Globalization Issues

THE DYNAMICS OF THAILAND’S PUBLIC POLICY ON BASIC EDUCATION AND ITS ADAPTATION TO ASEAN COMMUNITY : CONCEPT AND DYNAMIC EVOLUTIONARY

บทคัดยHอ

บทความนี้นําเสนอพัฒนาการเชิงพลวัตของนโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานของไทยซึ่งมี ลักษณะในเชิงปฏิรูป 3 ครั้งสําคัญ โดยการปฏิรูปที่เป,นทางการเกิดขึ้นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 5 สําหรับ ระยะเวลาในระหว-างการปฏิรูปครั้งที่ 1 กับครั้งที่ 2 แบ-งออกไดเป,น 4 ยุคดวยกัน คือ 1) ยุคการปฏิรูปสมัย รัชกาลที่ 5 – เปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 การศึกษาเนนผลิตคนเขาสู-ระบบราชการ 2) ยุคหลัง พ.ศ. 2475 – ก-อนยุคสฤษดิ์ ธนะรัชต การศึกษาเนนสรางพลเมืองในระบอบใหม- 3) ยุคสฤษดิ์ ธนะรัชต – 14 ตุลาคม พ.ศ.2516 การศึกษาเนนการพัฒนาสู-ความทันสมัย และ 4) ยุคหลัง 14 ตุลา พ.ศ.2516 – ยุควิกฤติ เศรษฐกิจ พ.ศ.2540 การศึกษาเนนสรางความมั่นคงของประเทศ สําหรับการปฏิรูปครั้งที่ 2 ซึ่งเป,นการปฏิรูป การศึกษาทศวรรษแรก (พ.ศ.2542-2551) การศึกษาเนนสรางความสมดุล ส-วนการปฏิรูปครั้งที่ 3 ซึ่งเป,นการ ปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง (พ.ศ. 2552 – 2561) การศึกษายังคงเนนสรางความสมดุลและสรางความ พรอมรองรับการเขาสู-ประชาคมอาเซียน

ABSTRACT

This article presents the dynamic evolutionary of Thailand’s public policies on basic education. I argue that there are three reforms of the formal reformative processes. The first reform was occurred during the reign of King Rama V (B.E.2411 – 2453) to the economic crisis in 1997, which could be divided into four periods such as; 1) the period of reformation in King Rama V to the political changes in 1932; the educational policy focused on arranging the people to government sector 2) the period of post-political changes 1932 to pre-general Sarit’s administration (after 1932-1958); the educational policy focused on creating Thai citizen to new regime 3) the period of General Sarit’s administration to14 October 1973; the educational policy aimed as mainstream development for Modernization of Thailand state and 4) the period after 14 October 1973 to the economic crisis in 1997 (after 1973-1997); the educational policy focused on creating security of the state. The second reform, educational reformation in the first decade (1999-2008), focused on balancing in educational system. The third reform, educational reformation in the second decade (2009-2018), focuses on maintaining the intensive of education and preparing the people to ASEAN community in 2016.

KEYWORDS: Dynamic policy, Educational public policy, Basic education, ASEAN community

บทความนี้นําเสนอแนวคิดและพัฒนาการเชิงพลวัตนโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานของ ไทยกับการปรับตัวเขาสู-ประชาคมอาเซียน การนําเสนอแบ-งออกเป,น 3 ส-วน ส-วนที่หนึ่ง นําเสนอแนวคิด การศึกษานโยบายสาธารณะในเชิงพลวัต ส-วนที่สอง นําเสนอนิยามการศึกษาและพลวัตนโยบายสาธารณะดาน การศึกษาขั้นพื้นฐานของไทย และส-วนสุดทายเป,นส-วนสรุป

แนวคิดการศึกษานโยบายสาธารณะในเชิงพลวัต

การศึกษานโยบายสาธารณะในยุคป9จจุบัน Daniel McCool ชี้ว-าเริ่มตนเมื่อป= 1922 เมื่อนักรัฐศาสตร อย-าง Charles Merriam พยายามที่จะแสวงหาความเชื่อมโยงกันระหว-างทฤษฎีกับปฏิบัติการทางการเมือง เพื่อความเขาใจในกิจกรรมเชิงนโยบายที่เป,นจริงดานต-างๆ ของรัฐบาล (Birkland, 2011, p.7) ต-อมานโยบาย สาธารณะไดรับการศึกษาคนควากันอย-างจริงจังมากขึ้นดังปรากฏอยู-ในช-วงทศวรรษ1950s - 1960s (Stewart et al, 2008, p. 12) สําหรับแนวทางการศึกษานโยบายสาธารณะ Christoph Knill และ Jale Tosun (2012, p. 2) ไดแบ-งออกเป,น 3 แนวทางดวยกัน ไดแก- 1) แนวทางการศึกษานโยบายสาธารณะในระดับตัว แสดง/องคการ 2) แนวทางการศึกษานโยบายสาธารณะในระดับประเทศ โดยทั้ง 2 แนวทางดังกล-าวมุ-งเนนใน เชิงของการศึกษาเปรียบเทียบระหว-างตัวแสดง/หน-วยงาน และเปรียบเทียบระดับประเทศโดยพิจารณาทั้ง ลักษณะความเหมือนและความแตกต-าง และ 3) แนวทางการศึกษาในแง-ของการปรับตัว/เปลี่ยนแปลงในเชิง

ในบทความนี้เป,นการศึกษาตามแนวทางที่สาม เนื่องจากเป,นแนวทางที่ใหความสําคัญกับมิติของเวลา โดยมองเวลาในเชิง “พลวัต” (Dynamic) ของการเปลี่ยนแปลง และการพิจารณาปฏิสัมพันธระหว-างบริบท นโยบายและเป‚าหมายนโยบายในแง-พัฒนาการเชิงพลวัตที่เคลื่อนไปภายใตกรอบของเวลา (Kay, 2006, p. 3) รวมทั้งพิจารณานโยบายในฐานะหน-วยวิเคราะหเชิงพลวัต (Dynamic unit of analysis) ซึ่งช-วยเปŠดมุมมองใน เรื่องนโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานในแนวทางที่ต-างออกไปจากการพิจารณานโยบายในฐานะที่ เป,นหน-วยวิเคราะหปกติ (Unit of analysis) ในส-วนของความหมายและความเป,นมานั้น แนวคิดพลวัตเป,น แนวคิดที่มีการใชในการศึกษากันอย-างกวางขวาง โดยเฉพาะอย-างยิ่งในแวดวงทางดานเศรษฐศาสตร นัก เศรษฐศาสตรมักใชแนวคิดพลวัตในเชิงเปรียบเทียบควบคู-กันกับแนวคิด “หยุดนิ่ง” (Static) ซึ่งมีที่มาจากคํา ภาษากรีกหมายถึงเป,นเหตุใหยืนอยู- (Causing to stand) ส-วนแนวคิด “พลวัต” (Dynamic) มีความหมายว-า เป,นเหตุใหเคลื่อนไป (Causing to move) (Machlup, 1991, p. 10) การศึกษานโยบายสาธารณะขั้นพื้นฐาน ของไทยในบทความนี้มุ-งเนนในแง-ของความเป,นพลวัตของนโยบายซึ่งสัมพันธกับการเคลื่อนไปของเป‚าหมาย ของนโยบายในช-วงเวลาต-างๆ ที่แตกต-างกันโดยมีเหตุป9จจัยทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม การเมือง วัฒนธรรม และ ป9จจัยภายนอกเป,นบริบทหอมลอมห-อหุม (Haddad & Demsky, 1994) บางครั้งนโยบายอาจมีการแกไข ปรับปรุง และในบางครั้งก็อาจมีการยกเลิกเพื่อที่จะบังคับใชนโยบายฉบับใหม-อันเกิดจากอิทธิพลของป9จจัย ต-างๆ ดังกล-าวที่เขามาเกี่ยวของ ตลอดจนบริบทของสังคมโลกที่มีการเปลี่ยนแปลงไป นโยบายสาธารณะดาน การศึกษาจึงถูกแกไข ปรับปรุง หรือจัดทําขึ้นใหม-อย-างมีพลวัตใหมีความสอดคลองกับป9จจัยและสถานการณที่ เปลี่ยนแปลงไปดังกล-าว

นิยามการศึกษาและพลวัตนโยบายสาธารณะด'านการศึกษาขั้นพื้นฐานของไทย

คําว-า “การศึกษา” (Education) พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายว-า หมายถึง การเล-าเรียน, ฝœกฝน และอบรม (น. 1104) ในทางพุทธศาสนาไดอธิบายการศึกษาในฐานะที่เป,นเรื่อง ของกระบวนการของการเปลี่ยนป9ญหาหรืออวิชชาใหกลายเป,นป9ญญา (พระพรหมคุณาภรณ, 2542, น.30) เปาโล แฟรร ไดใหความหมายของการศึกษาว-า การศึกษาคือการเผยใหเห็นหรือคนใหพบ คือการเขาใจสิ่ง ต-างๆ อย-างแน-ชัดมากขึ้น ตองเขาใจถึงความสัมพันธที่สิ่งนั้นมีกับสิ่งอื่นๆ (เปาโล แฟรร, เขียน, สดใส ขันติ วรพงศ, แปล, 2547, น. 48) จอหน ดิวอี้ นักปรัชญาการศึกษาของสหรัฐอเมริกาใหนิยามว-า การศึกษาคือ ความเจริญงอกงาม (Growth) และกระบวนการศึกษาก็คือ กระบวนการสรางเงื่อนไขใหชีวิตมีความเจริญงอก งาม (Dewey, 1944, p. 50) สอดคลองกับสาโรช บัวศรี (2549, น. 4) ที่นิยามการศึกษาว-าคือการงอกงาม นิธิ เอียวศรีวงศ (2538, น. 357) อธิบายว-า หัวใจของการศึกษานั้นอยู-ที่การคิดและจินตนาการโดยมีกรอบของ ระเบียบวิธีและความรูเป,นหางเสือ การศึกษาจึงเป,นเรื่องที่มีความสําคัญที่สุดของชาติ ดังคําพูดของเบนจามิน ดิสราเอลี ( Benjamin Disraeli ค.ศ.1804-1881 ) ที่ว-าชะตากรรมของประเทศชาตินั้นขึ้นอยู-กับการศึกษาของ ประชาชน (เสรี พงศพิศ, 2555) และคําพูดของโทนี่ แบลรอดีตนายกรัฐมนตรีอังกฤษซึ่งเคยกล-าวถึง ความสําคัญของการศึกษาในฐานะสิ่งสําคัญสูงสุดที่จะตองจัดใหกับคนในชาติว-าสิ่งที่รัฐบาลของผมให ความสําคัญที่สุดเสมอๆ ก็คือ การศึกษา การศึกษา และการศึกษา (The Guardian, 2001)

สําหรับพัฒนาการเชิงพลวัตของนโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานของไทย กล-าวไดว-า ประเทศไทยอยู-ในช-วง “การปฏิรูป” (Reform) การศึกษาในเชิงนโยบายระดับประเทศมาแลว 3 ครั้งสําคัญ

2 ครั้งปรากฏในยุคป9จจุบันภายหลังการประกาศใชพระราชบัญญัติการศึกษาแห-งชาติ พ.ศ.2542 อันเป,นผล สืบเนื่องจากรัฐธรรมนูญแห-งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2540 ไดแก- การปฏิรูปการทศวรรษแรก (พ.ศ.2542- 2551) และการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่สอง (พ.ศ.2552-2561) อย-างไรก็ดี ในช-วงระยะเวลาในระหว-างการ ปฏิรูปการศึกษาครั้งใหญ- 3 ครั้งนี้มิไดหมายความว-าจะไม-มีการเปลี่ยนแปลงใดๆ ในเชิงพลวัตที่สําคัญเกิดขึ้น ตรงกันขาม นโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานของไทยมีพลวัตและการปรับตัวทางดานนโยบายอย-าง ต-อเนื่องโดยตลอดของระยะเวลาในระหว-างการปฏิรูป 3 ครั้งดังกล-าว โดยบางเวลามีลักษณะที่กาวหนา ขณะที่ บางเวลาก็ชะลอตัว ตัวอย-างงานวิชาการที่ศึกษาในลักษณะนี้ อาทิ นิสดารก เวชยานนท (2554) Haddad & Demsky (1994) เป,นตน การอธิบายโดยยึดการปฏิรูปใหญ-เป,นกรอบในบทความนี้ก็เพื่อประโยชนในการขีด เสนแบ-งและสรางความชัดเจนในการนําเสนอเท-านั้น ส-วนรายละเอียดของพัฒนาการเชิงพลวัตมีเนื้อหาปรากฏ อยู-ในกรอบใหญ-ของการปฏิรูปดังกล-าว (โปรดดูตารางที่ 1 ทายบทความ) ซึ่งมีสาระสําคัญ ดังนี้

1) การปฏิรูปการศึกษาสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล'าเจ'าอยูHหัว

ในรัชสมัยของรัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2411 - 2453) มีการเปลี่ยนแปลงเชิงปฏิรูป (Reform) ครั้ง ใหญ-ในทางการศึกษาซึ่งเกิดจากสถานการณอันจําเป,นจากลัทธิล-าอาณานิคม กล-าวคือ เริ่มมีการศึกษาที่เป,น ทางการ (Formal education) มาแทนที่การศึกษาที่ไม-เป,นทางการ (Informal education) มีการจัดตั้ง โรงเรียนหลวงสอนภาษาไทยในพระบรมมหาราชวังก-อนแลวขยายออกสู-ภายนอกพระบรมมหาราชวัง (สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2554ก, น.150) ต-อมามีการตั้งโรงเรียนหลวงสอนภาษาอังกฤษ โรงเรียน มหาดเล็ก และโรงเรียนทําแผนที่ และปรับปรุงโรงเรียนปริยัติธรรมที่มีมาแต-สมัยรัชกาลที่ 3 ใหเหมาะสมขึ้น ในส-วนของแบบเรียนหรือตํารานั้น มีการสรางแบบเรียนหลวง 6 เล-ม โดยพระยาศรีสุนทรโวหาร (นอย อาจาริ ยางกูร) (สมหมาย จันทรเรียง, 2544, น.31-32) ในป= พ.ศ. 2391 ไดมีการจัดตั้งโรงเรียนราษฎรหรือที่เรียกว-า โรงเรียนเชลยศักดิ์โดยคณะสอนศาสนาคริสต และ พ.ศ. 2417 จัดตั้งโรงเรียนราษฎรสําหรับสตรีขึ้น คือ โรงเรียนกุลสตรีวังหลัง ต-อมาไดมีการขยายการศึกษาสู-ประชาชนอย-างกวางขวางดวยการตั้งโรงเรียนหลวง สําหรับสามัญชนแห-งแรก คือ โรงเรียนวัดมหรรณพาราม ตําบลเสาชิงชา จังหวัดพระนครเมื่อ พ.ศ. 2427 รวมถึงจัดตั้งโรงเรียนในพระอารามหลวงทุกพระอาราม เพื่อใหบุตรหลานของไพร-ฟ‚าขาแผ-นดินไดเล-าเรียน โดยสะดวก เมื่อไดผลแลวก็ไดขยายการจัดตั้งโรงเรียนหลวงตามวัดต-างๆ ใหแพร-หลายออกไปตามลําดับทั้งใน กรุงเทพฯ และหัวเมือง ปรากฏว-าการจัดการศึกษาของราษฎรนี้ วัดกับรัฐบาลไดร-วมมือกันจัดการศึกษาอย-าง ใกลชิด (ปŠยนาถ บุนนาค, 2550, น.82-84) ถือเป,นการจัดการศึกษาใหสอดคลองกับวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาติ บานเมือง นั่นคือใชวัดเป,นสถานที่เรียนและพระเป,นผูสอน การศึกษาสามารถขยายไดกวางขวางเพราะวัดมีอยู- ทั่วไปในเมืองไทย

ใน พ.ศ. 2430 ไดโปรดเกลาฯ ใหตั้งกรมศึกษาธิการขึ้น เพื่อจัดการเรื่องการศึกษาโดยเฉพาะ โดยมี สมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดํารงราชานุภาพทรงดูแล ต-อมาไดโปรดเกลาฯ ใหโอนโรงเรียนสังกัด กรมทหารมหาดเล็ก และโรงเรียนทั้งหมดที่อยู-มาขึ้นกับกรมศึกษาธิการ ยกเลิกแบบเรียนภาษาไทย 6 เล-ม ใหใชแบบเรียนเร็ว 3 เล-มแทนและใชมาถึงสมัยรัชกาลที่ 7 ในป= พ.ศ. 2435 ไดจัดตั้งกระทรวงธรรมการ ซึ่ง เป,นการเริ่มตนหน-วยงานระดับกระทรวงที่รับผิดชอบดานการศึกษา มีเสนาบดีเป,นผูบริหารสูงสุด การจัดระบบ การศึกษาครั้งแรกในป= พ.ศ.2438 จัดระบบเป,น 3 ช-วง เรียกว-า ประโยค (Standard) ซึ่งประโยค 1 มี 3

และประโยค 3 เรียกว-า มัธยมศึกษาและหลังมัธยมศึกษา เรียกว-าสกลวิทยาซึ่งก็คือระดับอุดมศึกษานั่นเอง (วิชัย ตันศิริ, 2549, น.151) งานสําคัญในยุคนี้ ไดแก- โครงการศึกษาสําหรับชาติ พ.ศ. 2441 ซึ่งมีลักษณะเป,น แผนการศึกษาชาติฉบับแรก และในป=ดังกล-าวถือว-าเป,นป=ที่มีความสําคัญมากป=หนึ่งในการจัดการศึกษาของ ประเทศกระทั่งมีผูเรียกป=นี้ว-าเป,นป=ของการ “ระเบิดทางความคิด” (An explosion of ideas) (Wyatt, 1969, Chapter 7) นอกจากนี้ ยังไดมีการขยายการศึกษาในส-วนภูมิภาคโดยอาศัยคณะสงฆและกําหนดหลัก การศึกษาที่จําแนกการศึกษาออกเป,น 2 ประเภท ไดแก- สามัญศึกษา (General education) และวิสามัญ ศึกษา (Special education)

การปฏิรูปการศึกษาในสมัยรัชกาลที่ 5 นับไดว-ามีความสําคัญอย-างยิ่งต-อการเปลี่ยนโฉมหนาของ การศึกษาของประเทศเพื่อกาวใหทันกับกระแสและอิทธิพลกดดันจากภายนอกช-วงยุคล-าอาณานิคมของชาติ ตะวันตก นโยบายการศึกษาในสมัยรัชกาลที่ 5 จึงประกอบดวยจุดมุ-งหมาย 4 ประการที่สําคัญ คือ 1) การ จัดการศึกษาเพื่อรวมชาติ 2) การจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาคนเขารับราชการ 3) การจัดการศึกษาเพื่อ คุณประโยชนทั่วไป และ 4) การจัดการศึกษาเพื่อเป,นการส-งเสริมพระพุทธศาสตร (วุฒิชัย มูลศิลป•, 2554, น. 146-147) กล-าวโดยสรุป การปฏิรูปการศึกษาในสมัยรัชกาลที่ 5 ความคิดริเริ่มมาจากแรงกดดันจากภายนอก ความจําเป,นดังกล-าวไม-ไดเกิดมาจากความตองการจากประชาชนหรือความเปลี่ยนแปลงภายในสังคมเป,นหลัก หากแต-เป,นความคิดริเริ่มโดยชนชั้นนําในการวางนโยบายการศึกษาเพื่อผลิตคนเขารับราชการเป,นลักษณะเด-น เนื่องจากรัฐในสมัยปฏิรูปตองการขาราชการจํานวนมากเพื่อเป,นกําลังสําคัญในกลไกของรัฐ

สําหรับการศึกษาสมัยรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยู-หัวทรงสนพระทัยในเรื่อง การศึกษาของราษฎรเป,นอย-างยิ่ง เพราะทรงตระหนักว-าการศึกษาเป,นพื้นฐานสําคัญในการพัฒนาคนในฐานะ ทรัพยากรที่สําคัญที่สุดในการพัฒนาประเทศ จึงทรงสนับสนุนการจัดการศึกษาใหแก-ประชาชนตั้งแต-ช-วงตน รัชกาล ไดโปรดเกลาฯ ประกาศตั้งโครงการศึกษา พ.ศ. 2456 เพื่อส-งเสริมการจัดการศึกษาใหกวางขวางยิ่งขึ้น ทั้งในระดับมูลศึกษา ประถมศึกษา มัธยมศึกษา และอุดมศึกษาทั้งฝ˜ายสามัญศึกษา ไดมีการยกเลิกโรงเรียน ขาราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยู-หัวขึ้นเป,นจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ในป= พ.ศ. 2459 เป,นการเริ่มตนมหาวิทยาลัยแห-งแรกของประเทศ ต-อมาในป= พ.ศ. 2461 ไดมีการประกาศใช พระราชบัญญัติโรงเรียนราษฎรฉบับแรก และใน พ.ศ. 2464 ไดมีการประกาศใชพระราชบัญญัติประถมศึกษา ฉบับแรกซึ่งก-อใหเกิดคุณประโยชนในทางวางพื้นฐานการศึกษาใหแก-เยาวชนทั้งชายและหญิง โดยการจัด การศึกษาภาคบังคับทั่วประเทศ ในรัชกาลนี้ไดมีการเปลี่ยนแปลงระเบียบขาราชการในกระทรวงธรรมการใหม- แบ-งเป,น 5 กรม คือ กรมบัญชาการ กรมสังฆการี กรมธรรมการ กรมราชบัณฑิต และกรมศึกษาธิการ ในป= พ.ศ. 2462 ไดมีการเปลี่ยนชื่อกระทรวงธรรมการเป,นกระทรวงศึกษาธิการ (ปŠยนาถ บุนนาค, 2550, น.116- 117) ต-อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยู-หัวรัชกาลที่ 7 เมื่อป= พ.ศ.2469 ไดมีการเปลี่ยนแปลง ชื่อกระทรวงศึกษาธิการเป,นกระทรวงธรรมการอีกครั้งหนึ่ง แมว-าพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยู-หัวจะทรง ตระหนักถึงความสําคัญของการศึกษาในการพัฒนาคนเช-นเดียวกับสมเด็จพระบรมชนกนาถและสมเด็จพระ บรมเชษฐาธิราช แต-พระองคก็ทรงไม-สามารถดําเนินงานในดานการศึกษาไดมากนัก เนื่องจากบานเมืองอยู-ใน ภาวะเศรษฐกิจตกต่ํากับทั้งยังเกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองการปกครองครั้งสําคัญในป=พ.ศ.2475 หลังจาก ที่พระองคครองราชยมาไดเพียง 7 ป=เท-านั้น (เบนจามิน บัทสัน, เขียน, พรพรรณ เกิดผลและคณะ, แปล, 2555) กระนั้นก็ดี เป‚าหมายของนโยบายการศึกษาก็ยังคงมุ-งเนนผลิตคนเขาสู-ระบบราชการเช-นในอดีต

1.2) ยุคหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 - กHอนยุคสฤษดิ์ ธนะรัชต%

ต-อรัฐสภา นอกจากนั้นยังไดกําหนดแนวนโยบายการศึกษาไวในแผนการศึกษาแห-งชาติและแผนพัฒนา การศึกษาแห-งชาติ โดยในแผนการศึกษาแห-งชาติไดกําหนดเป,นแนวนโยบายระยะยาวและกําหนดไวอย-าง กวางๆ แนวนโยบายดังกล-าวจึงมีความสําคัญในการกําหนดทิศทางและแนวปฏิบัติเกี่ยวกับการจัดการศึกษา อย-างมาก สิ่งที่เห็นไดชัดจากการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองของประเทศเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ต-อการศึกษาก็คือคณะราษฎรไดประกาศหลักนโยบาย 6 ประการ โดยกําหนดนโยบายการศึกษาไวว-า จะตองใหการศึกษาอย-างเต็มที่แก-ราษฎร รวมทั้งหลักการจัดการศึกษาพื้นฐานภาคบังคับใหครอบคลุมเด็กวัย เรียนทุกคนในประเทศตามหลักสิทธิขั้นพื้นฐานของพลเมืองที่กําหนดไวในรัฐธรรมนูญเพื่อเป,นฐานรองรับการ สรางสังคมประชาธิปไตย (พงษเทพ สันติกุล, 2550, น. 535) ในป= พ.ศ.2478 ไดมีการประกาศใช พระราชบัญญัติประถมศึกษาโดยใหยกเลิกฉบับเดิมเพื่อปรับปรุงการประถมศึกษาใหเหมาะสมยิ่งขึ้น อีก 1 ป= ต-อมา (พ.ศ. 2479) มีการปรับปรุงแผนการศึกษาชาติโดยมุ-งเนนใหพลเมืองไดรับการศึกษาเพื่อทําหนาที่ พลเมืองตามระบอบรัฐธรรมนูญ

1.3) ยุคสฤษดิ์ ธนะรัชต% – กHอน 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516

ภายหลังการทํารัฐประหารลมรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงครามโดยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต (16 มิถุนายน พ.ศ. 2451 – 8 ธันวาคม พ.ศ. 2506) ในวันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2500 รัฐบาลจอมพลสฤษดิ์ได ใชมาตรการหลายอย-างเพื่อปรับปรุงการศึกษาขั้นพื้นฐาน ดังที่จอมพลสฤษดิ์กล-าวไวเมื่อป= พ.ศ. 2503 ว-างาน สําคัญของเราในระยะปฏิวัตินี้คืองานพัฒนา ไดแก- งานพัฒนาการเศรษฐกิจ การศึกษา การปกครอง และทุกสิ่ง ทุกอย-าง (ทักษ เฉลิมเตียรณ, เขียน, พรรณี ฉัตรพลรักษและคณะ, แปล, 2552, น.272) มีการตั้งเป‚าการศึกษา ภาคบังคับจาก 4 ป=เป,น 7 ป= พ.ศ.2503 ประกาศใชแผนการศึกษาแห-งชาติ จัดระดับการศึกษาเป,น 4 ระดับ ไดแก- อนุบาลศึกษา ประถมศึกษา มัธยมศึกษา และอุดมศึกษา ส-งผลใหภายในป= พ.ศ. 2505 จํานวนนักเรียน ระดับมัธยมเพิ่มถึงรอยละ 63 ควบคู-ไปกับการขยายตัวของการศึกษาระดับอาชีวะ จํานวนครูที่ผลิตออกมา ในช-วงนี้เพิ่มขึ้นรอยละ 79 (เดวิด วัยอาจ, เขียน, กาญจนี ละอองศรี, บรรณาธิการแปล, 2556, น. 514) ที่เป,น เช-นนี้เพราะจํานวนประชากรไดเพิ่มขึ้นสูงมากจากนโยบายสรางชาติสมัยของจอมพล ป. พิบูลสงครามในช-วง สงครามโลกครั้งที่ 2 ทําใหประชากรในวัยเรียนเพิ่มสูงขึ้น (ประจักษ กองกีรติ, 2548, น. 55) ในยุคสฤษดิ์ ธนะ รัชตยังไดมีการเปŠดมหาวิทยาลัยในระดับภูมิภาคดวย เช-น เชียงใหม- ขอนแก-น และสงขลา เป,นตน จอมพลสฤษดิ์เองไดกล-าวแก-ประชาชนอย-างชัดแจงมาตั้งแต-เริ่มตนรัฐบาลคณะปฏิวัติของเขาว-ากระทําไปเพื่อ พัฒนาประเทศใหทันสมัย การศึกษาขั้นพื้นฐานจึงเป,นการศึกษาเพื่อพัฒนาไปสู-ความทันสมัย เมื่อจอม พลสฤษดิ์ ธนะรัชตถึงแก-กรรมวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ.2506 พล.อ.ถนอม กิตติขจร ไดรับตําแหน-งนายกรัฐมนตรี คนใหม-สืบต-อและภายหลังไดยศจอมพล ในสมัยของจอมพลถนอมเป‚าหมายของนโยบายการศึกษาขั้นพื้นฐาน มิไดมีอะไรที่แตกต-างไปจากสมัยของจอมพลสฤษดิ์มากนัก ในขณะที่แผนการศึกษาแห-งชาติที่ใชอยู-คือแผนการ ศึกษาแห-งชาติ พ.ศ. 2503 ที่ยังคงเนนทําคุณประโยชนแก-ประเทศชาติและพัฒนาสู-ความทันสมัย

1.4) ยุค 14 ตุลา พ.ศ. 2516 – ยุควิกฤตเศรษฐกิจ พ.ศ. 2540

ยุค 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 พลวัตของนโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานเกิดการ เปลี่ยนแปลงอย-างชัดเจนโดยในป= พ.ศ. 2520 ไดมีการประกาศใชแผนการศึกษาแห-งชาติฉบับใหม- มีการ เปลี่ยนแปลงระบบ จากเดิมที่เป,นระบบ 7:3:2 อันหมายถึงระยะเวลาเรียนทั้งระบบ 12 ป= จัดเป,นประถมศึกษา

7 ป= และระดับมัธยมศึกษา 5 ป= โดยเปลี่ยนไปสู-ระบบ 6:3:3 โดยในแผนการศึกษาแห-งชาติฉบับถัดมา คือ ฉบับป= พ.ศ. 2535 ก็ยังคงยึดระบบเดียวกัน (ประยูร ศรีประสาธน, 2545, น. 6; พงษเทพ สันติกุล, 2550, น.

ของชาติ ความมั่นคงทางการเมืองและวัฒนธรรมเป,นหลัก (วิชัย ตันศิริ, 2544, น. 20; พงษเทพ สันติกุล, 2550, น. 286) นอกจากนี้ เนื้อหาสาระในแผนการศึกษาแห-งชาติ พ.ศ. 2520 ยังไดกล-าวถึง การศึกษาผูใหญ- เป,นครั้งแรก (ทิพวัลย มาแสง, 2544, น. 9-10) เมื่อถึงป= พ.ศ.2523 การศึกษามีลักษณะที่แสดงถึงพัฒนาการ เชิงพลวัตในลักษณะที่ เดวิด วัยอาจ (2556, น.534) วิเคราะหไวว-า ใน พ.ศ. 2523 สัดส-วนของนักเรียนที่ไดรับ การศึกษาขั้นสูงเพิ่มขึ้นอย-างน-าอัศจรรย จํานวนสัดส-วนของเยาวชนที่ไดรับการศึกษาระดับมัธยมและระดับที่ สูงขึ้นมีความสําคัญยิ่ง เนื่องจากสะทอนใหเห็นการเพิ่มโอกาสทางการศึกษา ขณะที่บริบทที่มีอิทธิพลต-อ แผนการศึกษาฉบับป= พ.ศ. 2535 ส-วนหนึ่งคือแนวคิดใหม-ที่องคการยูเนสโกและธนาคารโลกมาจัดประชุม ระดับโลกเรื่องการศึกษาเพื่อปวงชนที่หาดจอมเทียน ในป= พ.ศ. 2533 และเห็นว-าการศึกษาขั้นพื้นฐานควรเป,น เป‚าหมายหลักของประเทศที่กําลังพัฒนาทั้งหลาย ในส-วนของสภาพแวดลอมทางเศรษฐกิจ กล-าวไดว-า เศรษฐกิจของประเทศอยู-ในช-วงเติบโตอย-างรวดเร็ว เช-น ใน พ.ศ. 2532 เศรษฐกิจขยายตัวถึง 11% จนคาดกัน ว-า ไทยกําลังพัฒนาไปสู-ความเป,นประเทศอุตสาหกรรมใหม-หรือที่เรียกว-ากลุ-มประเทศนิกส (สุธาชัย ยิ้ม ประเสริฐ, 2551, น. 211) แต-ในทายที่สุดก็เผชิญกับวิกฤตการณทางเศรษฐกิจครั้งรายแรงที่สุดในป= พ.ศ. 2540 อันมีสาเหตุมาจากภายในประเทศทั้งสิ้น (คณะกรรมการการศึกษาและเสนอแนะมาตรการเพิ่มประสิทธิภาพ การบริหารจัดการระบบการเงินของประเทศ, 2542, น.3) โดยภาพรวมแลว เป‚าหมายทางการการศึกษาในยุค นี้ยึดโยงอยู-กับการสรางความมั่นคงใหกับประเทศเป,นหลัก การบริหารยังคงรวมศูนยอํานาจสู-ส-วนกลาง แต-ไม-มี เอกภาพทางนโยบายเท-าที่ควร (สมหมาย จันทรเรือง, 2544, น. 138) และมีความพยายามในการผลักดัน แนวคิดและผลักดันกฎหมายการศึกษาแห-งชาติเพื่อใชเป,นแม-บทในการวางรากฐานสําหรับการปฏิรูปการศึกษา จนถึงป= พ.ศ.2540 ไดมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 และป= พ.ศ.2542 ไดมีการประกาศใช พระราชบัญญัติการศึกษาแห-งชาติซึ่งระบุสิทธิ เสรีภาพ และโอกาสทางการศึกษาอย-างกวางขวาง

2) การปฏิรูปการศึกษาทศวรรษแรก พ.ศ. 2542 – 2551

การปฏิรูปการศึกษารอบแรกนั้นเป,นผลมาจากการประกาศใชพระราชบัญญัติการศึกษาแห-งชาติ พ.ศ. 2542 และเริ่มตนในสมัยรัฐบาลชวน หลีกภัยเป,นนายกรัฐมนตรีครั้งที่ 2 (9 พฤศจิกายน พ.ศ.2540 – 17 กุมภาพันธ พ.ศ.2544) ในยุคนี้ปรากฏกฎหมายที่เกี่ยวของที่สําคัญกับการศึกษา ไดแก- พระราชบัญญัติระเบียบ บริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ.2546 พระราชบัญญัติว-าดวยกฎระเบียบบริหารราชการ กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2546 พระราชบัญญัติระเบียบขาราชการครูและบุคคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547 พระราชบัญญัติสภาครู พ.ศ. 2546 พระราชบัญญัติองคการมหาชน พ.ศ. 2542 พระราชกฤษฎีกาจัดตั้ง สํานักงานปฏิรูปการศึกษา พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัติกําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจ พ.ศ. 2542 และรัฐธรรมนูญแห-งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 สิ่งที่ปรากฏเป,นรูปธรรม อาทิ มีการปรับโครงสราง หน-วยงานในกระทรวง มีการจัดตั้งสํานักงานส-งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) สํานักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.) และเริ่มมีการกระจายอํานาจไปยัง สถานศึกษา ซึ่งไดใหรายละเอียดที่ทําใหการจัดการศึกษาของไทยไดเปลี่ยนไปตามแนวทางการปฏิรูปการศึกษา อย-างเต็มรูปแบบ ทุกภาคส-วนใหความสําคัญต-อการศึกษามากขึ้น ยิ่งไปกว-านั้น ยังไดมีการปฏิรูปหลักสูตร การศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2544 มีลักษณะเป,นหลักสูตรแกนกลาง มีการปฏิรูปครูและบุคลากรทางการศึกษา ใหเป,นวิชาชีพชั้นสูงและมีการเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนการสอน สําหรับประเด็นความสําเร็จที่เป,นรูปธรรม จากการปฏิรูปการศึกษารอบแรกที่สําคัญ ไดแก- การพัฒนาผูเรียน การผลิตและพัฒนาครู คณาจารยและ

การปฏิรูปกฎหมายเพื่อการศึกษา (สํานักงานรัฐมนตรี กระทรวงศึกษาธิการ, 2552) โดยภาพรวมของ เป‚าหมายนโยบายทางการศึกษาขั้นพื้นฐานก็คือการมุ-งเนนสรางความสมดุล อย-างไรก็ดี ผลจากการปฏิรูปรอบ แรกก็ยังคงมีป9ญหาอุปสรรคหลายประการโดยคณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบเมื่อคราวประชุมวันที่ 18 สิงหาคม 2552 ไดสรุปผลการปฏิรูปการศึกษารอบแรกในรอบ 9 ป=ที่ผ-านมาโดยแยกป9ญหาไว 9 ดาน ไดแก- ดานการ พัฒนาคุณภาพผูเรียน/สถานศึกษา ดานการผลิตและพัฒนาครูอาจารย ดานการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหาร และการจัดการศึกษา และการส-งเสริมการมีส-วนร-วมทั้งกระจายอํานาจ ดานการเพิ่มโอกาสทางการศึกษา ดาน การผลิตและพัฒนากําลังคน ดานการเงินเพื่อการศึกษา ดานเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา ดานกฎหมายการศึกษา และดานการศึกษาตลอดชีวิต (สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2552, น. 5 - 9) จากผลสรุปป9ญหาจาก การปฏิรูปการศึกษารอบแรกทําใหเกิดขอเสนอการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่สอง (พ.ศ. 2552 - 2561) ตามมา อีกทั้งยังเป,นสิ่งที่สะทอนใหเห็นว-าการแกป9ญหาการศึกษามิใช-จะแกไดโดยง-ายหากแต-จะตองอาศัย ระยะเวลาและการดําเนินการใหสอดคลองกับเหตุป9จจัยต-างๆ นานาที่เกี่ยวของ โดยเฉพาะอย-างยิ่ง ความสามารถตรวจสอบได (Accountability) (อัมมาร สยามวาลา ดิลกะ ลัทธพิพัฒน และสมเกียรติ ตั้งกิจวา นิชย, 2555) กระบวนการตัดสินใจที่เปŠดกวาง ความร-วมมือจากทุกภาคส-วนที่มิใช-แค-ตัวแสดงที่เป,นเพียงรัฐ เท-านั้น แต-ในทางเป,นจริงรัฐยังคงรักษาบทบาทการเป,นผูแสดงหลักโดยมิไดมีการเปลี่ยนแปลงใดๆ อย-างมี นัยสําคัญ

3) การปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่สอง พ.ศ. 2552 - 2561

จากป9ญหาการจัดการศึกษาที่ผลลัพธของการปฏิรูปการศึกษารอบแรก ส-งผลใหเกิดการปฏิรูป การศึกษาในทศวรรษที่สอง (พ.ศ. 2552 - 2561) กรอบการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่สองนั้นเกิดขึ้นภายหลัง จากคณะรัฐมนตรีในคราวประชุมเมื่อวันที่ 18 สิงหาคม 2552 มีมติเห็นชอบขอเสนอการปฏิรูปการศึกษาใน ทศวรรษที่สอง ซึ่งกําหนดวิสัยทัศน “คนไทยไดเรียนรูตลอดชีวิตอย-างมีคุณภาพ” และกําหนดเป‚าหมายภายใน ป= พ.ศ.2561 จะตองมีการปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรูอย-างเป,นระบบ อีกทั้งยังไดมีการประกาศใชระเบียบ สํานักนายกรัฐมนตรีว-าดวยการขับเคลื่อนการปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สองเมื่อวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2552 ทําใหมีคณะกรรมการ 2 คณะเพื่อขับเคลื่อนการปฏิรูปการศึกษา ไดแก- 1) คณะกรรมการนโยบาย ปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง (กนป.) มีนายกรัฐมนตรี เป,นประธาน และ 2) คณะกรรมการขับเคลื่อนการ ปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง (กขป.) มีรัฐมนตรีว-าการกระทรวงศึกษาธิการ เป,นประธาน และไดจัดทํา สรุปขอเสนอการปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สองที่ตองเนนคุณภาพผูเรียนเป,นสําคัญใหสอดคลองกับ วิสัยทัศนพรอมกับการกําหนดเป‚าหมายไว 3 ประการ คือ 1) พัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาและ เรียนรูของคนไทย 2) โอกาสทางการศึกษาและเรียนรู และ 3) ส-งเสริมการมีส-วนร-วมของทุกภาคส-วนของสังคม ในการบริหารจัดการ (สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2554ข) กอปรกับกระแสอิทธิพลที่เขมขนมากขึ้น จากกรณีการปฏิรูปการศึกษาในสหรัฐอเมริกาโดยมีการออกกฎหมายการศึกษาใหประชาชนและองคกรทองถิ่น เขามามีส-วนร-วมมากขึ้น ลดขั้นตอนการบริหารจัดการจากส-วนกลาง กระจายอํานาจการตัดสินใจที่โรงเรียน หรือที่เรียกว-าการบริหารที่โรงเรียนเป,นฐาน (The World Bank, 2007) ส-งผลต-อการพัฒนาคุณภาพการศึกษา เป,นอย-างยิ่ง แนวโนมและทิศทางของการปฏิรูปการศึกษาช-วงทศวรรษที่สองสรุปได 4 เรื่องหลักสําหรับ การศึกษาขั้นพื้นฐาน ดังนี้

ออกเป,นระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา ส-งผลใหเกิดเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา 42 เขต ส-วนเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษามี 183 เขต รวมเป,นพื้นที่การศึกษาในป9จจุบันมีทั้งหมด 225 เขต เพื่อการพัฒนา การศึกษาที่คล-องตัวมากขึ้นอันเป,นหมายเหตุตอนทายของพระราชบัญญัติฉบับแกไขเพิ่มเติมดังกล-าว

เรื่องที่สอง ผลจากการปฏิรูปหลักสูตรการจัดการศึกษา ทําใหเกิดการจัดทําหลักสูตรการศึกษาขั้น พื้นฐาน พ.ศ.2544 และต-อมาไดมีการปรับปรุงเป,นหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.2544 ฉบับ ปรับปรุง พ.ศ.2551 โดยไดมีการนําองคความรูในส-วนที่เป,นทองถิ่นเขามาใชอย-างเต็มที่สอดคลองกับความ ตองการของผูเรียน อย-างไรก็ดี เมื่อเดือนกุมภาพันธ พ.ศ.2556 นายพงษเทพ เทพกาญจนา รัฐมนตรีว-าการ กระทรวงศึกษาธิการคนที่ 3 ในสมัยรัฐบาลนางสาวยิ่งลักษณ ชินวัตรไดลงนามในคําสั่งกระทรวงศึกษาธิการ ที่ สร 197/2556 ลงวันที่ 5 กุมภาพันธ พ.ศ.2556 เรื่องแต-งตั้งคณะกรรมการปฏิรูปหลักสูตรการศึกษาขั้น พื้นฐานแห-งชาติ เพื่อใหการปฏิรูปและการพัฒนาตําราเรียนในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานตามนโยบายของ รัฐบาลที่แถลงไวต-อรัฐสภา สามารถดําเนินไปไดโดยมีประสิทธิภาพ มีการแต-งตั้งบุคคลเป,นคณะกรรมการร-วม

2 คณะ ประกอบดวย คณะกรรมการกําหนดวิสัยทัศนการปฏิรูปหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยมี รัฐมนตรีว-าการกระทรวงศึกษาธิการเป,นประธานกรรมการ คณะกรรมการปฏิรูปหลักสูตรและตําราการศึกษา ขั้นพื้นฐาน โดยมี ศาสตราจารยพิเศษ ภาวิช ทองโรจนที่ปรึกษารัฐมนตรีว-าการกระทรวงศึกษาธิการเป,น ประธานเพื่อร-างหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานใหม-ทั้งระบบ ใหเป,นหลักสูตรที่ทันต-อการเปลี่ยนแปลงทาง วิชาการของโลก

เรื่องที่สาม การปฏิรูปกระบวนการจัดการเรียนการสอนตามที่กําหนดไวในพระราชบัญญัติการศึกษา พ.ศ.2542 ที่ยังคงตองเนนผูเรียนเป,นศูนยกลางหรือเนนนักเรียนเป,นสําคัญ โดยเป,นการปฏิรูประบบการศึกษา ใหสอดรับซึ่งกันและกันทั้งระบบ ไม-ว-าจะเป,นการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตาม อัธยาศัย

เรื่องที่สี่ การปฏิรูปครูและบุคลากรทางการศึกษา การพัฒนาครูใหจบการศึกษาระดับปริญญาตรี ครูที่ สอนตองมีวุฒิทางครูและมีใบประกอบวิชาชีพครู ทั้งสายปฏิบัติการสอนและสายผูบริหารการศึกษา ส-งเสริม การผลิตครูใหไดคนดีคนเก-งมาเป,นครูโดยถือว-าเป,นผูประกอบวิชาชีพชั้นสูง เนนมาตรฐานและจรรยาบรรณ ของวิชาชีพ โดยกําหนดกรอบในการดําเนินงานการปฏิรูป 4 ดาน คือ การผลิตครูที่เนนการผลิตครูแนวใหม- การพัฒนาใหเป,นครูมืออาชีพ พรอมที่จะจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเป,นสําคัญ การเตรียมการที่จะพัฒนาครูให มีความพรอมที่จะนําหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานสู-หองเรียน พัฒนาครูใหมีความเขมแข็งดวยการพัฒนา หลักสูตรพัฒนาครูและผูบริหารทางการศึกษาใหดียิ่งขึ้น

อย-างไรก็ดี แมจะไดเนนย้ําแนวทางการปฏิรูปการศึกษาใน 4 เรื่องหลักดังกล-าวขางตนซึ่งโดยภาพรวม ของพลวัตนโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานในยุคนี้ก็คือยังคงเป,นเรื่องของการศึกษาเพื่อสรางความ สมดุลและยังรวมไปถึงความพยายามในการสรางความพรอมรองรับการเขาสู-ประชาคมอาเซียนที่จะเกิดขึ้นในป= พ.ศ.2558 ดวย (จะไดกล-าวถึงรายละเอียดในหัวขอถัดไป) อย-างไรก็ดี ปฏิเสธไม-ไดว-าการปฏิรูปการศึกษารอบ สองยังคงเผชิญกับอุปสรรคป9ญหาที่ทาทายดังปรากฏตามขอสังเกตของสมเกียรติ ตั้งกิจวานิชยและศุภณัฏฐ ศศิวุฒิวัฒน (2555, น. 3) ชี้ว-า ป9ญหาทางการศึกษาและคุณภาพการศึกษาในเชิงนโยบายมีหลายประการ ไดแก- ป9ญหาการปฏิรูปเปลี่ยนเพียงโครงสรางการบริหาร แผนการศึกษายังไรทิศทาง โครงสรางการบริหารยัง รวมศูนย ขาดครูในบางสาขา นโยบายสรางความสับสนใหสังคม สนใจเฉพาะการศึกษาไม-ครอบคลุมการเรียนรู การประกันคุณภาพสรางภาระมาก ครูถูกเบี่ยงเบนความสนใจจากการสอน วิธีสอบลาสมัยเนนท-องจํา เป,นตน

4) การปรับตัวของนโยบายสาธารณะด'านการศึกษาในการเข'าสูHประชาคมอาเซียน

ในการปรับตัวเขาสู-การเป,นประชาคมอาเซียนนั้น การศึกษามีหนาที่โดยตรงที่เกี่ยวของและมีบทบาท สําคัญในการขับเคลื่อนและเตรียมพลเมืองเพื่อกาวสู-การเป,นประชาคมอาเซียน (ASEAN Community) ให เป,นผลสําเร็จภายในป= พ.ศ.2558 ภายใตคําขวัญระดับภูมิภาคที่ว-า “หนึ่งวิสัยทัศน หนึ่งเอกลักษณ หนึ่ง ประชาคม” (One Vision, One Identity, One Community) โดยการศึกษาขั้นพื้นฐานมีบาทบาทอยู-ใน 3 เสาหลัก (Three Pillars of ASEAN Community) ประกอบดวย ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (ASEAN Political and Security Community - APSC) ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Community - AEC) และประชาสังคมและวัฒนธรรม (ASEAN Socio-Cultural Community - ASCC) อย-างหลีกเลี่ยงมิได โดยเฉพาะอย-างยิ่ง เมื่อนโยบายดานการศึกษาขั้นพื้นฐานของไทยเคลื่อนเขาสู-การปฏิรูป การศึกษาในทศวรรษที่สองอย-างมีพลวัตที่มุ-งสรางความสมดุลใหคนไทยยุคใหม-ไดมีความรู ความดี และ สามารถอยู-ร-วมกับผูอื่นอย-างมีความสุข ซึ่งหมายรวมถึงการจัดการศึกษาเพื่อใหคนไทยมีความพรอมที่จะเป,น พลเมืองอาเซียนที่สามารถแข-งขันไดและอยู-ร-วมกับเพื่อนบานอย-างสันติสุข ตลอดจนเป,นตนแบบการ ดําเนินการเพื่อขยายผลความร-วมมือที่เป,นรูปธรรมกับประเทศเพื่อนบานต-างๆ ในภูมิภาคเดียวกัน อีกทั้งยังถือ เป,นหนึ่งในเจ็ดยุทธศาสตรการศึกษา พ.ศ.2556-2558 ของไทยอีกดวยซึ่งระบุเอาไวว-า “เพิ่มขีดความสามารถ ของทรัพยากรมนุษย เพื่อรองรับการเปŠดเสรีประชาคมอาเซียน” (กมลทิพย ใบเงิน, 2556, น. 68) โดย ขอเท็จจริง ความสําคัญของการศึกษาในการขับเคลื่อนประชาคมอาเซียนปรากฏชัดเจนในปฏิญญาว-าดวย แผนงานสําหรับประชาคมอาเซียนซึ่งเนนย้ําความสําคัญของการศึกษาในฐานะกลไกสําคัญในการนําอาเซียน บรรลุวิสัยทัศนอาเซียน 2020 ที่ ไดกล-าวถึงความสําคัญของการพัฒนามนุษย โดยใหประชาชนสามารถเขาถึง โอกาสในการพัฒนาดานการเรียนรู ตลอดชีวิต การฝœกอบรม นวัตกรรม รวมถึงการเขาถึงเทคโนโลยีสารสนเทศ การวิจัย การพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ภายใตประเด็นสําคัญ ไดแก- ความร-วมมือทางดานวิชาการ และการพัฒนาซึ่งจะช-วยสนับสนุนกระบวนการรวมตัวของอาเซียน และการพัฒนาทรัพยากรมนุษยเพื่อลด ช-องว-างการพัฒนา

ในแง-ประวัติศาสตร ความร-วมมืออาเซียนดานการศึกษาเป,นส-วนหนึ่งของความร-วมมือเฉพาะดานของ อาเซียน โดยเริ่มดําเนินการมาตั้งแต-ทศวรรษแรกของการก-อตั้งอาเซียน เมื่อมีการจัดการประชุมดานการศึกษา ASEAN Permanent Committee on Socio – Cultural Activities ครั้งแรกในช-วงเดือนตุลาคม พ.ศ.2518 และเมื่ออาเซียนมีการปรับตัวในเชิงโครงสรางเพื่อใหความร-วมมือในดานต-างๆ ของอาเซียนเขมแข็งขึ้นจึงไดมี การจัดตั้ง ASEAN Committee on Education (ASCOE) เป,นกลไกการบริหารความร-วมมืออาเซียนดาน การศึกษาในป= พ.ศ.2532 ต-อมาในป= พ.ศ.2549 ไดมีการจัดการประชุมรัฐมนตรีศึกษาอาเซียนครั้งแรกคู-ขนาน กับการประชุมสภาซีเมค ระหว-างวันที่ 21-23 มีนาคม พ.ศ.2549 ที่ประเทศสิงคโปรและมีการจัดอย-างต-อเนื่อง ทุกป= ยิ่งไปกว-านั้น ใน “ปฏิญญาชะอํา – หัวหินว-าดวยการเสริมสรางความร-วมมือดานการศึกษาเพื่อบรรลุ ประชาคมอาเซียนที่เอื้ออาทรและแบ-งป9น” (การประชุมสุดยอดอาเซียน ครั้งที่ 15 ระหว-างวันที่ 23 – 25 ตุลาคม 2552 ณ อําเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ และอําเภอชะอํา จังหวัดเพชรบุรี) ไดเนนย้ําถึงบทบาท สําคัญของการศึกษาในการสรางประชาคมอาเซียนใน 3 เสาหลักไวอย-างชัดเจนอีกดวย

นอกจากนี้ อาเซียนยังไดเห็นชอบที่จะเสนอใหรัฐสมาชิกอาเซียนแบ-งป9นทรัพยากรแก-กัน และ พิจารณาการจัดตั้งกองทุนพัฒนาดานการศึกษาของภูมิภาคเพื่อใหมั่นใจว-าจะไดรับการสนับสนุนทางการเงิน อย-างเพียงพอในการปฏิบัติการต-างๆ ไดตามที่ไดรับการเสนอแนะมา ทั้งนี้ โดยมอบหมายใหองคกรระดับ

คณะมนตรีประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียนเพื่อเสริมสรางความเขมแข็งดานการศึกษา สิ่งที่ปรากฏเป,น รูปธรรมในเชิงพลวัตกรณีของไทย ก็คือการที่ทางสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานไดวางนโยบาย สาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานในเรื่องนี้ไวใน “โครงการพัฒนาสู-ประชาคมอาเซียน: Spirit of ASEAN” เมื่อป= พ.ศ.2554 ว-า นักเรียน ครูและสถานศึกษาจะไดรับการพัฒนาเตรียมความพรอมสู-ประชาคมอาเซียน มี เป‚าหมายเพื่อพัฒนาสู-ประชาคมอาเซียน ไดแก- 1) โรงเรียน Sister School เป,นโรงเรียนตนแบบในการพัฒนา หลักสูตรของสถานศึกษาที่เนนอาเซียน เนนภาษาอังกฤษ พหุวัฒนธรรม และภาษาเพื่อนบาน โดยตั้งเป‚าไว 30 โรง 2) โรงเรียน Buffer School เป,นโรงเรียนตนแบบในการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาเนนเรื่องอาเซียน พหุ วัฒนธรรม และภาษาเพื่อนบานที่มีชายแดนติดที่ตั้งของโรงเรียน ไดแก- พม-า ลาว กัมพูชา และมาเลเซีย โดย ตั้งเป‚าไว 24 โรง 3) ASEAN Focus School เป,นโรงเรียนตนแบบในการพัฒนาการเรียนรูเรื่องอาเซียน โดย บูรณาการหลักสูตรแกนกลางของการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.2544 ปรับปรุง พ.ศ.2551 ที่เนนการจัดกิจกรรม เพื่อพัฒนาผูเรียนโดยโยงไปสู-ประชาคมอาเซียน โดยตั้งเป‚าไว 14 โรง กล-าวสรุปไดว-า ในการปฏิรูปการศึกษา รอบที่สองดําเนินไปพรอมๆ กับการเคลื่อนตัวในเชิงพลวัตของนโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานที่มุ-ง สู-การสรางความพรอมรองรับการเป,นประชาคมอาเซียนที่จะเกิดมีขึ้นในอนาคตอันใกล

ยุคการปฏิรูปสมัยรัชกาลที่ 5 – พ.ศ.2475 การศึกษาเพื่อพัฒนาคนเขาสู-ระบบราชการ ยุคหลัง พ.ศ.2475 – ก-อนยุคสฤษดิ์ ธนะรัชต

การศึกษาเพื่อสรางความสมดุลและสราง ยุครัฐธรรมนูญ พ.ศ.2550, พรบ.การศึกษาแห-งชาติ พ.ศ. ความพรอมรองรับการเขาสู-ประชาคม

นโยบายสาธารณะดานการศึกษาขั้นพื้นฐานของไทยมีลักษณะพลวัตที่เป,นทางการเกิดขึ้นครั้งแรกใน สมัยรัชกาลที่ 5 ดวยแนวคิดการปฏิรูปใหทันสมัยกาวทันกับกระแสและอิทธิพลกดดันจากภายนอกช-วงยุคล-า อาณานิคมของชาติตะวันตก ต-อมาช-วงสมัยรัชกาลที่ 6 ในป= พ.ศ.2464 ไดมีการประกาศใชพระราชบัญญัติ ประถมศึกษา นโยบายการศึกษาไม-สามารถดําเนินงานไดมากนักในสมัยรัชกาลที่ 7 ขณะที่บานเมืองตกอยู-ใน ภาวะเศรษฐกิจตกต่ํา แต-การศึกษายังคงเป‚าหมายผลิตคนเขารับราชการดังเช-นในอดีต ครั้นภายหลัง เปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อป= พ.ศ.2475 คณะราษฎรไดประกาศหลักนโยบาย 6 ประการ เป‚าประสงคของ นโยบายการศึกษามุ-งผลิตคนเขาสู-ระบอบใหม-ของการปกครอง มีการจัดการศึกษาพื้นฐานภาคบังคับให ครอบคลุมเด็กวัยเรียนทุกคนตามหลักสิทธิขั้นพื้นฐานของพลเมืองที่กําหนดไวในรัฐธรรมนูญ เมื่อถึงยุค สมัยสฤษดิ์ ธนะรัชตการศึกษาอยู-บนพื้นฐานการผลิตคนเพื่อพัฒนาไปสู-ความทันสมัย และมีการเปลี่ยนแปลง ไปสู-การผลิตตนเพื่อความมั่นคงของประเทศในยุคหลัง 14 ตุลาคม พ.ศ.2516 ในแง-เศรษฐกิจนั้นอัตราการ เติบโตทางเศรษฐกิจอยู-ในอัตราเร-งก-อนจะเผชิญกับวิกฤติเศรษฐกิจครั้งใหญ-ในป= พ.ศ.2540 และ 2 ป=ต-อมามี การประกาศใชพระราชบัญญัติการศึกษาแห-งชาติ พ.ศ.2542 เกิดการปฏิรูปการศึกษาทศวรรษแรก (พ.ศ. 2542-2551) การศึกษาเนนสรางความสมดุล ส-วนการปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง (พ.ศ. 2552 – 2561) แมจะยังไม-สิ้นสุดระยะเวลา แต-การศึกษายังคงเนนสรางความสมดุลและดําเนินการสรางความพรอมรองรับ การเขาสู-ประชาคมอาเซียนในอนาคตอันใกลนี้

องค%การสหประชาชาติ. กรุงเทพฯ: บรรณกิจ. นิธิ เอียวศรีวงศ. (2538). ปากไกHและใบเรือ: วHาด'วยการศึกษาประวัติศาสตร%-วรรณกรรมต'นรัตนโกสินทร%. (พิมพครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: แพรวสํานักพิมพ. นิสดารก เวชยานนท. (2554). การเปลี่ยนแปลงในรอบศตวรรษของการบริหารงานบุคคลภาครัฐ. วารสารพัฒนบริหารศาสตร%. ป=ที่ 51 ฉบับที่ 1, 123-155.

เบนจามิน บัทสัน, เขียน, พรรณงาม เง-าธรรมสาร และคณะ, แปล. (2555). อวสานสมบูรณาญาสิทธิราชย%ใน

ประจักษ กองกีรติ. (2548). และแล'วความเคลื่อนไหวก็ปรากฏ: การเมืองและวัฒนธรรมของนักศึกษาและ

ปNญญาชนกHอน 14 ตุลาฯ. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร. สมหมาย จันทรเรือง. (2544). พัฒนาการศึกษาไทย อดีต ปNจจุบัน และในสหัสวรรษใหมH. กรุงเทพฯ: มหา จุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

ประยูร ศรีประสาธน. (2545). ความพยายาม ความสําเร็จ และความขัดแย'งเกี่ยวกับการปฏิรูปการศึกษา

ในชHวง พ.ศ. 2517-2521. กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแห-งชาติ สํานัก นายกรัฐมนตรี.

ปŠยนาถ บุนนาค. (2550). ประวัติศาสตร%ไทยสมัยใหมH (ตั้งแตHการทําสนธิสัญญาบาวริ่ง ถึง “เหตุการณ% 14

ตุลาคม” พ.ศ.2516). กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร-ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย.

เปาโล แฟรร, เขียน, สดใส ขันติวรพงศ, แปล. (2548). ครูในฐานะผู'ทํางานวัฒนธรรม: จดหมายถึงผู'ที่กล'า

การศึกษา. (พิมพครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: สํานักพิมพแห-งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. วิชัย ตันศิริ. (2549). อุดมการณ%ทางการศึกษา: ทฤษฎีและภาคปฏิบัติ. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพแห-ง จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

เพื่อสร'างความรับผิดชอบในการจัดการศึกษา. ในมูลนิธิสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย, การสัมมนาวิชาการประจําป= 2554 ภายใตชื่อ ยกเครื่องการศึกษาไทย: สู-การศึกษาที่มีคุณภาพ อย-างทั่วถึง (Revamping Thai Education System: Quality for All) วันที่ 15 กุมภาพันธ 2555 ณ หองบางกอกคอนเวนชันเซ็นเตอร บี โรงแรมเซ็นทาราแกรนด เซ็นทรัลเวิลด. กรุงเทพฯ: ผูแต-ง, 1-31.

สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ. (2547). การปฏิรูปการศึกษาในแผHนดิน

สํานักงานรัฐมนตรี กระทรวงศึกษาธิการ. (2552). รัฐมนตรีวHาการกระทรวงศึกษาธิการปาฐกถาการปฏิรูป

การศึกษารอบสอง.[ออนไลน]. เขาถึงไดจาก: http://www.moe-news.net/ index.php?option=com_content&task=view&id=1112&Itemid=0&preview=popup . (7 มีนาคม 2556).

การวิเคราะห%อภิมาน (Meta-analysis). กรุงเทพฯ: ผูแต-ง. สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2554ก). แนวพระราชดําริด'านการศึกษา 9 รัชกาล. กรุงเทพฯ: เอส. ซี.พรินทแอนดแพค.

ทศวรรษที่สอง ในชHวง พ.ศ. 2552-2554. กรุงเทพฯ: พริกหวานกราฟฟŠค.

อัมมาร สยามวาลา ดิลกะ ลัทธพิพัฒน และสมเกียรติ ตั้งกิจวานิชย. (2555). การปฏิรูปการศึกษารอบใหมH:

สูHการศึกษาที่มีคุณภาพอยHางทั่วถึง. ในมูลนิธิสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย, การสัมมนา วิชาการประจําป= 2554 ภายใตชื่อ ยกเครื่องการศึกษาไทย: สู-การศึกษาที่มีคุณภาพอย-างทั่วถึง (Revamping Thai Education System: Quality for All) วันที่ 15 กุมภาพันธ 2555 ณ หอง บางกอกคอนเวนชันเซ็นเตอร บี โรงแรมเซ็นทาราแกรนด เซ็นทรัลเวิลด. กรุงเทพฯ: ผูแต-ง, 1-18.

Birkland, Thomas A. (2011). An Introduction to the Policy Process: Theories, Concepts, and Models of Public Policy Making. Armonk, New York: M.E. Sharpe.

Dewey, John. (1944). Democracy and Education. Free Press: Macmillan Co.

Haddad, Wadi and Terry Demsky. (1994). The Dynamics of Education Policymaking: Case Studies of Burkina Fasco, Jordan, Peru, and Thailand EDI Development Policy

Case Series. Washiington, D.C.: World Bank. Kay, Adrian. (2006). The Dynamics of Public Policy: Theory and Evidence. Cheltenham, UK: Edward Elgar. Knill, Chritoph and Jale Tosun. (2012). Public Policy: A New Introduction. New York: Palgrave Macmillan.

Machlup, Fritz. (1991). nd Economic Semantics. (2 edition). New Jersey: Prentice-Hall.

Stewart, Jr. Joseph, David M. Hedge, Jame P. Lester. (2008). Public Policy: An Evolutionary

Approach. (3 rd edition). Boston, Mass: Wadsworth. The World Bank. (2007). What Is School-Based Manangement?. Washington, DC: The World

Bank. The Guardian. (2001). Full text of Tony Blair’s speech on education. [Online]. http://www.guardian.co.uk/politics/2001/may/23/labour.tonyblair .

Wyatt, David K. (1969). The Politics of Reform in Thailand: Education in the Reign of King

Chulalongkorn. New Haven: Yale University Press.

การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะห% การทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนลHาง

THE RUBBER MANAGEMENT MODEL DEVELOPMENT OF THE RUBBER REPLANTING AID FUND IN AREA LOWER NORTH EASTERN REGION

E-mail: [email protected]

บทคัดยHอ

การศึกษาการพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขต พื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษา 1) การบริหารจัดการยางพารา 2) สภาพ ป9ญหาการบริหารจัดการยางพาราในป9จจุบัน 3) การประเมินความพึงพอใจในการบริหารจัดการยางพาราตาม ภารกิจ และ 4) พัฒนารูปแบบการบริหารจัดการยางพาราที่เหมาะสมและสอดคลองต-อความตองการของ เกษตรกร ทั้งนี้ศึกษากองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง

รูปแบบการวิจัยเป,นการวิจัยแบบบูรณาการ (Integrated research) ผลการศึกษา พบว-า การบริหาร จัดการพิจารณาจากกิจกรรมหลักตามภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง ไดแก- การพัฒนาสนับสนุน การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต การพัฒนาเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรชาวสวนยาง การพัฒนาระบบตลาด ยางพาราระดับทองถิ่น รวมถึงการสนับสนุนใหเกษตรกรชาวสวนยางมีส-วนร-วมในการจัดการสวนยางอย-าง ยั่งยืน และการพัฒนาระบบบริหารจัดการในองคกร

สภาพป9ญหาการบริหารจัดการของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง ไดแก- กฎหมาย โครงสราง องคกร การกําหนดบทบาทหนาที่ของแต-ละหน-วยงาน และการจัดการไม-ชัดเจน บุคลากรไม-เพียงพอ งบประมาณมีจํากัด วัสดุอุปกรณเครื่องใชสํานักงานไม-เพียงพอ

ผลการประเมินความพึงพอใจในการบริหารจัดการยางพาราของเกษตรกรผูปลูกยางพารา โดยทําการ รวบรวมขอมูลจากเกษตรกรกลุ-มตัวอย-าง 396 ราย พบว-า ส-วนใหญ-เป,นเพศชาย อายุ 41- 50 ป= จบ มัธยมศึกษาตอนตน รายไดต-อเดือนต่ํากว-า 5,000 บาท เป,นสมาชิกประเภทอยู-ระหว-างการสงเคราะห การถือ ครองที่ดินเป,นที่ดินของตนเอง เนื้อที่ที่ไดรับการอนุมัตินอยกว-า 15 ไร- และก-อนทําสวนยางเกษตรกร

ขอเสนอแนะเพื่อใชในการพัฒนา คือ ใหความรูแก-เกษตรกรผูปลูกยางพาราแบบครบวงจร ส-งเสริม องคกรชาวสวนยางรวมกลุ-มสรางเครือข-ายเพื่อดําเนินการในการผลิต แปรรูป และการตลาด ออกกฎระเบียบ ควบคุมการซื้อขายป‚องกันการผูกขาดตัดตอน และการพัฒนาครูยาง

ABSTRACT

The study of model development for Office of Rubber Replanting Aid Fund in lower North Eastern area aimed at investigating 1) pattern of Office of Rubber Replanting Aid Fund in lower North Eastern area’s management system 2) problem currently occur in Office of Rubber Replanting Aid Fund in lower North Eastern area 3) evaluation of administration in Office of Rubber Replanting Aid Fund in lower North Eastern area and 4) developing management model for Office of Rubber Replanting Aid Fund and serving famers of lower North Eastern’s needs

Pattern of this research was integrated research. The results stated that pattern of Office of Rubber Replanting Aid Fund in lower North Eastern area’s management system consisted of 1) operation policy referred economics, social and administration 2) Agriculturist development referred promoting both people and institution by improving rubber planting system, support agriculturists in sustainable way of rubber planting and improving internal administration management 3) service process referred aiding system, technology transfer, and paying aid fund

Troubles in managing system of Office of the Rubber Replanting Aid Fund were found that, there was insufficient amount of workforce, budget, office material and unclear organization structure.

Overall investigation of 396 rubbers planting presented that most of the participants were male, age ranged between 41-50 year old with secondary school education, monthly income was lower than 5,000 baht with active membership for aid fund. Most of them own

15 rai of land and tended to try changing profession from other types of agricultural works with approval to plant the rubber during 2009-2011 Participant satisfactory were evaluated at high satisfactory for overall aspect (x=4.52), for individual aspect was rated at highest level such as aiding process (x=4.79) knowledge aspect and service quality (x=4.58) service from Office of Rubber Replanting Aid Fund

The suggestion for improvement was acknowledge agriculturist in rubber planting, support networking to produce, agriproduct processing and marketing, together with enforcing rules against monopoly

KEYWORDS: model development, rubber planting administration, Office of Rubber Replanting Aid Fund

ความเปLนมาและความสําคัญของปNญหา

สํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง ( สกย.) เป,นรัฐวิสาหกิจประเภทส-งเสริมที่ไม-แสวงหากําไร สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง พ.ศ. 2503 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อดําเนินกิจการใหการสงเคราะหการทําสวนยาง และการสงเคราะหปลูกแทนดวยไมยืน ตนชนิดอื่นที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจ นอกเหนือจาก พระราชบัญญัติกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง รัฐบาลยังมอบนโยบายใหสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง (สกย.) ช-วยเหลือเกษตรกรชาวสวนยาง ใหรวมตัวจัดตั้งสหกรณกองทุนสวนยางโดยจัดสรรงบประมาณ สรางโรงผลิตยางแผ-นผึ่งแหง รมควันใหกับกลุ-ม เกษตรกรเพื่อแปรรูปผลผลิตเป,นยางแผ-นรมควัน หรืออบแหง สําหรับกลุ-มเกษตรกรที่รวมตัวกันไม-มากพอที่จะ จัดตั้งสหกรณ รัฐก็ใหสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง (สกย.) จัดสรางโรงเรือน ผลิตยางแผ-นดิบ คุณภาพดีให นอกจากนั้นรัฐยังมอบหมายใหสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง (สกย.) จัดตลาด ประมูลยางระดับทองถิ่น เพื่อใหเกษตรกรและพ-อคามาซื้อขายผลผลิตที่ไดคุณภาพมาตรฐาน และราคาที่เป,น ธรรม ตั้งแต-ป= พ.ศ.2525 จนถึงป9จจุบัน รัฐบาลไดตั้งเป‚าหมายการผลิตยางพาราใหเพิ่มขึ้นในระดับรอยละ

11 ต-อป= การผลิต และการส-งออกที่รัฐบาลไดตั้งเป‚าจากสภาพการขยายตัวของเศรษฐกิจโลก โดยมีการเร-งรัด ใน 5 ประเด็นหลักสําคัญคือ ก) การปรับเปลี่ยนพันธุยางใหมีคุณภาพ ข) การจัดทําแปลงสาธิตการปลูกพืชแซมสวนยาง ในแหล-งปลูกยางใหม- ค) แนะนําเทคนิคการกรีดหนายางสูง และการใชสารเคมีเร-งน้ํายางในทุกภาค ง) ส-งเสริมใหเกษตรกรชาวสวนยางรวมตัวกันเพื่อปรับปรุงคุณภาพ และขายยางในรูปแบบ

ของศูนยประมูลยาง และ จ) เร-งรัดการดําเนินงานพัฒนายาง และใหบริการในดานวิชาการ ทั้งนี้พื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป,นพื้นที่ในการส-งเสริมการปลูกยางพาราแห-งใหม-ซึ่งไม-เคยปลูก ยางมาก-อน (ตามมาตรา 21 ทวิ) และมีการขยายตัวของเกษตรกรผูตองการปลูกยางพาราเพิ่มมากขึ้น จาก การศึกษาของฝ˜ายวิจัยและแผน สํานักงานสงเคราะหกองทุนสวนยาง (2552) ศึกษาสวนยางพนการ สงเคราะหในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยไดทําการสํารวจความเป,นอยู-ของเกษตรกรผูปลูกยางพาราในภาค ตะวันออกเฉียงเหนือ พบว-า เกษตรกรเจาของสวนยางพาราพนการสงเคราะหประสบป9ญหาและอุปสรรคใน การทําสวนยางหลายดาน ซึ่งเกษตรกรตองการความช-วยเหลือจากสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง

ในการใหคําแนะนํา เช-น การบํารุงรักษาสวนยางพารา ระบบการกรีด ผลผลิตที่ไดรับ การจําหน-ายผลผลิต ตลอดจนรายไดจากผลผลิตของเกษตรกร

กองทุนสงเคราะหการทําสวนยางที่เหมาะสมและสอดคลองต-อความตองการของเกษตรกรในเขตพื้นที่ภาค ตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง

4. เพื่อพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางที่เหมาะสม และสอดคลองต-อความตองการของเกษตรกรในเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง

1.1 กลุ-มประชากรผูใหขอมูลในการศึกษาสภาพป9ญหาการบริหารจัดการยางพาราของ กองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง เป,นผูบริหารและผูปฏิบัติงานของ กองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง จํานวน 5 สาขา ไดแก-อุบลราชธานี ศรีสะเกษ สุรินทร ยโสธร และบุรีรัมย

1.2 กลุ-มประชากรผูใหขอมูลในการประเมินความพึงพอใจในการบริหารจัดการยางพาราตาม ภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง ประกอบดวย เกษตรกรผูปลูกยางพาราในเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างที่ไดลงทะเบียนกับกองทุนสงเคราะห การทําสวนยาง 5 จังหวัด ไดแก- อุบลราชธานี ศรีสะเกษ สุรินทร ยโสธร และบุรีรัมย ประชากรทั้งหมด 38,361 ราย

2. ขอบเขตด'านเนื้อหา

2.1 ศึกษาการบริหารจัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาค ตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง สภาพป9ญหาในการบริหารจัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะหการทําสวน ยางและประเมินความพึงพอใจของเกษตรกรในการบริหารจัดการยางพาราตามภารกิจของกองทุนสงเคราะห การทําสวนยางจากเกษตรกรที่ไดลงทะเบียนกับกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาค ตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างในป9จจุบัน เพื่อพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการยางพาราที่มีความเหมาะสมและ สอดคลองต-อความตองการของเกษตรกรในเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง

3. ขอบเขตด'านพื้นที่

ประโยชน%ที่คาดวHาจะได'รับ

1. ทราบถึงการบริหารจัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาค ตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง

2. ทราบถึงสภาพป9ญหาการบริหารจัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างในป9จจุบัน เพื่อหาแนวทางแกไขไดอย-างถูกตอง

3. ทราบถึงความพึงพอใจของเกษตรกรในการบริหารจัดการยางพาราตามภารกิจของกองทุน สงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างในป9จจุบัน เพื่อพัฒนารูปแบบที่มีความ เหมาะสมที่จะนําไปเป,นแนวทางในการพัฒนาการบริหารจัดการใหมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

4. กองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง (กสย.) และหน-วยงานที่เกี่ยวของสามารถนําเอาผลการวิจัยไป ปรับใชใหเกิดประโยชนและเหมาะสมกับนโยบายของหน-วยงานและบริบททางสังคม วัฒนธรรม ความตองการ และสภาพป9ญหาต-อไป

แนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข'องในการศึกษาครั้งนี้

1. แนวคิด SEPA ระบบประเมินคุณภาพรัฐวิสาหกิจ สํานักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ ไดนําแนวคิดระบบประเมินคุณภาพรัฐวิสาหกิจ (SEPA) มาใชในส-วนประเมินรัฐวิสาหกิจซึ่ง SEPA เป,นระบบ การประเมินที่ไดเชื่อมโยงมุมมองของการพัฒนาประเทศในบริบทของรัฐวิสาหกิจเขาไวในระบบ จึงนับเป,น ระบบการประเมินตนเองของรัฐวิสาหกิจ และการใหขอมูลป‚อนกลับ รวมทั้งสนับสนุนการเสริมสราง ความสามารถในการแข-งขันของรัฐวิสาหกิจ โดยระบบ SEPA มีคุณลักษณะพิเศษที่แตกต-างจากเกณฑประเมิน ทั่วๆ ไป คือ เป,นเกณฑที่มุ-งเนนผลสัมฤทธิ์ สามารถใชร-วมกับเครื่องมือการจัดการทั่วไปและสามารถปรับใช กับทุกรัฐวิสาหกิจ รวมทั้งเป,นเกณฑที่สนับสนุนมุมมองในเชิงระบบ (Systemic Thinking) เพื่อใหเป‚าประสงค ของรัฐวิสาหกิจสอดคลองไปในแนวทางเดียวกันทั้งองคกร รวมทั้งสนับสนุนการประเมินที่มุ-งเนนเป‚าประสงค ขององคกรอีกดวย ที่สําคัญ คือ ระบบ SEPA ยังเป,นกรอบการบริหารจัดการที่บูรณาการส-วนประกอบสําคัญ ต-าง ๆ อันไดแก- ค-านิยมหลักของเกณฑ (SEPA Core Values) บริบทของรัฐวิสาหกิจ (Organizational Profile) เกณฑการประเมินทั้งเจ็ด (7 Criteria) ที่ประกอบดวยคําถามต-างๆ ซึ่งเนนที่กระบวนการและผล การดําเนินการ แนวทางการใหคะแนนสําหรับกระบวนการดําเนินงานและผลลัพธ การมุ-งเนนผลสัมฤทธิ์ คว า มเป, นเห ตุเป, นผล คือ 1) การ นําอ งคก รรั ฐ วิส าหกิ จ 2) กา รว า งแผ นเชิ งยุท ธ ศา สต ร

3) การมุ-งเนนลูกคาผูรับบริการตลาด 4) การวัด การวิเคราะห และการจัดการความรู 5) การมุ-งเนน บุคลากร 6) การจัดการกระบวนการ และ 7) ผลสัมฤทธิ์ (http://www.sepo.go.th/pes.html?menu=28)

2. แนวคิดการประเมินผล สรุปไดว-าการประเมินผลโครงการ (Project Evaluation) เป,น กระบวนการทางวิทยาศาสตรเพื่อหาขอมูลที่เป,นจริงเกี่ยวกับโครงการโดยการเก็บรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับ วัตถุประสงค การวางแผน การดําเนินการ และผลกระทบที่เกิดขึ้น เพื่อเป,นการกําหนดคุณค-าหรือขอดีของ โครงการที่กําหนดไวว-าสามารถ ประสบความสําเร็จตรงตามวัตถุประสงคที่กําหนดําไวในแผนหรือไม- ป9จจัย สําคัญที่ผูประเมินผลโครงการควรใหความสําคัญและจะตองพิจารณาอย-างรอบคอบมีอยู-ดวยกันหลายประการ ซึ่งป9จจัยดังกล-าวมีดังนี้ (สุชาติ ประสิทธิ์รัฐสินธุ, 2547) 1) ขอบเขตของโครงการ 2) ขนาดของโครงการ

โครงการเดิมที่เคยดําเนินการมาแลว ซึ่งผูประเมินผลโครงการจะตองพิจารณาเพื่อการกําหนดแนวทางการ ประเมินอย-างเหมาะสม

3. แนวคิดเกี่ยวกับการให'บริการ การศึกษาการใหบริการ สรุปไดว-า คุณภาพการบริการ Rust and Oliver (1994) ไดกล-าวว-าคุณภาพการบริการ เป,นลักษณะของแนวคิดที่มีการมองถึงความเขาใจว-า ลูกคาคิดอย-างไรต-อคุณภาพของการบริการซึ่งถือว-าเป,นสิ่งสําคัญของงการบริหารองคกรใหเกิดประสิทธิผลโดย มีแนวคิดในการทําความเขาใจที่สัมพันธกันอยู- 3 แนวความคิดประกอบดวย ความพึงพอใจของลูกคา คุณภาพบริการ และคุณค-าของลูกคา ซึ่งสอดคลองกับ Parasuraman, Zeithaml and Berry (1985) ศึกษาวิจัยเกี่ยวกับคุณภาพของงานบริการพบว-า ในการประเมินคุณภาพการของบริการไวดังนี้ การเขาถึง บริการ (Access) การติดต-อสื่อสาร (Communication) ความสามารถ (Competence) ความสุภาพเป,นมิตร (Courtesy) คว ามน-าเชื่อถือ (Credibility) คว ามไว ว างใจ (Reliability) การตอบสนองลูกคา (Responsiveness) ความปลอดภัย (Security) สรางบริการใหเป,นรูปธรรม (Tangible) การเขาใจและรูจัก ลูกคา (Understanding/ Knowing Customer) พนักงานตองพยายามเขาใจถึงความตองการของลูกคา และใหความสนใจตอบสนองความตองการดังกล-าว

4. แนวคิดเกี่ยวกับความพึงพอใจ การศึกษาความพึงพอใจ สรุปไดว-า ความพึงพอใจของผูบริโภค หมายถึง การแสดงออกที่เกิดจากการประเมินประสบการณการซื้อและการใชสินคาและบริการ ความพึงพอใจ เป,นความรูสึกสองแบบของมนุษย คือ ความรูสึกในทางบวกและความรูสึกในทางลบ ความรูสึกในทางบวกเป,น ความรูสึกที่เกิดขึ้นแลวทําใหเกิดความสุข

Kotler (1994) กล-าวว-า ความพึงพอใจของผูมารับบริการ (Customer Satisfaction) เป,นระดับ ความรูสึกของผูมารับบริการที่มีผลจากการเปรียบเทียบระหว-างผลประโยชนจากคุณสมบัติผลิตภัณฑหรือการ ทํางานของผลิตภัณฑกับการคาดหวังของผูมารับบริการ นอกจากนี้ Fecikova (2004, อางใน วิทยาลัย พาณิชยศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา, 2554.) ไดนําเสนอความสัมพันธระหว-างการสรางความพึงพอใจของผูมา รับบริการที่เป,นผลมาจากความพึงพอใจของผูใหบริการ เมื่อผูใหบริการมีความพึงพอใจจะก-อใหเกิดแรงจูงใจ โดยตรงต-อการปฏิบัติงานบริการอย-างมีคุณภาพ ทําใหผูรับบริการเกิดความรูสึกพึงพอใจ

งานวิจัยที่เกี่ยวข'อง

สําหรับการศึกษาคนควางานวิจัยที่เกี่ยวกับการพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการยางพาราของกองทุน สงเคราะหการทําสวนยาง พบว-าเป,นงานวิจัยเกี่ยวกับป9จจัยที่มีผลต-อการเขาร-วมโครงการ และการประเมินผล โครงการปลูกยาพาราของเกษตรกร และคุณภาพชีวิตของเกษตรกรหลังจากเขาร-วมโครงการปลูกยางพารา ดังนี้

พูลศักดิ์ อินทรโยธา (2552) ไดทําการศึกษาป9จจัยที่มีผลต-อการเขาร-วมโครงการสงเคราะหปลูกแทน ของเกษตรกรชาวสวนยาง (ตาม พ.ร.บ.กองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง พ.ศ. 2503) เพื่อศึกษาป9จจัยที่มีผล ต-อการเขาร-วมโครงการสงเคราะหปลูกแทนของเกษตรกรชาวสวนยางอย-างเป,นระบบ และนําผลการศึกษาไป ใชประโยชนในการจัดทําแผนงาน โครงการ ที่จะส-งผลและเอื้อประโยชนต-อการส-งเสริมอาชีพการทําสวนยาง แก-เกษตรกรชาวสวนยาง แยกประเด็นผลการศึกษา ไดดังนี้ 1) ประเด็นความชัดเจนในการกําหนดโครงการ

แทนยังมีขอจํากัดในเรื่องหลักฐานที่ดินของเกษตรกร 2) ประเด็นความชัดเจนในการนํานโยบายของโครงการ สงเคราะหปลูกแทนไปปฏิบัติ พบว-า เกษตรกรเขาร-วมโครงการและไดรับการอนุมัติใหเขาร-วมโครงการ สงเคราะหปลูกแทนจํานวนมาก ทําใหเกิดการรวมกลุ-มสรางเครือข-ายของคนในชุมชนและชุมชนใกลเคียง และ 3) ประเด็นความชัดเจนในการดําเนินงานตามโครงการสงเคราะหปลูกแทน พบว-า เกษตรกรไดรับ ข-าวสารจากการประชาสัมพันธในการยื่นขอรับการสงเคราะหและเขาใจกระบวนการในการยื่นขอรับการ สงเคราะหจากเจาหนาที่ของสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางอยู-ในระดับมาก ส-วนมากสาเหตุที่ เกษตรกรเขาร-วมโครงการสงเคราะหปลูกแทน เพราะไดเปล-าทั้งเงินและวัสดุการปลูก

กอบชัย ชีววิญ‰ู (2550) ไดทําการศึกษาการประเมินผลโครงการปลูกยางพาราเพื่อยกระดับรายได และความมั่นคงใหแก-เกษตรกรในแหล-งปลูกยางพาราใหม-ระยะที่ 1 : ศึกษากรณีจังหวัดนครราชสีมา พ.ศ. 2550 ใชตัวแบบการประเมินเชิงระบบในการศึกษาพบว-า 1) ป9จจัยนําเขา (Input) ไดแก- การไดรับขอมูล ข-าวสารรายละเอียดของโครงการ การสนับสนุนวัสดุอุปกรณเครื่องมือเครื่องใชสํานักงาน ดานทําเลที่ตั้ง การ จัดสรรงบประมาณในการดําเนินงาน การเตรียมความพรอมของบุคลากร ประสบการณของเจาหนาที่ พบว-า มีความเพียงพอสําหรับการดําเนินงาน 2) ดานกระบวนการ (Process) ไดแก- การวางแนวทางการทํางาน ล-วงหนาเพื่อใหบรรลุวัตถุประสงคของโครงการ การจัดการบริหารและการปฏิบัติงานของโครงการ หน-วยงานที่ ดําเนินงานมีความเหมาะสม การบริหารจัดการกิจกรรมของโครงการเป,นไปตามขอกําหนดการปลูกยางพารา ของกรมวิชาการ ดานการใหความช-วยเหลือดานวิชาการ เกษตรกรเป,นผูกําหนดหัวขอหรือป9ญหา แลวให สํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเป,นผูจัดหลักสูตรการฝœกอบรม 3) ดานป9จจัยนําออก (Output) ผลการประเมินการสรางงานในพื้นที่อยู-ในระดับมาก ค-าเฉลี่ยเท-ากับ 3.56 และความพึงพอใจของเกษตรกร โดยรวมอยู-ในระดับปานกลาง ค-าเฉลี่ยเท-ากับ 3.20 พบว-า ดานเจาหนาที่ จะไดรับความพึงพอใจสูงสุด ค-าเฉลี่ยเท-ากับ 3.89 ส-วนดานที่ไดรับความพึงพอใจนอยที่สุด คือ ดานเงินกู ค-าเฉลี่ยเท-ากับ 2.42

และภักดี บุญเจริญ (2552) ไดทําการศึกษาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรชาวสวนยาง ผลการศึกษา พบว-า 1) มิติดานชีวิตครอบครัว เกษตรกรชาวนสวนยางส-วนใหญ-มีความพึงพอใจต-อชีวิตในครอบครัวอยู-ใน เกณฑปานกลางถึงค-อนขางสูง 2) มิติดานชีวิตการทํางาน เกษตรกรชาวสวนยางส-วนใหญ- มีความพึงพอใจใน ชีวิตการทํางานอยู-ในเกณฑปานกลางถึงค-อนขางสูง 3) มิติดานชีวิตในสังคม เกษตรกรชาวสวนยางส-วนใหญ- มี ความพึงพอใจต-อชีวิตในสังคม อยู-ในเกณฑค-อนขางสูงเกือบทุกประเด็น 4) มิติดานชีวิตสุขภาพ เกษตรกร ชาวสวนยางส-วนใหญ- มีความพึงพอใจในชีวิตสุขภาพของตนอยู-ในเกณฑปานกลางเท-านั้น 5) มิติดานทรัพยสิน เกษตรกรชาวสวนยางส-วนใหญ- มีความพึงพอใจในทรัพยสินอยู-ในเกณฑปานกลางถึงค-อนขางสูงเกือบทุก ประเด็น 6) มิติดานชีวิตตนเอง เกษตรกรชาวสวนยางส-วนใหญ-มีความพึงพอใจในชีวิตของตัวเองในประเด็น ความสําเร็จตามเป‚าหมายในชีวิต อยู-ในเกณฑปานกลาง 7) มิติดานชีวิตในทองถิ่น เกษตรกรชาวสวนยางส-วน ใหญ- มีความพึงพอใจในชีวิตที่ไดพํานักอาศัยในทองถิ่นของตัวเอง อยู-ในเกณฑปานกลาง 8) ดานชีวิตใน เมืองไทย เกษตรกรชาวสวนยางส-วนใหญ- มีความพึงพอใจต-อการดํารงชีวิตอยู-ในเมืองไทยในเกณฑปานกลางถึง ค-อนขางสูง

4. การสนับสนุนใหเกษตรกรชาวสวนยางมีส-วนร-วมใน

การวิจัยครั้งนี้ เป,นการวิจัยแบบบูรณาการ (Integrated research) ซึ่งผูวิจัยมีวิธีการดําเนินการวิจัย ดังนี้

1. ประชากรและกลุHมตัวอยHาง ประชากรที่ใชในการวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยไดกําหนดไว 2 กลุ-ม คือ

1.1 กลุ-มประชากรและกลุ-มตัวอย-าง ผูใหขอมูลในการศึกษาสภาพป9ญหาการบริหารจัดการยางพารา

ของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง ประกอบดวยผูบริหารและ ผูปฏิบัติงานของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง จํานวน 5 สาขา ไดแก- อุบลราชธานี ศรีสะเกษ สุรินทร ยโสธร และบุรีรัมย โดยการเลือกกลุ-มตัวอย-างแบบเจาะจง (Purposive sampling) สาขาละ 2 ตัวอย-าง รวม ทั้งหมด 10 ตัวอย-าง

1.2 กลุ-มประชากรและกลุ-มตัวอย-าง ผูใหขอมูลในการประเมินความพึงพอใจของเกษตรกรในการ

บริหารจัดการยางพาราตามภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตอนล-าง

ตอนล-างที่ไดลงทะเบียนกับกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง 5 จังหวัด ไดแก- อุบลราชธานี ศรีสะเกษ สุรินทร ยโสธร และบุรีรัมย ประชากรทั้งหมด 38,361 คน แยกเป,น อุบลราชธานี จํานวน 13,212 ศรีสะเกษ จํานวน 10,870 คน สุรินทร จํานวน 5,111 คน ยโสธร จํานวน 3,238 คน และบุรีรัมยจํานวน 5,930 คน

1.2.2 กลุ-มตัวอย-าง ผูวิจัยไดใชสูตรการหาขนาดของกลุ-มตัวอย-างแบบทราบจํานวนประชากรโดย

กําหนดค-าความเชื่อมั่นที่ รอยละ 95 ค-าความคลาดเคลื่อน 0.05 ดังสูตรของยามาเน- Taro Yamane, (1967 อางใน สุจริตรา บุญยรัตนพันธุ, 2546) สามารถคํานวณประชากรกลุ-มตัวอย-างไดจํานวน 396 ตัวอย-าง จากนั้นผูวิจัยทําการใชวิธีการแบบสุ-มตัวอย-างโดยไม-ใชหลักทฤษฎีความน-าจะเป,น (Non probability sampling) ออกเป,น 2 ขั้นตอน คือ การเลือกกลุ-มตัวอย-างแบบเจาะจง (Purposive sampling) และการสุ-ม ตัวอย-างแบบบังเอิญ (Accidental sampling)

2. เครื่องมือที่ใช'ในการศึกษารวบรวมข'อมูล ผูวิจัยใชแบบสอบถามในการศึกษาเก็บรวบรวมขอมูลโดยแบ-ง ออกเป,น 2 ประเภท ดังนี้

2.1 แบบสอบถามเชิงคุณภาพ ใชแบบสัมภาษณแบบมีโครงสราง (Standardized interview) เป,น การศึกษาขอมูลโดยการสัมภาษณเชิงลึก (In - depth interview) ผูบริหารและผูปฏิบัติงานของกองทุน สงเคราะหการทําสวนยาง

2.2 แบบสอบถามเชิงปริมาณ ใชแบบสอบถาม (Questionnaires) สําหรับประเมินความ พึงพอใจ ของเกษตรกรผูปลูกยางพาราในการบริหารจัดการยางพาราตามภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทําสวนเขต พื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง 5 จังหวัด แบ-งออกเป,น 3 ส-วน ดังนี้

สHวนที่ 1 เป,นคําถามเกี่ยวกับลักษณะขอมูลส-วนบุคคลทั่วไปของผูตอบแบบสอบถาม โดยลักษณะ คําถามเป,นคําถามแบบเลือกตอบ (Check List) สHวนที่ 2 เป,นคําถามความคิดเห็นเกี่ยวกับความพึงพอใจของเกษตรกรในการบริหารจัดการยางพารา ตามภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง โดยลักษณะ คําถามเป,นคําถามแบบมาตราส-วนประมาณค-า 5 ระดับ (Rating Scale) ตามรูปแบบของ Likert Scale

สHวนที่ 3 เป,นแบบสอบถามเกี่ยวกับป9ญหาและอุปสรรค ขอเสนอแนะของเกษตรกรที่มีต-อการบริหาร จัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง โดยมี ลักษณะเป,นแบบคําถามปลายเปŠด (Open - ended Question)

3. การรวบรวมข'อมูล

การศึกษาวิจัยครั้งนี้ ทําการเก็บรวบรวมขอมูลจากแหล-งขอมูล 2 แหล-งดวยกัน ไดแก- ขอมูลปฐมภูมิ และขอมูลทุติยภูมิ โดยมีรายละเอียดดังต-อไปนี้

3.3.1 ข'อมูลปฐมภูมิ (Primary Data) เป,นการรวบรวมขอมูลจากการวิจัยเชิงสํารวจ (Survey Research) โดยใชแบบสอบถาม (Questionnaires) เพื่อใหทราบถึงผลการประเมินความพึงพอใจของ เกษตรกรผูปลูกยางพาราในการบริหารจัดการยางพาราตามภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทําสวนเขตพื้นที่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง และการรวบรวมขอมูลจากการวิจัยเชิงคุณภาพโดยใชแบบสัมภาษณแบบมี โครงสราง (Standardized interview) เพื่อใหไดขอมูลเกี่ยวกับสภาพป9ญหาอุปสรรคการบริหารจัดการของ กองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขต

3.3.2 ข'อมูลทุติยภูมิ (Secondary Data) ศึกษาจากหนังสือ ตํารา บทความ และเก็บรวบรวม ขอมูลจากเอกสาร (Documentary Research) งานวิจัยทีเกี่ยวของ เช-น เอกสารทางวิชาการ วิทยานิพนธ วารสาร รายงานการวิจัย เพื่อนําทฤษฎีและแนวความคิดต-างๆ มาประมวลความคิดในการออกแบบสอบถาม และการวิเคราะหผลการศึกษา

4. การวิเคราะห%ข'อมูล

การวิจัยในครั้งนี้แบ-งการวิเคราะหขอมูล ออกเป,น 2 ส-วน คือ

4.1 การวิเคราะห%เชิงพรรณนา เป,นการนําเสนอขอมูลต-างๆ ที่ไดจากเอกสาร วารสาร และขอมูลทาง สถิติอื่นๆ ที่ไดทําการศึกษา และจากการสัมภาษณเชิงลึก (In - depth interview) ผูบริหารและผูปฏิบัติงาน ของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางโดยตรง เพื่อทําการวิเคราะหขอมูลพรอมทั้งกลั่นกรองเอาใจความที่

4.2 การวิเคราะห%เชิงปริมาณ เป,นการวิเคราะหผลของการสํารวจขอมูลแบบสอบถาม (Question naires) สําหรับประเมินความพึงพอใจของเกษตรกรผูปลูกยางพาราที่มีต-อการบริหารจัดการยางพาราตาม ภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทําสวนเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง มาประมวลผลดวย โปรแกรมสําเร็จรูปทางสังคมศาสตร โดยใชสถิติพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแก- การหาค-าความถี่ (Frequency) ค-ารอยละ (Percentage) ค-าเฉลี่ย (Mean) และค-าส-วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

สภาพป9ญหาการบริหารจัดการของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง 5 ดาน ไดแก- การพัฒนา สนับสนุนการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต พบว-า กระบวนการผลิตยางแผ-นรมควันเป,นป9จจัยที่สําคัญต-อตนทุน การผลิตการแปรรูปยางพารา ซึ่งเตาอบรมควันยางแผ-นมีคุณภาพต่ําสิ้นเปลืองเชื้อเพลิงและพลังงาน การ พัฒนาเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรชาวสวนยาง พบว-า แนวโนมการลงทุนดานการปลูกยางเพิ่มขึ้นจํานวน มาก แต-ยังขาดป9จจัยดานเงินทุน และการดูแลรักษาสวนยาง การพัฒนาระบบตลาดยางพาราระดับท องถิ่น พบว-า เกษตรกรยังขาดความรูความเขาใจในการรวมกลุ-มเพื่อจําหน-ายยางใหกับพ-อคา และไม-มีระบบขอมูลที่ เชื่อมโยงระหว-างตลาดกลางและตลาดทองถิ่น การสนับสนุนให เกษตรกรชาวสวนยางมีส%วนร%วมในการจัดการ สวนยางอย%างยั่งยืน พบว-า การประชาสัมพันธในการส-งเสริมใหชาวสวนยางรายย-อยปรับเปลี่ยนสวนยางพารา ที่พึ่งพาพืชเศรษฐกิจชนิดเดียวไปสู-ระบบการเกษตรกรรมที่หลากหลายยังไม-ทั่วถึง และการพัฒนาระบบบริหาร จัดการในองค)กร พบว-า ทรัพยากรดานบุคลากรไม-เพียงพอ งบประมาณมีจํากัด กฎหมายโครงสรางองคกรและ การจัดการไม-ชัดเจน

ผลการประเมินความพึงพอใจในการบริหารจัดการยางพาราตามภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทํา สวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-าง แบ-งออกเป,น 3 ส-วน ดังนี้ ส-วนที่ 1 ลักษณะขอมูลส-วนบุคคลทั่วไปของเกษตรกร พบว-า เกษตรกรส-วนใหญ-เป,น เพศชาย อายุ ระหว-าง 41- 50 ป= จบมัธยมศึกษาตอนตน รายไดต-อเดือนต่ํากว-า 5,000 บาท เป,นสมาชิกประเภทอยู-ระหว-าง การสงเคราะห ลักษณะการถือครองที่ดินเป,นที่ดินของตนเอง เนื้อที่ที่ไดรับการอนุมัตินอยกว-า 15 ไร- ก-อนทํา สวนยางเกษตรกรประกอบอาชีพเกษตรกร แรงจูงใจที่เขาร-วมโครงการเพราะตองการเปลี่ยนอาชีพ และไดรับ การอนุมัติใหปลูกยางในป= พ.ศ. 2552 – 2554

ส-วนที่ 2 ความคิดเห็นเกี่ยวกับความพึงพอใจของเกษตรกรต-อการบริหารจัดการยางพาราตามภารกิจ ของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างในภาพรวม

ค-าเฉลี่ย

ค-า S.D. อยู-ในระดับ

พบว-า ความพึงพอใจของเกษตรกรต-อการบริหารจัดการยางพาราตามภารกิจของกองทุนสงเคราะห การทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างในภาพรวม อยู-ในระดับมากที่สุด ค-าเฉลี่ยรวม เท-ากับ 4.52 โดยมีรายละเอียดตามลําดับดังนี้ มากที่สุด คือ ดานกระบวนการการใหการสงเคราะหการทําสวน ยาง ค-าเฉลี่ยเท-ากับ 4.79 ดานการไดรับความรูการนําไปใชประโยชน และดานคุณภาพการใหบริการ ค-าเฉลี่ย เท-ากับ 4.58 ดานการใหบริการของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง ค-าเฉลี่ยเท-ากับ 4.40 และนอยที่สุด คือ ดานการตลาดยางพารา ค-าเฉลี่ยเท-ากับ 4.25 โดยทุกดานอยู-ในระดับมากที่สุด

ส-วนที่ 3 ขอเสนอแนะและความตองการของเกษตรกร ขอเสนอแนะที่พบมากที่สุด คือ เกษตรกร ตองการรับการสงเคราะห เรื่องป9จจัยการผลิตโดยเฉพาะป9จจัยการปลูกยาง ดานปุ£ยตองการรับการสงเคราะห เพิ่มมากขึ้น รวมถึงการเพิ่มจํานวนเงินสงเคราะหต-อป= รองลงมา คือ เกษตรกรตองการใหสํานักงานกองทุน สงเคราะหการทําสวนยาง (สกย.) จัดอบรมการกรีดยาง ติดตายาง เพาะพันธุกลายางเอง ตลอดจนเกษตรกรผู ปลูกยางเองตองการให สกย. เป,นตัวแทนหรือตัวกลางในการจําหน-ายกลาพันธุยางดีราคาถูก ตองการป9จจัย การผลิต ไดแก- ตนยาง ปุ£ย ยาฆ-าแมลง ความรูเรื่องอาชีพสวนผลไม และเกษตรกรอื่นๆ ประกอบกับเกษตรกร บางรายตองการใหเจาหนาที่แนะนําวิธีการแกป9ญหากรณียางเป,นโรค

1. ประเด็นการศึกษาการบริหารจัดการของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง การบริหารจัดการ พิจารณาจากกิจกรรมหลักตามภารกิจของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางระดับนโยบายการดําเนินงาน 3 ดาน คือ ดานเศรษฐกิจ ดานสังคม และดานการบริหารจัดการ นํามาแปลงเป,นแผนงานกระบวนการการ ใหบริการของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง ไดดังนี้ 1) ดานงานการสงเคราะห 2) การถ-ายทอดเทคโนโลยี และ 3) การจ-ายเงินสงเคราะห ซึ่งถูกกําหนดไวในแผนวิสาหกิจผลการดําเนินงานวัตถุประสงค บทบาทและ

2. ประเด็นการศึกษากระบวนการบริหารจัดการยางพาราของกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขต พื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างในป9จจุบัน ดานการวางแผน ดานการจัดโครงสรางการบริหารและการ ปฏิบัติงาน และดานการบริหารจัดการกิจกรรม พบว-า สํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง เป,น หน-วยงานหลักที่ดําเนินบทบาทในการแกไขป9ญหาดานเศรษฐกิจและสังคมของกลุ-มเกษตรกรชาวสวนยาง ภายใตภารกิจที่ครอบคลุมยางพารา ทั้งในดานการผลิต การปรับปรุงคุณภาพการผลิต การแปรรูป และ การตลาด เพื่อใหการสงเคราะหปลูกยางพันธุดีแก-เกษตรกรที่มีความประสงคจะปลูกยางพาราในพื้นที่ใหม-ซึ่ง ไม-เคยปลูกยางมาก-อน (ตามมาตรา 21 ทวิ) โดยมุ-งเนนพื้นที่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป,นหลัก นอกจากนี้ ยังไดเพิ่มยังเพิ่มบทบาทในการสนับสนุนใหเกษตรกรชาวสวนยางสามารถพึ่งพาตนเองไดในระยะยาว ดวยการ พัฒนาทางดานเทคโนโลยีการผลิต การแปรรูปและการบริหารจัดการในเชิงธุรกิจ ตลอดจนส-งเสริมใหเกษตรกร รวมตัวกันดําเนินการทางธุรกิจ โดยบูรณาการกับหน-วยงานที่เกี่ยวของ เช-น ธนาคารเพื่อการเกษตรและ สหกรณการเกษตร ทําหนาที่จัดสรรเงินทุน และกรมวิชาการเกษตร จัดหาพันธุยาง เอกสารทางวิชาการ และ แนะนําใหบริการดานวิชาการหรือการวิจัย

3. ประเด็นการศึกษาความพึงพอใจของเกษตรกรต-อการบริหารจัดการยางพาราตามภารกิจของ กองทุนสงเคราะหการทําสวนยางเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล-างในภาพรวมอยู-ในระดับมากที่สุด ทั้งดานกระบวนการการใหการสงเคราะหการทําสวนยาง ดานการไดรับความรู การนําไปใชประโยชน และดาน คุณภาพการใหบริการ ดานการใหบริการของกองทุนสงเคราะห การทําสวนยาง และดานการตลาดยางพารา ทั้งนี้ขึ้นอยู-กับผลการปฏิบัติงานของหน-วยงานที่มีหนาที่ใหบริการว-ามีความสามารถในการตอบสนองความ ตองการของเกษตรกรในระดับใด เพราะการใหบริการสาธารณะเป,นหนาที่ที่สําคัญในการบริหารงานภาครัฐ โดยเฉพาะในลักษณะงานที่ตองมีการติดต-อกับผูรับบริการโดยตรง โดยองคกรหรือหน-วยงานที่ใหบริการมี หนาที่ในการส-งต-อบริการ (Delivery Service) ใหแก-ผูรับบริการ ซึ่งความพึงพอใจของประชาชนที่มีต-อการ ใหบริการของรัฐเป,นสิ่งที่มีความสําคัญยิ่งเพราะเป,นการแสดงใหเห็นว-า การบริการสาธารณะนั้นประสบ ความสําเร็จมากนอยเพียงใด

ข'อเสนอแนะเพื่อการพัฒนา

1. ดานสนับสนุนการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ควรใหความรูแก-เกษตรกรเกี่ยวกับการแปรรูปยาง เบื้องตนจากน้ํายางเป,นยางแผ-นดิบและแผ-นรมควันเป,นการเพิ่มมูลค-าใหยางพาราเป,นที่ตองการของการแปร รูปในประเทศ สนับสนุนใหอุตสาหกรรมยางพาราเป,นของชุมชน ดวยการใหชาวสวนยางและองคกรชาวสวน ยางรวมกลุ-มสรางเครือข-ายเพื่อดําเนินการในการผลิต แปรรูป และการตลาด เป,นการรักษาผลประโยชนจาก มูลค-าเพิ่มของการผลิต

2. ดานการพัฒนาเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรชาวสวนยาง ควรสนับสนุนใหชาวสวนยางและ องคกรชาวสวนยางรวมกลุ-มสรางเครือข-ายพลังความคิด เพื่อกําหนดบทบาทในการบริหารจัดการในกิจกรรม การผลิตที่สําคัญ เช-น การปรับพื้นที่เพื่อการผลิต รูปแบบการผลิต และการถ-ายทอดเทคโนโลยีเพื่อช-วยเหลือ ซึ่งกันและกัน ควรใหมีการอบรมการลดตนทุนการปลูกยาง เช-น การแนะนําวิธีการปลูกตนกลาเพื่อสํารองตน กลาที่ตายไป ควรปรับปรุงการสื่อสารองคกร (Corporate Communication) เพื่อใหเกษตรกรเขาถึงการประ

3. ดานการพัฒนาระบบระบบตลาดยางพาราระดับทองถิ่น ควรพัฒนาตลาดกลางยางพาราเพื่อการ ส-งออก จัดตั้งและพัฒนาตลาดกลางในแหล-งที่สําคัญใหทั่วถึง ออกกฎระเบียบควบคุมการซื้อขายป‚องกันการ ผูกขาดตัดตอน บริการขอมูลข-าวสารต-างๆแก-ลูกคา ทั้งขอมูลดานราคา และขอมูลสถานการณซื้อขายที่ถูกตอง ทันสมัย ควรขยายตลาดทองถิ่นใหครอบคลุมทุกพื้นที่มีระบบการเชื่อมโยงขอมูลข-าวสารกับตลาดกลาง และมี กฎระเบียบควบคุมการซื้อขายที่เปŠดกวางเป,นธรรมทั้งผูซื้อและผูขาย

4. ดานสนับสนุนใหเกษตรกรชาวสวนยางมีส-วนร-วมในการจัดการสวนยางอย-างยั่งยืน ควรส-งเสริมให ชาวสวนยางรายย-อยปรับเปลี่ยนสวนยางพาราที่พึ่งพาพืชเศรษฐกิจชนิดเดียวไปสู-ระบบการเกษตรกรรมที่ หลากหลายโดยยึดรูปแบบที่เกื้อหนุนซึ่งกันและกัน ก-อใหเกิดความอุดมสมบูรณโดยธรรมชาติ ซึ่งจะลดตนทุน ในดานการบํารุงรักษา ลดความเสี่ยงจากการผลิตพืชชนิดเดียว แต-กลับเพิ่มพูนอาหารเพื่อการบริโภคใน ครัวเรือนและทองถิ่น โดยใชทรัพยากรที่มีอยู-อย-างจํากัดใหมีประสิทธิภาพและเกิดความยั่งยืน

5. พัฒนาระบบบริหารจัดการในองคกร ควรเร-งรัดพัฒนาครูยาง โดยพัฒนาสมาชิกกลุ-มเกษตรกรที่มี ความรูและประสบการณสูง มีลักษณะเป,นวิทยากร เพื่อใหการช-วยเหลือสนับสนุนเจาหนาที่ของ สกย. ในการ ถ-ายทอดความรูเกี่ยวกับการปลูกยาง การดูแลรักษายาง ตลอดจนราคายางและเป,นผูประสานระหว-าง เกษตรกรและเจาหนาของ สกย. ในพื้นที่ เนื่องจากบทบาทและภาระหนาที่ของ สกย. เกินกว-าที่กฎหมาย กําหนดใหเป,นหน-วยสนับสนุนการปลูกยางทดแทน ตลอดจนเกษตรกรในพื้นที่มีความตองการปลูกยางเพิ่มมาก ขึ้น แต-มีขอจํากัดทรัพยากรไม-เพียงพอทั้งบุคลากรและงบประมาณ จึงควรพิจารณาพัฒนากฎหมาย โครงสราง องคกร และการจัดการ ใหสารถดําเนินการตามที่ประชาชนคาดหวังได

บรรณานุกรม กอบชัย ชีววิญ‰ู. (2550). การประเมินผลโครงการปลูกยางพาราเพื่อยกระดับรายได'และความมั่นคงให'แกH

เกษตรกรในแหลHงปลูกยางพาราใหมH ระยะที่1: ศึกษากรณีจังหวัดนครราชสีมา. ภาคนิพนธ ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (พัฒนาสังคม), สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร.

ฝ˜ายวิจัยและแผน (2552). ศึกษาสวนยางพ'นการสงเคราะห%ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. รายงานการวิจัย สํานักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องคกรมหาชน). ภักดี บุญเจริญ. (2552). คุณภาพชีวิตของเกษตรกรชาวสวนยาง. รายงานการวิจัย สํานักงานสงเคราะห กองทุนสวนยาง.

พูลศักดิ์ อินทรโยธา. (2552). ปNจจัยที่มีผลตHอการเข'ารHวมโครงการสงเคราะห%ปลูกแทนของเกษตรกร

สํานักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ. (2555). การประเมินผลรัฐวิสาหกิจ. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก: http://www.sepo.go.th/pes.html?menu=28 . (5 มิถุนายน 2555). สุจริตรา บุญยรัตนพันธุ. (2546). ระเบียบวิธีวิจัยสําหรับรัฐประศาสนศาสตร% (พิมพ%ครั้งที่ 7). กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร คณะรัฐประศาสนศาสตร.

Kotler, P. (1994). Marketing management: Analysis. Planning implementation and

control. (8 th ed.). Englewood cliffs: Prentice Hall.

Parasuraman, A., Zeithaml. V. A. & Berry, L. L. (1985). SERVQUAL: A multiple-item scale for

measuring consumer perceptions of service quality. Journal of Retailing, 64, 12-40.

Rust, R.T., & Oliver R. L. (1994). Service Quality: New Direction in Theory and Practice.

London: SAGE Publications.

สุขภาวะชุมชน

บทความวิจัย

การศึกษาปจจัยดานแรงจูงใจที่มีผลต%อการตัดสินใจเขาโครงการเกษียณอายุราชการก%อน กําหนด : ศึกษาเฉพาะกรณีขาราชการกรมแพทย/ทหารบก

EFFECTS OF MOTIVATING FACTORS AFFECTING DECISION TO PARTICIPATE IN THE EARLY RETIRED PROGRAM : A CASE STUDY OF THE ROYAL THAI ARMY MEDICAL DEPARTMENT OFFICERS

พันโทหญิง ศรีเพ็ญ อนันตธนะสาร นักศึกษาหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สําหรับนักบริหาร มหาวิทยาลัยศรีปทุม วิทยาคารพญาไท E-mail: [email protected]

1. ป+จจัยด$านแรงจูงใจที่มีผลต*อการตัดสินใจเข$าโครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนดของ ข$าราชการกรมแพทยทหารบกอย*างมีนัยสําคัญที่ระดับ 0.05 คือ ป+จจัยส*วนบุคคลด$านตําแหน*งงาน ที่ค*า Significance เท*ากับ 0.043 และ ป+จจัยเฉพาะด$านการได$รับพระราชทานยศสูงขึ้น ด$านเงินเพิ่มพิเศษ ที่ค*า Significance เท*ากับ 0.000 และด$านธุรกิจส*วนตัวหรืออาชีพเสริม ที่ค*า Significance เท*ากับ 0.014 โดย ความสัมพันธระหว*างป+จจัยเฉพาะด$านที่มีผลต*อการตัดสินใจเข$าโครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนดของ

The purposes of this study were 1) to study the views of the Royal Thai Army Medical Department officers to participate in the above mentioned program. 2) to find a relationship between personal factors and specific factors on the decision levels to participate in the early retirement program. 3) to compare the decision levels to participate in the early retirement program categorized by independent factors. The study was based on questionnaires answered by a sample consisting of 239 of the above, consisting of 111 commissioned officers and 128 non-commissioned officers. Data were then analyzed by using Statistical Package for Social Science program.

It was found from the study that some motivating factors affect the decision to participate in the program with a significance level of 0.05 were career position with the significance level of 0.043 and the specific factor relating to being promoted to higher rank, extra earnings with a significance level of 0.000, and personal business or second job with a significance level of 0.014. The relationship between specific factors that affect the decision was positive in that the higher the level of the opinion on the program, the higher the level of the decision to participate.

Forty point six percent of the officers score a moderate level of decision to participate. This research reveals that different levels of being promoted to higher rank and extra earnings results in different level of decision. On the other hand, there is no difference of the level of decision to participate in term of personal business or second job. The factor which has the highest influence on the decision to participate in the program is extra earnings.

KEYWORDS: Motivating factors affecting decision, The early retired programm.

ความเปGนมาและความสําคัญของปญหา

จากเรื่อง มาตรการบริหารกําลังคนภาครัฐ (พ.ศ. 2552 - 2556) ตามที่คณะรัฐมนตรีได$มีมติในการ ประชุมเมื่อวันที่ 28 กันยายน 2553 เห็นชอบในหลักการมาตรการดังกล*าว สํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีได$มี หนังสือ ด*วนที่สุด ที่ นร 0506/ ว 182 ลงวันที่ 6 ตุลาคม 2553 แจ$งเวียน หัวหน$าส*วนราชการต*างๆ เพื่อแจ$ง ให$ส*วนราชการและหน*วยงานอื่นของรัฐในกํากับดูแลทราบและถือปฏิบัติทั้ง มาตรการบริหารอัตรากําลังปกติ และมาตรการบริหารจัดการเชิงยุทธศาสตร และได$มอบหมายให$ คณะกรรมการกําหนดเปrาหมายและนโยบาย กําลังคนภาครัฐ (ค.ป.ร.) และองคกรกลางบริหารทรัพยากรบุคคลร*วมกับส*วนราชการดําเนินการ เพื่อให$มีการ นํามาตรการบริหารกําลังคนภาครัฐ (พ.ศ. 2552 - 2556) ไปปฏิบัติให$เกิดผลอย*างเป9นรูปธรรม ทั้งนี้ ในส*วน ของการกําหนดให$ส*วนราชการมีความคล*องตัวในการบริหารอัตรากําลัง เห็นชอบเป9นหลักการ ให$ส*วนราชการ มีอัตราว*างได$ไม*เกินร$อยละ 5 ของจํานวนตําแหน*งทั้งหมด

กระทรวงกลาโหม ได$กําหนดให$ปรับโครงสร$างของกองทัพให$มีความเหมาะสมกะทัดรัดทันสมัย และ สมดุลระหว*างหน*วยปฏิบัติกับควบคุมการบังคับบัญชาพร$อมรองรับภารกิจสภาพแวดล$อมทั้งในป+จจุบัน และ อนาคต ซึ่งการขยายหน*วย หรือ การจัดตั้งหน*วยใหม*จะต$องมีเหตุผลที่ชัดเจนเนื่องจากเหตุผลความจําเป9นของ สภาพแวดล$อมทางยุทธศาสตรในป+จจุบันได$มีการเปลี่ยนแปลงไป ส*งผลให$ทหารต$องพัฒนาขีดความสามารถใน การปฏิบัติภารกิจตามรัฐธรรมนูญ ภาระหน$าที่ในมิติใหม* และสามารถตอบสนองนโยบายของรัฐบาล ในการ แก$ไขป+ญหาสําคัญของชาติในด$านต*างๆ มากยิ่งขึ้น จากสภาพป+ญหาด$านกําลังพลของกระทรวง กลาโหม และ การได$รับสนับสนุนงบประมาณจากรัฐบาลที่มีจํานวนจํากัด ทําให$เกิดข$อจํากัดในการบริหารจัดการกองทัพให$มี ประสิทธิภาพ จึงได$กําหนดแนวความคิดการปรับปรุงโครงสร$างหน*วยขึ้นตรงกระทรวง กลาโหม และเหล*าทัพ และได$ใช$ “โครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนด” เป9นเครื่องมือในการดําเนินการ เพื่อสร$างแรงจูงใจให$ ข$าราชการทหารเข$าร*วมโครงการเกษียณอายุด$วยความสมัครใจ

ปvงบประมาณ 2554 (ลาออกวันที่ 1 ตุลาคม 2553) มีกําลังพลที่มีอายุ 55 – 59 ปv สมัครใจและได$รับ อนุมัติให$เข$าร*วมโครงการเพิ่มมากขึ้นจํานวน 4,471 นาย (นายทหารสัญญาบัตร 1,181 นาย นายทหาร ประทวน 3,290 นาย) คิดเป9นร$อยละ 68.5 จากจํานวนโควตาผู$ร*วมโครงการที่กองทัพบกได$รับ จํานวน 6,530 นาย (เปrาหมาย ร$อยละ 10 และ เน$นกําลังพลในกลุ*มชั้นยศพันเอกขึ้นไป ดํารง“ตําแหน*งประจําหน*วย” ซึ่ง เป9นตําแหน*งที่ไม*มีภารกิจหน$าที่เป9นการเฉพาะ คุณสมบัติที่สําคัญคือผู$เข$าร*วมโครงการต$องมีอายุ 50 ปvขึ้นไป หรือมีอายุราชการตั้งแต* 25 ปvขึ้นไป (ไม*นับรวมวันทวีคูณ) และมีอายุราชการเหลืออีกไม*ต่ํากว*า 1 ปv) จะเห็น ว*าในเชิงปริมาณจะไม*บรรลุผลตามวัตถุประสงค แต*เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบจากผู$เข$าร*วมโครงการทั้งหมด 4,471 คน ผู$เข$าร*วมโครงการกลุ*มที่ 1 ในส*วนของตําแหน*งเดิมพบว*ามีนายทหารประทวนอยู*ใน “ตําแหน*ง ประจําหน*วย” เพียง 30 นาย คิดเป9นร$อยละ 0.91 นอกนั้นเดิมอยู*ใน “ตําแหน*งหลัก” เข$าร*วมโครงการใน จํานวนที่มากเกินไปก็จะส*งผลกระทบต*อการปฏิบัติภารกิจของหน*วยได$ จําเป9นต$องผลิตหรือบรรจุกําลังพล ทดแทนในสัดส*วนที่เหมาะสม

กรมแพทยทหารบกมีพันธกิจ 2 ด$าน คือด$านการเตรียมกําลัง: การจัดเตรียม เสริมสร$าง ผลิต พัฒนา บุคลากร รวมทั้งพัฒนาหลักนิยมเหล*าทหารแพทย ตั้งแต*ในยามปกติ เพื่อสนับสนุนทุกภารกิจของกองทัพบก ทั้งในด$านการรักษาพยาบาล การส*งกลับ งานวิชาการ งานวิจัย การส*งกําลังบํารุง การเสริมสร$างสุขภาพและ เวชกรรมปrองกัน อีกด$านคือการใช$กําลัง: สนับสนุนการบริการทางการแพทยแก*กองทัพบก เพื่อการปrองกัน

จากการทบทวนแนวคิดพื้นฐานของทฤษฎี และผลงานวิจัยที่เกี่ยวข$องกับแรงจูงใจ (Motivation) สามารถกําหนดตัวแปรอิสระ (Independent Variable) ประกอบด$วย 1 ป+จจัยส*วนบุคคล ได$แก* เพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา อายุราชการ ตําแหน*งงาน 2 ป+จจัยเฉพาะ ได$แก* สภาพการทํางาน กฎและระเบียบข$อบังคับ ความก$าวหน$าในหน$าที่การงาน นโยบายการบริหารงาน เงินเดือนและค*าตอบแทน ปริมาณงานและความรับผิดชอบ การได$รับพระราชทานยศสูงขึ้น เงินเพิ่มพิเศษ ธุรกิจส*วนตัวหรืออาชีพเสริม ภาระส*วนตัว และตัวแปรตาม (Dependent Variable) คือการตัดสินใจเข$าโครงการเกษียณอายุราชการ ก*อนกําหนดของข$าราชการกรมแพทยทหารบก

แนวคิดทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวของ

การศึกษาค$นคว$าเกี่ยวกับแนวคิด ทฤษฎีและวรรณกรรมที่เกี่ยวข$อง ทฤษฎีสองป+จจัย (Two – Factor Theory) ของ Federick W.Herzberg (Herzberg, 1959)

ศึกษาถึงป+จจัยที่มีผลต*อความพึงพอใจในการปฏิบัติงาน โดยแบ*งเป9น 2 ประเภท คือ ปจจัยอนามัย (Hygiene Factors) ได$แก*สภาพแวดล$อมของการทํางาน และวิธีการบังคับบัญชาของหัวหน$างาน ถ$าหากไม*เหมาะสม หรือบกพร*องไป จะทําให$บุคคลรู$สึกไม*พอใจในงาน ซึ่งถ$ามีพร$อมสมบูรณก็ไม*สามารถสร$างความพอใจในงานได$ แต*ยังคงปฏิบัติงานอยู* เพราะเป9นป+จจัยที่ปrองกันความไม*พอใจในงานเท*านั้น ไม*ใช*ป+จจัยที่จะส*งเสริมให$ คนทํางาน โดยมีประสิทธิภาพ หรือผลผลิตมากขึ้นได$ ตัวอย*างป+จจัยเหล*านี้ ได$แก* นโยบายของหน*วยงาน สภาพแวดล$อมการทํางาน ความสัมพันธระหว*างเพื่อนร*วมงาน แบบการบริหารงาน เงินเดือน สวัสดิการต*างๆ ความมั่นคง ความปลอดภัย เป9นต$น ปจจัยจูงใจ (Motivating Factors) ได$แก*ป+จจัยที่เกี่ยวเนื่องกับเนื้อหา ของงาน และทําให$ผู$ปฏิบัติมีความพอใจในงานใช$ความพยายามและความสามารถทุ*มเทในการทํางานมากขึ้น เช*น ความสําเร็จ การได$รับการยกย*อง ได$รับผิดชอบในงาน ลักษณะงานที่ท$าทาย เหมาะกับระดับ ความสามารถ มีโอกาสก$าวหน$าและพัฒนาตนเองให$สูงขึ้น เป9นต$น

ทฤษฎีความเสมอภาค (Equity Theory) ของ J. Stacy Adams โดยมีพื้นฐานความคิดว*า บุคคล ย*อมแสวงหาความเสมอภาคทางสังคมโดยพิจารณาผลตอบแทนที่ได$รับ (Output) กับตัวปrอน (Input) คือ พฤติกรรมและคุณสมบัติในตัวที่เขาใส*ให$กับงาน อธิบายได$ว*า บุคคลจะเปรียบเทียบตัวปrอนของเขา (เช*น ความพยายาม ความจงรักภักดี การทํางานหนัก การกระตือรือร$น ความเชื่อถือไว$ใจผู$บริหาร ประสบการณ อาวุโส สถานภาพ สติป+ญญาความสามารถ และอื่น ๆ) กับผลตอบแทนที่ได$รับ (เช*น ความมั่นคงในงาน ชื่อเสียงเกียรติยศ การยกย*องชมเชย ค*าจ$างค*าตอบแทน การเลื่อนตําแหน*งและสถานภาพ การยอมรับจาก หัวหน$างาน การบรรลุความสําเร็จสูงสุด) กับบุคคลอื่นที่ทํางานประเภทเดียวกัน ซึ่งอาจเป9นเพื่อนร*วมงานคน ใดคนหนึ่ง หรือกลุ*มพนักงานที่ทํางาน

ศุภวรรณ รัตนโอภาส (2550, หน$า 22) ได$กล*าวถึง ความสําคัญของการจูงใจไว$ดังนี้ 1. ช*วยให$องคกร ได$คนดี มีความสามารถร*วมทํางาน และอยู*กับองคกรเป9นเวลานานๆ หรือตลอดไป 2. ทําให$องคกรมั่นใจว*า บุคลากรขององคกรจะทํางานอย*างเต็มความสามารถ และด$วยความเต็มใจ 3. ช*วยส*งเสริมพฤติกรรมในทาง ริเริ่มสร$างสรรค เพิ่มประโยชนขององคกร เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงก$าวหน$าอย*างรวดเร็วในสิ่งแวดล$อม โดยเฉพาะอย*างยิ่ง งานทางด$านเทคโนโลยี ทําให$องคกรต$องประสบป+ญหาที่แปลกและใหม*อยู*เสมอ 4. ทําให$ ผู$บริหารจะต$องชักจูงให$ผู$ร*วมงาน หรือผู$ใต$บังคับบัญชาของตนให$ทํางานอย*างมีประสิทธิภาพ และ ทํางานด$วย ความกระตือรือร$นมากขึ้น 5. ช*วยให$บุคลากรสามารถสนองวัตถุประสงค ขององคกร และสนองความต$องการ ของตนเองได$ พร$อมๆ กัน โดยเฉพาะในเรื่องค*าตอบแทน ทําให$ มีขวัญในการทํางานและทําให$ไม*เกิดความ เบื่อหน*ายงานหรือหลีกเลี่ยงงาน

นิธินา ป+ญญาฤทธิ์ (2554) ศึกษาเรื่องการศึกษาป+จจัยทางด$านแรงจูงใจที่มีผลต*อการอยู*ต*อใน องคกรของพนักงานในระดับปฏิบัติการ กรณีศึกษาบริษัท ฟาบริเนท จํากัด กล*าวไว$ว*า ความต$องการที่ทําให$

ลลิดา สนิทวงศ ณ อยุธยา (2545) ศึกษาเรื่อง “โครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนดของ ข$าราชการกองทัพบก กระทรวงกลาโหม ปv 2553-2545” จํานวน ๒ โครงการ โดยโครงการแรกเป9นโครงการ เกษียณอายุราชการก*อนกําหนดของข$าราชการทหาร ผลการศึกษาพบว*าข$าราชการกองทัพบกที่ลาออกตาม โครงการนี้ส*วนใหญ*ต$องการได$รับยศเพิ่ม รองลงมา คือ ต$องการไปประกอบอาชีพอื่น สําหรับโครงการที่สอง เป9นโครงการเปลี่ยนเส$นทางชีวิต: เกษียณอายุราชการก*อนกําหนดของสํานักงาน ก.พ. ซึ่งผลการศึกษาพบว*า ข$าราชการกองทัพบกที่ลาออกตามโครงการนี้เนื่องจากเห็นว*าสิ่งจูงใจดี รองลงมามีรายได$น$อยและต$องการเงิน ก$อนไปชําระหนี้

Tomas,S. (1999) ศึกษาเรื่อง Early Retirement at Teleglobe Canada: a Case Study. Master Thesis, Concordia University. สรุปไว$ว*า ป+จจัยที่มีอิทธิพลต*อการตัดสินใจในการเกษียณอายุ พนักงานของ Teleglobe แคนาดา Inc. ป+จจัยต*างๆ เช*น สุขภาพ ระดับรายได$ผลตอบแทนของการ เกษียณอายุก*อนกําหนด ระยะเวลาทํางาน ความเครียดที่ทํางานและการกดดันจากนายจ$าง เพื่อนร*วมงานและ ครอบครัวมีอิทธิพลต*อการตัดสินใจ โดยป+จจัยที่มีผลมากที่สุด คือ ผลตอบแทนของการเกษียณอายุก*อน กําหนด (87.7%) รองลงมาคือ ระยะเวลาทํางาน (76.9%) และระดับรายได$ (66.7%) ส*วนเรื่องสุขภาพ ความเครียด และความกดดันจากนายจ$างเพื่อนร*วมงาน และครอบครัวได$จํากัดความสําคัญสําหรับกลุ*มนี้

ใช$รูปแบบการศึกษาเชิงพรรณนา(Descriptive Research) ชนิดเชิงสํารวจ (Survey Research) โดยการใช$แบบสอบถาม (Questionnaire) เป9นเครื่องมือในการรวบรวมข$อมูลและวิเคราะหข$อมูล

2. ประชากรและกลุ%มตัวอย%าง ประชากร คือ ข$าราชการในกรมแพทยทหารบก จํานวนทั้งสิ้น 593 นาย (นายทหารชั้นสัญญา บัตร จํานวน 276 นาย, นายทหารชั้นประทวน จํานวน 317 นาย) กลุ*มตัวอย*าง คือ ข$าราชการในกรมแพทยทหารบก จํานวน 239 นาย เป9นกลุ*มตัวอย*าง นายทหารชั้น สัญญาบัตร จํานวน 111 นาย และกลุ*มตัวอย*าง นายทหารชั้นประทวน จํานวน 128 นาย โดยใช$เทคนิคการ กําหนดขนาดของกลุ*มตัวอย*างของ Yamane ด$วยการสุ*มตัวอย*างแบบจัดชั้น

ผู$ศึกษาสร$างแบบสอบถามโดยศึกษา แนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวข$องกับป+จจัยด$าน แรงจูงใจ และตรวจวัดความสอดคล$องข$อคําถามกับจุดมุ*งหมายที่ต$องการวัด (IOC) จากผู$เชี่ยวชาญ 3 ท*าน โดยข$อคําถามมีค*า IOC ตั้งแต* 0.50-1.00 จึงจะถือว*ามีค*าความเที่ยงตรงใช$ได$ จากนั้นได$นําไปหาค*าความ เที่ยง (Reliability) ได$ค*าสัมประสิทธิ์ Cronbach’s Alpha เท*ากับ .782 โดยแบบสอบถามประกอบไปด$วย 3 ส*วน 1) ข$อมูลส*วนบุคคลของผู$ตอบแบบ ได$แก* เพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา อายุราชการ ตําแหน*งงาน ธุรกิจส*วนตัวหรืออาชีพเสริม และภาระส*วนตัว 2) สอบถามเกี่ยวกับป+จจัยด$านแรงจูงใจที่มีผล ต*อการตัดสินใจเข$าโครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนด ซึ่งแบ*งออกเป9น 10 ด$านๆละ 5 ข$อ คือ 1. สภาพ การทํางาน 2. กฎและระเบียบข$อบังคับ 3. ความก$าวหน$าในหน$าที่การงาน 4. นโยบายการบริหารงาน

5. การวิเคราะห/ขอมูล ผู$ศึกษานําข$อมูลจากแบบสอบถามมาวิเคราะหโดยใช$โปรแกรมสําเร็จรูปทางสังคมศาสตร แบ*ง การวิเคราะหออกเป9น 1)ข$อมูลโดยทั่วไปของลักษณะกลุ*มตัวอย*าง ใช$ร$อยละ โดยนําเสนอในรูปแบบบรรยาย และแผนภูมิ 2) ค*าสถิติพื้นฐานเกี่ยวกับค*าคะแนนเฉลี่ย ส*วนเบี่ยงเบนมาตรฐานของสภาพการทํางาน กฎและ ระเบียบข$อบังคับ ความก$าวหน$าในหน$าที่การงาน นโยบายการบริหารงาน เงินเดือนและค*าตอบแทน ปริมาณงานและความรับผิดชอบ การได$รับพระราชทานยศสูงขึ้น เงินเพิ่มพิเศษ ธุรกิจส*วนตัวหรืออาชีพเสริม ภาระส*วนตัว และระดับการตัดสินใจเข$าร*วมโครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนดของข$าราชการกรม แพทยทหารบก 3) ทดสอบสมมติฐานใช$ Chi-Square, Pearson Correlation และ Std.Deviation

43.9 เป9นชาย ร$อยละ 66.5 มีอายุอยู*ในช*วง ต่ํากว*า40 ปv ร$อยละ 36 สถานภาพสมรสแล$ว ร$อยละ 65.3 มีระดับการศึกษาในระดับปริญญาตรี หรือเทียบเท*า ร$อยละ 56.9 อายุราชการ 26 ปvขึ้นไป ร$อยละ 33.5 ส*วน ในเรื่องของความคิดเห็น กลุ*มตัวอย*างส*วนมากมีระดับความคิดเห็นในด$านสภาพการทํางาน กฎและระเบียบ ข$อบังคับ นโยบายการบริหารงาน ปริมาณงานและความรับผิดชอบ อยู*ในระดับมาก ในด$านความ ก$าวหน$าใน หน$าที่การงาน เงินเดือนและค*าตอบแทน การได$รับพระราชทานยศสูงขึ้น เงินเพิ่มพิเศษ ธุรกิจส*วนตัวหรือ อาชีพเสริม อยู*ในระดับปานกลาง และในด$านภาระส*วนตัว อยู*ในระดับน$อยที่สุด ส*วนในด$านการตัดสินใจเข$า ร*วมโครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนด กลุ*มตัวอย*างส*วนมากมีระดับความคิดเห็นอยู*ในระดับปานกลาง

เพิ่มพิเศษจะส*งผลทําให$มีข$าราชการกรมแพทยทหารบกอยากเข$าร*วมโครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนด มากกว*าการเพิ่มระดับความพึงพอใจด$านการได$รับพระราชทานยศสูงขึ้น หรืออาจสรุปได$ว*า ป+จจัยที่มีอิทธิพล ส*งผลต*อการตัดสินใจเข$าโครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนดของข$าราชการกรมแพทยทหารบกมากที่สุด คือ ป+จจัยเฉพาะด$าน เงินเพิ่มพิเศษ ซึ่งสอดคล$องกับงานวิจัยของ Tomas, S. (1999) ศึกษาเรื่อง Early Retirement at Teleglobe Canada: a Case Study. Master Thesis, Concordia University โดยป+จจัย ที่มีผลมากที่สุดคือผลตอบแทนของการเกษียณอายุก*อนกําหนด (87.7%)

ขอเสนอแนะ

1. ควรทําการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพเพื่อให$ได$ข$อมูลที่สะท$อนสภาพในเชิงลึก อันจะทําให$ได$รับความรู$ มากขึ้น

2. ควรทําการศึกษากลุ*มตัวอย*างที่เป9นอาชีพที่ขาดแคลนและเกิดสมองไหลได$ เช*น แพทย ทันตแพทย เภสัชกร และพยาบาล โดยเฉพาะ เนื่องจากเป9นอาชีพที่ภาคเอกชนต$องการและจ*ายค*าตอบแทน มากกว*าภาครัฐ

3. ควรจะศึกษาป+จจัยจูงใจของโครงการเกษียณอายุราชการก*อนกําหนด แยกตามกลุ*ม เปrาหมายของ โครงการ

บรรณานุกรม

กังวล เทียนกันเทศน. (2534). จิตวิทยาอุตสาหกรรมและปรัชญาเบื้องตน. กรุงเทพมหานคร: ศูนยสื่อสาร กรุงเทพฯ.

กุลตลา บรรพตธิ. (2551). ปจจัยที่ก%อใหเกิดแรงจูงใจในการทํางานของพนักงานบริษัท อยุธยา อลิอันซ/ ซี.

พี. ประกันชีวิต จํากัด (มหาชน) สํานักงานใหญ%. การค$นคว$าอิสระ บริหารธุรกิจมหาบัณฑิต สําหรับนักบริหาร, บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีปทุม.

ฉลองรัฐ นาคอาทิตย. (2552). การเกษียณอายุราชการก%อนกําหนดของขาราชการกองทัพบก

ปZงบประมาณ 2552. ภาคนิพนธ รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการบริหารจัดการสาธารณะ, บัณฑิต วิทยาลัย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

ฉัตรพร ราษฎรดุษดี, การตัดสินใจเขาร%วมโครงการเกษียณก%อนกําหนดของขาราชการสํานักงาน

ปลัดกระทรวงมหาดไทย. ภาคนิพนธมหาบัณฑิต คณะรัฐศาสตร, บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

ดารณี พานทอง. (2532). ทฤษฎีการจูงใจ. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคําแหง

นิธินา ป+ญญาฤทธิ์. (2554). การศึกษาปจจัยทางดานแรงจูงใจที่มีผลต%อการอยู%ต%อในองค/การของพนักงาน

ในระดับปฏิบัติการ กรณีศึกษาบริษัท ฟาบริเนท จํากัด. สารนิพนธวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (เทคโนโลยีการบริหาร) คณะพัฒนาทรัพยากรมนุษย, บัณฑิตวิทยาลัย สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหาร ศาสตร.

ลลิดา สนิทวงศ ณ อยุธยา. (2545). โครงการเกษียณอายุราชการก%อนกําหนด: กรณีศึกษากองทัพบก กระทรวงกลาโหม.

รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สําหรับนักบริหาร, บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีประทุม . สํานักงานคณะกรรมการข$าราชการพลเรือน. (2543). รายงานการติดตามผลการดําเนินงานโครงการเปลี่ยน เสนทางชีวิต: เกษียณก%อนกําหนด รุ%นที่ 1 ปZงบประมาณ 2543, กรุงเทพฯ สํานักพัฒนาระบบจําแนกตําแหน*งและค*าตอบแทน. (2555). หนังสือคณะกรรมการกําหนดเป`าหมายและ นโยบายกําลังคนภาครัฐสํานักงาน ก.พ. ที่ นร 1008.2/8 ลง 24 เมษายน 2555 เรื่อง มาตรการปรับปรุงอัตรากําลังของส%วนราชการ (โครงการเกษียณอายุก%อนกําหนด) ปZ งบประมาณ พ.ศ. 2556 (ออกจากราชการวันที่ 1 ตุลาคม 2555)

สํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีทําเนียบรัฐบาล. (2553). หนังสือ สํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีทําเนียบ รัฐบาล ที่ นร 0506/ว 182 ลง 6 ต.ค. 2553 เรื่อง มาตรการบริหารกําลังคนภาครัฐ (พ.ศ. 2552-2556)

Atchley, Robert C. (1976). The Sociology of Retirement, Cambridge: Schenkman Public Company Inc. Herzberg, F. (1959). The motivation to work. New York: John Wiley & sons.

Kim,S. (1995). Early Retirement Incentives in a Restructuring Organization: The Case of

University Professors. A Dissertation Management. Los Angeles: University of California.

Maslow, A. H. (1954). Motivation and personality (2nd ed.). New York: Harper & Row. McClelland D.C. (1978). Human Motivation. New York: Cambridge University. Press. Simon Atchley. (1978). Administrative Behavior, New York: McGraw – Hill. Saldanha,Tomas. (1999). Early Retirement at Teleglobe Canada: a Case Study. Master

THE MANAGEMENT OF NETWORKS OF THE ELDERLY AND THE DISABLED : A CASE STUDY OF MUANGKAENPATTANA MUNICIPALITY, MAE TAENG DISTRICT, CHIANG MAI PROVINCE

มหาวิทยาลัยเชียงใหม* E-mail: [email protected]

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อเพื่อศึกษาการจัดการและปฏิสัมพันธระหว*างตัวแสดงต*างๆ ใน เครือข*ายผู$สูงอายุและผู$พิการของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนาและเพื่อศึกษาถึงตัวแบบการจัดการเครือข*าย ผู$สูงอายุและผู$พิการของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา โดยงานวิจัยชิ้นนี้เป9นงานวิจัยเชิงคุณภาพใช$วิธี การศึกษาแบบกรณีศึกษา ผลการศึกษาพบว*ามีองคประกอบหลักของเครือข*าย การจัดการเครือข*าย และ ปฏิสัมพันธสามารถอธิบายผ*านองคประกอบ 7 ประการ 1) ผู$จัดการเครือข*ายหลัก คือเทศบาล ผู$นําทาง การเมืองท$องถิ่น และผู$นําชุมชน 2) เน$นการทํางานร*วมกันกับเครือข*ายและ 3) เพื่อให$เกิดความคล*องตัว 4) ความรับผิดชอบของหน*วยงานในเครือข*ายมากกว*าหนึ่งหน$าที่ 5) ป+จจัยส*งเสริมความเข$มแข็งที่แตกต*างกันใน แต*ละพื้นที่ได$แก*การเข$าไปมีส*วนร*วมในระดับบริหารของเทศบาล 6) การได$รับการสนับสนุนจากชุมชนและ ความเข$มแข็งของชุมชนซึ่งทําให$ 7) รูปแบบการบริหารจัดการเครือข*ายแตกต*างกันไปตามแต*ละพื้นที่ โดยได$ ตัวแบบการจัดการเครือข*ายที่ชื่อตัวแบบเครือข*าย 7 เหลี่ยม (Heptagon network model)

ABSTRACT

This research aimed to study management and interaction among actors in elderly and disabled people network model of Muangkaenpattana municipality and create elderly and disabled people networks model of Muangkaenpattana municipality. It used qualitative research by using case study method. The findings indicate that network are composed of 1)network manager; local political leadership and local community leadership 2) collaboration 3) flexible 4) responsibility 5) positive factor 6) power 7) difference managing network depend on areas. In conclusion can create network model called Heptagon network model.

KEYWORDS: Network Management, Component of Network, Elderly and Disabled People

ป+จจุบันสภาพแวดล$อมในด$านต*างๆ ของประเทศไทยมีการเปลี่ยนแปลงอย*างรวดเร็ว ทั้งด$าน เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และการเมือง การเปลี่ยนแปลงดังกล*าวส*งผลให$สถานการณหรือป+ญหาต*างๆ ที่ เกิดขึ้นในสังคมซับซ$อนตามไปด$วย ทําให$ประชาชนเกิดความคาดหวังต*อการจัดการสถานการณและป+ญหาโดย หน*วยงานของรัฐ นอกจากนี้ประชาชนยังมีความคาดหวังต*อการจัดบริการสาธารณะซึ่งเป9นภารกิจหลักของ หน*วยงานภาครัฐสูงขึ้นตามไปด$วย การเปลี่ยนแปลงที่สําคัญประการหนึ่งของประเทศไทย คือ การ เปลี่ยนแปลงด$านโครงสร$างประชากร กล*าวคือ ในป+จจุบันมีจํานวนผู$สูงอายุเพิ่มขึ้น ซึ่งจากการสํารวจข$อมูล ระหว*างปv พ.ศ. 2547, 2549 และ พ.ศ. 2552 พบว*า ประเทศไทยมีผู$สูงอายุรวมทั้งสิ้นประมาณ 6.1 ล$านคน,

6.5 ล$านคน และ 7.1 ล$านคน ตามลําดับ โดยในปv พ.ศ. 2552 คิดเป9นประมาณ ร$อยละ 11.5 จากประชากร รวมทั้งประเทศ 62.2 ล$านคน (มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู$สูงอายุไทย, 2553 : 14-20) นอกจากการเพิ่มขึ้น ของจํานวนผู$สูงอายุแล$ว จํานวนผู$พิการของประเทศไทยก็มีแนวโน$มเพิ่มสูงขึ้นเช*นกัน โดยในปv พ.ศ. 2553, 2554 และ 2555 มีจํานวนผู$สูงอายุ 1.02 ล$านคน, 1.20 ล$านคน และ 1.32 ล$านคน ตามลําดับ (สํานักงาน ส*งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห*งชาติ, 2556: ออนไลน)

ผู$ด$อยโอกาส ผู$ยากไร$ คนไร$ที่พึ่ง ผู$ประสบป+ญหาทางสังคม รวมทั้งประชาชนทั่วไป ดังจะเห็นได$จากการจัด สวัสดิการสําหรับผู$สูงอายุและคนพิการผ*านโครงการต*างๆ ของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา โดยเฉพาะอย*าง ยิ่งโครงการด$านสุขภาพ ได$แก* โครงการพัฒนาด$านสาธารณสุขสําหรับคนพิการ โครงการยังไม*ป‚วยก็ช*วยได$ โครงการสุขภาพดีเริ่มที่บ$าน (Home Health Care) คลินิกชุมชน (ศูนยแพทยชุมชนเมืองแกน) โครงการ สนับสนุนอาสาสมัครดูแลผู$พิการ ทั้งนี้การดําเนินโครงการต*างๆ ตั้งอยู*บนพื้นฐานของการทํางานแบบเครือข*าย ทั้งหน*วยงานภายในเทศบาลฯ คือ กองสาธารณสุขและสิ่งแวดล$อม และกองสวัสดิการสังคมของเทศบาลเมือง เมืองแกนพัฒนา หน*วยงานภายนอกเทศบาลฯ คือ โรงพยาบาลแม*แตง, สาธารณสุขอําเภอแม*แตง และ สํานักงานหลักประกันสุขภาพแห*งชาติ (สปสช.) รวมถึงบุคลากรของเทศบาลฯ และคนในชุมชนต*างๆ ซึ่ง ประกอบด$วย สมาชิกสภาเทศบาล, ผู$นําชุมชน, อาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมู*บ$าน (อสม.) และญาติ/ ครอบครัวผู$พิการ ในการร*วมกันทํางานให$โครงการดําเนินไปตามวัตถุประสงคของโครงการและเพื่อพัฒนา คุณภาพชีวิตของผู$พิการและผู$สูงอายุ

กรอบแนวคิดในการศึกษาครั้งนี้ได$ประยุกตมาจากแนวคิดการจัดการเครือข*ายของ Robert Agranoff และ Michael McGuire (2001) เน$นในเรื่องการแสดงของผู$กระทําในการสร$างรูปแบบการจัดการเครือข*ายซึ่ง สอดคล$องกับข$อมูลที่ผู$วิจัยได$ลงสํารวจพื้นที่ของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนาที่มีแกนนําเป9นผู$กระทําแตกต*าง กันในแต*ละเขตพื้นที่ ผู$วิจัยจึงได$นําตัวแบบของ Aggranoff และ McGuire มาเป9นกรอบในการศึกษา โดย องคประกอบของเครือข*าย ประกอบด$วย ภาครัฐ ภาคเอกชน และสมาชิกสภาเทศบาล ผู$นําชุมชนและ อาสาสมัครของแต*ละชุมชน ที่จะมีปฏิสัมพันธกันภายในเครือข*าย ไม*ว*าจะเป9น การสร$างความร*วมมือ ความสามารถในการปรับตัวเข$ากับสภาพแวดล$อม และการเสริมสร$างความเข$มแข็งของเครือข*าย ทั้งนี้ ปฏิสัมพันธระหว*างองคประกอบทั้งหมดในเครือข*ายขึ้นอยู*กับบริบทที่สําคัญคือ ลักษณะทางภูมิประเทศและ ลักษณะทางวัฒนธรรม และเครือข*ายดังกล*าวตอบสนองต*อการจัดการด$านสุขภาพ ที่อยู*อาศัย และความ จําเป9นพื้นฐานอื่นๆ โดยระดับของความร*วมมือ ความเข$มแข็งของเครือข*าย และการปรับตัวเข$ากับ สภาพแวดล$อมก็จะแตกต*างกันไปตามบริบทของชุมชนและผู$นําชุมชน ตลอดจนอาสาสมัครของแต*ละชุมชน ดังแสดงในแผนภาพต*อไปนี้

เครือข%ายผูสูงอายุและผูพิการ กรณีศึกษาเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา

ภาครัฐและ องคกรไม*แสวงหากําไร

สุขภาพ ที่อยู%อาศัย

ลักษณะทางภูมิประเทศ

ความสามารถใน

การสร$าง

การปรับตัวเข$า

ความร*วมมือ กับภาพแวดล$อม

ปฏิสัมพันธ

ในเครือข*าย

การเสริมสร$างความ

เข$มแข็งของเครือข*าย

ผู$นําชุมชนและ ภาคเอกชน

อาสาสมัคร

ลักษณะทางวัฒนธรรม

ความจําเปGนพื้นฐาน

อื่นๆ

ขอบเขตการวิจัย

การศึกษาการจัดการเครือข*ายผู$สูงอายุและผู$พิการของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนาในครั้งนี้มีเนื้อหา ที่ครอบคลุมเฉพาะเครือข*ายของผู$สูงอายุและผู$พิการเท*านั้น ไม*เกี่ยวข$องกับประชากรกลุ*มอื่นๆ ของเทศบาล เมืองเมืองแกนพัฒนา และมีขอบเขตด$านเวลาคือ เป9นการศึกษารวบรวมข$อมูลในระหว*างเดือน ตุลาคม 2554 – เดือนมิถุนายน 2555 เท*านั้น

1. ที่มาและความหมายของเครือข%าย แนวคิดว*าด$วยเครือข*ายสัมพันธกับแนวคิดว*าด$วยประชาสังคม แนวคิดเกี่ยวกับอํานาจรัฐ และถูกนํามาใช$ในภาคธุรกิจมานานแล$ว กล*าวคือ เครือข*ายถูกนํามาใช$ในการสร$าง ชุมชนชาวคริสตที่ไม*ต$องการขึ้นต*อรัฐใดๆ โดยการเชื่อมโยงประสานงานกันทั้งในพื้นที่เดียวกันและในภูมิภาค ต*างๆ จนสร$างเป9นสังคมที่เข$มแข็ง ต*อมาเกิดแนวคิดอนาธิป+ตย (Anarchism) ที่มีแนวคิดว*ากลุ*ม องคกร สมาคม ที่รวมตัวกันต$องประสานความร*วมมือกันในลักษณะเครือข*ายเพื่อช*วยเหลือกันโดยให$ป+จเจกและ องคกรแต*ละแห*งที่เป9นสมาชิกเครือข*ายยังคงรักษาความเป9นอิสระและเอกลักษณของตน ประมาณทศวรรษ 1970 แนวคิดเรื่องเครือข*ายได$รับความนิยมแพร*หลายในภาคธุรกิจแต*จํากัดอยู*ในเฉพาะเรื่องความสัมพันธของ บุคคลและองคกรต*างๆ ที่เริ่มเห็นความสําคัญในการจัดความสัมพันธรูปแบบใหม* (เสรี พงศพิศ, 2548: 29-33) แต*หากจะกล*าวถึงเครือข*ายในมิติของการบริหารงานภาครัฐแล$ว พบว*าเครือข*ายถูกนํามาใช$ในโครงการต*างๆ เพื่อการตอบสนองความต$องการสาธารณะซึ่งแต*ละหุ$นส*วนการทํางานไม*สามารถทํางานได$ตามลําพังโดย ปราศจากการประสานความร*วมมือ (จักร ติงศภัทิย และกฤษฎา ปราโมทยธนา, 2552: 29-30) ทั้งนี้เครือข*าย ยังเป9นรูปแบบของพฤติกรรมซึ่งป+จเจกบุคคลและกลุ*มเข$ามามีปฏิสัมพันธซึ่งกันและกัน (Alfred Radcliffe- Brown,1940) ดังนั้นจึงได$สรุปความหมายของเครือข*ายสําหรับงานวิจัยชิ้นนี้ คือ เครือข*ายหมายถึงการจัดการ ระหว*างองคการต*างๆ ในการแก$ไขป+ญหาที่ไม*สามารถแก$ไขได$โดยองคการเพียงองคการเดียว ทั้งนี้การจัดการ ดังกล*าวก*อให$เกิดปฏิสัมพันธระหว*างองคการ เพื่อนําไปสู*การสร$างคุณค*าสาธารณะ

2. องค/ประกอบและประเภทของเครือข%าย การทําความเข$าใจองคประกอบของเครือข*ายเป9นเรื่อง สําคัญซึ่งเกรียงศักดิ์ เจริญวงศศักดิ์ (2543: 36-44) ได$จําแนกองคประกอบสําคัญของเครือข*ายไว$ 7ประการ ได$แก* 1) การรับรู$มุมมองร*วมกัน (common perception) 2) การมีวิสัยทัศนร*วมกัน (common vision) 3) การมีผลประโยชนและความสนใจร*วมกัน (mutual interest/ benefits) 4) การมีส*วนร*วมของสมาชิก เครือข*ายอย*างกว$างขวาง (all stakeholders participation) 5) การเสริมสร$างซึ่งกันและกัน (complementary relationship) 6) การพึ่งพิงอิงร*วมกัน (interdependence) 7) การปฏิสัมพันธเชิง แลกเปลี่ยน (interaction) สําหรับการแบ*งประเภทของเครือข*ายนั้น สามารถแบ*งออกเป9น 3 ประเภทหลัก ตามการแบ*งของพระมหาสุทิตย อาภากโร (2547: 84) ได$แก* 1) เครือข*ายเชิงพื้นที่ เป9นการแบ*งประเภท เครือข*ายที่ยึดพื้นที่ดําเนินการเป9นป+จจัยหลักในการแบ*งเครือข*าย 2) เครือข*ายเชิงประเด็น เป9นการแบ*ง

3. แนวคิดการจัดการเครือข%าย Agranoff and McGuire (2001) ได$นําเสนอประเด็นที่ต$องศึกษา เบื้องต$นในการทําความเข$าใจการจัดการเครือข*ายภาครัฐ พบประเด็นหลักเกี่ยวกับการจัดการเครือข*ายภาครัฐ ทั้งสิ้น 7 ประการคือ 1) ธรรมชาติภาระงานของการจัดการเครือข*าย การจัดการเครือข*ายจะมีประสิทธิผล จะต$องค$นหาวิธีการหลอมรวมองคการภาคเอกชนและองคการภาครัฐทั้งหลายเข$าไว$ด$วยกัน ดังนั้นการกําหนด เปrาหมายร*วมกันของเครือข*ายหรือคุณค*าสาธารณะ (public value) จึงเป9นสิ่งสําคัญสําหรับการจัดการ เครือข*าย รวมถึงการจัดประเภทของเครือข*ายและการใช$งานเครือข*ายอย*างเหมาะสม ทั้งนี้การกําหนด ประเภทของเครือข*ายนั้นขึ้นอยู*กับระดับความเกี่ยวข$องของภาครัฐและการตอบสนองต*อเปrาหมายที่แตกต*าง กัน 2) กระบวนการกลุ*มในการประสานความร*วมมือ ทักษะที่จําเป9นอย*างหนึ่งของบุคลากรที่ทํางานแบบ เครือข*าย คือ การเจรจาต*อรอง (negotiation) และ การประสานความร*วมมือ (collaboration) กับ หน*วยงานหรือองคการภายนอก 3) ความยืดหยุ*นของเครือข*าย การสร$างเครือข*ายโดยอาศัยพันธมิตรจาก ภาคเอกชนที่มีความคล*องตัวสูงจะช*วยให$ภาครัฐสามารถปรับตัวต*อสถานการณที่เปลี่ยนแปลงไปได$ดียิ่งขึ้น 4) ความรับผิดชอบของตัวแทนในเครือข*าย การกําหนดผู$รับผิดชอบหลักในเครือข*ายมีความสําคัญและส*งผลต*อ ความสําเร็จของเครือข*าย ภาครัฐจําเป9นต$องพิจารณาอย*างถี่ถ$วนในการมอบหมายหน$าที่ผู$ประสานงานทั้งหมด ให$ภาคเอกชน หรือจะดําเนินการเอง หรือดําเนินการร*วมกัน 5) ป+จจัยที่ส*งเสริมความเข$มแข็งของเครือข*าย ช*องทางการสื่อสาร การประสานกิจกรรมระหว*างผู$มีส*วนร*วมในเครือข*าย การสร$างความสัมพันธภายใน เครือข*าย การจัดการความแตกต*างทางด$านวัฒนธรรม ตลอดจนการออกแบบค*าตอบแทน ล$วนเป9นป+จจัยที่ ช*วยเสริมสร$างความเข$มแข็งของเครือข*าย 6) พลังเครือข*ายที่ส*งผลต*อการแก$ไขป+ญหากลุ*ม หรือความสามารถ เครือข*ายที่มีผลต*อการกระทําของคู*ความร*วมมือ (partners) หรือองคการ (organization) ภายใต$สถานการณ ที่คู*ความร*วมมือหรือองคการต$องรับผิดชอบต*อบทบาทขององคการและเครือข*าย ซึ่งประกอบด$วย power to mobilize (พลังเครือข*ายต*อการขับเคลื่อนเครือข*าย) power to organization (พลังเครือข*ายต*อการจัดการ เครือข*าย) power to strategies (พลังเครือข*ายต*อกลยุทธเครือข*าย) และ 7) ผลลัพธของการจัดการเครือข*าย เครือข*ายเป9นการเกิดขึ้นเมื่อคนมีการเชื่อมไปยังหน*วยงานภายในองคการ เชื่อมโยงกับองคการอื่นๆ หรือแม$แต* การเชื่อมโยงข$ามขอบเขตทางด$านกายภาพ ดังนั้นสิ่งที่ได$จากการจัดการเครือข*ายจึงไม*ใช*แคเพียงข$อมูล ข*าวสารและความรู$เท*านั้น แต*เป9นการเปลี่ยนแปลงสังคม

4. งานวิจัยที่เกี่ยวของ พัชรี สิโรรส (2541) ศึกษาเรื่อง “เครือข*ายและกระบวนการนโยบายด$าน อุบัติภัยจราจร” ซึ่งเป9นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ได$พบสาเหตุความล$มเหลวในการจัดการปrองกันอุบัติภัยจราจร ของไทยเนื่องมาจากการขาดค*านิยมร*วมที่ทุกฝ‚ายเห็นพ$องต$องกัน (value consensus) ของหน*วยงานต*างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชนที่เกี่ยวข$องกับนโยบาย ว*าอุบัติภัยเป9นป+ญหาร$ายแรงต$องแก$ไขเร*งด*วน ตลอดจนในหมู*ผู$มี ส*วนได$เสียถึงความร$ายแรงของอุบัติภัยจราจร การขาดความเชื่อมโยงระหว*างหน*วยงานผู$ปฏิบัติทําให$ขาดการ ประสานในการทํางานร*วมกัน สถานภาพและศักยภาพของหน*วยงานประสาน (meso-level institutions) ที่ มีป+ญหาด$านอํานาจหน$าที่และเครื่องมือนโยบาย การขาดการสนับสนุนจากภาครัฐและฝ‚ายการเมืองอย*าง จริงจัง บทบาทที่จํากัดของภาคสังคมในการผลักดันให$มีการปrองกันหรือลดอุบัติภัยจราจร และการขาดผู$นําที่ เข$มแข็งทั้งจากภาครัฐและภาคสังคมที่จะผลักดันให$เครือข*ายนโยบายขยายตัว

2) ขอมูลทุติยภูมิ เก็บรวบรวมข$อมูลจากเอกสารที่เกี่ยวข$อง ได$แก* กฎหมาย และนโยบาย ของรัฐเกี่ยวกับผู$สูงอายุและผู$พิการ แนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับการจัดการเครือข*าย งานวิจัยเกี่ยวกับการ จัดการเครือข*ายของผู$สูงอายุและผู$พิการ ข$อมูลพื้นฐานของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา แผนพัฒนาสามปv ของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา ข$อมูลผู$พิการของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา แผนปฏิบัติการ (Action Plan) ของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา และรางวัลที่เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนาได$รับ

ในการวิจัยครั้งนี้ทําการตรวจสอบความเที่ยงตรงของข$อมูลโดยการตรวจสอบสามเส$าด$านข$อมูล (Data triangulation) โดยจะทดสอบจากแหล*งบุคคล ซึ่งได$แก* ผู$บริหารของเทศบาล ชาวบ$าน และประธาน

สําหรับการดูแลผู$สูงอายุและผู$พิการของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนานั้น กล*าวได$ว*า เทศบาลใน ฐานะหน*วยงานภาครัฐแห*งหนึ่งที่ต$องมีการดําเนินการจัดบริการสาธารณะและสวัสดิการต*างๆ ตามที่กฎหมาย กําหนดไว$ ซึ่งตามรัฐธรรมนูญแห*งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 ประกอบกับพระราชบัญญัติแผนและขั้นตอน การกระจายอํานาจให$แก*องคกรปกครองส*วนท$องถิ่น พ.ศ.2542 มีการกําหนดให$องคกรปกครองส*วนท$องถิ่นมี อํานาจและหน$าที่ในการจัดระบบบริการสาธารณะเพื่อประโยชนแก*ประชาชนในท$องถิ่น รวมถึงการสังคม สงเคราะหและการพัฒนาคุณภาพชีวิตเด็ก สตรี คนชรา และผู$ด$อยโอกาส จึงมีการริเริ่มในการดูแลผู$สูงอายุ และผู$พิการ แต*นับจากมีการประกาศใช$แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห*งชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ.2550-2554) ที่ได$กําหนดวิสัยทัศนของประเทศไทยเพื่อมุ*งการพัฒนาสู*สังคมอยู*เย็นเป9นสุขร*วมกัน (Green and Happiness Society) ภายใต$แนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ควบคู*ไปกับการพัฒนาแบบบูรณาการเป9นองครวม การ เสริมสร$าง ธรรมาภิบาล และการส*งเสริมการมีส*วนร*วมในกระบวนการตัดสินใจของทุกภาคส*วน สอดคล$องกับ รัฐธรรมนูญแห*งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 ที่ยังคงมุ*งสร$างความเท*าเทียมและความเสมอภาคให$กับ ผู$สูงอายุและผู$พิการเพื่อให$คนในสังคมสามารถอยู*ร*วมกันอย*างมีความสุขได$ และส*งเสริมสนับสนุนให$ชุมชน สามารถแสดงความคิดเห็นและความต$องการของชุมชนได$ การทํางานด$านผู$สูงอายุและผู$พิการมีเปลี่ยนแปลง ไปจากการดําเนินงานเฉพาะเพียงแค*หน*วยงานของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนาเป9นการดําเนินงานใน ลักษณะของเครือข*ายภายใต$การมีส*วนร*วมของชุมชนมากยิ่งขึ้น โดยในแต*ละปvงบประมาณทางเทศบาลฯ จะมี การจัดทําประชาคมในแต*ละเขตพื้นที่ ซึ่งจะมีตัวแทนจากชุมชนต*างๆ เข$าร*วมเพื่อนําเสนอความต$องการของ ชุมชนที่ต$องการให$เทศบาลฯ สนับสนุน หนึ่งในตัวแทนของชุมชนเหล*านั้นจะมีกลุ*มผู$สูงอายุรวมอยู*ด$วย สําหรับ

จากข$อมูลความต$องการของผู$สูงอายุและผู$พิการในชุมชนต*างๆ ที่เจ$าหน$าที่ของเทศบาลฯ รวบรวมได$ นั้น จะถูกนําเสนอในแผนพัฒนา 3 ปvของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา พ.ศ. 2554 – 2556 ซึ่งสามารถ จําแนกโครงการที่เกี่ยวข$องกับการดูแลผู$สูงอายุและผู$พิการได$เป9น 3 ด$าน คือ ด$านสุขภาพ ด$านที่อยู*อาศัย และด$านความจําเป9นพื้นฐานอื่นๆ และเพื่อให$การทํางานด$านผู$สูงอายุและผู$พิการของเทศบาลเมืองเมืองแกน พัฒนาในด$านต*างๆ เป9นไปอย*างทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ เทศบาลฯ โดยเจ$าหน$าที่จากกองต*างๆ ที่รับผิดชอบ งานด$านผู$สูงอายุและผู$พิการจะมีการประสานงานเพื่อขอรับการสนับสนุนหรือความร*วมมือต*างๆ ซึ่งโครงการ ในแต*ละด$านจะมีหน*วยงานที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด$านแตกต*างกันไป โดยเฉพาะใน ดานสุขภาพ เพราะ ผู$สูงอายุและผู$พิการส*วนใหญ*ยังได$รับการดูแลด$านสุขภาพและการฟ“”นฟูสมรรถภาพร*างกายที่ไม*ถูกต$องและไม* ต*อเนื่อง ด$วยเหตุนี้ทางกองสาธารณสุขและสิ่งแวดล$อม เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนาจึงได$ริเริ่มการสร$างภาคี เครือข*ายด$านสุขภาพ โดยมีการประสานความร*วมมือทําบันทึกข$อตกลงการปฏิบัติงานร*วมกับโรงพยาบาลแม* แตง และสํานักงานสาธารณสุขแม*แตง ซึ่งได$มอบหมายให$โรงพยาบาลส*งเสริมสุขภาพตําบล (เดิมคือสถานี อนามัย) ในพื้นที่เป9นผู$รับผิดชอบ ในการจัดตั้งคลินิกชุมชน เพื่อให$บริการด$านสุขภาพแก*ผู$สูงอายุ ผู$พิการ และ คนกลุ*มอื่นๆ ในเขตเทศบาล โดยเครือข*ายจะให$การสนับสนุนทั้งบุคลากรทางการแพทย เวชภัณฑ และวัสดุ ทางการแพทย และเพื่อให$เครือข*ายมีความเข$มแข็งและสามารถดําเนินกิจกรรมได$อย*างต*อเนื่อง ทางกอง สาธารณสุขและสิ่งแวดล$อมได$ขยายความร*วมมือไปยังสํานักงานหลักประกันสุขภาพแห*งชาติ (สปสช.) โดยมี การจัดทําบันทึกข$อตกลงร*วมกันเพื่อจัดตั้งกองทุนหลักประกันสุขภาพแห*งชาติในระดับท$องถิ่นขึ้นในปv พ.ศ. 2553 ส*งผลให$ได$รับการสนับสนุนด$านงบประมาณจนสามารถยกระดับจากคลินิกชุมชนเป9น “ศูนยแพทย ชุมชนเมืองแกน” ที่สามารถให$บริการด$านสุขภาพแก*ผู$สูงอายุและผู$พิการได$อย*างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เพราะนอกจาก สปสช. แล$ว ทางภาคเอกชน ได$แก* บริษัทเครื่องดื่มกระทิงแดง จํากัด บริษัทการบินไทย จํากัด (มหาชน) และธนาคารไทยพาณิชย จํากัด (มหาชน) ยังให$การสนับสนุนถังออกซิเจนแก*ผู$สูงอายุที่ป‚วยเป9นโรค ถุงลมโป‚งพองและวัณโรคอีกด$วย

เมื่อจํานวนผู$พิการในเขตเทศบาลมีจํานวนเพิ่มสูงขึ้น จึงกลายเป9นโจทยสําหรับเครือข*ายในการทํางาน เพื่อหากิจกรรมและงบประมาณรองรับความต$องการของผู$พิการที่เพิ่มขึ้นด$วย ดังนั้นเครือข*ายจึงต$องมีการ ปรับตัวในการทํางาน จึงเกิด เครือข%ายดานความจําเปGนพื้นฐานขึ้น ซึ่งความจําเป9นพื้นฐานนี้จะครอบคลุมทั้ง ด$านรายได$เพื่อให$ผู$สูงอายุและผู$พิการมีรายได$ในการดูแลตนเองและครอบครัว เพื่อลดภาระการพึ่งพา งบประมาณจากเทศบาลฯ โดยการสนับสนุนให$ผู$สูงอายุและผู$พิการมีการรวมกลุ*มส*งเสริมอาชีพตามความถนัด หรือความสนใจของแต*ละกลุ*ม แล$วเทศบาลฯ จะช*วยหาตลาดรองรับผลิตภัณฑไม*ว*าจะเป9นการจัดงานเทศกาล ในเขตเทศบาล หรือตามร$านค$าในชุมชนต*างๆ สําหรับผู$พิการจะมีการประสานงานไปยังศูนยฟ“”นฟูอาชีพคน พิการหยาดฝน อ. แม*แตง จ. เชียงใหม* ในการอบรมให$ความรู$เพื่อเพิ่มทักษะด$านอาชีพแก*ผู$พิการ ประกอบกับ การสนับสนุนทุนประกอบอาชีพจากสถาบันพัฒนาเด็กราชนครินทรแก*ผู$ปกครองเด็กที่มีความพิการพร$อมหา ตลาดรองรับผลิตภัณฑด$วย สําหรับทุนในการเริ่มต$นของกลุ*มผู$สูงอายุแต*ละกลุ*มนั้นจะได$รับการสนับสนุนจาก สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัดเชียงใหม* และศูนยพัฒนาสังคมหน*วยที่ 13 จังหวัด เชียงใหม* นอกจากการส*งเสริมอาชีพแล$ว ทางกองสาธารณสุขและสิ่งแวดล$อมยังได$ตระหนักถึงความสําคัญของ ผู$พิการในการใช$ชีวิตประจําวัน โดยเฉพาะผู$พิการทางสายตาจึงได$ร*วมมือกับสถาบันพัฒนาการเด็กราช นครินทรในการจัดอบรมทักษะการใช$ชีวิตประจําวัน เช*นการซักผ$า การประกอบอาหาร การแต*งกาย เป9นต$น ทําให$ผู$พิการทางสายตาสามารถช*วยเหลือตนเองได$ สําหรับผู$พิการคนอื่นๆ ที่มีความต$องการในกายอุปกรณ ต*างๆ รวมทั้งผู$สูงอายุที่จําเป9นต$องใช$กายอุปกรณเพื่ออํานวยความสะดวกในการเดิน เช*น ไม$เท$า รถเข็น ทาง เทศบาลฯ และผู$นําชุมชนจะมีการสํารวจรายชื่อผู$ที่ต$องการกายอุปกรณและจัดหากายอุปกรณต*างๆ มามอบ ให$ทั้งจากการสนับสนุนโดยงบประมาณของเทศบาลฯ สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด เชียงใหม* ศูนยพัฒนาสังคมหน*วยที่ 13 จังหวัดเชียงใหม* และมูลนิธิสร$างสรรคเพื่อคนพิการ การทํางานของ เครือข*ายด$านความจําเป9นพื้นฐานที่สําคัญอีกประการหนึ่งคือการดูแลด$านจิตใจ โดยเฉพาะผู$สูงอายุซึ่งมักคิดว*า ตนเองถูกทอดทิ้ง ละเลยจากลูกหลาน ดังนั้นทางเทศบาลฯ และศูนย 3 วัยฯ จึงมีการจัดกิจกรรมเพื่อส*งเสริม ด$านจิตใจแก*ผู$สูงอายุ เช*น การจัดทัศนศึกษาไหว$พระ 9 วัด การจัดกิจกรรมสืบทอดประเพณีของชุมชน เช*น ประเพณีเลี้ยงผีฝาย โดยมีผู$สูงอายุในชุมชนเป9นผู$ดําเนินพิธีการ การจัดกิจกรรมถ*ายทอดภูมิป+ญญาท$องถิ่น เช*น การทําบายศรี การตัดตุง การทําผางประทีป เป9นต$น

Area 1

Public

Value

Area 3

Area 2

จากผลการศึกษาการจัดการเครือข*ายผู$สูงอายุและผู$พิการ กรณีศึกษาเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา อ.แม*แตง จ.เชียงใหม* จะเห็นได$ว*าเป9นการจัดการเครือข*ายตามแนวทางของการจัดการภาครัฐ (Public management) ของ Agranoff and McGurie (2001) ที่ให$ความสําคัญกับการกระทําของผู$จัดการเครือข*าย ซึ่งในกรณีนี้ได$แก*ผู$นําเครือข*ายทั้ง 3 ที่เป9นผู$กําหนดวัตถุประสงคหรือแนวทางในการดําเนินงานด$านผู$สูงอายุ และผู$พิการของเครือข*ายซึ่งจะมีความแตกต*างกันตามพื้นที่ โดยอาศัย การพึ่งพาอาศัยกันของคนในชุมชนและ การทํางานร*วมกับหน*วยงานอื่นๆ ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนและองคกรไม*แสวงหากําไรเพื่อตอบสนองความ ต$องการของผู$สูงอายุและผู$พิการ ร*วมกันจัดการกับป+ญหาที่เกิดขึ้นระหว*างการดําเนินกิจกรรมของเครือข*าย

(Collaborative management) ความร*วมมือเหล*านี้ยังมีส*วนสนับสนุนให$เครือข*ายเกิด ความคล%องตัว

Nature of network management task (ธรรมชาติภาระงานของการจัดการเครือข*าย)

Result of network Group process in collaboration management

Public value

Power and its effect on group

Flexibility of network

problem resolution (พลังเครือข*าย) (ความยืดหยุ*นของเครือข*าย)

The cohesive factor of network Self-responsibility and public agency accountability (ป+จจัยที่ส*งผลต*อความเข$มแข็งของเครือข*าย)

อย*างไรก็ตามสิ่งที่เครือข*ายควรตระหนักและให$ความสําคัญคือการดําเนินงานของเครือข*ายในระยะ ยาวเพื่อให$เครือข*ายมีความยั่งยืน โดยเฉพาะการหลอมรวมเอาคนทุกๆ กลุ*มในทุกๆ ชุมชนเข$ามาเป9นส*วนหนึ่ง ของเครือข*ายผ*านการสร$างค*านิยมสาธารณะ (public value) เพราะหน*วยงานต*างๆ ที่เข$ามาให$ความร*วมมือ นั้นเป9นบุคคลนอกพื้นที่ ดังนั้นบางกิจกรรมของเครือข*ายจะขาดความต*อเนื่อง แต*หากคนในชุมชนตระหนัก และมองผู$สูงอายุและผู$พิการในฐานะสมาชิกชุมชนที่มีคุณค*า เพราะมีความใกล$ชิดและผูกพันมากกว*าคนจาก นอกพื้นที่ จะทําให$ชุมชนสามารถขับเคลื่อนกิจกรรมได$ต*อเนื่องและได$รับความร*วมมือจากกลุ*มคนอื่นๆ ใน ชุมชนมากยิ่งขึ้น สอดคล$องกับงานวิจัยของพัชรี สิโรรส (2541) ที่ได$ทําการศึกษาเรื่อง “เครือข*ายและ กระบวนการนโยบายด$านอุบัติภัยจราจร” ซึ่งพบสาเหตุของความล$มเหลวในการปrองกันอุบัติภัยจราจรของไทย เนื่องจากการขาดค*านิยมร*วมที่ทุกฝ‚ายเห็นพ$องต$องกันว*าอุบัติภัยเป9นป+ญหาร$ายแรง

1.2 ควรเน$นกระบวนการสร$างค*านิยมสาธารณะ (public value) ของกิจกรรมในเครือข*ายเพื่อให$ เครือข*ายแต*ละพื้นที่สามารถร*วมกันทํางานเป9นเครือข*ายเดียวกันได$ โดยการกระตุ$นให$คนในชุมชนเล็งเห็นถึง ประโยชนที่มีต*อผู$สูงอายุและผู$พิการในชุมชนซึ่งเป9นสมาชิกของชุมชน และลดการดําเนินกิจกรรมโดยการแบ*ง ตามพื้นที่ แต*ให$ทุกชุมชนดําเนินกิจกรรมร*วมกันเพื่อให$เกิดการเรียนรู$ และแลกเปลี่ยนประสบการณเมื่อ ประสบป+ญหา ซึ่งจะส*งผลต*อความยั่งยืนของเครือข*าย

การศึกษา. กรุงเทพฯ: ซัคเซสมีเดีย จํากัด. จักร ติงศภัทิย และกฤษฎา ปราโมทยธนา. (2552). Governing by Network การบริหารงานภาครัฐ

(ฉบับภาษาไทย).” [ออนไลน]. เข$าถึงได$จาก: http://www.thaitgri.org/images /stories /report/52/thai/Situation_of_the_Thai_Elderly_2552.pdf. (1 สิงหาคม 2554).

สังคมแห%งชาติ ฉบับที่ 10 พ.ศ. 2545-2549.” [ออนไลน]. เข$าถึงได$จาก: http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=91 . (30 กันยายน 2554).

[ออนไลน]. เข$าถึงได$จาก: http://ecard.nep.go.th/nep_all/stat.php?view=nep . (2 มีนาคม 2556).

Frances S. Berry and other. (2004). Three Traditions of Network Research: What the public management research agenda, Can learn from other research communities. Public Administration Review, 64, 5 (September-October), 539-552.

Robert Agranoff and Michael McGuire. (2001). Big Questions in Public Network

Management Research. Journal of Public Administration Research and Theory, 11, 3 (July), 295-326.

MODEL AND MECHANISM IN PROVIDING PUBLIC SERVICE AND SOCIAL WELFARE FOR THE ELDERLY AND THE DISABLED : A CASE STUDY OF MUANGKAENPATTANA MUNICIPALITY, MAE TAENG DISTRICT, CHIANG MAI PROVINCE

E-mail: [email protected]

This research aimed to study process in public service and social welfare of elderly and disabled people in Muangkaenpattana Municipality , Mae Taeng District, Chiang Mai province. It used qualitative research by using case study method. The findings indicate that public service delivery process of Muangkaenpattana Municipality based on five concepts:

1) user-centred 2) co-creative 3) sequencing 4) continue and 5) holistic.

มนุษยเราจําเป9นที่จะต$องได$รับบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคมที่จําเป9นเพื่อให$ตนสามารถ ดํารงชีวิตอยู*ได$ภายในสังคม (ระพีพรรณ คําหอม, 2554) ประเทศไทยก็ได$ตระหนักถึงความจําเป9นดังกล*าว จึง ได$มีการจัดทําบริการในด$านสวัสดิการสังคมขึ้น ทั้งในด$านสาธารณสุข ด$านที่อยู*อาศัย ด$านการศึกษา ด$าน อาชีพ ด$านการสงเคราะห และอื่นๆ ซึ่งแต*เดิมภาครัฐจะเป9นผู$ที่มีบทบาทสําคัญในการจัดทําบริการดังกล*าว ใน ลักษณะของการให$การสงเคราะหแก*กลุ*มคนที่ต$องการหรือผู$ด$อยโอกาสทางสังคม (นิคม จันทรวิทุร และคณะ, 2540: 42) ดังที่ปรากฏอยู*ในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห*งชาติ ฉบับที่ 1 - 7 ต*อมาในแผนพัฒนาฯ ฉบับ ที่ 8, 9 และ 10 ภาครัฐก็ได$มีการส*งเสริมและสนับสนุนภาคส*วนอื่นๆ ไม*ว*าจะเป9นภาคเอกชน ภาคประชาชน หน*วยงานส*วนภูมิภาคและส*วนท$องถิ่น ได$เข$ามามีส*วนร*วมในการจัดทําบริการดังกล*าว เพื่อให$บริการที่จัดทํา ขึ้นนั้นมีความครอบคลุม เหมาะสม อีกทั้งยังสามารถตอบสนองต*อความต$องการของประชาชนกลุ*มเปrาหมาย ในแต*ละพื้นที่ได$อย*างแท$จริง

องคกรปกครองส*วนท$องถิ่นหลายแห*ง ซึ่งรวมถึงเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา จึงได$ให$ความสําคัญต*อ การจัดทําบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคมแก*กลุ*มผู$สูงอายุและผู$พิการ ผ*านตัวของนโยบายการพัฒนาของ คณะผู$บริหารเทศบาล ตลอดจนยุทธศาสตรการพัฒนาของเทศบาลที่ให$ความสําคัญต*อการจัดทําบริการ สาธารณะและการสงเคราะหแก*ผู$สูงอายุและผู$พิการให$ได$รับบริการดังกล*าวอย*างทั่วถึงและเป9นธรรม (เทศบาล เมืองเมืองแกนพัฒนา, 2554) โดยมีการจัดโครงการต*างๆ เพื่อให$ผู$สูงอายุและผู$พิการในเขตเทศบาลมีคุณภาพ ชีวิตที่ดี สามารถดํารงชีวิตอยู*ในสังคมได$โดยไม*เป9นภาระของคนในครอบครัวและสังคม อาทิ โครงการศูนย แพทยชุมชนเมืองแกนพัฒนา , โครงการสุขภาพดีเริ่มที่บ$าน (Home Health Care), โครงการสนับสนุนกลุ*ม อาสาสมัครดูแลผู$พิการและผู$สูงอายุเพื่อนช*วยเพื่อน (อผส.), โครงการพัฒนาฟ“”นฟูสมรรถภาพให$แก*ผู$พิการ โครงการเทศบาลเคลื่อนที่พบประชาชน และโครงการอุดหนุนกลุ*มอาชีพให$แก*ผู$สูงอายุ เป9นต$น โดยในการ จัดทําโครงการดังกล*าวนั้นทางเทศบาลได$เป’ดโอกาสให$ผู$สูงอายุและผู$พิการได$เข$ามามีส*วนร*วม เช*น โครงการ อุดหนุนกลุ*มอาชีพให$แก*ผู$สูงอายุ เทศบาลจะเป’ดโอกาสให$ผู$สูงอายุในแต*ละหมู*บ$านเลือกอาชีพที่ตนสนใจ และ การดําเนินการต*างๆ ก็ให$มีการตกลงร*วมกันภายในกลุ*ม หรือโครงการสุขภาพดีเริ่มที่บ$าน (Home Health Care) มีการจัดกิจกรรมออกเยี่ยมบ$าน โดยเจ$าหน$าที่ของเทศบาล ร*วมกับอาสาสมัครดูแลผู$สูงอายุ (อผส.) และ อาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมู*บ$าน (อสม.) ซึ่งเป9นคนในชุมชนร*วมออกเยี่ยมและร*วมทํากิจกรรม เป9นต$น

ประชาชน และโล*เกียรติคุณตําบลต$นแบบการพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ปv 2554 และในปv 2555 ทาง เทศบาลก็ได$รับโล*ประกาศเกียรติยศและใบประกาศเกียรติคุณเป9นศูนยอาสาสมัครปrองกันฝ‚ายพลเรือน (อปพร.) ดีเด*นของจังหวัดเชียงใหม* (เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา, 2554) ดังนั้นผู$วิจัยจึงต$องการเข$าไปศึกษา ว*าเทศบาลมีกระบวนการในการจัดทําบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคมให$แก*ผู$สูงอายุและผู$พิการอย*างไร และเพื่อสังเคราะหตัวแบบในการพัฒนาการจัดทําบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคมที่เหมาะสมสําหรับ ผู$สูงอายุและผู$พิการของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา

กรอบแนวคิดที่ใช$ในการศึกษาครั้งนี้ได$ประยุกตมาจากแนวคิดเกี่ยวกับการออกแบบระบบการจัดทํา บริการสาธารณะของ Roth and Menor (2003) โดยกรอบแนวคิดจะนําเสนอถึง การออกแบบและจัดทํา บริการสาธารณะและสวัสดิการสังคมให$แก*ผู$สูงอายุและผู$พิการ ผ*านความสัมพันธระหว*างบริบทของชุมชน ซึ่ง ประกอบด$วย สภาพสังคมและวัฒนธรรม สภาพภูมิประเทศ และสภาพทางการเมืองท$องถิ่น , กับนโยบายและ กฎระเบียบที่เกี่ยวข$องกับการออกแบบและจัดทําบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคม ไม*ว*าจะเป9น รัฐธรรมนูญแห*งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 พระราชบัญญัติกําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจ ให$แก*องคกรปกครองส*วนท$องถิ่น พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 แก$ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2546 แผนพัฒนาของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา รวมถึงพระราชบัญญัติผู$สูงอายุ พ.ศ. 2546 และพระราชบัญญัติ ส*งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550, ซึ่งนอกจากบริบทของชุมชนและกฎระเบียบที่เกี่ยวข$อง แล$วนั้นยังรวมไปถึง ผู$ที่มีส*วนเกี่ยวข$องในการออกแบบและจัดทําบริการ ซึ่งจะประกอบไปด$วย ผู$สูงอายุ ผู$ พิการ และผู$ดูแลผู$พิการที่เป9นกลุ*มเปrาหมายหลักของการจัดทําบริการ ร*วมกับผู$บริหารและเจ$าหน$าที่ของ เทศบาล เจ$าหน$าที่ประจําศูนยสามวัย สมาชิกสภาเทศบาล ประธานชุมชน/ประธานชมรมผู$สูงอายุ อาสาสมัคร สาธารณสุขประจําหมู*บ$าน (อสม.) อาสาสมัครดูแลผู$สูงอายุที่บ$าน (อผส.) รวมทั้งบุคลากรทางการแพทยที่เข$า มาร*วมในการจัดทําบริการ ไม*ว*าจะเป9น แพทย พยาบาล นักกายภาพบําบัดที่ประจําอยู*ที่ศูนยแพทย ซึ่ง ความสัมพันธของป+จจัยดังกล*าวจะส*งผลต*อการออกแบบบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคม ทั้งในส*วนของ การออกแบบกระบวนการ การติดต*อสื่อสาร ทรัพยากร จุดให$บริการ และความยั่งยืน ดังแผนภาพต*อไปนี้

- พระราชบัญญัติเทศบาล - แผนพัฒนาของเทศบาล - สภาพสังคมและวัฒนธรรม

- กระบวนการ - การติดต*อสื่อสาร - ความยั่งยืน

- ผู$บริหารและเจ$าหน$าที่ของเทศบาล - อาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมู*บ$าน (อสม.) - สมาชิกสภาเทศบาล

- อาสาสมัครดูแลผู$สูงอายุที่บ$าน (อผส.) - ประธานชุมชน/ประธานผู$สูงอายุ

บริการสาธารณะ หมายถึง สินค$าหรือบริการที่จัดทําขึ้นเพื่อประโยชนสาธารณะ (Public Interest) แก*ประชาชนทุกคนในสังคม โดยทุกคนในสังคมมีสิทธิเท*าเทียมกันในการเข$าถึงสินค$าหรือบริการดังกล*าว โดย สินค$าหรือบริการดังกล*าวต$องอยู*ภายใต$การอํานวยการหรืออยู*ในการควบคุมของภาครัฐ

สวัสดิการสังคม หมายถึง ระบบการจัดบริการทางสังคมซึ่งเกี่ยวกับการปrองกัน การแก$ไขป+ญหา การ พัฒนา และการส*งเสริมความมั่นคงทางสังคม เพื่อตอบสนองความจําเป9นขั้นพื้นฐานของประชาชน ให$มี คุณภาพชีวิตที่ดีและพึ่งตนเองได$อย*างทั่วถึง เหมาะสม เป9นธรรม และให$เป9นไปตามมาตรฐาน โดยจะคํานึงถึง ศักดิ์ศรีความเป9นมนุษย สิทธิที่ประชาชนจะต$องได$รับ และการมีส*วนร*วมในการจัดสวัสดิการสังคมทุกระดับ

โดยในการแบ*งประเภทของบริการสาธารณะนั้น Sandy et al. (2007) ได$ใช$วัตถุประสงคในการ ให$บริการ และกลุ*มเปrาหมายของการให$บริการเป9นเกณฑในการแบ*ง ซึ่งสามารถแบ*งบริการสาธารณะ ออกเป9น 4 รูปแบบ คือ 1) Collective hedonic Services เป9นบริการที่เน$นประโยชนในลักษณะของความ พึงพอใจของส*วนรวม/ชุมชนเป9นหลัก 2) Individual hedonic Services เป9นบริการที่เน$นประโยชนใน ลักษณะของความพึงพอใจของ แต*ละบุคคลเป9นหลัก 3) Collective utilitarian Services เป9นบริการที่เน$นอรรถประโยชนของส*วนรวม/ ชุมชนเป9นหลัก และ 4) Individual utilitarian Services เป9นบริการที่เน$นอรรถประโยชนส*วนบุคคลเป9นหลัก ดังแผนภาพต*อไปนี้

Utilitarian (อรรถประโยชน/)

รูปแบบที่ 3 Collective utilitarian

รูปแบบที่ 4 Individual utilitarian

รูปแบบที่ 1 Collective hedonic

รูปแบบที่ 2 Individual hedonic

ที่มา : Sandy et al, 2007: 475

ส*วนแนวคิดเกี่ยวกับการออกแบบการจัดทําบริการสาธารณะนั้นมาจากการสังเคราะหแบบจําลองของ Roth and Menor (2003 อ$างใน F.Ponsignon, P.A. Smart and R.S. Maull, 2011: 326) ซึ่งแบบจําลอง ดังกล*าว เรียกว*า สามเหลี่ยมกลยุทธ/การจัดทําบริการสาธารณะ (The service strategy triad) ดัง แผนภาพต*อไปนี้

กลุ%มเป`าหมาย (Target market)

แนวคิดในการจัดทําบริการสาธารณะ การออกแบบระบบการจัดทําบริการสาธารณะ (Service concept)

(Service delivery system design)

ที่มา : Roth and Menor (อางใน F.Ponsignon, P.A. Smart and R.S. Maull, 2011: 326)

ซึ่งในสามเหลี่ยมกลยุทธการจัดทําบริการสาธารณะ จะประกอบไปด$วยองคประกอบหลัก 3 ประการ คือ 1) การระบุกลุ*มเปrาหมายในการจัดทําบริการสาธารณะ 2) การกําหนดแนวคิดในการจัดทําบริการ สาธารณะให$สอดคล$องกับความต$องการของกลุ*มเปrาหมาย ทั้งในส*วนขององคประกอบที่สามารถจับต$องได$ และที่ไม*สามารถจับต$องได$ของบริการ 3) การออกแบบระบบการจัดทําบริการสาธารณะ จะเป9นการ ดําเนินการส*งมอบแนวคิดในการจัดทําบริการสาธารณะให$แก*กลุ*มลูกค$าเปrาหมาย (Tax and Stuart, 1997 อ$างใน F.Ponsignon, P.A. Smart and R.S. Maull, 2011: 327) โดยมีนักวิชาการหลายท*านได$นําเสนอ องคประกอบสําหรับการออกแบบระบบการจัดทําบริการสาธารณะ ซึ่งสามารถสรุปได$เป9น 3 องคประกอบ ดังนี้ บทบาทของคน, บทบาทของเทคโนโลยีและอุปกรณ, และบทบาทของสถานที่และการจัดการพื้นที่ นอกจากนั้นเรายังต$องพิจารณาถึงความสัมพันธของทั้งสามองคประกอบด$วย

อีกทั้งในการออกแบบบริการสาธารณะยังต$องคํานึงถึงผู$รับบริการโดย Stickdorn and Schneider (2011) ได$นําเสนอหลักการออกแบบบริการเพื่อสร$างให$เกิดความประทับใจแก*ผู$ใช$บริการ ประกอบไปด$วย หลัก 5 ประการ ได$แก* 1) การเน$นผู$ใช$บริการเป9นศูนยกลางในการออกแบบ เพราะในการส*งมอบบริการการ เข$ามามีส*วนร*วมในการออกแบบบริการของผู$ใช$บริการถือเป9นสิ่งสําคัญ เพราะบริการเป9นทรัพยสินที่วัดค*าไม*ได$ แต*เราสามารถวัดมูลค*าได$จากปฏิสัมพันธที่ดีระหว*างผู$ให$บริการและผู$รับบริการ ดังนั้นระดับการมีส*วนร*วมใน การออกแบบบริการจึงเป9นสิ่งที่มีความสําคัญ 2) การออกแบบอย*างสร$างสรรค โดยจะเป’ดโอกาสให$ผู$ที่ เกี่ยวข$องกับกระบวนการทั้งหมดเข$ามาออกแบบร*วมกับผู$รับบริการ เพราะผู$มีส*วนได$ส*วนเสียในแต*ละกลุ*มล$วน มีความจําเป9นและข$อจํากัดที่แตกต*างกัน ซึ่งเมื่อมีการบูรณการร*วมกันจะทําให$เกิดสิ่งใหม*ที่สอดคล$องกับความ ต$องการของทุกกลุ*มอย*างสร$างสรรค 3) การสร$างกระบวนการอย*างต*อเนื่อง การให$บริการถือได$ว*าเป9น กระบวนการที่มีลําดับขั้นตอน ความต*อเนื่องในแต*ละขั้นตอนถือได$ว*าเป9นสิ่งสําคัญเพราะถ$าหากแต*ละขั้นตอน ขาดความต*อเนื่องจะทําให$ความล*าช$ากับการให$บริการทั้งหมด ทําให$ความพอใจของผู$รับบริการลดลงถึงแม$ว*า จะมีการเป’ดโอกาสให$ผู$รับบริการเข$ามามีส*วนร*วมในการออกแบบบริการตามหลักการข$อแรก 4) การสร$าง มูลค*าให$กับบริการ การวัดมูลค*าของการให$บริการบางอย*างเป9นเรื่องยาก เช*น การทํางานบ$านของแม*บ$านหรือ พ*อบ$านที่ไม*ได$มีการจ*ายค*าจ$างเป9นตัวเงิน แต*ไม*ได$หมายความว*าบริการนั้นไม*มีมูลค*า การวัดมูลค*าของบริการ สามารถที่จะวัดได$จากหลักฐานการให$บริการในขั้นตอนต*างๆ ดังนั้นการทํางานบ$านของพ*อบ$านหรือแม*บ$าน อาจจะวัดจากการตีค*าจ$างรายชั่วโมงของพ*อบ$านหรือแม*บ$านในการทํางานอื่น เป9นต$น และ 5) การมองเห็น เป9นองครวม หลักการประการสุดท$ายนี้ถือได$ว*ามีความสําคัญเพราะการมองบริการหนึ่งๆ ไม*สามารถมองแยก ส*วนออกจากบริการอื่นได$ เช*น การออกแบบการให$บริการทางลาดให$กับผู$พิการ เพื่อการเดินทาง แต*ใน

2. แนวคิดเกี่ยวกับการจัดการลูกคาสัมพันธ/ (Customer Relationship Management: CRM)

การจัดการลูกค$าสัมพันธ (CRM) ตามคํานิยามของ Adrian Payne (2006: 22-24) หมายถึง แนวทาง เชิงกลยุทธ (strategic approach) ที่ตระหนักถึงการเพิ่มมูลค*าให$แก*ผู$ที่เกี่ยวข$อง ผ*านการพัฒนาความสัมพันธ ที่เหมาะสมกับกลุ*มลูกค$าหลัก (key customer) และการแบ*งกลุ*มลูกค$า (customer segment) โดยการ จัดการลูกค$าสัมพันธ นั้นจะเป9นการทํางานร*วมกันกับระบบเทคโนโลยีสารสนเทศที่มีประสิทธิภาพ และกลยุทธ ทางการตลาดที่มุ*งเน$นความสัมพันธเพื่อก*อให$เกิดผลประโยชน / กําไร และก*อให$เกิดความสัมพันธในระยะยาว และที่สําคัญการจัดการลูกค$าสัมพันธยังอาศัยประโยชนจากข$อมูลและสารสนเทศ เพื่อที่จะทําความเข$าใจ ลูกค$า และดําเนินการโดยใช$กลยุทธทางการตลาดให$ดีขึ้น ซึ่งการดําเนินการดังกล*าวต$องอาศัยการบูรณาการ ข$ามสายงานทั้งในส*วนของ บุคลากร, การดําเนินการ, ขั้นตอน, และขีดความสามารถทางการตลาด ผ*าน สารสนเทศ, เทคโนโลยี, และโปรแกรมประยุกตต*างๆ

ซึ่ง Adrian Payne (2006) ได$แบ*งการจัดการลูกค$าสัมพันธออกเป9น 3 ประเภท คือ 1) การจัดการ ลูกค$าสัมพันธเชิงปฏิบัติการ (Operational CRM) เป9นการจัดการลูกค$าสัมพันธ ที่ให$การตระหนักถึงการ จัดการกระบวนการธุรกิจแบบอัตโนมัติที่จุดให$บริการ, 2) การจัดการลูกค$าสัมพันธเชิงวิเคราะห (Analytical CRM) การจัดการประเภทนี้จะเกี่ยวข$องกับการเลือก, การเก็บ, การวิเคราะห, การตีความ, และการใช$ข$อมูล ต*างๆ ที่สร$างขึ้นจากการปฏิบัติงานภายในองคการ โดยจัดทําการวิเคราะหร*วมกัน เพื่อหาทางเลือกให$แก*ลูกค$า แต*ละประเภท ซึ่งจะรวมถึงการหาทางแก$ไขป+ญหาให$กับการจัดการลูกค$าเชิงปฏิบัติการ และ 3) การจัดการ ลูกค$าสัมพันธเชิงความร*วมมือ (Collaborative CRM) เป9นการให$บริการที่เกิดจากความร*วมมือผ*านโครงสร$าง เพื่อก*อให$เกิดปฏิสัมพันธระหว*างองคการและช*องทางการสื่อสารต*างๆ ที่เป9นไปได$ ซึ่งจะสนับสนุนปฏิสัมพันธ ระหว*างลูกค$า, บริษัท ,และพนักงานให$ดีขึ้น อย*างไรก็ตามการจัดการลูกค$าสัมพันธทั้ง 3 ประเภทนั้นเป9นสิ่งที่ สนับสนุนซึ่งกันและกัน ซึ่งการที่การจัดการลูกค$าสัมพันธจะประสบความสําเร็จได$นั้นก็ต*อเมื่อสามารถสร$าง ประสบการณที่ดีให$กับลูกค$าได$ โดยต$องอาศัยการบูรณการของการจัดการลูกค$าสัมพันธทั้ง 3 ประเภท โดย การจัดการลูกค$าสัมพันธเชิงความร*วมมือจะช*วยในการสร$างความสัมพันธกับลูกค$าผ*านช*องทางต*างๆ ทําให$ ลูกค$าเกิดประสบการณที่ดี ส*วนการจัดการลูกค$าสัมพันธเชิงปฏิบัติการจะช*วยให$การติดต*อกับองคการด$วย ขั้นตอนที่ลดลง และเติมเต็มความต$องการของลูกค$ามากขึ้น และการจัดการลูกค$าสัมพันธเชิงวิเคราะหจะส*งผล ให$ลูกค$าเกิดความพึงพอใจในการรับบริการทั้งแบบส*วนบุคคลและแบบองคการมากขึ้น

ในป+จจุบันภาครัฐได$มีการนําแนวคิดเกี่ยวกับการจัดการลูกค$าสัมพันธเข$ามาใช$ในการปรับปรุงการ ให$บริการ (มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2551) โดยนําแนวคิดดังกล*าวมาใช$ในการแบ*งกลุ*มลูกค$าและการ กําหนดกลุ*มลูกค$าเปrาหมาย เพื่อให$องคการสามารถส*งมอบสินค$าหรือบริการได$ตรงกับความต$องการของกลุ*ม ลูกค$าเปrาหมาย ทําให$ลูกค$าเกิดความพึงพอใจมากขึ้น

โดยหลักสําคัญของการบริการสาธารณะภาครัฐแนวใหม* 7 ประการ ซึ่งหลักแต*ละข$อจะถูกอธิบายใน แต*ละบท หลักข$อที่ 1 เน$นการให$บริการมากกว*าคอยกํากับ (Serve, rather than steer) (บทที่ 3) เจ$าหน$าที่ ของรัฐต$องเปลี่ยนบทบาทจากการชี้นําหรือควบคุม มาเป9นการให$ข$อมูล สนับสนุนและสร$างพื้นที่ให$พลเมืองได$ มีเวทีในการแลกเปลี่ยนความรู$ ความคิดเห็นร*วมกับภาคส*วนอื่นๆ ของสังคม หลักข$อที่ 2 มุ*งประโยชน สาธารณะเป9นเปrาหมาย ไม*ใช*เพียงผลผลิต (The public interest is the aim, not the by-product) (บทที่

4) เจ$าหน$าที่รัฐต$องให$ประชาชนได$มีโอกาสแสดงออกถึงความต$องการของประชาชนและในขณะเดียวกันต$อง

การคิดเชิงยุทธศาสตรแต*ปฏิบัติด$วยวิถีทางแบบประชาธิปไตย (Think strategically, act democratically) (บทที่5) นโยบาย แผนการทํางาน และโครงการต*างๆของรัฐต$องมาจากความต$องการของประชาชนและเป9น ประโยชนต*อสาธารณะ โดยผ*านกระบวนการของการมีส*วนร*วมของภาครัฐและประชาชนโดยหน*วยงานรัฐ จะต$องแสวงหาความร*วมมือจากทุกฝ‚ายที่เกี่ยวข$องในทางปฏิบัติ หลักข$อที่ 4 บริการประชาชนในฐานะ พลเมืองไม*ใช*แค*ลูกค$า (Serve citizens, not customers) (บทที่ 6) การให$บริการของภาครัฐจึงต$องมุ*งเน$น ต*อเรื่องของความเป9นธรรมและความเท*าเทียมทั่วถึงเป9นสําคัญ และเพื่อพัฒนาคุณภาพการบริการในภาครัฐ จึงไม*สนับสนุนให$ภาครัฐให$บริการสาธารณะโดยคํานึงเพียงความต$องการของประชาชนเป9นรายบุคคล แต* ภาครัฐเน$นบริการที่จะเกิดผลประโยชนสาธารณะให$เกิดขึ้นในสังคม หลักข$อที่ 5 เน$นภาระความรับผิดชอบ (Accountability isn’t simply) (บทที่ 7) ในการบริหารภาครัฐรูปแบบเดิม (Old Public Administration) นั้น เจ$าหน$าที่รัฐหรือข$าราชการต$องตอบสนองต*อนักการเมือง มีหน$าที่พึงปฏิบัติตามนโยบายของนักการเมือง และในการจัดการภาครัฐแนวใหม* (New Public Management) นั้น เจ$าหน$าที่รัฐหรือข$าราชการให$คุณค*ากับ การมีประสิทธิภาพ การลดต$นทุน และตอบสนองต*อกลไกตลาดมากกว*าสิ่งอื่นใด แต*ด$วยข$อเรียกร$องและความ เป9นจริงของการบริการภาครัฐในป+จจุบันที่ต$องรับผิดชอบต*อผลประโยชนสาธารณะ ดังนั้น การที่ต$อง ตอบสนองต*อพลเมืองและต$องรับผิดชอบต*อค*านิยมเรื่องผลประโยชนสาธารณะ รวมถึงความขัดแย$งที่เกิดขึ้น ในสถานการณต*างๆ เจ$าหน$าที่รัฐจึงไม*ควรถือตนเป9นผู$รู$ในทุกเรื่องและตัดสินใจแต*เพียงลําพังอีกต*อไป แต*ควร กระจายอํานาจหรือมอบอํานาจให$ประชาชนได$มีส*วนร*วมในการตัดสินใจ หลักข$อที่ 6 เน$นคุณค*าของคน มากกว*าความสามารถในการผลิต (Value people, not just productivity) (บทที่ 8) การบริการภาครัฐแนว ใหม*จะเน$นการทํางานของหน*วยงานภาครัฐร*วมกันเป9นเครือข*ายเพื่อที่จะทําให$งานประสบความสําเร็จในการ ดําเนินงานระยะยาว บนหลักการพื้นฐานที่ให$ความเคารพซึ่งกันและกันและดําเนินการร*วมกับประชาชนทุกคน ด$วยความเท*าเทียม เน$นการบริหารจัดการองคการภาครัฐที่มุ*งเน$นทั้งผลผลิตและมุ*งสร$างความรับผิดชอบ สร$างความรู$สึกผูกพัน และสร$างความตระหนักถึงความรับผิดชอบต*อสาธารณะให$แก*คนในองคการภาครัฐทั้ง ในสมาชิกขององคการและในฐานะของพลเมืองของสังคม และหลักข$อสุดท$าย เน$นคุณค*าความเป9นพลเมือง และการให$บริการสาธารณะมากกว*าบทบาทการเป9นผู$ประกอบการ (Value citizenship and public service above entrepreneurship (บทที่ 9) เมื่อแนวคิดการจัดการภาครัฐแนวใหม* (New Public Management) ที่สนับสนุนให$เจ$าหน$าที่ภาครัฐมีการปฏิบัติและคิดแบบผู$ประกอบการของบริษัทธุรกิจ เพื่อที่จะเพิ่มผลผลิตและสร$างความพึงพอใจให$แก*ประชาชน (ลูกค$า) แต*ในแนวคิดการบริการสาธารณะภาครัฐ รูปแนวใหม* (New Public Service) นี้ มองว*าประชาชนคือ เจ$าของรัฐบาลและทรัพยากร ดังนั้น เมื่อ ทรัพยากรไม*ใช*ของเจ$าหน$าที่ผู$ปฏิบัติงานในภาครัฐ จึงต$องมีความรับผิดชอบในการบริการประชาชน ด$วยการ ปฏิบัติตนเป9นผู$ให$บริการที่ดีด$วยทรัพยากรของประชาชน และรัฐเป9นผู$ดูแลรักษาองคการของรัฐ ที่อยู*ในฐานะ ผู$อํานวยความสะดวกให$แก*พลเมือง (พจนา, 2556)

F. Ponsignon, P.A. Smart and R.S. Maull (2011) ได$ทําการศึกษาเรื่อง การออกแบบระบบการ จัดทําบริการสาธารณะตามคุณลักษณะและสถานการณ เพื่อทําการสํารวจและตรวจสอบเชิงประจักษเกี่ยวกับ คุณลักษณะและสถานการณในการออกแบบระบบการจัดทําบริการสาธารณะ เป9นการศึกษาแบบกรณีศึกษา โดยในการศึกษาครั้งนี้ได$ทําการเก็บรวมรวมข$อมูลจากองคกรชั้นนําทางการตลาดในกลุ*มอุตสาหกรรมพลังงาน

จัดทําบริการสาธารณะ โดยในการออกแบบระบบการจัดทําบริการสาธารณะตามสถานการณ (contingency) นั้นจะต$องพิจารณาถึง ทักษะของพนักงาน ระดับการตัดสินใจของพนักงาน ทักษะในการปฏิบัติงานประจํา การดําเนินการและการควบคุมการทํางานด$วยระบบอัตโนมัติ และโครงสร$างของจุดให$บริการ (front office) และจุดอื่นๆ ที่นอกเหนือไปจากจุดให$บริการ (back-office) เพื่อให$บริการสาธารณะเหล*านั้นสามารถ ตอบสนองต*อความต$องการของกลุ*มลูกค$าเปrาหมายได$อย*างแท$จริง และก*อให$เกิดประสิทธิภาพในการ ดําเนินงาน

การศึกษาวิจัยชิ้นนี้เป9นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ แบบกรณีศึกษา ข$อมูลที่ได$เก็บรวบรวมจากการ สังเกตการณแบบไม*มีส*วนร*วม การสัมภาษณเชิงลึกแบบกึ่งมีโครงสร$าง และการจัดทําการสนทนากลุ*ม จากผู$ที่ เกี่ยวข$องกับการจัดทําบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคมให$แก*ผู$สูงอายุและผู$พิการของเทศบาลเมืองเมือง แกนพัฒนา 14 กลุ*ม จํานวนทั้งหมด 328 คน ประกอบด$วย ผู$บริหารเทศบาล, เจ$าหน$าที่เทศบาล, สมาชิกสภา เทศบาล, ประธานชมรมผู$สูงอายุ, ประธานชุมชน, อาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมู*บ$าน (อสม.), เจ$าหน$าที่ คลินิกชุมชน, เจ$าหน$าที่ประจําศูนยสามวัย, เจ$าหน$าที่ประจําโรงพยาบาลส*งเสริมสุขภาพ , ตัวแทนจากมูลนิธิ สร$างสรรคคนพิการ, ผู$สูงอายุ, อาสาสมัครดูแลผู$สูงอายุ (อผส.), ผู$พิการ, ตลอดจนผู$ดูแลผู$พิการ โดยนําข$อมูล ที่ได$ไปวิเคราะหข$อมูลแบบอุปนัย (Analytic induction) (สุภางค จันทวานิช, 2552) และเขียนบรรยาย สรุปผล

โดยก*อนที่เทศบาลจะมีการพิจารณาตัดสินใจจัดทําบริการสาธารณะหรือสวัสดิการสังคมประเภทใด ประเภทหนึ่งขึ้นมาให$กับกลุ*มคนดังกล*าวนั้น ทางเทศบาลจะทําการสํารวจและเก็บรวบรวมข$อมูล ป+ญหา ความต$องการของกลุ*มเปrาหมายซึ่งก็คือกลุ*มผู$สูงอายุและผู$พิการในเขตพื้นที่ก*อนที่จะเริ่มดําเนินการจัด ให$บริการ โดยวิธีการที่หลากหลาย ไม*ว*าจะเป9นการทําประชาคมของทุกชุมชน เป9นการทําประชาคมร*วมกัน ระหว*างตัวแทนของกลุ*มผู$สูงอายุ กลุ*มแม*บ$าน กลุ*มเกษตรกรรม และกลุ*มเด็กและเยาวชน ตามวัน เวลา และ สถานที่ที่คนในชุมชนทําการตกลงและนัดหมายกับทางเทศบาล โดยมากมักจะถูกจัดขึ้นที่วัดซึ่งถือเป9นศูนยรวม จิตใจของคนในชุมชนในช*วงเวลาหัวค่ํา เพราะเป9นช*วงเวลาที่ทุกคนว*างเว$นจากการประกอบอาชีพ ซึ่งผลที่ได$ จากทําประชาคมในแต*ละครั้งนั้นทางเจ$าหน$าที่จากกองสวัสดิการสังคมของเทศบาลจะเป9นผู$รวบรวมข$อมูล

ทางศูนยแพทยยังมีบริการรถรถพยาบาลระดับกลาง (Basic life support) ที่คอยให$บริการแก*ผู$ป‚วยที่ไม* สามารถเดินทางมารับบริการที่ศูนยแพทยได$ด$วยตนเอง ซึ่งส*วนใหญ*พบว*าจะเป9นผู$สูงอายุและผู$พิการที่มี ป+ญหาบกพร*องทางการเคลื่อนไหว เพียงกดหมายเลขโทรศัพทไปยังเลขหมายที่กําหนดขึ้นโดยเฉพาะ หรือที่ เรียกว*า สายด*วน ได$ตลอด 24 ชั่วโมง เป9นต$น

แต*ทว*าการให$บริการเชิงตั้งรับที่ศูนยแพทยยังไม*ครอบคลุมและเพียงพอต*อความต$องการของผู$สูงอายุ และผู$พิการบางกลุ*ม ซึ่งความคิดเห็นดังกล*าวได$มาจากการพบปะพูดคุยกันระหว*างผู$สูงอายุ ผู$พิการ และผู$ดูแล กับสมาชิกสภาเทศบาล ในขณะที่สมาชิกสภาเทศบาลของทั้ง 3 เขต ลงพื้นที่แจกเบี้ยยังชีพร*วมกับเจ$าหน$าที่ ของเทศบาลเป9นประจําทุกเดือน โดยในระหว*างที่มีการแจกเบี้ยยังชีพนั้นจะมีกลุ*มผู$สูงอายุ ผู$พิการ และผู$ดูแล เข$ามาพูดคุยกับสมาชิกสภาเทศบาลด$วยความสนิทสนม โดยให$ข$อเสนอแนะถึงการจัดให$บริการด$านสุขภาพใน รูปแบบอื่นๆ นอกเหนือไปจากการตรวจรักษาที่ศูนยแพทย ประกอบไปด$วยบริการ 2 ลักษณะที่สําคัญ คือ การ ฟ“”นฟูสมรรถภาพ และการปrองกันและสร$างเสริมสุขภาพ โดยบริการที่เน$นการฟ“”นฟูสภาพร*างกายจะมุ*งไปที่ ผู$สูงอายุและผู$พิการที่ไม*สามารถเคลื่อนไหวร*างกายได$ ต$องอาศัยอยู*เฉพาะในบริเวณบ$าน เป9นกลุ*มคนที่ เทศบาลสํารวจพบในขณะที่เทศบาลลงพื้นที่ออกเยี่ยมบ$าน (Home Health Care) ประชาชนในเขตเทศบาล ซึ่งเป9นการลงพื้นที่ร*วมกันระหว*างทีมดูแลสุขภาพ ประกอบด$วย เจ$าหน$าที่ของเทศบาล ผู$นําชุมชน อสม. อผส. สมาชิกสภาเทศบาล ประธานผู$สูงอายุ ร*วมกับทีมสหวิชาชีพซึ่งประกอบไปด$วย นักกายภาพบําบัดและนัก กิจกรรมบําบัด โดยการลงพื้นที่ในแต*ละครั้งนั้น ผู$มีส*วนเกี่ยวข$องที่กล*าวมาข$างต$นจะมีการประชุมร*วมกัน เพื่อ กําหนดรายละเอียดที่จําเป9น หลังจากนั้นทางเจ$าหน$าที่ของเทศบาล ผู$นําชุมชน อสม. อผส. สมาชิสภาเทศบาล และประธานผู$สูงอายุในแต*ละเขตก็จะนําข$อมูลดังกล*าวไปประชาสัมพันธให$แก*คนในพื้นที่ของตนได$รับทราบ ผ*านทางเสียงตามสาย วิทยุชุมชน รถประชาสัมพันธของเทศบาล หรือการพบปะพูดคุยร*วมกัน และพอถึงวันที่ มีการออกเยี่ยมบ$านแต*ละฝ‚ายก็จะให$บริการตามหน$าที่ของตน ไม*ว*าจะเป9นการสํารวจและรวบรวมข$อมูลและ ความต$องการของผู$สูงอายุและผู$พิการโดยเจ$าหน$าที่ของกองสวัสดิการสังคม สําหรับเจ$าหน$าที่กองสาธารณสุข และสิ่งแวดล$อมจะทําการสํารวจสภาพชีวิตความเป9นอยู*ของกลุ*มเปrาหมาย เพื่อดําเนินการปรับปรุง

1 ผู$สูงอายุและผู$พิการที่มีป+ญหาทางด$านการเคลื่อนไหว จะหมายถึง ผู$สูงอายุและผู$พิการในเขตเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา ซึ่งแบ*งออกเป9น 2 กลุ*ม คือ 1) กลุ*มที่ไม*สามารถช*วยเหลือตัวเองได$ เช*น ผู$ที่ป‚วยเป9นโรคหลอดเลือดสมองหรือ อัมพฤกษ อัมพาต 2) กลุ*มที่ยังสามารถ

ช*วยเหลือตนเองได$บ$าง แต*จําเป9นต$องมีกายอุปกรณ เช*น ไม$เท$า รถเข็น หรือคนเข$าช*วยเหลือให$ตนสามารถดําเนินชีวิตได$ตามอัตภาพ ซึ่ง

สภาพแวดล$อมความเป9นอยู*ให$มีความเหมาะสมยิ่งขึ้น นอกจากนั้นยังมีการฟ“”นฟูสมรรถภาพให$แก*ผู$สูงอายุและ ผู$พิการโดยนักกายภาพบําบัดและนักกิจกรรมบําบัด มีการตรวจสุขภาพเบื้อต$น เช*น การวัดความดันโลหิต การ ตรวจชีพจร จากนั้นจะทําการประเมินกิจวัตรประจําวันขั้นพื้นฐาน ทําการซักประวัติและข$อมูลทั่วไป ประวัติ การเจ็บป‚วยและข$อมูลทางการแพทยของผู$สูงอายุและผู$พิการ เพื่อให$คําแนะนําด$านสุขภาพและออกแบบ โปรแกรมฟ“”นฟูสมรรถภาพที่เหมาะสมกับผู$สูงอายุและผู$พิการในแต*ละกรณี พร$อมกันนี้ยังมีการจัดทําแผนการ ติดตามการเยี่ยมบ$าน เพื่อให$ผู$สูงอายุและผู$พิการกลุ*มดังกล*าวได$รับการดูแลอย*างต*อเนื่อง หลังจากนั้นทางผู$ที่ เกี่ยวข$องก็จะมีการจัดประชุมร*วมกันอีกครั้ง เพื่อสรุปผลการดําเนินการสําหรับนําไปเป9นข$อแก$ไขปรับปรุงการ ลงพื้นที่ให$บริการในครั้งต*อไป ส*วนบริการลักษณะที่สอง เป9นการปrองกันและเสริมสร$างสุขภาพให$แก*ผู$สูงอายุ และผู$พิการ ในกลุ*มที่ยังไม*มีอาการเจ็บป‚วยถึงขั้นที่จะต$องไปเข$ารับการรักษาที่ศูนยแพทยหรือจําเป9นที่จะต$อง รับการฟ“”นฟูสมรรถภาพ แต*ทว*าคนกลุ*มดังกล*าวก็ยังคงต$องการการดูแลจากเทศบาล ดังนั้นจึงควรจัดให$มี บริการในรูปแบบของการปrองกันไม*ให$เกิดโรคหรือเจ็บป‚วย และมีการเสริมสร$างสุขภาพร*างกายให$แข็งแรงด$วย วิธีการที่เหมาะสม ดังนั้น ทางเทศบาลจึงได$มีความคิดที่จะสนับสนุนให$ผู$สูงอายุและผู$พิการในชุมชนต*างๆ ได$ เลือกและกําหนดจัดกิจกรรมการออกกําลังกายตามความสนใจของผู$สูงอายุและผู$พิการในแต*ละชุมชน ทําให$ได$ กิจกรรมการออกกําลังกายที่แตกต*างกัน อาทิ บางชุมชนผู$นําชุมชนจะเป9นผู$กําหนดให$จัดหาเครื่องออกกําลัง กายมาไว$ให$บริการภายในชุมชน เช*น บริเวณข$างวัด ลานอเนกประสงคของชุมชน หรือบริเวณบ$านของผู$นํา ชุมชนเอง บางชุมชนเลือกออกกําลังกายด$วยการรํากระบี่กระบอง โดยกิจกรรมดังกล*าวทางผู$สูงอายุจะทําการ ตกลงร*วมกันภายในชุมชนเกี่ยวกับช*วงเวลา วัน หรือสถานที่ในการจัดกิจกรรม โดยเทศบาลจะเป9นผู$สนับสนุน งบประมาณ นอกเหนือไปจากนั้นยังมีกิจกรรมการออกกําลังกายร*วมกันระหว*างผู$สูงอายุที่ศูนยสามวัย ซึ่ง ตั้งอยู*บริเวณด$านหลังของที่ทําการเทศบาล กิจกรรมดังกล*าวนี้จะมีเจ$าหน$าที่ของศูนยซึ่งเป9นคนในชุมชนเอง เป9นผู$อํานวยความสะดวกและกําหนดตารางวัน เวลา ให$แต*ละชุมชนได$มาออกกําลังกายร*วมกัน โดยกิจกรรม การออกกําลังกายภายในศูนยจะมีการออกกําลังกายด$วยเครื่องออกกําลังกายที่เป9นสากล เช*น ลู*วิ่ง จักรยาน ไฟฟrา และการออกกําลังกายด$วยเครื่องออกกําลังกายที่ทําขึ้นเองด$วยวัสดุและภูมิป+ญญาของคนในชุมชน โดย จะมีการดัดแปลงรูปร*างลักษณะการใช$งานเครื่องออกกําลังกายดังกล*าวให$เหมาะสมกับผู$สูงอายุ เช*น เครื่อง บริหารแขนรูปวงล$อลักษณะเดียวกับล$อรถจักรยานติดบนผนังของศูนย และเครื่องบริหารแขนที่ทําเป9นเชือก แขวนกับลูกรอกเอาไว$ดึงออกกําลังกายแขนเช*นกัน สําหรับการมาออกกําลังกาย ณ ศูนยแห*งนี้ ทางเทศบาล จะจัดรถรางไว$คอยให$บริการรับส*งโดยไม*คิดค*าใช$จ*ายเช*นเดียวกับที่จัดให$บริการแก*ผู$สูงอายุและผู$พิการมายัง ศูนยแพทย

จากบริการที่ได$กล*าวไว$ข$างต$นจะเห็นได$ว*าเทศบาลให$ความสําคัญต*อบริการด$านสุขภาพแก*ผู$สูงอายุ และผู$พิการ เนื่องจากป+ญหาด$านดังกล*าวมักส*งผลกระทบต*อการดําเนินชีวิตประจําวันของผู$สูงอายุและผู$พิการ โดยเทศบาลได$รับความช*วยเหลือและสนับสนุนจากภาคส*วนต*างๆ ไม*ว*าจะเป9นหน*วยงานภาครัฐ อาทิ โรงพยาบาลแม*แตงที่ให$การสนับสนุนในส*วนของบุคลากรทางการแพทย ยา เวชภัณฑ และงบประมาณในการ จัดตั้งและใช$ในการดําเนินงานของศูนยแพทยชุมชนเมืองแกน นอกจากนั้นยังได$รับการสนับสนุนจากสํานักงาน สาธารณสุขอําเภอแม*แตงในการจัดส*งอาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมู*บ$าน (อสม.) มาให$บริการด$าน สาธารณสุขแก*ประชาชนในเขตเทศบาล ซึ่งรวมถึงกลุ*มผู$สูงอายุและผู$พิการเป9นอย*างดี รวมถึงสํานักงาน หลักประกันสุขภาพแห*งชาติ (สปสช.) ที่สนับสนุนงบประมาณสําหรับจัดกิจกรรมและโครงการดังกล*าว ทําให$ เทศบาลสามารถจัดให$บริการทางด$านสุขภาพที่ครอบคลุมทั้งในส*วนของการรักษา การฟ“”นฟูสมรรถภาพ การ

อยู*ในเขตเทศบาลนั้นมักถูกปล*อยปะละเลยให$อยู*บ$านตามลําพัง ลูกหลานต*างพากันออกจากบ$านไปประกอบ อาชีพและไปศึกษาเล*าเรียน เมื่อเทศบาลจัดกิจกรรมให$ผู$สูงอายุและผู$พิการได$เข$าไปมีส*วนร*วม ได$มาพบปะ พูดคุย และทํากิจกรรมร*วมกัน ไม*ว*าจะเป9นการออกกําลังกาย การรับประทานอาหารร*วมกัน หรือการพา ผู$สูงอายุไปทัศนศึกษาภายนอกชุมชน หรือจัดกีฬาสานสัมพันธระหว*างผู$สูงอายุและผู$พิการกับคนในชุมชน กิจกรรมเหล*านี้ก็จะช*วยให$ผู$สูงอายุและผู$พิการไม*รู$สึกโดดเดี่ยว หรือหดหู* รู$สึกว*าตนยังมีคุณค*า ซึ่งถือเป9นการ เสริมสร$างสุขภาพกายและสุขภาพใจควบคู*กันไป เช*นเดียวกับกิจกรรมที่อาสาสมัครดูแลผู$สูงอายุที่บ$าน (อผส.) ซึ่งเป9นคนในชุมชน ได$รวมตัวกันนิมนตพระสงฆซึ่งเป9นที่เคารพสักการะและเป9นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของคนใน ชุมชนโดยเฉพาะผู$สูงอายุให$ไปเทศนา และให$ศีลให$พร แก*ผู$สูงอายุและผู$พิการที่ไม*สามารถเดินทางมาทําบุญที่ วัดได$ ทําให$ผู$สูงอายุและผู$สูงอายุมีกําลังใจที่จะต*อสู$กับโรคภัยไข$เจ็บที่ตนกําลังเผชิญ นอกจากผลดีที่เกิดขึ้นใน ด$านสุขภาพกายและสุขภาพจิตแล$วนั้น ยังมีผลดีในด$านอื่นๆ ที่เกิดขึ้นอันเนื่องมาจากการออกเยี่ยมบ$าน (Home Health Care) อาทิ การมีฐานข$อมูลที่สามารถนําไปใช$ประโยชนในการจัดทําบริการด$านอื่นๆ ให$แก* ผู$สูงอายุและผู$พิการ ไม*ว*าจะเป9นการนําข$อมูลดังกล*าวไปตรวจสอบผู$สูงอายุและผู$พิการที่ยังไม*ได$ขึ้นทะเบียน ให$ได$รับการขึ้นทะเบียน เพื่อรับสิทธิต*างๆ ตามที่กฎหมายกําหนด โดยจะมีเจ$าหน$าที่จากกองสวัสดิการสังคม เข$ามาให$ความรู$เกี่ยวกับสิทธิต*างๆ ที่จะได$รับหลังการขึ้นทะเบียน เช*น สิทธิในการได$รับเบี้ยยังชีพผู$สูงอายุและ ผู$พิการ สิทธิในการได$รับความช*วยเหลือด$านกฎหมาย ตลอดจนให$คําแนะนําเกี่ยวกับขั้นตอนการขึ้นทะเบียน แก*ผู$สูงอายุ ผู$พิการ และผู$ดูแล นอกจากนั้นฐานข$อมูลที่ได$จากการสํารวจยังช*วยให$เทศบาลทราบถึงความ ต$องการในด$านอื่นๆ ที่จําเป9นต*อการดํารงชีวิตของผู$สูงอายุและผู$พิการ ตัวอย*างเช*น ผู$สูงอายุและผู$พิการบาง รายต$องการปรับปรุงซ*อมแซมที่พักอาศัยให$มีความเหมาะสม ให$ตนสามารถใช$ชีวิตประจําวันได$ด$วยตนเอง โดย ที่ไม*ต$องพึ่งพาหรือเป9นภาระของคนในครอบครัวที่ต$องมาคอยดูแลตนเองอยู*ตลอดเวลา ซึ่งหากเทศบาลสํารวจ พบว*าที่อยู*อาศัยมีลักษณะที่ไม*เหมาะสมตามที่ได$รับแจ$ง ทางเทศบาลก็จะเร*งดําเนินการปรับปรุง ซ*อมแซม ต*อไป , ผู$สูงอายุและผู$พิการบางกลุ*มต$องการการสนับสนุนด$านอาชีพเพื่อให$ตนมีรายได$ เทศบาลก็จะมอบเงิน สนับสนุนการรวมตัวจัดตั้งกลุ*มอาชีพให$แก*ผู$สูงอายุ เช*น กลุ*มจักสาน กลุ*มบายศรี สําหรับผู$พิการก็เช*นกันทาง เทศบาลได$จัดตั้งกองทุนหมุนเวียนสําหรับผู$พิการ เพื่อให$ผู$พิการและผู$ดูแลผู$พิการมีโอกาสได$กู$ยืมเงินจาก กองทุนเพื่อนําไปประกอบอาชีพ ซึ่งเงินที่นํามาใช$ในกองทุนดังกล*าวนั้นเป9นเงินรางวัลที่ได$รับจากการประกวด โครงการที่เกี่ยวกับการดูแลผู$พิการของสํานักงานส*งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตผู$พิการแห*งชาติ เป9นจํานวน เงิน 100,000 บาท โดยทางเทศบาลจะเป’ดโอกาสให$ผู$พิการ ผู$ดูแลผู$พิการ ได$เข$ามามีส*วนร*วมในการ ดําเนินงานของกองทุนผ*านการเป9นคณะกรรมการกองทุนร*วมกับเจ$าหน$าที่ของเทศบาล เพื่อให$กองทุนเกิด ความยั่งยืน, ผู$สูงอายุและผู$พิการบางรายต$องการกายอุปกรณ เช*น ไม$เท$า แว*นสายตา รถเข็น เพื่อให$ตน สามารถใช$ชีวิตประจําวันได$อย*างเป9นปรกติ ทางเทศบาลก็จะให$สมาชิกสภาเทศบาล ผู$นําชุมชน ตลอดจน ประธานผู$สูงอายุสํารวจหาผู$สูงอายุและผู$พิการในเขตความรับผิดชอบของตนที่มีความต$องการ จากนั้นเทศบาล ก็จะดําเนินการจัดหางบประมาณและหน*วยงานที่จะเข$ามาให$การช*วยเหลือและสนับสนุนในส*วนของกาย อุปกรณ เป9นต$น

(Home Health Care)

การจัดทําบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคมของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา จะยึด กลุ*มเปrาหมายและผู$ที่เกี่ยวข$องเป9นส*วนสําคัญในการกําหนดและออกแบบบริการเหล*านั้น เพื่อให$ประชาชน ผู$รับบริการโดยเฉพาะผู$สูงอายุและผู$พิการในพื้นที่มีคุณภาพชีวิตที่ดี ก*อให$เกิดการพัฒนาอย*างยั่งยืน ดังนั้นจึง ได$มีการสนับสนุนให$ประชาชนในเขตเทศบาล ซึ่งรวมถึงผู$สูงอายุและผู$พิการได$เข$ามามีส*วนร*วมในการจัดทํา

1. การเนนผูใชบริการเปGนศูนย/กลางในการออกแบบบริการสาธารณะและสวัสดิการ โดยในการ จัดทําบริการต*างๆ ทางเทศบาลได$เป’ดโอกาสให$ผู$สูงอายุและผู$พิการ ได$เข$ามามีส*วนร*วมในการระบุถึงป+ญหา และความต$องการของตนร*วมกับผู$ที่เกี่ยวข$อง ผ*านช*องทางต*างๆ ไม*ว*าจะเป9นการทําประชาคม การเรียกร$อง ผ*านสมาชิกสภาเทศบาล หรือผ*านทางเจ$าหน$าที่ของเทศบาลขณะลงพื้นที่ออกเยี่ยมผู$สูงอายุและผู$พิการในแต* ละชุมชน เพื่อให$บริการที่จัดทําขึ้นมีความครอบคลุมและสามารถตอบสนองต*อความต$องการของผู$สูงอายุและ ผู$พิการในทุกด$าน ไม*ว*าจะเป9นด$านสุขภาพ ด$านจิตใจ ด$านที่อยู*อาศัย ด$านคุณภาพ และบริการที่ก*อให$เกิดการ พัฒนาอย*างยั่งยืน ซึ่งสอดคล$องกับงานของ F. Ponsignon, P.A. Smart and R.S. Maull (2011)ที่เน$น ความสําคัญของการเข$ามามีส*วนร*วมกับการออกแบบบริการ นอกจากนั้นภาครัฐยังควนเน$นการให$บริการที่ให$ ข$อมูลและสนับสนุนให$มีการร*วมมือกันในทุกภาคส*วนของสังคมชุมชนในแต*ละพื้นที่ (Denhardt and Denhardt, 2007 อ$างในพจนา, 2556)

2. การออกแบบบริการอย%างสรางสรรค/ ซึ่งนอกเหนือจากการเป’ดโอกาสให$ผู$สูงอายุและผู$พิการซึ่ง ถือเป9นกลุ*มเปrาหมายได$เข$าร*วมในการออกแบบบริการแล$วนั้น ยังพบว*าผู$ที่มีส*วนเกี่ยวข$องกับการจัดทําบริการ ดังกล*าวไม*ว*าจะเป9นเจ$าหน$าที่ของเทศบาล สมาชิกสภาเทศบาล ประธานชมรมผู$สูงอายุ อสม. อผส. แพทย นัก กายภาพบําบัดที่ประจําอยู*ที่ศูนยแพทย ซึ่งถือว*าเป9นหนึ่งในกลไกของการให$บริการก็ยังมีโอกาสได$เข$าไปมีส*วน ร*วมในการออกแบบบริการด$วยเช*นกัน อาทิ บริการด$านสุขภาพ ที่ไม*ได$ให$บริการเฉพาะการรักษาโรคทั่วไป เท*านั้น แต*แพทยยังตระหนักถึงโรคที่มักเกิดขึ้นกับผู$สูงอายุและผู$พิการ ไม*ว*าจะเป9นโรคความดัน โรคหัวใจ จึง ได$มีการจัดให$บริการคลินิกเฉพาะโรคขึ้น อีกทั้งยังมีบริการรถรางและรถพยาบาลคอยรับส*ง เพราะเห็นว*า ผู$สูงอายุส*วนใหญ*ไม*สามารถเดินทางมารับบริการได$ด$วยตนเอง นอกจากนั้นยังได$เพิ่มเติมในส*วนของบริการที่ เน$นการปrองกันและส*งเสริมสุขภาพให$แก*ผู$สูงอายุและผู$พิการด$วยกิจกรรมการออกกําลังกายร*วมกัน การสร$าง ลานออกกําลังกายให$แก*ผู$สูงอายุในแต*ละชุมชน และเน$นการบริการด$านการฟ“”นฟูสมรรถภาพให$แก*ผู$สูงอายุ และผู$พิการที่มีป+ญหาทางด$านการเคลื่อนไหว โดยมีนักกายภาพบําบัดมาเป9นผู$ออกแบบโปรแกรมการฟ“”นฟูที่ เหมาะสมสําหรับผู$รับบริการแต*ละคน บริการที่กล*าวมาข$างต$นเน$นอรรถประโยชนต*อผู$ผู$สูงอายุและผู$พิการ เฉพาะรายเป9นหลัก ถือเป9นบริการในรูปแบบ Utility – Individual base welfare/ service ตามแนวคิดของ Sandy Ng (2007) นอกจากนั้นเทศบาลยังจัดให$มีบริการแก*ผู$สูงอายุและผู$พิการในด$านอื่นๆ ไม*ว*าจะเป9นด$าน อาชีพ ที่เทศบาลสนับสนุนเงินในการดําเนินงานของกลุ*มผู$สูงอายุของแต*ละชุม การจัดตั้งกองทุนผู$พิการ เพื่อให$ผู$พิการตลอดจนผู$ดูแลนําเงินไปประกอบอาชีพ ส*งผลให$ผู$สูงอายุและผู$พิการมีสภาพชีวิตความเป9นอยู*ที่ดี ขึ้น เกิดความพึงพอใจร*วมกันภายในกลุ*ม ซึ่งสอดคล$องกับการให$บริการในรูปแบบ Utility – Community base welfare/ service ที่เน$นอรรถประโยชนของชุมชนเป9นหลักในการจัดทําบริการสาธารณะและสวัสดิการ สังคม เป9นต$น

ต%อเนื่อง โดย Roth and Menor (2003) ได$กล*าวถึงการออกแบบการจัดทําบริการสาธารณะว*าประกอบด$วย การระบุกลุ*มเปrาหมาย การกําหนดแนวคิดในการให$บริการ และการออกแบบบริการ เช*นเดียวกับการจัด ให$บริการแก*ผู$สูงอายุและผู$พิการในเขตเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา ที่กําหนดให$ผู$สูงอายุและผู$พิการเป9น กลุ*มเปrาหมายในการให$บริการกลุ*มเดียวกัน โดยตระหนักว*าป+ญหาด$านสุขภาพเป9นป+ญหาที่สําคัญของ

ร*วมกับข$อคิดเห็นจาก อสม. ของแต*ละหมู*บ$านมากําหนดผู$ที่จะได$รับการออกเยี่ยม จากนั้นก็จะมีการประชุม ร*วมกันระหว*างทีมที่จะออกเยี่ยมบ$าน เพื่อกําหนดนัดหมาย และแบ*งหน$าที่ ซึ่งเมื่อมีการออกเยี่ยมบ$านแต*ละ ส*วนก็จะปฏิบัติหน$าที่ของตน ซึ่งมีทั้งการสํารวจข$อมูลโดยเจ$าหน$าที่จากกองสวัสดิการสังคม การสํารวจสภาพ ที่พักอาศัยโดยเจ$าหน$าที่กองสาธารณสุขและสิ่งแวดล$อม ตรวจสุขภาพเบื้องต$น พร$อมกับทํากายภาพบําบัด และจัดโปรแกรมการฟ“”นฟูให$โดยทีมสหวิชาชีพ ซึ่งกิจกรรมทั้งหมดจะมีสมาชิกสภาเทศบาล อสม. อผส. คอย ดูแลช*วยเหลือ และหลักจากการออกเยี่ยมบ$านก็จะมีการประชุมร*วมกันอีกครั้งของทีมที่ออกเยี่ยมบ$าน เพื่อ สรุปผลการดําเนินงาน แสดงความคิดเห็นจากการออกเยี่ยมบ$าน เพื่อหาป+ญหา อุปสรรค รวมถึงข$อเสนอแนะ เพื่อนําไปปรับปรุงการกําหนดและการออกแบบรูปแบบบริการการออกเยี่ยมบ$านครั้งต*อไป เป9นต$น

4. การสรางมูลค%าเพิ่มใหแก%บริการ โดยบริการต*างๆ ที่ออกแบบและจัดทําให$แก*ผู$สูงอายุและผู$พิการ ต$องไม*เพียงแต*ให$ผลในรูปของบริการเท*านั้น แต*ต$องก*อให$เกิดประโยชนต*อชุมชนและสังคมร*วมด$วย ทั้งนี้ ภาครัฐควรมองว*าประชาชนเป9นเจ$าของทรัพยากรรัฐเพียงแต*ช*วยให$ทรัพยากรนั้นถูกนํามาใช$ให$เกิดประโยชน มากที่สุด (อ$างแล$ว, 2556) อาทิ ข$อมูลที่จัดเก็บได$จากการลงพื้นที่ออกเยี่ยมบ$าน (Home Health Care) สามารถที่จะนําไปใช$ประโยชนในการจัดให$บริการด$านอื่นๆ เป9นการอาศัยข$อมูลและสารสนเทศเพื่อทําความ เข$าใจกลุ*มผู$รับบริการเช*นเดียวกับแนวคิดของ Adrian Payne ที่มีการนําเอาระบบข$อมูลสารสนเทศมาช*วย สร$างมูลค*าให$เกิดแก*กลุ*มลูกค$า/ผู$รับบริการ นอกจากประโยชนที่เกิดขึ้นจากข$อมูลแล$วนั้นยังพบว*า การจัด กิจกรรมการออกกําลังกายร*วมกันระหว*างผู$สูงอายุ ณ ศูนยสามวัย กิจกรรมดังกล*าวไม*เพียงแต*ส*งเสริมในด$าน สุขภาพร*างกายเท*านั้น แต*ยังก*อให$เกิดคุณค*าทางจิตใจให$ผู$สูงอายุร*วมด$วย เนื่องจากผู$สูงอายุได$มีโอกาสพบปะ ทํากิจกรรม หรือรับประทานอาหารร*วมกัน ทําให$ผู$สูงอายุไม*รู$สึกโดดเดี่ยวหรือหดหู เป9นต$น

5. การมองบริการสาธารณะและสวัสดิการสังคมใหเห็นเปGนองค/รวม โดยเทศบาลไม*ได$มองว*าการ จัดทําบริการและสวัสดิการสังคมให$แก*ผู$สูงอายุและผู$พิการเป9นเพียงภาระหน$าที่ที่ต$องจัดทําตามกฎหมาย เท*านั้น แต*เป9นบริการที่จะช*วยสร$างสุขให$แก*คนในชุมชน เพราะหากผู$สูงอายุและผู$พิการได$รับบริการที่ ครอบคลุม และทั่วถึง ก็จะทําให$คนกลุ*มนี้สามารถดําเนินชีวิตอยู*ได$ด$วยตนเอง โดยที่ไม*เป9นภาระให$แก*คนใน ครอบครัวและสังคม โดยองคกรปกครองส*วนท$องถิ่นจะต$องทําประชาชนเกิดความมั่นใจว*าการให$บริการ สาธารณะจะยืนอยู*บนบรรทัดฐานของความยุติธรรม และความเสมอภาค และองคกรปกครองส*วนท$องถิ่นไม* สนับสนุนการจัดทําบริการสาธารณะโดยคํานึงเพียงความต$องการของประชาชนเป9นรายบุคคล แต*ภาครัฐเน$น บริการที่จะเกิดผลประโยชนสาธารณะให$เกิดขึ้นในสังคม (อ$างแล$ว, 2556) ดังนั้นเทศบาลจึงได$มีการกําหนด กลุ*มผู$รับบริการไว$อย*างชัดเจน เพื่อให$สามารถออกแบบบริการแก*กลุ*มเปrาหมายได$อย*างเหมาะสมและ ก*อให$เกิดความพึงพอใจแก*ผู$รับบริการตามแนวคิดการจัดการลูกค$าสัมพันธของ Adrian Payne (2006) อีกทั้ง การจัดบริการก็ไม*ได$เน$นไปที่การให$บริการเพียงรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งหรือเน$นไปที่ด$านใดด$านหนึ่งเท*านั้น แต* ได$ให$ความสําคัญต*อบริการครอบคลุมทุกด$าน และในแต*ละด$านก็จะมีการจัดรูปแบบบริการและกิจกรรมที่ หลากหลาย ซึ่งก*อให$เกิดประโยชนและความพึงพอใจแก*ผู$สูงอายุและผู$พิการภายในชุมชน

บรรณานุกรม เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา. (2554). แผนพัฒนาสามปZ (พ.ศ. 2555-2557) เทศบาลเมืองเมืองแกน

พัฒนา. ธันยวัฒน รัตนสัค. (2554). โครงการศึกษาวิธีปฏิบัติที่เปGนเลิศ (Best Practice) ดานการจัดสวัสดิการ

พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ. บริษัท ฟrาอภัย จํากัด. พจนา พิชิตป+จจา. (2556). บทวิจารณ/หนังสือ The New Public Service. วารสารรัฐศาสตรและ รัฐประศาสนศาสตร, 3, 1.

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2551). ประมวลสาระชุดวิชา หน%วยที่ 1-7 แนวคิด ทฤษฎี และ หลักการรัฐประศาสนศาสตร/. พิมพครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ. โรงพิมพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

ระพีพรรณ คําหอม. (2554). สวัสดิการสังคมกับสังคมไทย (Social Welfare in The Thai Society).

F.Ponsignon, P.A. Smart and R.S. Maull. (2011). Service delivery system design:

Characteristics and contingencies. International Journal of Operations & Production Management, 31, 3, 324-349.

Sandy Ng, Rebekah Russell-Bennett and Tracey Dagger. (2007). Typology of mass service: the role of service delivery and consumption purpose in classifying service experiences. Journal of Services Marketing. 21, 7 (November), 471-480.

THE STUDY OF WELFARE DELIVERY PROCEDURES OF SINGAPORE

E-mail: [email protected]

การศึกษาเป9นเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยใช$กรอบแนวคิดและทฤษฎีด$านสวัสดิการ สังคม เอกสารและบทความทางวิชาการเกี่ยวกับระบบสวัสดิการของสิงคโปรและประเทศที่ใช$ในการ เปรียบเทียบ รวมถึงการเก็บรวบรวมข$อมูลเชิงสถิติจากแหล*งต*างๆ ที่เกี่ยวข$อง

ABSTRACT

This paper is intended to study the history, characteristics and delivery procedures of Singapore’s social welfare, in order to answer how unique Singapore’s welfare model is and what factors have made its today’s welfare system. This is a qualitative research using grounded theory, academic works and official statistics.

This paper finds that Singapore’s current welfare model is a result of the mix between Western and Eastern ideologies on welfare. Since the system was shaped up under economic constraint, the government initially rejected the idea of welfare state. Instead, minimum social assistance is only provided. Confucianism also plays a major role in creating self-reliance society and in strengthening community bonds. These factors lead to low spending in social welfare programs, while basic expectations are still met. Singapore’s welfare delivery procedures, therefore, still remain in the foreseeable future.

KEYWORDS: Social welfare, Singapore

ความเปGนมา ความสําคัญของปญหา และประเด็นที่ตองการศึกษา

หลังจากได$รับเอกราชในปv ค.ศ. 1965 สิงคโปรภายใต$การปกครองของพรรค People’s Action ได$ ดําเนินการปฏิรูปทางเศรษฐกิจและสังคมหลายประการ ซึ่งส*วนใหญ*เป9นการปฏิรูปที่เกิดขึ้นอย*างต*อเนื่องกับ ระบบบริหารราชการและการบริการสาธารณะ ที่ต*อมาได$รับการยอมรับว*ามีประสิทธิภาพเป9นเลิศที่สุดในทวีป เอเชียแม$แนวทางการปฏิรูปส*วนใหญ*จะมีพื้นฐานมาจากตัวแบบของชาติตะวันตก แต*สิงคโปรเองก็พยายาม ริเริ่ม พัฒนา และประยุกตแนวคิดต*างๆ ให$สอดคล$องกับอัตลักษณของชาติให$ได$มากที่สุด โดยเฉพาะรูปแบบ การจัดระบบสวัสดิการสังคมที่ได$รับการออกแบบให$เหมาะสมกับประเทศของตน และปฏิเสธที่จะดําเนินตาม ระบบสวัสดิการแบบตะวันตก

การเป9นรัฐขนาดเล็กที่ไร$ซึ่งทรัพยากรธรรมชาติและขาดความมีเสถียรภาพทางการเมืองและสังคม กลายเป9นป+จจัยส*งเสริมให$สิงคโปรจําเป9นต$องใช$ยุทธศาสตรในการพัฒนาที่สร$างสรรคและรวดเร็ว เช*น ยุทธศาสตรการพัฒนาประเทศให$ทันสมัย (modernization) และ การพัฒนาให$เป9นประเทศอุตสาหกรรม (industrialization) ซึ่งช*วยปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนสิงคโปรให$สูงขึ้น ความสําเร็จดังกล*าว สามารถ เห็นได$จากสถิติรายได$ประชากรต*อบุคคล (per capita income) ของประเทศที่มักอยู*ในอันดับต$นๆ ของโลก เสมอ โดยอยู*ในอันดับที่ 6 ของโลก จากสถิติในปv 2012 (CIA, 2012) รวมถึงอายุขัยเฉลี่ยที่สูงขึ้นของประชากร ชายและหญิงและอัตราการรู$หนังสือของประชาชนที่สูงถึง 96.4% จากการสํารวจของสํานักสถิติแห*งชาติ สิงคโปรในปv 2012 นอกจากนี้ ผลจากการสํารวจในปv 2012 ยังระบุว*าสิงคโปรเป9นประเทศที่มีคุณภาพชีวิตดี ที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกอีกด$วย (Mercer, 2012)

เมื่อมองย$อนหลับไปในระยะเริ่มแรก สิงคโปรให$ความสําคัญกับนโยบายด$านเศรษฐกิจ และนโยบาย ด$านสังคมที่ช*วยส*งเสริมเปrาหมายด$านเศรษฐกิจเป9นอย*างมาก ในขณะที่ประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคยังคงนิยมการ ดําเนินนโยบายที่เลียนแบบมาจากประเทศตะวันตก สิงคโปรกลับเป9นผู$ริเริ่มการดําเนินนโยบายการค$าเสรี และ

นอกจากนี้ นโยบายด$านสังคมยังเป9นเครื่องมือสําคัญที่ช*วยส*งเสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจ พร$อมๆ กับการปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนชาวสิงคโปร โดยเฉพาะอย*างยิ่งความสําคัญของนโยบายกองทุน ประกันสังคมของสิงคโปร หรือ the Central Provident Fund (CPF) ที่ถูกเชื่อมโยงไว$กับเปrาหมายทาง เศรษฐกิจของประเทศ ในฐานะเครื่องมือที่ช*วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทํางานของประชาชนในประเทศ ใน ประเด็นนี้ ความแตกต*างระหว*าง CPF และกองทุนประกันสังคมของประเทศอื่นๆ อยู*ที่ลักษณะการจัดสรร เงินออมและเงื่อนไขในการใช$เงินออมภายใต$กองทุน CPF

แนวคิดเกี่ยวกับ CPF เกิดขึ้นครั้งแรกในปv 1953 โดยผู$ดูแลอาณานิคมชาวอังกฤษ มีวัตถุประสงค เบื้องต$นในการใช$เป9นกองทุนบํานาญสําหรับผู$ที่เกษียณอายุการทํางาน และเพื่อตอบสนองต*อป+ญหาความ ยากจน อันเป9นผลมาจากสงครามโลกครั้งที่ 2 และการเข$ายึดครองของกองทัพญี่ปุ‚น ต*อมา หลังจากสิงคโปร ได$รับอิสรภาพจากอังกฤษ พรรค People’s Action นําโดย Lee Kuan Yew ได$ทําการปฏิรูปนโยบาย สวัสดิการสังคมใหม* โดยปฏิเสธการใช$ระบบประกันสังคมตามแบบประเทศตะวันตกเพราะเล็งเห็นถึงป+ญหาที่ ประเทศเหล*านั้นต$องเผชิญ ทั้งจากภาระหนี้สาธารณะ และการพึ่งพิงรัฐมากเกินไปของประชาชน อย*างไรก็ดี โครงการ CPF ยังได$รับการสานต*อและขยายการใช$ประโยชนจากกองทุนเพื่อผู$เกษียณอายุงาน ไปสู*การใช$ ประโยชนด$านอื่นๆ ที่ครอบคลุมความต$องการขั้นพื้นฐานของประชาชน เช*น การซื้อที่อยู*อาศัย การศึกษาบุตร สุขภาพ ประกันชีวิต รวมถึงการลงทุนเชิงธุรกิจ ซึ่งแสดงให$เห็นถึงความสัมพันธระหว*าง CFP กับองคกรในภาค ประชาสังคม และตัวแสดงอื่นๆ ในสังคม

จากลักษณะข$างต$น บทบาทของ CPF ในฐานะเครื่องมือประกันรายได$ จึงแตกต*างจากระบบ ประกันสังคมแบบตะวันตกที่อยู*ในรูปของการช*วยเหลือทางรายได$ ในขณะที่ CPF เป9นการกระตุ$นให$เกิดการ เพิ่มรายได$ ทั้งนี้ โดยอาศัยการจัดสรรทรัพยากรขั้นพื้นฐานให$แก*ประชาชนอย*างเท*าเทียมกัน เพื่อให$ประชาชน หมดความกังวล และทําหน$าที่ของตนได$อย*างเต็มที่ ดังนั้น การบริการด$านการศึกษาและที่อยู*อาศัยจึงได$รับ การพัฒนาเป9นอันดับแรก ซึ่งสะท$อนให$เห็นได$จากอัตราการเพิ่มขึ้นอย*างรวดเร็วของโครงการที่อยู*อาศัยและ โรงเรียนของรัฐในช*วงทศวรรษ 1960 ซึ่งเป9นช*วงต$นของการพัฒนาประเทศ (Goh & Gopinathan, 2008)

บทความและเอกสารทางวิชาการจากหลายแหล*ง ระบุถึงลักษณะ กระบวนการ และการจัดและนําส*ง สวัสดิการสังคมของสิงคโปรไว$ค*อนข$างชัดเจนว*า ตั้งอยู*บนฐานของความเป9นหุ$นส*วนระหว*างรัฐและองคกรใน ภาคประชาสังคม แต*ก็ยังคงมีความโดดเด*นและยั่งยืนในแบบฉบับของตนเอง งานวิจัยชิ้นนี้จึงมุ*งศึกษาลักษณะ ของระบบสวัสดิการของสิงคโปร โดยอาศัยแนวคิดระบบสวัสดิการ (welfare system) ร*วมกับทฤษฎี สวัสดิการนิยม (welfarism) และแนวคิดสวัสดิการสังคม (Social Welfare) เป9นเครื่องมือหลักในการวิเคราะห และอธิบายเพื่อนําไปสู*ข$อสรุปในประเด็นการจัดและนําส*งสวัสดิการสังคม และความสัมพันธระหว*างรัฐและตัว แสดงต*างๆ ในสังคมที่เกี่ยวข$อง

นอกจากนี้ การกําหนดนโยบายด$านสวัสดิการสังคมของสิงคโปรยังมีความน*าสนใจ โดยเฉพาะใน ประเด็นด$านบทบาทของผู$นํา ในฐานะผู$กําหนดนโยบาย รวมถึงบทบาทของกลุ*มประชาสังคมที่มีต*อ กระบวนการกําหนดนโยบาย ซึ่งในประเด็นนี้ทฤษฎีการกําหนดนโยบาย (policy-making theory) จะถูก นํามาใช$วิเคราะหร*วมกับแนวคิดเรื่องผู$นํา (leader/leadership) เพื่อใช$อธิบายถึงกระบวนการกําหนดนโยบาย ด$านสวัสดิการ และบทบาทของผู$นําสิงคโปรในกระบวนการดังกล*าว โดยไม*ละทิ้งการพิจารณาถึงบริบทด$าน ประวัติศาสตร สังคม วัฒนธรรม และการเมืองที่เกี่ยวข$อง เช*น แนวคิดลัทธิขงจื้อ (Confucianism) แนวคิด ชุมชนนิยม (communitarianism) เป9นต$น

งานวิจัยที่เกี่ยวข$องกับแนวคิดสวัสดิการและระบบสวัสดิการมีการพัฒนามาเป9นลําดับ และได$รับ การศึกษาต*อยอดอยู*อย*างสม่ําเสมอ เริ่มจากงานของ Esping-Anderson (1990) ที่จําแนกลักษณะของระบบ สวัสดิการออกเป9น 3 ประเภท ได$แก* ระบบสวัสดิการแบบสังคมประชาธิปไตย (social democracy) แบบ อนุรักษนิยม (conservative) และแบบเสรีนิยม (liberal) ซึ่งยังคงถูกใช$เป9นฐานในการศึกษาเกี่ยวกับระบบ สวัสดิการของโลก งานของ Simon Keller (2009) ที่อธิบายถึงหลักแนวคิดสวัสดิการนิยม (welfarism) ซึ่ง มองว*าการจัดสวัสดิการ (welfare) เพื่อความเป9นอยู*ที่ดี (well-being) ของประชาชน ถือเป9นคุณธรรม (morality) ประเภทหนึ่ง รวมถึงให$ความเห็นเกี่ยวกับการระบุถึงลักษณะของการเป9น หรือไม*เป9นสวัสดิการ นิยมของรัฐหนึ่งๆงานของ Christian Aspalter (2001) ที่ศึกษาลักษณะการจัดสวัสดิการสังคมที่มีความ ครอบคลุมทั้งในแง*ของบทบาทของภาครัฐ นโยบายด$านสวัสดิการ และลักษณะการออมเงินของประชาชนใน กองทุนประกันสังคม รวมถึงผลลัพธจากการจัดสวัสดิการที่แตกต*างกันในประเทศต*างๆ โดยเลือกศึกษาระบบ สวัสดิการสังคมใน 8 ประเทศจากหลายทวีปทั่วโลกซึ่งรวมถึงสิงคโปรด$วย Aspalter (2006) ยังได$ทําการศึกษา

ในขณะเดียวกัน ระบบสวัสดิการสังคมสิงคโปร ก็ได$รับความสนใจจากนักวิชาการ นักสังคมสงเคราะห และนักการศึกษาทั่วโลกมาโดยตลอด ซึ่งสะท$อนให$เห็นได$จากผลงานศึกษาวิจัยเกี่ยวกับระบบสวัสดิการสังคม สิงคโปรในแง*มุมต*างๆ ตลอด 5 ทศวรรษ หลังการประกาศเอกราช และความมีอิสระในการดําเนินนโยบาย ด$านสวัสดิการสังคมของรัฐบาลสิงคโปร เช*น งานของ Irene Ng (2004) ศึกษาลักษณะเฉพาะและความยั่งยืน ของระบบสวัสดิการสิงคโปร โดยเปรียบเทียบกับลักษณะของระบบสวัสดิการ 3 ประเภทของ Esping-Anderson และอธิบายสรุปว*า ลักษณะเฉพาะของโครงสร$างของระบบสวัสดิการของสิงคโปรได$รับการ วางแบบแผนให$สอดคล$องกับสภาพเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมแบบสิงคโปรเป9นอย*างดีได$อย*างไรงานของ Philip Mendes (2007) ศึกษาระบบสวัสดิการสังคมสิงคโปรผ*านมุมมองของตนเองในฐานะชาวออสเตรเลีย บนพื้นฐานแนวคิดระบบสวัสดิการตะวันตก โดยอธิบายถึงความซับซ$อนของระบบสวัสดิการสิงคโปร อัน เนื่องมาจากการขับเคลื่อนทางวัฒนธรรม โดยเฉพาะอย*างยิ่ง จากค*านิยมในการพึ่งพาตนเองตามแนวคิดลัทธิ ขงจื้อ (Confucianism)รวมถึงบทบาทของรัฐในการควบคุมดูแล (regulating) และอํานวยความสะดวก (facilitating) เพื่อให$ระบบสวัสดิการของประเทศดําเนินไปอย*างราบรื่น งานของ Tan Ngoh Tiong (2005) อธิบายพัฒนาการของระบบสวัสดิการสังคมสิงคโปรนับตั้งแต*ได$รับเอกราช พร$อมกับศึกษาบริบททาง ประวัติศาสตรที่ส*งผลต*อการพัฒนาและแนวโน$มของระบบสวัสดิการสังคมสิงคโปร เป9นต$น งานศึกษาวิจัย เหล*านี้ ส*วนใหญ*เป9นการศึกษาคุณลักษณะที่สําคัญบนฐานแนวคิดเรื่องสวัสดิการนิยม (Welfarism) ระบบ สวัสดิการ (welfare systems) และแนวคิดสวัสดิการสังคม (Social Welfare)

นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยที่ศึกษาระบบสวัสดิการสิงคโปรผ*านกรอบความคิดทางการเมืองของผู$นํา สิงคโปร เป9นการวิเคราะหความคิดและบทบาทของผู$ที่มีอิทธิพลต*อการวางรากฐานระบบสวัสดิการสังคม สิงคโปร โดยเฉพาะของ Lee Kuan yew และบุคคลใกล$ชิด ซึ่งมีทั้งการหยิบยกเอาคํากล*าววิสัยทัศนในวาระ ต*างๆ รวมถึงบทสัมภาษณในประเด็นที่เกี่ยวข$องกับระบบสวัสดิการมาวิเคราะหและอธิบายว*า เหตุใด Lee Kuan Yew จึงมีความต$องการในลักษณะนั้น เช*น งานวิจัยของ Michael Barr (1998) ที่อธิบายความ เชื่อมโยงระหว*างระบบสวัสดิการสิงคโปรและความคิดการเมืองแบบสังคมนิยมของ Lee Kuan Yew พร$อมกับ การวิเคราะหบทสัมภาษณ Goh Keng Swee อดีตรัฐมนตรีว*าการกระทรวงการคลัง

งานวิจัยที่เน$นศึกษาลักษณะการนําส*งสวัสดิการสังคมของสิงคโปรโดยเฉพาะ เช*น งานของ David Jones (2002) ศึกษาความสัมพันธระหว*างภาครัฐและภาคประชาชน ในกระบวนการส*งมอบสวัสดิการสังคม จากรัฐสู*สาธารณะผ*านองคกรอาสาสมัครบนพื้นฐานของความเป9นหุ$นส*วนทางสังคม งานของ Mui Teng Yap (1991) ที่ศึกษาความตื่นตัวของประชาชนในการมีส*วนร*วมในงานบริการสังคม และบทบาทขององคกร อาสาสมัครในงานสวัสดิการสังคม เป9นต$น งานในลักษณะนี้เป9นการอธิบายถึงภาพรวมและแนวโน$มของการส*ง มอบสวัสดิการสังคมผ*านองคกรอาสาสมัครในสิงคโปร และชี้ให$เห็นถึงบทบาทสําคัญขององคกรเหล*านี้ในการ วางแผนการพัฒนาระยะยาวร*วมกับรัฐบาล

งานที่วิจัยที่เน$นศึกษาลักษณะเฉพาะบางประการ หรือเลือกศึกษานโยบายสวัสดิการที่สําคัญของ สิงคโปร เช*น Jacobs Low (2000) ศึกษาสาเหตุที่ทําให$การใช$จ*ายภาคสาธารณะในงานสวัสดิการสังคมของ กลุ*มประเทศตัวอย*างอยู*ในอัตราที่ต่ํามาก โดยเฉพาะอย*างยิ่ง สิงคโปรและฮ*องกง ที่อัตราการใช$จ*ายอยู*ต่ํากว*า มาตรฐานของกลุ*มประเทศโลกตะวันตกอย*างมีนัยยะสําคัญ หรืองานของ Tan Soo san (2004) ที่ศึกษาระบบ

งานวิจัยเกี่ยวกับระบบสวัสดิการสังคมสิงคโปรที่ใช$ในงานวิจัยชิ้นนี้ ส*วนใหญ*เป9นงานวิจัยจาก ต*างประเทศ ในขณะที่การงานศึกษาวิจัยจากประเทศไทยเกี่ยวกับระบบสวัสดิการสังคมสิงคโปรโดย เฉพาะเจาะจงยังพบได$น$อย โดยมากมักเป9นการยกตัวอย*างในงานศึกษาวิจัยเพื่อวิเคราะหระบบสวัสดิการใน ภาพรวม หรือเป9นการยกตัวอย*างเพื่อเปรียบเทียบในงานศึกษาวิจัยระบบสวัสดิการของไทยหรือเป9นการศึกษา เฉพาะกรณีศึกษาระดับท$องถิ่นในประเทศไทย เช*น งานของ ณรงค เพ็ชรประเสริฐ (2542) ที่ทําการศึกษาวิจัย งานสังคมสงเคราะห และระบบสวัสดิการพื้นฐาน (Social Safety Net) งานของ กิติพัฒน นนทป+ทมะดุลย (2544) ศึกษาและวิเคราะหความเปลี่ยนแปลงและพัฒนาการของงานสังคมสงเคราะห และระบบสวัสดิการ สังคมของประเทศไทย และแสดงให$เห็นถึงแนวทางการส*งเสริมสวัสดิการสังคมที่เหมาะสมกับแต*ละกลุ*มผู$รับ สวัสดิการสังคมเป9นต$น อย*างไรก็ดี แนวคิดหลักในงานศึกษาวิจัยในประเทศไทยเหล*านี้สามารถนํามาใช$ศึกษา ร*วมกับงานวิจัยจากต*างประเทศได$ เพื่อช*วยให$สามารถทําความเข$าใจในบางรายละเอียดได$ง*ายยิ่งขึ้น โดยเฉพาะอย*างยิ่ง ในประเด็นที่เกี่ยวข$องกับนิยามต*างๆ ภายใต$แนวคิดสวัสดิการสังคม เป9นต$น

งานวิจัยชิ้นนี้เป9นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยเป9นการศึกษาเฉพาะกรณี (Case Study Approach) ในรูปของการศึกษาเชิงพรรณนา (descriptive) และแบบมุ*งหาคําอธิบาย (explanatory) โดยใช$กรอบแนวคิดและเครื่องมือทางการวิจัย รวมถึงการเก็บรวบรวมข$อมูลจากแหล*งต*างๆ ที่เกี่ยวข$อง ดังนี้

1 เ พื่ อ ศึ ก ษ า ค ว า ม เ ป9 น ม า ลั ก ษ ณ ะ - เอกสารและบทความทางวิชาการเกี่ยวกับ กระบวนการ และรูปแบบการจัดและ ระบบสวัสดิการของสิงคโปร นําส*งสวัสดิการสังคมของประเทศ - ข$อมูลเชิงสถิติจากหน*วยงานที่เกี่ยวข$อง สิงคโปร

2 เพื่ออธิบายและวิเคราะหลักษณะเฉพาะ - เอกสารและบทความทางวิชาการเกี่ยวกับ ของระบบสวัสดิการของสิงคโปรและ ระบบสวัสดิการของสิงคโปรและประเทศที่ ลักษณะที่เหมือนหรือแตกต*างจากระบบ ใช$ในการเปรียบเทียบ สวัสดิการของประเทศอื่นๆ

- ข$อมูลเชิงสถิติจากหน*วยงานที่เกี่ยวข$อง - ทฤษฎีสวัสดิการนิยม - แนวคิดระบบสวัสดิการ - แนวคิดสวัสดิการสังคม - ทฤษฎีการกําหนดนโยบาย - แนวคิดเรื่องผู$นํา - แนวคิดลัทธิขงจื้อ (Confucianism) - แนวคิดชุมชนนิยม

3 เพื่ออธิบายถึงสาเหตุและป+จจัยที่นําไปสู* - ข$อมูลที่ได$จากการศึกษาในหัวข$อที่ 1

แม$ว*า Lee Kuan Yew อดีตผู$นําสิงคโปร ในฐานะผู$มีอิทธิพลในกระบวนการวางรากฐานระบบ สวัสดิการของประเทศ จะเน$นย้ําในหลายๆ โอกาสว*า สิงคโปร “ไม*ใช*” สังคมสวัสดิการ (welfare) หากแต*เป9น สังคมแห*งความยุติธรรม (fair) และเป9นสังคมที่รัฐบาลให$การสนับสนุนประชาชนที่ทํางานเท*านั้น (workfare) (Tan, 2005) แต*หากพิจารณาลักษณะของนโยบาย และทัศนคติของรัฐบาล Lee K Y ที่เกี่ยวข$องกับสวัสดิการ สังคม ก็ยังถือว*ามีความสอดคล$องกับคําจํากัดความของ ทฤษฎีสวัสดิการนิยม (Welfarism) อยู*บ$าง โดยเฉพาะ ในประเด็นที่ว*าด$วย การให$โอกาสแก*ป+จเจกในการสร$างความเป9นอยู*ให$ดีขึ้นผ*านสวัสดิการซึ่งในที่นี่ หมายถึง ระบบสวัสดิการในรูปแบบเฉพาะแบบสิงคโปร (Singapore-style welfare system)

กองทุนประกันสังคมของสิงคโปร (Central Provident Fund –CPF) เป9นตัวอย*างที่ดีในการอธิบาย ถึงลักษณะสวัสดิการนิยมของสิงคโปร เนื่องจาก CPF ถือเป9นพื้นฐานของนโยบายด$านสังคมและเศรษฐกิจ และส*งผลต*อการดําเนินชีวิตของประชาชนเกือบทุกคนในประเทศ (Tan, 2004) และแม$จะไม*ใช*ระบบ สวัสดิการเต็มรูปแบบตามแบบรัฐสวัสดิการ และไม*มีคําอธิบายเชื่อมโยงระหว*าง นโยบาย CPF และกรอบ ความคิดเรื่องคุณธรรม แต* CPF ก็มีความครอบคลุมความต$องการขั้นพื้นฐานในแง*ต*างๆ ที่จะนําไปสู*ความ เป9นอยู*ที่ดีของประชาชน เช*น ที่อยู*อาศัย สุขภาพ การศึกษา และการลงทุนเป9นต$นดังนั้น ในประเด็นแรก จึง สามารถสรุปได$ว*า กระบวนการจัดสวัสดิการสังคมของประเทศสิงคโปรมีความเป9นสวัสดิการนิยมอยู*ในตัวเอง ทั้งในทางทฤษฎีและในทางปฏิบัติ

ประเด็นที่สอง คือ เมื่อกระบวนการจัดสวัสดิการสังคมของประเทศสิงคโปรมีความเป9นสวัสดิการนิยม อยู*ในตัวเอง จึงมีความไปได$ที่จะวิเคราะหว*า นโยบายสวัสดิการสังคมสิงคโปรจัดอยู*ในรูปแบบใดในแนวคิด ระบบสวัสดิการ อย*างไรก็ตาม หากพิจารณาตามการจําแนกรูปแบบระบบสวัสดิการของ Gøsta Esping Andersen แล$วจะพบว*า นโยบายสวัสดิการสังคมสิงคโปรไม*สามารถจัดอยู*ในรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งได$ แต*เป9น นโยบายที่ผสมผสานคุณลักษณะของแต*ละรูปแบบเข$าไว$ด$วยกัน

รัฐบาลสิงคโปรจัดทํานโยบายสวัสดิการสังคมผ*าน 3 ช*องทาง ช*องทางที่ 1 โดยผ*านการอุดหนุนจาก รัฐบาล ซึ่งรัฐรับภาระเป9นผู$จัดการบริการขั้นพื้นฐานที่สําคัญให$แก*ประชาชน เช*น การบริการด$านการศึกษา การสาธารณสุข และโครงสร$างพื้นฐานและช*องทางที่ 2 โดยผ*านกิจการที่รัฐเป9นผู$ควบคุมลักษณะของช*องทาง ทั้งสองนี้มีความสอดคล$องกับ แนวคิดระบบสวัสดิการแบบสังคมประชาธิปไตย (social democracy welfare system) หรือที่นิยมเรียกว*า ระบบรัฐสวัสดิการ

ตัวอย*างเช*น การที่รัฐบาลสิงคโปรเป9นผู$อุดหนุนค*าใช$จ*ายส*วนใหญ*หรือทั้งหมดในการบริการด$าน การศึกษา และการสาธารณสุขโดยที่ประชาชนจ*ายค*าบริการเพียงจํานวนหนึ่งหรือไม*ต$องจ*ายค*าบริการใดๆ เลย นอกจากนี้ ภายใต$ CPF รัฐบาลยังมีบทบาทเป9นผู$บริการจัดการ การส*งเงินเข$ากองทุนของลูกจ$างและ นายจ$าง รวมไปถึงการกําหนดให$มี บัญชีเงินออมเพื่อการศึกษา (EduSave) และบัญชีเงินออมเพื่อการ รักษาพยาบาล (MediSave) เพื่อสนับสนุนประชาชนที่มีรายได$ต่ํา และกลุ*มชนชั้นกลางให$สามารถมีเงินออม

ในขณะที่ การจัดทํานโยบายสวัสดิการช*องทางที่ 3 โดยผ*านองคกรภาคประชาสังคมหรือองคกร สวัสดิการอาสาสมัคร (voluntary involvement) มีลักษณะตรงกับแนวคิดระบบสวัสดิการแบบอนุรักษนิยม หรือแบบภาคีรัฐ-สังคม (conservative/corporatist welfare system) ซึ่งให$ความสําคัญกับการจัดสวัสดิการ สังคมขององคกรนอกภาคราชการ (NGOs) และหน*วยงานศาสนาเป9นพิเศษ

ป+จจุบัน สิงคโปรมีศูนยและหน*วยงาน (centres) ภายใต$การดําเนินงานขององคกรการกุศล ที่ ให$บริการครอบคลุมและตอบสนองความต$องการของประชาชนในด$านต*างๆ จํานวนราว 278 ศูนยโดยมี กระทรวงพัฒนาชุมชน เยาวชน และกีฬา (Ministry of Community Development, Youth and Sports) เป9นองคกรภาครัฐหลักที่ให$ความช*วยเหลือและอํานวยความสะดวกตามความเหมาะสม ตัวอย*างศูนยและ หน*วยงานที่น*าสนใจ เช*น ศูนยพักคนชราแอดเวนติสต (Adventist Home for the Elders) ซึ่งเป’ดให$บริการ มาตั้งแต*ปv 1981 หรือ สมาคมผู$พิการแห*งสิงคโปร (Disabled People’s Association) ซึ่งเป9นศูนยกลางใน การให$ความช*วยเหลือผู$พิการ ทั้งในด$านสุขภาพ โอกาสในสังคม และความเป9นอยู* มาตั้งแต*ปv 1986 เป9นต$น

อย*างไรก็ดี แม$สิงคโปรจะมีนโยบายส*งเสริมสวัสดิการพื้นฐาน แต*ในเวลาเดียวกัน รัฐบาลสิงคโปรก็ ยังคงเน$นย้ําให$ประชาชนทํางานหารายได$ มากกว*าจะรอรับความช*วยเหลือจากภาครัฐ ประชาชนสิงคโปรจึง ได$รับการปลูกฝ+งให$ดูแลตนเองและครอบครัวจากรายได$ที่ได$รับเป9นหลักสําคัญ มุมมองในประเด็นนี้ จึงมีความ ใกล$เคียงกับแนวคิดระบบสวัสดิการแบบเสรีนิยม (liberal welfare system) มากและถูกวิพากษว*าเป9น รูปแบบหนึ่งของทุนนิยมสวัสดิการ (welfare capitalism) ที่เน$นการสร$างคุณค*าหรือมูลค*าในกิจกรรมต*างๆ เช*น การสร$างอาชีพ หรือ การดําเนินธุรกิจ แทนที่จะเป9นโครงการสวัสดิการจากการเก็บภาษี ที่มักก*อให$เกิด การภาวะพึ่งพิงรัฐจากภาคประชาชน (Aspalter, 2001)

ประเด็นที่ต$องพิจารณาเพิ่มเติมในส*วนนี้คือ ความสําเร็จของรัฐบาลสิงคโปรในการจูงใจประชาชนให$มี ความขยันขันแข็ง และมุ*งมั่นทํางานหารายได$หาเลี้ยงชีพ มักถูกเชื่อมโยงกับแนวคิดลัทธิขงจื้อ (Confucianism) (Ng, 2004) อันเป9นแนวคิดที่ให$ความสําคัญกับบทบาทของสถาบันครอบครัวและชุมชน ใน แง*ของการเป9นสถาบันพื้นฐานในการกล*อมเกลาสมาชิกในครอบครัวและในชุมชนให$มีระเบียบ และมีความ รับผิดชอบและตนเองและต*อสาธารณะ

บทบาทของแนวคิดลัทธิขงจื้อในนโยบายด$านสวัสดิการสังคมของสิงคโปร คือการส*งเสริมค*านิยมให$ บุคคลทํางานให$หนักเพื่อหารายเลี้ยงตนเองและครอบครัว พ*อแม*เป9นผู$หาเลี้ยงบุตรวัยเยาว และเมื่อบุตรเติบโต ขึ้นก็ต$องหาเลี้ยงพ*อแม*เช*นกัน นอกจากนี้ ค*านิยมว*าด$วยการสร$างความมั่นคงของครอบครัวด$วยตนเองนั้น ยัง ถือเป9นความภาคภูมิใจที่บุคคลพึงกระทํา ซึ่งมีความสอดคล$องกับแนวคิด workfare ของ Lee K Y อย*าง ชัดเจนยิ่งไปกว*านั้นในบริบทของสังคมสิงคโปรยังพบว*า แนวคิดลัทธิขงจื้อไม*ได$ถูกส*งเสริมเพียงแต*ในระดับ ครอบครัวเท*านั้น แต*ยังมีการขยายไปสู*ระดับชุมชนอีกด$วย (Ng, 2004)

ประเด็นที่สําคัญอีกประการหนึ่งคือ ไม*ว*าจะเป9นเพราะความตั้งใจ หรือด$วยความเชื่อที่สืบทอดกันมา แต*แนวคิดลัทธิขงจื้อในสิงคโปร ถือว*ามีส*วนสําคัญในการสร$างเสถียรภาพให$แก*สิงคโปรในยุคแรกของการก*อตั้ง ประเทศ ซึ่งต$องเผชิญป+ญหาความขาดแคลนซึ่งทรัพยากรและเงินทุนในการบริหารจัดการประเทศ แม$ใน ป+จจุบัน แนวคิดลัทธิขงจื้อยังคงมีบทบาทในการเป9นเครื่องมือรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ เนื่องจากการ ส*งเสริมให$ป+จเจก ครอบครัว และชุมชนพึ่งตนเองก*อนเรียกร$องความช*วยเหลือจากรัฐบาลนั้น ส*งผลให$การใช$ จ*ายภาคสาธารณะของสิงคโปรอยู*ในอัตราที่ต่ํามาก (Mendes, 2007)

การวิจัยเกี่ยวกับการใช$จ*ายภาคสาธารณะของ Jacob D. Low (2000) แสดงให$เห็นว*า ในปv 1995

มวลรวมในประเทศ (GDP) อยู*ที่ 4.63% ซึ่งน$อยที่สุดเมื่อเทียบกับ ฮ*องกง (6.21%) ไต$หวัน (11.10%) และ เกาหลีใต$ (10.61%)

ผลการวิจัยดังกล*าวยังนําไปสู*ข$อสังเกตที่สําคัญอีกประการหนึ่ง คือ การที่เงินทุนในโครงสร$างระบบ ประกันสังคมสิงคโปรมาจากเอกชนเป9นหลัก (privately financed) (Low, 2000)ตัวอย*างที่ชัดเจนในเรื่องนี้ คือ โครงสร$างของ CPF ที่แม$จะเป9นนโยบายเชิงบังคับจากรัฐ แต*เงินที่ถูกสมทบเข$ากองทุนทั้งจากนายจ$างและ ลูกจ$างนั้น ถือเป9นเงินจากภาคนอกราชการที่ถือครองโดยป+จเจก ซึ่งไม*ได$ถูกจัดสรรสู*สาธารณะ ดังนั้น เงินใน กองทุน CPF จึงถือเป9นเงินทุนจากเอกชน

ข$อสังเกตเพิ่มเติมในเรื่องนี้คือ ภาคการศึกษาพื้นฐานทั้งระบบ รวมถึงภาคสาธารณสุข และภาคที่อยู* อาศัย (housing) บางส*วนอยู*นอกเหนือการจํากัดการใช$จ*ายภาคสาธารณะดังกล*าว ดังที่ได$อธิบายไว$ข$างต$น แล$วว*า รัฐบาลสิงคโปรเป9นผู$อุดหนุนค*าใช$จ*ายส*วนใหญ*หรือทั้งหมดในภาคบริการเหล*านี้ ซึ่งล$วนเป9นบริการที่ ครอบคลุมความต$องการขั้นพื้นฐานตรงตามแนวคิดสวัสดิการพื้นฐาน (social safety net)

แนวคิดสวัสดิการพื้นฐานของสิงคโปร ยังสะท$อนให$เห็นได$จาก โครงการ ComCare (Community Care) ซึ่งเป9นหน*วยงานภายใต$การกํากับของ กระทรวงพัฒนาชุมชน เยาวชน และกีฬา (Ministry of Community Development, Youth and Sports) ที่รัฐบาลกําหนดให$มีขึ้นเพื่อให$บริการด$านสังคม (social service) แก*ประชาชนสิงคโปรที่มีรายได$น$อย โดยสามารถรับบริการและความช*วยเหลือได$ที่ สภาพัฒนาชุมชน (Community Development Councils - CDCs) ในพื้นที่

นอกจากนี้ หลักการบริหารจัดการของ ComCare ยังมีความสอดคล$องอย*างยิ่งกับหลักปฏิบัติที่ รัฐบาลสิงคโปรส*งเสริมให$เกิดขึ้นมาโดยตลอด ไม*ว*าจะเป9น การส*งเสริมให$ประชาชนพึ่งตนเอง โดยทํางานหา เลี้ยงตนเองและครอบครัว การส*งเสริมสถาบันครอบครัวให$เป9นสถาบันแรกเริ่มในการดูแลสมาชิกให$ดํารงชีวิต ในสังคมได$อย*างมีความรับผิดชอบ รวมถึงการส*งเสริมให$กลุ*มชุมชน และองคกรนอกภาครัฐ เข$ามามีส*วนร*วม ในการช*วยเหลือสังคมและผู$ที่ขาดแคลน

ความชัดเจนของนโยบายสวัสดิการพื้นฐาน จึงเป9นคําตอบที่หนักแน*นเพียงพอว*า แนวคิดสวัสดิการ สังคม (Social Welfare) ยังคงมีความสําคัญและมีความจําเป9นต*อประชาชนสิงคโปรแม$ว*ารัฐบาลสิงคโปร โดย Lee Kuan Yew จะปฏิเสธถึงความเชื่อมั่นในระบบสวัสดิการมาโดยตลอดก็ตาม (Barr, 1999)

นอกจากนี้ กลุ*มผู$นํารัฐบาล โดยเฉพาะอย*างยิ่ง Lee Kuan Yew อดีตนายกรัฐมนตรีสิงคโปร และ Goh Keng Swee อดีตรัฐมนตรีว*าการกระทรวงการคลัง ผู$ซึ่งมีความคิดทางการเมืองโน$มเอียงไปทางสังคม นิยม (Socialism) ยังถือว*ามีอิทธิพลต*อการวางรากฐานให$แก*ระบบสวัสดิการแบบสิงคโปรในป+จจุบัน ในขณะที่

เท*าที่จําเป9น (minimum social assistance) มักถูกเชื่อมโยงกับเหตุผลด$านเศรษฐกิจ และความขาดแคลนซึ่ง ทรัพยากร รวมถึงความล$มเหลวและป+ญหาที่เกิดขึ้นกับรัฐสวัสดิการอื่นๆ

แม$รัฐบาลสิงคโปรจะมีความชัดเจนในการต*อต$านนโยบายสวัสดิการสังคมแบบให$เปล*า แต*สําหรับ กองทุนประกันสังคม CPF ที่อาณานิคมอังกฤษเริ่มต$นไว$ ก็ยังคงเป9นเครื่องมือประกันสังคมหลักที่ได$รับการสาน ต*อและปรับเปลี่ยนให$สอดคล$องกับความต$องการขั้นพื้นฐานของประชาชน ซึ่งมีความครอบคลุมทั้งในด$าน การศึกษา สุขภาพ ที่อยู*อาศัย และการใช$ชีวิตหลังเกษียณ โดยรัฐบาลเป9นผู$บริหารจัดการเงินที่ถูกสมทบเข$า กองทุนให$ถูกนําไปใช$จ*ายตรงตามวัตถุประสงค

แนวคิดต*อต$านนโยบายสวัสดิการสังคมแบบให$เปล*าของรัฐบาลสิงคโปรยังส*งผลให$องคกรสวัสดิการ อาสาสมัคร (Voluntary Welfare Organizations – VOWS) เป9นตัวแสดงที่มีบทบาทสําคัญในการจัดบริการ สวัสดิการสังคมด$านอื่นๆ เช*น ศูนยบริการดูแลผู$สูงอายุและผู$พิการหรือศูนยบริการเพื่อพัฒนาฝvมือแรงงาน เป9นต$นโดยมีรัฐบาลเป9นผู$อํานวยความสะดวกและให$การสนับสนุนเท*าที่จําเป9น ซึ่งกรณีนี้ถูกมองว*าเป9นหนึ่งใน ป+จจัยสําคัญที่ทําให$การใช$จ*ายภาคสาธารณะเกี่ยวกับนโยบายสวัสดิการสังคมของสิงคโปร อยู*ในระดับที่ต่ํา อย*างมีนัยยะสําคัญ

ของโครงข*ายความปลอดภัยทางสังคม (Social Safety Net). รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ/ภายใตการ

สนับสนุนของสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, 13-14.

Aspalter, Christian. (2001). Different worlds of welfare capitalism: Australia, the United

States, the United Kingdom, Sweden, Germany, Italy, Hong Kong and Singapore. Canberra (Australia): Australian National University - Asia Pacific School of Economics and Government.

Aspalter, Christian. (2006). The East Asian Welfare Model. International Journal of Social

Welfare, (15), 290-301. Barr, Michael D. (1998). Lee Kuan Yew's 'Socialism' reconsidered. Access: History, 2, (1) 33-54. Esping-Andersen, Gosta. (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism. Cambridge:

Polity.

Jones, David. (2002). Welfare and Public Management in Singapore: A Study of State and Voluntary Sector Partnership. Asian Journal of Public Administration, 24, (1). 57-85. Keller, Simon. (2009). Welfarism. Philosophy Compass, (4), 82-95. Low, Jacobs D. (2000). Low Expenditures on social welfare: do East Asian countries have a

secret?. International Journal of Social Welfare, (9), 2-16.

Mendes, Philip. (2007). An Australian Perspective on Singaporean Welfare Policy.

Social Work and Policy, online journal, 1, (5). Ng, Irene. (2004). How Unique and Sustainable is the Singapore Welfare Model?:

Evaluating Welfare Statism in Singapore Historical and Comparative Context. University of Michigan.

Tan, NgohTiong. (2005). The development of Social Welfare and Social Work in Singapore: Trends and Potentials. Korea: Korean Association of Social Workers.

Tan, Soo San. (2004). The Central Provident Fund: More Than Retirement. Ethos.

UNCTAD. (1993). World Investment Report 1993: Transnational Corporations and Integrated International Production. Nations Publication.

Yap, MuiTeng. (1991). Social Services: The Next Lap. Singapore: Times Academic Press for IPS.

พลเมือง และ ความคาดหวังสาธารณะ

CONCEPT PAPER

การแสดงออกถึงความเป!นพลเมืองของประชาชนในองค&กรปกครองส'วนท)องถิ่น

THE EXPRESSION TO CITIZENSHIP OF PEOPLE IN LOCAL GOVERNMENT 1

นางสาวฐาลินี สังฆจันทร นักศึกษาหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต (การปกครองท-องถิ่น) สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร E-mail: [email protected]

บทคัดย'อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาสภาพการแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองของประชาชน และเพื่อ ศึกษาอิทธิพลของป(จจัยที่เกื้อหนุนหรือเป"นอุปสรรคต*อการแสดงออกถึงความเป"นพลเมือง โดยใช-วิธีวิจัยทั้ง คุณภาพและปริมาณในหน*วยพื้นที่ขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่ได-รับรางวัลกับองคกรปกครองส*วนท-องถิ่น ทั่วไป (ที่ไม*ได-รับรางวัล) มีกรอบการศึกษา 2 ส*วน คือ 1) ลักษณะของความเป"นพลเมือง ได-แก* ลักษณะสิทธิ และหน-าที่พื้นฐานที่พลเมืองรับทราบ และลักษณะของความเป"นพลเมือง ได-แก* ความอดทน ความเป"น เจ-าของทรัพยากร การบูรณาภาพระหว*างความคิดและการปฏิบัติจริง และการรักษาซึ่งสิทธิของผู-อื่น และ 2) ป(จจัยที่เกี่ยวข-องกับการแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองและการดําเนินการขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นใน การแสดงบทบาทและรูปแบบในการเสริมสร-างความเป"นพลเมืองของประชาชน ได-แก* ป(จจัยทางกิจกรรม หรือ โครงการหนึ่งๆ ป(จจัยทางการเมืองระหว*างนักการเมืองท-องถิ่นและผู-นําชุมชน(หรือพลเมือง) ป(จจัยทางการ บริหาร และป(จจัยระหว*างบุคลากรท-องถิ่นกับชุมชน(หรือพลเมือง) ป(จจัยจากองคกรภายนอก ประกอบไปด-วย ส*วนราชการภูมิภาค กลุ*มองคกรไม*แสวงหาผลกําไร และอื่นๆ ป(จจัยด-านโครงสร-างทางสังคม วัฒนธรรม หรือ ค*านิยม

“บทบาทและนโยบายของรัฐ บทบาทและนโยบายของท-องถิ่น ควรมีความสัมพันธอย*างไร กับความ เป"นพลเมือง หรือกลับกัน ความเป"นพลเมืองควรมีบทบาทหรือก*อผลกระทบอย*างไรต*อท-องถิ่นและรัฐ” (ธเนศวร เจริญเมือง,2549) เป"นคําถามที่มีมาเสมอในสังคมประชาธิปไตย อันเป"นผลมาจากความสัมพันธ ระหว*างรัฐกับสังคมที่นับเป"นปฏิสัมพันธ (interaction) มากกว*าฝZายใดฝZายหนึ่งจะเป"นตัวกําหนดแต*ข-างเดียว (เสกสรรค ประเสริฐกุล ใน ฉลอง สุนทราวาณิชย,2538) การศึกษาในเรื่องของความเป"นพลเมืองจึงมี ความสําคัญ เพื่อระมัดระวังคํากล*าวที่ว*า หากเมื่อใดที่ประชาชนอ*อนแอประดุจลูกแกะ ก็จะได-ผู-ปกครอง ประดุจหมาปZา (เดอ จูเวเนล ใน เอนก เหล*าธรรมทัศน,2552)

ในประเทศไทย แนวคิดความเป"นพลเมืองได-รับอิทธิพลจากคําประกาษสิทธิมนุษยชนและพลเมือง ค.ศ.1789 ของฝรั่งเศส ซึ่งได-ปรากฏในรูปของบทบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพในรัฐธรรมนูญไทยหลาย มาตรา (สรภัทร สีระสาพร, 2547) แต*ในทางปฏิบัติ คําว*า ประชาชน ดูจะแพร*หลายและถูกหยิบยกขึ้นมาใช- ทั่วไป ซึ่งในความเป"นจริงแล-ว คําว*า พลเมือง ใช-เพื่อสื่อให-เห็นถึงคนที่มีสํานึกมากกว*าการเป"นเพียงประชาชนผู- รอรับประโยชนจากภาครัฐเท*านั้น (รัฐศิรินทร วังกานนท,2554) โดยเฉพาะในจุดมุ*งหมายของการปกครอง ท-องถิ่นและการกระจายอํานาจที่มุ*งหมายให-เปลี่ยนจากรัฐกิจ เป"นประชากิจ และการเปลี่ยนจาก ราษฎร เป"น พลเมือง (บวรศักดิ์ อุวรรณโณ,2545) ซึ่งถึงแม-ป(จจุบันจะมีการนําแนวคิดการมีส*วนร*วมมาใช-ในการบริหารงาน ภาครัฐอย*างกว-างขวาง แต*ระดับการมีส*วนร*วมเมื่อพิจารณาใน 5 ระดับ ยังอยู*ในระดับของขั้นปรึกษาหารือ (ระดับที่ 3) และขั้นของการสร-างความร*วมมือเป"นหลัก (ระดับที่ 4) (วุฒิสาร ตันไชยและคณะ, มปป.) เท*านั้น มิหนําซ้ํา ยังมีผลการศึกษาความก-าวหน-ากระบวนการกระจายอํานาจในประเทศไทยและข-อเสนอ ตาม โครงการเสริมสร-างความสามารถขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่น เพื่อสนับสนุนการกระจายอํานาจและ ธรรมาภิบาลท-องถิ่น (นครินทร เมฆไตรรัตน และคณะ,2552) ยังพบว*า ป(ญหาของการมีส*วนร*วมของภาค ประชาชนยังไม*เข-าใจและขาดรูปแบบการมีส*วนร*วมที่ทําให-ประชาชนเกิดความเป"นพลเมือง การมีส*วนร*วม โดยมากเป"นการมีส*วนร*วมแบบการรับทราบการดําเนินการขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่น (Inform) ซึ่งเป"น การมีส*วนร*วมในระดับต่ํา ขณะที่การมีส*วนร*วมที่แท-จริงนั้น ประชาชนต-องมีความสมัครใจและมีส*วนร*วมใน การร*วมรับผิดชอบการตัดสินใจ ซึ่งรูปแบบการมีส*วนร*วมในป(จจุบันยังไม*ก*อให-เกิดการมีส*วนร*วมที่แท-จริงใน ฐานะพลเมืองได-อีกด-วย

ในสภาพและทิศทางของการศึกษาเรื่องของความเป"นพลเมืองที่ผ*านมา พบว*า ส*วนใหญ*เป"นการ ศึกษาวิจัยในระบบหลักสูตรของการศึกษาระดับโรงเรียนหรืออุดมศึกษาเพื่อการสร-างหรือการประเมินหลักสูตร และการศึกษาซึ่งเป"นการวิจัยเอกสารถึงแนวคิดที่เกี่ยวข-องกับความเป"นพลเมืองในทางนิติศาสตร เช*น งาน ศึกษาของฉันทนา ไกรสถิตย (2513) เรื่อง การคุ-มครองสิทธิมนุษยชนภายใต-กติการะหว*างประเทศ ว*าด-วย สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองของประเทศไทย, พรพรรณ วีระปรียากูร (2543) เรื่อง การสร-างคุณธรรม ของความเป"นพลเมืองในชุมชนไทย, ป(ญญา จิตตานุ (2550) เรื่อง ป(ญหาทางกฎหมายในการควบคุมบรรทัด ฐานในเชิงรูปธรรม เพื่อการคุ-มครองสิทธิและเสรีภาพพลเมืองตามรัฐธรรมนูญ, แสงรวี ไทยดําริ (2550) เรื่อง ความไว-วางใจในการบริหารรัฐกิจกับความเป"นพลเมืองของประชาชนในกรุงเทพมหานคร, ความสําคัญของคํา ประกาศสิทธิมนุษยชนและพลเมือง ค.ศ.1789 ของฝรั่งเศสที่มีต*อบทบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพตาม รัฐธรรมนูญแห*งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ในทางรัฐศาสตร และการศึกษาเชิงปริมาณ เช*น ลัด

เรื่อง มิติทางสังคมและการเมืองว*าด-วยคุณธรรมของความเป"นพลเมือง: กรณีศึกษาประชาชนของเขตลุ*มน้ํา ปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช, พรพรรณ วีระปรียากูร (2543) เรื่อง การสร-างคุณธรรมของความเป"น พลเมืองในชุมชนไทย และการศึกษาในด-านอื่นๆ ที่อาจมีประเด็นเกี่ยวข-องกับพลเมืองซึ่ส*วนใหญ*จะศึกษาใน ลักษณะใดลักษณะหนึ่ง เช*น การมีส*วนร*วมทางการเมือง หรือการมีส*วนร*วมในกิจกรรมหรือโครงการเท*านั้น ซึ่งอาจทําให-แนวคิดความเป"นพลเมืองอยู*ในลักษณะแตกย*อย รวมทั้งไม*ครอบคลุมถึงพื้นฐานของความเป"น พลเมืองที่แท-จริง เช*น การมีส*วนร*วม ซึ่งในบริบทพลเมือง เป"นการมีส*วนร*วมกับการบริการสาธารณะที่ดําเนิน ไปพร-อมๆกับชีวิตประจําวันได-

ยิ่งไปกว*านั้น ประกอบกับการพัฒนาการทางแนวคิดรัฐประศาสนศาสตร ที่ภายหลังยุคของ New Public Management ที่ถูกใช-มากว*า 3 ทศวรรษ ได-มีการนําเสนอแนวคิด New Public Service โดย Janet

V. และ Robert B. Denhardt (2007) ได-วิพากษวิจารณแนวคิดก*อนหน-าว*า “Government should not

be run like business; it should be run like a Democracy” โดยพวกเขาทั้งสองได-นําเสนอให-ภาครัฐมี ส*วนในการเสริมสร-างประชาธิปไตย โดยบริการพลเมืองในฐานะของเจ-าของทรัพยากร ไม*ใช*ในฐานะลูกค-า โดย การฟ(งเสียงพลเมืองและให-บริการมากกว*าบอกกล*าวแนวทางที่วางไว-ก*อนแล-วแก*พลเมือง (listening more telling, serving more steering)

ด-วยเหตุผลที่กล*าวมาทั้งหมดนั้น ถึงแม-จะพบว*าการศึกษาแนวคิดความเป"นพลเมืองยังมีน-อย ประกอบกับสภาพการมีส*วนร*วมยังครึ่งๆกลางๆอยู*นั้น แต*ในป(จจุบันได-มีการจัดอันดับองคกรปกครองส*วน ท-องถิ่นที่มีความเป"นเลิศในด-านความโปร*งใสและส*งเสริมการมีส*วนร*วมของประชาชนอย*างต*อเนื่อง ซึ่งสะท-อง ให-เห็นว*าการกระจายอํานาจในองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นดังกล*าวประสบความสําเร็จในระดับหนึ่ง ดังเช*น การจัดอันดับของสถาบันพระปกเกล-า ซึ่งมีชื่อว*า รางวัลพระปกเกล-าทองคํา ได-ใช-หลักเกณฑการมอบรางวัล เกี่ยวกับการมีส*วนร*วมของประชาชน นวัตกรรมการมีส*วนร*วม และความพึงพอใจของประชาชนต*อคณะ ผู-บริหาร โดยองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่ได-รับการจัดอันดับให-มีความเป"นเลิศนี้ จะต-องเคยได-รับรางวัล พระปกเกล-าในระดับเป"นเลิศมาแล-วอย*างน-อย 2 ครั้งในระยะเวลา 5 ปx ซึ่ง 1 ในประเภทของรางวัล พระปกเกล-าคือ ความโปร*งใส*และส*งเสริมการมีส*วนร*วมของประชาชน โดยใช-หลักเกณฑการมีส*วนร*วม จึงเป"น ที่น*าสนใจว*า สภาพการแสดงออกของพลเมืองในองคกรที่ได-รับการจัดอันดับเหล*านี้ มีการแสดงออกถึงความ เป"นพลเมืองในลักษณะใดและอย*างไรบ-าง โดยเฉพาะในพื้นที่ขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่ได-รับการจัด อันดับหรือรับรางวัลด-านการมีส*วนร*วม ซึ่งในการศึกษาผู-วิจัยจะศึกษาด-วยการเปรียบเทียบระหว*างองคกร ปกครองส*วนท-องถิ่นที่ได-รับการจัดอันดับและองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นทั่วไป (องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่

ไม*ได-รับการจัดอันดับ หรือไม*ได-รับรางวัลพระปกเกล-าทองคํา) 2 เพื่อให-สามารถตอบคําถามได-ว*า รูปแบบ หรือ บทบาทการส*งเสริมการมีส*วนร*วมขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นป(จจุบัน ได-สร-างความเป"นพลเมืองอย*างไร

หากเหมือนหรือแตกต*างกันนั้น มีเงื่อนไขหรือป(จจัยอะไรบ-างที่เกี่ยวเนื่อง อันจะนําไปสู*การแนะแนวทางการ พัฒนาหรือข-อสรุปในประเด็นของความเป"นพลเมืองอย*างเหมาะสมและรอบด-าน และนําไปสู*การปรับเปลี่ยน หรือการพัฒนาความสัมพันธระหว*างรัฐและพลเมือง เพื่อให-เกิดความสมดุลในความสัมพันธนั้น เหล*านี้จะ กลายเป"นส*วนหนึ่งของการพัฒนาการปกครองตามระบอบประชาธิปไตยให-ประสบผลสําเร็จต*อไป

1. ขอบเขตด)านเนื้อหา: 1) มุ*งศึกษาถึงลักษณะของความเป"นพลเมือง ประกอบด-วย ลักษณะสิทธิ และหน-าที่พื้นฐานที่พลเมืองรับทราบ และลักษณะของความเป"นพลเมือง ได-แก* ความอดทน ความเป"น เจ-าของทรัพยากร การบูรณาภาพระหว*างความคิดและการปฏิบัติจริง และการรักษาซึ่งสิทธิของผู-อื่น 2) มุ*ง ศึกษาป(จจัยที่เกี่ยวข-องกับการแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองและการดําเนินการขององคกรปกครองส*วน ท-องถิ่นในการแสดงบทบาทและรูปแบบในการเสริมสร-างความเป"นพลเมืองของประชาชน ได-แก* ป(จจัยทาง กิจกรรม หรือโครงการหนึ่งๆ ว*ามีผลต*อการมีส*วนร*วมของพลเมืองในโครงการต*อไป หรือเสริมสร-างพลเมือง อย*างไร ป(จจัยทางการเมืองระหว*างนักการเมืองท-องถิ่นและผู-นําชุมชน(หรือพลเมือง) ป(จจัยทางการบริหาร และป(จจัยระหว*างบุคลากรท-องถิ่นกับชุมชน(หรือพลเมือง) ป(จจัยจากองคกรภายนอก ประกอบไปด-วย ส*วน ราชการภูมิภาค กลุ*มองคกรไม*แสวงหาผลกําไร และอื่นๆ พร-อมทั้งวิเคราะหเปรียบเทียบป(จจัยระหว*างพื้นที่ ด-วย ป(จจัยด-านโครงสร-างทางสังคม วัฒนธรรม หรือค*านิยม

2. ขอบเขตด)านพื้นที่: เนื่องจากลักษณะประการหนึ่งของความเป"นพลเมือง คือ การมีส*วนร*วม ผู-วิจัย จึงได-เลือกพื้นที่ที่ได-รับการจัดอันดับหรือได-รับรางวัลในระดับสูงสุดของด-านการมีส*วนร*วม ซึ่งในงานวิจัยนี้ใช- การจัดอันดับของสถาบันประปกเกล-า คือ รางวัลพระปกเกล-าทองคํา ซึ่งมีวัตถุประสงคเพื่อเป"นแรงจูงใจให-แก* องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่เคยได-รับรางวัลพระปกเกล-า พัฒนาต*อยอกการดําเนินงานอย*างต*อเนื่อง ทั้งนี้ ผู-วิจัยได-เลือกรางวัลในประเภทที่ 1 คือ สําหรับองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่มีความเป"นเลิศด-านความโปร*งใส และส*งเสริมการมีส*วนร*วมขอประชาชน ซึ่งเหมาะสมกับคําถามวิจัยมากที่สุด และหน*วยพื้นที่ตรงข-าม คือ องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นทั่วไป ซึ่งหมายถึงองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่ไม*ได-รับรางวัล ผู-วิจัยกําหนดการ เปรียบเทียบโดยให-หน*วยเปรียบเทียบอยู*ในลักษณะหรือคุณสมบัติเดียวกัน เช*น อยู*ในประเภทองคกรปกครอง ส*วนท-องถิ่นเดียวกัน ทําให-มีภาระหน-าที่เดียวกัน มีพื้นที่ จํานวนประชากร งบประมาณที่ใกล-เคียงกัน และ โดยเฉพาะมีลักษณะทางสังคม และวัฒนธรรมที่คล-ายกัน ผู-วิจัยจึงเลือกพื้นที่ที่มีอาณาเขตติดกับองคกร ปกครองส*วนท-องถิ่นที่ได-รับรางวัลภายใต-ลักษณะดังกล*าว ฉะนั้น หน*วยในการวิจัยนี้จึงมี 2 ประเภท คือ 1) องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่ได-รับรางวัลและองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นทั่วไป(ที่ไม*ได-รับรางวัล)

3. ขอบเขตด)านประชากร: นายกเทศมนตรี, ปลัดเทศบาล, พนักงานเทศบาล, สมาชิกสภาเทศบาล, กํานัน, ผู-ใหญ*บ-านหรือผู-นําชุมชน, ประชาคมหมู*บ-าน, ผู-นําหมู*บ-านที่ไม*เป"นทางการ, ประชาชนในพื้นที่, ผู-นํา กลุ*มองคกรชุมชนในพื้นที่ (ถ-ามี), สภาองคกรชุมชน, และกลุ*มองคกรไม*แสวงผลกําไรในพื้นที่ (ถ-ามี)

4. ขอบเขตด)านระยะเวลา: ผู-วิจัยจะดําเนินการเก็บข-อมูลทั้งโดยการสัมภาษณและแบบสอบถาม ในช*วง เมษายน – มิถุนายน พ.ศ.2556

ประโยชน&ที่คาดว'าจะได)รับ

ทราบถึงสภาพความเป"นพลเมืองระดับรากฐาน ซึ่งสะท-อนแนวโน-มของประชาธิปไตย ในฐานะที่ความ เป"นพลเมืองเป"นพื้นฐานของการพัฒนาประชาธิปไตย และแสดงให-เห็นถึงความเหมือนและความต*างของความ เป"นพลเมือง อีกทั้งรูปแบบการส*งเสริมความเป"นพลเมืองระหว*างหน*วยประชากรตัวอย*าง และป(จจัยที่เป"น เงื่อนไขของความสําเร็จหรือล-มเหลวทั้งการแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองของประชาชนและรูปแบบการ ส*งเสริมความเป"นพลเมืองขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่น ยิ่งไปกว*านั้น ยังจะนําไปสู*การสร-างตัวแบบแนว ทางการพัฒนาความสัมพันธระหว*างพลเมืองกับองคกรปกครองส*วนท-องถิ่น ที่ควรส*งเสริมแก*ระบอบการ ปกครองประชาธิปไตยตามจุดมุ*งหมายของการกระจายอํานาจด-วย

ความเป!นพลเมือง มีพัฒนาการมาพร-อมๆกับพัฒนาการทางประวัติศาสตร ดังจะเห็นได-จากลักษณะ ความสัมพันธระหว*างรัฐกับพลเมือง ซึ่งได-บ*งชี้ว*า ในความสัมพันธทิศทางใดทิศทางหนึ่ง ก็จะให-ความสัมพันธ กับบทบาทของคําว*า ความเป"นพลเมืองแตกต*างกัน การนิยามความหมายในลักษณะหนึ่งจึงขึ้นอยู*กับรัฐในแต* ละทิศทางนั้นด-วย การนําของรัฐเป"นไปในทิศทางใด พลเมืองของรัฐย*อมไปในทิศทางนั้นด-วย เกี่ยวกับความ เป"นพลเมืองนักวิชาการได-อธิบายไว-อย*างหลากหลาย และมีพัฒนาการอย*างต*อเนื่อง ตั้งแต*ในยุคกรีก-โรมัน จน ป(จจุบัน จึงอาจจะกล*าวได-ว*า การนิยามความหมายของความเป"นพลเมืองนี้ มีพัฒนาการและเปลี่ยนแปลงอยู* ตลอดเวลา ตราบใดที่ป(จเจกบุคคลยังตั้งคําถามอยู*ว*า เขาควรมีบทบาทหรือความสัมพันธเช*นไรต*อรัฐ และรัฐ ควรมีบทบาทหรือความสัมพันธเช*นไรต*อพลเมือง ดังที่ Janoski (2541 อ-างถึงใน Kenneth Plummer, 2003) เห็นว*า ความเป"นพลเมืองเป"น contested concept เช*นเดียวกับ Pocok (1995 อ-างถึงใน Janet V. Denhardt & Robert B. Denhardt, 2007) ที่อธิบายว*า ตามประวัติศาสตรของแนวคิดความเป"นพลเมืองใน สังคมการเมืองตะวันตกสามารถถูกมองในลักษณะของ unfinished dialogue ระหว*างความคิดกับความจริง

ความเป"นพลเมือง มีความหมายหลากหลายมิติ ครอบคลุมหลากหลายประเด็น มิติแรก ความเป"น พลเมือง เป"นเรื่องของสิทธิและหน-าที่หรือความรับผิดชอบ (rights and obligations)(Janet V. Denhardt & Robert B. Denhardt, 2007: Janoski, 1998 ใน Kenneth Plummer, 2003: T.H. Marshall, 1950: ธเนศวร เจริญเมือง, 2551: รัชดา หงสลดารมภ, 2518) มิติสอง เป"นเรื่องของการตระหนักในการบริการ สาธารณะ หรือการขับเคลื่อนการบริการสาธารณะด-วยพลเมือง (Evans and Boyte,1986: Janet V. Denhardt & Robert B. Denhardt, 2007: Nancy Fraser ใน Kenneth Plummer, 2003) ซึ่งดังได-กล*าว มาแล-วว*า ความหมายของความเป"นพลเมืองขึ้นอยู*กับปฏิสัมพันธระหว*างรัฐกับพลเมืองในพื้นที่นั้น ลักษณะ ของความเป"นพลเมืองก็เช*นเดียวกัน ที่มีความแตกต*างระหว*างพื้นที่อย*างใดอย*างหนึ่ง เช*น ในสหรัฐอเมริกา พลเมืองมีลักษณะของป(จเจกชนนิยมสูง รู-และเข-าใจสิทธิหน-าที่เป"นอย*างดี ขณะที่ในสหราชอาณาจักร พลเมือง ขึ้นอยู*กับความรู-สึกของตนที่มีต*อรัฐนั้น (Pamela Johnston Conover, Ivor M. Crewe และ Donald D. Searing, 199) แต*อย*างไรก็ตาม ภายใต-ระบอบการปกครองประชาธิปไตย ถึงแม-จะยังต-องคํานึงถึงลักษณะ ของรัฐหรือพื้นที่นั้นๆ แต*สิ่งหนึ่งที่ไม*อาจปฏิเสธได-คือ สิ่งใดๆ ก็ตามน*าจะมีความเป"นสากลที่เป"นพื้นฐานอยู* หากจะกล*าวอ-างว*า สิ่งใดสิ่งหนึ่งอาจไม*เหมาะกับพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งเพราะพื้นที่นั้นมีอัตลักษณเฉพาะตัวคงไม*

ว*ามีลักษณะอย*างไร โดยการสืบค-นของผู-วิจัยเพื่อใช-ในงานวิจัยนี้ ได-สรุปลักษณะของความเป"นพลเมือง ออกเป"น 4 ประการ ดังต*อไปนี้

1) ความอดทน: ภายใต-ระบอบประชาธิปไตย ความแตกต*าง การใช-สิทธิและเสรีภาพ อาจมีส*วนก*อ ผลกระทบต*อบุคคลอื่นหรือรัฐได- การใช-ความอดทน จึงเปรียบเสมือนคุณธรรมประการหนึ่งของการปฏิสัมพันธ ระหว*างรัฐ และระหว*างบุคคลอื่น (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, 1994) เพื่อคงไว-ซึ่งระเบียบในสังคม ในระดับสากล ความอดทนเป"นสาระสําคัญและรวมอยู*ในสิทธิมนุษยชน และสันติภาพ โดยเฉพาะอย*างยิ่งองคประกอบของประชาธิปไตย ยังประกอบไปด-วยการประสมประสาน ระหว*างสันติภาพ สิทธิมนุษยชน และความอดทน ความอดทนจึงอยู*ในฐานะความคิดทางคุณธรรม (Peter Nicholson ใน John Horton and Susan Mendus, 2010) ซึ่งความอดทนมี 2 ด-าน คือ ด-านลบและด-าน บวก (Peter Nicholson และ United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) พลเมืองในระบอบประชาธิปไตยมีความจําเป"นต-องใช-ความอดทน ความอดกลั้นเข-าข*ม ยอมรับสภาพโอนอ*อน ให-แก* กฎหมู* ซึ่งอาจก้ําเกินเข-าไปในสิทธิของผู-อื่นบ-าง ตราบใดที่อํานาจกฎหมายยังสามารถเข-าจัดการปyองกัน บรรเทาได- หรือในขณะเดียวกันสิทธิของเรา อาจจะไปก้ําเกินถึงสิทธิของผู-อื่น หรือสาธารณะ ตัวเราก็ยัง จําเป"นต-องใช-ความอดทนนั้นด-วย ทั้งนี้เพื่อให-สามารถดํารงไว-ซึ่งหลักการของระบอบประชาธิปไตย ดังเช*นที่ จรัล ดิษฐาอภิชัย (2013) ได-อธิบายว*า “ในการใช-เสรีภาพเหล*านี้ ในบางสถานการณ บางเงื่อนไข อาจไประทบ กระเทือนสิทธิเสรีภาพของบุคคลอื่นๆ ขัดต*อกฎหมาย เป"นป(ญหากับการบริหารของรัฐบาล ส*งผลต*อความสงบ เรียบร-อยและความมั่นคงของรัฐ ฝZายผู-ใช-เสรีภาพจึงต-องอดทน รอคําตอบ รอการแก-ป(ญหา ไม*ทําอะไรเกิน ความจําเป"น ส*วนผู-ได-รับผลกระทบกระเทือน โดยเฉพาะรัฐบาล จะต-องเคารพสิทธิดังกล*าว รับฟ(งและแก-ไข ป(ญหาตามความเรียกร-องต-องการ อดทน ไม*ใช-อํานาจไปข*มขู* คุกคาม ปราบปรามการกระทําของผู-ใช-เสรีภาพ ประชาชนที่ได-รับผลกระทบก็ต-องอดทน อย*าไปด*าว*า ไปขัดขวาง ทุกคนควรคิดอยู*เสมอว*า “สักวันเราอาจ จําเป"นต-องใช-เสรีภาพดังกล*าวเช*นกัน”

ความอดทน ที่เป"นป(จจัยสําคัญที่ในระบอบประชาธิปไตย คือ ความอดทนต*อการดํารงอยู*ของรัฐบาล และรัฐสภาจนครบวาระ อันเป"นหลักการสําคัญประการหนึ่งของการเมืองระบอบประชาธิปไตย ซึ่งเป†ดโอกาส ให-มีการเปลี่ยนแปลงผู-ปกครองอย*างสันติ แตกต*างจากระบอบกษัตริยหรือเผด็จการ (จรัล ดิษฐาอภิชัย, 2013) ความอดทนที่ว*านี้ เป"นความอดทนต*อการยอมให-บริหารงาน แม-มีความบกพร*อง แต*มิใช*การห-าม วิพากษวิจารณ การห-ามประท-วง หรือการยื่นถอดถอน ความอดทนในลักษณะนี้เป"นความอดทนเพื่อดํารงไว-ซึ่ง กฎ ระเบียบ และหลักการของการอยู*ร*วมกัน

โดยสรุป ความอดทน ที่ใช-ในงานวิจัยนี้ มี 2 ลักษณะ คือ ความอดทนของบุคคลต*อบุคคล และความ อดทนของบุคคลต*อสังคมหรือรัฐ และถึงแม-ความอดทนเป"นเรื่องจําเป"นต*อการดํารงอยู*ในสังคมประชาธิปไตย แต*จําเป"นต-องขึ้นอยู*กับว*า ความอดทนนั้นใช-ในเรื่องหรือกรณีใด สิ่งที่ควรอดทน หรือไม*อดทน นอกจากอยู*บน พื้นฐานของกฎหมาย และหลักการประชาธิปไตย ที่ช*วยบรรเทาได-แล-ว ควรจะอยู*บนพื้นฐานของสิทธิมนุษยชน และความเป"นธรรมหรือสิทธิที่ควรได-รับจากสินค-าบริการสาธารณะด-วย กล*าวคือ หากมีการละเมิดสิทธิ มนุษยชนพื้นฐาน หรือการเพิกเฉย และการไร-ประสิทธิภาพของบริการสาธารณะ พลเมืองไม*ควรเพิกเฉย หรือ อดทนต*อสิ่งเหล*านี้ พลเมืองจําเป"นต-องออกมาปกปyองทั้งสิทธิมนุษยชนของตนเองและของผู-อื่น) พลเมือง จําเป"นต-องออกมาขับเคลื่อนการบริการสาธารณะ มากกว*าการรับบริการสาธารณะ หรือมากกว*าการเข-าร*วม ขับเคลื่อนการบริการสาธารณะเพียงชั่วคราว

2) ความเป!นเจ)าของทรัพยากร: ในเรื่องนี้ ผู-วิจัยจะได-สืบค-นแนวคิดของ Janet V. และ Robert B. Denhardt (2007) ที่ได-พยายามนําเสนอถึงความเป"นพลเมืองในบริบทของการบริการสาธารณะ อันเป"นส*วน สําคัญอย*างยิ่งต*อการพัฒนาและการส*งเสริมประชาธิปไตย ซึ่งพลเมืองในบริบทนี้ พลเมืองจะมองข-าม ผลประโยชนของตัวเอง ไปสู*ผลประโยชนของสาธารณะ มีทัศนคติที่มีการณไกล การตระหนักถึงส*วนรวม (Sandel, 1996)

3) การบูรณาภาพระหว'างความคิดและการปฏิบัติจริง: “ความคิด คําพูด และการกระทําของคนเรา นั้นจะต-องเป"นเอกภาพกัน” คํากล*าวของมหาตมา คานธี (1869 - 1948) ดูจะสะท-อนบทสรุปของหนังสือ พลเมืองเข-มแข็งของธเนศวร เจริญเมือง(2551) ที่ได-ยกตัวอย*างบุคคลสําคัญของโลกที่ประพฤติปฏิบัติตนเป"น แบบอย*างและมีผลกระทบต*อสาธารณะในทางใดทางหนึ่งได-เป"นอย*างดี ธเนศวร เจริญเมือง ได-อธิบายในเรื่อง นี้ว*า การบูรณภาพของความคิดกับการปฏิบัติ มีลักษณะ 1) Idealist แปลว*านักอุดมคติ หมายถึงคนที่มีความ ศรัทธาต*อหลักการหนึ่งหรือเรื่องใดเรื่องหนึ่งซึ่งยิ่งใหญ*และงดงาม และปรารถนาที่จะให-หลักการนั้นหรือเรื่อง นั้นเกิดขึ้น นักอุดมคติจะนั่งนึกคิด เฝyาฝ(นอย*างไรก็ได- หรือได-แต*กระทําเพียงบางส*วนก็เป"นได- หรือทุ*มเททําทุก อย*างก็ได- และ 2) Martyr (อ*านว*า ม-ารเถ*อร) แปลว*า ผู-สละชีพเพื่ออุดมคติ เป"นคําที่แตกต*างจากคําแรกตรงที่ ม-าเถ*อร หมายถึงคนที่เสียสละชีวิตของตนเองเพื่อปกปyองสิ่งที่เขาเชื่อมั่นและศรัทธาจากที่ได-ลงมือทํางานหรือ ต*อสู*เพื่ออุดมคตินั้น เช*น การตายของโสเครตีส ซึ่งก*อผลอย*างใหญ*หลวงแก*เพลโต-และคนรุ*นหลัง เหล*านี้เป"น ลักษณะประการสําคัญที่ ธเนศวร เจริญเมืองได-ชี้ให-เห็นว*า บรรดาบุคคลสําคัญของโลก หรือบุคคลธรรมดาๆ ที่ มีผลการกระทํากระทบต*อทั้งการปฏิบัติและการคิดสู*คนทั่วไป ได-กลายเป"นพลเมืองที่มีคุณภาพ การบูรณภาพ ของความคิดและการปฏิบัติ ของนักอุดมคติของโลกทั้งโสเครติส วิลเลี่ยม วอลลัส และมหาตมา คานธี มี ลักษณะที่โดดเด*นเหมือนกัน คือ การทําเพื่อประโยชนส*วนรวม อุดมคติของบุคคลเหล*านี้ มีความเหมือนกัน 3 ประการ คือ 1) เสรีภาพในการแสวงหาความรู-และการแสดงความคิดเห็น 2) เอกราชหรือสิทธิในการปกครอง ตนเอง และ 3) หลักการสันติวิธีและภารดรภาพ ภายใต-อุดมคติเหล*านี้ ลักษณะการบูรณภาพความคิดและการ ปฏิบัติที่ตรงกันเป"นพิเศษคือ มีความมุ*งมั่นที่จะบรรลุเปyาหมาย จนเกิดเป"นพลังใจที่เข-มแข็ง ทุ*มเททุกสิ่งทุก อย*างในการออกแรงกายใจ และผลจากความมุ*งมั่นเหล*านั้นได-ส*งผลสะเทือนอันยิ่งใหญ*ต*อผู-คนรอบข-างจาก การเสียสละชีวิต จึงอาจจะกล*าวถึงการบูรณภาพของความคิดและการปฏิบัติด-วยคําง*ายๆว*า คิดอย*างไร ก็ทํา ตามสิ่งที่คิดนั้น

4) การรักษาซึ่งสิทธิของผู)อื่น: อารยธรรมแห*งความเป"นประชาธิปไตยส*วนหนึ่งคือ การเคารพไม*ล*วง ละเมิด และการช*วยปกปyองสิทธิโดยชอบของผู-อื่น (รัชดา หงสลดารมภ, 2518) ในเรื่องของความเป"น ประชาธิปไตยตรงที่ละเอียดอ*อนที่สุดและสําคัญที่สุด ก็คือ สิทธิอันมีมาแต*กําเนิดโดยชอบธรรมของแต*ละคน ซึ่งเขาแสดงความจํานงจะถือสิทธิและหวงแหนนั้นจะละเมิดมิได- ในหนังสือประชาธิปไตยของคนเดินดิน ได- เรียกสิทธินี้ว*า สิทธิมูลฐาน แต*มิได-ให-ขอบเขตที่ชัดเจนนัก โดยให-เหตุผลว*า ยิ่งให-ความหมาย ยิ่งเป"นการจํากัด ขอบเขต ซึ่งในงานวิจัยนี้เห็นว*า โดยทั่วไปแล-วเรามักจะได-ยิน หรืออาจจะเคยได-อ-างแก*ผู-อื่น เมื่อกระทําอย*างใด อย*างหนึ่งว*า สิทธิของเรา การกระทําใดๆ ที่ไม*กระทบกับผู-อื่นเราสามารถกระทําได- แต*ในระบอบ ประชาธิปไตยนั้น พลเมืองจะต-องเชื่อมั่น และพร-อมที่จะต*อสู-ปyองกันสิทธิของตนเต็มที่เท*าๆกับเคารพสิทธิของ ผู-อื่นและของหมู*คณะ เท*านั้นยังไม*พอ ยังเป"นหน-าที่ของพลเมืองที่จะต-องปกปyองสิทธิให-แก*ผู-อื่นด-วย เช*น หาก

ในการศึกษาป(จจัยที่เกี่ยวข-องกับการแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองและการดําเนินการขององคกร ปกครองส*วนท-องถิ่นในการแสดงบทบาทและรูปแบบในการเสริมสร-างความเป"นพลเมืองของประชาชน ผู-วิจัย ได-วางกรอบการศึกษากว-างๆไว-ภายใต-ป(จจัยของความเป"นพลเมือง ได-แก* ป(จจัยทางกิจกรรมหรือโครงการ ป(จจัยทางการเมือง ป(จจัยบุคลากรท-องถิ่น และป(จจัยจากองคกรภายนอก ประกอบไปด-วย ส*วนราชการ ภูมิภาค กลุ*มองคกรไม*แสวงหาผลกําไร และอื่นๆ พร-อมทั้งวิเคราะหเปรียบเทียบป(จจัยระหว*างพื้นที่ด-วย โดยเฉพาะป(จจัยด-านโครงสร-างทางสังคม วัฒนธรรม หรือค*านิยม ดังผลการศึกษาของ Robert Putnam (1993) ที่ชี้ว*า ความเป"นพลเมือง ปรากฏในพฤติกรรมทางสังคมและการเมืองระหว*างคนทั่วไปกับคนที่อยู*ใน ชนชั้น ไม*ว*าจะเป"นนักการเมืองหรือผู-นําชุมชนภายใต-โครงสร-างความสัมพันธเชิงอํานาจและการพึ่งพาอาศัยซึ่ง กันและกันแบบแนวราบ (horizontal) มากกว*าแนวดิ่ง (vertical) ความสัมพันธเช*นนี้ทําให-ทุกคนมีความรู-สึก มีทัศนคติ นิสัยในการให-ความสนใจ ร*วมคิด ร*วมทํา ร*วมตัดสินใจเพื่อประโยชนร*วมกัน ติดต*อสัมพันธกันโดยไม* มีใครมีอํานาจหรืออิทธิพลมากกว*ากัน เต็มไปด-วยความซื่อสัตย ความไว-วางใจ ไม*มีความแตกต*างเรื่องชนชั้น

1. รูปแบบการวิจัย: ผู-วิจัยใช-รูปแบบวิจัยเชิงผสมผสานระหว*างวิจัยคุณภาพและวิจัยปริมาณ โดยการ ดําเนินการในวิจัยคุณภาพเป"นอันดับแรก เพื่อศึกษาสภาพพื้นที่จริง ก*อนจะนํามาสู*การออกแบบและ ดําเนินการในข-อมูลแบบสอบถาม เพื่อให-มีความเหมาะสมและสามารถสะท-อนข-อมูลพื้นที่ในภาพรวมได-มาก ที่สุด

2. ผู)ให)ข)อมูลและกลุ'มตัวอย'าง: 1) วิจัยคุณภาพ มีผู-ให-ข-อมูล ได-แก* นายกเทศมนตรี, ปลัดเทศบาล, พนักงานเทศบาล, สมาชิกสภาเทศบาล, กํานัน, ผู-ใหญ*บ-านหรือผู-นําชุมชน, ประชาคมหมู*บ-าน, ผู-นําหมู*บ-านที่ ไม*เป"นทางการ, ประชาชนในพื้นที่, ผู-นํากลุ*มองคกรชุมชนในพื้นที่(ถ-ามี), สภาองคกรชุมชน, ตัวแทนกลุ*ม องคกรไม*แสวงผลกําไรในพื้นที่(ถ-ามี) 2) วิจัยปริมาณ มีประชากรวิจัย 53,907 คน เมื่อเทียบกับตารางกําหนด ขนาดกลุ*มตัวอย*าง ของ Krejcie และ Morgan แล-วได-ขนาดกลุ*มตัวอย*าง 411 ตัวอย*าง คิดเป"นสัดส*วนแยก ตามพื้นที่วิจัยได-ดังนี้ องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่ได-รับรางวัล ได-ขนาดกลุ*มตัวอย*าง 271 ตัวอย*าง และ องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นทั่วไป(ที่ไม*ได-รับรางวัล) ได-ขนาดกลุ*มตัวอย*าง 193 ตัวอย*าง

3. เครื่องมือที่ใช)ในการวิจัย: วิจัยคุณภาพใช-แบบสัมภาษณที่ได-พัฒนามาจากกรอบแนวคิดใน งานวิจัย และวิจัยปริมาณใช-แบบสอบถามที่ได-พัฒนามาจากกรอบแนวคิดในงานวิจัยและข-อมูลจากการ สัมภาษณ (รายละเอียดตามกรอบแนวคิดเพื่อพัฒนาในงานวิจัย)

4. การตรวจคุณภาพเครื่องมือ: เครื่องมือวิจัยคุณภาพ ใช-การตรวจสามเส-าใน 2 ด-าน ได-แก* 1) ด-าน ข-อมูล โดยผู-วิจัยใช-แหล*งพิจารณาตรวจสอบเป"นแหล*งบุคคล โดยจะทําการสัมภาษณผู-ให-ข-อมูลที่หลากลาย ด-วยประเด็นเดียวกัน เพื่อตรวจสอบว*า หากผู-ให-ข-อมูลเปลี่ยนไป แล-วข-อมูลจะต*างหรือเหมือนเดิมอย*างไร 2) ด-านวิธีการเก็บรวบรวมข-อมูล ผู-วิจัยจะใช-วิธีเก็บรวบรวมข-อมูลที่ต*างกันเพื่อรวบรวมข-อมูลเรื่องเดียวกัน เช*น การสังเกต การเดินสํารวจ การสร-างความคุ-นเคย การมีส*วนร*วม เหตุการณสําคัญ และกรณีศึกษาด-วยคําถาม สั้นๆ เป"นต-น เครื่องมือวิจัยปริมาณ ตรวจสอบความตรงของเนื้อหาทั้งในข-อมูลทุติยภูมิในบทที่ 2 และผลข-อมูล คุณภาพ พร-อมทั้งขอคําปรึกษาจากอาจารยหรือผู-เชี่ยวชาญ และตรวจสอบความเชื่อถือได-ด-วยการนํา แบบสอบถามไปให-ผู-ให-ข-อมูลในครั้งแรกทดสอบทําแบบสอบถามดังกล*าวด-วย

หน*วยงานมาร*วมเป"นทีมวิจัย เพื่อช*วยบันทึกข-อมูลที่ผู-ให-ข-อมูลเน-นย้ําบ*อยๆ กริยาท*าทางต*อคําถามและ คําตอบ สภาพแวดล-อมขณะทําการสัมภาษณ การบันทึกภาพ การซักถามประเด็นที่น*าสนใจ ทั้งนี้ผู-วิจัยจะทํา การอธิบายถึงวัตถุประสงคของการวิจัย วิธีการวิจัย เครื่องมือวิจัยและรายละเอียดที่จําเป"นก*อนลงพื้นที่จริงแก* ทีมวิจัย และทุกครั้งภายหลังการสัมภาษณ ผู-วิจัยและเพื่อนจะทําการพูดคุยถึงภาพรวมของการสัมภาษณและ เก็บข-อมูลแบบสอบถามในแต*ละครั้งด-วย ในการสัมภาษณ ด-านเวลาและสถานที่ขึ้นอยู*กับความสะดวกของผู-ให- ข-อมูล ซึ่งเมื่อไปถึงพื้นที่ ผู-วิจัยจะเรียนชี้แจงถึงวัตถุประสงคของการวิจัยเป"นอันดับแรก และในการบันทึก ข-อมูล ผู-วิจัยจะใช-การบันทึกเสียง ด-วยการขออนุญาตผู-ให-ข-อมูลก*อนการสัมภาษณทุกครั้งด-วยเหตุผลของความ รวดเร็วและความครบถ-วนของข-อมูล พร-อมทั้งให-ข-อตกลงในการเก็บรักษาไฟลเสียงไว-เป"นความลับและใช-ใน การวิจัยเท*านั้น แต*หากผู-ให-ข-อมูลไม*อนุญาต ผู-วิจัยจะไม*จดบันทึกข-อมูลต*อหน-าผู-ให-ข-อมูล แต*จะจดเฉพาะคํา สําคัญ และภายหลังการสัมภาษณเสร็จสิ้นและออกจากสถานที่ของผู-ให-ข-อมูลแล-ว ผู-วิจัยจะทําการบันทึกข-อมูล ทันที ในการวิจัยปริมาณ การเก็บข-อมูลจากกลุ*มตัวอย*างแบบบังเอิญ โดยเลือกกลุ*มตัวอย*างที่มีความ หลากหลายทั้งทางอายุ เพศ อาชีพ ฐานะ และการศึกษา ตามโควต-าจํานวนที่ผู-วิจัยกําหนด

6. การวิเคราะห&ข)อมูล: แยกตามรูปแบบการวิจัย คือ ข-อมูลคุณภาพ ผู-วิจัยจะทําการวิเคราะห 3 ระดับ ได-แก* ระดับที่ 1 วิเคราะหสรุปข-อมูลรายบุคคล โดยแยกตามพื้นที่ที่ศึกษาเพื่อทราบลักษณะของเงื่อนไข ป(จจัยในการแสดงออกถึงความเป"นพลเมือง ระดับที่ 2 วิเคราะหหาข-อสรุปข-อมูลของผู-ให-ข-อมูลทั้งหมดโดย แยกตามพื้นที่ที่ศึกษา โดยวิธีการ content analysis ซึ่งใช-การนับความถี่ของข-อมูล เพื่อสังเคราะหภาพรวม แต*ละพื้นที่ อันจะนําไปศุ*การเปรียบเทียบความเหมือนและต*างได- ระดับที่ 3 สังเคราะหข-อสรุปภาพรวมของ พื้นที่ที่ศึกษาทั้งหมดรวมกัน และข-อมูลปริมาณ ใช-วิธีการ factor analysis โดยใช-สถิติพรรณนาและสถิติ ทดสอบความสัมพันธ ได-แก* ร-อยละ, T-Test, Anova และค*าสัมประสิทธิสหสัมพันธ (correlation)

กรอบการศึกษาการแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองของประชาชนในองคกรปกครองส*วนท-องถิ่น ผู-วิจัยกําหนดภายใต-วัตถุประสงคของการศึกษา ดังนี้

การศึกษานี้จําแนกการแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองของประชาชน เป"นสองส*วน ได-แก*

1.1) การแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองระหว*างประชาชนกับประชาชน ประชาชนผู-มีความ เป"นพลเมืองมีลักษณะสําคัญ คือ การยอมรับความแตกต*างระหว*างกัน เช*นความแตกต*างทางเชื้อชาติ ศาสนา ค*านิยม และความคิด ประชาชนผู-มีความเป"นพลเมือง ต-องมี “ความเข-าใจ”และ “ความอดทน” ต*อความ แตกต*างเหล*านั้น พร-อมทั้ง “ปกปyองความแตกต*าง” เหล*านั้นด-วย

1.2.1) การแสดงออกถึงความเป"นพลเมืองทางการเมือง พิจารณาถึง การเลือกตั้ง ประกอบด-วยการใช-สิทธิ์ในการเลือกตั้ง เหตุผลในการเลือกผู-สมัครรับการเลือกตั้ง, การเป"นผู-ปกครองหรือผู-ถูก ปกครอง, ทัศนะทางการเมือง ประกอบด-วย ความอดทนอดกลั้นต*อทัศนคติที่แตกต*างทางการเมือง

ติดตามการแก-ป(ญหา ทั้งป(ญหาที่เกี่ยวข-องกับตนเอง และบุคคลอื่นหรือชุมชน ซึ่งป(ญหาอาจจะพิจารณาได-ตาม ภารกิจขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่น เช*น ความปลอดภัย ประชาชนผู-มีความเป"นพลเมือง มีหน-าที่สอดส*อง ปyองกันเหตุร-ายที่อาจเกิดขึ้นทั้งกับตนและเพื่อนบ-าน สาธารณูปโภค เมื่อประชาชนผู-มีความเป"นพลเมือง มองเห็นถึงป(ญหา เช*น ฝาท*อที่เป†ดอยู* ความไม*เพียงพอของไฟแสงจันทร การชํารุดของอุปกรณสาธารณะ เป"นต-น ผู-มีความเป"นพลเมืองจะแจ-งป(ญหาไปยังหน*วยงาน และคอยติดตามการแก-ป(ญหานั้นให-สําเร็จลุล*วง นอกจากนี้ยังมีเรื่องของการตรวจสอบ การเข-าร*วมเป"นคณะกรรมการอย*างใดอย*างหนึ่งด-วย ทั้งยังจะศึกษาไป ถึงมิติการพัฒนาพื้นที่ด-วย เช*น การพัฒนา/แก-ไขเริ่มจากใคร ที่ผ*านมาการพัฒนา/โครงการเหมาะสมกับพื้นที่ หรือไม* และการพัฒนาหนึ่งๆขึ้นอยู*กับอะไร

2. อิทธิพลของปUจจัยที่เกื้อหนุนหรือเป!นอุปสรรคต'อการแสดงออกความเป!นพลเมือง

ป(จจัยที่เกื้อหนุนหรือเป"นอุปสรรคต*อการแสดงออกถึงความเป"นพลเมือง คือ ป(จจัยทางกิจกรรม หรือ โครงการหนึ่งๆ ว*ามีผลต*อการมีส*วนร*วมของพลเมืองในโครงการต*อไป หรือเสริมสร-างพลเมืองอย*างไร ป(จจัย ทางการเมืองระหว*างนักการเมืองท-องถิ่นและผู-นําชุมชน(หรือพลเมือง) ป(จจัยระหว*างบุคลากรท-องถิ่นกับชุมชน (หรือพลเมือง) ป(จจัยจากองคกรภายนอก ประกอบไปด-วย ส*วนราชการภูมิภาค กลุ*มองคกรไม*แสวงหาผลกําไร และอื่นๆ ป(จจัยด-านโครงสร-างทางสังคม วัฒนธรรม หรือค*านิยม ทั้งนี้จะทําการวิเคราะหเปรียบเทียบป(จจัย ระหว*างพื้นที่ด-วย

และข)อเสนอ. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยและให-คําปรึกษาแห*งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร บวรศักดิ์ อุวรรณโณ. (2545). ก)าวต'อไปของการกระจายอํานาจและการปกครองท)องถิ่นไทย. ในการ กระจายอํานาจและการปกครองท-องถิ่นในประเทศไทย (Decentralization and Local Government in Thailand). กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล-า.

สถาบันพระปกเกล-า,

ฝรั่งเศลที่มีต'อบทบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญแห'งราชอาณาจักรไทย

พุทธศักราช 2540. นิติศาสตรมหาบัณฑิต จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อาการ, แฮรเบิรต. (2513). อันตรายของประชาธิปไตย = The perils of democracy. พระนคร: โอ เดียนสโตร.

United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (1994). Tolerance: the

threshold of peace. กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ (แปล), 2542. กรุงเทพฯ: กรมวิชาการ.

Conover, P.J., Crewe, I.M., & Searing, D.D. (1991). The nature of citizenship in the United

States and Great Britain: Empirical Comments on theoretical themes. Cambridge University Press, The Journal of Politics, Vol. 53, No 3, 800–832.

Denhardt, J. V., & Denhardt, R. B. (2007). The new public service: serving, not steering. Armonk, NY: M.E. Sharpe. Evans, S.M., & Boyte, H.C. (1986). Free Spaces. New York: Free Press. Horton, J., & Mendus, S. (2010). Aspects of toleration: philosophical studies. Abingdon,

Oxon: Routledge. Kenneth Plummer. (2003). Intimate citizenship: private decisions and public dialogues. Seattle: University of Washington Press.

Marshall, T. H. (1964). st Class, citizenship, and social development: essays, 1 ed. Garden City, NY: Doubleday.

Robert Putnam. (1993). Making democracy work: civic traditions in modern Italy. Princeton, NJ: Princeton University Press. Sandel. (1996). Democracy’s Discontent. Cambridge: Belknap Press of Harvard University Press.

CONCEPT PAPER

สาเหตุของข)อเรียกร)องการจัดตั้งองค&กรปกครองส'วนท)องถิ่นรูปแบบพิเศษในประเทศไทย :

E-mail: [email protected]

บทคัดย'อ

ที่ผ*านมาประเทศไทยได-มีการเรียกร-องและขับเคลื่อนเพื่อให-เกิดองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบ พิเศษ ซึ่งอําเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎรธานี เป"นพื้นที่หนึ่งที่มีการเรียกร-องและขับเคลื่อนมานานพอสมควร ผู-วิจัยจึงมีความสนใจที่จะศึกษาสาเหตุของข-อเรียกร-องและการขับเคลื่อนดังกล*าว โดยการวิจัยเชิงคุณภาพด-วย การศึกษาจากเอกสาร การสัมภาษณ (ผู-ให-ข-อมูลสําคัญ) และการสังเกตการณ เพื่อได-ทราบถึงปรากฏการณและ ขอเสนอแนะในการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษที่เหมาะสมกับพื้นที่ต*อไป งานวิจัยนี้ ประกอบด-วย ความเป"นมาและความสําคัญของป(ญหาการวิจัย คําถามวิจัย วัตถุประสงคการวิจัย ขอบเขตการ วิจัย ประโยชนที่คาดว*าจะได-รับ แนวคิดและงานวิจัยที่เกี่ยวข-อง รวมถึงระเบียบวิธีวิจัยด-วย

คําสําคัญ: องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ, ข-อเรียกร-อง

ความเป!นมาและความสําคัญของปUญหา

องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษจัดตั้งขึ้นโดยมีลักษณะพิเศษบางประการที่แตกต*างจาก องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบทั่วไป (สมคิด เลิศไพฑูรย,2547) และมีพื้นที่ในความรับผิดชอบที่ถูกกําหนด ขึ้นบนพื้นฐานการปฏิบัติภารกิจอย*างใดอย*างหนึ่ง (อุดม ทุมโฆสิต, ม.ป.ป.) เพื่อให-องคกรปกครองส*วนท-องถิ่น พิเศษมีศักยภาพที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ที่แตกต*างจากพื้นที่โดยทั่วไป และมีการบริหารจัดการพื้นที่ให-มี ประสิทธิภาพ

ประเทศไทยได-มีการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่น จากความพยายามจากภาคส*วนต*างๆไม*ว*าจะ เป"น ส*วนราชการ นักวิชาการ นักการเมืองท-องถิ่นและภาคประชาชน ได-ออกมาเรียกร-องให-มีการจัดตั้งองคกร ปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษหรือเมืองพิเศษสําหรับพื้นที่ที่มีความแตกต*างไปจากพื้นที่โดยทั่วไปหรือพื้นที่

ส*วนใหญ*ของประเทศ อีกทั้งเพื่อเป"นการกระจายอํานาจเพื่อขีดความสามารถในการพัฒนาเพื่อรองรับความ เจริญเติบโตของเมืองหรือพื้นที่ดังกล*าว ประกอบกับรัฐธรรมนูญแห*งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 ได-เป†ด โอกาสให-มีการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ ซึ่งมีโครงสร-างการบริหารที่แตกต*างไปจาก องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบปกติ เพื่อให-สามารถบริหารจัดการในพื้นที่ที่มีป(จจัยทางเศรษฐกิจและ สังคมที่แตกต*างและหลากหลายได-อย*างเหมาะสม โดยมาตรา 78 กําหนดให-รัฐต-องพัฒนาจังหวัดที่มีความ พร-อมให-เป"นองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษขนาดใหญ*โดยคํานึงถึงเจตนารมณของประชาชนใน จังหวัดนั้น และมาตรา 284 กําหนดว*า การจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษที่มีโครงสร-างการ บริหารที่แตกต*างจากองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่มีสภาและคณะผู-บริหารท-องถิ่นสามารถกระทําได- แต*คณะ ผู-บริหารท-องถิ่นหรือผู-บริหารท-องถิ่นต-องมาจากการเลือกตั้ง ส*งผลให-เกิดการเรียกร-องและการเคลื่อนไหวเพื่อ ดําเนินการให-มีการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษเพิ่มมากขึ้น เช*น แม*สอด เกาะสมุย แหลม ฉบัง มาบตาพุด ภูเก็ต เชียงใหม* ระยอง เป"นต-น

สมัยรัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ได-มีคําสั่งเมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2552 แต*งตั้งคณะอนุกรรมการ การพัฒนารูปแบบการให-บริการสาธารณะขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นในลักษณะเครือข*ายหรือกลุ*มพื้นที่ และรูปแบบการจัดตั้งองคการบริหารจัดการในพื้นที่พิเศษ โดยมีนายอภิรักษ โกษะโยธินเป"นประธาน คณะอนุกรรมการ เพื่อทําหน-าที่ศึกษา วิเคราะหและกําหนดพื้นที่พิเศษที่ควรเร*งพัฒนา ให-เป"นฐานในการ พัฒนาเศรษฐกิจในการพัฒนาประเทศและเสนอแนวทางการจัดตั้งองคกรในการบริหารจัดการในพื้นที่พิเศษ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการพัฒนาพื้นที่ให-เกิดประโยชนสูงสุดในการพัฒนาประเทศ ซึ่งคณะอนุกรรมการฯ ได- กําหนดแนวทางการจัดกลุ*มพื้นที่ขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ พิจารณาจาก (สถาบัน พระปกเกล-า,2554:204-205)

• ความสัมพันธเชื่อมโยงระหว*างเมือง • ความเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจ การผลิต การค-าและการลงทุน • ความเชื่อมโยงในมิติทางสังคมและวัฒนธรรม • ความเชื่อมโยงทางภูมิศาสตรและเขตการปกครอง

ซึ่งการจําแนกลักษณะของเมืองที่มีความสัมพันธเชื่อมโยงกันข-างต-น นําไปสู*การจัดบริการสาธารณะ และการจัดองคกรบริหารจัดการที่สอดคล-องกับบทบาทของเมืองในแต*ละกลุ*ม ดังนี้ • กลุ*มเมืองขนาดใหญ* มีภารกิจปกติตามอํานาจหน-าที่ ในการจัดบริการสาธารณะโดยทั่วไป (General Function) ได-แก* กลุ*มเมืองศูนยกลางในภูมิภาค เช*น เชียงใหม* พิษณุโลก นครราชสีมา ระยอง สงขลา-หาดใหญ* เป"นต-น

• กลุ*มเมืองที่มีภารกิจพิเศษ ซึ่งต-องการอํานาจหน-าที่จัดทําบริการสาธารณะที่มีลักษณะเฉพาะ (Special Function) และการบริหารจัดการรูปแบบพิเศษ ได-แก*

กลุ*มเมืองการค-าชายแดน เช*น แม*สอด แม*สาย มุกดาหาร อรัญประเทศ สะเดา ปาดังเบซาร เป"นต-น

กลุ*มเมืองท*องเที่ยว เช*น เกาะสมุย ภูเก็ต กระบี่ พังงา พัทยา เป"นต-น กลุ*มการเมืองประวัติศาสตรและวัฒนธรรม เช*น พระนครศรีอยุธยา สุโขทัย

กลุ*มเมืองอุตสาหกรรมและโลจิสตกส เช*น แหลมฉบัง มาบตาพุต เป"นต-น กลุ*มสนามบินสุวรรณภูมิและพื้นที่โดยรอบ เพื่อพัฒนาเป"นเมืองศูนยกลาง การบินสุวรรณภูมิ

กลุ*มที่มีความเจริญเติบโตสูงเพื่อยกระดับเป"นมหานคร เช*น กลุ*มเมือง เชียงใหม*-ลําพูน-ลําปาง กลุ*มเมืองภูเก็ต กระบี่ พังงา เป"นต-น จากการศึกษาของคณะอนุกรรมการฯดังกล*าว คณะกรรมการกระจายอํานาจให-แก*องคกรปกครอง ส*วนท-องถิ่นได-มีการศึกษารูปแบบองคกรบริหารจัดการในพื้นที่พิเศษ 5 กลุ*ม นําร*อง ได-แก* เมืองแม*สอด เป"น กลุ*มเมืองการค-าชายแดน เกาะสมุยเป"นกลุ*มเมืองท*องเที่ยว พระนครศรีอยุธยา-สุโขทัย กลุ*มเมือง ประวัติศาสตรและวัฒนธรรม แหลมฉบัง-มาบตาพุด เป"นกลุ*มเมืองอุตสาหกรรมและโลจิสติกส และเมือง ศูนยกลางสุวรรณภูมิ โดยที่ผ*านมาได-มีการศึกษาและร*างกฎหมายการจัดตั้งนครแม*สอด นครเกาะสมุยและ เมืองแหลมฉบัง เพื่อให-เกิดองคกรบริหารจัดการในพื้นที่พิเศษ

การเรียกร-องและขับเคลื่อนเพื่อจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษหรือเมืองพิเศษใน ประเทศไทยที่ผ*านมา ไม*ว*าจะเป"นพื้นที่ที่เคยมีการเรียกร-องและขับเคลื่อนอยู*ก*อนหรือพื้นที่ใหม* นับวันยิ่งมี จํานวนเพิ่มมากขึ้น เกาะสมุยนับได-ว*าเป"นพื้นที่เปyาหมายหนึ่งในการจัดตั้งเป"นองคกรปกครองส*วนท-องถิ่น รูปแบบพิเศษหรือเมืองพิเศษอยู*เป"นระยะๆ และคณะกรรมการกระจายอํานาจฯได-มีการกําหนดให-เกาะสมุย ให-เป"นเมืองนําร*องของกลุ*มเมืองท*องเที่ยว อีกทั้งนักวิชาการ นักธุรกิจก็เคยออกมาเรียกร-องลักษณะเดียวกัน จึงเป"นที่น*าสนใจว*า เพราะเหตุใดจึงมีการเรียกรองและขับเคลื่อนใหเกาะสมุยเปนองค กรปกครองส!วนทองถิ่น รูปแบบพิเศษหรือเมืองพิเศษ โดยการศึกษาครั้งนี้จะทําให-ทราบถึงสาเหตุของการเรียกร-องเพื่อจัดตั้งองคกร ปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษเกาะสมุย ซึ่งจะนําไปสู*ข-อเสนอแนะในการจัดตั้งองคกรองคกรปกครองส*วน ท-องถิ่นที่เหมาะสมกับพื้นที่ สามารถเพิ่มศักยภาพในการพัฒนาเกาะสมุยได-อย*างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และตอบสนองความต-องการของประชาชนเป"นอย*างดี

1. เพื่อศึกษาการเรียกร-องและขับเคลื่อนให-จัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษเกาะสมุย จังหวัดสุราษฏรธานี

2. เพื่อศึกษาสาเหตุของการเรียกร-องและขับเคลื่อนจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ เกาะสมุย จังหวัดสุราษฏรธานี

การศึกษาครั้งนี้ผู-วิจัยได-มุ*งพิจารณาสาเหตุสําคัญที่เป"นประเด็นนําไปสู*การเรียกร-องให-มีการจัดตั้ง องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ เนื่องจากเวลาที่มีอย*างจํากัดและให-ได-มาซึ่งข-อมูลเชิงลึก ผู-วิจัยจึงได- เลือกพื้นที่ในการศึกษาเพียงแห*งเดียว คือ อําเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎรธานี โดยมีขอบเขตวิชาการดังนี้

1) การศึกษากระแสการเรียกร-องเป"นการอธิบายถึงลําดับปรากฏการณที่เกิดขึ้น ด-วยทั้งจากเอกสารและ ข-อมูลการสัมภาษณ

2) การศึกษาสาเหตุของข-อเรียกร-อง ซึ่งเป"นการอธิบายถึงเหตุผลและข-อมูลเชิงพื้นที่ภายใต- 2 กรอบ การศึกษา ได-แก* ป(ญหาและความต-องการของประชาชนเกาะสมุย และความสามารถในการบริหาร ของส*วนราชการและองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นในเกาะสมุย

ประโยชน&ที่คาดว'าจะได)รับ

1. ทราบถึงปรากฏการณการเรียกร-องและความเคลื่อนไหว พร-อมทั้งเหตุผลในการจัดตั้งองคกรปกครอง ส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ ของเกาะสมุย จังหวัดสุราษฏรธานี

2. ข-อเสนอแนะในการเรียกร-องในการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษที่เหมาะสมของ เกาะสมุย จังหวัดสุราษฏรธานี

สมคิด เลิศไพฑูรย (2547, 2-39) ให-นิยามองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษคือ องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่จัดตั้งขึ้นโดยมีลักษณะพิเศษบางประการที่แตกต*างจากองคกรปกครองส*วน ท-องถิ่นรูปแบบทั่วไป ซึ่งเป"นผลมาจากลักษณะเฉพาะของท-องถิ่นนั้นๆ เช*น ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ประชาชนอาศัยอยู*อย*างหนาแน*น หรือเป"นแหล*งท*องเที่ยว เป"นต-น ทําให-องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบ ทั่วไปไม*สามารถบริหารและจัดบริการสาธารณะได-อย*างเหมาะสมและไม*สามารถตอบสนองความต-องการของ ประชาชนได-อย*างมีประสิทธิภาพ

อุดม ทุมโฆสิต (ม.ป.ป.) ได-กล*าวถึงองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษหรือหน*วยการ ปกครองท-องถิ่นชนิดพิเศษ(Special-Purpose Authorities) ว*าเป"นหน*วยการปกครองท-องถิ่นที่มีพื้นที่ใน ความรับผิดชอบที่ถูกกําหนดขึ้นบนพื้นฐานการปฏิบัติภารกิจอย*างใดอย*างหนึ่งเพื่อบริหารให-เกิดประสิทธิภาพ และมีพื้นที่ของหน*วยการปกครองส*วนท-องถิ่นอื่นอยู*ภายใต-เขตความรับผิดชอบด-วย

จากนิยามของนักวิชาการข-างต-นสามารถสรุปความหมายขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่น รูปแบบพิเศษ หมายถึง หน*วยการปกครองท-องถิ่นที่ถูกจัดตั้งขึ้นให-มีลักษณะที่แตกต*างจากลักษณะของหน*วย การปกครองท-องถิ่นทั่วไป เพื่อให-มีการบริหารและจัดทําบริการสาธารณะเหมาะสมกับลักษณะเฉพาะของพื้นที่ รับผิดชอบและตอบสนองความต-องการของประชาชนในพื้นที่อย*างมีประสิทธิภาพ

1.2 ประเภทของขององค&กรปกครองส'วนท)องถิ่นรูปแบบพิเศษ

1) องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษตามภาระหน-าที่ (Special Authority by function) หรือหน*วยปกครองท-องถิ่นรูปแบบพิเศษแบบวัตถุประสงคเดี่ยว (Single Purpose local government) จัดขึ้นมาเพื่อรับผิดชอบการดําเนินงานเป"นพิเศษหรือเพื่อทําหน-าที่เสริมในบางส*วนที่จําเป"น เช*น สหรัฐอเมริกามีหน*วยปกครองท-องถิ่นแบบดับเพลิง (Fire District) เขตโรงเรียน (School District) เป"น ต-น เพื่อเสริมการบริการให-แก*หน*วยปกครองท-องถิ่นพื้นฐาน อันทําให-ประชาชนรับบริการที่ดีและทั่วถึงยิ่งขึ้น

2) องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษตามพื้นที่ (Special Authority by Area) จัดขึ้นเพื่อความจําเป"นของพื้นที่เป"นหลักโดยยึดถือเขตพื้นที่เป"นเกณฑในการกําหนดรูปแบบ ซึ่งมี ลักษณะพื้นที่แตกต*างไปจากท-องถิ่นทั่วไป ดังนั้นจึงได-มีการกําหนดให-มีสภาพพิเศษเพื่อเป†ดโอกาสให-มีการจัด องคกรภายใน และการจัดระบบบริหารที่แตกต*างไปจากท-องถิ่นทั่วไปเพื่อให-การดําเนินภารกิจชนิดพิเศษนี้ เป"นไปอย*างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษตามพื้นที่ยังสามารถแบ*งได-ตามเขตพื้นที่รับผิดชอบ ออกเป"น 2 ประเภท (สมคิด เลิศไพฑูรย, 2547) ได-แก*

1) องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษที่มีพื้นที่เทียบเท*าจังหวัดหรือพื้นที่เต็ม จังหวัด ส*วนใหญ*แล-วจะเป"นพื้นที่เมืองหลวงหรือจังหวัดที่มีความเจริญเติบโต ซึ่งมีสภาพความเป"นเมืองสูงและ มีลักษณะที่แตกต*างจากจังหวัดอื่นๆ จึงมีการกําหนดเขตขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษให- ครอบคลุมทั้งจังหวัด เพื่อสามารถจัดการกับป(ญหาต*างๆได-อย*างสะดวกและรวดเร็ว

2) องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษที่เขตพื้นที่เล็กกว*าจังหวัด เป"นกรณีที่ พื้นที่ท-องถิ่นมีความแตกต*างออกไปจากพื้นที่ส*วนใหญ*ในจังหวัดและประเทศ เช*น ท-องถิ่นนั้นแหล*งท*องเที่ยว ประชาชนมีอาชีพบริการมากกว*าเกษตรกรรม เป"นต-น

1.3 เหตุผลการจัดตั้งหน'วยงานปกครองส'วนท)องถิ่น ชนิดพิเศษ

หน*วยปกครองท-องถิ่นชนิดพิเศษ(Special Purpose Authorities) ถูกจัดตั้งขึ้นโดยเหตุผล หลายประการ ดังนี้ (อุดม ทุมโฆสิต, 2548: 282-283)

1) เพื่อให-ครอบคลุมพื้นที่ และพลเมืองที่แตกต*างไปจากพื้นที่ของหน*วยงานปกครองท-องถิ่น หลัก

2) หน*วยงานปกครองท-องถิ่นหลักยังไม*มีความสามารถเพียงพอที่จะจัดบริการได-

3) เพื่อให-มีรูปแบบบริหารที่พิเศษแตกต*างไปจากหน*วยงานปกครองท-องถิ่นหลัก

4) รัฐบาลกลาง มีวัตถุประสงคที่จะไม*มอบความรับผิดชอบบางอย*างให-หน*วยปกครอง ท-องถิ่นนําไป (General purpose type of Authority) จึงจัดตั้งหน*วยปกครองท-องถิ่น พิเศษขึ้นมาดูแลแทน หน*วยปกครองท-องถิ่นชนิดพิเศษ จึงต-องมีกลไกต*างๆขึ้นมาพิเศษ แตกต*างจากขจัดการปกครองท-องถิ่น

ความจําเป"นในการบริหารมหานคร เกิดจากป(ญหาพื้นฐานที่จําเป"นต-องทําความเข-าใจหลาย ประการ เช*นดังต*อไปนี้ (Wagener, 1985; Sharpe, 1989 อ-างในอุดม ทุมโฆษิต, มปป. : 290-291)

1) ป(ญหาที่เกิดจากการขยายตัวของประชากรอย*างรวดเร็วและหลากหลาย จากการที่มหา นครเป"นศูนย ทําให-มีการเคลื่อนย-ายของผู-คนเข-าสู*มหานครตลอดเวลา และมีความ

นครต-องแบกรับภาระประชากรที่เพิ่มขึ้นอย*างรวดเร็วทั้งจากการเคลื่อนย-ายและ ประชากรที่เกิดใหม*

2) ป(ญหาความแออัดที่เกิดจากพื้นที่ในเขตมหานครขยายตัวไม*ทันถึงจํานวนประชากรที่ เพิ่มขึ้นทําให-มีความแออัดในการอยู*อาศัย ซึ่งความแออัดทําให-เกิดป(ญหาตามมาอีก มากมาย เช*น ป(ญหาจราจร ป(ญหาสิ่งแวดล-อม ป(ญหาอาชญากรรม เป"นต-น

3) ป(ญหาที่เกิดจากความไม*เพียงพอของสาธารณูปการต*างๆ เพราะปริมาณความต-องการ เพิ่มขึ้นอย*างรวดเร็ว จนสาธารณูปโภคขยายตัวไม*ทัน เช*น ถนนไม*เพียงพอ น้ํา ไฟไม* เพียงพอ อากาศเป"นพิษ ซึ่งป(ญหาเหล*านี้จะเป"นสาเหตุให-คุณภาพชีวิตประชากรในเมือง หลวงอยู*ในระดับต่ํา

4) ป(ญหาความแออัดในด-านที่อยู*อาศัย ทําให-เมืองมีการขยายตัวอย*างรวดเร็วแต*ไร-ทิศทาง จนทําให-เมืองเกิดความกว-างเกิดพอดี ขาดระเบียบก*อให-เกิดภาระในการจราจรขนส*ง และป(ญหาผังเมืองตามมา

6) ป(ญหาความเสื่อมทรามด-านคุณธรรมและจริยธรรม การแย*งชิงทรัพยากรเพื่อดํารงชีพ ผู-คนล-วนคิดถึงการอยู*รอดก*อนศีลธรรมจรรยา ทําให-ศีลธรรมจรรยาเสื่อมลง นําไปสู* สังคมไม*ปกติสุข

สมคิด เลิศไพฑูรยและคณะ (2547:6-11) ได-ทําการศึกษาสภาพป(ญหาแนวทางการปรับปรุงรูปแบบ การบริหารและแนวทางการพัฒนาพื้นที่เกาะสมุย ซึ่งได-เสนอรูปแบบบริหารจัดการเกาะสมุย คือ การจัดตั้ง องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ โดยเหตุผลว*าเกาะสมุยกําลังก-าวเข-าสู*สภาพความเป"นเมือง และ เผชิญป(ญหาที่เป"นผลจากความเจริญเติบโตของเมือง ทั้งป(ญหาด-านสาธารณูปโภค สาธารณูปการ ป(ญหา เศรษฐกิจ สังคม หรือสิ่งแวดล-อม ความล*าช-าในการแก-ไขป(ญหา ซึ่งเทศบาลตําบลเกาะสมุย (ในขณะนั้น” ไม* สามารถแก-ไขป(ญหาได-อย*างทันถ*วงที เนื่องจากป(ญหาบางอย*างได-ขยายตัวเกินกว*าอํานาจหน-าที่ของเทศบาล และยังต-องอาศัยความร*วมมือจากหลายหน*วยงาน/อีกทั้งป(ญหาบางอย*างมีสาเหตุมาจากลักษณะพิเศษของ พื้นที่ เช*น เกาะสมุย อีกทั้งสภาพพื้นที่ที่เป"นเกาะต*างจากท-องถิ่นอื่นๆทําให-มีป(ญหาขาดแคลนน้ําดิบ เป"นต-น การใช-รูปแบบเทศบาลซึ่งเป"นองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่ใช-กันอยู*ทั่วไปไม*สามารถจัดการกับป(ญหาที่มีสาเหตุ จากลักษณะพิเศษของพื้นที่ได- ประกอบกับป(ญหาความเจริญจากการท*องเที่ยวที่ทําป(ญหาต*างๆ เพิ่มจํานวน มากขึ้น การใช-กรอบอํานาจหน-าที่ของเทศบาลจึงไม*เหมาะสม

นอกจากนี้ ผลการสํารวจความคิดเห็นจากการสัมมนาทั้งจากหน*วยงานภาครัฐ รัฐวิสาหกิจ ภาคเอกชน องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นและประชาชน จํานวน 69 คน ได-มีผู-เห็นด-วยกับรูปแบบการบริหาร

4) การกํากับดูแลโดยตรงจากผู-ว*าราชการจังหวัดหรือนายกรัฐมนตรีทําให-การแก-ไขป(ญหาได-รับความร*วมมือ จากทุกภาคส*วน สามารถจัดการกับป(ญหาได-รวดเร็วขึ้น สมชัย ใจเย็น (2549) ได-ศึกษาการบริหารเกาะสมุยในรูปแบบเขตเมืองพิเศษ ซึ่งได-ให-เหตุผลความ จําเป"นที่เป"นเกาะสมุยต-องมีการบริหารในรูปแบบเขตเมืองพิเศษ คือ เทศบาลตําบลเกาะสมุย (ในขณะนั้น) มี อํานาจหน-าที่จํากัดอยู*ภายใต-กฎหมายที่บัญญัติไว-เท*านั้น ทั้งที่เทศบาลตําบลเกาะสมุยมีพื้นที่รับผิดชอบทั้ง อําเภอเกาะสมุย ส*งผลให-การบริหารงานท-องถิ่นในเกาะสมุยปฏิบัติงานไม*ทั่วถึง การบริหารงานขาด ประสิทธิภาพทําให-ขาดศักยภาพในการแก-ไขป(ญหาต*างๆ ซึ่งมีความรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ นอกจากนั้น เกาะสมุยได-มีพัฒนาการทางด-านการท*องเที่ยวขยายตัวอย*างรอดเร็ว เช*น จํานวนนําท*องเที่ยวเพิ่มมากขึ้น นักท*องเที่ยวมีระดับรายได-สูงมากขึ้น การเพิ่มขึ้นของสิ่งอํานวยความสะดวก และการปรับปรุงมาตรฐานการ บริการ เป"นต-น ซึ่งทําให-เกาะสมุยจะต-องมีการพัฒนาโครงสร-างพื้นฐาน การบริหารด-านการท*องเที่ยวและการ ดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล-อม

การศึกษาครั้งนี้ผู-วิจัยได-มุ*งศึกษาป(ญหาและความต-องการของประชาชนเกาะสมุยและความสามารถ ในการบริหารของส*วนราชการและองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นในพื้นที่เกาะสมุย เพื่อพิจารณาถึงสาเหตุของข-อ เรียกร-องและนําไปสู*การเสนอแนะในการเรียกร-องที่เหมาะสม ซึ่งรายละเอียดปรากฏดังภาพ

2) ความสามารถในการบริหารของส'วน เกาะสมุย (ปUญหาทั่วไปและปUญหาเร'งด'วน)

- สังคม - โครงสร-างอํานาจหน-าที่ - เศรษฐกิจ

- การคลังและงบประมาณ - สิ่งแวดล-อม

- การบริหารบุคคล - อื่นๆ

การศึกษาสาเหตุของข-อเรียกร-องการจัดตั้งเกาะสมุยเป"นองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบ พิเศษ ผู-วิจัยใช-การวิจัยเชิงคุณภาพโดยการศึกษาเอกสาร(Document Study) และการสัมภาษณเชิงลึก (In-depth Interview) เป"นหลัก เพื่อให-ได-มาซึ่งข-อมูลเชิงลึกของตัวอย*างในการศึกษา โดยมีขั้นตอนและ รายละเอียดการศึกษา ดังต*อไปนี้

1.1 การทบทวนวรรณกรรม เกี่ยวกับแนวคิดองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษและ แนวคิดอื่นๆที่เกี่ยวข-อง จากหนังสือ ตํารา งานวิจัย และแหล*งข-อมูลออนไลน เพื่อให-เข-าใจแนวคิดพื้นฐานของ องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ

1.2 การศึกษาเหตุผลการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษและเหตุผลการ เรียกร-องให-มีการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษในประเทศไทยที่ผ*านมา จากหนังสือ งานวิจัย เอกสารต*างๆ แหล*งข*าวหนังสือพิมพ และข-อมูลออนไลน เพื่อให-ทราบถึงแนวโน-มของเหตุผลการเรียกร-องให-มี การจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษ และนําไปสู*การสร-างกรอบแนวคิดการการศึกษาในครั้งนี้

1.3 การศึกษากระบวนการเรียกร-องและการขับเคลื่อนให-มีการจัดตั้งองคกรปกครองส*วน ท-องถิ่นรูปแบบพิเศษของเกาะสมุย เพื่อทราบความเป"นมาและความพยายามจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่น รูปแบบพิเศษของเกาะสมุยที่ผ*านมา ทั้งจากภาครัฐและภาคส*วนต*างๆ

1.4 การสัมภาษณเชิงลึก (In-depth Interview) ผู-เป"นกุญแจสําคัญในการให-ข-อมูล (Key Information) ได-แก* นักวิชาการ ส*วนราชการที่เกี่ยวข-อง และประชาชนในพื้น เพื่อสอบถามความคิดเห็น เกี่ยวกับสาเหตุการเรียกร-องให-มีการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษของเกาะสมุย

1.5 การเก็บรวบรวมข-อมูลเกี่ยวกับประเด็นสาเหตุของการเรียกร-องให-มีการจัดตั้งองคกร ปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษของเกาะสมุย โดยขอความอนุเคราะหข-อมูลจากหน*วยงานราชการและ หน*วยงานอื่นๆที่เกี่ยวข-อง เพื่อให-ได-มาซึ่งข-อมูลเชิงประจักษในวิเคราะหและสรุปผลข-อมูล

1.6 การวิเคราะหและสรุปผลการศึกษา ผู-วิจัยได-ทําการวิเคราะหข-อมูลที่ได-จากการเก็บ รวบรวมมาแล-วได-แก* ข-อมูลเชิงเอกสาร ข-อมูลการให-สัมภาษณ โดยการวิเคราะหเนื้อหา (Content Analysis) จากนั้นนํามาจัดกลุ*มข-อมูลที่คล-ายคลึงกัน เพื่อนําไปสรุปผลการศึกษา

2. กรณีศึกษาและกลุ'มตัวอย'าง

พื้นที่ในการศึกษาครั้งนี้ คือ อําเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎรธานี ซึ่งมีพื้นที่เป"นแหล*ง ท*องเที่ยวและรายได-จากการท*องเที่ยวจํานวนมาก แต*ขณะเดียวกันก็เกิดป(ญหาสาธารณะอย*างมากมาย ที่ผ*าน มาได-มีกระแสการเรียกร-องและขับเคลื่อนให-มีการจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษจากภาคส*วน ต*างๆหลายครั้งและเป"นระยะเวลานานพอสมควร ซึ่งป(จจุบันก็ยังไม*ประสบความสําเร็จ ดังนั้นผู-วิจัยจึงเห็นว*า พื้นที่ดังกล*าวเหมาะสมสําหรับที่จะทําการศึกษา ครั้งนี้ เพื่อทราบสาเหตุของข-อเรียกร-องและการขับเคลื่อนให-มี การจัดตั้งองคกรปกครองสวนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษของเกาะสมุย ซึ่งเป"นกรณีที่สําคัญของพัฒนาการการ ปกครองท-องถิ่นไทย

2.2 กลุ'มตัวอย'าง

การศึกษาครั้งนี้ได-มีการสัมภาษณ (Interview) เพื่อสอบถามความคิดเห็นจากผู-ที่เกี่ยวข-องใน การจัดตั้งองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบพิเศษเกาะสมุย ผู-วิจัยได-กําหนดผู-เป"นกุญแจสําคัญในการให-ข-อมูล (Key Information) ดังนี้

2) นักธุรกิจและผู-ประกอบกิจการ

3) กํานัน ผู-ใหญ*บ-าน

เครื่องมือวิจัยคุณภาพ ใช-การตรวจสามเส-าใน 2 ด-าน ได-แก*

1) ด-านผู-ให-ข-อมูล โดยการสัมภาษณผู-ให-ข-อมูลที่มีบทบาทแตกต*างกัน ในประเด็น เดียวกัน เพื่อตรวจสอบว*า หากผู-ให-ข-อมูลเปลี่ยนไป แล-วข-อมูลจะต*างหรือเหมือนเดิมอย*างไร

2) ด-านวิธีการเก็บรวบรวมข-อมูล ผู-วิจัยจะใช-วิธีเก็บรวบรวมข-อมูลที่แตกต*างกันเพื่อ รวบรวมข-อมูลเรื่องเดียวกัน ได-แก* การศึกษาเอกสาร (Document study) การสัมภาษณ (Interview) การ สังเกตการณ (observation)

การจัดตั้งองค&กรปกครองส'วนท)องถิ่นรูปแบบ “นครแม'สอด”. ภาคนิพนธหลักสูตรรัฐศาสตร มหาบัณฑิต คณะรัฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

อุดม ทุมโฆสิต. (2554). การบริหารงานของกรุงเทพมหานครเพื่อก)าวสู'ความเป!นมหานครยุคใหม'. กรุงเทพฯ: คณะรัฐประศาสนศาสตร สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร.

การมีส'วนร'วมของประชาชนใน กระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อป|องกันและแก)ไขปUญหายา เสพติด กรณีศึกษา : ชุมชนริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

THE PARTICIPATION OF THE PEOPLE IN PUBLIC POLICY PROCESS TO PREVENT AND SOLVE DRUG PROBLEMS : A CASE STUDY COMMUNITIES LIMKONGWATSPAN, KLONG TOEY BANGKOK

นางสาวปราณดา ปวีตนาถนนท นักศึกษาหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สําหรับนักบริหาร มหาวิทยาลัยศรีปทุม E-mail: [email protected]

บทคัดย'อ

การวิจัยเรื่อง “การมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไข ป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา:ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร” มีวัตถุประสงคเพื่อ ศึกษาความสัมพันธและระดับการมีส*วนร*วมป(จจัยที่มีของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อ ปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร และ เสนอแนะแนวทางการปyองกันและแก-ไขให-เหมาะสมและเกิดประโยชนต*อประชาชนในชุมชน ริมคลองวัด สะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ผู-วิจัยใช-รูปแบบการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) ซึ่งผู-วิจัยจะทําการรวบรวมข-อมูล จากกลุ*มตัวอย*างผู-ที่อาศัยในชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร จํานวน 333 คน เครื่องมือที่ใช-ในการศึกษาครั้งนี้คือ แบบสอบถาม

ผลการวิจัยพบว*า ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีระดับการมีส*วนร*วม ในกระบวนการ นโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา ชุมชนคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ในด-านการร*วมคิดและตัดสินใจ พบว*า กลุ*มตัวอย*างมีระดับการมีส*วนร*วมโดยรวมอยู*ใน

ระดับ ปานกลาง มีค*าเฉลี่ย = 3.40 ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีระดับการมีส*วนร*วม ในกระบวนการ นโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา ชุมชนคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ในด-านการดําเนินการโดยรวม พบว*า กลุ*มตัวอย*างมีระดับการมีส*วนร*วมโดยรวมอยู*ในระดับ สูง มีค*าเฉลี่ย = 3.49 ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีระดับการมีส*วนร*วม ในกระบวนการนโยบายสาธารณะ

ด-านการติดตามและประเมินผลโดยรวม พบว*า กลุ*มตัวอย*างมีระดับการมีส*วนร*วมโดยรวมอยู*ในระดับสูง มี ค*าเฉลี่ย = 3.46 จากผลการทดสอบค*าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธเพียรสัน (Pearson’s Correlation Coefficient) ถึง ความสัมพันธของป(จจัยส*วนบุคคล กับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะ เพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคลมีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนใน กระบวนการสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 เมื่อพิจารณาเป"นรายด-านพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล มี ความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไข ป(ญหายาเสพติด ด-านการร*วมคิดและตัดสินใจ และ ด-านการดําเนินการ ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 และ ยังพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล ไม*มีความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบาย สาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-านการติดตามและประเมินผล ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ

The research titled “People’s Participation in Public Policies Procedures in order to Prevent and Solve Drug Problems, Case Study: WatSaphan Waterside Community, KlongToey District, Bangkok” aims to study the relations and levels of people’s participation factors which motivate people to give coordination to public policies procedures in order to prevent and solve drug problems, case study: WatSaphan waterside Community, KlongToey District, Bangkok, as well as to propose proper prevention and solutions with the benefits to people in WatSaphan Waterside community, KlongToey District, Bangkok. Quantitative research was applied to this thesis with gathering data from sample group, 333 persons living in WatSaphan Waterside Community, KlongToey District, Bangkok. In addition, questionnaires were conducted as a research method.

According to the research results, most of the respondents in WatSaphan waterside community, KlongToey District, Bangkok, have level of participation in public policies procedures in order to prevent and solve drug problems in the aspect of brainstorming and making decision at the moderate level with the average value at 3.40. In the aspect of the general management, it was found that the samples give cooperation at the high level with the average value at 3.49. Lastly, in the aspect of data tracking and evaluation, generally, it was found that the samples also have cooperation at the high level with the average value at 3.46.

Refer to the Pearson’s Correlation Coefficient test regarding to the individual factor Refer to the Pearson’s Correlation Coefficient test regarding to the individual factor

KEYWORD: THE PARTICIPATION OF THE PUBLIC DRUG

ความเป!นมาและความสําคัญของปUญหา

รัฐธรรมนูญแห*งราชอานาจักรไทย พ.ศ. 2550 ได-ให-โอกาสการมีส*วนร*วมของประชาชนทั้ง ระดับ ท-องถิ่นและระดับประเทศ ดังกล*าวไว-ในรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 ซึ่งเป"นกฎหมายสูงสุดได-ให-ความสําคัญกับการ กระจายอํานาจและการมีส*วนร*วมของประชาชน ในหลายๆ มาตรา ซึ่งได-กล*าวถึง การกระจายอํานาจและการ มีส*วนร*วมของประชาชนในชุมชนท-องถิ่น ดังเช*น แนวนโยบายด-านศาสนา สังคม การสาธารณสุข การศึกษา และวัฒนธรรม ใน มาตรา 80 (ส*วนที่ 4) ได-กล*าวถึงการกระจายอํานาจให-กับองคกรต*างๆไว-ว*า “ส*งเสริมและ สนับสนุนการกระจายอํานาจเพื่อให-องคกรปกครองส*วนท-องถิ่น ชุมชน องคการทางศาสนา และเอกชน จัด และมีส*วนร*วมในการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนามาตรฐานคุณภาพการศึกษาให-เท*าเทียมและสอดคล-องกับ แนวนโยบายพื้นฐานแห*งรัฐ”

แนวนโยบายด-านที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล-อม ในมาตรา 85 ที่ว*า รัฐต-องดําเนินการตาม แนวนโยบายด-านที่ดินทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล-อมนั้น นโยบายที่ส*งเสริมให-ประชาชน องคกรปกครอง ส*วนท-องถิ่น และชุมชนท-องถิ่นเข-ามามีส*วนร*วมในการกําหนดแนวทางการดําเนินการ ได-แก* ใน (ส*วนที่ 5) ที่ได- บัญญัติไว-ว*า “ส*งเสริม บํารุงรักษา และคุ-มครองคุณภาพสิ่งแวดล-อมตามหลักการพัฒนาที่ยั่งยืน ตลอดจน ควบคุมและกําจัดภาวะมลพิษที่มีผลต*อสุขภาพอนามัย สวัสดิ์ภาพ และคุณภาพชีวิตของประชาชน โดย ประชาชน ชุมชนท-องถิ่น และองคกรปกครองส*วนท-องถิ่น ต-องมีส*วนร*วมในการกําหนดแนวทางการ ดําเนินงาน”

โดยทั่วไปนโยบายสาธารณะจะเกี่ยวข)องกับกระบวนการทั้งการเมืองและสังคมอย'างกว-างขวาง เพราะ นโยบายสาธารณะมีรากฐานจากสาเหตุของป(ญหาต*างๆ ที่เกิดขึ้นของสังคมและเป"นป(ญหาที่ ประชาชน คาดหวังว*าจะได-รับการแก-ไขจากรัฐบาล หน*วยงานราชการโดยผ*านกระบวนการการเมือง ซึ่งเกี่ยวข-องกับการ ปฏิสัมพันธระหว*าง ประชาชน พรรคการเมือง รัฐสภา ตุลาการ ระบบราชการ ระบบบริหาร และองคการ ปกครองส*วนท-องถิ่นบุคคลหรือหน*วยงานดังกล*าวมีบทบาทหน-าที่ มีส*วน ร*วมต*อการกําหนดนโยบายสาธารณะ อย*างไรและผลของนโยบายสาธารณะจะมีผลกระทบต*อภาค ประชาชนในสังคมมากน-อยเพียงใด นโยบาย สาธารณะส*งผลกระทบต*อวิถีการดําเนินชีวิตประชาชน ทั้งทางบวกและทางลบ เช*นป(ญหาเศรษฐกิจชะลอตัว ป(ญหาการเจรจาหรือป(ญหาความปลอดภัยของ สาธารณะชนซึ่งส*งผลต*อคุณภาพชีวิตของประชาชนให-ดีขึ้น

ผลกระทบเหมือนกันทุกกรณี ใน ขณะเดียวกันนโยบายสาธารณะบางนโยบายก็อาจทําให-ประชาชนบางส*วน ได-รับผลประโยชนเฉพาะ หนึ่งในนั้นก็คือ นโยบายที่เกี่ยวกับการแก-ไขป(ญหายาเสพติด

ทั้งนี้เพื่อให-การขับเคลื่อนงานการแก-ไขป(ญหายาเสพติดตามนโยบายเร*งด*วนเป"นไปอย*างมี ประสิทธิภาพ ทางรัฐจึงได-มีคําสั่งจัดตั้ง ศูนยอํานวยการพลังแผ*นดินเอาชนะยาเสพติดแห*งชาติ (ศพส.) โดยมี ร.ต.อ.เฉลิม อยู*บํารุง รองนายกรัฐมนตรี เป"นผู-อํานวยการ ทําหน-าที่ในการบริหารจัดการ อํานวยการ กํากับ สั่งการ ประสานงาน การแก-ไขป(ญหายาเสพติดของทุกหน*วยที่เกี่ยวข-อง ทั้งระดับกระทรวง อาทิ ยุติธรรม กลาโหม สาธารณสุข และมหาดไทย ระดับจังหวัด องคกรปกครองส*วนท-องถิ่น ทหาร ตํารวจ สํานักงาน คณะกรรมการปyองกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) เพื่อบูรณาการการดําเนินงานให-เป"นเอกภาพต*อไป

ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานครฯ จึงเล็งเห็นถึงความสําคัญตามที่รัฐบาล กําหนดแก-ไขป(ญหายาเสพติดที่ถือเป"นวาระสําคัญของชาติที่ทุกหน*วยงานจะต-องให-ความ ร*วมมือเพื่อแก-ไข ป(ญหาให-เบาบางลงจนหมดสิ้นโดยเร็ว ซึ่งการปฏิบัติงานในระดับพื้นที่จะสําเร็จ หากมีการปฏิบัติโดย ผู-นํา ภายในชุมชนและองคกรต*างๆ ที่ร*วมสนับสนุน และมีสามารถร*วมมือรับผิดชอบใกล-ชิดกับประชาชน รวมถึงมี กลไกการปฏิบัติหน-าที่ในพื้นที่

ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานครฯ จึงเป"นอีกชุมชนหนึ่งที่ได-นํานโยบายการ แก-ไขป(ญหายาเสพติดมาปฏิบัติและติดตามผลจริง โดยจัดตั้งศูนยฟ—˜นฟูสมรรถภาพผู-ติดยาเสพติด ในชื่อ โครงการ “ร-อยสายใยร*วมใจ บําบัดฟ—˜นฟู” คืนคนดีสู*สังคม โดยมีหน*วยงานที่รับผิดชอบร*วมกัน วัดสะพาน กองบัญชาการตํารวจนครบาลโดยกองบังคับการตํารวจนครบาล 5 สํานักงาน ปปส. กทม. กรมคุมประพฤติ สถาบันธัญญารักษ กระทรวงสาธารณสุข กรมการแพทย กรุงเทพมหานคร ศตส. ภาคประชาชนกทม. โดย ความร*วมมือจากมูลนิธิตลาดหลักทรัพยแห*งประเทศไทย บริษัทเจริญโภคภัณฑ อาหาร สโมสรโรตา รี่ ศูนยบริการสาธารณสุข 41 คลองเตย ศูนยบริการสาธารณสุข 10 สุขุมวิท โรงเรียนฝ™กอาชีพกรุงเทพฯ (คลองเตย) และชุมชนในเขตคลองเตย 42 ชุมชน

ป(ญหายาเสพติดเป"นภัยของประเทศชาติ รัฐบาลได-ประกาศเดินหน-าในการแก-ไขป(ญหาดังกล*าวเป"น วาระแห*งชาติที่จะต-องดําเนินการอย*างเร*งด*วน ทั้งด-านผู-ค-าและผู-เสพ โดยเน-นว*าผู-เสพคือผู-ปZวยจะต-องได-รับ การรักษาฟ—˜นฟูสมรรถภาพ ให-กลับมาเป"นคนดีในสังคมดังนั้น คณะสงฆวัดสะพาน ร*วมกับหน*วยงาน ภาครัฐ มี กองบัญชาการตํารวจนครบาล โดยกองบังคับการตํารวจนครบาล ๕ สํานักงาน ป.ป.ส. กทม. กรม คุมประพฤติ กรุงเทพมหานคร ศตส. ภาคประชาชน กทม. และชุมชนในเขตคลองเตย 42 ชุมชน จัดทํา โครงการ “ร-อยสายใย ร*วมใจบําบัดฟ—˜นฟู” ซึ่งมีผู-ผ*านการอบรมตามโครงการไปแล-วหลายรุ*นด-วยกัน โดยมี เปyาหมายให-เกิดความยั่งยืนในการแก-ป(ญหาของผู-เสพ และครอบครัวของผู-เสพ อันจะเป"นแนวทางการ ประพฤติตนตามแบบอย*างอันดีงามของสังคม และสร-างความอบอุ*นให-เกิดในครอบครัว อันจะเป"นพลเมืองที่ดี ของประเทศชาติต*อไป

จากเหตุผลดังกล*าวผู-วิจัยจึงสนใจศึกษาวิจัยเรื่อง “การมีส*วนร*วมของประชาชนใน กระบวนการ นโยบายสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร” โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบาย สาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชนริม คลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร และศึกษาป(จจัยที่มีความสัมพันธ ต*อการมีส*วนร*วมของประชาชน ในการดําเนินโครงการของหน*วยงานใน ท-องถิ่นตามนโยบายของรัฐบาลรวมทั้งป(ญหาและอุปสรรคต*อการมีส*วนร*วมในกระบวนการแก-ไขป(ญหาตาม

1. เพื่อศึกษาระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะการปyองกันและ แก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

2. เพื่อศึกษาป(จจัยที่มีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในการกระบวนการของนโยบาย สาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

3. เพื่อศึกษาป(ญหาและอุปสรรคต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบาย สาธารณะ การปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

จากการทบทวนแนวคิดพื้นฐานของทฤษฎี และผลงานวิจัยที่เกี่ยวข-องกับแนวคิดทั่วไปเกี่ยวกับการมี ส*วนร*วม และ แนวคิดเกี่ยวกับการมีส*วนร*วมในการพัฒนา สามารถกําหนดตัวแปร มีรายละเอียดดังต*อไปนี้

ตัวแปรอิสระ ประกอบด-วยตัวแปรส*วนบุคคล ประกอบด-วยเพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได- ระเวลาที่อาศัยในชุมชน ความสามารถในการเป†ดรับข-อมูลข*าวสาร ตัวแปรตาม คือ การมีส*วนร*วมในการตัดสินใจ การมีส*วนร*วมในการปฏิบัติ การมีส*วนร*วมใน ผลประโยชน การมีส*วนร*วมในการประเมินผล

การวิจัยเรื่อง “การมีส*วนร*วมของประชาชนใน กระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไข ป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร” ผู-วิจัยได-กําหนด สมมติฐานในการวิจัยบนพื้นฐานกรอบแนวคิดที่ใช-ในการวิจัยเพื่อให-บรรลุวัตถุประสงคของการวิจัย โดยมี รายละเอียดดังต*อไปนี้

1. ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหา ยาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร อยู*ในระดับสูง

2. ป(จจัยส*วนบุคคลมีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการสาธารณะการ ปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

ผู-วิจัยได-จําแนกขอบเขตเนื้อหาในการวิจัยได-ดังต*อไปนี้

1.1 การมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพ ติด กรณีศึกษา: ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ผู-วิจัยกําหนดเกณฑการวัดระดับ การมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน ต*างๆประกอบด-วย การมีส*วนร*วมในการตัดสินใจ การมีส*วนร*วมในการปฏิบัติ การมีส*วนร*วมในผลประโยชน

1.2 ป(จจัยที่ส*งต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไข ป(ญหายาเสพติด ประกอบด-วย เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได- ระเวลาที่อาศัยในชุมชน และ ความสามารถในการเป†ดรับข-อมูลข*าวสาร

ผู-วิจัยจะทําการศึกษาการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและ แก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชนริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร โดยมีผู-เกี่ยวข-อง กับการมีส*วนร*วมในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ประชาชนผู-อาศัยใน ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน หรือ เจ-าหน-า ที่มีบทบาทและมีส*วนร*วมกับปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดใน ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน

ผู-วิจัยมุ*งศึกษาการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไข ป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชนริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ซึ่งผู-วิจัยได-กําหนด ขอบเขตด-านประชากรไว- คือ ประชาชนผู-มีที่อยู*อาศัยในชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย มีทั้งหมด จํานวน 2,000 คน กลุ*มตัวอย*างประชาชนประชาชนผู-มีที่อยู*อาศัยในชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย มีทั้งหมด จํานวน 333 คน

ประโยชน&ที่คาดว'าจะได)รับ

1. ได-ทราบถึงระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะการปyองกันและ แก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

2. ได-ทราบถึงป(จจัยที่มีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในการกระบวนการของนโยบาย สาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

3. ได-ทราบถึงป(ญหาและอุปสรรคต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะ การปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

4. สามารถนําผลการวิจัยที่ได-นํามาปรับปรุงแก-ไขข-อบกพร*องของนโยบายสาธารณะการปyองกันและ แก-ไขป(ญหายาเสพติด และสามารถนํามาพัฒนาให-เกิดประโยชนต*อองคกรและชุมชนรวมถึงผู-ที่ต-องการศึกษา ในครั้งต*อไป

การศึกษาค-นคว-าเกี่ยวกับแนวคิด ทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวข-อง เสริมศักดิ์ วิศาลาภรณ (2537: 178) กล*าวถึงการมีส*วนร*วมในการบริหารไว-ว*า การมีส*วนร*วมของ

ผลประโยชนและการประเมินผลโครงการพัฒนาด-วยความสมัครใจโดยปราศจากข-อกําหนดที่มาจาก บุคคลภายนอกและเป"นไปเพื่อตอบสนองต*อความต-องการของสมาชิกในชุมชนรวมทั้งที่อํานาจอิสระในการ แบ*งป(นผลประโยชนที่เกิดจากการพัฒนาให-กับสมาชิกด-วยความพึงพอใจและผู-เข-ามามีส*วนร*วมมีความรู-สึก เป"นเจ-าของโครงการด-วย ทองใบ สุดชารี (2543: 227) กล*าวว*า การมีส*วนร*วม (Participation) เป"นวิธีการที่ ผู-นําสามารถนํามาปรับใช-ในการจูงใจและสร-างขวัญกําลังใจให-แก*บุคลากรเป"นกลยุทธที่จะช*วยให-มีแรงจูงใจใน การทํางานมากขึ้นมีลักษณะเป"นกระบวนการที่จะทําให-พนักงานมีสิทธิมีเสียงในการตัดสินใจที่เกี่ยวข-องกับงาน ของตนบุคลากรที่มีส*วนร*วมในการตัดสินใจอาจมีความผูกพันในการทํางานยิ่งกว*าการเข-ามีส*วนร*วมในการ ตัดสินใจเท*านั้นยิ่งไปกว*านั้นการเข-าไปมีส*วนร*วมจะทําให-บุคลากรเกิดทัศนะต*อการบริหารงานขององคกรดีขึ้น ส*งผลให-บุคคลเกิดความพอใจในการทํางานและมีแรงใจที่จะมุ*งสู*ความสําเร็จในชีวิตการทํางานตลอดจนทําให- เขาได-รับการยอบรับ (Recognition) มีความรับผิดชอบ (Responsibility) และเกิดความนับถือตนเองมากขึ้น (Self-esteem) ส*วนด-านงานวิจัยศึกษาต*างประเทศ

Abdel-Fattah M. (2005) ศึกษาความแตกต*างในการเรียนรู-ของนักเรียนที่ติดยาเสพติดกับนักเรียนที่ ไม*ติดยาเสพติด พบว*ามีความแตกต*างกันอย*างมีนัยสําคัญทางสถิติในเรื่องการเรียนรู- กล*าวคือนักเรียนที่ติดยา เสพติดจะมีความสามารถในการรับรู- ความเข-าใจและความจําด-อยกว*านักเรียนที่ไม*ติดยาเสพติดให-โทษ Arnstein, S. R. (1969) ได-ให-ความสําคัญในการดําเนินการมีส*วนร*วมของประชาชนให-ประสบความสําเร็จ จากการศึกษาพบว*า “การมีส*วนร*วมของ ประชาชน” ควรอยู*ในระดับใด เพื่อจะได-สามารถเลือกแนวทางที่ เหมาะสมสําหรับกระบวนการมีส*วนของ ประชาชนได- ตามหลักการนั้นระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน สามารถแบ*งได-หลายวิธี และหลายระดับ ขึ้นอยู*กับวัตถุประสงคและความละเอียดในการแบ*ง โดยป(จจัยหลัก ขึ้นอยู*กับการที่รัฐหรือผู-อํานาจตัดสิน ใจยินยอมให-ประชาชนเข-าไปมีส*วนร*วมในการตัดสินใจที่เกี่ยวข-องกับ นโยบาย กิจกรรม นั้น ๆ มากน-อยเพียงใด โดยความสัมพันธระหว*างอํานาจการตัดสินใจของรัฐจะแปรผกผัน กับระดับการมี ส*วนร*วมของประชาชน โดยถ-าประชาชนมีอิทธิพล อํานาจต*อรองในกระบวนการมีส*วนร*วมมาก รัฐก็จะมี อํานาจในการตัดสินใจที่ลดลง

การวิจัย เรื่อง “การมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไข ป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร” ผู-วิจัยใช-รูปแบบการ วิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) ซึ่งผู-วิจัยจะทําการรวบรวมข-อมูล จากประชาชนผู-ที่อาศัยในชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ซึ่งเป"นการเก็บรวบรวมข-อมูลภาคสนามแบบการวิจัย ตัดขวาง (Cross Sectional Studies) คือ เป"นการเก็บข-อมูลในช*วงระยะเวลาใดเวลาหนึ่งเพียงครั้งเดียวโดยจะ ใช-แบบสอบถาม (Questionnaire) เป"นเครื่องมือและทําการวิเคราะหข-อมูลด-วยวิธีการทางสถิติเพื่อหา ความสัมพันธตัวแปรที่ศึกษา

ประชากรและกลุ'มตัวอย'าง

ประชากร ผู-วิจัยได-กําหนดประชากรตามรูปแบบการวิจัย เชิงปริมาณ โดยประชากรที่ใช-ในการตอบ แบบสอบถามของการศึกษาวิจัยครั้งนี้ คือ ประชาชนผู-มีที่อยู*อาศัยในชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย

กลุ*มตัวอย*าง ผู-วิจัยได-กําหนดกลุ*มตัวอย*างตามการกําหนดกลุ*มประชากรที่ได-กําหนดไว-แล-วข-างต-น ประชาชนผู-มีที่อยู*อาศัยในชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย จํานวน 333 คน โดยกําหนดกลุ*มตัวอย*าง โดยคิดเทียบสัดส*วน สําหรับขนาดของกลุ*มตัวอย*าง ได-กําหนดให-มีความคลาดเคลื่อน เป"น 0.05

1 ผู-วิจัยจะใช-เครื่องมือแบบสอบถามเชิงปริมาณ ในการเก็บรวบรวมข-อมูลจากกลุ*มตัวอย*าง ที่เป"น ประชาชนผู-มีที่อยู*อาศัยในชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย จะประกอบด-วยคําถามปลายป†ด (Closed- End Questionnaire) และคําถามปลายเป†ด (Opened-End Questionnaire) ที่ให-ผู-ตอบแบบสอบ ถามเป"น ผู-กรอกข-อมูลด-วยตนเอง (Self-Administered Questionnaire) ทั้งนี้ผู-วิจัยจะแบ*งแบบสอบถามออกเป"น

2 ส*วนคือ ส*วนที่ 1 ป(จจัยส*วนบุคคล โดยเป"นข-อคําถามเกี่ยวกับ เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได- ความ แน*นอนของรายได- และระเวลาที่อาศัยในชุมชน ส*วนที่ 2 ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในการมีส*วนร*วมในการตัดสินใจ การมีส*วนร*วมในการ ปฏิบัติ การมีส*วนร*วมในผลประโยชน การมีส*วนร*วมในการประเมินผล ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อ ปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร โดย แบ*งเป"น 3 ด-านคือ ด-านการร*วมคิดและตัดสินใจ ด-านการดําเนินการ ด-านการติดตามและประเมินผล โดยข-อ คําถามแต*ละข-อใช-มาตรประเมินรวมค*า (Summated Rating Scale) มี 5 ระดับคือ มากที่สุด มาก ปานกลาง น-อย น-อยที่สุด คําตอบแต*ละข-อจะได-รับคะแนนสูงสุด 5 และคะแนนต่ําสุด 1 ตามความหมายของระดับความ คิดเห็นดังนี้ ระดับความคิดเห็น มากที่สุด = 5 คะแนน มาก = 4 คะแนน ปานกลาง = 3 คะแนน น-อย = 2 คะแนน น-อยที่สุด = 1 คะแนน

2 ขั้นตอนการสร-างเครื่องมือแบบสอบถาม ผู-วิจัยจะดําเนินการศึกษาเอกสาร แนวคิด ทฤษฎีและ งานวิจัยที่เกี่ยวข-อง เมื่อได-รับข-อมูลที่เพียงพอ ผู-วิจัยจะนําข-อมูลที่ได-รับมาออกแบบเพื่อสร-างเครื่องมือ แบบสอบถามสําหรับการเก็บข-อมูล และเมื่อร*างแบบสอบถามเสร็จเรียบร-อยแล-ว จะนําเสนอร*างแบบสอบถาม เสนอต*อคณะกรรมการที่ปรึกษา เพื่อรับฟ(งข-อเสนอแนะและนํามาปรับปรุงแก-ไขต*อไป

3 ขั้นตอนการตรวจสอบความเที่ยงตรง (Validity) ของเนื้อหาแบบสอบถาม เมื่อผู-วิจัยได- ดําเนินการปรับปรุงแบบสอบถามตามคําแนะนําของคณะกรรมการที่ปรึกษาแล-ว ผู-วิจัยจะนําแบบสอบถามที่ได- มีการปรับปรุงแล-ว ไปปรึกษาผู-เชี่ยวชาญหรือผู-มีประสบการณเจ-าหน-าที่ของหน*วยงานรัฐที่เป"นผู-ให-ความรู-เรื่อง การปyองกันและแก-ไขยาเสพติดประจําเขตคลองเตย จํานวน 3 ท*าน เพื่อดําเนินการตรวจสอบความตรงเชิง เนื้อหา โดยใช-เทคนิค IOC (Index of Item-Objective Conference) ค*าดัชนีความสอดคล-องที่ยอมรับได- ต-องมีค*าตั้งแต* 0.50 ขึ้นไป

1. การตรวจสอบความเที่ยงตรงของแบบสอบถาม (Validity) ดําเนินการโดยนําแบบสอบถามไป ปรึกษาผู-เชี่ยวชาญ หรือนักวิชาการ โดยการหาค*าค*าดัชนีความสอดคล-อง (IOC) เพื่อประเมินความสอดคล-อง

ปานจันทร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 2. ดร.ปกรณ ศิริประกอบ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม 3. ร-อยตํารวจ ตรี ปอ รอดเส็ง เจ-าหน-าที่ผู-ดูและดําเนินการเกี่ยวกับกิจกรรมแก-ไขป(ญหายาเสพติดในเขตพ-นที่คลองเตยชุมชน ริมคลองวัดสะพาน ค*า IOC ที่ได-สรุปได-คือข-อคําถามย*อย ได-ค*า IOC ทั้งหมดมีค*าเท*ากับ 1 ถือว*ามีค*าความ เที่ยงตรง ใช-ได- ค*า IOC เฉลี่ยเท*ากับ 1 ถือว*ามีค*าความเที่ยงตรง ใช-ได-ทั้งหมด

2. การตรวจสอบความเชื่อมั่นของแบบสอบถาม (Reliabity) ดําเนินการโดยนําแบบสอบถามไป แจกให-กลุ*มตัวอย*างที่มีลักษณะคล-ายกับกลุ*มตัวอย*างจริง จํานวน 30 คน แล-ว นํามาหาค*าความเที่ยง โดยวิธี สัมประสิทธิ์แอลฟาของ Cronbach

ผู-วิจัยจะทําการเก็บรวบรวมข-อมูลจากแบบสอบถามจากประชาชนผู-มีที่อยู* ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานครผู-วิจัยจะดําเนินการจัดเก็บข-อมูลจากแบบสอบถามในช*วงเดือน เดือน ตุลาคม- ธันวาคม พ.ศ. 2555

การวิจัยครั้งนี้ ผู-วิจัยได-กําหนดชนิดของตัวแปร เกณฑการแปลผล และสถิติที่ใช-ในการวิเคราะหข-อมูล ตามวัตถุประสงค โดยกําหนดค*านับสําคัญทางสถิติไว-ที่ระดับ 0.05 โดยมีราย ละเอียด ดังนี้

1. การวิเคราะหข-อมูลของผู-ตอบแบบสอบถาม ผู-วิจัยจะทําการวิเคราะหเพื่อหาค*าสถิติ โดยจะใช-สถิติ เชิงพรรณนา (Descriptive Statistic) ประกอบด-วย ค*าร-อยละ (Percent) ค*าเฉลี่ย (Mean) และค*าเบี่ยงเบน มาตรฐาน (Standard Deviation) เพื่ออธิบายข-อมูลด-านป(จจัยส*วนบุคคลและป(จจัยด-านทัศนคติ

2. ระดับและป(จจัยความสัมพันธ ที่มีต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบาย สาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา : ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ผู-วิจัยจะใช-สถิติเชิงอนุมาน (Inferential Statisticวิเคราะห หาค*าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ เพียรสัน (Pearson’s Correlation Coefficient) ช*วยในการวิเคราะหข-อมูลเชิงสถิติ เพื่อการทดสอบ สมมติฐานตามที่ผู-วิจัยได-กําหนดไว- ได-แก* การเปรียบเทียบหาค*าความสัมพันธระหว*างตัวแปร 2 ตัวที่เป"นอิสระ ต*อกัน T-test ใช-เปรียบเทียบความความสัมพันธของค*าเฉลี่ยระหว*างตัวแปร 2 กลุ*ม

ในการวิเคราะหระดับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกัน และแก-ไขป(ญหายาเสพติด ผู-วิจัยจะกําหนดให-เป"นตัวแปรชนิดอัตราส*วน (Ratio Scale) โดยใช-มาตรส*วน ประมาณค*าตามเกณฑการวัดของลิเคิรท (Likert Scale) ซึ่งผู-วิจัยจะกําหนดค*าคะแนนการตอบคําถามระดับ ความคาดหวัง

ตารางที่ 1 ตารางสรุป ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในการมีส*วนร*วมในการตัดสินใจ ในกระบวนการ นโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด

การมีส'วนร'วมของประชาชนในกระบวนการนโยบาย ค'าเฉลี่ย

ด-านการร*วมคิดและตัดสินใจโดยรวม 3.40 ปานกลาง ด-านการดําเนินการ โดยรวม

3.49 สูง ด-านการติดตามและประเมินผล โดยรวม

3.46 สูง จากตารางที่ 1 พบว*า การมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายทั้ง 3 ด-านมีค*าเฉลี่ย

ระหว*าง 3.40 – 3.49 ซึ่งหมายถึง ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะการ ปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร อยู*ในระดับ ปานกลางถึงสูง ซึ่งสอดคล-องกับสมมติฐานที่ตั้งไว-

สมมติฐานที่ 2 ป(จจัยส*วนบุคคลมีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการสาธารณะการ ปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร

ในการวิเคราะหถึงความสัมพันธของป(จจัยส*วนบุคคลกับ ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในการมี ส*วนร*วมตัดสินใจในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด โดยใช-ค*า สัมประสิทธิ์สหสัมพันธเพียรสัน (Pearson’s Correlation) ในการวิเคราะห ดังนี้

-ป(จจัยส*วนบุคคล มีความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบาย สาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน การร*วมคิดและตัดสินใจ ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 เมื่อพิจารณาเป"นรายด-านพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล ด-าน เพศ อายุ อาชีพ รายได-เฉลี่ยต*อเดือน ลักษณะของ รายได- และ ระยะเวลาที่อาศัยอยู*ในชุมชน มีความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ใน กระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน การร*วมคิดและตัดสินใจ ที่ระดับ ความเชื่อมั่นร-อยละ 95 นอกจากนี้ยังพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคลด-านการศึกษา ไม*มีความสัมพันธกับระดับการมี ส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน การร*วม คิดและตัดสินใจ ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95

-ป(จจัยส*วนบุคคล มีความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบาย สาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน การดําเนินการ เมือพิจารณาเป"นรายด-าน พบว*า ป(จจัย ส*วนบุคคล ด-านอายุ การศึกษา อาชีพ รายได-เฉลี่ยต*อเดือน ลักษณะของรายได- และ ระยะเวลาที่อาศัยอยู*ใน ชุมชน มีความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและ แก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน การดําเนินการ ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 และยังพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล ด-านเพศ ไม*มีความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อ ปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน การดําเนินการ ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95

ประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน การติดตามและ ประเมินผล ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 และยังพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคลด-านอายุ การศึกษา อาชีพ รายได- เฉลี่ยต*อเดือน ลักษณะของรายได- และ ระยะเวลาที่อาศัยอยู*ในชุมชน ไม*มีความสัมพันธกับระดับการมีส*วน ร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-าน การติดตาม และประเมินผล ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95

การมีส'วนร'วมของประชาชนในกระบวนการนโยบาย ความสัมพันธ&

ด-านการร*วมคิดและตัดสินใจ มีความสัมพันธ ด-านการดําเนินการ มีความสัมพันธ

จากตารางที่ 2 พบว*า ป(จจัยส*วนบุคคลมีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการ สาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 เมื่อพิจารณาเป"นรายด-านพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล มีความสัมพันธกับระดับการ มีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-านการร*วม คิดและตัดสินใจ และ ด-านการดําเนินการ ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 และยังพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล ไม*มี ความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไข ป(ญหายาเสพติด ด-านการติดตามและประเมินผล ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95

สมมติฐานที่ 1 ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบาย สาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริม

สมมติฐานที่ 2 ป(จจัยส*วนบุคคลมีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนใน กระบวนการสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของ

1. การสรุปผลการวิเคราะห&ข)อมูลด)วยสถิติเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) ซึ่งได-แก* ค*า ร-อยละ (Percentage) ผลการวิเคราะหพบว*า ข-อมูลทั่วไปของผู-ตอบแบบสอบถาม ผู-ตอบแบบสอบถามส*วน

จํานวน 54 คน คิดเป"นร-อยละ 16.33 รองลงมาเป"นผู-ตอบแบบสอบถามอายุ 38 ปx จํานวน 24 คน คิดเป"นร-อย ละ 12.61 ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีการศึกษาระดับปริญญาตรีหรือสูงกว*า จํานวน 215 คน คิดเป"นร-อย ละ 64.60 รองลงมามีการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเท*า จํานวน 99 คน คิดเป"นร-อยละ

29.70 มีการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเท*า จํานวน 17 คน คิดเป"นร-อยละ 5.10 และมี การศึกษาระดับประถมศึกษา จํานวน 2 คน คิดเป"นร-อยละ 0.60 ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีอาชีพอื่นๆ จํานวน 212 คน คิดเป"นร-อยละ 63.70 รองลงมามีอาชีพรับจ-าง (รายวัน) จํานวน 82 คน คิดเป"นร-อยละ

24.60 มีอาชีพค-าขาย จํานวน 37 คน คิดเป"นร-อยละ 11.11 มีอาชีพรับราชการ / รัฐวิสาหกิจ จํานวน 2 คน คิดเป"นร-อยละ 0.60 ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีรายได-เฉลี่ยต*อเดือนระหว*าง 20,001 – 25,000 บาท จํานวน 83 คน คิดเป"นร-อยละ 24.92 รองลงมามีรายได-เฉลี่ยต*อเดือนระหว*าง 15,001 – 20,000 บาท จํานวน

76 คน คิดเป"นร-อยละ 22.82 มีรายได-เฉลี่ยต*อเดือน 25,000 บาทขึ้นไป จํานวน 75 คน คิดเป"นร-อยละ 22.52 มีรายได-เฉลี่ยต*อเดือนไม*เกิน 5,000 บาท จํานวน 63 คน คิดเป"นร-อยละ 18.91 มีรายได-เฉลี่ยต*อเดือนระหว*าง 10,001 – 15,000 บาท จํานวน 32 คน คิดเป"นร-อยละ 9.61 และมีรายได-เฉลี่ยต*อเดือนระหว*าง 5,001 – 10,000 บาท จํานวน 4 คน คิดเป"นร-อยละ 1.20 ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีลักษณะของรายได-แน*นอน จํานวน 302 คน คิดเป"นร-อยละ 90.70 รองลงมามีลักษณะของรายได-ไม*แน*นอน จํานวน 31 คน คิด เป"นร-อย ละ 9.30 และ ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีระยะเวลาอาศัยอยู*ในชุมชนมากกว*า 21 ปxขึ้นไป จํานวน 253 คน คิดเป"นร-อยละ 76.00 รองลงมามีระยะเวลาอาศัยอยู*ในชุมชนระหว*าง 16 – 20 ปx จํานวน 41 คน คิด เป"น ร-อยละ 12.30 มีระยะเวลาอาศัยอยู*ในชุมชนระหว*าง 11 – 15 ปx จํานวน 24 คน คิดเป"นร-อยละ 7.20 และ มี ระยะเวลาอาศัยอยู*ในชุมชนระหว*าง 6 – 10 ปx จํานวน 15 คน คิดเป"นร-อยละ 4.50 ตามลําดับ การมีส*วนร*วม ของประชาชนในกระบวนการนโยบาย ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีระดับการมีส*วนร*วมในกระบวนการ นโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา ชุมชนคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ในด-านการร*วมคิดและตัดสินใจ พบว*า กลุ*มตัวอย*างมีระดับการมีส*วนร*วมโดยรวมอยู*ใน ระดับ ปานกลาง มีค*าเฉลี่ย = 3.40 ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีระดับการมีส*วนร*วมในกระบวนการ นโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา ชุมชนคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ในด-านการดําเนินการโดยรวม พบว*า กลุ*มตัวอย*างมีระดับการมีส*วนร*วมโดยรวมอยู*ในระดับ สูง มีค*าเฉลี่ย = 3.49 ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*มีระดับการมีส*วนร*วม ในกระบวนการนโยบายสาธารณะ เพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา ชุมชนคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ใน ด-านการติดตามและประเมินผลโดยรวม พบว*า กลุ*มตัวอย*างมีระดับการมีส*วนร*วมโดยรวมอยู*ในระดับสูง มี ค*าเฉลี่ย = 3.46

2. การรายงานผลด)วยสถิติเชิงอนุมาน (Inferential Statistics) ซึ่งได-แก*การทดสอบสมมุติฐาน โดยการใช-สถิติการวิจัยในการทดสอบ หาค*าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธเพียรสัน (Pearson’s Correlation Coefficient) ถึงความสัมพันธระหว*าง ป(จจัยส*วนบุคคลกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการ นโยบายสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ได-ผลดังนี้

จากผลการทดสอบค*าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธเพียรสัน (Pearson’s Correlation Coefficient) ถึง ความสัมพันธของป(จจัยส*วนบุคคล กับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะ

กรุงเทพมหานคร ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 เมื่อพิจารณาเป"นรายด-านพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล มี ความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไข ป(ญหายาเสพติด ด-านการร*วมคิดและตัดสินใจ และด-านการดําเนินการ ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ 95 และยัง พบว*า ป(จจัยส*วนบุคคลไม*มีความสัมพันธกับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบาย สาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ด-านการติดตามและประเมินผล ที่ระดับความเชื่อมั่นร-อยละ

จากสมมติฐานข)อที่ 1 ที่ว*า “ ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะ การปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร อยู*ใน ระดับสูง ”

จากผลการวิเคราะหระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะการ ปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ดังตารางที่

4.8 – 4.10 และสรุประดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการนโยบายสาธารณะการปyองกันและ แก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ดังตารางที่ 4.11 พบว*า การมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายทั้ง 3 ด-านมีค*าเฉลี่ยระหว*าง 3.40 – 3.49 ซึ่งหมายถึง ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร อยู*ในระดับปานกลางถึงสูง ซึ่งสอดคล-องกับ สมมติฐานที่ตั้งไว- เนื่องจาก ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร เป"นชุมชนตัวอย*างที่ ได- นํานโยบายการแก-ไขป(ญหายาเสพติดมาปฏิบัติและติดตามผลจริง ดังนั้น ประชาชนในชุมชนริมคลองวัด สะพาน ซึ่งเป"นหนึ่งในชุมชนที่มีผู-ผ*านการอบรมตามโครงการ “ร-อยสายใย ร*วมใจบําบัดฟ—˜นฟู” จากการร*วมมือ ของทั้งภาครัฐและเอกชน ที่มีเปyาหมายให-เกิดความยั่งยืนในการแก-ป(ญหาของผู-เสพ และครอบครัวของผู- เสพ อันจะเป"นแนวทางการประพฤติตนตามแบบอย*างอันดีงามของสังคม และสร-างความอบอุ*นให-เกิดใน ครอบครัว จึงให-ความสนใจในการมีส*วนร*วม ในกระบวนการนโยบายสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายา เสพติด ของชุมชน อยู*ในระดับสูง ซึ่งสอดคล-องกับงานวิจัยของ สิริพร อุบล (2550) ที่ศึกษาถึง การมีส*วนร*วม ของประชาชนในการบริหารจัดการโครงการพัฒนาแหล*งน้ําขนาดเล็กอันเนื่องมาจากพระราชดําริ กรณีศึกษา โครงการไอรบาลอ ตําบลช-างเผือก อําเภอจะแนะ จังหวัดนราธิวาส ผลการศึกษาพบว*า การมีส*วนร*วมในการ บริหารจัดการโครงการพัฒนาแหล*งน้ําขนาดเล็กโดยรวมอยู*ในระดับสูง โดยเฉพาะด-านการปฏิบัติและมีส*วนรับ ผลประโยชน และยังสอดคล-องกับงานวิจัยของ กรรณกา วัดวงค (2550) ที่ศึกษาถึง การมีส*วนร*วมของ ประชาชนในเขตเทศบาลเมืองราชบุรีในการอนุรักษแม*น้ําแม*กลอง ผลการวิจัยพบว*า กลุ*มตัวอย*างมีส*วนร*วมใน การอนุรักษแม*น้ําแม*กลองอยู*ในระดับมาก

จากสมมติฐานข)อที่ 2 ที่ว*า “ป(จจัยส*วนบุคคลมีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนใน กระบวนการสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร”จากผลการทดสอบค*าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธเพียรสัน (Pearson’s Correlation Coefficient) ถึงความสัมพันธของป(จจัยส*วนบุคคล กับระดับการมีส*วนร*วมของประชาชน ในกระบวนการ นโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด พบว*า ในภาพรวมมีความสัมพันธกัน ที่ระดับ นัยสําคัญทางสถิติ 0.05 แต*เมื่อแยกพิจารณาเป"นรายด-านแล-วพบว*า ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในด-าน

ส*วนบุคคลของผู-ตอบแบบสอบถาม ที่ระดับนัยสําคัญทางสถิติ 0.05 ทั้งนี้เนื่องจาก ในด-านการร*วมคิดและ ตัดสินใจ รวมถึงด-านการดําเนินการ จะเป"นส*วนที่ประชาชนได-มีส*วนร*วมในการออกความคิด ร*วมกันตัดสินใจ และร*วมกันดําเนินการ ในขณะที่ ด-านการติดตามและประเมินผล จะเป"นส*วนที่คณะกรรมการหรือหน*วยงานที่ จัดตั้งขึ้นมาเฉพาะกิจ เป"นผู-เข-ามาติดตามการดําเนินงาน รวมถึงการประเมินผลการดําเนินงาน ซึ่งสอดคล-อง กับงานวิจัยของ สิริพร อุบล (2550) ที่ศึกษาถึง การมีส*วนร*วมของประชาชนในการบริหารจัดการโครงการ พัฒนาแหล*งน้ําขนาดเล็กอันเนื่องมาจากพระราชดําริ: กรณีศึกษาโครงการไอรบาลอ ตําบลช-างเผือก อําเภอจะ แนะ จังหวัดนราธิวาส ผลการวิจัยพบว*า การมีส*วนร*วมในการบริหารจัดการโครงการพัฒนาแหล*งน้ําขนาดเล็ก โดยรวมอยู*ในระดับสูง โดยเฉพาะด-านการปฏิบัติและมีส*วนรับผลประโยชน ส*วนด-านร*วมคิดและตัดสินใจอยู*ใน ระดับปานกลาง นอกจากนี้ยังสอดคล-องกับงานวิจัยของ นพคุณ ธนะเรืองสกุลไทย (2550) ที่ศึกษาถึง การมี ส*วนร*วมของประชาชนในการสร-างเครือข*ายเฝyาระวังเตือนภัยดินถล*มในพื้นที่จังหวัดตรัง จากผลการวิจัยพบว*า การมีส*วนร*วมของประชาชนมีลักษณะคล-ายคลึงกัน คือ มีส*วนร*วมตั้งแต*การรับรู-ข*าวสาร แสดงความคิดเห็น ตัดสินใจเข-าร*วมโครงการ จนถึงร*วมจัดทําแผน

จากผลการศึกษาวิจัยเรื่อง ความสัมพันธและระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการ นโยบายสาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ในครั้งนี้ สามารถแบ*งข-อเสนอแนะจากการวิจัยได-เป"น 2 ลักษณะดังนี้ การนําผลการวิจัยไป ใช-จากการวิจัย พบว*า ระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะการปyองกันและ แก-ไขป(ญหายาเสพติดของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร อยู*ในระดับสูง แต*เมื่อ พิจารณารายด-านแล-ว จะพบว*า ระดับการมีส*วนร*วมด-านการร*วมคิดและตัดสินใจโดยรวม มีค*าเฉลี่ยในระดับ ปานกลาง ในขณะที่ ระดับการมีส*วนร*วมด-าน การดําเนินการโดยรวม และด-านการติดตามและประเมินผล โดยรวม มีค*าเฉลี่ยในระดับสูง ดังนั้น ผู-ที่เกี่ยวข-องสามารถนําข-อมูลที่ได-ไปประกอบการกําหนดนโยบาย และ วางแผน ในการส*งเสริมผลักดันให-ประชาชนมีส*วนร*วมในด-านต*างๆ เพิ่มมากขึ้น โดยการแบ*งแยกหน-าที่ หรือ การกําหนดของเขตการรับผิดชอบ และการมอบอํานาจการตัดสินใจให-กับประชาชนให-เกิดการมีส*วนร*วมเพิ่ม มากขึ้น เป"นต-นนอกจากนี้ยังพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคลด-าน รายได-เฉลี่ยต*อเดือน ไม*มีความสัมพันธต*อการมีส*วน ร*วมของประชาชนในกระบวนการสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัด สะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ในขณะที่ ป(จจัยส*วนบุคคลในด-าน เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ ลักษณะของรายได- และระยะเวลาที่อาศัยในชุมชน มีความสัมพันธต*อการมีส*วนร*วมของประชาชนใน กระบวนการสาธารณะการปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด ของชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ซึ่งจากผลการวิจัย ผู-ที่เกี่ยวข-องสามารถนําข-อมูลที่ได-ไปใช-เป"นเกณฑในการคัดเลือก ประชาชนที่จะมาเป"นตัวแทนของชุมชนในการมีส*วนร*วมในกิจกรรมต*างๆ ของชุมชน ต*อไปในอนาคต

การเสนอแนะหัวข)อวิจัยที่เกี่ยวข)องหรือสืบเนื่องในการทําวิจัยครั้งต'อไป

จากศึกษาวิจัยเรื่อง ความสัมพันธและระดับการมีส*วนร*วมของประชาชนในกระบวนการนโยบาย สาธารณะเพื่อปyองกันและแก-ไขป(ญหายาเสพติด กรณีศึกษา: ชุมชน ริมคลองวัดสะพาน เขตคลองเตย

และติดตามผลจริงกับ ชุมชนที่ไม*ได-เป"นชุมชนตัวอย*าง เพื่อให-เห็นถึงความแตกต*างของระดับการมีส*วนร*วม ของประชาชน และเพื่อวัดประสิทธิผลของการรณรงคและร*วมมือกันของหน*วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน ใน การนํานโยบายการแก-ไขป(ญหายาเสพติดมาปฏิบัติและติดตามผลจริง ตามโครงการ “ร-อยสายใย ร*วมใจบําบัด ฟ—˜นฟู”

กวีวงศพุฒ. (2544). วิเคราะห&นโยบายของรัฐบาล พ.ต.ท.ดร. ทักษิณชินวัตรกับนายชวนหลักภัย.เชียงใหม* : สํานักพิมพ The Knowledge Center.

วิชาการสู'การปฏิบัติจากประสบการณ&สู'การเรียนรู)”นําเสนอในเวทีการประชุมเครือข*ายนโยบาย สาธารณะ ครั้งที่ 1 แผนงานพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีมูลนิธิสาธารณะสุข แห*งชาติ.

จินตนาเสมาเงิน. (2539). ปUจจัยที่มีผลต'อการมีส'วนร'วมของประชาชนในการดําเนินงานโครงการพัฒนา

วรรณิการภูมิวงศพิทักษ. (2540). ปUญหาและอุปสรรคของการมีส'วนร'วมของประชาชนในโครงการ

สมเกียรติตั้งกิจวาณิชย “ การขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะจากวิชาการสู'การปฏิบัติจากประสบการณ&สู'การ

เรียนรู)” นําเสนอในเวทีการประชุมเครือข*ายนโยบายสาธารณะครั้งที่ 1 แผนงานพัฒนานโยบาย สาธารณะเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีมูลนิธิสาธารณะสุขแห*งชาติ .(2548), 92-93.

เอกณรงคขวดแก-ว. (2549). การมีส'วนร'วมของชุมชนในการจัดการสิ่งแวดล)อมบ)านสันทรายพัฒนาจังหวัด

เชียงใหม'. ศิลปะศาสตรมหาบัณฑิตสาขาวิชาการจัดการมนุษยกับสิ่งแวดล-อม. [ออนไลน]. เข-าถึงได-จาก: http://www.sisaketlocal.com/job.htm .

Arnstein, S. R. (1969). A Ladder of Citizen Participation. Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216 – 224. Wertheim. (1981). :3-5 อ-างถึงในปาริชาติวลัยเสถียรและคณะ (2546), 136-137.

ความคาดหวังของประชาชนในการให)บริการของโครงการรถไฟฟ|า สายสีม'วง เส)นทาง บางใหญ' – บางซื่อ

EXPECTATIONS OF THE PUBLIC SERVICES OF THE METRO PURPLE LINE BANG SUE

E-mail: [email protected]

บทคัดย'อ

การศึกษาวิจัยครั้งนี้ สามารถสรุปผลการศึกษาได-ดังนี้

1. ข-อมูลทั่วไปของกลุ*มตัวอย*าง พบว*า ส*วนใหญ*เป"นเพศชาย มีอายุระหว*าง 31– 40 ปx จบการศึกษา ปริญญาตรี ประกอบอาชีพพนักงานบริษัทเอกชน และมีรายได-ต*อเดือนอยู*ระหว*าง 15,001-30,000 บาท ข-อมูลทัศนคติต*อโครงการรถไฟฟyาสีม*วง พบว*า ทุกด-านมีทัศนคติในเชิงบวกในระดับมาก โดยด-านประโยชน ของโครงการที่ส*งผลต*อประชาชนมีทัศนคติเชิงบวกมากที่สุด รองลงมา คือ ด-านความจําเป"นของโครงการ ตามลําดับ สําหรับข-อมูลความคาดหวังต*อการให-บริการโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง พบว*า มีความคาดหวัง โดยรวมในระดับมากที่สุด โดยด-านที่มีความคาดหวังระดับมากที่สุด ได-แก* การให-บริการอย*างสม่ําเสมอมีความ คาดหวังมากที่สุด รองลงมา คือ ด-านการให-บริการอย*างปลอดภัย, ด-านการให-บริการที่ตรงเวลา และด-านการ ให-บริการที่ปริมาณเพียงพอ ตามลําดับ และด-านที่มีความหวังระดับมาก ได-แก* ด-านการประหยัดค*าใช-จ*าย และด-านความสะดวกในการเข-าถึงการให-บริการ ตามลําดับ

2. ผลการทดสอบสมมติฐาน พบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล ได-แก* เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ และ ระดับรายได-ของประชาชน เป"นตัวแปรที่มีผลต*อความคาดหวังต*อการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ อย*างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับนัยสําคัญ.01 และป(จจัยทัศนคติ ได-แก* ประโยชน ของโครงการและความจําเป"นของโครงการกับความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* – บางซื่อ ของประชาชน อย*างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับนัยสําคัญ.01 โดยมีความสัมพันธ กันในระดับน-อย และมีความสัมพันธในเชิงบวก

ABSTRACT

The purposes of this research were A study the level of expectations of citizen for the purple route mass transit project, Comparison the Factor individual and citizen as a whole to the project’s service, to study relationship between citizen’s attitudes and expectations to the project, and to study the proposals and the project’s means of services, most of informations were gathered by questionnairs given to the target group of 400 persons reside in the Bang Yai – Bang Sue route project’s area, by hypothesis, T test ,F-test and Pearson Product Moment Correlation Coefficient statistical tests, that shows significantly statistic that were concluded as follows

1. The general information specified that most specimens are male in between 30 –

40 years of ages, B.A. graduated, earn their living as private company’s staff and their salaries are between 10,000 – 30,000 baht a month, their attitude toward the project in general are conformed,67.63% in general agreed with it. For the informations of the project’s services, it specified that expectations are high, the most expecting part is the project’s services consistency, the next are the project’s safety, on schedule service and sufficient quantity respectively. And the expecting part are the fee’s saving and accessibility to the services.

2. The questionnairs has specified that individual elements as genders, ages, educational levels, careers and the citizen’s incomes are statistical variable to the project’s expectation, the element of attitudes, project’s benefit and necessity significantly, and element of attitudes as the benefits and expectations from the project’s services are still less statistically significant, less relationship among themselves and positively relate.

KEYWORDS: EXPECTATIONS OF THE PUBLIC SERVICES, THE METRO PURPLE LINE BANG SUE

บทนํา ความเป!นมาและสําคัญของปUญหา

ป(จจุบันป(ญหาด-านการจราจรในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑลนับวันจะมีความแออัดและเป"นอุปสรร ต*อการดําเนินธุรกิจการค-า และการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน ดังนั้นหลายรัฐบาลที่ผ*านมาจนถึงรัฐบาล ป(จจุบัน ได-ตระหนักและให-ความสําคัญในการแก-ไขป(ญหา และพัฒนาระบบโครงสร-างพื้นฐานการคมนาคม ขนส*งให-รองรับกับการขยายตัวทางเศรษฐกิจ และจํานวนประชากรที่เพิ่มสูงขึ้นอย*างรวดเร็ว

การวางระบบขนส*งมวลชนขนาดใหญ*ผ*านโครงการรถไฟฟyาสายต*างๆ เป"นเปyาหมายสําคัญประการ หนึ่งคือของรัฐบาล เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑลให-มีคุณภาพ ชีวิตที่สูงขึ้น จากการได-รับบริการที่สะดวก รวดเร็ว และประหยัดค*าใช-จ*ายในการเดินทางต*างๆ ใน

ต-องเร*งพัฒนาระบบขนส*งมวลชนสาธารณะให-สามารถสนองตอบต*อความต-องการของประชาชน และรองรับ การขยายตัวทางเศรษฐกิจอันจะนําประเทศไปสู*การพัฒนาประเทศได-อย*างยั่งยืน

โครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - ราษฎรบูรณะ ระยะทางทั้งสิ้น 42.8 กิโลเมตร นั้น ป(จจุบันรัฐบาลได-มีการอนุมัติให-ก*อสร-าง เส-นทางแรกคือ เส-นทาง บางใหญ* – บางซื่อ ระยะทางรวม 23 กิโลเมตร มีหน*วยงานที่รับผิดชอบ คือ การรถไฟฟyาขนส*งมวลชนแห*งประเทศไทย(รฟม.) (Mass Rapid Transit Authority of Thailand: MRTA) ซึ่งได-เริ่มก*อสร-างตั้งแต*วันที่ 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2552 และคาด ว*าจะเป†ดให-บริการแก*ประชาชนได-ภายในปx พ.ศ. 2558 (การรถไฟฟyาขนส*งมวลชนแห*งประเทศไทย, 2555, หน-า 2) โครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อนี้ จะส*งผลต*อประชาชนที่อยู*อาศัย ประกอบ ธุรกิจตามแนวเส-นทางรถไฟฟyาและบริเวณใกล-เคียง หรือผู-ที่ต-องเดินทางจากเขตปริมณฑล (นนทบุรี) เข-ามาใน เขตกรุงเทพมหานคร ที่สถานีบางซื่อ เพื่อเชื่อมต*อการเดินทางโดยระบบขนส*งมวลชนอื่นๆ อาทิ รถไฟฟyา MRT สายสีน้ําเงิน เส-นทาง บางซื่อ - หัวลําโพง หรือรถโดยสารสาธารณะเป"นต-น

ตามที่ได-กล*าวมาข-างต-น โครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ จะส*งผลต*อ ผู-เกี่ยวข-องหลายภาคส*วนนอกเหนือจากภาครัฐ ได-แก* ภาคเอกชน และ ภาคประชาชน เนื่องจากโครงการ ดังกล*าวเป"นโครงการสาธารณะ (Public Service) ของภาครัฐที่จัดให-มีขึ้นเพื่อสนองตอบต*อความต-องการใช- บริการของประชาชน และสามารถยกระดับคุณภาพชีวิตของ

ประชาชนให-ดีขึ้น รวมถึงรองรับการขยายทางเศรษฐกิจที่มีการขยายตัวเพิ่มสูงขึ้น ผู-วิจัยจึงมีความ สนใจที่จะศึกษา “ความคาดหวังของประชาชนในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บาง ใหญ* - บางซื่อ” เพื่อให-ทราบถึงความคาดหวังของประชาชน และนําข-อมูลที่ได-รับมาเสนอแนะแนวทางการ ให-บริการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ ที่จะเป†ดให-บริการภายในปx พ.ศ. 2558 ให-สอดคล-อง กับความคาดหวังของประชาชนผู-ใช-บริการ

1. ศึกษาระดับความคาดหวังของประชาชนต*อโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ

2. เปรียบเทียบป(จจัยส*วนบุคคลกับความคาดหวังของประชาชนในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyา สายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ

3. ศึกษาความสัมพันธของป(จจัยด-านทัศนคติ ได-แก* ประโยชนของโครงการและความจําเป"นของ โครงการ มีความสัมพันธกับความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ

4. เสนอแนะแนวทางการให-บริการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ ให-สอดคล-องกับ ความคาดหวังของประชาชนผู-ใช-บริการ

ผู-วิจัยกําหนดตัวแปรอิสระ (Independent Variable) ได- 2 ตัวแปร ประกอบด-วย

1. ตัวแปรส*วนบุคคล ประกอบด-วย เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได-ต*อเดือน

2. ทัศนคติ (Attitude) ประกอบด-วย ประโยชนของโครงการ บรรเทาป(ญหาการจราจร ความรวดเร็วในการเดินทาง ลดป(ญหา มลภาวะทางอากาศ

3. ความจําเป"นของโครงการ เป"นทางเลือกที่สําคัญสําหรับการเดินทาง ลดการนําเข-าน้ํามันเชื้อเพลิงจากต*างประเทศ ยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน

ความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ ประกอบด-วย ความสะดวกในการเข-าถึงบริการ การประหยัดค*าใช-จ*าย การให-บริการอย*างตรงเวลา การให-บริการมี ปริมาณเพียงพอ การให-บริการอย*างปลอดภัย การให-บริการอย*างสม่ําเสมอ จากที่กล*าวมาทําให-สามารถแสดงภาพของกรอบแนวคิด (Conceptual Framework) ที่ใช-ในการวิจัย ครั้งนี้ได-ดังภาพประกอบที่

(Independent Variables) (Dependent Variables)

ปUจจัยส'วนบุคคล ความคาดหวังของประชาชนในการใหบริการ

ใหญ - บางซื่อ

5. รายได-ต*อเดือน

ปUจจัยด)านทัศนคติ

จากวัตถุประสงคของการศึกษาที่ได-ตั้งไว-ของการวิจัยเรื่อง “ความคาดหวังของประชาชนในการ ให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ” และการศึกษาทฤษฎีที่เกี่ยวข-องกับ แนวคิดการให-บริการสาธารณะ ความคาดหวัง และทัศนคติ ได-นํามาสู*ประเด็นหลักของคําถามในการวิจัย ดังต*อไปนี้

1. ความคาดหวังของประชาชนต*อการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ อยู*ในระดับใด

2. ประชาชนที่มีป(จจัยส*วนบุคคลแตกต*างกันมีความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyา สายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ แตกต*างกันอย*างไร

3. ป(จจัยด-านทัศนคติ ได-แก* ประโยชนของโครงการและความจําเป"นของโครงการ มีความสัมพันธกับ ความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ*-บางซื่อหรือไม* อย*างไร

4. แนวทางการการให-บริการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อให-สอดคล-องกับความ คาดหวังของประชาชนอย*างไร

สมมติฐานที่ 1 ป(จจัยส*วนบุคคล ได-แก* เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ และรายได-ต*อเดือน สถานที่ พักอาศัย แตกต*างกันทําให-ความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ แตกต*างกัน

สมมติฐานที่ 2 ป(จจัยด-านทัศนคติ ได-แก* ประโยชนของโครงการและความจําเป"นของโครงการ มี ความสัมพันธกับความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทางบางใหญ* - บางซื่อ

ประโยชน&ที่คาดว'าจะได)รับ

1. ได-ทราบความคาดหวังของประชาชนในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ

2. ได-ทราบความสัมพันธระหว*างป(จจัยส*วนบุคคลกับความคาดหวังของประชาชนในการให-บริการ ของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ

3. ได-ทราบความแตกต*างของป(จจัยส*วนบุคคลที่มีต*อความคาดหวังของประชาชนในการให-บริหาร ของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ

4. เป"นแนวทางในการเสนอแนะการให-บริการที่สอดคล-องกับความคาดหวังของประชาชนของ โครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ

ผู-วิจัยได-ทบทวนแนวคิด ทฤษฎี และวรรณกรรมที่เกี่ยวข-อง ดังต*อไปนี้

4. โครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ

5. งานวิจัยที่เกี่ยวข-อง นวลอนงค& แย)มขยาย (2547) ศึกษาเรื่อง ป(จจัยที่มีผลต*อความพึงพอใจของการใช-บริการรถไฟฟyา

BTS ของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานคร โดยการวิจัยครั้งนี้ เพื่อศึกษาป(จจัยส*วนประสมการตลาดบริการ ที่ มีผลต*อความพึงพอใจของผู-ใช-บริการรถไฟฟyา BTS และศึกษาป(จจัยที่มีผลต*อความพึงพอใจ จําแนกตามข-อมูล ส*วนบุคคล การศึกษาครั้งนี้เก็บรวบรวมข-อมูลจากกลุ*มตัวอย*างผู-ใช-บริการรถไฟฟyา BMN ที่สถานีสยามสแควร จํานวน 400 คน โดยใช-แบบสอบถาม ทําการวิเคราะหข-อมูลด-วยวิธีสถิติเชิงพรรณนา ประกอบด-วย ความถี่ ร-อยละ ค*าเฉลี่ย และส*วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติเชิงอนุมาน ทดสอบสมมุติฐานโดยใช-ค*า t-test, f-test และ LSD ซึ่งผลการวิจัยพบว*า ป(จจัยที่มีผลต*อความพึงพอใจของการใช-บริการ อยู*ในระดับมาก คือด-าน ผลิตภัณฑเกี่ยวกับความพร-อมของตัวรถและอุปกณ ด-านราคาเกี่ยวกับค*าโดยสารสําหรับนักเรียน นักศึกษา ด-านสถานที่เกี่ยวกับทําเลที่ตั้งของสถานีรถไฟฟyา ด-านส*งเสริมการบริการเกี่ยวกับการจัดกิจกรรมพิเศษและ ความเอาใจใส*ในการให-ความช*วยเหลืออย*างเป"นมิตร ด-านลักษณะทางกายภาพเกี่ยวกับความเป"นระเบียบ เรียบร-อยของสถานี และด-านกระบวนการเกี่ยวกับความรวดเร็วในการบริการ ในการทดสอบสมมติฐานพบว*า ป(จจัยที่แตกต*างกันมีผลต*อความพึงพอใจของการใช-บริการแตกต*างกัน คือ อายุแตกต*างกันด-านราคา ด-าน ลักษณะทางกายภาพ และด-านกระบวนการ อาชีพแตกต*างกันด-านผลิตภัณฑ ด-านราคา ด-านลักษณะทาง กายภาพ และด-านกระบวนการ ระดับการศึกษาแตกต*างกัน ด-านผลิตภัณฑ ด-านราคาด-านการส*งเสริมบริการ ด-านลักษณะทางกายภาพ และด-านกระบวนการ รายได-ต*อเดือนแตกต*างกัน ด-านผลิตภัณฑ ด-านราคา ด-าน ลักษณะทางกายภาพ และด-านกระบวนการ ด-านสภาพที่แตกต*างกัน ด-านผลิตภัณฑ ด-านราคา ด-านสถานที่ ด-านลักษณะทางกายภาพ และด-านกระบวนการแตกต*างกัน ส*วนป(จจัยด-านเพศที่แตกต*างกันมีผลต*อความพึง พอใจในการใช-บริการไม*แตกต*างกัน อย*างมีนัยสําคัญทางสถิติ

สิริกาญจน& สุยวานิช (2547) ศึกษาวิจัยเรื่อง ความต-องการของผู-ใช-บริการรถไฟฟyาขนส*งมวลชน กรุงเทพมหานคร ซึ่งการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค เพื่อศึกษาความต-องการของผู-ใช-บริการรถไฟฟyาขนส*งมวลชน กรุงเทพมหานคร เพื่อศึกษาป(จจัยที่มีความสัมพันธกับความต-องการของผู-ใช-บริการรถไฟฟyาขนส*งมวลชน กรุงเทพมหานคร จํานวน 400 คน วิเคราะหข-อมูลโดยใช-โปรแกรมคอมพิวเตอรสําเร็จรูป สถิติที่ใช-ได-แก* ร-อย ละ ค*าเฉลี่ย ค*าเบี่ยงเบนมาตรฐาน การวิเคราะหการผันแปรและการวิเคราะหการจําแนกพหุ โดยกําหนดระดับ นัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ผลการวิจัยพบว*า ความต-องการของผู-ใช-บริการรถไฟฟyาขนส*งมวลชน กรุงเทพมหานครอยู*ในระดับมาก ผลการทดสอบสมมติฐานพบว*า อายุ รายได-เฉลี่ยต*อเดือน เหตุผลของการใช-

กรุงเทพมหานคร ส*วน เพศ อาชีพ ระดับการศึกษา สถานภาพสมรส ประสบการณ และความรู-ความเข-าใจ ไม* มีความสัมพันธกับความต-องการของผู-ใช-บริการรถไฟฟyาขนส*งมวลชนกรุงเทพมหานคร

ผลงานวิจัยต'างประเทศ

เลือก Yu-Jia Hu (2009 : บทความงานวิจัย) ได-ศึกษาวิจัยเกี่ยวกับ “คุณภาพการให-บริการเป"น สื่อกลางความสัมพันธระหว*างกลยุทธส*วนประสมการตลาดและความจงรักภักดีของลูกค-า: กรณีของร-านค-า ปลีกในประเทศไต-หวัน” สรุปไว-ว*า กลยุทธส*วนประสมการตลาดมีผลกระทบอย*างมากต*อความจงรักภักดีของ ลูกค-า การศึกษาครั้งนี้เป"นเชิงปริมาณเพื่อตรวจสอบอิทธิพลของคุณภาพการให-บริการเกี่ยวกับความสัมพันธ ระหว*างกลยุทธส*วนประสมการตลาด และความภักดีของลูกค-า สําหรับลูกค-าในร-านค-าปลีกประเทศไต-หวัน ประชากรสําหรับการวิจัยครั้งนี้คือ ลูกค-าจากร-านค-าปลีกมาจากห*วงโซ*อุปทาน โดยผลการสํารวจ พบว*า ใน การสํารวจวิเคราะห 200 คน ผลการวิจัยสนับสนุนสมมติฐานที่ว*า ไม*มีผลกระทบสําหรับคุณภาพของการ ให-บริการระหว*างกลยุทธส*วนประสมการตลาด และความจงรักภักดีของลูกค-า ทั้งนี้ผลยังระบุว*าส*วนประสม การตลาดและคุณภาพของการบริการอยู*บนความจงรักภักดีของลูกค-า

Debiprasad Mukherjee (2009) ได-ทําการศึกษาวิจัยเรื่อง ผลกระทบของสื่อบุคคล ผู-มีชื่อเสียงที่มี ต*อภาพลักษณตราสินค-า (Impact of Celebrity Endorsements on Brand Image) งานวิจัยนี้มี วัตถุประสงคเพื่อวิเคราะหความสัมพันธระหว*างการสื่อบุคคลผู-มีชื่อเสียงและแบรนดที่มีชื่อเสียงและผลกระทบ ของผู-มีชื่อเสียงที่นําเสนอผลิตภัณฑที่มีต*อพฤติกรรมการซื้อของผู-บริโภค โดยเป"นการวิจัยเชิงคุณภาพ จากการ รวบรวมข-อมูลจากแหล*งข-อมูลปฐมภูมิ ที่ได-จากการสัมภาษณแบบเจาะลึกบุคคลที่เกี่ยวข-องและจาก

แหล*งข-อมูลทุติยภูมิ ที่ได-จากเอกสาร บทความและงานวิจัยต*างๆ ผลการศึกษาพบว*า การใช-คนมีชื่อเสียงเพื่อ เป"นพรีเซ็นเตอรให-กับสินค-าเป"นหนึ่งในเครื่องมือการตลาดที่นิยมมากที่สุดของการโฆษณา ซึ่งกลายเป"น เครื่องมือทางการตลาดในการสร-างการรับรู-ของผู-บริโภคที่ง*ายและรวดเร็วและเป"นสูตรสําเร็จในการสร-าง ภาพลักษณทางการตลาดเพื่อการสร-างตราสินค-า โดยธุรกิจมักนําผู-มีชื่อเสียงเพื่อโฆษณา และประชาสัมพันธ ผลิตภัณฑ แต*ก็พบว*ายากที่จะสร-างความสัมพันธที่แข็งแกร*งระหว*างผลิตภัณฑกับผู-บริโภคในระยะยาวได-

Parichat Chatdee (2009) ได-ทําการศึกษาวิจัยเรื่องกลยุทธการประชาสัมพันธเพื่อการตลาด และ ภาพลักษณของโทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าสแบรนด (MARKETING PUBLIC RELATIONS STRATEGIES AND HOUSE BRAND MOBILE PHONE IMAGE) การศึกษาวิจัยมีวัตถุประสงค 1) เพื่อศึกษากลยุทธการ ประชาสัมพันธเพื่อการตลาดของโทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าสแบรนด 2) เพื่อศึกษาการรับรู-ข*าวสารเกี่ยวกับ โทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าสแบรนด 3) เพื่อศึกษาภาพลักษณเกี่ยวกับโทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าสแบรนด 4) เพื่อศึกษา ความสัมพันธระหว*างการรับรู-ข*าวสารเกี่ยวกับโทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าสแบรนดและภาพลักษณโทรศัพทเคลื่อนที่ เฮ-าสแบรนด โดยเป"นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยรวบรวมข-อมูลจากแหล*งข-อมูลปฐมภูมิ ที่ได-จากการสัมภาษณ แบบเจาะลึกบุคคลที่เกี่ยวข-อง และจากแหล*งข-อมูลทุติยภูมิ ที่ได-จากเอกสาร บทความและงานวิจัยต*าง ๆ

ผลการศึกษา พบว*า กลยุทธการประชาสัมพันธเพื่อการตลาดของโทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าสแบรนด มีการใช- กลยุทธการประชาสัมพันธเพื่อการตลาด 6 กลยุทธ คือ 1) กลยุทธการสร-างภาพลักษณ 2) กลยุทธการใช-สื่อ 3) กลยุทธการใช-ผู-มีชื่อเสียง และผู-นําเสนอ 4) กลยุทธการสร-างความน*าเชื่อถือ 5) กลยุทธการสร-างความแตกต*าง

รับรู-ในระดับสูงสุด และรับรู-จากสื่อกิจกรรมในระดับต่ําสุด สําหรับภาพลักษณเกี่ยวกับโทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าส แบรนดของผู-บริโภครับรู- พบว*า เป"นภาพลักษณเชิงบวก โดยมีภาพลักษณด-านความคุ-มค*ากับราคามากที่สุด ส*วนภาพลักษณที่ผู-บริโภคมีต*อโทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าสแบรนดในเชิงลบ คือ โทรศัพทเคลื่อนที่เฮ-าสแบรนด เหมาะที่จะเป"นโทรศัพทเคลื่อนที่เครื่องแรกของผู-บริโภค

ใช-รูปแบบการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) ซึ่งผู-วิจัยจะทําการรวบรวมข-อมูล จาก ประชาชนผู-ที่อาศัยอยู*ใกล-กับสถานีรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทางบางใหญ* – บางซื่อ ซึ่งเป"นการเก็บรวบรวม ข-อมูลภาคสนามแบบการวิจัยตัดขวาง (Cross Sectional Studies) คือ เป"นการเก็บข-อมูลในช*วงระยะเวลาใด เวลาหนึ่งเพียงครั้งเดียว

2. ประชากรและกลุ'มตัวอย'าง ประชากร

ผู-วิจัยได-กําหนดประชากรตามรูปแบบการวิจัย เชิงปริมาณ โดยประชากรที่ใช-ในการตอบ แบบสอบถามของการศึกษาวิจัยครั้งนี้ คือ ประชาชนผู-มีที่อยู*อาศัย ในเขตพื้นที่โครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ มีทั้งหมด 16 สถานี ประกอบด-วย สถานีคลองบางไผ* สถานีตลาดบางใหญ* สถานี สามแยกบางใหญ* สถานีบางพลู สถานีบางรักใหญ* สถานีบางรักน-อยท*าอิฐ สถานีไทรม-า สถานีสะพานพระนั่ง เกล-า สถานีแยกนนทบุรี1 สถานีศรีพรสวรรค สถานีศูนยราชการนนทบุรี สถานีกระทรวงสาธารณสุข สถานี แยกติวานนท สถานีวงศสว*าง สถานีบางซ*อน และสถานีเตาปูน จํานวน 1,122,627 คน

กลุ'มตัวอย'าง

ผู-วิจัยได-กําหนดกลุ*มตัวอย*างตามการกําหนดกลุ*มประชากรที่ได-กําหนดไว-แล-วข-างต-น คือ ประชาชนผู-มี ที่อยู*อาศัย ในเขตพื้นที่โครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* – บางซื่อ มีทั้งหมด 16 สถานี ประกอบด-วย สถานีคลองบางไผ* สถานีตลาดบางใหญ* สถานีสามแยกบางใหญ* สถานีบางพลู สถานีบางรักใหญ* สถานีบางรักน-อยท*าอิฐ สถานีไทรม-า สถานีสะพานพระนั่งเกล-า สถานีแยกนนทบุรี1 สถานีศรีพรสวรรค สถานี ศูนยราชการนนทบุรี สถานีกระทรวงสาธารณสุข สถานีแยกติวานนท สถานีวงศสว*าง สถานีบางซ*อน และ สถานีเตาปูนจํานวน 400 คน

3. เครื่องมือที่ใช)ในการวิจัย ผู-วิจัยจะแบ*งแบบสอบถามออกเป"น 4 ส*วนคือ

ส'วนที่ 1 ข-อมูลทั่วไปของกลุ*มตัวเอย*าง โดยเป"นข-อคําถามเกี่ยวกับ เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได-ต*อเดือน สถานที่พักอาศัย และประสบการณการใช-รถไฟฟyา ส'วนที่ 2 ข-อมูลเกี่ยวกับทัศนคติของประชาชาต*อการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ ประกอบด-วยด-านประโยชน และด-านความจําเป"นของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* – บางซื่อ

ส'วนที่ 3 ข-อมูลเกี่ยวกับความคาดหวังของประชาชนในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyา สายสีม*วง

1. การตรวจสอบความเที่ยงตรง (Validity) ของเนื้อหาแบบสอบถาม ตรวจโดยผู-เชี่ยวชาญหรือผู-มี ประสบการณ จํานวน 3 ท*าน เพื่อดําเนินการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา โดยใช-เทคนิค IOC (Index of Item - Objective Conference) ซึ่งได-ค*า ICO ทั้งฉบับเท*ากับ 0.90

2. การตรวจสอบความเชื่อมั่น (Reliability) ของเครื่องมือ โดยการคํานวณหาค*าสัมประสิทธิ์อัลฟา (Coefficient alpha) ของ Cronbrach (วิเชียร เกตุสิงห, 2537) โดยผลมาวิเคราะหความน*าเชื่อถือ (Reliability) ด-วย SPSS โดยใช-วิธี Alpha - coefficient ได-ค*า alpha = 0.784

ผู-วิจัยจะทําการเก็บรวบรวมข-อมูลจากแบบสอบถามจากประชาชนผู-มีที่อยู*อาศัย ในเขตพื้นที่โครงการ รถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทางบางใหญ* - บางซื่อ มีทั้งหมด 16 สถานี ประกอบด-วย สถานีคลองบางไผ* สถานี ตลาดบางใหญ* สถานีสามแยกบางใหญ* สถานีบางพลู สถานีบางรักใหญ* สถานีบางรักน-อยท*าอิฐ สถานีไทร ม-า สถานีสะพานพระนั่งเกล-า สถานีแยกนนทบุรี1 สถานีศรีพรสวรรค สถานีศูนยราชการนนทบุรี สถานี กระทรวงสาธารณสุข สถานีแยกติวานนท สถานีวงศสว*าง สถานีบางซ*อน และสถานีเตาปูน

1. ใช-สถิติเชิงพรรณนา (Descriptive Statistic) ได-แก* การหา ค*าความถี่ (frequency) ค*าร-อยละ (Percent) ค*าเฉลี่ย (Mean) และค*าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ดังนี้

1.1 ข-อมูลทั่วไป ข-อมูลทัศนคติของประชาชาต*อการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ และข-อมูลความคาดหวังของประชาชนในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสาย สีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ ผู-วิจัยกําหนดให-เป"นตัวแปรชนิดอัตราส*วน (Ratio Scale) โดยใช-มาตรส*วน ประมาณค*าตามเกณฑการวัดของลิเคิรท (Likert Scale) โดยกําหนดค*าคะแนนการตอบคําถามระดับความ คาดหวังไว-ดังนี้

ความหมายระดับความ ช'วงคะแนน

4.21-5.00 มีความคาดหวังมากที่สุด 3.41-4.20 มีความคาดหวังมาก 2.61-3.40 มีความคาดหวังปานกลาง

1.81-2.60 มีความคาดหวังน-อย

1.00-1.80 มีความคาดหวังน-อยที่สุด

1.2 ใช-สถิติเชิงอนุมาน (Inferential Statistics) เพื่อทดสอบความแตกต*างค*าเฉลี่ยของกลุ*มตัวอย*าง

2 กลุ*ม โดยใช-สถิติ (Independent - Sample T-Test) ทดสอบความแตกต*างค*าเฉลี่ยของกลุ*มตัวอย*างตั้งแต*

3 กลุ*มขึ้นไป โดยใช-สถิติการวิเคราะหหาค*าความแปรปรวนทางเดียว (One way analysis of variance: One

ผลการวิเคราะห&ข)อมูล ตอนที่ 1 ข)อมูลทั่วไปของกลุ'มตัวอย'าง

ตารางที่ 1 แสดงจํานวนและร-อยละข-อมูลทั่วไปของกลุ*มตัวอย*าง (n = 400)

น-อยกว*า 20 ปx

29.25 อื่น ๆ ข-าราชการบํานาญ แม*บ-าน

พบว*า ประชาชนมีความเห็นด-วยว*าโครงการเป"นประโยชนต*อประชาชน ร-อยละ 94.50 โดยประเด็นที่ ทําให-การเดินทางมีความรวดเร็ว กลุ*มตัวอย*างทุกคนเห็นด-วยคิดเป"นร-อยละ 100.00 รองลงมา คือ สามารถ บรรเทาป(ญหาการจราจร มีความเห็นด-วย ร-อยละ 92.50 และลดป(ญหามลภาวะทางอากาศ มีความเห็นด-วย ร-อยละ 91.00 ตามลําดับ

ตอนที่ 2 ข)อมูลทัศนคติต'อโครงการรถไฟฟ|าสีม'วงของกลุ'มตัวอย'าง

ตารางที่ 2 แสดงจํานวนและร-อยละของทัศนคติต*อโครงการรถไฟฟyาสีม*วง (เส-นทางบางใหญ* - บางซื่อ) ของ กลุ*มตัวอย*าง

ความเห็นด)วย ทัศนคติต'อโครงการรถไฟฟ|าสีม'วง

ไม'ใช' (เส)นทางบางใหญ' - บางซื่อ)

จากตารางที่ 2 กลุ*มตัวอย*างมีทัศนคติต*อโครงการรถไฟฟyาสีม*วง (เส-นทางบางใหญ* - บางซื่อ) โดยรวม มีความเห็นด-วยจํานวน 351 คน คิดเป"นร-อยละ 87.63 เมื่อพิจารณาเป"นรายด-าน พบว*า ด-านประโยชนของ

ตอนที่ 3 ข)อมูลความคาดหวังต'อการให)บริการโครงการรถไฟฟ|าสายสีม'วงของกลุ'มตัวอย'าง

ตารางที่ 3 แสดงค*าเฉลี่ยและส*วนเบี่ยงเบนมาตรฐานความคาดหวังต*อการให-บริการโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง (เส-นทางบางใหญ* - บางซื่อ) ของกลุ*มตัวอย*าง

1. ด-านการให-บริการอย*างสม่ําเสมอ

2. ด-านการให-บริการอย*างปลอดภัย

3. ด-านการให-บริการที่ตรงเวลา

4. ด-านการให-บริการที่ปริมาณเพียงพอ

5. ด-านการประหยัดค*าใช-จ*าย

4.18 0.65 มาก ด-านความสะดวกในการเข-าถึงการ

จากตารางที่ 3 กลุ*มตัวอย*างมีความคาดหวังต*อการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง โดยรวม อยู*ในระดับมากที่สุด มีค*าเฉลี่ยความคาดหวังเท*ากับ 4.34 เมื่อพิจารณาเป"นรายด-าน พบว*า ส*วนใหญ*ในแต*ด-าน กลุ*มตัวอย*างมีความหวังในระดับมากที่สุด โดยด-านที่มีความคาดหวังระดับมากที่สุด ได-แก* การให-บริการอย*าง สม่ําเสมอมีความคาดหวังมากที่สุด มีค*าเฉลี่ยความคาดหวังเท*ากับ 4.53 รองลงมา คือ ด-านการให-บริการอย*าง ปลอดภัย มีค*าเฉลี่ยความคาดหวังเท*ากับ 4.51 ด-านการให-บริการที่ตรงเวลา มีค*าเฉลี่ยความคาดหวังเท*ากับ

4.39 และด-านการให-บริการที่ปริมาณเพียงพอ มีค*าเฉลี่ยความคาดหวังเท*ากับ 4.30 สําหรับด-านที่กลุ*มตัวอย*าง มีความหวังระดับมาก ได-แก* ด-านการประหยัดค*าใช-จ*าย มีค*าเฉลี่ยความคาดหวังเท*ากับ 4.18 และด-านความ สะดวกในการเข-าถึงการให-บริการ มีค*าเฉลี่ยความคาดหวังเท*ากับ 4.15 ตามลําดับ

ข-อเสนอแนะ จํานวน 20 คน คิดเป"นร-อยละ 6.00 ของกลุ*มตัวอย*าง ทั้งหมด ผลการศึกษาพบว*า ส*วน ใหญ*ต-องการให-คํานึงถึงความปลอดภัยเป"นหลักเสมอ ควรมีรั้วกั้นบริเวณสถานีเพื่อปyองกันผู-โดยสารตกลงไปใน รางรถไฟฟyา และควรรักษาความปลอดภัยสําหรับกลางคืน มีกล-องวงจรป†ด รองลงมา คือ ควรมีบัตรโดยสาร สําหรับลูกค-าที่โดยสารประจําและมีส*วนลดให-

เป!นไป ไม'เป!น ตัวแปรอิสระ บางใหญ'-บางซื่อของประชาชน (Y) ตาม

สมมุติฐานที่ 1 เปรียบเทียบความแตกต'างของปUจจัยส'วนบุคคล ได)แก' เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ และ รายได)ต'อเดือน กับความคาดหวังในการให)บริการของโครงการรถไฟฟ|าสายสีม'วง เส)นทางบางใหญ'-บางซื่อ

สมมุติฐานที่ 2 ปUจจัยด)านทัศนคติ ได)แก' ประโยชน&ของโครงการและความจําเป!นของโครงการ มีความสัมพันธ&กับ ความคาดหวังในการให)บริการของโครงการรถไฟฟ|าสายสีม'วง เส)นทางบางใหญ'-บางซื่อ

2. ข-อมูลทัศนคติต*อโครงการรถไฟฟyาสีม*วง พบว*า ทุกด-านมีทัศนคติในเชิงบวกในระดับมาก โดยด-าน ประโยชนของโครงการที่ส*งผลต*อประชาชนมีทัศนคติเชิงบวกมากที่สุด รองลงมา คือ ด-านความจําเป"นของ โครงการ ตามลําดับ

3. ข-อมูลความคาดหวังต*อการให-บริการโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง พบว*า มีความคาดหวัง โดยรวมใน ระดับมากที่สุด โดยด-านที่มีความคาดหวังระดับมากที่สุด ได-แก* การให-บริการอย*างสม่ําเสมอมีความคาดหวัง มากที่สุด รองลงมา คือ ด-านการให-บริการอย*างปลอดภัย, ด-านการให-บริการที่ตรงเวลา และด-านการให-บริการ ที่ปริมาณเพียงพอ ตามลําดับ และด-านที่มีความหวังระดับมาก ได-แก* ด-านการประหยัดค*าใช-จ*าย และด-าน ความสะดวกในการเข-าถึงการให-บริการ ตามลําดับ

4. ผลการทดสอบสมมติฐาน พบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล ได-แก* เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ และ ระดับรายได-ของประชาชน เป"นตัวแปรที่มีผลต*อความคาดหวังต*อการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อ อย*างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับนัยสําคัญ.01 และป(จจัยทัศนคติ ได-แก* ประโยชน ของโครงการและความจําเป"นของโครงการกับความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* – บางซื่อ ของประชาชน อย*างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับนัยสําคัญ.01 โดยมีความสัมพันธ กันในระดับน-อย และมีความสัมพันธในเชิงบวก

จากการศึกษาพบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล ได-แก* เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ และระดับรายได-ของ ประชาชน เป"นตัวแปรที่มีผลต*อความคาดหวังต*อการให-บริการของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง เส-นทาง บาง ใหญ* - บางซื่อ อย*างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับนัยสําคัญ.01 และพบว*าป(จจัยทัศนคติ ได-แก* ประโยชนของ โครงการและความจําเป"นของโครงการมีความสัมพันธกับความคาดหวังในการให-บริการของโครงการรถไฟฟyา สายสีม*วง เส-นทาง บางใหญ* - บางซื่อของประชาชน อย*างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับนัยสําคัญ .01 โดยมี ความสัมพันธกันในระดับน-อย และมีความสัมพันธในเชิงบวก ซึ่งสอดคล-องศึกษาวิจัยของ Waber (1996: 340) กล*าวว*า การให-บริการสาธารณะที่มีประสิทธิภาพและเป"นประโยชนต*อประชาชนมากที่สุด คือการ ให-บริการโดยไม*คํานึงถึงตัวบุคคล กล*าวคือ เป"นการให-บริการที่ไม*ใช-อารมณและไม*มีความชอบพอใครเป"น พิเศษ แต*ทุกคนจะต-องได-รับการปฏิบัติอย*างเท*าเทียมกันตามหลักเกณฑที่มีอยู*ในสภาพที่เหมือนกัน และ สอดคล-องกับการศึกษาวิจัยของเสรี วงษมณฑา (2542) ที่ได-ศึกษาป(จจัยที่มีอิทธิพลต*อพฤติกรรมการซื้อของ ผู-บริโภค พบว*า ป(จจัยส*วนบุคคล เป"นป(จจัยสําคัญที่มีอิทธิพลต*อการซื้อของผู-บริโภค โดยป(จจัยส*วนบุคคลที่ แตกต*างกันเป"นสิ่งสําคัญที่ส*งผลให-พฤติกรรมการบริโภคแตกต*างกัน ไม*ว*าจะเป"นสถานภาพทางสังคม สิ่งแวดล-อมและเศรษฐกิจ เป"นต-น ซึ่งจะส*งผลต*อการตัดสินใจของผู-ซื้อที่ได-รับอิทธิพลจากลักษณะส*วนบุคคล

คาดหวังต*อโครงการ โดยลูกค-าหรือประชาชนผู-รับบริการจะต-องการความสะดวกในการเข-าถึงการให-บริการ คือ ความง*ายในการที่จะติดต*อหรือเข-าถึงการบริการ เช*น การติดต*อที่คล*องตัว ขั้นตอนการใช-บริการไม*ติดขัด ช*วงเวลาที่รอรับบริการไม*นานเกินไป สถานที่ที่ให-บริการ และช*วงเวลาที่ให-บริการ (อ-างอิง A.Parasuraman, Valarie A. Zeithaml and Leonard L. Berry (1985, pp.41-50) ต-องการการประหยัดค*าใช-จ*าย ค*าใช-จ*าย ที่ต-องการในการบริการจะต-องไม*มากจนเกินกว*าผลที่จะได-รับ(อ-างอิงกุลธน ธนาพงศธร (2530: 303-304)) ต-องการการให-บริการที่ตรงเวลา (Timely Service) ต-องการการให-บริการมีปริมาณเพียงพอ (Ample Service) การให-บริการอย*างสม่ําเสมอ การให-บริการอย*างปลอดภัย (อ-างอิง A.Parasuraman, Valarie A. Zeithaml and Leonard L. Berry (1985, pp.41-50)

จากการศึกษาพบว*า ส*วนใหญ*ต-องการให-คํานึงถึงความปลอดภัยเป"นหลักเสมอ ควรมีรั้วกั้นบริเวณ สถานีเพื่อปyองกันผู-โดยสารตกลงไปในรางรถไฟฟyา และควรรักษาความปลอดภัยสําหรับกลางคืน มีกล-องวงจร ป†ด รองลงมา คือ ควรมีบัตรโดยสารสําหรับลูกค-าที่โดยสารประจําและมีส*วนลดให- การให-บริการควรคํานึงถึง ความต-องการของประชาชนเป"นหลัก ส*งเสริมภาพลักษณให-ดูทันสมัยและน*าใช-บริการ ค*าโดยสารควรถูกกว*า ป(จจุบัน ต-องการให-มีรถที่เพียงพอในเวลาที่เร*งด*วน เวลาเป†ดให-บริการ ควรเป†ด 05.00 น. และควรมีรถประจํา ทางไปส*งให-ถึงสถานีรถไฟฟyาเพื่อสะดวกในการเดินทาง

1. ด-านการให-บริการอย*างสม่ําเสมอ ควรให-ความสําคัญกับประเด็นการให-บริการเดินรถไฟฟyา ดําเนินการอย*างต*อเนื่องแม-เป"นวันหยุดนักขัตฤกษที่มีวัดหยุดต*อเนื่องกันหลายวัน รองลงมา คือ เจ-าหน-าที่ ให-บริการในสถานีให-บริการประชาชนอย*างต*อเนื่องสม่ําเสมอ, การเป†ดให-บริการของรถไฟฟyาเป"นไปอย*าง ต*อเนื่องและสม่ําเสมอ, สิ่งอํานวยความสะดวกในสถานี เช*น บันไดเลื่อน ลิฟทโดยสารเป†ดให-บริการอย*าง ต*อเนื่องและสม่ําเสมอ และมีการประชาสัมพันธข-อมูลที่เกี่ยวกับการใช-บริการรถไฟฟyาอย*างสม่ําเสมอ เช*น แจ-ง อัตราค*าโดยสาร หรือสิทธิต*างๆ ที่จะเป"นประโยชนต*อผู-โดยสาร ข-อห-ามและข-อควรระวังการใช-บริการรถไฟฟyา ตามลําดับ

2. ด-านการให-บริการอย*างปลอดภัย ควรให-ความสําคัญกับประเด็นการมีเจ-าหน-าที่ดูแลความเรียบร-อย ปลอดภัยอยู*ภายในสถานีและขบวนรถไฟฟyาตลอดระยะเวลาที่เป†ด รองลงมา คือ มีเจ-าหน-าที่และอุปกรณ ตรวจสอบอย*างเพียงพอเพื่อใช-ในการตรวจสัมภาระของผู-ใช-บริการ, มีระบบแจ-งเหตุเตือนภัยแก*ผู-โดยสารได- อย*างรวดเร็ว, มีระบบกล-องวงจรป†ดภายในสถานี และขบวนรถไฟฟyาอย*างเพียงพอ, เจ-าหน-าที่มีความรู-ในการ ปฐมพยาบาลเบื้องต-นก*อนนําส*งโรงพยาบาล และมีมาตรการปyองกัน ดูแลเมื่อเกิดเหตุการณที่เป"นอันตรายต*อ ผู-ใช-บริการอย*างเหมาะสม ตามลําดับ

3. ด-านการให-บริการที่ตรงเวลา ควรให-ความสําคัญกับการกําหนดเวลาที่แน*นอนในการรอคอยรถไฟฟyา รองลงมา คือ การเป†ดให-บริการรถไฟฟyาเป"นไปตามเวลาที่ได-แจ-งไว-กับประชาชน, ระยะเวลาการจอดรถไฟฟyา ในแต*ละสถานีเป"นไปตามเวลาที่ได-กําหนดไว-ในแต*ละสถานี และกําหนดความถี่ในการให-บริการรถไฟฟyาอย*าง

4. ด-านการให-บริการที่มีปริมาณเพียงพอ ควรให-ความสําคัญกับการจัดให-มีสิ่งอํานวยความสะดวกให-กับ ผู-ที่มาใช-บริการอย*างเหมาะสม และเพียงพอ รองลงมา คือ มีจํานวนขบวนรถไฟฟyาเพียงพอสําหรับการ ให-บริการตลอดเส-นทาง, การให-บริการอย*างเพียงพอในชั่วโมงเร*งด*วน (6.00 – 10.00 น.) และ (16.00 –

20.00 น.), มีบริการอื่นภายในสถานีอย*างเพียงพอ เช*น บันไดเลื่อน ลิฟทโดยสาร เป"นต-น และการให-บริการ อื่นเสริมเพื่อเพิ่มความสะดวกในการดํารงชีวิตประจําวันเช*นร-านค-า การบริการสาธารณะ เป"นต-น และการ ให-บริการอย*างเพียงพอโดยเฉลี่ยตั้งแต*เวลา 6.00 – 24.00 น. ตามลําดับ

5. ด-านการประหยัดค*าใช-จ*าย ควรให-ความสําคัญกับการกําหนดให-มีการกําหนดส*วนลดการเดินทาง สําหรับผู-โดยสารที่ใช-บริการเป"นประจํา รองลงมา คือ การกําหนดอัตราค*าตั๋วโดยสารควรมีหลายประเภท เพื่อให-สอดคล-องบัตรโดยสารกับความต-องการใช-ของผู-โดยสารแต*ละกลุ*ม, ความคุ-มค*าของอัตราค*าโดยสารกับ ระยะทาง เช*น เดินทางระยะไกล อัตราการเพิ่มของค*าโดยสารลดลงในแต*ละสถานี, การประหยัดค*าใช-จ*ายใน การเดินทางกรณีหันมาใช-รถไฟฟyาแทนการขับรถยนตส*วนบุคคล และการกําหนดอัตราค*าโดยสารที่กําหนดให- มีความสอดคล-องกับสภาวะค*าครองชีพของประชาชนในป(จจุบัน ตามลําดับ

6. ด-านความสะดวกในการเข-าถึงการให-บริการ ควรให-ความสําคัญกับ แหล*งที่ตั้งของสถานีรถไฟฟyาควร ตั้งอยู*ใกล-กับสถานที่สําคัญของเส-นทาง เช*น ห-างสรรพสินค-า สถานที่ราชการ สถาบันการศึกษา เป"นต-น รองลงมา คือ สถานีรถไฟฟyาตั้งอยู*บนเส-นทางถนนสายหลักของพื้นที่, สถานีรถไฟฟyาอยู*ใกล-กับระบบขนส*ง มวลชนอื่นๆ เช*นรถโดยสารประจําทาง รองลงมา คือ มีบริการรถรับ – ส*งตามจุดสําคัญมายังสถานีรถไฟฟyา, สถานีรถไฟฟyาสายสีม*วงมีจุดเชื่อมต*อสามารถเข-าถึงการให-บริการโครงการรถไฟฟyาเส-นทางอื่น และมีอาคาร จอดรถรองรับตามจุดสถานีสําคัญของรถไฟฟyา ตามลําดับ

ข)อเสนอแนะในงานวิจัยครั้งต'อไป

1. ควรศึกษาในกลุ*มตัวอย*างในเขตอื่นๆ นอกเหนือจากเขตพื้นที่รถไฟฟyาสายสีม*วง ที่ใช-บริการรถไฟฟyา เป"นประจํา เช*น ประชาชนที่ทํางานหรือพักอาศัยในเขตอนุสาวรีย พญาไท สุขุมวิท และเขตอื่นๆ ที่มีเส-นทาง รถไฟฟyาผ*าน

2. ควรศึกษาเชิงคุณภาพ โดยสุ*มสัมภาษณเจาะจงกลุ*มตัวอย*างที่เป"นลูกค-าอยู*แล-ว หรือลูกค-าที่ใช- บริการรถไฟฟyาเป"นประจําและใช-มานานกว*า 5 ปx

3. ควรศึกษาป(จจัยอื่นๆ ที่อาจมีผลต*อความคาดหวังของประชาชนที่มีการให-บริการของโครงการ รถไฟฟyาสายสีม*วง นอกเหนือจากป(จจัยส*วนบุคคล ป(จจัยทัศนคติที่มีต*อโครงการ อาทิ ป(จจัยประสบการณใน การเคยใช-บริการ เป"นต-น

4. ในระยะ 3 ปx ข-างหน-าควรมีการศึกษาเรื่องความพึงพอใจที่มีต*อการให-บริการรถไฟฟyาสายสีม*วง หลังจากที่เป†ดให-บริการ

การรถไฟฟyาขนส*งมวลชนแห*งประเทศไทย. (2555). โครงข'ายระบบขนส'งมวลชน 10 สายทางเพื่ออนาคต. ม.ป.ท. การรถไฟฟyาขนส*งมวลชนแห*งประเทศไทย. (2555). ความก-าวหน-าของโครงการรถไฟฟyาสายสีม*วง ช*วงบาง

ใหญ*-บางซื่อ. จดหมายข'าว, 209, หน-า 2.คณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห'งชาติ (กทช) วันที่

จรัญ บุรพรัตน. (2533). ระบบการขนส'งมวลชนในอนาคตสําหรับประเทศไทย.กรุงเทพมหานคร: วิทยาลัยป|องกันราชอาณาจักร, สถาบันวิชาการปyองกันประเทศ. จํารูญ ตั้งไพศาลกิจ. (2535). แนวทางแก)ไขปUญหาการจราจรในกรุงเทพมหานครเมือง ปริมณฑล

เทพศักดิ์ บุณยรัตพันธุ. (2536). ปUจจัยที่ส'งผลต'อการสร)างประสิทธิภาพของการนํานโยบายการให)บริการ

แก'ประชาชนไปปฏิบัติ: กรณีศึกษาสํานักงานเขตกรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธหลักสูตร ปริญญาพัฒนบริหารศาสตรดุษฎีบัณฑิต (การบริหารการพัฒนา). สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหาร ศาสตร.

Clay, R. (1998). Chambers English Dictionary. Great Britain: Bunay Sukkolk Ltd.Debiprasad

Mukherjee. (2009). Impact of Celebrity Endorsements on Brand Image . [On-line]. Available: http://www.brandchannel.com/images/Papers/Financial_Value.pdf.

Gilmer, Van HallerB. (1967). Industrial psychology. New York: Mc Graw-Hill. Good, Carter V. 1973.

Mondy, R.W., A. Shaplin and Premeaue, R.S. (1990). Management and Organization Behavior. London: Allyn and Saron.

Parichat Chatdee. (2009). Marketing Public Relations Strategies and House Brand Mobile Phone Image [On-line].

EFFECTIVENESS OF IMPLEMENTATION THREE-YEAR PLAN OF MUNICIPALITY : A CASE STUDY OF DETUDOM MUNICIPALITY UBONRATCHATHANI PROVINCE

E-mail: [email protected]

บทคัดย'อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงคในการศึกษา 1) ศึกษาป(จจัยในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมือง เดชอุดมไปปฏิบัติ 2) ศึกษาประสิทธิผลของการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปปฏิบัติ และ

3) ศึกษาป(ญหาและแนวทางการเพิ่มประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปสู*การ ปฏิบัติ เก็บรวบรวมข-อมูลด-วยแบบสอบถาม 2 ชุด จากประชากรและกลุ*มตัวอย*างที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการ จัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดม จํานวน 249 คน สถิติที่ใช-ในการวิเคราะห ข-อมูลได-แก* ความถี่ ร-อยละ ค*าเฉลี่ย ค*าเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติวิเคราะหความสัมพันธโดยใช- Chi-square, fisher’s exact, Spearman Rank Correlation coefficient สรุปผลการศึกษาได-ดังนี้

1. ป(จจัยที่ในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปปฏิบัติมีความสัมพันธกับป(จจัยส*วน บุคคลด-านอายุ ตําแหน*ง และประสบการณทํางาน และป(จจัยในการนํานโยบายไปปฏิบัติด-านสมรรถนะของ หน*วยงาน ทรัพยากรในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ การติดต*อสื่อสารและความชัดเจนของแผนพัฒนา สามปxมีความสัมพันธเชิงบวกกับประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปปฏิบัติ (r s =.495, r s =.414, r s =.395, r s =.287) อย*างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ตามลําดับ

2. ประสิทธิผลของการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปปฏิบัติ กลุ*มตัวอย*างส*วนใหญ* เห็นด-วยมากที่สุดว*า การนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติสอดคล-องกับการบรรลุวัตถุประสงคตามนโยบายรัฐบาล ด-านการสงเคราะหเบี้ยยังชีพผู-สูงอายุ ผู-พิการ และผู-ติดเชื้อเอดสสอดคล-องกับนโยบายผู-บริหารด-าน

แผนพัฒนาสามปx ได-แก* แผนพัฒนาสามปxมีจํานวนแผนงาน/โครงการ มากเกินไป การจัดสรรงบประมาณไม* เพียงพอต*อการนําไปปฏิบัติจริง ขณะที่คณะกรรมการชุมชนมีความคิดเห็นว*า โครงการที่ได-รับการจัดสรร งบประมาณเน-นเฉพาะด-านโครงสร-างพื้นฐาน สาธารณูปโภค สาธารณูปการ

คําสําคัญ: ประสิทธิผล แผนพัฒนาสามปx เทศบาลเมืองเดชอุดม

ABSTRACT

This research has three purposes 1) to study the factors relating to the implementation of the three-year development plan of Detudom Municipality; 2) to study the effectiveness of the implementation of three-year development of Detudom Municipality and 3) to study the problems and guidelines for increasing the effectiveness of the implementation of three-year development of Detudom Municipality. Data collection is based on two sets of questionnaires disseminated among those people involved with the writing and assessment of the three-year development plan of Detudom Municipality. Sample population is composed of 249 people. Data analysis is based on the following statistics: frequency, percentage, average and standard variation. The relation analytical statistics is based on Chi-square, fisher’s exact, Spearman Rank Correlation coefficient. Research results are as follows:

1. Factors: The implementation of three-year development plan of Detudom Municipality is related to several personal factors including age, position and working experience. Others factors include the competency of the agency, resources, communications and clarity of the plan itself. These factors have positive relationship to the effectiveness of implementation of three-year development plan (r s =.495, r s =.414, r s =.395, r s =.28), with the statistical significance at 0.05, respectively.

2. Effectiveness: The sample group has highest agreement on the fact that the implementation of three-year plan development plan is in line with the purpose of the government policy on social welfare such as allowance for senior, disabled and HIV-infected people: with the executive’s policy on environment and with the needs of local residents such as garbage disposal and road construction, etc.

3. Problems of guidelines for increasing the effectiveness. Municipal staff and board members relating to the writing and assessment of the three-year plan assert that the plan is composed to too many projects/programs. Budget allocation is not sufficient. Meanwhile, the Community Board members share an opinion that budget allocation focuses on fundamental facility and construction only.

ความเป!นมาและความสําคัญของปUญหา

การกระจายอํานาจการบริหารงานของรัฐไปสู*องคกรปกครองส*วนท-องถิ่น ตามพระราชบัญญัติกําหนด แผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจ พ.ศ. 2542 ได-กําหนดรายละเอียดเกี่ยวกับขั้นตอนและกระบวนการใน การถ*ายโอนภารกิจ งบประมาณ และอัตรากําลังของราชการส*วนกลางและราชการส*วนภูมิภาคให-แก*องคกร ปกครองส*วนท-องถิ่น โดยมีกําหนดระยะเวลาและเงื่อนไขที่ระบุไว-อย*างชัดเจน เพื่อให-บังคับผลในทางปฏิบัติ อย*างแท-จริง ซึ่งจะเห็นได-อย*างชัดเจนว*าองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นได-รับการจัดสรรงบประมาณในสัดส*วนที่ สูงขึ้น มีอัตรากําลังมากขึ้น รวมทั้งมีภารกิจและหน-าที่ความรับผิดชอบที่เพิ่มขึ้นตามกันไปด-วย

จากผลการเปลี่ยนแปลงดังกล*าว จึงมีความจําเป"นอย*างยิ่งที่องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นทุกแห*งจะต-อง มีการเตรียมการเพื่อรองรับมาตรการในการถ*ายโอนภารกิจ งบประมาณ และอัตรากําลังจากหน*วยงาน ส*วนกลางและส*วนภูมิภาคตามที่กฎหมายกําหนด เพื่อที่จะสามารถปฏิบัติภารกิจตามที่ได-รับมอบหมายได-อย*าง มีประสิทธิภาพ ซึ่งหมายความว*าองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นจะต-องกําหนดจุดมุ*งหมายหรือทิศทางในการ พัฒนาของตนเองให-ชัดเจน มีการกําหนดยุทธศาสตรและแนวทางการพัฒนา ที่สอดคล-องกับจุดมุ*งหมายในการ พัฒนาอย*างเป"นระบบ โดยมีความครอบคลุมภารกิจการพัฒนาในทุกๆ ด-านอันเป"นการแสดงให-เห็นถึงความ พร-อมและศักยภาพขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่จะสามารถบริหารงานในความรับผิดชอบตามที่ราชการ ส*วนกลางและราชการส*วนภูมิภาคจะถ*ายโอนให-อย*างมีประสิทธิภาพ

ด-วยภารกิจขององคกรปกครองส*วนท-องถิ่นที่เพิ่มมากขึ้น แต*องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นส*วนใหญ* ยังคงมีทรัพยากรจํากัด ทั้งทรัพยากรบุคคล งบประมาณ และวัสดุอุปกรณ ดังนั้นเพื่อให-การดําเนินงานของ องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นเป"นไปอย*างมีประสิทธิภาพ มีประสิทธิผล มีความโปร*งใส และเกิดประโยชนสูงสุด แก*ท-องถิ่นของตน แผนพัฒนาท-องถิ่นจึงเป"นเครื่องมือสําคัญที่จะทําให-องคกรปกครองส*วนท-องถิ่น สามารถ ดําเนินงานได-ตามเปyาประสงคที่วางไว-

เทศบาลเป"นรูปแบบการปกครองส*วนท-องถิ่นรูปแบบหนึ่ง เป"นรูปแบบการกระจายอํานาจให-แก* ท-องถิ่นดําเนินการปกครองตนเองตามระบอบประชาธิปไตย โดยคณะผู-บริหารมาจากการเลือกตั้งของ ประชาชน ซึ่งการกระจายอํานาจให-แก*องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นนั้นทําให-ผู-บริหารของเทศบาลมีความเป"น อิสระในการกําหนดนโยบายและการบริหารจัดการมากขึ้น และเครื่องมือที่สําคัญที่สุดของเทศบาลที่ใช-เป"น แนวทางในการบริหารเพื่อทําให-นโยบายบรรลุผลคือ “แผนพัฒนาสามปx”

แผนพัฒนาสามปxถือว*าเป"นเครื่องมือที่ความสําคัญอย*างยิ่งที่จะช*วยสนับสนุนเทศบาล เพราะเป"น ตัวกําหนดจุดมุ*งหมายในการพัฒนาและกําหนดแนวทางการพัฒนาที่จะนําไปสู*การบรรลุผลตามจุดมุ*งหมายที่ กําหนดไว- แต*ถึงแม-เทศบาลจะมีแผนพัฒนาสามปxเป"นเครื่องมือที่ใช-เป"นกรอบในการจัดสรรงบประมาณของแต* ละปxและการจัดทําแผนผ*านกระบวนการประชาคมท-องถิ่น แต*ในทางปฏิบัติไม*สามารถจัดสรรงบประมาณได- ใกล-เคียงกับแผนพัฒนาที่กําหนดไว- ดังนั้นการปฏิบัติตามแผนพัฒนาสามปxถือว*าไม*ประสบความสําเร็จ ทําให- ผู-วิจัยมีความประสงคจะศึกษาป(จจัยที่ทําให-การปฏิบัติตามแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลมีประสิทธิผล เพื่อที่จะนําผลการวิจัยมาเป"นแนวทางในการปรับปรุงและพัฒนาการปฏิบัติตามแผนพัฒนาสามปx ซึ่งจะส*งผล ให-เทศบาลเมืองเดชอุดมปฏิบัติงานด-วยความไม*ซ้ําซ-อน สามารถพัฒนาการให-บริการสาธารณะได-อย*างทั่วถึง สามารถจัดสรรงบประมาณใกล-เคียงความเป"นจริง และใช-เป"นข-อมูลในการจัดทําแผนพัฒนาสามปxในครั้งต*อๆ

แปรอิสระ (Independent Variable) ได-แก* ป(จจัยส*วนบุคคล ประกอบด-วย อายุ เพศ ตําแหน*งงาน ระดับการศึกษา ประสบการณการทํางาน และป(จจัยที่มีความสัมพันธในเชิงบวกกับประสิทธิผลในการนํา แผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ ประกอบด-วยความชัดเจนของแผนพัฒนาสามปx ทรัพยากรในการนํา

แผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ การติดต*อสื่อสาร สมรรถนะของหน*วยงานที่นําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ และ ตัว

แปรตาม (Dependent Variable) ได-แก*ประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ ประกอบด-วยการบรรลุผลนโยบายรัฐบาล การบรรลุผลนโยบายผู-บริหารเทศบาล และการตอบสนองความ ต-องการและแก-ไขป(ญหาความเดือดร-อนของประชาชน

สมมุติฐานที่ 1 อายุเป"นป(จจัยที่มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ สมมุติฐานที่ 2 เพศเป"นป(จจัยที่มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ สมมุติฐานที่ 3 ตําแหน*งงานเป"นป(จจัยที่มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาล

ไปปฏิบัติ สมมุติฐานที่ 4 ระดับการศึกษาเป"นป(จจัยที่มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของ เทศบาลไปปฏิบัติ สมมุติฐานที่ 5 ประสบการณทํางานเป"นป(จจัยที่มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของ เทศบาลไปปฏิบัติ สมมุติฐานที่ 6 ความชัดเจนของแผนพัฒนาสามปxมีความสัมพันธในเชิงบวกกับประสิทธิผลในการนํา แผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ สมมุติฐานที่ 7 ทรัพยากรที่ในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติมีความสัมพันธในเชิงบวกกับ ประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ สมมุติฐานที่ 8 การติดต*อสื่อสารมีความสัมพันธในเชิงบวกกับประสิทธิผลในการนําแผน พัฒนาสามปx ของเทศบาลไปปฏิบัติ สมมุติฐานที่ 9 สมรรถนะของหน*วยงานที่นําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติมีความสัมพันธในเชิงบวกกับ ประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ

ศึกษาป(จจัยในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปปฏิบัติ ศึกษาประสิทธิผลของการ นําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปปฏิบัติ และศึกษาป(ญหาและแนวทางการเพิ่มประสิทธิผลใน การนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปสู*การปฏิบัติ

2. ด)านกลุ'มตัวอย'าง

การวิจัยครั้งนี้ใช-กลุ*มตัวอย*างทั้งหมด 249 คน แยกเป"น กลุ*มตัวอย*างพนักงานเทศบาลและ คณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx รวมจํานวน 94 คน และกลุ*ม คณะกรรมการชุมชน รวมจํานวน 155 คน

ผู-วิจัยดําเนินการจัดเก็บข-อมูลจากแบบสอบถามในช*วงเดือนกรกฎาคม-กันยายน พ.ศ.2555

ประโยชน&ที่คาดว'าจะได)รับ

1. ทําให-ทราบประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมืองเดชอุดมไปปฏิบัติ

2. ทําให-ทราบถึงป(จจัยที่มีความสัมพันธต*อความสําเร็จในการปฏิบัติตามแผนพัฒนาสามปxของ เทศบาลเมืองเดชอุดม

3. เพื่อนําผลการศึกษาไปเป"นแนวทางในการปรับปรุง พัฒนาการจัดทําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาล สามารถนําไปปฏิบัติได-อย*างมีประสิทธิผลในอนาคตต*อไป

การศึกษาค-นคว-าเกี่ยวกับแนวคิด ทฤษฎีและวรรณกรรมที่เกี่ยวข-อง

6. แนวคิดเกี่ยวกับการประเมินประสิทธิผลแผนพัฒนาสามปx และงานวิจัยที่เกี่ยวข-อง ดังนี้

สุพจน ศรีสันเทียะ (2550) ได-ศึกษาวิจัยเรื่องประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxขององคการ บริหารส*วนจังหวัดไปปฏิบัติ: ศึกษาเฉพาะกรณีองคการบริหารส*วนจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ผลการศึกษาพบว*า อายุ เพศ อาชีพ สถานภาพสมรส มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxขององคการบริหารส*วน จังหวัดไปปฏิบัติ ส*วนการฝ™กอบรม และประสบการณ ไม*มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของ องคการบริหารส*วนจังหวัดไปปฏิบัติ

กลุ*มตัวอย*างที่สัมภาษณส*วนใหญ*เป"นเพศชาย มีอายุเฉลี่ยระหว*าง 41-45 ปx สําเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษา หรือเทียบเท*า ประกอบอาชีพเกษตรกรรม มีรายได-ต*อเดือนอยู*ในช*วง 5,000-10,000 บาท ประสิทธิผลของ แผนพัฒนาสามปx (พ.ศ.2551-2553) สามารถแก-ไขป(ญหาและตอบสนองความต-องการได-ในระดับดีทุกด-าน และความสัมพันธระหว*างป(จจัยส*วนบุคคลกับประสิทธิผลของแผนพัฒนาสามปx (พ.ศ.2551-2553) ที่มี ความสัมพันธกันคือ ด-านการจัดให-มีน้ําเพื่อการอุปโภคบริโภค กับระดับการศึกษา ด-านการจัดให-มีน้ําเพื่อการ อุปโภคบริโภค กับอาชีพหลัก ด-านการจัดให-มีไฟฟyา ถนน กับ ระดับรายได- ด-านการปyองกันและระงับ โรคติดต*อ กับ ระดับการศึกษา ด-านการปyองกันและระงับโรคติดต*อ กับ อาชีพหลัก ด-านการปyองกันและระงับ โรคติดต*อ กับ ระดับรายได- ด-านการดูแลรักษาสิ่งแวดล-อมและอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ กับ อาชีพหลัก ด-านการเผยแพร*ความรู-เกี่ยวกับการเลือกตั้ง กับ ระดับการศึกษา และด-านการเผยแพร*ความรู-เกี่ยวกับการ เลือกตั้ง กับ อาชีพหลัก มีความสัมพันธกันอย*างมีนัยสําคัญทางสถิติ

ฐิตา จิตรตั้งตรง (2550) ได-ศึกษาวิจัยเรื่องการมีส*วนร*วมของคณะกรรมการชุมชน ต*อการจัดทํา แผนพัฒนาสามปx (พ.ศ.2549-2551) เทศบาลเมืองจันทบุรี ผลการศึกษาพบว*า การมีส*วนร*วมของ คณะกรรมการชุมชน ต*อการจัดทําแผนพัฒนาสามปx (พ.ศ.2549-2551) เทศบาลเมืองจันทบุรี โดยภาพรวม และรายด-าน อยู*ในระดับปานกลาง การเปรียบเทียบความคิดเห็นการมีส*วนร*วมของคณะกรรมการชุมชน ต*อ การจัดทําแผนพัฒนาสามปx (พ.ศ.2549-2551) เทศบาลเมืองจันทบุรี โดยภาพรวมและรายด-าน จําแนกตาม เพศ อายุ สถานภาพการสมรส และอาชีพ ไม*แตกต*างกันอย*างมีนัยสําคัญทางสถิติ แต*ระดับการศึกษาเมื่อ พิจารณารายด-านพบว*า ด-านการศึกษาและประเมินผล แตกต*างกันอย*างมีนัยสําคัญทางสถิติ และตําแหน*ง/ บทบาทผู-นําในชุมชน จากผลการศึกษาพบว*าแตกต*างกันอย*างมีนัยสําคัญทางสถิติ

ชนิกา ฟ(˜นล-อม (2550) ได-ศึกษาวิจัยเรื่องการมีส*วนร*วมของประชาชนในการจัดทําแผนพัฒนาสามปx ของเทศบาลตําบลแม*แจ*ม อําเภอแม*แจ*ม จังหวัดเชียงใหม* ผลการศึกษาพบว*า ระดับการมีส*วนร*วมของ ประชาชนในการจัดทําแผนพัฒนาสามปx โดยภาพรวมอยู*ในระดับปานกลาง สําหรับความรู-ความเข-าใจเกี่ยวกับ การจัดทําแผนพัฒนาสามปx และการรู-ข-อมูลข*าวสารเกี่ยวกับการจัดทําแผนพัฒนาสามปxของประชาชนโดย ภาพรวม อยู*ในระดับปานกลาง ประชาชนยังไม*ให-ความสนใจในกิจกรรมของเทศบาลเท*าที่ควร การแก-ไข ป(ญหาของท-องถิ่นเกิดความล*าช-า ไม*ตรงกับความต-องการของประชาชนในการจัดทําแผนพัฒนาสามปxของ เทศบาลตําบลแม*แจ*ม คือ เพศ อายุ และอาชีพของประชาชน สําหรับป(จจัยที่ไม*มีความสัมพันธกับการมีส*วน ร*วมของประชาชนในการจัดทําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลตําบลแม*แจ*ม คือ ระดับการศึกษาและการมี ตําแหน*งหน-าที่ทางสังคมในท-องถิ่น ป(ญหาและอุปสรรคในการดําเนินงานการจัดทําแผนพัฒนาสามปxของ เทศบาลตําบลแม*แจ*ม โดยภาพรวมอยู*ในระดับน-อย

ใช-รูปแบบการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research)

2.ประชากรและกลุ'มตัวอย'าง ประชากร

1) คณะกรรมการที่เกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx ได-แก* คณะกรรมการ พัฒนาเทศบาล คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทําแผนพัฒนาเทศบาล และคณะกรรมการติดตามและ ประเมินผลแผนพัฒนาเทศบาล รวมจํานวนทั้งหมด 45 คน

2) คณะกรรมการชุมชน 31 ชุมชน ที่ได-รับการแต*งตั้งจากเทศบาลเมืองเดชอุดมให-ทําหน-าที่เป"นผู-นํา ในการบริหารกิจกรรมของชุมชน จํานวน 31 ชุมชน ๆ ละ 5 คน รวมจํานวนทั้งหมด 155 คน

กลุ'มตัวอย'าง

3) กลุ*มตัวอย*างจากหน*วยงานเทศบาลเมืองเดชอุดม ได-แก* คณะผู-บริหารเทศบาล ปลัดเทศบาล รอง ปลัดเทศบาล ผู-อํานวยการกอง หัวหน-าฝZายทุกฝZายทุกฝZาย เจ-าหน-าที่วิเคราะหนโยบายและแผน และพนักงาน เทศบาลสามัญ รวมจํานวน 49 คน

ใช-แบบสอบถาม จํานวน 2 ชุด ได-แก* คําถามชุดที่ 1 สําหรับกลุ*มพนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทําและ

ประเมินผลแผนพัฒนาสามปx แบ*งคําถามออกเป"น 5 ส*วน คือ ส*วนที่ 1 คําถามที่เกี่ยวกับป(จจัยส*วนบุคคล เป"นคําถามที่ต-องการทราบข-อมูลสถานภาพของผู-ตอบ แบบสอบถาม ได-แก* อายุ เพศ สายการปฏิบัติงาน ตําแหน*งงาน ตําแหน*งที่เกี่ยวข-องในการจัดทําแผนพัฒนา สามปx ระดับการศึกษา ประสบการณทํางานในองคกร และประสบการณที่เกี่ยวข-องในการจัดทําแผนพัฒนา สามปx นํามาแจกแจงความถี่แล-วหาค*าร-อยละ

ส*วนที่ 2 คําถามเกี่ยวกับป(จจัยที่มีผลต*อการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ ได-แก* ความชัดเจนของ แผนพัฒนาสามปx ทรัพยากรในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ การติดต*อสื่อสาร สมรรถนะของหน*วยงานที่ นําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ

ส*วนที่ 3 คําถามเกี่ยวกับประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ ส*วนที่ 4 ป(ญหา อุปสรรค ในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ ส*วนที่ 5 แบบสอบถามให-แสดงความคิดเห็น และข-อเสนอแนะเกี่ยวกับป(จจัยที่มีผลต*อการนํา

แผนพัฒนาสามปxไป และแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพแต*ละด-าน คําถามชุดที่ 2 สําหรับกลุ*มคณะกรรมการชุมชน แบ*งคําถามออกเป"น 4 ส*วน คือ ส*วนที่ 1 คําถามที่เกี่ยวกับป(จจัยส*วนบุคคล เป"นคําถามที่ต-องการทราบข-อมูลสถานภาพของผู-ตอบ

แบบสอบถาม ได-แก* อายุ เพศ ตําแหน*ง/สถานะในชุมชน ประสบการณทํางานในตําแหน*งป(จจุบัน ระดับ การศึกษา ระยะเวลาที่อาศัยอยู*ในชุมชนนี้ นํามาแจกแจงความถี่แล-วหาค*าร-อยละ

ส*วนที่ 2 การนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติกับการตอบสนองความต-องการของประชาชน ด-านการส*งเสริมการมีส*วนร*วมในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ ด-านการตอบสนองความต-องการของ ประชาชน ด-านประโยชนที่ได-รับจากแผนงาน/โครงการ

ส*วนที่ 3 ป(ญหา อุปสรรค ในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ ส*วนที่ 4 แบบสอบถามให-แสดงความคิดเห็น และข-อเสนอแนะเกี่ยวกับความพึงพอใจในการนํา

แผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ และแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพแต*ละด-าน

1.การตรวจสอบความเที่ยงตรง (Validity) ของเนื้อหาแบบสอบถาม ตรวจโดยผู-เชี่ยวชาญหรือผู-มี ประสบการณ จํานวน 5 ท*าน เพื่อดําเนินการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา โดยใช-เทคนิค IOC (Index of Item-Objective Congruence) ซึ่งได-ค*า IOC ทั้งฉบับเท*ากับ 0.98

2.การตรวจสอบความเชื่อมั่น (Reliability) ของเครื่องมือ โดยการคํานวณหาค*าสัมประสิทธิอัลฟา α – coefficient ของครอนบาค (Cronbach) ได-ค*าความเชื่อมั่นโดยรวมในแบบสอบถามเท*ากับ 0.940

การวิจัยครั้งนี้ ผู-วิจัยได-ใช-ข-อมูลจากแหล*งข-อมูล 2 แหล*ง ดังนี้

1) ข-อมูลปฐมภูมิ (Primary data) เป"นการรวบรวมข-อมูลจากประชากรและกลุ*มตัวอย*างด-วย แบบสอบถาม 2 ชุด และเก็บรวบรวมข-อมูลด-วยตนเอง

2) ข-อมูลทุติยภูมิ (Secondary data) เป"นข-อมูลที่ได-มาจากการรวบรวมค-นคว-าจากเอกสาร บทความ หนังสือสั่งการ แนวคิดทฤษฎี ผลงานวิจัยที่เกี่ยวข-อง

ใช-สถิติเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) จะใช-ค*าความถี่ (Frequency) ค*าร-อยละ (Percentage) และค*าเฉลี่ย (Mean) ค*าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) มาใช-เพื่ออธิบายข-อมูล ส*วนบุคคลของกลุ*มตัวอย*าง ซึ่งประกอบด-วย อายุ เพศ ตําแหน*งงาน ระดับการศึกษา ประสบการณทํางาน และอธิบายข-อมูลถึงป(จจัยที่มีอิทธิพลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ โดยใช- Chi-square เพื่อตรวจสอบสมมุติฐาน และหาความสัมพันธระหว*างตัวแปรตาม (Dependent Variables) และตัวแปร อิสระ (Independent Variables) ด-วยสถิติวิเคราะหความสัมพันธแบบ Spearman Rank Correlation coefficient

ผลการวิเคราะห&ข)อมูล ส'วนที่ 1 ปUจจัยด)านบุคคล

จํานวน(คน) ร-อยละ (n=94) เพศ

0 0.00 20-30 ปx

10 10.64 31-40 ปx

27 28.72 41-50 ปx

26 27.66 51-60 ปx

13 13.83 ฝZายข-าราชการประจํา

61 64.89 คณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผน

58 61.70 คณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผน

ตําแหน*งที่เกี่ยวข-องในการจัดทําแผนพัฒนาสามปx

13 13.83 ประสบการณที่เกี่ยวข-องในการจัดทําแผนพัฒนาสามปx

พบว*า ผู-ตอบแบบสอบถามส*วนใหญ*เป"นเพศชาย มีอายุอยู*ในช*วง 30-40 ปx ระดับการศึกษาส*วนใหญ* อยู*ในระดับปริญญาตรี สายการปฏิบัติงานส*วนใหญ*เป"นฝZายข-าราชการประจํา ตําแหน*งงานเป"นพนักงาน เทศบาลมากที่สุด ตําแหน*งที่เกี่ยวข-องในการจัดทําแผนพัฒนาสามปxมากที่สุดคือพนักงานเทศบาลที่มีส*วน เกี่ยวข-องในการจัดทําแผน ส*วนใหญ*มีประสบการณทํางานในองคกรอยู*ในช*วง 5-10 ปx และมีประสบการณที่ เกี่ยวข-องในการจัดทําแผนพัฒนาสามปxอยู*ในช*วง 1-5 ปx มากที่สุด

1. อายุเป"นป(จจัยที่มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ

2. เพศเป"นป(จจัยที่ไม*มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ

3. ตําแหน*งงานเป"นป(จจัยที่มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ

4. ระดับการศึกษาเป"นป(จจัยที่ไม*มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ

5. ประสบการณทํางานเป"นป(จจัยที่มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไป ปฏิบัติ

7. ทรัพยากรที่ในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติมีความสัมพันธในเชิงบวกกับประสิทธิผลในการนํา แผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ (r s =.414)

8. การติดต*อสื่อสารมีความสัมพันธในเชิงบวกกับประสิทธิผลในการนําแผน พัฒนาสามปxของเทศบาล ไปปฏิบัติ (r s =.395)

9. สมรรถนะของหน*วยงานที่นําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติมีความสัมพันธในเชิงบวกกับประสิทธิผลใน การนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ (r s =.495)

1. ปUจจัยด)านบุคคล

พนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx ส*วนใหญ*เป"นเพศชาย มีอายุเฉลี่ย 46 ปx มีระดับการศึกษาในระดับปริญญาตรี ส*วนใหญ*เป"นฝZายข-าราชการ ประจํา มีตําแหน*งเป"นพนักงานเทศบาลมากที่สุด มีประสบการณทํางานในองคกร อยู*ระหว*าง 5-10 ปx และ ส*วนใหญ*มีประสบการณที่เกี่ยวข-องในการจัดทําแผนพัฒนาสามปxอยู*ระหว*าง 1-5 ปx มากที่สุด

คณะกรรมการชุมชน ส*วนใหญ*เป"นเพศชาย มีอายุเฉลี่ย 43 ปx มีระดับการศึกษา ในระดับมัธยม มี ตําแหน*ง/สถานะในชุมชน เป"นกรรมการชุมชน มีประสบการณทํางานในตําแหน*งป(จจุบัน และมีระยะเวลาที่มี ประสบการณ อยู*ระหว*าง 1-5 ปx ส*วนมากมีระยะเวลาอาศัยอยู*ในชุมชน ระหว*าง 20 ปxขึ้นไป

2. ปUจจัยที่มีผลต'อการนําแผนพัฒนาสามป‰ไปปฏิบัติ

จากการประเมินระดับความคิดเห็นของกลุ*มตัวอย*างพนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วน เกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx จํานวน 94 คน เกี่ยวกับป(จจัยที่มีความสัมพันธเชิงบวก กับประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ 4 ด-าน พบว*า

ด-านความชัดเจนของแผนพัฒนาสามปx อยู*ในระดับเห็นด-วยมาก ประเด็นที่ชัดเจนมากที่สุดคือ แผนพัฒนาสามปxมีความสอดคล-องกับนโยบายผู-บริหารเทศบาล ด-านสมรรถนะของหน*วยงานที่นําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ อยู*ในระดับเห็นด-วยมาก ประเด็นที่เห็น ด-วยมากที่สุดคือเทศบาลมีโครงสร-างและสายการบังคับบัญชาที่ชัดเจน เหมาะสมในการนําแผนพัฒนาสามปxไป ปฏิบัติ

ด-านการติดต*อสื่อสาร อยู*ในระดับเห็นด-วยมาก ประเด็นที่เห็นด-วยมากที่สุดคือ เทศบาลมีการแจ-ง เวียนประชาสัมพันธแผนพัฒนาสามปxให-บุคลากรภายในรับทราบ ด-านทรัพยากรในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ อยู*ในระดับเห็นด-วยปานกลาง ประเด็นที่เห็นด-วย มากที่สุดคือ จํานวนบุคลากรมีเพียงพอต*อการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ

ผลการศึกษาพบว*า ด-านการบรรลุผลนโยบายรัฐบาล พนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทํา

และประเมินผลแผนพัฒนาสามปx มีระดับความคิดเห็นมากที่สุด คือ เรื่องการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ สอดคล-องกับการบรรลุวัตถุประสงคตามนโยบายรัฐบาลด-านการสงเคราะหเบี้ยยังชีพผู-สูงอายุ ผู-พิการ และผู-

ด-านการบรรลุผลนโยบายผู-บริหารเทศบาล พนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องใน การจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx มีระดับความคิดเห็นมากที่สุด เรื่องการนําแผนพัฒนาสามปxไป ปฏิบัติสอดคล-องกับนโยบายผู-บริหารด-านสิ่งแวดล-อม

ด-านการตอบสนองความต-องการและแก-ไขป(ญหาความเดือดร-อนของประชาชน พนักงานเทศบาลและ คณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx มีระดับความคิดเห็นมากที่สุด เรื่องการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติมีความสอดคล-องกับความต-องการของประชาชนในพื้นที่ เช*น การกําจัด ขยะ การก*อสร-างถนน ฯลฯ

4. ปUญหาและแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพในการนําแผนพัฒนาสามป‰ของเทศบาลเมืองเดชอุดม ไปสู'การปฏิบัติ

ผลการศึกษาพบว*า พนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx มี

ระดับความคิดเห็นเกี่ยวกับป(ญหา อุปสรรค ในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติมากที่สุด ในเรื่อง แผนพัฒนา สามปxมีจํานวนแผนงาน/โครงการ มากเกินไป การจัดสรรงบประมาณไม*เพียงพอต*อการนําไปปฏิบัติจริง

ขณะที่คณะกรรมการชุมชน มีระดับความคิดเห็นเกี่ยวกับป(ญหา อุปสรรค ในการนําแผนพัฒนาสามปx ไปปฏิบัติมากที่สุด ในเรื่องโครงการที่ได-รับการจัดสรรงบประมาณเน-นเฉพาะด-านโครงสร-างพื้นฐาน สาธารณูปโภค สาธารณูปการ

ผลจากการศึกษาประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไปปฏิบัติ: ศึกษาเฉพาะกรณี เทศบาลเมืองเดชอุดม จังหวัดอุบลราชธานี สามารถนํามาอภิปรายผลได-ดังนี้

1. จากการศึกษากลุ*มตัวอย*างทั้งกลุ*มพนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการ จัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx และกลุ*มคณะกรรมการชุมชน พบว*า กลุ*มตัวอย*างส*วนใหญ*เป"นเพศ ชาย อยู*ในวัยทํางาน มีอายุมากกว*า 45 ปxขึ้นไป กลุ*มพนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องใน การจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx ส*วนใหญ*มีระดับการศึกษา ในระดับปริญญาตรี ขณะที่กลุ*ม คณะกรรมการชุมชนส*วนใหญ*มีระดับการศึกษา ในระดับต่ํากว*า ปวช. จึงสอดคล-องกันกับการศึกษาของมกรา วรรณลพ (2548) ที่พบว*า คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทําแผนพัฒนาเทศบาล ส*วนใหญ*เป"นเพศชาย มีอายุ ระหว*าง 41 - 50 ปx และการศึกษาของ อัญชลี ทองคํา (2550) ที่พบว*า คณะกรรมการส*วนใหญ*เป"นผู-ชาย มี อายุระหว*าง 41 - 50 ปx มีการศึกษาระดับปริญญาตรี ประกอบอาชีพรับราชการ และเป"นคณะกรรมการ พัฒนาขององคการบริหารส*วนตําบล ขณะที่ ผู-นําชุมชนส*วนใหญ*เป"นผู-ชาย มีอายุระหว*าง 51 – 60 ปx มี การศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนต-น ประกอบอาชีพค-าขาย และมีตําแหน*งเป"นกรรมการหมู*บ-าน

นอกจากนี้ยังพบว*าการที่กลุ*มตัวอย*างทั้งกลุ*มพนักงานเทศบาลและคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องใน การจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx และกลุ*มคณะกรรมการชุมชน ส*วนใหญ*เป"นผู-ที่มีประสบการณ ทํางาน และทุกคนมีส*วนเกี่ยวข-องในกระบวนการจัดทําแผนทั้งทางตรงและทางอ-อม ดังนั้นการประเมิน คุณลักษณะของป(จจัยที่มีความสัมพันธในเชิงบวกกับประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลไป

สอดคล-องกับการศึกษาของ Mountjoy and O’Toole (อ-างถึงใน สมบัติ ธํารงธัญวงศ, 2546,หน-า 478) พบว*ามีป(จจัย 2 ประการ ที่มีอิทธิพลต*อการนํานโยบายไปปฏิบัติอย*างมีประสิทธิผล ได-แก* หน*วยงานจะต-อง ได-รับแนวทางในการปฏิบัติใหม*ที่เฉพาะเจาะจงและชัดเจน และหน*วยงานนั้นจะต-องได-รับทรัพยากรที่เพียงพอ ในการดําเนินงาน ดังนั้น คุณลักษณะของแผนพัฒนาสามปxที่กลุ*มตัวอย*างประเมินได-จึงมีเรื่องของความชัดเจน ของแผนมาเป"นอันดับต-นๆ ขณะเดียวกัน คุณลักษณะของแผนสามปxที่ขาดไม*ได-แม-จะมีคะแนนการประเมิน น-อยที่สุดคือ ทรัพยากรในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติที่มีความเพียงพอ

จากการประเมินประสิทธิผลด-านการบรรลุผลนโยบายรัฐบาลจากการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ พบว*า ประสิทธิผลในด-านของนโยบายประชานิยมจะมีคะแนนการประเมินมากที่สุดเป"นอันดับต-นๆซึ่งได-แก* เรื่องสุขภาพ การศึกษา และการสาธารณสุข ขณะที่การประเมินประสิทธิผลด-านการบรรลุผลนโยบายของ ผู-บริหารเทศบาลจะเป"นเรื่องของสิ่งแวดล-อม มาเป"นอันดับแรก ซึ่งสอดคล-องกับการประเมินด-านการ ตอบสนองความต-องการและแก-ไขป(ญหาความเดือดร-อนของประชาชนที่มีคะแนนมากที่สุดในเรื่อง การกําจัด ขยะ การก*อสร-างถนน และเป"นไปตามผลงานเชิงประจักษว*า เทศบาลเมืองเดชอุดมเป"นแหล*งศึกษาดูงานด-าน การจัดการขยะให-กับองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นอื่นๆ ที่สนใจ อย*างไรก็ตามเรื่องที่น-อยที่สุดที่บรรลุ ประสิทธิผลตามนโยบายของผู-บริหารก็คือ การบริหารจัดการที่ดีในองคกรซึ่งสะท-อนให-เห็นความล-มเหลวใน การจัดทําแผนพัฒนาสามปxที่โปร*งใส มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล จนกระทั่งเกิดการเปลี่ยนแปลงของคณะ บริหารที่ไม*ครบวาระ ซึ่งแม-ผลการประเมินทั้งกลุ*มตัวอย*างพนักงานเทศบาลเทศบาลและคณะกรรมการชุมชน จะมีระดับความคิดเห็นในเรื่องของตอบสนองความต-องการและแก-ไขป(ญหาความเดือดร-อนของประชาชนอยู* ในระดับมากก็ตาม แต*เรื่องที่มีคะแนนประเมินน-อยที่สุด ก็คือ เรื่องของประสิทธิผลของแผนพัฒนาสามปxใน การแก-ไขป(ญหาของประชาชนได-อย*างรวดเร็วและทันท*วงที คือ ตอบสนองแต*ช-า ซึงอาจเป"นไปได-ทั้งวัฒนธรรม การให-บริการของหน*วยงานภาครัฐ และความล-มเหลวของประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติก็ เป"นได-

2. ผลการทดสอบสมมติฐานการวิจัย ทําให-ทราบความชัดเจนขึ้นว*าป(จจัยส*วนบุคคลที่มีผลต*อ ประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติที่แตกต*างกันนั้น มีด-านอายุ ตําแหน*งงาน และประสบการณ ทํางานเท*านั้น ซึ่งสอดคล-องกับการศึกษาของสุพจน ศรีสันเทียะ (2550) ที่พบว*า อายุ มีผลต*อประสิทธิผลใน การนําแผนพัฒนาสามปxขององคการบริหารส*วนจังหวัดไปปฏิบัติ แต*ขณะเดียวกันก็ขัดแย-งกับผลการศึกษา ของสุพจนว*า ป(จจัยด-านประสบการณไม*มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxขององคการบริหาร ส*วนจังหวัดไปปฏิบัติ และเช*นเดียวกับมกรา วรรณลพ (2548) ที่พบว*า ป(จจัยด-านประสบการณเป"นป(จจัยที่ไม* มีผลต*อประสิทธิภาพของคณะกรรมการสนับสนุนการจัดทําแผนพัฒนาเทศบาล ซึ่งอาจเป"นไปได-ว*า ประสบการณที่กล*าวถึงอาจไม*ได-มาจากประสบการณที่เกี่ยวข-องกับการจัดทําแผนพัฒนาสามปxโดยตรง จึงทํา ให-การประเมินประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxมีความแตกต*างกันตามบริบทของกลุ*มตัวอย*างแต*ละ พื้นที่

ขณะที่ เพศ และระดับการศึกษา ไม*มีผลต*อประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxของเทศบาลเมือง เดชอุดมไปปฏิบัติที่แตกต*างกัน ซึ่งสอดคล-องกับการศึกษาของมกรา วรรณลพ (2548) ที่พบว*า ป(จจัยในด-าน เพศ การศึกษา ระดับตําแหน*ง ประสบการณ การมีส*วนร*วมในการประชุม/อบรม/สัมมนา สถานภาพตําแหน*ง และความรู-ความเข-าใจในกระบวนการวางแผนเทศบาล เป"นป(จจัยที่ไม*มีผลต*อประสิทธิภาพของคณะกรรมการ

ประสบการณที่เกี่ยวข-องกับการจัดทําแผนพัฒนาสามปxมากกว*าการจ-างผู-ที่มีระดับการศึกษาสูงๆ จากภายนอก เข-ามาร*วมดําเนินการจัดทําแผนพัฒนาสามปx จึงทําให-ป(จจัยส*วนบุคคลดังกล*าวไม*มีผลต*อประสิทธิผลในการนํา แผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติที่แตกต*างกันของเทศบาลเมืองเดชอุดมก็เป"นได-

และจากการประเมินป(จจัยด-านสมรรถนะของหน*วยงานที่นําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ ป(จจัยด-าน ทรัพยากรในการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ ป(จจัยด-านการติดต*อสื่อสาร และป(จจัยด-านความชัดเจนของ แผนพัฒนาสามปx พบว*า ป(จจัยด-านสมรรถนะของหน*วยงานมีความสัมพันธทางบวกมากที่สุดกับประสิทธิผลใน การนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติของพนักงานเทศบาล สอดคล-องกับการศึกษาของ สุพจน ศรีสันเทียะ (2550) ที่พบว*า ความสามารถในการประสานแผนพัฒนาสามปxขององคการบริหารส*วนจังหวัด และศักยภาพ ในการจัดทําแผน มีความสัมพันธในเชิงบวกกับประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามปxขององคการบริหารส*วน จังหวัดไปปฏิบัติ สะท-อนให-เห็นว*า สมรรถนะของหน*วยงานทั้งทางด-านโครงสร-าง การกําหนดวิสัยทัศน การ จัดทําแผน การส*งเสริมบุคลากรในหน*วยงานในการฝ™กอบรมและพัฒนางานเพื่อเสริมสร-างองคความรู- เป"น ป(จจัยลําดับต-นๆของการได-มาซึ่งแผนพัฒนาสามปxที่มีประสิทธิผล

1. องคกรปกครองส*วนท-องถิ่นทุกระดับควรมีเวทีในการจัดทําประชาคมเพื่อจัดทําแผนพัฒนาสามปxให- ครอบคลุมทุกเพศ ทุกวัย และการบูรณาการทุกภาคส*วนมากขึ้น

2. ผลของการวิจัยสะท-อนให-เห็นว*า อายุ ตําแหน*งงานและประสบการณทํางานของพนักงานเทศบาล และคณะกรรมการที่มีส*วนเกี่ยวข-องในการจัดทําและประเมินผลแผนพัฒนาสามปx มีผลต*อประสิทธิผลในการ นําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ ดังนั้นองคกรปกครองส*วนท-องถิ่นควรให-ความสําคัญกับการการมอบหมายให-ผู-มี ความรู-ความสามารถ และประสบการณการทํางานในการจัดทําและนําแผนพัฒนาสามปxขององคกรปกครอง ส*วนท-องถิ่นไปปฏิบัติ

3. องคกรปกครองส*วนท-องถิ่น อาจจะมีการส*งเสริมให-บุคลากรเข-ารับการฝ™กอบรมในแต*ละกลุ*มงาน ให-มีการเรียนรู-กระบวนการจัดทําแผนพัฒนาสามปxอย*างต*อเนื่องทุกปx เพราะอาจมีการหมุนเปลี่ยนบุคลากรอยู* ตลอดเวลา เพื่อรองรับการทบทวนแผนพัฒนาสามปxที่จะต-องดําเนินการเป"นประจําทุกปx และเป"นการเพิ่ม คุณภาพด-านสมรรถนะขององคกรให-มีมากขึ้นนั่นเอง

4. เทศบาลควรจัดทําแผนให-ครอบคลุมด-านการศึกษา สาธารณสุข มากกว*าการพัฒนาด-านโครงสร-าง พื้นฐาน

5. เทศบาลควรจัดสรรงบประมาณให-ตรงตามความต-องการของประชาชนมากขึ้น

2. ข)อเสนอแนะในการวิจัยครั้งต'อไป

1. ควรมีการประเมินเปรียบเทียบประสิทธิผลของแผนพัฒนาสามปxหลังประกาศใช-ในแต*ละระยะๆ เพื่อวัดแนวโน-มการเปลี่ยนแปลงของสมรรถนะองคกร และความก-าวหน-าของการจัดทําโครงการ

2. ควรมีการศึกษาป(จจัยภายนอกที่ส*วนเกี่ยวข-องกับประสิทธิผลของการนําแผนพัฒนาสามปxไปปฏิบัติ อาทิ ด-านเศรษฐกิจของคนในชุมชน ด-านการให-ความร*วมมือของคนในเขตเทศบาล เป"นต-น

กระทรวงมหาดไทย กรมส*งเสริมการปกครองท-องถิ่น. (2546). คู'มือการจัดทําแผนท)องถิ่น เทคนิคการ จัดทําแผนพัฒนาท)องถิ่น แนวทางสนับสนุนการจัดทําแผนแม'บทชุมชนพึ่งตนเองสําหรับองค&กร ปกครองส'วนท)องถิ่น. กรุงเทพฯ: โรงพิมพกรมส*งเสริมการปกครองท-องถิ่น.

โกวิทย พวงงาม. (2548). การปกครองท)องถิ่นไทย : หลักการและมิติใหม'ในอนาคต. พิมพครั้งที่ 7.

ชนิกา ฟ(˜นล-อม. (2550). การมีส'วนร'วมของประชาชนในการจัดทําแผนพัฒนาสามป‰ของเทศบาล

ตําบลแม'แจ'ม อําเภอแม'แจ'ม จังหวัดเชียงใหม'. การค-นคว-าอิสระรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเชียงใหม*.

ฐิตา จิตรตั้งตรง. (2550). การมีส'วนร'วมของคณะกรรมการชุมชนต'อการจัดทําแผนพัฒนาสามป‰

(พ.ศ.2549-2551). รายงานการศึกษาอิสระรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยขอนแก*น. ธเนศวร เจริญเมือง. 100 ป‰การปกครองท)องถิ่นไทย พ.ศ.2440-2540.กรุงเทพฯ: โครงการจัดพิมพคบไฟ. มหาวิทยาลัยราชภัฏกาฬสินธุ การปกครองส'วนท)องถิ่น. [ออนไลน]. เข-าถึงได-จาก:

http://reg.ksu.ac.th/teacher/katanyu/lesson/lesson1.html . (19 กรกฎาคม 2555).

สุพจน ศรีสันเทียะ. (2550). ประสิทธิผลในการนําแผนพัฒนาสามป‰ขององค&การบริหารส'วนจังหวัด

ไปปฏิบัติ: ศึกษาเฉพาะกรณีองค&การบริหารส'วนจังหวัดพระนครศรีอยุธยา. รายงานการศึกษา อิสระรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยขอนแก*น.

สถาบันพระปกเกล-า. (2545). การกระจายอํานาจและการปกครองท)องถิ่นในประเทศไทย ในการ ประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล-า ครั้งที่ 3 กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล-า.

สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (สกศ.) กระทรวงศึกษาธิการ. แนวความคิดเกี่ยวกับการปกครองส'วน

ท)องถิ่น. [ออนไลน]. เข-าได-ถึงจาก: http://www.onec.go.th/onec_main/main.php . (19 กรกฎาคม 2555).

อรอนงค เรืองพุทธ. (2554). ประสิทธิผลของแผนพัฒนาสามป‰ (พ.ศ.2551-2553) ในทัศนะของ

ประชาชนองค&การบริหารส'วนตําบลปากรอ อําเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. สารนิพนธ รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร.

196

Globalization Issues

THE DYNAMICS OF THAILAND’S PUBLIC POLICY ON BASIC EDUCATION AND ITS ADAPTATION TO ASEAN COMMUNITY : CONCEPT AND DYNAMIC EVOLUTIONARY

ABSTRACT

THE RUBBER MANAGEMENT MODEL DEVELOPMENT OF THE RUBBER REPLANTING AID FUND IN AREA LOWER NORTH EASTERN REGION

ABSTRACT

EFFECTS OF MOTIVATING FACTORS AFFECTING DECISION TO PARTICIPATE IN THE EARLY RETIRED PROGRAM : A CASE STUDY OF THE ROYAL THAI ARMY MEDICAL DEPARTMENT OFFICERS

THE MANAGEMENT OF NETWORKS OF THE ELDERLY AND THE DISABLED : A CASE STUDY OF MUANGKAENPATTANA MUNICIPALITY, MAE TAENG DISTRICT, CHIANG MAI PROVINCE

ABSTRACT

THE STUDY OF WELFARE DELIVERY PROCEDURES OF SINGAPORE

ABSTRACT

CONCEPT PAPER

THE EXPRESSION TO CITIZENSHIP OF PEOPLE IN LOCAL GOVERNMENT 1

CONCEPT PAPER

THE PARTICIPATION OF THE PEOPLE IN PUBLIC POLICY PROCESS TO PREVENT AND SOLVE DRUG PROBLEMS : A CASE STUDY COMMUNITIES LIMKONGWATSPAN, KLONG TOEY BANGKOK

KEYWORD: THE PARTICIPATION OF THE PUBLIC DRUG

EXPECTATIONS OF THE PUBLIC SERVICES OF THE METRO PURPLE LINE BANG SUE

ABSTRACT

EFFECTIVENESS OF IMPLEMENTATION THREE-YEAR PLAN OF MUNICIPALITY : A CASE STUDY OF DETUDOM MUNICIPALITY UBONRATCHATHANI PROVINCE

ABSTRACT

Parts

Dokumen yang terkait

AN ANALYSIS OF GRAMMATICAL ERRORS IN WRITING DESCRIPTIVE PARAGRAPH MADE BY THE SECOND YEAR STUDENTS OF SMP MUHAMMADIYAH 06 DAU MALANG

AN ANALYSIS ON GRAMMATICAL ERROR IN WRITING MADE BY THE TENTH GRADE OF MULTIMEDIA CLASS IN SMK MUHAMMADIYAH 2 MALANG

PENERIMAAN ATLET SILAT TENTANG ADEGAN PENCAK SILAT INDONESIA PADA FILM THE RAID REDEMPTION (STUDI RESEPSI PADA IKATAN PENCAK SILAT INDONESIA MALANG)

REPRESENTASI CITRA PEREMPUAN DALAM IKLAN DI TELEVISI (ANALISIS SEMIOTIK DALAM IKLAN SAMSUNG GALAXY S7 VERSI THE SMARTES7 ALWAYS KNOWS BEST)

STRATEGI PUBLIC RELATIONS DALAM MENANGANI KELUHAN PELANGGAN SPEEDY ( Studi Pada Public Relations PT Telkom Madiun)

ANALISIS PROSES PENYUSUNAN PLAN OF ACTION (POA) PADA TINGKAT PUSKESMAS DI KABUPATEN JEMBER TAHUN 2007

AN ANALYSIS OF DESCRIPTIVE TEXT WRITING COMPOSED BY THE HIGH AND THE LOW ACHIEVERS OF THE EIGHTH GRADE STUDENTS OF SMPN SUKORAMBI JEMBER

AN ANALYSIS OF LANGUAGE CONTENT IN THE SYLLABUS FOR ESP COURSE USING ESP APPROACH THE SECRETARY AND MANAGEMENT PROGRAM BUSINESS TRAINING CENTER (BTC) JEMBER IN ACADEMIC YEAR OF 2000 2001

A DESCRIPTIVE STUDY ON THE TENTH YEAR STUDENTS’ RECOUNT TEXT WRITING ABILITY AT MAN 2 SITUBONDO IN THE 2012/2013 ACADEMIC YEAR

A DISCOURSE ANALYSIS ON “SPA: REGAIN BALANCE OF YOUR INNER AND OUTER BEAUTY” IN THE JAKARTA POST ON 4 MARCH 2011

Dukungan

Links

Globalization Issues

THE DYNAMICS OF THAILAND’S PUBLIC POLICY ON BASIC EDUCATION AND ITS ADAPTATION TO ASEAN COMMUNITY : CONCEPT AND DYNAMIC EVOLUTIONARY

ABSTRACT

THE RUBBER MANAGEMENT MODEL DEVELOPMENT OF THE RUBBER REPLANTING AID FUND IN AREA LOWER NORTH EASTERN REGION

ABSTRACT

EFFECTS OF MOTIVATING FACTORS AFFECTING DECISION TO PARTICIPATE IN THE EARLY RETIRED PROGRAM : A CASE STUDY OF THE ROYAL THAI ARMY MEDICAL DEPARTMENT OFFICERS

THE MANAGEMENT OF NETWORKS OF THE ELDERLY AND THE DISABLED : A CASE STUDY OF MUANGKAENPATTANA MUNICIPALITY, MAE TAENG DISTRICT, CHIANG MAI PROVINCE

ABSTRACT

THE STUDY OF WELFARE DELIVERY PROCEDURES OF SINGAPORE

ABSTRACT

CONCEPT PAPER

THE EXPRESSION TO CITIZENSHIP OF PEOPLE IN LOCAL GOVERNMENT 1

CONCEPT PAPER

THE PARTICIPATION OF THE PEOPLE IN PUBLIC POLICY PROCESS TO PREVENT AND SOLVE DRUG PROBLEMS : A CASE STUDY COMMUNITIES LIMKONGWATSPAN, KLONG TOEY BANGKOK

KEYWORD: THE PARTICIPATION OF THE PUBLIC DRUG

EXPECTATIONS OF THE PUBLIC SERVICES OF THE METRO PURPLE LINE BANG SUE

ABSTRACT

EFFECTIVENESS OF IMPLEMENTATION THREE-YEAR PLAN OF MUNICIPALITY : A CASE STUDY OF DETUDOM MUNICIPALITY UBONRATCHATHANI PROVINCE

ABSTRACT

Parts

Dokumen yang terkait

AN ANALYSIS OF GRAMMATICAL ERRORS IN WRITING DESCRIPTIVE PARAGRAPH MADE BY THE SECOND YEAR STUDENTS OF SMP MUHAMMADIYAH 06 DAU MALANG

AN ANALYSIS ON GRAMMATICAL ERROR IN WRITING MADE BY THE TENTH GRADE OF MULTIMEDIA CLASS IN SMK MUHAMMADIYAH 2 MALANG

PENERIMAAN ATLET SILAT TENTANG ADEGAN PENCAK SILAT INDONESIA PADA FILM THE RAID REDEMPTION (STUDI RESEPSI PADA IKATAN PENCAK SILAT INDONESIA MALANG)

REPRESENTASI CITRA PEREMPUAN DALAM IKLAN DI TELEVISI (ANALISIS SEMIOTIK DALAM IKLAN SAMSUNG GALAXY S7 VERSI THE SMARTES7 ALWAYS KNOWS BEST)

STRATEGI PUBLIC RELATIONS DALAM MENANGANI KELUHAN PELANGGAN SPEEDY ( Studi Pada Public Relations PT Telkom Madiun)

ANALISIS PROSES PENYUSUNAN PLAN OF ACTION (POA) PADA TINGKAT PUSKESMAS DI KABUPATEN JEMBER TAHUN 2007

AN ANALYSIS OF DESCRIPTIVE TEXT WRITING COMPOSED BY THE HIGH AND THE LOW ACHIEVERS OF THE EIGHTH GRADE STUDENTS OF SMPN SUKORAMBI JEMBER

AN ANALYSIS OF LANGUAGE CONTENT IN THE SYLLABUS FOR ESP COURSE USING ESP APPROACH THE SECRETARY AND MANAGEMENT PROGRAM BUSINESS TRAINING CENTER (BTC) JEMBER IN ACADEMIC YEAR OF 2000 2001

A DESCRIPTIVE STUDY ON THE TENTH YEAR STUDENTS’ RECOUNT TEXT WRITING ABILITY AT MAN 2 SITUBONDO IN THE 2012/2013 ACADEMIC YEAR

A DISCOURSE ANALYSIS ON “SPA: REGAIN BALANCE OF YOUR INNER AND OUTER BEAUTY” IN THE JAKARTA POST ON 4 MARCH 2011

Dokumen yang Anda mencari sudah siap untuk unduhkan