xxxii
nakapanayam, wala ni isa sa kanila ang may negatibong pagpapalagay sa alinman sa mga wikang nasa paligid nila.
• Naobserbahan din na karamihan ng mga kababaihan ay hindi nakakapagsalita ng wikang Khmer pagkat kakaunti lamang ang
nakakasagot sa wikang Khmer sa panayam. Gayundin, napansin ng Khmer interpreter, na hindi sila masyadong mahusay sa paggamit
ng wikang Khmer, kahit na nakakapagsalita sila ng kaunti mula sa mga wikang nasa paligid nila.
3. Katatagan ng Wika gamit ang Nine Factors in Language Vitality
and Endangerment ng UNESCO at ang GIDS Models ni Fishman
• Ang mga sagot sa listahan ng mga katanungang ugnay sa UNESCO’s factor 1 Intergenerational language transmission
scale - 5 points: [Safe]: The language is spoken by all generations ay nagpakita na ang wikang Kachok ay siyang ginagamit ng mga
bata at matanda sa kanilang tahanan. Sinabi ng mga tumugon sa katanungan na ang kanilang wika ay gagamitin pa rin ng mga
susunod na henerasyon. • Naniniwala ang lahat ng mga tumugon sa katanungan na gagamitin
pa rin ng mga bata ang wikang Kachok kapag sila’y lumaki na. Ayon sa mga tinanong, walang taga-Kachok ang nagpalit ng
kanilang wika upang paboran ang ibang mga wika. Dagdag pa rito,
xxxiii
wala ni isa sa mga tumugon sa katanungan ang nakaramdam na ang kanilang wika ay mawawalan na ng gagamit.
• Mataas ang pagpapahalaga ng mga taga-Kachok sa kanilang sariling wika. Matindi ang kanilang pagnanais na mapanatili ang
paggamit ng kanilang wika ng mga susunod pang henerasyon. • Ipinakita ng UNESCO’s nine factors na ang wikang Kachok ay
mahina sa ibang aspeto ngunit malakas naman sa ibang bahagi. Ipinakita ng pagsusuri na kung ang pagpapaunlad ay ipinabatid sa
mga grupo ng mga taga-Kachok, mapapangalagaan at mapanatili ito sa mga susunod na henerasyon.
• Ipinakita sa mga pagsusuri gamit ang GIDS na ang Kachok ay nasa ika-anim na antas kung saan ang wika ay ginagamit sa konteksto
ng pagsasalinlahi – ang wika ay maililigtas at mapapaunlad pa nito ang isang matibay na pundasyon, kung ang mga taga-Kachok ay
magpapatuloy sa paggamit ng kanilang sariling wika at ipapasa ito sa mga susunod na henerasyon. Tinukoy rin ng GIDS na ang
wikang Kachok ay aktibo at ginagamit sa tahanan ng mga anak, magulang, lolo at lola, asawa, at magkakapatid. Ang wikang ito ay
ipinapasa mula sa magulang tungo sa mga anak. Nais ng mga magulang na patuloy na gamitin ng kanilang mga anak ang
kanilang wika sa mga susunod pang panahon.