ج أهﺪاف ا
........................................................................
4
د ﻬ ا
..........................................................................
5
ﺔا
.........................................................................
5
هـ
...........................................................................
1
4
ا ﺎب ا ﺎ ﻰ
ﺔ
أ.
ﺔ
.1ﺮ
ا
ا
.2أ ﻮاع ا
.3أهﺪاف ا
ا
ﺔو
ﺔ
ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺔ
ﺔ ......................................................................
7
ﻰ ا ﺮ ن10 .........................................................
ﺔ وأ ﺮا ﻬﺎ 11 .........................................................
.4
ﺎ ﺮا
.5
ﺎ
ب.
ﺔ
ﺔ وأرآﺎ ﻬﺎ 14 ..........................................................
ا
ﺔ ا ﺮ ﺔ 15 .........................................................
ﻮرة ا ﻜﻬ
ﻬﺎ 18 .......................................................................
.1
.2ﺎ ﺔ ﺎ ﻬﺎ 20 .....................................................................
.3ﺎ ﺔ ﺎ ﺪهﺎ 23 ...................................................................
.4أهﺪاف ﻮرة ا ﻜﻬ 23 ...............................................................
.5
ﺔ ﻮرة ا ﻜﻬ 29 ...............................................................
ا ﺎب ا ﺎ
ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ
ﺔأ
.1ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ
ﺔأ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎب ا ﻜﻬ
31 ............................
.1ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ 34 .......................................................
.2راء ا
.2
ا ﺰول 42 ............................................................
.3ا
ﺮ وا ﺎن 44 .........................................................
ﺎء ﻮل أ
ﺎب ا ﻜﻬ 61 ..............................................
فا
ﺮه 61 .............................
.1ا
.2ا
ﺎء
ز ﻬ أو
ف ﻰ ﺪد ا ﺔ 64 ..............................................
.3ﻜﺎن ا ﻜﻬ 66 ............................................................
.4ﺮ ﺔ ﻮ ا ﻜﻬ
.5أ ﺎء أ
69 ..................................................
ﺎب ا ﻜﻬ
آ ﻬ 70 ..................................
وا
.3ا ﻬ ﺎت ﻰ
ﺔأ
ﺎب ا ﻜﻬ 71 .............................................
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻰا
ﺎدر ا
ﺔ74 ..........................................
.1أ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻰا
ﺎدر ا ﻬﻮد ﺔ 74 .............................
.2أ
ﺎب ا ﻜﻬ
أو ا ﺎم ا
.4أ
ا
.3أ
.5ا ﺪروس ا
ﺔ ﻰا
ﺎدر
ﺔ 76 ..............................................................
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎدة
ﻰا
ﺔأ
ﺎدر ا
ﺮا ﺎت 81 ........................
ﺎب ا ﻜﻬ 84 ..................................
ا ﺎب ا ﺮا
ا ﺎ ﺔ
أ ﺎ
ا
با
ﺮا ﺎت وا ﻮ
ﺮا
ا
93 ...........................................................................
ﺎت 101 ...........................................................
102 ...........................................................................
ا ﺎب ا ﺮا
ا ﺎ ﺔ
ﺎ
.1
ا
ﺪا
ا
ﺔأ
ﺔ
إﻰ ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ا ﺎ ﺔ إ ﻰ ﺎ ﻰ أن ا
ﺔ ا ﻰ ﻜ ،و
،و ﺮف ﺄ ﻬﺎ
ﺎ ﺔ ﻮادث
ﺪور ﺎ ﻬﺎ
ا ﺔ ا ﺮ ﺔ أو ا
ﺔ ﻰا
ﻰ أن ا
ا
إﺎ
ﻰ ا
ﺎدر
ﻰا ﺮ
ﺮ هﻮ ا ﺮاد
اﻰ
ﺔ ،ﺮ
ا
أو أ
ﺔ
ﺎص
ﻬ 1.آ ﺎ ﺎل اﷲ ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ا ﺪ
) ﻮرة ا
⌧
ﺎم:
(57
وه ﺎك ا ﺮق
ا
ﻜﺎ ﺔ أو روا ﺔ ﻜ ﻬﺎ ا ﺆ
ا ﺎرئ و ﺬ ،و ﺎل
1
ﻰ
ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﺮهﺎ
وه
ﺎ
ﺔ وا ﻜ ﻰ ا
،ﺄة ا ﺪ ا ﺮوا
ﻰ ا دب ا ﺮ
ﺪ
ﺎ
ا ﺪ
ا
ﺎ
ﺔ ا د ﺔ
وراء ذ ﻚ إ ﺎرة ا ﺎ
.
) د.م.ن :د.ن1992 ،م ( ،ص 36
أو
أﺎا
ﺔا ﺮ ﺔ ﻬ
ا ا
ا ﻮا ،و
ﺪة
و
ا ﺎل آ ا ﺪ وه
ﺪق ،وآ
ﻮل ا ا
ا ﺮة وا ﺰة وا ﺬآﺮ وا ﻜﺮ ،وه
ﻰا
ﺎ
2
.
و
ﺔ أ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻰ
ا
إ ﺪى
ﺔ ا
ﺮإ
و
ﺪ
ﺎ ﻬﺪف ا
ا ﻜﺎ ﺔ وا ﻜ وا
ﺔ
ﺔ و ﺎرق ا ﺎدة ا ﻰ
وردت ﻰ ا ﺮ ن هﺆ ء ا ﺔ ا ﺆ ﻮن ا ﻬ ﺪون ﺮ ﻮا ﻮة ﺎو
و
ﺎ
ﺰ
ﻮﻬ،
ﻮن اﷲ إ ﺎه ﺄ ﻮا
ﺎ ﻰ ا ﺮ ﺔ وا
ﺎ
ﻬ ﻮا أ ﺎم ا ﻜ ﺮة ا
أ ﺮ ﺎ ر ﺪا( ﺄن ﻮ ﺮ ا
د ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ ،
ﻮا،
ﺪ ﻬ ،وا ﺰ ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ
ﻬ ) :ر ﺎ ﺎ
ﻮد
ﺎﺔ و
ﺪ ﻚ ر ﺔ( و
ﺔ ﺎ،
ﻮن أي
أ ﺎ ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ
ﺮﺎ
ﻮت ،و ﺎ ﻮا
ﺔأ
ﺎ ﻮا
وا ﻮا اﷲ
ﻮ ﺎ )وه ء
أ ﻰ اﷲ ا ﻮم ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻮا إ
آ ﺮة
ﻬ
ﺪودة .
ه
⌧
⌧
2
ﺮ:
ﺔا
ﺎن ،ا
ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ
ﺪ
ﻰ
ﺔ1414 ،هـ ( ،ط ،1ص.160 .
ﻬﺎت وا ﺮد
ﻬﺎ) ،
⌧
☺
☺
⌧
☺
☺
⌧
☺
☺
☺
⌧
⌧
☺
☺
☺
☺
⌧
☺
☺
⌧
☯
☯
☯
☺
☺
⌧
☺
⌧
☺
⌧
⌧
⌧
☺
☺
⌧
☯
⌧
⌧
⌧
⌧
☺
⌧
☺
☺
☺
) ﻮرة ا ﻜﻬ (9-1 :
وأه ا
ﺎت ﻮل أ
فا
.1ا
ﺎء
ذآﺮ أ ﻬ آﺎ ﻮا ﻰ د
ﺮ ﺔ ،ﺪ
ا
ﻰ
ا ﺰول
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺪا
ز ﻬ أو
ا
ﻰا
أن أ ﺎر ا ﻬﻮد آﺎ ﻮا
ﺎء وا
ﺮ
ه
ﺮه
ﺮ ،ور
ا
آ ﺮ أ ﻬ آﺎ ﻮا
ﻮن أ ﺎره ،و ﻮن ﻬﺎ ،آ ﺎ ﺪم
وأ ﺎ ا ﺰ ﺎن ا ﺬي ﻬﺮوا
ﻮك ا ﻮا
ا ﺮن ا ﺎ
ﻰ
ا
ا ﺎس
ا
دى ﻰ ﻬﺪ ا
ﻰ
ﺎدة ا
،ﺮى آ ﺮ
مو
ا
ﺪ
ﺮ
ﻰ اﷲ
ﺎ
ا
3
ﻰ
وه
(( ا ﺬي آﺎن
ذ ﻚ.
4
ﻰ ﻬﺪ ا ﻚ ا ﻮ ﻰ أ ﻮ ﻮس ا ﺮا
ب ﺎ ﺎ
و
ﺮا ﻮر ا ﺮ ﺎ ﻰ ))د ﺎ
ﺎم ،و ﺬب
أ آﺎن ﻰ أ ﺎم
)(Saluqi Antiogos
ﺪ ا ﺆر
) (Nabivanesﻮا ﻰ 184-76ق م ،وهﺬا
ا ﺄ ﺮ .
ف ﻰ ﺪد ا ﺔ
.2ا
ﻬ ﺎل :ه )
ﺔ را ﻬ آ ﻬ ( و ﺮون ﺎ ﻮا :ه )
آ ﻬ ( وه ﻰ هﺬا ﻮ ﻮن )ر ﺎ ﺎ
و
ﺎ
،
د
( ،و ﺎل
ا ﻮل ،و ﻜ
،و
ﺎ ﺔ
( أي ﻮ
،ﺪ
ﺮون :إ ﻬ )
أو ﺮر ،دل ﻰ
ﺔ ﺎد ﻬ
وإ ﺎ هﻮ
إ ﺎع ا ﻮ
ا و
ﺮد
ﻮ )ر ﺎ
ﺔ و ﺎ ﻬ آ ﻬ ( ،و ﺎ ﻜﻰ ﺎ ﻰ هﺬا
،وأ هﻮ ا ﻮا
ﻰا ﺮ
.
5
.3ﻜﺎن ا ﻜﻬ
ﺪا
إ ﺮاه ،
ا
ﺎء ا
ﻰ ﺮا
3أ إ ﺎق أ ﺪ
ا ﻜﺮ ( ،ط ،4ص.557 .
4
ﻮى ،ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ،ص.263 .
ﺪ ﺪ
ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ،ص.227 .
5وه ﺔ ا ﺰ ،ا
ا
ﺎ
) ﺮوت ،دار
ذآﺮ ا ﺆر ﻮن أ ﻮا
ﺮاء( 6هﻮ واد ﺮ
و
و
ﺎ
.
( هﺬ ا ﺪة
ﺎل ا ﺮاق.
ﺎ ﺮب
ا ﺮوم ﺎ ﺎ ،ﺎ ﻮا إ
ﻮب
ﺪ
ﻮر ) ﺮ ﻮس(
7
ﺔ وأ ﺎآ ﺔ.
ﻮى ﻰ ا ﻮ
:أ
ﺔ
ﺪة ﺪ ﻰ )أ ْ
ﻮر ﺎ ،و د أر
و
ﻜﺎن ا ﻜﻬ ،
أ ﺔ ﻰا
إ آﺎن
ﺪ ﺔ
ﻰ
:إ آﺎن
ﻰ)
ﺪ ﺔ
ﺪ
8
ﻰ )أ ﻮس( ﻰ
ﺪ ﺔ )أز ﺮ(
ﻮب ﺮآ ﺎ
ﻮا ﻰ أر
د
،و ﺮف ا ن
)أ ﺎز ﻮك( 9وآ ﻬﺎ أ ﻮال ﻮزهﺎ ا ﺪ .
ا ﺬى و
ﺎر را
أردون ﻰ إ ﺪى ا ﺮى
وأ ﺎ أه ا ﺮ وا
.1إ ﺎت
ا
ﺎت وا
ﺪق ا ﺮ ﻮل
ﺮ
،وهﺬا
ﺪ ا ﺆر
ﻜﺎم ا ﻰ ﺆ ﺬ
هﺬ ا
ﻰ اﷲ
ﺎ أو ﺎ اﷲ إ
ﻰ ﺄ ﻬ ورد
إذ ﻮل )
ﺎ ﺔ آﻮ ﺮ
ﻰ را
ﺪ ﺔ
و
ﺮن
ﻰ ﺎ ﺎ
ﻚ ﺄه ﺎ
ﺎ
ﺎن ﺎ
ﺔ
ا ﺄ ﺮ .
ﺔه :
ر ،
ﺔ هﺆ ء ا ﺔ ،و
ا ﺎ
ﻜﺔ
أ ﺮ
و
ﻮن ﻰ أ ﺮه ،10و ﺪق اﷲ
(...
6
ﻮى ،ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ،ص.263 .
ﺪ ﺪ
ا ﺪران ﻰ ﺎ ا ﺎت وا ﻮار ،ص.448 .
ﺮ ا ﺎ ﻰ،
إ ﺮاه
7ﺮ ﺎن ا أ
،ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ،ص.227 .
8وه ﺔ ا ﺰ
9
ﻮى ،ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ،ص .263 .أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ ا آ ﺮ ،ا ﺪا ﺔ
ﺪ ﺪ
وا ﻬﺎ ﺔ ،ص.107 .
10
ﻮى ،ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ) ا ﺎهﺮة ،دار ﻬ ﺔ ﺮ 1996 ،م( ط ،1
ﺪ ﺪ
ج ،2ص.263 .
.2ا ﻜ
ا
ﺎ
ﺔ
ﺔ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ﺔ ﻰ ا ﺎت ا ر
ﻰ
ا وﻰ
،
ﻬﺎ
ﺎق هﺬ
ﺔ
ﺎ ﻬﺎ
ﺪ ذﻚ
ﻜ ﺎ.
.3ﺎن أن ا
ﺎن ﻰ ا
.4ﺎن أن
ﻰ ا ﺆ
ﺮ ﻰ ا ﻮب ،هﺎن آ
أن
ء ﻰ
ﺄ إ ﻰ اﷲ ﺎ ﺪ ﺎء
وا ﻜﺮوب ن ﺎل اﷲ ﺎ ﻰ إذا
ﺎدى
ﻚ
.
ﺎ
ﻰ ﺈﻰ ﺮ
ﺪ ا ﺪا ﺪ
د ﻮة
أ
ا ﺪا ﻰ إذا د ﺎ ﻰ....
ا
.5ﺎن أن ا ﻜ ﺮ ا
إ ﻰ ا ه ﺪاء إ ﻰ ا
وا ﻮى
.6إ ﺎ ﺔ أو
ﻰا
هﺬ
ﺮ
.2ا
،وأن ا ﻮب ا ﺔ ا ﺎهﺮة
ا د ﺔ وأ
ﻬﺎ
ﺎون
ﻰ ا ﺮ
،ﺪ أ اﷲ ﺎ ﻰ ا ﺎس
ﺎدر ﻰ إ ﺎء ا ﻮ ﻰ.
إذا أراد
ﺔ
ء أن ﺮأ ذ ﻚ
ﺪ ا ﺮآ .
ﻜﺎم
ﺎت ا ﻰ ا
ﺮا ﺎت وا ﻮ
ﺎ
ﻰا ﺆ
ﺎ
ﺎت وا
ﻰ أن ا
ﻮا ﺄ
ا ﻮا
اﷲ ﺎ ﻰ
ا
ﻮب ﺎ ﺔ ا
وا ﺪوان.
ﻰ هﺆ ء ا ﺔ،
.7ﺎن أن
ﺔ وا ﺰ ﺔ ا
ﺎد ﺔ ﺆدى
هﺬ ا
ﺔ ،و ﺪ ذآﺮ ﺎ ﺎ ﺮ ﻬﺎ
ﻬﺎ ،و ﺎﷲ ا ﻮ
ﺎت
.
ل
ﻰ ﻬﺎ ﺔ ا
ﺎ ﺔ ﻜﺎ ﺔ
ﺪ
ﺪ
أن
ﻮى اﷲ ﻮق ا
ﺎء وأ
وار ﻮا
ا ﺪار
و ﺎ ﺔ ﺮ
ﻬ وذ ﻚ
وا
ا ﺎ ﺔا
ﺔ ﺎ ﺔو
ﺮوا
ﻬﺎ وهﺬ ا
ﺮا ﺎت هﻰ
ﺔأ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎ ﻰ إ وا ﺪ
وا
ﻮ ﺮ ا ﻮث ا
ﻬﺎ ﺪوة
و
ا
ﻬﺎ
ﺎ
ﺮﻚ .
ب ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
هﺪا ﺔ اﷲ ،و ﻮ ﺎ
ا د ﺔ وا ﺎ ﺮ،
ﺮا ﺎت
ا ﺮ ﺎء ا
ﻬﺬا ا
ﺔ ﺄن
ﻮا ﻰ
ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ﺎ ﻰ ﻬﻮر ود ﺎ ﺎ
ﺔ
ﻮ ﺎ
ﻮل ا
ا ﺬي
و ﺎ ﻬﺎ
ﺪو .
ا
ﻜﺎم
ا ﺮا
ﻮف .ا
ﻮ
ﻰ
وا ﺮد
ﺪ ﻰ ا ﺔ واﻷ
ﺎن .ا
ﺪ
ﻬﺎ ،ط. 1
ﻰ
م .ﺮوت :دار ا
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ
ﺔا
ﺮ:
ﺮ ا ﺪ ﻮ ﻰ .ﻰ اﻷدب ا ﺪ
ﺪ ا ﺪ ﺎد ا ﻮ ﻰ ،
ﺪ ا ﺎوى ،
.ﻬ ا
ﺪ
اﻹ
ا ﺪ
.دم 1992 .م
،ط . 8ا ﺎهﺮة :دار ا ﻜﺮ .
ا ﺮﺁن .ﺮوت :دار ا
ﺎ .
ﻬﺎت
ﺔ 1414 .هـ .
ﺄة ا ﺪ ا ﺮواﺋ ﻰ اﻷدب ا ﺮ
.
ﺮق .
ﺪا
ا ﺮاه ،ا ﺪ
ا
1408 .هـ 1988 -م
،ط . 7ا ﺎهﺮة :دار ا ﺮوق 1408 .هـ
1986م .
ﻰ ا ﺮا
ا ﺪ
ﺪ
ﻰ
.
ﺎن .ا
ﻬﺎ ،ط . 1ا ﺎهﺮة:
ﺪ ا ﻜﺮ ا
.ا
ا
ﻮر .
ﺔا
ا
ﺮ ا ﺮا ﻰ ،ج . 5ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ.
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن و ﺎ أ ﺮ ﻮ ﻬﺎ
ﻬﺎت وا ﺮد
ﺔ ا ﺎ ﺔ 1414 .هـ 1993م .
ا ﺮﺁن ،ط ،7ج .6ﺮوت :دار ا ﺎرف
ﺎن ا ﺮب ،ج .7ا ﺎهﺮة :دار ا ﺪ
1423 .هـ -
2003م.
ﺪ
ﺪا
ﻮب ا ﺮوز ﺎدي .ا ﺎ ﻮس ا
1415 .هـ 1995 -م .
.ﺮوت :دار ا ﻜﺮ
ﺪاﺮ
ﺪ
ﺰات
.
ﺎﺋ
ﺎﺋ
ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و
ﺮوت :دار ا ﻜﺮ 1415.هـ 1995 -م .
.درا ﺎت ﺮﺁ ﺔ .ﺮوت :دار ا ﺮوق .
ﺪ
ﺪ
ﺎﻮ
ا
.
.ا
وه ﺔ ا ﺰ
ﻮة ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .1ا ﺎهﺮة :در ا
ﺮ ﻰا
ﺮا
ﺎﻮ .
ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ .ﺮوت :دار
ا ﻜﺮ .
.ا
ﺪ ا ﻜﺮ ا
ﺪ اﷲ
ﻮد
ج . 1د.م.ن :ا ﻬ ﺔ ا
أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ
ﺪ
ﺮوى .ا
ﻮد
اﻷ ﺎو
ﺮا
ﺪ ا ﻮآﺎ
،ج . 3ا ﺎهﺮة :ﻜ ﺔ
ﺮوى ،ج .14ا ﺎهﺮة :ا زهﺎر
.
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ
ا ﺪﺮا ﺎ
ﺮ ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜﺮ .
ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى .ا ﻜ ﺎف
ﺎﺋ
ﻰ و ﻮ ا ﺄو ،ط ،1ج .2ﻜ ﺔ ا
ﻰا ﺮا
دار ا
ﺮ ا ﺮﺁن ا
ﺮ.
ﻰ 1991 .م.
ﻰ
ا
ﻮرة و ﺎ ﺪهﺎ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط،3
ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ﻜ ﺎب 1986 .م.
آ ﺮ.
ﺪا ﻮﻰا
ا ﻮث ا
ﺮ ا ﺮﺁ
ﺎ .أهﺪاف آ
ﺮﺁن ،ج .8ا ﺎهﺮة :دار ا ﻜﺮ ا ﺮ .
ﻮرى .ا
م 1417 .هـ 1996 -م .
ﻮا
ما
ا ﺰ
و ﻮن
ﻰ 1414 .هـ.
ﻮن ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .3ا ﺎهﺮة:
ﺮهﺎن ا ﺪ
ا
أ
ﺮا ﺎ ﻰ.
إ ﺮاه
وا ﻮر ،ط ،1ج . 4ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺮ اﺪ
ﺪ ا ﺮازى
ا
ﺮا
.
ا ﺎت
ا ﺪرن ﻰ ﺎ
ﺔ 1415 .هـ 1995 -م.
ﺮ ا ﺮازى ،ط ،3ج .21ﺮوت :دار ا ﻜﺮ
1985 .هـ 1405 -م .
ﻮرى .ا
ﻰا ﺮا
دار ا
ﻮن ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .3ا ﺎهﺮة:
م 1417 .هـ 1996 ،م.
ﺪ
ﺎزى .ا
ﻮد
ﺮ ا ﻮا
،ط ،1ج .1ﺮوت :دار ا ﻜ
ا ﺮ
1402 .هـ 1982 -م.
أ
ﻰ
ا
،ج .3ﺮوت :ﺆ
ﺪ
أ
ا ﺎوردى .ا ﻜ وا ﻮن
ﺪ
ﺔاﻜ
ﺎ
ﺪا
ا ﺎ ﺔ.
ا
ﺪ
.
ﺔ.ا
ا
ا ﺰ ﺰ ،ط ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺮ ﻰ
ﺮ ا ﺎوردى
ا
ﺮ ا ﻜ ﺎب
ﺮر ا ﻮ ﺰ ﻰ
ﺔ 1422 .هـ 2001 ،م.
ل ا ﺮﺁن ،ط ،5ج .12ﺮوت :دار ا ﺮوق 1397 .
هـ 1977 -م
أ
إ
ا
ﺎ
ﺪ
ﺎق أ ﺪ
ﺪا
إ ﺮاه ،
اﻷ ﺎء ا
ﻰ ﺮاﺋ
.ﺮوت :دار ا ﻜﺮ.
ﺪ
ﻮى .ا
ﺮ 1996 .م .
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط ،1ج .2ا ﺎهﺮة :دار ﻬ ﺔ
ﺪ ﺮ
ﺮ ا
ﻬﺎب .
ﺎح ،ط ،1ج .15ﺎآﺮ ﺎ:
ﺮا ﺎ ﻰ .
2002م.
أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ
ﺎ
ا
ا
آ ﺮ .ا ﺪا ﺔ وا ﻬﺎ ﺔ ،ج .1ﺮوت :دار ا ﻜ
ا ﺎ
ﺪ ا ﺎح ا ﺎ ﺪى .
ﻰ ا ﺮﺁن ،ج .2د
ﺔ.
ا
:دار
م 1996 .م.
ﺪوب .أه ا ﻜﻬ
أ ﺪ ﻰا
ا ﺪار ا
ﻰ ا ﻮرة واﻹ
وا ﺮﺁن ،ط .1ا ﺎهﺮة:
ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ 1417 .هـ 1996 -م .
ﺪأﻮ ﻬﺔ.ا
ﺪا
ﺮوت :دار ا
ا
ﺮاﺋ ﺎت وا ﻮ ﻮ ﺎت ﻰ آ ﺎب ا
ﺮ
1413 .هـ 1992 -م .
ﺎج ا
ﺎ ﻮرى .
ا ﻜﺎر
،ج .44ا ﺮ ﺎض:
ا ﺪو ﺔ.
أ ﺪ
ﻬﻮر ﺔ
)ا ﺎهﺮة:
ﻮ ﻰ أ ﻮا
ﺎﻰ.
ا
ﺪ أ ﺪ ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر ،ا
ﻬﻮر ﺔ
،أ
ﻰ
ا
ﻰ.
ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط1
ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر1422 ،هـ 2001 -م(
ا ﺮﺁن ،ط .1ﺮوت :دار ا ﻜﺮ1422،هـ2001 ،م
ا ﺎب اﻷول
ﺪ ﺔ
ﺔا
.1
ا ﺮأن ا ﻜﺮ آ ﺎ ﺎل أ ﺪ
ﺪ
و
ﻰ اﷲ
ﺎن ﺮ
ﻚ أن ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ﻮرة
ﻰ ا ﺮا ﻰ :آ م اﷲ ا ﺰل ﻰ
آ ﺎ ﺎل اﷲ
إ
و
ﺎز
ﻮرة ﻜ ﺔ و ﺪ ﺔ.
ﻜ
11
ﻰ أي أ ﺪ أن ﺄ
ﺎ ﻰ:
☺
) ﻮرة ا ﺮة (23 :
وا ﺮأن ا ﻜﺮ
وا
ﺮة و ﺮهﺎ آ ﺎ أن
ا
ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ وا
ﺎر
ﺎء وا
ا ﺎ ﺮة آ
ا
ا ﺎة ا ﺪ ﺎ
ﺔ أ
ﺎب
ا ﻜﻬ .
11ا ﺪ
.122
ﻰ ا ﺮا ﻰ،
ﺮ ا ﺮا ﻰ ) ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ ،د.ت ،(.ج ،5ص.
وﺪ ا
ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ا ﺎ ﻰ ،وآﺬا ﻚ ﺎر
ﺎ آﺎ ﻮا
ا
ﻰآ ﺮ
دو
وذآﺮ ا
،هﺬا ﺎ
ﺎ
ا
ﻰ ا ﺮ ن آ ﺮة
وأ ﺪاث ا
ا ﺎ ﺮة وا ﻮ ﺎ ا ﺎ
ن هﺬ ا
ﺔ وا ﺔ
ﺪاث ا ﺎر
ﺎﻰ :
اﻮﺎ
ا ﻰ ﺪ
أ ﺎر آ
ﻮم وه
ا ﺮ ﺔ.
ﻮ ﺔ
ﺔ،
وو
ﻮرة ﺎ ﺔ
12
ﻬﺎ
ﺔ ،و ﺮهﺎ
ﻰ
ا
ﺎ ﻜﻮن
،
ﺎء وا ﺮ
ﺮة و ﻰ ا ﺎب،
ﺎ
ﺄ ﻬﺎ و آﺬب و
.آﻮ
⌧
ﺮان (62:وآﺬ ﻚ ﻮ
) ﻮرة ل
ﺎﻰ
☯
⌧
⌧
⌧
) ﻮرة ﻮ
ا
أن ا
ﺔ ﻰا
ﻰ ا
(111:
ﻰا ﺮ
ﺮ هﻮ ا ﺮاد
ﺎن ،ا
ا
إﻰ ا
ﺔ ا
ﺔ ﻰ ا ﺮ ن و ﺎ أ ﺮ ﻮ ﻬﺎ
12
ﺪ
ﻰ
ﺔ ا ﺎ ﺔ1414 ،هـ 1993م ( ،ط ،1ص.19 .
ﺔا ﻰ ﻜ ،و
ﻰ
،و ﺮف ﺄ ﻬﺎ
ﺎﺔ
ﻬﺎت وا ﺮد
ﻬﺎ ) ا ﺎهﺮة :
ﺔ ،ﺮ
ﻮادث
آ ﺎ ﺎل اﷲ
إﻰ
أو أ
) ﻮرة ا
ﺎ
ه إ ﺪى ا
ا ﺪال وا
ﺄ
ﺎآﺔ
ﺪ ل وا ﺎ ﺮة وا
ا
ﻮ
ﻬﺎ
ا ﺪ
ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
⌧
ا
ﺎص ﺪور ﺎ ﻬﺎ
ﻬ.
13
ﺎ
ﻬﺎ ا ﺮ ن
ا ﻰ
ﻰ هﺬا ا ﺄن ﺎ
ﺎ ﺎ ﻬﺎدى إ ﻬﺎ ا
ﺎء ﻰ ا ﺮ ن
ﺎ
ﺰ وا ﻮ ﺪ وا ﻮ ﺪ وا ﻬﺪ ﺪ و ﺮهﺎ
ﺎر ا ﻮر إ ﻰ ﻮ ﻬﺎ
ﺪ ا ﻮرة
ﻬﺪ أو ﻮ
ﻬﺪ ا ﺪ ﻮة ا
ﺮة ﻬﺎ ﻰ
ﻜ،ر
ﺔ
ﺎ ﺔ ا ﺎس و
ا
ﻬ
ا ﺎهﺪ أو
ﻮ ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ آ ﺎ ﺪ
ﺮت
ﺎم (57 :
ﻮى
ﺎ أو
ﺔو
ﺰة
ﺔ دا ﺔ و ﺎن
ﻬ.
14
ﺔ
ان ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺔو
ﺔ
ا
ا ﻰ ذآﺮت ﻰ ا ﺮ ن وا ﺪ ،و ﺆدى ا ﻰ آ ﺮة ا راء وا
ا
وا ﺆر
ﺮ
13
14
.163
اﺬ
آﺎ ﻮا ﺎ ﻮن
،ﺄة ا ﺪ ا ﺮوا
ﻰ
ﺪ ا ﻜﺮ ا
،ا
ﻬﺎ ﺪى ز ﺎن ﻮ
ﺎ
ﺎء ا
ﺔ ﺪى
ﻬﺬا ا ﺮت
ﻰ ا دب ا ﺮ ا ﺪ ) د .م .ن :د.ن1992 ،.م ( ،ص.36 .
ا ﺮ ن ) ﺮوت :دار ا ﺎرف ،د.ت ،(.ط ،7ج ،6ص.
ا ﺎ ﺔ ﻰ
ﻮرة ا ﻜﻬ
.2
ا ﻮان
ا ﺔ 26 -9و
ﺔأ
أ ﺪ
ﺎب ا ﻜﻬ
درا ﺔ
هﺬا ا
ﺎ ﺪ ﺪا
ﺔ و ﺎر
ﺔ
.
ﺪﺪا
و ﺪ ﺪدت ا ﺎ ﺔ ﻰ ﺎ ﻰ:
ﺔ؟
.1ﺎ ﻬﻮم ا
.2ﺎ ه ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وا
.3ﺎ ا
ﺎت
ﺎد
ا
.4ﺎ ا ﺪروس ا
ﺮ
ﺎدة
ا ﻮﺔا ﻰ
وا ﺆر
ﺔأ
ﺔا
ﻰ هﺬ ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎب ا ﻜﻬ
؟
ﺔ؟
؟
.3أهﺪاف ا
ﻬﺪف هﺬا ا
إﻰ
ﺔ
.1
ﺮ ﺔ ﻬﻮم ا
.2
ﺮ ﺔ ا ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﺎ ﺮهﺎ وا
ﺎد
ﺔأ
ا ﻮﺔا
ا ﻜﻬ
ﺎت
.3
ﺮﺔا
.4
ﺮ ﺔ ا ﺪروس ا
ا
ﺎدة
ﺮ
وا ﺆر
ﺔأ
ﻰ هﺬ ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺔ
ﺎب
.4ﻬ ا
ا
ﺎا
ﺪت ا ﺎ ﺔ ﻰ آ ﺎ ﺔ ا
ﺮأ
ا ﺎ ﺔ
ا ﺎر ،وأ ﻮال ا
وا
ا
ﺎء ﻰ آ
ﺪت ا ﺎ ﺔ
ﺔ ﺮ
ﻰا ﻬ ا
ﺔ ﺮ ﺔ ،وآ
ا
ا ﺎ ﺮ وا
ا ﺮ ﺔ ،وآ
ﺎد
.
ﻰ د
هﺪا ﺔ اﷲ
ﺎ
آﺎﺔ اﺮ ﺎ
ﺎآﺮ ﺎ
ا ﺎ
ﺔ ا ﺪر
ا ﺎ ﺔ
ا ﻮان
Pedoman Penulisan Skripsi, Tesis, dan Disertasi IAIN
Syarif Hidayatullah Jakarta.
.5
ﺔا
.
ا ﺎب ا ول:
ا
ﺪﺔ
ا
،
ا ﺎب ا ﺎ ﻰ:
ا
ﺎ ﺮا
،
ﺔ
ﺔ ﺔ وا
ﻮى
ﺪ ﺔ،
ﻰ:
ﺔا
،
ﺪﺪ ا
،أهﺪاف
ﺔا
ا
ﺔو
ﺔ
ﺎ ،أ ﻮاع ا
ﺔ وارآﺎ ﻬﺎ،
ﺎ
ﻮرة ا ﻜﻬ
ﻮى
ﻰ ا ﺮ ن ،أهﺪاف ا
ا
ﺔ ا ﺮ ﺔ.
ﻰ :أ .ﺮ
ﺔ وأ ﺮا ﻬﺎ،
ﺔ
ب.
ﻬﺎ ،ﺎ ﺔ ﺎ
ﻮرة ا ﻜﻬ ،
ﻬﺎ و ﺪهﺎ ،أهﺪا ﻬﺎ،
ﺔ ﻮرة ا ﻜﻬ .
ا ﺎب ا ﺎ :ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ
ا ﺎت أ
ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ ،ا
ز ﻬ أو
و
ا
ا
ﺎدر ا
ﺮه ،
ﺪ ل
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺮ وا ﺎن ،ا
ﺪد أ
هﺬ ا
ﺔ ،ا ﺪروس ا
ا ﺎب ا ﺮا ا ﺎ ﺔ
ﺔأ
فا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻮى
ﻰ:
ا ﺔ 26-9
ﺮا
،
ﺎء ﻮل أ
ﺎب ا ﻜﻬ ،
ﺎب ا ﻜﻬ ،ﻜﺎن ا ﻜﻬ ،و ﺎ أ
ﺔ
ا ﺪ
ﺪة
ﻮى ﻰ :ﺎ
وا ﺎر ،أ
ﺔأ
ا
،ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎب ا ﻜﻬ .
ﺮا ﺎت وا ﻮ
ﺎت.
ذ ﻚ.و
ﻰ
ا ﺎب ا ﺎ
ا ﺎت ا ﺮﺁ ﺔ ا ﻰ
اﷲ ا ﺮ
ﺔأ
ﺎب ا ﻜﻬ
اﺮ
⌧
⌧
⌧
☺
☺
⌧
☺
☺
⌧
☺
☺
☺
⌧
⌧
☺
☺
☺
☺
⌧
☺
☺
⌧
☯
☯
☯
☺
☺
⌧
☺
⌧
☺
⌧
⌧
⌧
☺
☺
⌧
☯
⌧
⌧
⌧
⌧
☺
⌧
☺
☺
☺
) ﻮرة ا ﻜﻬ (9-1 :
ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ
)أم
،و )أم( :ﺮف
(:
ا ه ﺎم إ ﻰ ﺎ ﺪ 15أي
وﻮ
ﻬﺎم ،أي
ا
أ
ﻰ ا
:ا
)أوى( ا ﺬ
ا
،أي آﺎ ﻮا
18
أو
ﻰ:
أو ا ﻮة
ﺮى آ
آﻬ ﻬ )آﺎ ﻮا
و
17
أ ﺎؤه وأ ﺎ ﻬ
ا ﻮادث و ﺮا
ﺎ ﺎ
ا
ﺎء
ﺎ( آﺎ ﻮا ﻰ
ﻰ ،وهﻮ ا ﺎب ا ﻜﺎ ،وه
ﻰ ا ﺮك ،ﺄ ﻮا وهﺮ ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ ،ﺎ
ﺮوى ،ا
،
19
ﻬ
ﺎ دون ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺔ.
ﺄوى )ا ﺔ(
ﺮاف أراده د ﺎ ﻮس
ﺮ،
وه ﺰة
ﻰ اﷲ
ا
ﺮ ﺔ ا ﻰ ﺬآﺮ ﻬﺎ ﺎر
ﺎر أو ا ﻮادى ا ﺬي
ﺎ ﺎ
آ م إﻰ
) 16ا ﻜﻬ ( ا ﺎر أو ا
)ا ﺮ ( ﻮح ر ﺎص
ﺮﺔ ا
،و ﺪا
ﺎب ﻰ ا ﺎهﺮ
وا ﺮاد
آﺎ ﻮاح ا
ﺎ
،وا
ﺎل
آ
و
ﺮوف
ﺮاب
ﺎ
ﺮ ا
ﺮوى )ا ﺎهﺮة :ا زهﺎر
ا ﻮث ا
ﺔ
ﻰ
ﻰ،
15
ﺪ ا ﻮﻰ ا
1991م ( ،ج ،14ص.8848 .
،ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ) ﺮوت :دار ا ﻜﺮ1411 ،هـ،
16وه ﺔ ا ﺰ
ﺮ ا ﺮا ﻰ ) ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ،د.ت ( ،ج ،6ص.
ﻰ ا ﺮا ﻰ،
1999م ( ،ص .211 .أ ﺪ
ا ﺮ
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ
ا ﺪﺮ ا ﺎ
ﺪ ا ﻮآﺎ ،
ﻰ
ﺪ
.121
) ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ،د.ت ،(.ج ،3ص.271 .
ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى ،ا ﻜ ﺎف
ﻮد
ﺮ ا ﺮوى ،ص .8848
17ﺪ ا ﻮ ﻰ ا ﺮوى ،ا
ﻰ 1414 ،هـ(،ط ،1
ما
ا ﺰ و ﻮن ا ﺎو ﻰ و ﻮ ا ﺄو ) ﻜ ﺔ ا
ﻮا
ﺎ
ج ، 2ص.704 .
18
ﻮن ا ﺎ ﺮ )ا ﺎهﺮة :دار ا م1417 ،هـ،
ﻮرى ،ا
ﻰا ﺮ ا
1996م ( ،ط ،1ج ،3ص.240 .
ﺪ ا ﻮآﺎ ،
ﻰ
ﺪ
ﺮ ا ﺮا ﻰ ،ص .121
ﻰ ا ﺮا ﻰ،
19أ ﺪ
ا ﺮ ،ص.272 .
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ
ا ﺪﺮا ﺎ
إ ﺎﻬ
ﻮ ﻬ ا ﻜ ﺎر )
ﺪ ﻚ(
وا
ا ﺪو )وه (
ﺮ ،وأ
إﻰ ا ﺮ
ا
ا ﻮ
ﺎر ﺎت ا ﻜ ﺎر
ﺮ ﺎ
)
ذا ﻬ
ﻮب ،وا
ﺮ
ﺮ ﺎ
ا
ﺎه ( أ
)
ﻬ أو
)ﺎ
ﺎه )
ا
ﻮا(
) ﺎ
ا
() .أ
ﺎن
ر ﺪا.
ﺮ ﺎ
ﺎ
ا
(ا ﺮ
ﻮد
22
)
ﻰ ا ﻜﺎر ) ﻮ ( ه ) ﺄ ﻮن
ﻬ(
ﺮ ا ﺎ ﻰ،
ﻰ
دو (
ﺮك
(
ﻰ ﻮ ﻬ ( ﻮ ﺎه
ﺮ اﷲ ﻰ
ﻮل ا ﺮط ﻰ ا
ﻮم(،
ﺎ ﻰ ،أو أ
وا ه وا ﺎل )إذ ﺎ ﻮا(
ﺎم )
ﻰ
20
ﻰ(
،أي إ ﺮاط ﻰ ا ﻜ ﺮ إن د ﻮن إ ﻬﺎ
ا
أ ﺮﺎ آ
ﺎهﺪة )أي ﺰ
ﻰ )ور
ﻰ ه ﺮ اﻮ
:هﻮ ا ﺎرج
ﻰ
ﺪودة أي ﻜ ﺮة.
ﻬ )أ ﺪا( ﺎ ﺔ و ﺪة ﻬﺎ ﺪ
د ﺎ ﻮس ا ﺎر ،و ﺪ أ ﺮه ﺎ
ﻮ ذا
ﻬ ﺪ ،أو ا
(
ﺎ
ﺪق ) ﺔ(
ﺮ
ا ﺮ ا ﺬى
ﻬ وه ﺎ ا ﺰب ا ﺎ ) :ﺎ ﻮ ﺎ أو
ﺮه ﻰ ﺪة
( ﺎ
،وا
ﺎ
)ر ﺪا( هﺪا ﺔ
ﻮن ،وأ
ﺪدا(
وا ﺰب ا ﺎ ) :ر ﻜ أ
ا
ﻰ :ه
را ﺪ
)
ﺎا
ا ﻬ ﺔ :إ ﺪاث ه ﺔ ا
ﻰ ذا ﻬ ( أ ﺎ ﻬ ﻮ ﺎ
ﺎﺎ
21
ﻚ )ر ﺔ( ﻮ
ﺮة وا ﺮزق
ﻰ ﻮل
ﻜﻬ :
ﺪي
ﺎ( أي
ﺮ )
ا ﺮض ﻮل
)هﺆ ء ﻮ ﺎ ا ﺬوا( إ ﺎر
ﻰ
ﺎد ﻬ )
ا ﺪرن ﻰ ﺎ
ﺎن
(
ا ﺎت وا ﻮر
ﺔ
إ ﺮاه
20ﺮهﺎن ا ﺪ أ ا
) ﺮوت :دار ا ﻜ ا ﺔ1415 ،هـ1995 ،م( ،ط ،1ج ،4ص.449 .
21
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ ،ص.272 .
ﺪ ا ﻮآﺎ ،ا ﺪ ﺮ ا ﺎ
ﻰ
ﺪ
22
ﻰ
،ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ،ص .211 .أ ﺪ
وه ﺔ ا ﺰ
ﺮ ا ﺮا ﻰ ،ص.121 .
ا ﺮ
ﺔأ
ﺔ و ﺎر
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺔ ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺪم إ ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ﺎ ﺔ ﺮ
هﺪا ﺔ اﷲ ا
ا ﺔ (26-9
ﺔ وا ﺮ ﺔ
ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ
ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ
ا ﺎ ﺔ /ﺎ أي
ﺔ ا و ﻰ ) (S.S.I
ﻮدة
ر ا ﺪ104060002161 :
آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ﺎ ﺔ ﺮ
ﺔ وا ﺮ ﺔ
هﺪا ﺔ اﷲ ا
ﺎآﺮ ﺎ
1429هـ 2008 -م
ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ
ﺮار
ﺎ ﺔ هﺬا ا
و ﺎر
ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺔ ﻰ
ا ﺪرا ﺎت ا
ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ
،و ﻮا "
ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺔأ
ا ﺔ "(26-9أ ﺎم
ﺔ وا ﺮ ﺔ
ﺎآﺮ ﺎ ،وذ ﻚ ﻰ30
ﻰا
ﺮ
ﺎ ﺔ
ﻮ ﻮ ،2008
)درا ﺔ
ﺔ
ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ
ﻜ ﺔ
ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ
هﺪا ﺔ اﷲ ا
ﺪ ﺮ إ ﺎز ،و ﺪ
ﺮ ﺎ
ﻮ
ﺔ ا و ﻰ )(S.S.I
ﺎآﺮ ﺎ2008/6/30 ،
ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ
ر
)د .
ا
ﺮى ا
ﺔ
ﻜﺮ ﺮ ا
)د.
ﺮ ﺪ (
ﺎء ا
أ
ا
) ﻜﺔ
ا ﺎ
)د .أ ﺪ
ﻮ ﻰأ
ا ول
ﺎرى
ﺪ
ﺮزى د ﺎ ﻰ(
ﺔ
ﺮف
ا ﺎ
ﺮ(
ا ﺎ
ﻮ ﻮن(
ﺔ
ا ﺎﻰ
)و ﻰ أوآ ﺎ ﺎ ﻮ ا ﺎ
ﺮ(
ا ﺮا
أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ
ﺮ ا ﺮﺁن ا
آ ﺮ.
أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ
ا
أ
إ
ﺎق أ ﺪ
ا
ﺎ
.ﺮوت :دار ا ﻜﺮ.
ﺪ ا
أ
ا
ﻰ
أ
ا ﺎوردى .ا ﻜ وا ﻮن
ﺔاﻜ
ﺪا
ا
أ ﺪ
أ ﺪ
ا ﺪار ا
ا ﺪ
ﺮهﺎن ا ﺪ
ا
)ا ﺎهﺮة:
ﺮ ا ﺎوردى
ﺮ ا ﻜ ﺎب
ﺔ 1422 .هـ 2001 ،م.
ﻰ ا ﻮرة واﻹ
ا
ﻰ.
وا ﺮﺁن ،ط .1ا ﺎهﺮة:
ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ 1417 .هـ 1996 -م .
ﻰ ا ﺮا
أ
ا
.
ﺮ ا ﺮا ﻰ ،ج . 5ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ.
إ ﺮاه
وا ﻮر ،ط ،1ج . 4ﺮوت :دار ا ﻜ
ﻬﻮر ﺔ
ﻰ ﺮاﺋ
ﺮر ا ﻮ ﺰ ﻰ
ﺪ أ ﺪ ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺪوب .أه ا ﻜﻬ
ﻰا
ﺔ.ا
ا
ا ﺰ ﺰ ،ط ،1ج .3ﺮوت :دار ا ﻜ
ا
ﺔ.
ا ﺎ ﺔ.
ﺎ
ﺎﻰ.
ا
اﻷ ﺎء ا
إ ﺮاه .
ﺪ
،ج .3ﺮوت :ﺆ
ﺪ
،ج . 3ا ﺎهﺮة :ﻜ ﺔ
آ ﺮ .ا ﺪا ﺔ وا ﻬﺎ ﺔ ،ج .1ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺮ.
ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر ،ا
ﻬﻮر ﺔ
ﺮا ﺎ ﻰ.
ا
ا ﺪرن ﻰ ﺎ
ا ﺎت
ﺔ 1415 .هـ 1995 -م.
ﻰ
ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط1
ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر1422 ،هـ 2001 -م(
ﺪ
ﺮ ﻰ
.
ل ا ﺮﺁن ،ط ،5ج .12ﺮوت :دار ا ﺮوق 1397 .
هـ 1977 -م
،أ
ﻮ ﻰ أ ﻮا
ﺎ
ا
ا ﺮﺁن ،ط .1ﺮوت :دار ا ﻜﺮ1422،هـ2001 ،م
ا ﺎ
ﺪ ا ﺎح ا ﺎ ﺪى .
ﻰ ا ﺮﺁن ،ج .2د
:دار
م 1996 .م.
ﺪ ا ﻜﺮ ا
.ا
ﺪ ا ﻜﺮ ا
.ا
ﺪ اﷲ
ﺮ ا ﺮﺁ
ا ﺮﺁن ،ط ،7ج .6ﺮوت :دار ا ﺎرف
ﺎ .أهﺪاف آ
ﻮد
ج . 1د.م.ن :ا ﻬ ﺔ ا
ﺪاﷲ
ﺮﺁن ،ج .8ا ﺎهﺮة :دار ا ﻜﺮ ا ﺮ .
ﻮرة و ﺎ ﺪهﺎ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط،3
ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ﻜ ﺎب 1986 .م.
ﺪا ﺮ
ﺪ ا ﺪار .
أﻮ
ا ﺪار ،ط ،1ج .2ﺮوت:دار
ا ﻜ ﺎب ا ﺮ 1407 .هـ
ﺔا
ا
ﻮر .
ا
ﺎن ا ﺮب ،ج .7ا ﺎهﺮة :دار ا ﺪ
1423 .هـ -
2003م.
ﻰ
ﺄة ا ﺪ ا ﺮواﺋ ﻰ اﻷدب ا ﺮ
.
ﺮ ا ﺪ ﻮ ﻰ .ﻰ اﻷدب ا ﺪ
ﻮف .ا
ﻮ
ﺪ
ﺪا
ا ﺪ
،ط . 8ا ﺎهﺮة :دار ا ﻜﺮ .
ﺪ ﻰ ا ﺔ واﻷ
م .ﺮوت :دار ا
ﻮب ا ﺮوز ﺎدي .ا ﺎ ﻮس ا
1415 .هـ 1995 -م .
.دم 1992 .م
ﺮق .
.ﺮوت :دار ا ﻜﺮ
ﺪ أﻮ ﻬﺔ .ا
ﺪ ا
ﺮوت :دار ا
ﺮ
ﺮاﺋ ﺎت وا ﻮ ﻮ ﺎت ﻰ آ ﺎب ا
1413 .هـ 1992 -م .
ﺪ ا ﺪ ﺎد ا ﻮ ﻰ ،
ﺪ ا ﺎوى ،
ا ﺮﺁن .ﺮوت :دار ا
ﺎ .
ﺮ اﺪ
ﺪ ا ﺮازى
ﺮا
.
ﺪا
ا ﺮاه ،ا ﺪ
ا
1408 .هـ 1988 -م
ﺮ ا ﺮازى ،ط ،3ج .21ﺮوت :دار ا ﻜﺮ
1985 .هـ 1405 -م .
ﺮوى .ا
ﺪ ا ﻮﻰ ا
ا ﻮث ا
ﺮا
ﺮوى ،ج .14ا ﺎهﺮة :ا زهﺎر
ﻰ 1991 .م.
ﺪ
ا
ﺪاﷲ أ ﻮ
ﺪاﷲ ا ﺎآ ا
،ط ،1ج .2ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺪ
ﻰ
ا
ﺪ
ﺪ ا ﻮآﺎ
.
ا
ﺎ ﻮري .ا
ﺪرك
ﻰ
ﺔ1411.هـ 1990 ،م
ا ﺪﺮا ﺎ
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ
ﺮ ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜﺮ .
ﻮى .ا
ﺪ
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط ،1ج .2ا ﺎهﺮة :دار ﻬ ﺔ
ﺮ 1996 .م .
ﺪ
ﺪ اﺮ
ﺰات
.
ﺎﺋ
ﺎﺋ
ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و
ﺮوت :دار ا ﻜﺮ 1415.هـ 1995 -م .
ﺪ
ا
ﺎﻮ
.
ﻮة ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .1ا ﺎهﺮة :در ا
ﺎﻮ .
ﺪ ﺮ
ﺮ ا
ﻬﺎب .
ﺎح ،ط ،1ج .15ﺎآﺮ ﺎ:
ﺮا ﺎ ﻰ .
2002م.
.درا ﺎت ﺮﺁ ﺔ .ﺮوت :دار ا ﺮوق .
ﺪ
.ﻬ ا
ﺪ
اﻹ
،ط . 7ا ﺎهﺮة :دار ا ﺮوق 1408 .هـ
1986م .
ﺪ
ﺎزى .ا
ﻮد
ﺮ ا ﻮا
،ط ،1ج .1ﺮوت :دار ا ﻜ
ا ﺮ
1402 .هـ 1982 -م.
ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى .ا ﻜ ﺎف
ﻮد
اﻷ ﺎو
ﺎﺋ
ﻰ و ﻮ ا ﺄو ،ط ،1ج .2ﻜ ﺔ ا
ا
ﺎج ا
ﻮا
ما
ا ﺰ
ﻰ 1414 .هـ.
،ج .44ا ﺮ ﺎض:
ﺎ ﻮرى .
و ﻮن
ا ﻜﺎر
ا ﺪو ﺔ.
ﻰا ﺮا
دار ا
ﻮرى .ا
م 1417 .هـ 1996 ،م.
ﻰ
وا ﺮد
وه ﺔ ا ﺰ
ا ﻜﺮ .
ﻮن ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .3ا ﺎهﺮة:
ﺪ
ﺎن .ا
ﻬﺎ ،ط. 1
ﺮ:
ﺔا
ﺮا
ﺮ ﻰا
.ا
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ
ﻬﺎت
ﺔ 1414 .هـ .
ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ .ﺮوت :دار
اﺮ
اﷲ ا
ﻜﺮ و ﺪ ﺮ
ﺪﷲ ا ﺬي ﺎ ﺮ ا
ا
وا ﺮ وا ﻮم
ﻮات وا رض و
ﺮات ﺄ ﺮ
ا ﻬ
ﻰ
ﻰ و
ﺮ ا ﺎم وا ﺮ ،أ ﻮد ا ﺎس
ﻮم ا ﺎ ﺔ،
ﺎ ا
ا
وا ﻬﺎدة وإ
ﺪﺎ
ﺎو ﺎو
ﺎء وا ﺮ
ﺎ
ﻰ اﷲ ان
ﻰ
ﺎ
.
و ﻮ و ﺬا أ ﺪم
ﻜﺔ
ا ﺎ
ﺰ أ
ا ﺰا.
آﺎ
ﺮ
ﺎ
ﺎا
ﺔ ا ﺪآ ﻮر
اﷲ ور
ﺎن
ا
ﺮاف ﻰ هﺬا ا
ﺰ ا ﻜﺮ و ﺎ
ﺔ وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ
د ﺎ ﻰ ) وآ
ﻮا
ا ﻮى وا ﺪ ﺮ و
ﻰ
ﺪ ﻰ أن أ ﺪم
* أ ﺎذى ا ﻜﺮ
ا
ا ﻮر.
ﺪ ر ﻮل اﷲ ﺎ ا
ﺮ ﻰ ﻰ ا ﻬﺎء آ ﺎ ﺔ هﺬا ا
و
وا ﻬﺎر و
ﺮ
ا
ﺮى ا
ا
ﺔ وا
ﺮ ﺪ
،أ
اﷲ ان
ﺮام إ ﻰ
)
هﺪا ﺔ اﷲ ﺎآﺮ ﺎ( و
ﺪ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ﺔا
ﺎذ
ﺔ وا ﺮ ﺔ (
ﺪ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت
ﺔ ا ﺪآ ﻮر
ﻰ
ﺮازى
ﻬﺎ
ﺎن ﻰ أن أآ
ﻰ هﺬ ا ﻜ ﺔ و
،و
هﺬا ا
ﻰ ﻬﺎ
ﻰ اﷲ أن
ﺮ
ا ﺰء
* إﻰ
أ ﺎ ﺬ ﻰ ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ﻬﺪه
وأر ﺪ ﻰ و
ﺄد
ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺬي
ﻰ ﺎ ﻬﺪ وا
ﻰا
ﻬﺎد
ﻰ و ﺬ ﻮا
أن ا ا ﺪرا ﺔ
ﻬﺎ.
* إﻰ
ا ﻮ
ا
ﻰ ﻜ ﺔ
ﺔ إ ﺎن
اﺬ
وﻜ ﺔ
ﺎ ﺔ
ﻮا ﻰ ﺮ ﺔ ﺮا ﺔ و ﺎ ﺔ ا ﻜ
اﷲ أ ﻮره ﻰ ا ﺪ ﺎ وا
*إ ﻰ وا ﺪ
ﺄ
ا ﺰﺰ
ا ﺰاد و
ﺮ اﺪ
اﷲ هﺪاه ﺎ إ ﻰ
أ ﺎﺬﻰ ﻰ آ ﺔ ا
ﺎت
آ ﻮر
ا
،
ﺔ ﺎ
ﻰ أن ﺮ ﻰ
وﺎ ،اﺬ
ﺮاط ا
ر ﺎﻰ
ﺬ
ﺮى و ﺰود ﻰ
،وأد ﻮا ﻬ ﺎ :ا ﻬ ا ﺮ ﻰ
ﺮا.
ﺎت ا
ﺔ
ﺮى دار ا
ﻬﺪ ا
م
ﺮ ﻮا ﺎ ﺎن ﺎوى ﺎوى ا ﺮ ﺔ ا ﺬ
زودوا ا ﺎ ﺔ
ﺔو
ﺔ ،أ ﺄل اﷲ أن
ﺎ ﻮ ﻬﺎت ا ﺎ ﺔ وا ﺬ
أ ﺎره و ﺪ
ا ﺰاء.
ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ا
ﻮد ﺔ
ﺮة.
و ﻮا ﺪي وار ﻬ ﺎ آ ﺎ ر ﺎ ﻰ
* إﻰ
ﺮ
ﻬﺪ ا ﻮم ا
هﺪا ﺔ اﷲ
ﺎآﺮ ﺎ ،و ﻜ ﺔ
ﺎ ﻮا ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ د ﺔ و
ﻮﻬ و
أرزا ﻬ و
ﻮا ﻬ
ﺰاه
ﺮ
ا
* إﻰ
ﺪ ﺎء ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
ا ﺎ ﺔ ﻰ آ ﺎ ﺔ هﺬا ا
.
وأ ﺮا أد ﻮاﷲ ﺰ و
وأ ﺄل اﷲ أن ﻜﻮن هﺬا ا
ﻰ
ا ﻮآ
ﺪﺔا
و
رب ا ﺎ
وأن ﻜﻮن
أن
ﺰﻬ أ
ا ﺰاء
ﺎ ﺎ ﻰ و ﺮى و
ﺎ ﺎ
ﻰ أن ﻮ ﺎ اﷲ إ ﻰ أ ﻮم ا ﺮ
.
ﺔ وا ﺮ ﺔ ا ﺬ
ﺪ ﺎ ﺪوا
ﻮ
و
م
ﻰ ﺎآﺎ ﻮا
،
ا ﻬ
ا
ﺮ
ﺪ اﷲ ،و
ﺎ اﷲ و
ﻰا ﺮ
وا
ﺪﷲ
ﻮ ﺎت ا
ﻜﺮ و ﺪ ﺮ .............................................................................
أ
........................................................................
د
ﻮ ﺎت ا
ا ﺎب ا ول
ﺪﺔ
أ
ﺔا
ب
ﺪﺪا
........................................................................
ج أهﺪاف ا
........................................................................
4
د ﻬ ا
..........................................................................
5
ﺔا
.........................................................................
5
هـ
...........................................................................
1
4
ا ﺎب ا ﺎ ﻰ
ﺔ
أ.
ﺔ
.1ﺮ
ا
ا
.2أ ﻮاع ا
.3أهﺪاف ا
ا
ﺔو
ﺔ
ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺔ
ﺔ ......................................................................
7
ﻰ ا ﺮ ن10 .........................................................
ﺔ وأ ﺮا ﻬﺎ 11 .........................................................
.4
ﺎ ﺮا
.5
ﺎ
ب.
ﺔ
ﺔ وأرآﺎ ﻬﺎ 14 ..........................................................
ا
ﺔ ا ﺮ ﺔ 15 .........................................................
ﻮرة ا ﻜﻬ
ﻬﺎ 18 .......................................................................
.1
.2ﺎ ﺔ ﺎ ﻬﺎ 20 .....................................................................
.3ﺎ ﺔ ﺎ ﺪهﺎ 23 ...................................................................
.4أهﺪاف ﻮرة ا ﻜﻬ 23 ...............................................................
.5
ﺔ ﻮرة ا ﻜﻬ 29 ...............................................................
ا ﺎب ا ﺎ
ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ
ﺔأ
.1ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ
ﺔأ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎب ا ﻜﻬ
31 ............................
.1ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ 34 .......................................................
.2راء ا
.2
ا ﺰول 42 ............................................................
.3ا
ﺮ وا ﺎن 44 .........................................................
ﺎء ﻮل أ
ﺎب ا ﻜﻬ 61 ..............................................
فا
ﺮه 61 .............................
.1ا
.2ا
ﺎء
ز ﻬ أو
ف ﻰ ﺪد ا ﺔ 64 ..............................................
.3ﻜﺎن ا ﻜﻬ 66 ............................................................
.4ﺮ ﺔ ﻮ ا ﻜﻬ
.5أ ﺎء أ
69 ..................................................
ﺎب ا ﻜﻬ
آ ﻬ 70 ..................................
وا
.3ا ﻬ ﺎت ﻰ
ﺔأ
ﺎب ا ﻜﻬ 71 .............................................
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻰا
ﺎدر ا
ﺔ74 ..........................................
.1أ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻰا
ﺎدر ا ﻬﻮد ﺔ 74 .............................
.2أ
ﺎب ا ﻜﻬ
أو ا ﺎم ا
.4أ
ا
.3أ
.5ا ﺪروس ا
ﺔ ﻰا
ﺎدر
ﺔ 76 ..............................................................
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎدة
ﻰا
ﺔأ
ﺎدر ا
ﺮا ﺎت 81 ........................
ﺎب ا ﻜﻬ 84 ..................................
ا ﺎب ا ﺮا
ا ﺎ ﺔ
أ ﺎ
ا
با
ﺮا ﺎت وا ﻮ
ﺮا
ا
93 ...........................................................................
ﺎت 101 ...........................................................
102 ...........................................................................
ا ﺎب ا ﺮا
ا ﺎ ﺔ
ﺎ
.1
ا
ﺪا
ا
ﺔأ
ﺔ
إﻰ ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ا ﺎ ﺔ إ ﻰ ﺎ ﻰ أن ا
ﺔ ا ﻰ ﻜ ،و
،و ﺮف ﺄ ﻬﺎ
ﺎ ﺔ ﻮادث
ﺪور ﺎ ﻬﺎ
ا ﺔ ا ﺮ ﺔ أو ا
ﺔ ﻰا
ﻰ أن ا
ا
إﺎ
ﻰ ا
ﺎدر
ﻰا ﺮ
ﺮ هﻮ ا ﺮاد
اﻰ
ﺔ ،ﺮ
ا
أو أ
ﺔ
ﺎص
ﻬ 1.آ ﺎ ﺎل اﷲ ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ا ﺪ
) ﻮرة ا
⌧
ﺎم:
(57
وه ﺎك ا ﺮق
ا
ﻜﺎ ﺔ أو روا ﺔ ﻜ ﻬﺎ ا ﺆ
ا ﺎرئ و ﺬ ،و ﺎل
1
ﻰ
ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﺮهﺎ
وه
ﺎ
ﺔ وا ﻜ ﻰ ا
،ﺄة ا ﺪ ا ﺮوا
ﻰ ا دب ا ﺮ
ﺪ
ﺎ
ا ﺪ
ا
ﺎ
ﺔ ا د ﺔ
وراء ذ ﻚ إ ﺎرة ا ﺎ
.
) د.م.ن :د.ن1992 ،م ( ،ص 36
أو
أﺎا
ﺔا ﺮ ﺔ ﻬ
ا ا
ا ﻮا ،و
ﺪة
و
ا ﺎل آ ا ﺪ وه
ﺪق ،وآ
ﻮل ا ا
ا ﺮة وا ﺰة وا ﺬآﺮ وا ﻜﺮ ،وه
ﻰا
ﺎ
2
.
و
ﺔ أ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻰ
ا
إ ﺪى
ﺔ ا
ﺮإ
و
ﺪ
ﺎ ﻬﺪف ا
ا ﻜﺎ ﺔ وا ﻜ وا
ﺔ
ﺔ و ﺎرق ا ﺎدة ا ﻰ
وردت ﻰ ا ﺮ ن هﺆ ء ا ﺔ ا ﺆ ﻮن ا ﻬ ﺪون ﺮ ﻮا ﻮة ﺎو
و
ﺎ
ﺰ
ﻮﻬ،
ﻮن اﷲ إ ﺎه ﺄ ﻮا
ﺎ ﻰ ا ﺮ ﺔ وا
ﺎ
ﻬ ﻮا أ ﺎم ا ﻜ ﺮة ا
أ ﺮ ﺎ ر ﺪا( ﺄن ﻮ ﺮ ا
د ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ ،
ﻮا،
ﺪ ﻬ ،وا ﺰ ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ
ﻬ ) :ر ﺎ ﺎ
ﻮد
ﺎﺔ و
ﺪ ﻚ ر ﺔ( و
ﺔ ﺎ،
ﻮن أي
أ ﺎ ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ
ﺮﺎ
ﻮت ،و ﺎ ﻮا
ﺔأ
ﺎ ﻮا
وا ﻮا اﷲ
ﻮ ﺎ )وه ء
أ ﻰ اﷲ ا ﻮم ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻮا إ
آ ﺮة
ﻬ
ﺪودة .
ه
⌧
⌧
2
ﺮ:
ﺔا
ﺎن ،ا
ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ
ﺪ
ﻰ
ﺔ1414 ،هـ ( ،ط ،1ص.160 .
ﻬﺎت وا ﺮد
ﻬﺎ) ،
⌧
☺
☺
⌧
☺
☺
⌧
☺
☺
☺
⌧
⌧
☺
☺
☺
☺
⌧
☺
☺
⌧
☯
☯
☯
☺
☺
⌧
☺
⌧
☺
⌧
⌧
⌧
☺
☺
⌧
☯
⌧
⌧
⌧
⌧
☺
⌧
☺
☺
☺
) ﻮرة ا ﻜﻬ (9-1 :
وأه ا
ﺎت ﻮل أ
فا
.1ا
ﺎء
ذآﺮ أ ﻬ آﺎ ﻮا ﻰ د
ﺮ ﺔ ،ﺪ
ا
ﻰ
ا ﺰول
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺪا
ز ﻬ أو
ا
ﻰا
أن أ ﺎر ا ﻬﻮد آﺎ ﻮا
ﺎء وا
ﺮ
ه
ﺮه
ﺮ ،ور
ا
آ ﺮ أ ﻬ آﺎ ﻮا
ﻮن أ ﺎره ،و ﻮن ﻬﺎ ،آ ﺎ ﺪم
وأ ﺎ ا ﺰ ﺎن ا ﺬي ﻬﺮوا
ﻮك ا ﻮا
ا ﺮن ا ﺎ
ﻰ
ا
ا ﺎس
ا
دى ﻰ ﻬﺪ ا
ﻰ
ﺎدة ا
،ﺮى آ ﺮ
مو
ا
ﺪ
ﺮ
ﻰ اﷲ
ﺎ
ا
3
ﻰ
وه
(( ا ﺬي آﺎن
ذ ﻚ.
4
ﻰ ﻬﺪ ا ﻚ ا ﻮ ﻰ أ ﻮ ﻮس ا ﺮا
ب ﺎ ﺎ
و
ﺮا ﻮر ا ﺮ ﺎ ﻰ ))د ﺎ
ﺎم ،و ﺬب
أ آﺎن ﻰ أ ﺎم
)(Saluqi Antiogos
ﺪ ا ﺆر
) (Nabivanesﻮا ﻰ 184-76ق م ،وهﺬا
ا ﺄ ﺮ .
ف ﻰ ﺪد ا ﺔ
.2ا
ﻬ ﺎل :ه )
ﺔ را ﻬ آ ﻬ ( و ﺮون ﺎ ﻮا :ه )
آ ﻬ ( وه ﻰ هﺬا ﻮ ﻮن )ر ﺎ ﺎ
و
ﺎ
،
د
( ،و ﺎل
ا ﻮل ،و ﻜ
،و
ﺎ ﺔ
( أي ﻮ
،ﺪ
ﺮون :إ ﻬ )
أو ﺮر ،دل ﻰ
ﺔ ﺎد ﻬ
وإ ﺎ هﻮ
إ ﺎع ا ﻮ
ا و
ﺮد
ﻮ )ر ﺎ
ﺔ و ﺎ ﻬ آ ﻬ ( ،و ﺎ ﻜﻰ ﺎ ﻰ هﺬا
،وأ هﻮ ا ﻮا
ﻰا ﺮ
.
5
.3ﻜﺎن ا ﻜﻬ
ﺪا
إ ﺮاه ،
ا
ﺎء ا
ﻰ ﺮا
3أ إ ﺎق أ ﺪ
ا ﻜﺮ ( ،ط ،4ص.557 .
4
ﻮى ،ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ،ص.263 .
ﺪ ﺪ
ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ،ص.227 .
5وه ﺔ ا ﺰ ،ا
ا
ﺎ
) ﺮوت ،دار
ذآﺮ ا ﺆر ﻮن أ ﻮا
ﺮاء( 6هﻮ واد ﺮ
و
و
ﺎ
.
( هﺬ ا ﺪة
ﺎل ا ﺮاق.
ﺎ ﺮب
ا ﺮوم ﺎ ﺎ ،ﺎ ﻮا إ
ﻮب
ﺪ
ﻮر ) ﺮ ﻮس(
7
ﺔ وأ ﺎآ ﺔ.
ﻮى ﻰ ا ﻮ
:أ
ﺔ
ﺪة ﺪ ﻰ )أ ْ
ﻮر ﺎ ،و د أر
و
ﻜﺎن ا ﻜﻬ ،
أ ﺔ ﻰا
إ آﺎن
ﺪ ﺔ
ﻰ
:إ آﺎن
ﻰ)
ﺪ ﺔ
ﺪ
8
ﻰ )أ ﻮس( ﻰ
ﺪ ﺔ )أز ﺮ(
ﻮب ﺮآ ﺎ
ﻮا ﻰ أر
د
،و ﺮف ا ن
)أ ﺎز ﻮك( 9وآ ﻬﺎ أ ﻮال ﻮزهﺎ ا ﺪ .
ا ﺬى و
ﺎر را
أردون ﻰ إ ﺪى ا ﺮى
وأ ﺎ أه ا ﺮ وا
.1إ ﺎت
ا
ﺎت وا
ﺪق ا ﺮ ﻮل
ﺮ
،وهﺬا
ﺪ ا ﺆر
ﻜﺎم ا ﻰ ﺆ ﺬ
هﺬ ا
ﻰ اﷲ
ﺎ أو ﺎ اﷲ إ
ﻰ ﺄ ﻬ ورد
إذ ﻮل )
ﺎ ﺔ آﻮ ﺮ
ﻰ را
ﺪ ﺔ
و
ﺮن
ﻰ ﺎ ﺎ
ﻚ ﺄه ﺎ
ﺎ
ﺎن ﺎ
ﺔ
ا ﺄ ﺮ .
ﺔه :
ر ،
ﺔ هﺆ ء ا ﺔ ،و
ا ﺎ
ﻜﺔ
أ ﺮ
و
ﻮن ﻰ أ ﺮه ،10و ﺪق اﷲ
(...
6
ﻮى ،ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ،ص.263 .
ﺪ ﺪ
ا ﺪران ﻰ ﺎ ا ﺎت وا ﻮار ،ص.448 .
ﺮ ا ﺎ ﻰ،
إ ﺮاه
7ﺮ ﺎن ا أ
،ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ،ص.227 .
8وه ﺔ ا ﺰ
9
ﻮى ،ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ،ص .263 .أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ ا آ ﺮ ،ا ﺪا ﺔ
ﺪ ﺪ
وا ﻬﺎ ﺔ ،ص.107 .
10
ﻮى ،ا ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ) ا ﺎهﺮة ،دار ﻬ ﺔ ﺮ 1996 ،م( ط ،1
ﺪ ﺪ
ج ،2ص.263 .
.2ا ﻜ
ا
ﺎ
ﺔ
ﺔ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ﺔ ﻰ ا ﺎت ا ر
ﻰ
ا وﻰ
،
ﻬﺎ
ﺎق هﺬ
ﺔ
ﺎ ﻬﺎ
ﺪ ذﻚ
ﻜ ﺎ.
.3ﺎن أن ا
ﺎن ﻰ ا
.4ﺎن أن
ﻰ ا ﺆ
ﺮ ﻰ ا ﻮب ،هﺎن آ
أن
ء ﻰ
ﺄ إ ﻰ اﷲ ﺎ ﺪ ﺎء
وا ﻜﺮوب ن ﺎل اﷲ ﺎ ﻰ إذا
ﺎدى
ﻚ
.
ﺎ
ﻰ ﺈﻰ ﺮ
ﺪ ا ﺪا ﺪ
د ﻮة
أ
ا ﺪا ﻰ إذا د ﺎ ﻰ....
ا
.5ﺎن أن ا ﻜ ﺮ ا
إ ﻰ ا ه ﺪاء إ ﻰ ا
وا ﻮى
.6إ ﺎ ﺔ أو
ﻰا
هﺬ
ﺮ
.2ا
،وأن ا ﻮب ا ﺔ ا ﺎهﺮة
ا د ﺔ وأ
ﻬﺎ
ﺎون
ﻰ ا ﺮ
،ﺪ أ اﷲ ﺎ ﻰ ا ﺎس
ﺎدر ﻰ إ ﺎء ا ﻮ ﻰ.
إذا أراد
ﺔ
ء أن ﺮأ ذ ﻚ
ﺪ ا ﺮآ .
ﻜﺎم
ﺎت ا ﻰ ا
ﺮا ﺎت وا ﻮ
ﺎ
ﻰا ﺆ
ﺎ
ﺎت وا
ﻰ أن ا
ﻮا ﺄ
ا ﻮا
اﷲ ﺎ ﻰ
ا
ﻮب ﺎ ﺔ ا
وا ﺪوان.
ﻰ هﺆ ء ا ﺔ،
.7ﺎن أن
ﺔ وا ﺰ ﺔ ا
ﺎد ﺔ ﺆدى
هﺬ ا
ﺔ ،و ﺪ ذآﺮ ﺎ ﺎ ﺮ ﻬﺎ
ﻬﺎ ،و ﺎﷲ ا ﻮ
ﺎت
.
ل
ﻰ ﻬﺎ ﺔ ا
ﺎ ﺔ ﻜﺎ ﺔ
ﺪ
ﺪ
أن
ﻮى اﷲ ﻮق ا
ﺎء وأ
وار ﻮا
ا ﺪار
و ﺎ ﺔ ﺮ
ﻬ وذ ﻚ
وا
ا ﺎ ﺔا
ﺔ ﺎ ﺔو
ﺮوا
ﻬﺎ وهﺬ ا
ﺮا ﺎت هﻰ
ﺔأ
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎ ﻰ إ وا ﺪ
وا
ﻮ ﺮ ا ﻮث ا
ﻬﺎ ﺪوة
و
ا
ﻬﺎ
ﺎ
ﺮﻚ .
ب ﻰ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا
هﺪا ﺔ اﷲ ،و ﻮ ﺎ
ا د ﺔ وا ﺎ ﺮ،
ﺮا ﺎت
ا ﺮ ﺎء ا
ﻬﺬا ا
ﺔ ﺄن
ﻮا ﻰ
ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ﺎ ﻰ ﻬﻮر ود ﺎ ﺎ
ﺔ
ﻮ ﺎ
ﻮل ا
ا ﺬي
و ﺎ ﻬﺎ
ﺪو .
ا
ﻜﺎم
ا ﺮا
ﻮف .ا
ﻮ
ﻰ
وا ﺮد
ﺪ ﻰ ا ﺔ واﻷ
ﺎن .ا
ﺪ
ﻬﺎ ،ط. 1
ﻰ
م .ﺮوت :دار ا
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و ﺎ ﺎر ﻮ ﻬﺎ
ﺔا
ﺮ:
ﺮ ا ﺪ ﻮ ﻰ .ﻰ اﻷدب ا ﺪ
ﺪ ا ﺪ ﺎد ا ﻮ ﻰ ،
ﺪ ا ﺎوى ،
.ﻬ ا
ﺪ
اﻹ
ا ﺪ
.دم 1992 .م
،ط . 8ا ﺎهﺮة :دار ا ﻜﺮ .
ا ﺮﺁن .ﺮوت :دار ا
ﺎ .
ﻬﺎت
ﺔ 1414 .هـ .
ﺄة ا ﺪ ا ﺮواﺋ ﻰ اﻷدب ا ﺮ
.
ﺮق .
ﺪا
ا ﺮاه ،ا ﺪ
ا
1408 .هـ 1988 -م
،ط . 7ا ﺎهﺮة :دار ا ﺮوق 1408 .هـ
1986م .
ﻰ ا ﺮا
ا ﺪ
ﺪ
ﻰ
.
ﺎن .ا
ﻬﺎ ،ط . 1ا ﺎهﺮة:
ﺪ ا ﻜﺮ ا
.ا
ا
ﻮر .
ﺔا
ا
ﺮ ا ﺮا ﻰ ،ج . 5ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ.
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن و ﺎ أ ﺮ ﻮ ﻬﺎ
ﻬﺎت وا ﺮد
ﺔ ا ﺎ ﺔ 1414 .هـ 1993م .
ا ﺮﺁن ،ط ،7ج .6ﺮوت :دار ا ﺎرف
ﺎن ا ﺮب ،ج .7ا ﺎهﺮة :دار ا ﺪ
1423 .هـ -
2003م.
ﺪ
ﺪا
ﻮب ا ﺮوز ﺎدي .ا ﺎ ﻮس ا
1415 .هـ 1995 -م .
.ﺮوت :دار ا ﻜﺮ
ﺪاﺮ
ﺪ
ﺰات
.
ﺎﺋ
ﺎﺋ
ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ و
ﺮوت :دار ا ﻜﺮ 1415.هـ 1995 -م .
.درا ﺎت ﺮﺁ ﺔ .ﺮوت :دار ا ﺮوق .
ﺪ
ﺪ
ﺎﻮ
ا
.
.ا
وه ﺔ ا ﺰ
ﻮة ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .1ا ﺎهﺮة :در ا
ﺮ ﻰا
ﺮا
ﺎﻮ .
ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ .ﺮوت :دار
ا ﻜﺮ .
.ا
ﺪ ا ﻜﺮ ا
ﺪ اﷲ
ﻮد
ج . 1د.م.ن :ا ﻬ ﺔ ا
أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ
ﺪ
ﺮوى .ا
ﻮد
اﻷ ﺎو
ﺮا
ﺪ ا ﻮآﺎ
،ج . 3ا ﺎهﺮة :ﻜ ﺔ
ﺮوى ،ج .14ا ﺎهﺮة :ا زهﺎر
.
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ
ا ﺪﺮا ﺎ
ﺮ ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜﺮ .
ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى .ا ﻜ ﺎف
ﺎﺋ
ﻰ و ﻮ ا ﺄو ،ط ،1ج .2ﻜ ﺔ ا
ﻰا ﺮا
دار ا
ﺮ ا ﺮﺁن ا
ﺮ.
ﻰ 1991 .م.
ﻰ
ا
ﻮرة و ﺎ ﺪهﺎ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط،3
ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ﻜ ﺎب 1986 .م.
آ ﺮ.
ﺪا ﻮﻰا
ا ﻮث ا
ﺮ ا ﺮﺁ
ﺎ .أهﺪاف آ
ﺮﺁن ،ج .8ا ﺎهﺮة :دار ا ﻜﺮ ا ﺮ .
ﻮرى .ا
م 1417 .هـ 1996 -م .
ﻮا
ما
ا ﺰ
و ﻮن
ﻰ 1414 .هـ.
ﻮن ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .3ا ﺎهﺮة:
ﺮهﺎن ا ﺪ
ا
أ
ﺮا ﺎ ﻰ.
إ ﺮاه
وا ﻮر ،ط ،1ج . 4ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺮ اﺪ
ﺪ ا ﺮازى
ا
ﺮا
.
ا ﺎت
ا ﺪرن ﻰ ﺎ
ﺔ 1415 .هـ 1995 -م.
ﺮ ا ﺮازى ،ط ،3ج .21ﺮوت :دار ا ﻜﺮ
1985 .هـ 1405 -م .
ﻮرى .ا
ﻰا ﺮا
دار ا
ﻮن ا ﺎ ﺮ ،ط ،1ج .3ا ﺎهﺮة:
م 1417 .هـ 1996 ،م.
ﺪ
ﺎزى .ا
ﻮد
ﺮ ا ﻮا
،ط ،1ج .1ﺮوت :دار ا ﻜ
ا ﺮ
1402 .هـ 1982 -م.
أ
ﻰ
ا
،ج .3ﺮوت :ﺆ
ﺪ
أ
ا ﺎوردى .ا ﻜ وا ﻮن
ﺪ
ﺔاﻜ
ﺎ
ﺪا
ا ﺎ ﺔ.
ا
ﺪ
.
ﺔ.ا
ا
ا ﺰ ﺰ ،ط ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺮ ﻰ
ﺮ ا ﺎوردى
ا
ﺮ ا ﻜ ﺎب
ﺮر ا ﻮ ﺰ ﻰ
ﺔ 1422 .هـ 2001 ،م.
ل ا ﺮﺁن ،ط ،5ج .12ﺮوت :دار ا ﺮوق 1397 .
هـ 1977 -م
أ
إ
ا
ﺎ
ﺪ
ﺎق أ ﺪ
ﺪا
إ ﺮاه ،
اﻷ ﺎء ا
ﻰ ﺮاﺋ
.ﺮوت :دار ا ﻜﺮ.
ﺪ
ﻮى .ا
ﺮ 1996 .م .
ﺔ ﻰ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط ،1ج .2ا ﺎهﺮة :دار ﻬ ﺔ
ﺪ ﺮ
ﺮ ا
ﻬﺎب .
ﺎح ،ط ،1ج .15ﺎآﺮ ﺎ:
ﺮا ﺎ ﻰ .
2002م.
أ ﻮا ا ﺪاء ا ﺎ
ﺎ
ا
ا
آ ﺮ .ا ﺪا ﺔ وا ﻬﺎ ﺔ ،ج .1ﺮوت :دار ا ﻜ
ا ﺎ
ﺪ ا ﺎح ا ﺎ ﺪى .
ﻰ ا ﺮﺁن ،ج .2د
ﺔ.
ا
:دار
م 1996 .م.
ﺪوب .أه ا ﻜﻬ
أ ﺪ ﻰا
ا ﺪار ا
ﻰ ا ﻮرة واﻹ
وا ﺮﺁن ،ط .1ا ﺎهﺮة:
ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ 1417 .هـ 1996 -م .
ﺪأﻮ ﻬﺔ.ا
ﺪا
ﺮوت :دار ا
ا
ﺮاﺋ ﺎت وا ﻮ ﻮ ﺎت ﻰ آ ﺎب ا
ﺮ
1413 .هـ 1992 -م .
ﺎج ا
ﺎ ﻮرى .
ا ﻜﺎر
،ج .44ا ﺮ ﺎض:
ا ﺪو ﺔ.
أ ﺪ
ﻬﻮر ﺔ
)ا ﺎهﺮة:
ﻮ ﻰ أ ﻮا
ﺎﻰ.
ا
ﺪ أ ﺪ ،ج .3ﺮوت :دار ا ﻜ
ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر ،ا
ﻬﻮر ﺔ
،أ
ﻰ
ا
ﻰ.
ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻜﺮ ،ط1
ﺮ ا ﺮ ﺔ ا زهﺎر1422 ،هـ 2001 -م(
ا ﺮﺁن ،ط .1ﺮوت :دار ا ﻜﺮ1422،هـ2001 ،م
ا ﺎب اﻷول
ﺪ ﺔ
ﺔا
.1
ا ﺮأن ا ﻜﺮ آ ﺎ ﺎل أ ﺪ
ﺪ
و
ﻰ اﷲ
ﺎن ﺮ
ﻚ أن ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ﻮرة
ﻰ ا ﺮا ﻰ :آ م اﷲ ا ﺰل ﻰ
آ ﺎ ﺎل اﷲ
إ
و
ﺎز
ﻮرة ﻜ ﺔ و ﺪ ﺔ.
ﻜ
11
ﻰ أي أ ﺪ أن ﺄ
ﺎ ﻰ:
☺
) ﻮرة ا ﺮة (23 :
وا ﺮأن ا ﻜﺮ
وا
ﺮة و ﺮهﺎ آ ﺎ أن
ا
ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ وا
ﺎر
ﺎء وا
ا ﺎ ﺮة آ
ا
ا ﺎة ا ﺪ ﺎ
ﺔ أ
ﺎب
ا ﻜﻬ .
11ا ﺪ
.122
ﻰ ا ﺮا ﻰ،
ﺮ ا ﺮا ﻰ ) ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ا ﺎ ﺮ ،د.ت ،(.ج ،5ص.
وﺪ ا
ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
ا ﺎ ﻰ ،وآﺬا ﻚ ﺎر
ﺎ آﺎ ﻮا
ا
ﻰآ ﺮ
دو
وذآﺮ ا
،هﺬا ﺎ
ﺎ
ا
ﻰ ا ﺮ ن آ ﺮة
وأ ﺪاث ا
ا ﺎ ﺮة وا ﻮ ﺎ ا ﺎ
ن هﺬ ا
ﺔ وا ﺔ
ﺪاث ا ﺎر
ﺎﻰ :
اﻮﺎ
ا ﻰ ﺪ
أ ﺎر آ
ﻮم وه
ا ﺮ ﺔ.
ﻮ ﺔ
ﺔ،
وو
ﻮرة ﺎ ﺔ
12
ﻬﺎ
ﺔ ،و ﺮهﺎ
ﻰ
ا
ﺎ ﻜﻮن
،
ﺎء وا ﺮ
ﺮة و ﻰ ا ﺎب،
ﺎ
ﺄ ﻬﺎ و آﺬب و
.آﻮ
⌧
ﺮان (62:وآﺬ ﻚ ﻮ
) ﻮرة ل
ﺎﻰ
☯
⌧
⌧
⌧
) ﻮرة ﻮ
ا
أن ا
ﺔ ﻰا
ﻰ ا
(111:
ﻰا ﺮ
ﺮ هﻮ ا ﺮاد
ﺎن ،ا
ا
إﻰ ا
ﺔ ا
ﺔ ﻰ ا ﺮ ن و ﺎ أ ﺮ ﻮ ﻬﺎ
12
ﺪ
ﻰ
ﺔ ا ﺎ ﺔ1414 ،هـ 1993م ( ،ط ،1ص.19 .
ﺔا ﻰ ﻜ ،و
ﻰ
،و ﺮف ﺄ ﻬﺎ
ﺎﺔ
ﻬﺎت وا ﺮد
ﻬﺎ ) ا ﺎهﺮة :
ﺔ ،ﺮ
ﻮادث
آ ﺎ ﺎل اﷲ
إﻰ
أو أ
) ﻮرة ا
ﺎ
ه إ ﺪى ا
ا ﺪال وا
ﺄ
ﺎآﺔ
ﺪ ل وا ﺎ ﺮة وا
ا
ﻮ
ﻬﺎ
ا ﺪ
ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ
⌧
ا
ﺎص ﺪور ﺎ ﻬﺎ
ﻬ.
13
ﺎ
ﻬﺎ ا ﺮ ن
ا ﻰ
ﻰ هﺬا ا ﺄن ﺎ
ﺎ ﺎ ﻬﺎدى إ ﻬﺎ ا
ﺎء ﻰ ا ﺮ ن
ﺎ
ﺰ وا ﻮ ﺪ وا ﻮ ﺪ وا ﻬﺪ ﺪ و ﺮهﺎ
ﺎر ا ﻮر إ ﻰ ﻮ ﻬﺎ
ﺪ ا ﻮرة
ﻬﺪ أو ﻮ
ﻬﺪ ا ﺪ ﻮة ا
ﺮة ﻬﺎ ﻰ
ﻜ،ر
ﺔ
ﺎ ﺔ ا ﺎس و
ا
ﻬ
ا ﺎهﺪ أو
ﻮ ﺔ ﻰ ا ﺮ ن ا ﻜﺮ آ ﺎ ﺪ
ﺮت
ﺎم (57 :
ﻮى
ﺎ أو
ﺔو
ﺰة
ﺔ دا ﺔ و ﺎن
ﻬ.
14
ﺔ
ان ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺔو
ﺔ
ا
ا ﻰ ذآﺮت ﻰ ا ﺮ ن وا ﺪ ،و ﺆدى ا ﻰ آ ﺮة ا راء وا
ا
وا ﺆر
ﺮ
13
14
.163
اﺬ
آﺎ ﻮا ﺎ ﻮن
،ﺄة ا ﺪ ا ﺮوا
ﻰ
ﺪ ا ﻜﺮ ا
،ا
ﻬﺎ ﺪى ز ﺎن ﻮ
ﺎ
ﺎء ا
ﺔ ﺪى
ﻬﺬا ا ﺮت
ﻰ ا دب ا ﺮ ا ﺪ ) د .م .ن :د.ن1992 ،.م ( ،ص.36 .
ا ﺮ ن ) ﺮوت :دار ا ﺎرف ،د.ت ،(.ط ،7ج ،6ص.
ا ﺎ ﺔ ﻰ
ﻮرة ا ﻜﻬ
.2
ا ﻮان
ا ﺔ 26 -9و
ﺔأ
أ ﺪ
ﺎب ا ﻜﻬ
درا ﺔ
هﺬا ا
ﺎ ﺪ ﺪا
ﺔ و ﺎر
ﺔ
.
ﺪﺪا
و ﺪ ﺪدت ا ﺎ ﺔ ﻰ ﺎ ﻰ:
ﺔ؟
.1ﺎ ﻬﻮم ا
.2ﺎ ه ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وا
.3ﺎ ا
ﺎت
ﺎد
ا
.4ﺎ ا ﺪروس ا
ﺮ
ﺎدة
ا ﻮﺔا ﻰ
وا ﺆر
ﺔأ
ﺔا
ﻰ هﺬ ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎب ا ﻜﻬ
؟
ﺔ؟
؟
.3أهﺪاف ا
ﻬﺪف هﺬا ا
إﻰ
ﺔ
.1
ﺮ ﺔ ﻬﻮم ا
.2
ﺮ ﺔ ا ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﺎ ﺮهﺎ وا
ﺎد
ﺔأ
ا ﻮﺔا
ا ﻜﻬ
ﺎت
.3
ﺮﺔا
.4
ﺮ ﺔ ا ﺪروس ا
ا
ﺎدة
ﺮ
وا ﺆر
ﺔأ
ﻰ هﺬ ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺔ
ﺎب
.4ﻬ ا
ا
ﺎا
ﺪت ا ﺎ ﺔ ﻰ آ ﺎ ﺔ ا
ﺮأ
ا ﺎ ﺔ
ا ﺎر ،وأ ﻮال ا
وا
ا
ﺎء ﻰ آ
ﺪت ا ﺎ ﺔ
ﺔ ﺮ
ﻰا ﻬ ا
ﺔ ﺮ ﺔ ،وآ
ا
ا ﺎ ﺮ وا
ا ﺮ ﺔ ،وآ
ﺎد
.
ﻰ د
هﺪا ﺔ اﷲ
ﺎ
آﺎﺔ اﺮ ﺎ
ﺎآﺮ ﺎ
ا ﺎ
ﺔ ا ﺪر
ا ﺎ ﺔ
ا ﻮان
Pedoman Penulisan Skripsi, Tesis, dan Disertasi IAIN
Syarif Hidayatullah Jakarta.
.5
ﺔا
.
ا ﺎب ا ول:
ا
ﺪﺔ
ا
،
ا ﺎب ا ﺎ ﻰ:
ا
ﺎ ﺮا
،
ﺔ
ﺔ ﺔ وا
ﻮى
ﺪ ﺔ،
ﻰ:
ﺔا
،
ﺪﺪ ا
،أهﺪاف
ﺔا
ا
ﺔو
ﺔ
ﺎ ،أ ﻮاع ا
ﺔ وارآﺎ ﻬﺎ،
ﺎ
ﻮرة ا ﻜﻬ
ﻮى
ﻰ ا ﺮ ن ،أهﺪاف ا
ا
ﺔ ا ﺮ ﺔ.
ﻰ :أ .ﺮ
ﺔ وأ ﺮا ﻬﺎ،
ﺔ
ب.
ﻬﺎ ،ﺎ ﺔ ﺎ
ﻮرة ا ﻜﻬ ،
ﻬﺎ و ﺪهﺎ ،أهﺪا ﻬﺎ،
ﺔ ﻮرة ا ﻜﻬ .
ا ﺎب ا ﺎ :ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ
ا ﺎت أ
ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ ،ا
ز ﻬ أو
و
ا
ا
ﺎدر ا
ﺮه ،
ﺪ ل
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻰ ﻮرة ا ﻜﻬ
ﺮ وا ﺎن ،ا
ﺪد أ
هﺬ ا
ﺔ ،ا ﺪروس ا
ا ﺎب ا ﺮا ا ﺎ ﺔ
ﺔأ
فا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﻮى
ﻰ:
ا ﺔ 26-9
ﺮا
،
ﺎء ﻮل أ
ﺎب ا ﻜﻬ ،
ﺎب ا ﻜﻬ ،ﻜﺎن ا ﻜﻬ ،و ﺎ أ
ﺔ
ا ﺪ
ﺪة
ﻮى ﻰ :ﺎ
وا ﺎر ،أ
ﺔأ
ا
،ا
ﺎب ا ﻜﻬ
ﺎب ا ﻜﻬ .
ﺮا ﺎت وا ﻮ
ﺎت.
ذ ﻚ.و
ﻰ
ا ﺎب ا ﺎ
ا ﺎت ا ﺮﺁ ﺔ ا ﻰ
اﷲ ا ﺮ
ﺔأ
ﺎب ا ﻜﻬ
اﺮ
⌧
⌧
⌧
☺
☺
⌧
☺
☺
⌧
☺
☺
☺
⌧
⌧
☺
☺
☺
☺
⌧
☺
☺
⌧
☯
☯
☯
☺
☺
⌧
☺
⌧
☺
⌧
⌧
⌧
☺
☺
⌧
☯
⌧
⌧
⌧
⌧
☺
⌧
☺
☺
☺
) ﻮرة ا ﻜﻬ (9-1 :
ا ﺮدات ا ﻮ ﺔ
)أم
،و )أم( :ﺮف
(:
ا ه ﺎم إ ﻰ ﺎ ﺪ 15أي
وﻮ
ﻬﺎم ،أي
ا
أ
ﻰ ا
:ا
)أوى( ا ﺬ
ا
،أي آﺎ ﻮا
18
أو
ﻰ:
أو ا ﻮة
ﺮى آ
آﻬ ﻬ )آﺎ ﻮا
و
17
أ ﺎؤه وأ ﺎ ﻬ
ا ﻮادث و ﺮا
ﺎ ﺎ
ا
ﺎء
ﺎ( آﺎ ﻮا ﻰ
ﻰ ،وهﻮ ا ﺎب ا ﻜﺎ ،وه
ﻰ ا ﺮك ،ﺄ ﻮا وهﺮ ﻮا إ ﻰ ا ﻜﻬ ،ﺎ
ﺮوى ،ا
،
19
ﻬ
ﺎ دون ﺎ ﻰ ﻰ ا ﺔ.
ﺄوى )ا ﺔ(
ﺮاف أراده د ﺎ ﻮس
ﺮ،
وه ﺰة
ﻰ اﷲ
ا
ﺮ ﺔ ا ﻰ ﺬآﺮ ﻬﺎ ﺎر
ﺎر أو ا ﻮادى ا ﺬي
ﺎ ﺎ
آ م إﻰ
) 16ا ﻜﻬ ( ا ﺎر أو ا
)ا ﺮ ( ﻮح ر ﺎص
ﺮﺔ ا
،و ﺪا
ﺎب ﻰ ا ﺎهﺮ
وا ﺮاد
آﺎ ﻮاح ا
ﺎ
،وا
ﺎل
آ
و
ﺮوف
ﺮاب
ﺎ
ﺮ ا
ﺮوى )ا ﺎهﺮة :ا زهﺎر
ا ﻮث ا
ﺔ
ﻰ
ﻰ،
15
ﺪ ا ﻮﻰ ا
1991م ( ،ج ،14ص.8848 .
،ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ) ﺮوت :دار ا ﻜﺮ1411 ،هـ،
16وه ﺔ ا ﺰ
ﺮ ا ﺮا ﻰ ) ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ،د.ت ( ،ج ،6ص.
ﻰ ا ﺮا ﻰ،
1999م ( ،ص .211 .أ ﺪ
ا ﺮ
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ
ا ﺪﺮ ا ﺎ
ﺪ ا ﻮآﺎ ،
ﻰ
ﺪ
.121
) ﺮوت :دار ا ﻜﺮ ،د.ت ،(.ج ،3ص.271 .
ﺮ ا ﺰ ﻬ ﺮى ،ا ﻜ ﺎف
ﻮد
ﺮ ا ﺮوى ،ص .8848
17ﺪ ا ﻮ ﻰ ا ﺮوى ،ا
ﻰ 1414 ،هـ(،ط ،1
ما
ا ﺰ و ﻮن ا ﺎو ﻰ و ﻮ ا ﺄو ) ﻜ ﺔ ا
ﻮا
ﺎ
ج ، 2ص.704 .
18
ﻮن ا ﺎ ﺮ )ا ﺎهﺮة :دار ا م1417 ،هـ،
ﻮرى ،ا
ﻰا ﺮ ا
1996م ( ،ط ،1ج ،3ص.240 .
ﺪ ا ﻮآﺎ ،
ﻰ
ﺪ
ﺮ ا ﺮا ﻰ ،ص .121
ﻰ ا ﺮا ﻰ،
19أ ﺪ
ا ﺮ ،ص.272 .
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ
ا ﺪﺮا ﺎ
إ ﺎﻬ
ﻮ ﻬ ا ﻜ ﺎر )
ﺪ ﻚ(
وا
ا ﺪو )وه (
ﺮ ،وأ
إﻰ ا ﺮ
ا
ا ﻮ
ﺎر ﺎت ا ﻜ ﺎر
ﺮ ﺎ
)
ذا ﻬ
ﻮب ،وا
ﺮ
ﺮ ﺎ
ا
ﺎه ( أ
)
ﻬ أو
)ﺎ
ﺎه )
ا
ﻮا(
) ﺎ
ا
() .أ
ﺎن
ر ﺪا.
ﺮ ﺎ
ﺎ
ا
(ا ﺮ
ﻮد
22
)
ﻰ ا ﻜﺎر ) ﻮ ( ه ) ﺄ ﻮن
ﻬ(
ﺮ ا ﺎ ﻰ،
ﻰ
دو (
ﺮك
(
ﻰ ﻮ ﻬ ( ﻮ ﺎه
ﺮ اﷲ ﻰ
ﻮل ا ﺮط ﻰ ا
ﻮم(،
ﺎ ﻰ ،أو أ
وا ه وا ﺎل )إذ ﺎ ﻮا(
ﺎم )
ﻰ
20
ﻰ(
،أي إ ﺮاط ﻰ ا ﻜ ﺮ إن د ﻮن إ ﻬﺎ
ا
أ ﺮﺎ آ
ﺎهﺪة )أي ﺰ
ﻰ )ور
ﻰ ه ﺮ اﻮ
:هﻮ ا ﺎرج
ﻰ
ﺪودة أي ﻜ ﺮة.
ﻬ )أ ﺪا( ﺎ ﺔ و ﺪة ﻬﺎ ﺪ
د ﺎ ﻮس ا ﺎر ،و ﺪ أ ﺮه ﺎ
ﻮ ذا
ﻬ ﺪ ،أو ا
(
ﺎ
ﺪق ) ﺔ(
ﺮ
ا ﺮ ا ﺬى
ﻬ وه ﺎ ا ﺰب ا ﺎ ) :ﺎ ﻮ ﺎ أو
ﺮه ﻰ ﺪة
( ﺎ
،وا
ﺎ
)ر ﺪا( هﺪا ﺔ
ﻮن ،وأ
ﺪدا(
وا ﺰب ا ﺎ ) :ر ﻜ أ
ا
ﻰ :ه
را ﺪ
)
ﺎا
ا ﻬ ﺔ :إ ﺪاث ه ﺔ ا
ﻰ ذا ﻬ ( أ ﺎ ﻬ ﻮ ﺎ
ﺎﺎ
21
ﻚ )ر ﺔ( ﻮ
ﺮة وا ﺮزق
ﻰ ﻮل
ﻜﻬ :
ﺪي
ﺎ( أي
ﺮ )
ا ﺮض ﻮل
)هﺆ ء ﻮ ﺎ ا ﺬوا( إ ﺎر
ﻰ
ﺎد ﻬ )
ا ﺪرن ﻰ ﺎ
ﺎن
(
ا ﺎت وا ﻮر
ﺔ
إ ﺮاه
20ﺮهﺎن ا ﺪ أ ا
) ﺮوت :دار ا ﻜ ا ﺔ1415 ،هـ1995 ،م( ،ط ،1ج ،4ص.449 .
21
ﻰ ا ﺮوا ﺔ وا ﺪرا ﺔ ،ص.272 .
ﺪ ا ﻮآﺎ ،ا ﺪ ﺮ ا ﺎ
ﻰ
ﺪ
22
ﻰ
،ا ﺮ ا ﺮ ﻰ ا ﺪة وا ﺮ ﺔ وا ﻬ ،ص .211 .أ ﺪ
وه ﺔ ا ﺰ
ﺮ ا ﺮا ﻰ ،ص.121 .
ا ﺮ