Paraga Unsur-Unsur Struktural wonten ing Novel

13 tiyang ingkang lembut, nurut, dados tiyang nomer kalih sasampunipun tiyang jaler. Tiyang estri Jawi mliginipun, kedah taat saha patuh kaliyan tiyang jaler minangka bapak, tiyang sanak, utawi dados garwa. Bab menika ingkang ngawontenaken kathah kritik mliginipun kritik sastra feminis. Kritik sastra feminis wonten kangge mensejajarkan hak antawisipun tiyang estri saha tiyang kakung sami supados boten wonten pihak ingkang tertindas.

C. Kritik Sastra Feminisme

Kanthi etimologis, tembung feminisme asiling saking tembung femme women, ateges wanita tunggal ingkang berjuang kangge hak-hak kaum wanita jamak Ratna, 2004: 184. Dados saking pangertosan menika kaum feminis gadhah ancas lumantar gerakan feminisme. Dipunandharaken dening Djajanegara 2000: 4 ancasipun fenimisme inggih menika ningkataken kalenggahan utawi drajat tiyang estri supados sami sedrajat kaliyan kalenggahan utawi drajat tiyang jaler. Dados feminisme inggih menika salah satunggaling gerakan ingkang nginggilaken hak-hak tiyang estri saha ngupiya ningkataken drajat tiyang estri supados sami kaliyan drajat tiyang jaler. Pamanggihipun Djajanegara kala wau jumbuh kaliyan andharanipun Wiyatmi 2006: 113 bilih kritik sastra feminisme inggih menika salah satunggaling kajian karya sastra adhedhasar pandangan feminisme ingkang gadhah kekajengan supados eksistensi tiyang estri minangka panyerat saha objek wonten ing karya sastra menika pikantuk keadilan. 14 Lajeng Yoder wonten ing Suhihastuti, Suharto, 2002: 5 ngandharaken bilih kritik sastra feminis boten gadhah teges ngritik tiyang estri utawi ngritik panganggit tiyang estri. Kritik sastra feminis inggih menika kritik ngengingi karya sastra kanthi sadar bilih wonten jenis kelamin ingkang gadhah gegayutan kaliyan budaya, sastra, saha pagesangan. Jenising kritik sastra feminis ingkang wonten ing masarakat inggih menika. Kritik Sastra Feminis Ideologis, Kritik Sastra Feminis Genokritik, Kritik Sastra Feminis Sosialis-Marxis, Kritik Sastra Feminis Psikoanalitik, Kritik Sastra Feminis Lesbian, saha Kritik Sastra Feminis Ras Etnik. Wonten ing pana.liten menika, panaliti ngginakaken jenis Kritik Sastra Feminis Ideologis. Kritik menika nglibataken tiyang tiyang estri mliginipun kaum feminis minangka pamaos. Ingkang dados titikanipun kawigatenan pamaos inggih menika citra saha stereotip tiyang estri wonten ing karya sastra. Kritik menika nliti kesalahpahaman bab tiyang estri saha sebab-sebabipun dene kawontenan saha kedudukan tiyang estri boten dipunpetang wonten ing masarakat. Saking andharan ing nginggil, mila panganggening pendekatan feminisme trep kangge nganalisis relasi paraga Sirtu Mekarndalu kaliyan paraga jaler wonten ing novel Nona Sekretaris anggitanipun Suparto Brata. Bab menika ketingal saking kedudukan saha peran paraga estri wonten ing karya sastra mliginipun karya sastra Jawa taksih asring dipun-dominasi kaliyan paraga jaler. Kanthi mekaten, panganggening kajian menika pamaos sastra saged mangertosi bilih wonten ketimpangan gender wonten ing karya sastra kadosta ingkang ketingal wonten ing masarakat. 15

D. Gender

Saderengipun mangertosi istilah gender, prelu dipunbedakaken antawisipun seks saha gender. Miturut Fakih wonten ing Sugihastuti, 2007: 95 seks dipuntegesi minangka perangan saking satunggal tiyang ingkang dipuntemtokaken kanthi biologis wonten ing jinis kelamin tartamtu. Umpaminipun, tiyang jaler gadhah penis, kalamenjing, saha ngasilaken sperma menawi tiyang estri, gadhah vagina saha payudara. Kanthi biologis, piranti kasebut boten saged dipunewahi antawisipun tiyang estri saha tiyang jaler amargi sampun dados kodrat. Wondene gender inggih menika satunggaling sipat tiyang estri saha tiyang jaler ingkang dipunkonstruksi kanthi sosial utawi cultural. Umpaminipun, tiyang estri dipuntepang dados tiyang ingkang ayu, solah bawanipun sae, saha keibuan. Wondene tiyang jaler dipuntepang dados tiyang ingkang kiyat, rasional, saha perkasa.ciri saking sipat kasebut saged dipunewahi utawi dede kodrat. Jumbuh kaliyan pamanggihing Sugihastuti, Ratna 2007: 219 ngandharaken bilih gender gadhah sifat psikologis struktural, minangka beda antawisipun maskuline-feminine, wondene seks gadhah sifat fisiologis, kanthi kodrati minangka beda antawisipun male-female. Wonten ing masarakat kathah pamanggih ingkang boten trep ngengingi gender. Miturut Fakih wonten ing Sugihastuti, 2009: 154 gender menika dipun- konstruksi kanthi sosial budaya ingkang dipunanggep dede kodrat Tuhan. Dados gender menika dede ciptaan Tuhan, ananging ciptaan masarakat . Pamenggalihing masarakat bilih ing salebeting jenis kelamin menika wonten gender.