Materi Kuliah Bedah Dento Alveolar.

MATERI KULIAH

BEDAH DENTO ALVEO LAR

Di susun o le h :

Alwin Ka sim, d rg . Sp Bm

Luc ky Ria wa n, d rg . Sp Bm

Ba nd ung

2007

Jud ul

: MATERI KULIAH BEDAH DENTO ALVEO LAR

Pe nyusun : Luc ky Ria wa n, d rg ., Sp .BM

NIP

: 131 567 579

Ba nd ung , 2007

Me ng e ta hui,

Ke p a la Ba g ia n Be d a h Mulut Fa kulta s Ke d o kte ra n G ig i

Unive rsita s Pa d ja d ja ra n

(Tis Ka ra sutisna , d rg ., Sp .BM)

NIP. 130 779 427

i

KATA PENG ANTAR

Pe nd id ika n d i b id a ng Ke d o kte ra n G ig i me rup a ka n p ro g ra m sa rja na ya ng

me m p e rsia p ka n p e se rta d id ik a g a r me miliki p e ke rja a n d e ng a n p e rsya ra ta n ke a hlia n khusus. Pro fe si d i b id a ng Ke d o kte ra n G ig i a d a la h sua tu b id a ng p e ke rja a n ya ng

me m b e rika n p e la ya na n b e rup a ja sa me d is d i b id a ng ke d o kte ra n g ig i se hing g a d e ng a n

d e mikia n ha rus me m iliki ke ma m p ua n p ro fe sio na l d i b id a ng nya ya ng d id a sa ri o le h e tika

d a n ta ng g ung ja wa b se c a ra p ro fe sio na l jug a .

Sa la h sa tu b a g ia n d i b id a ng ke d o kte ra n g ig i ya itu b a g ia n b e d a h m ulut ya ng

me ng e lo la b e rb a g a i ka sus/ ke la ina n d e ng a n tind a ka n p e m b e d a ha n. Ad a d ua ka te g o ri

p e mb e d a ha n ya itu o p e ra si b e sa r (m a jo r surg e ry) d a n o p e ra si ke c il (m ino r surg e ry).

Ad a p un tind a ka nnya b isa d ila kuka n d ib a w a h a ne ste si umum a ta u a ne ste si lo ka l se sua i d e ng a n p e rtim b a ng a n/ ind ika si ka sus m a up un p e rtimb a ng a n d a ri a hli b e d a h mulutnya

se nd iri. Ma ka untuk ha l te rse b ut te ntu sa ja d ib utuhka n b e rb e g a i p e ng e ta hua n d a sa r

untuk me la kuka n b e rb a g a i p e rsia p a n ma up un tind a ka n o p e ra si d isa mp ing m e miliki

ke te ra mp ila n d a la m tind a ka n p e mb e d a ha n itu se nd iri me la lui sua tu la tiha n.

Tid a k se tia p ke la ina n a ta u ka sus d i b a g ia n b e d a h mulut d a p a t d ike rja ka n o le h

se o ra ng d o kte r g ig i um um a ka n te ta p i a d a ka sus-ka sus ya ng ha nya d a p a t d ila kuka n o le h se o ra ng sp e sia lis b e d a h m ulut ya ng me miliki ke we na ng a n untuk m e nind a k la njuti

ka sus te rse b ut te ruta ma ka sus-ka sus ya ng me mb utuhka n o p e ra si b e sa r. Ka sus-ka sus

o p e ra si ke c ilp un tid a k se m ua d a p a t d ike rja ka n o le h d o kte r g ig i um um se hub ung a n

d e ng a n re siko ya ng mung kin te rja d i.

Da la m b uku ini a ka n d ib a ha s b e rb a g a i ka sus o p e ra si ke c il (m ino r surg e ry)

khususnya ka sus-ka sus d e nto a lve o la r ya ng me rup a ka n p e ng e ta hua n d a sa r b a g i se tia p

c a lo n d o kte r g ig i d e ng a n ha ra p a n me miliki w a w a sa n ya ng me m a d a i d a la m me la kuka n

p e rsia p a n p re o p e ra si, p e ra wa ta n p o st o p e ra si te rma suk p e na ng g ula ng a n b e rb a g a i ko m p lika si ya ng te rja d i p a d a se tia p je nis ka sus p e mb e d a ha n.

Se la in itu jug a me ning ka tka n ke sa d a ra n a ka n me ne m p a tka n d irinya d a la m

me la ksa na ka n tind a ka n p ro fe sio na l d i b id a ng ke d o kte ra n g ig i se sua i d e ng a n

ke we na ng a n, ke sa ng g up a n d a n ta ng g ung ja wa b se c a ra p ro fe si d a la m me la ksa na ka n

p e la ya na n te rha d a p p a sie n-p a sie n ya ng me mb utuhka n tind a ka n p e mb e d a ha n d e ng a n me mb e rika n ya ng te rb a ik se sua i d e ng a n e tika p ro fe si ya ng d ie mb a nnya .

ii

DAFTAR ISI

Ha la ma n

Pe rsia pa n Pra b e da h ………… … … … …………...1

1. PENDAHULUAN………..…...1

2. PERSIAPAN PASIEN………...1

2.1. PEMERIKSAAN FISIK ...………..1

2.2. RIWAYAT MEDIS...2

2.3. PEMERIKSAAN DARAH...2

2.4. PEMERIKSAAN RADIO LO G IS...6

2.5. PEMERIKSAAN HISTO PATO LO G IS...6

2.6. PERSIAPAN MENTAL...6

2.7. KO NSULTASI MEDIS...6

2.8. INFO RMED C O NSENT...7

2.9. PRO PILAKSIS ANTIBIO TIK...7

2.10. PREMEDIKASI………..8

2.11.PEMILIHAN ANESTESI...9

3. PERSIAPAN O PERATO R STAFF...10

4. PERSIAPAN ALAT...10

G ig i Im pa ksi...11

PENDUHULUAN...11

DEFINISI...11

ETIO LO G I...12

KLASIFIKASI...13

PENATALAKSANAAN IMPAKSI...16

Apiko e kto m i...33

1. Pe nd a hulua n...33

2. Ind ika si d a n Ko ntra Ind ika si...33

3. Pe me riksa a n se b e lum me la kuka n tind a ka n Ap iko e kto mi...34

4. Pe me riksa a n Ra d io lo g is...35

5. Me to d a Ap iko e kto mi...35

6. Pro se d ur Ap iko e kto mi...36

Pe rfo ra si Sinus Ma ksila ris......44

Pe nd a hulua n...44

Ura ia n um um te nta ng sinus ma ksila ris...44

Etio lo g i sinus ma ksila ris...46

iii

Akib a t tind a ka n p e m b e d a ha n mulut d a n g ig i...46

G e ja la d a n c a ra p e me riksa a n...47

Pe ra w a ta n te rha d a p p e rfo ra si sinus m a ksila ris...48

Pe ra w a ta n se g e ra se te la h te rja d i p e rfo ra si...48

Pe ra w a ta n p a d a p e rfo ra si ya ng te la h la m a te rja d i...49

Ko mp lika si p e rfo ra si sinus ma ksila ris...52

Be da h pre p ro ste tik...53

Pe nd a hulua n...53

Tujua n b e d a h p re p o ste tik...54

Etio lo g i p e rub a ha n struktur a na to mi p a d a ja ring a n luna k d a n ja ring a n ke ra s...54

Prinsip -p rinsip re nc a na p e ra wa ta n d a n e va lua si p a sie n...55

Ta ha p a n b e d a h p re p ro ste tik...57

1. Be d a h ja ring a n luna k...57

2. Ve stib ulo p la sty………...……….58

3. Fre ne kto mi………...………59

4. Alve o p la sty………....………60

5. Alve o la r a ug me nta si……….………..62

6. O ra l to ri...64

Pe rda ra ha n....66

HEMO STASIS NO RMAL...66

MEKANISME HEMO STASIS NO RMAL...67

PASIEN YANG AKAN MENJALANI O PERASI...71

PENANG G ULANG AN PERDARAHAN...72

PENANG G ULANG AN AKIBAT PERDARAHAN...73

PENANG G ULANG AN PERDARAHAN KARENA TRAUMA...73

iv

BUKU PEG A NG AN YANG HARUS DIBACA

1. Arc he r. H.W. : O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry, 5th _{e d .,1975 W.B. Sa und e rs C o .}

2. Pe te rso n L.J. : O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry, 3rd _{e d 1998 Mo sb y C o .}

3. Ha rry D : Atla s o f Mino r O ra l Surg e ry, 2001, W.B. Sa und e rs

4. Dim itro ulis G . : A Syno p sis o f Mino r O ra l Surg e ry, 1997, British Lib ra ry C a ta lo g ing a n

Pub lic a tio n d a ta

5. Pe d la r J., O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry. An O b je c tive b a se d te xtb o o k, 2001,

Pe rsia pa n Pra b e da h

1. PENDAHULUAN

Tind a ka n p e mb e d a ha n me rup a ka n tind a ka n ya ng b e risiko b a ik te rha d a p p a sie n ma up un te rha d a p o p e ra to r b e se rta sta f. Risiko ya ng se ring te rja d i a d a la h ko nta minsa si mikro o rg a nisme b a ik b a kte ri ma up un virus . Pe nula ra n d a p a t me la lui d a ra h, sa liva , instrume n p e mb e d a ha n. Se la in ko nta mina si mikro o rg a nisme jug a te rd a p a t ko mp lika si se la ma p e mb e d a ha n d a ri ko mp lika si ring a n sa mp a i ke p a d a ke ma tia n p a sie n.

Stud i e p id e mio lo g i me nunjukka n b a hwa p e rsia p a n p a sie n se b e lum p e mb e d a ha n ya ng tid a k me ma d a i, d a p a t me nja d i fa kto r p e nye b a b uta ma ke ma tia n p e rio p e ra tif a ne ste tik p rime r (Aitke nhe a d & Smith, 1990). O le h ka re na itu p e rsia p a n p a sie n se b e lum d ila kuka n p e mb e d a ha n se c a ra b a ik me rup a ka n ha l p e nting ya ng tid a k d a p a t d ia b a ika n.

2. PERSIAPAN PASIEN. 2.1. PEMERIKSAAN FISIK

Pe me riksa a n fisik d a n la b o ra to rium rutin, d ila kuka n d e ng a n te liti, b ila te rd a p a t ind ika si la kuka n ko nsulta si d e ng a n b id a ng ke a hlia n la in. Riwa ya t me d is d a n p e me riksa a n fisik me rup a ka n me to d e sc re e ning ya ng p a ling b a ik untuk me nd e te ksi a d a nya p e nya kit. Pe me riksa a n fisik d ila kuka n se c a ra me nye luruh d a n siste ma tik. Pa d a p ra kte knya p e me riksa a n fisik me lip uti e mp a t p ro se d ur rutin ya itu :

1. Ana mne sa .

2. Insp e ksi. Pe me riksa a n d ia wa li d e ng a n me liha t p a sie n se c a ra ke se luruha n, se b e lum me liha t p a d a lo ka si p e nya kit. Mung kin sa ja g e ja la ya ng ta mp a k d a p a t me nja d i p e tunjuk untuk me ne g a kka n d ia g no sa .

3. Pa lp a si. La ng ka h b e rikutnya a d a la h me ng g una ka n ujung ja ri untuk me ra sa ka n a p a ka h a d a p e mb e ng ka ka n, ko nsiste nsi.

4. Pe rkusi. Bia sa nya d ig una ka n p e rkusi ja ri untuk me ne ntuka n kua lita s re so na nsi d a n ting ka t ke utuha n d a ri o rg a n te rte ntu a ta u ro ng g a tub uh.

5. Auskulta si. Bia sa nya d ig una ka n ste to sko p untuk me me riksa sua ra -sua ra a b no rma l ya ng d iha silka n o le h tub uh.

Ba nya k ruma h sa kit me minta b e b e ra p a uji la b o ra to rium sta nd a rd untuk se tia p p a sie n b e d a h, wa la up un p a sie n tid a k me nunjukka n a d a nya g e ja la klinis p e nya kit siste mik

2.2. RIWAYAT MEDIS

Riwa ya t me d is ya ng a kura t me rup a ka n info rma si ya ng sa ng a t b e rg una b a g i d o kte r untuk me mutuska n a p a ka h se o ra ng p a sie n d a p a t me nja la ni p e ra wa ta n d e ng a n a ma n a ta u tid a k. Riwa ya t me d is d a p a t d ip e ro le h d e ng a n b e rta nya la ng sung p a d a p a sie n a ta u ke lua rg a p a sie n a ta u d e ng a n me ng isi kue sio ne r. Fo rma t sta nd a rd d ig una ka n untuk me nc a ta t ha sil p e me riksa a n riwa ya t me d is d a n p e me riksa a n fisik (Ta b e l 1).

Be b e ra p a ha l ya ng p e rlu d ita nya ka n d a n d ic a ta t a d a la h : 1. Ale rg i, te ruta ma p a d a p e ng g una a n a ntib io tik.

2. Pe ng o b a ta n, d iliha t a p a ka h p a sie n me ng g una ka n ste ro id , insulin d a n a ntiko a g ula n.

3. Pe nya kit ya ng se d a ng d id e rita , te ruta ma d e ma m re uma tik, ke la ina n ka tup ja ntung , a d a nya riwa ya t infa rk a ta u stro ke , d ia b e te s me llitus, e p ile p si, a sma , ke la ina n fung si tiro id , g a g a l g inja l khro nis d a n ke la ina n p e rd a ra ha n.

4. Riwa ya t p e mb e d a ha n te rd a hulu, b ia sa nya a d a la h p e mb e d a ha n ja ntung , tra nsp la nta si o rg a n, a ta u o p e ra si ka nke r. Dita nya ka n p ula a p a ka h p a sie n me ng a la mi re a ksi ya ng tid a k b ia sa p a d a sa a t a ne ste si umum, o b a t-o b a ta n ya ng se d a ng d iminum, a le rg i, p e nya kit ya ng se d a ng d id e rita (Hup p , 2003; Dimitro ulis G , 1997).

Ta b e l 1. Fo rm a t sta nd a rd untuk p e nc a ta ta n riw a ya t m e d is d a n p e m e riksa a n fisik (Hup p ,2003)

2.3. PEMERIKSAAN DARAH

Uji la b o ra to rium me rup a ka n sua tu a la t ya ng b e rg una b a g i a hli b e d a h. Da la m hub ung a nnya d e ng a n riwa ya t me d is d a n p e me riksa a n fisik, uji la b o ra to rium d a p a t d ita mb a hka n ke d a la m sua tu d ia g no sa d a ri b e rb a g a i p e nya kit d a n me mung kinka n p e na ng a na n p ra b e d a h d a n p a sc a b e d a h ya ng te p a t b a g i p a sie n-p a sie n d e ng a n ke la ina n siste mik.

1. Da ta b io g ra fi

2. Riwa ya t ke luha n uta ma 3. Riwa ya t me d is

4. Sta tus so sia l d a n ke lua rg a 5. Eva lua si ke a d a a n umum 6. Pe me riksa a n fisik

He m o g lo b in

Pe me riksa a n ini d ila kuka n se b a g a i b a g ia n d a ri hitung d a ra h le ng ka p . Ko nse ntra si Hb a d a la h p e ng ukura n jumla h to ta l Hb d a la m d a ra h p e rife r. Hb b e rp e ra n d a la m tra nsp o rt O 2 d a n C O 2. nila i no rma l b e rva ria si me nurut je nis ke la min d a n usia . Ko nse ntra si Hb me ning ka t p a d a p e nya kit ja ntung ko ng e nita l, p o lisite mia ve ra , p e nya kit p a ru o b struktif khro nis, g a g a l ja ntung ko ng e stif, luka b a ka r p a ra h, d a n d e hid ra si. Hb re nd a h te rd a p a t p a d a a ne mia , p e rd a ra ha n he b a t, he mo lisis, he mo g lo b ino p a ti, p e nya kit ho d kin, ka nke r, d e fisie nsi nutrisi, limfo ma , p e rd a ra ha n khro nis, p e nya kit g inja l, sp le no me g a li, lup us e rite ma to sus siste mik, sic le c e ll a ne mia . Nila i no rma l p a d a ; (Pa g a na , 1995)

La ki-la ki 14-18 g / d l

Wa nita 12-16 g / d l (ke ha mila n > 11 g / d l Ana k-a na k 11-16 g / d l

Ba yi 10-15 g / d l

Le uko sit

Le uko sit me rup a ka n b a g ia n d a ri siste m p e rta ha na n tub uh, ya ng a ka n b e re a ksi te rha d a p b e nd a a sing ya ng ma suk d a n me mb ua t me ka nisme p e rta ha na n (fe e d b a c k me c ha nism). Pe ning ka ta n jumla h le uko sit (le uko sito sis) b ia sa nya te rja d i p a d a infe ksi a kut, ne kro sis ja ring a n, le uke mia , p e nya kit ko la g e n, a ne mia he mo litik d a n stre s. Be b e ra p a o b a t-o b a ta n se p e rti a sp irin, a ntib io tik (a mp isilin, e ritro misin, te tra siklin, stre p to misin, ka na misin), a lup urino l, sulfo na mid , he p a rin d a n e p ine p rin d a p a t me nye b a b ka n me ning ka tnya jumla h le uko sit.

Pe nuruna n le uko sit (le uko p e nia ) b ia sa nya te rja d i p a d a p e nya kit he ma to p o e tik (a ne mia a p la stik, a ne mia p e rnisio sa , hip e rsp le nism), infe ksi virus, ma la ria , a g ra nulo sito sis, a lko ho lik, SLE, a rtritis re uma to id , d a n b e b e ra p a o b a t-o b a ta n se p e rti klo ra mp he niko l, a se ta mino fe n, b a rb itura t, a g e n te ra p i ka nke r, d ia ze p a m, d iure tik, me tild o p a , fe no tia zin.

Nila i no rma l p a d a : (Pa g a na ,1995)

De wa sa : 4500-10000/ mm3 Ana k-a na k 2 ta hun : 6000-17000/ mm3 Ba yi b a ru la hir : 9000-30000/ mm3

La ju End a p Da ra h

Pe me riksa a n ini me ng ukur ke c e p a ta n se l d a ra h me ra h me ng e nd a p ka n d a ra h ya ng tid a k me mb e ku d a la m milime te r p e r ja m. Pe me riksa a n ini tid a k sp e sifik. Pe nuruna n ka d a r LED b isa te rliha t p a d a p e nya kit p o lisite mia ve ra , g a g a l ja ntung ko ng e stif, a ne mia se l sa b it, infe ksi mo no nukle o sis, d e fisie nsi fe kto r V, a rtritis d e g e ne ra tif, a ng ina p e kto ris d a n p e ma ka ia n o b a t-o b a ta n (e ta mb uto l, a sp irin, g o lo ng a n ko rtiso n). Pe ning ka ta n ka d a r LED d a p a t te rliha t p a d a ke a d a a n p e nya kit

a rtritis re uma to id , d e ma m, infa rk myo ka rd a kut, ka nke r (p a yud a ra , ko lo n, g inja l, he p a r) p e nya kit ho d kin’ s, multip e l mie lo ma , limfo sa rko ma , infe ksi b a kte ri, p e nya kit ra d a ng p e lvis a kut, SLE , ke ha mila n trime ste r ke d ua d a n ke tig a , o p e ra si, luka b a ka r, d a n o b a t-o b a ta n se p e rti me tild o p a , te o filin, d a n d e kstra ns.

Nila i no rma l p a d a : (Pa g a na ,1995)

De wa sa : me to d e we ste rn : < 50 thn; p ria 0-10 mm/ ja m; wa nita 0-20mm/ ja m > 50 thn; p ria 0-20 mm/ ja m; wa nita 0-30mm/ ja m me to d e wintro b e ; p ria 0-7 mm/ ja m; wa nita 0-15 mm/ ja m

Ana k; b a yi b a ru la hir 0-20mm/ ja m; 4-14thn 0-20 mm/ ja m

Tro m b o sit

Tro mb o sit me rup a ka n e le me n d a sa r d a la m d a ra h ya ng me ning ka tka n ko a g ula si. Uji ini p e rlu d ila kuka n ka re na tro mb o sito p e nia me rup a ka n ke la ina n he mo sta sis ya ng p a ling se ring d ite muka n p a d a p a sie n b e d a h. Hitung tro mb o sit no rma l p a d a d e wa sa a d a la h 150.000-400.000/ m m3. b ila nila i d ib a wa h 100.000/ mm3 me nunjukka n tro mb o sito p e nia ya ng d a p a t d ise b a b ka n o le h p ro d uksi tro mb o sit ya ng b e rkura ng , d e struksi a kse le ra si tro mb o sit, ko nsumsi tro mb o sit (se kund e r ka re na DIC ), hila ng nya tro mb o sit ka re na p e rd a ra ha n. Jika nila i d ia ta s 400.000/ mm3 me nunjukka n tro mb o sito sis ya ng d a p a t te rja d i ka re na ke la ina n p o lisite mia ve ra , le uke mia , sind ro ma p o stsp le ne kto mi d a n p e nya kit ke g a na sa n.

Pe rd a ra ha n sp o nta n me rup a ka n b a ha ya ya ng se rius d a n b ia sa nya te rja d i p a d a jumla h tro mb o sit kura ng d a ri 50.000/ mm3.

Nila i no rma l p a d a ; (Pa g a na ,1995)

De wa sa a ta u a na k 150.000-400.000/ mm3 Ba yi 200.000-475.000/ mm3 Ne o na tus 150.000-300.000/ mm3

He m a to krit

He ma to krit me rup a ka n p e ng ukura n p e rse nta se se l d a ra h me ra h d a n vo lume d a ra h to ta l. He ma to krit sa ng a t me nc e rminka n nila i Hb d a n se l d a ra h me ra h. Bia sa nya nila i he ma to krit kira -kira 3 ka li ko nse ntra si Hb jika se l d a ra h me ra h d a la m ukura n no rma l d a n me miliki jumla h Hb no rma l.

Nila i he ma to krit me ning ka t p a d a e rito sito sis, e kla msia , sho c k, d e hid ra si, p o lisite mia ve ra , d a n p e nya kit ja ntung ko ng e nita l. Nila i he ma to krit me nurun p a d a a ne mia , p e nya kit ho d kin’ s, ke g a g a la n sumsum tula ng , hip e rtiro id , siro sis, re a ksi he mo litik, p e rd a ra ha n, le uke mia , ma lnutrisi, multip e l mie lo ma , d a n re uma to id a rtritis (Pa g a na ,1995).

Nila i no rma l p a d a :

Pria : 42-52%

Wa nita : 37-47% (ke ha mila n > 33%) Ana k : 31-43%

Ba yi : 30-40%

Wa ktu pe rd a ra ha n d a n wa ktu p e mb e kua n

Wa ktu p e rd a ra ha n me mb e rika n sua tu p e nila ia n inte ra ksi a nta ra tro mb o sit d a n p e mb uluh d a ra h ya ng rusa k d a n p e mb e ntuka n sumb a ta n tro mb o sit. Wa ktu p e rd a ra ha n no rma l a d a la h 1-9 me nit (me to d e Ivy). Wa ktu p e rd a ra ha n d a p a t a b no rma l p a d a p a sie n d e ng a n tro mb o sito p e nia , g a ng g ua n tro mb o sit kulita tif, p e nya kit vo n Wille nb ra n, d a n p a sie n d e ng a n d e fisie nsi fa kto r V a ta u hip o fib rine mia .

Wa ktu p e rd a ra ha n me me nja ng d ite muka n p a d a p a sie n d e ng a n hitung tro mb o sit re nd a h, p a sie n d e ng a n DIC ya ng d ise b a b ka n a d a nya ko nsumsi tro mb o sit, p a sie n ure mia ka re na tro mb o sit b e rkura ng d a la m jumla h d a n fung si, p a sie n d e ng a n wa ktu p ro tro mb in me ma nja ng , me ning ka tnya fra g ilita s ka p ile r, p e nya kit c husing , d a n o b a t-o b a t a nti infla ma si se p e rti a sp irin, e nd o me ta so n.

Ke c e p a ta n d a n la ma nya p ro se s p e mb e kua n, me nunjukka n a p a ka h fung si d a n jumla h tro mb o sit a d e kua t a ta u tid a k. Wa ktu p e mb e kua n a ka n me ma nja ng b ila ka d a r fib rino g e n kura ng d a ri 100 mg / d l a ta u b ila fung si fib rino g e n tid a k no rma l. Wa ktu p e mb e kua n no rma l a d a la h 4-8 me nit.

G ula d a ra h

Uji g luko sa se rum me mb a ntu d a la m me nd ia g no sa b e b e ra p a p e nya kit me ta b o lik. G luko sa d a ra h ya ng me ning g i (hip e rg like mi) umumnya me nunjukka n d ia b e te s me llitus. Se b a liknya hip o g like mi umumnya d ise b a b ka n ka re na d o sis insulin b e rle b iha n p a d a p a sie n d ia b e te s me llitus. Ka d a r g luko sa se rum me ning ka t p a d a ke a d a a n d ia b e te s me llitus, re sp o n stre s a kut, p e nya kit C husing , hip e rp a ra tiro id , a d e no ma p a nkre a s, p a nkre a titis, te ra p i d iure sis, te ra p i ko rtiko ste ro id . Ka d a r g luko sa me nurun p a d a ke a d a a n insulino ma , hip o p a ra tiro id , hip o p ituita rism, p e nya kit a d iso n, d a n p e nya kit he p a r ya ng b e ra t.

Uji g ula d a ra h p ua sa minima l 8 ja m. Ma ka na n b e rp e ra n se b a g a i g luko sa ya ng a ka n me ng a la mi me ta b o lisme d a la m tub uh. Pa d a p a sie n no rma l, insulin d ie kskre si se g e ra se te la h ma ka n se b a g a i re sp o n te rha d a p g luko sa d a ra h ya ng me ning ka t, me nye b a b ka n ka d a r g luko sa ke mb a li no rma l d a la m wa ktu 2 ja m.

g luko sa p ua sa a na k > 2 ta hun-d e wa sa 70-105 mg / d l a na k < 2 ta hun 60-100 mg / d l

b a yi 40-90 mg / d l g luko sa d a ra h 2 ja m se te la h ma ka n

0-50 ta hun 70-140 mg / d l 50-60 ta hun 70-150 mg / d l > 60 ta hun 70-160 mg / d l

2.4. PEMERIKSAAN RADIO LO G IS

Pe me riksa a n ra d io lo g is d ip e rluka n untuk me ng e ta hui a d a nya ke la ina n p a d a tula ng , a d a nya p e rlua sa n susa tu ke la ina n p a d a tula ng , p o sisi a na to mis.

2.5. PEMERIKSAAN HISTO PATO LO G IS.

Pe me riksa a n histo p a to lo g is d ip e rluka n untuk me ne ntuka n p e ra wa ta n ya ng a ka n d ila kuka n.

2.6. PERSIAPAN MENTAL.

Pa sie n d ip e rsia p ka n untuk me ng ha d a p i p e mb e d a ha n , ka re na p a sie n se la lu c e ma s a p a b ila me ng a ha d a p i sua tu p e nyuntika n, ra sa sa kit, b a hka n te rha d a p ke g a g a la n o p e ra si b e rup a ke c a c a ta n b a hka n ke ma tia n.

2.7. KO NSULTASI MEDIS

Ko nsulta si me d is me rup a ka n sua tu p e rminta a n fo rma l te rha d a p ma suka n d a ri d o kte r la in. Ha l ini d a p a t me mb e rika n ma suka n a ta u p a rtisip a si a ktif d a ri b e rb a g a i sumb e r te rha d a p b e rb a g a i a sp e k d a ri e va lua si p a sie n d a n p e na ng a na nnya . Tujua nnya a d a la h untuk me ng ura ng i re siko d a n me ning ka tka n ke mung kina n ke b e rha sila n p e mb e d a ha n. Se la in a hli a ne ste si, ko nsulta si me d is jug a se ring d ila kuka n d e ng a n d o kte r sp e sia lis p e nya kit d a la m d a n sp e sia lis a na k. Bia sa nya a hli a ne ste si d a n a hli b e d a h me ng ha ra p ka n ko nsulta si me d is untuk me nja wa b p e rta nya a n b e rikut :

 Ap a ka h p a sie n me mp unya i p e nya kit siste mik ya ng b e rma kna untuk p e mb e d a ha n ?

 Ap a ka h p a sie n sud a h d a la m ko nd isi ya ng ma ksima l d a ri te ra p i me d is ?  Jika se la njutnya a d a ke ma jua n, te ra p i ta mb a ha n a p a ya ng d iind ika sika n ? Pe rta nya a n-p e rta nya a n d ia ta s ha rus se c a ra e ksp lisit d ija wa b o le h d o kte r ko nsulta n d a n se c a ra khusus d itujuka n untuk ko nsulta n (G o ld ma nn,1994).

2.8. INFO RMED C O NSENT.

Info rme d c o nse nt a ta u p e rse tujua n a ta s d a sa r info rma si se la lu d ip e rluka n untuk se tia p tind a ka n me d is b a ik ya ng b e rsifa t d ia g no stik ma up un te ra p e utik. Pe rse tujua n d ib e rika n se te la h p a sie n me nd a p a tka n info rma si ya ng a d e kua t te nta ng p e rlunya tind a ka n me d is d a n re siko ya ng d a p a t d itimb ulka n. Se mua p e rta nya a n ya ng mung klin d ia juka n o le h p a sie n ha rus d a p a t d ija wa b d e ng a n te p a t d a n ra sio na l. Do kume nta si te rtulis info rme d c o nse nt ha rus te rd a p a t p a d a ka rtu p a sie n d a n te la h d ita nd a ta ng a ni o le h p a sie n a ta u ke lua rg a nya d a n d o kte r (Do no ff,1997;Pe te rso n,1998). Info rme d c o nse nt me rup a ka n ko munika si ya ng e fe ktif b a g i d o kte r ya ng ha rus me nye d ia ka n info rma si ya ng c ukup b a g i p a sie n untuk me mb ua t ke p utusa n te rha d a p tind a ka n ya ng a ka n d ila kuka n. Info rma si ini d a p a t b e rup a :

1. Ke a d a a n umum p a sie n.

2. Te ra p i ya ng a ka n d ila kuka n d a n ke mung kina n a lte rna tif (te rma suk ya ng tid a k d a p a t d ila kuka n te ra p i).

3. Ke untung a n d a ri te ra p i ya ng a ka n d ila kuka n d a n a lte rna tifnya s. 4. Se luruh re siko d a ri te ra p i ya ng a ka n d ila kuka n d a n a lte rna tifnya .

5. Ke tid a k ma mp ua n d o kte r d a la m me mp re d iksi ha sil d a ri te ra p i d a n p ro se d ur ya ng irre ve rsib e l.

Info rma si ha rus d isa mp a ika n se sua i d e ng a n ting ka t p e nd id ika n p a sie n, p e ng a la ma n, usia d a n fa kto r-fa kto r la in (Do no ff,1997).

Pe nd e ka ta n untuk me nd a p a tka n info rme d c o nse nt a d a la h jika d o kte r ya ng a ka n me ng usulka n a ta u me la kuka n p ro se d ur me mb e ri p e nje la sa n se c a ra d e ta il d isa mp ing me minta p a sie n me mb a c a fo rmulir te rse b ut. Pa sie n se rta ke lua rg a nya se b a iknya d ia ja k untuk me ng a juka n p e rta nya a n me nurut ke he nd a knya ya ng b e rhub ung a n d e ng a n p e nya kit ma up un tind a ka n ya ng a ka n d ila kuka n o le h d o kte r, d a n d o kte r ha rus me nja wa b se c a ra jujur d a n je la s ma ksud d a ri p e rse tujua n lisa n ini a d a la h untuk me nja min b a hwa p a sie n me na nd a ta ng a ni fo rmulir itu b e na r-b e na r te la h me nd a p a t info rma si ya ng c ukup le ng ka p d a n b e rse d ia me ne rima a p a b ila te rja d i d a mp a k ya ng tid a k d iing inka n d a ri tind a ka n d o kte r (C hung ,1990; Lo ng ne c ke r,1992).

2.9. PRO PILAKSIS ANTIBIO TIK

Pe ng g una a n a ntib io tik p ro fila ksis me nja d i sua tu ko mp o ne n p e nting d a la m sta nd a rd p e na ng a na n p a sie n b e d a h, ka re na d a p a t me ng ura ng i re siko infe ksi p a sc a b e d a h.

Be b e ra p a p rinsip p e mb e ria n a ntib io tik p ro fila ksis a d a la h :

1. Pro fila ksis d ib e rika n p a d a p ro se d ur b e d a h ya ng me miliki re siko ting g i te rko nta mina si o le h b a kte ri ya ng d a p a t me ning ka tka n infe ksi p a sc a b e d a h.

2. O rg a nisme p e nye b a b infe ksi ha rus d ike ta hui a ta u d a p a t d id ug a se b e lumnya . 3. Antib io tik ha rus a ktif te rha d a p b a kte ri p e nye b a b infe ksi d a n se d a p a t mung kin me ng hind a ri sp e ktrum lua s. Antib io tik sp e ktrum lua s g e ne ra si te rb a ru se b a iknya d ic a d a ng ka n untuk infe ksi ya ng re siste n.

4. Antib io tik ha rus b e ra d a d id a la m ja ring a n d a la m ko nse ntra si ya ng e fe ktif p a d a sa a t insisi d ila kuka n a ta u sa a t te rja d i ko nta mina si. Ke g a g a la n p e mb e ria n p ro fila ksis se ring d ise b a b ka n p e mb e ria n a ntib io tik ya ng te rla mb a t a ta u te rla lu d ini.

5. Aktifita s a ntib io tik p ro fila ksis ya ng te rp ilih ha rus e fe ktif me nc a kup se b a g ia n b e sa r p a to g e n ya ng se ring me ng ko nta mina si luka insisi a ta u d a e ra h p e mb e d a ha n.

6. Pro fila ksis umumnya d ib e rika n p a d a wa ktu se b e lum p e mb e d a ha n, b ia sa nya 30 me nit se b e lum insisi d ila kuka n a ta u p a d a sa a t ind uksi a ne ste si.

7. Antib io tik p ro fila ksis d ib e rika n d a la m d o sis tung g a l d a p a t me nimb ulka n ko nse ntra si ya ng e fe ktif d a la m ja ring a n se b e lum te rja d i ko nta mina si b a kte ri intra b e d a h.

8. Pa d a tind a ka n b e d a h kura ng d a ri 3 ja m, c ukup d ib e rika n d o sis tung g a l. Tind a ka n ya ng d a p a t me nye b a b ka n ke hila ng a n d a ra h ya ng c e p a t d a n a ta u p e mb e ria n c a ira n jug a me mb utuhka n le b ih ta mb a ha n d o sis p ro fila ksis.

9. Ke untung a n ya ng d ip e ro le h d a ri p e mb e ria n a ntib io tik p ro fila ksis ha rus le b ih b e sa r d a ri p a d a re siko nya , misa lnya a ntib io tik ha rus a ma n d a n tid a k me nye b a b ka n timb ulnya re siste nsi b a kte ri.

2.10. PREMEDIKASI

Pre me d ika si me rujuk p a d a p e mb e ria n o b a t-o b a ta n d a la m p e rio d e 1-2 ja m se b e lum ind uksi a ne ste si. Tujua n p re me d ika si a d a la h :

 Me ng hila ng ka n ke c e ma sa n d a n ke ta kuta n.  Me nimb ulka n ke te na ng a n.

 Me mb e rika n a na lg e sia .

 Me ng ura ng i se kre si ke le nja r sa lura n na fa s.

 Me mp e rkua t e fe k hip no tik o b a t-o b a ta n a ne ste si umum.  Me ng ura ng i mua l d a n munta h p a sc a b e d a h.

 Me nye b a b ka n a mne sia .

 Me ng ura ng i vo lume d a n me ning ka tka n p H la mb ung .  Me ng ura ng i ke mung kina n re fle ks va g a l.

Be b e ra p a o b a t-o b a ta n ya ng b ia sa d ig una ka n d a la m p re me d ika si se p e rti d a ri g o lo ng a n b e nzo d ia ze p ine (d ia ze p a m, lo ra ze p a m), b uthiro fe no n (ha lo p e rid o l,

d ro p e rid o l), a na lg e sik o p io id , fe no tizin, d a n a ntiko line rg ik (a tro p ine , hio sc in, g liko p iro nio n) (Aitke nhe a d ,1990).

Fa kto r-fa kto r ya ng me mp e ng a ruhi p e miliha n o b a t d a n d o sis a d a la h :  Umur

 Be ra t

 Sta tus ke se ha ta n  Ko nd isi me nta l

 Tind a ka n a ne ste si d a n p e mb e d a ha n  O b a t-o b a t te ra p i ya ng a ka n d ig una ka n

2.11. PEMILIHAN ANESTESI

Fa kto r ya ng me mp e ng a ruhi p e miliha n je nis a ne ste si te rg a ntung d a ri ;

1. Umur. Pa d a a na k-a na k d a n b a yi, a ne ste si umum me rup a ka n p iliha n ya ng te rb a ik. Se d a ng ka n p a d a d e wa sa , untuk tind a ka n ya ng sing ka t d a n sup e rfisia l, d a p a t me ng g una ka n lo ka l a ne ste sia .

2. Ke a d a a n umum p a sie n.

 Pe nya kit te rd a hulu. Be b e ra p a za t a ne ste si tid a k d a p a t d ite rima d e ng a n b a ik o le h p a sie n d e ng a n p e nya kit te rte ntu, se p e rti musc le re la xa nt tid a k d a p a t d ig una ka n p a d a p a sie n d e ng a n p o lio mye litis d e ng a n ke te rlib a ta n o to t d a d a a ta u p a sie n d e ng a n mya ste mia g ra vis. Ane ste si sp ina l me rup a ka n ko ntra ind ika si p a d a p a sie n d e ng a n ne uro p a ti d ia b e tik. Ane ste si sp ina l a ta u re g io na l me rup a ka n ko ntra ind ika si untuk p a sie n d e ng a n te ra p i a ntiko a g ula n.

 Ta nd a -ta nd a fung si vita l ya ng me ng a la mi p e nuruna n, te ruta ma p e nuruna n c a d a ng a n p a d a p a ru-p a ru a ta u ja ntung .

 Pa sie n d e ng a n ke la ina n me nta l a ta u e mo sio na l, kura ng ko o p e ra tif, usia la njut a ta u d iso rie nta si, d iind ika sika n untuk Ane ste si umum.

 Pa sie n d e ng a n ke g e muka n, d e ng a n le he r ya ng p e nd e k, mud a h te rja d i o b struksi sa lura n na fa s se g e ra se te la h ind uksi a ne ste si.

3. Je nis d a ri p e mb e d a ha n. O p e ra si ya ng me mb utuhka n wa ktu la ma d ila kuka n d ib a wa h a ne ste si umum.

4. p e miliha n je nis d a n o b a t a ne ste si.

5. Pe rminta a n p a sie n. Be b e ra p a p a sie n me milih untuk d ila kuka n p e mb e d a ha n d e ng a n me ng g una ka n a ne ste si umum, wa la up un se b e na rnya d a p a t d ila kuka n d e ng a n a ne ste si lo ka l a ta u re g io na l. Pe rminta a n p a sie n ini p e rlu

d ip e rtimb a ng ka n la g i d e ng a n me liha t ko nd isi p a sie n d a n tid a k me mb a ha ya ka n p a sie n.

3. PERSIAPAN O PERATO R STAFF

O p e ra to r d a n sta ff ha rus me mp e rsia p ka n d irinya se nd iri untuk me ng ha d a p i sua tu p e mb e d a ha n d e ng a n c a ra me ma ha mi me to d e p e mb e d a ha n, ma mp u me ng ha d a p i ko mp lika si p e mb e d a ha n d a n ma mp u me la kuka n p e ra wa ta n p a sc a b e d a .

Da la m me la kuka n p e mb e d a ha n o p e ra to r ha rus me ng g una ka n p a ka ia n o p e ra si , me ng g una ka n tria d b a rrie r, tid a k me ng g una ka n ja m ta ng a n d a n p e rhia sa n p a d a ta ng a n, kuku ja ri d ip o to ng p e nd e k d a n me la kuka n p e nc uc ia n ta ng a n untuk me nd a p a tka n ko nd isi ste ril.

4. PERSIAPAN ALAT.

Untuk me ne ntuka n ting ka t ste rilisa si a la t d ig o lo ng ka n d e ng a n p e ng g una a nnya . Ya itu :

a . Ala t kritis.

Ala t kritis a d a la h a la t ya ng b e rko nta k la ng sung d e ng a n d a e ra h ste ril p a d a tub uh Se p e rti Misa lnya : Pisa u b e d a h .a la t ini ha rus d te rilka n d ulu se b e lum d ip e rg una ka n. b . Ala t se mi kritis

Ala t se mi kritis a d a la h a la t ya ng d ig una ka n tid a k untuk p e ne tra si ke d a la m Ja ring a n te ta p i ha nya b e rse ntuha n d e ng a n ja ring a n , misa lnya ka c a mulut. c . Ala t no n kritis.

Ala t no n kritis a d a la h a la t ya ng tid a k te rlib a t la ng sung d e ng a n p e mb e d a ha n, misa lnya , Pe ng o ntro l kursi, la mp u d ll.

Be b e ra p a a la t kritis d ia njurka n me ng g una ka n a la t se ka li p a ka i untuk me nja min ste rilisa sinya , misa lnya ; Ja rum suntik, p isa u b e d a h d ll.

Untuk me nd a p a tka n a la t d a la m ke a d a a n ste ril d a p a t d ig una ka n d e ng a n me la kuka n ste rilisa si d e ng a n : Auto c la v, p e ma na sa n ke ring , Ste rilisa si kimia , d ire b us d ll.

Se la in me nja g a ste rilisa si a la t jug a ha rus d ip e rha tika n ke b e rsiha n rua ng a n, ke b e rsiha n a la t no n kritis.

G ig i Im pa ksi

PENDAHULUAN

G ig i imp a ksi a d a la h g ig i ya ng g a g a l e rup si ke d a la m le ng kung g e lig i p a d a sa a tnya tumb uh d ika re na ka n te rha la ng g ig i te ta ng g a nya , tula ng ya ng te b a l se rta ja ring a n luna k ya ng p a d a t. G ig i ini se umur hid up tid a k a ka n e rup si, a p a b ila tid a k d ila kuka n tind a ka n p e nc a b uta n. (And re a se n,1997, Pe te rso n, 1998; Dym,2001). Ko nd isi ini se ring d ijump a i p a d a p a sie n ya ng d a ta ng ke te mp a t p ra kte k d o kte r g ig i d e ng a n ke luha n sa kit ma up un kura ng e ste tis g ig i b e rup a c ro wding a ta up un d ia ste ma .

G ig i imp a ksi le b ih se ring te rja d i p a d a mo la r ke tig a b a ik ra ha ng a ta s ma up un ra ha ng b a wa h, d iikuti o le h ka ninus ra ha ng a ta s d a n inc isive 2 ka d a ng -ka d a ng ka ninus ra ha ng b a wa h se rta p re mo la r ra ha ng a ta s d a n b a wa h (Pe te rso n,1998 ; And re a se n,1997).

G ig i imp a ksi me rup a ka n ke la ina n ya ng p a ling se ring d ite muka n d a n p e ra wa ta nnya d ila kuka n se c a ra p e mb e d a ha n.

DEFINISI

G ig i ya ng me ng a la mi ke suka ra n d a la m e rup si b a ik se luruhnya ma up un se b a g ia n a kib a t te rha la ng o le h tula ng , ja ring a n luna k a ta u g ig i la innya . Imp a ksi d ip e rkira ka n se c a ra klinis d a n d a p a t d ip a stika n d e ng a n p e me riksa a n ro d io g ra fi. (Pe d e rse n, 1988 ; And re a se n, 1997 ; Dimitro ulis, 1997)

ETIO LO G I

Me nurut Pe te rso n 1998, g ig i imp a ksi d ise b a b ka n o le h tid a k te rse d ia nya le ng kung d a n rua ng g ig i ya ng c ukup untuk e rup si. Da la m ha l ini, to ta l le ng kung tula ng a lve o la r le b ih ke c il d a rip a d a to ta l p a nja ng le ng kung g ig i. Me nurut O g d e n,2001 d a n And re a se n, 1997, g ig i g a g a l e rup si ke d a la m p o sisi ya ng no rma l me miliki b e b e ra p a a la sa n ya itu fo like l g ig i mung kin b e rub a h le ta knya , g ig i c ro wd ing, g ig i te rd e ka t hila ng , p e nc a b uta n g ig i mo la r p e rta ma d a n ke d ua p a d a ma sa ka na k-ka na k. (And re a se n,1997 ; Pe te rso n, 1998 ; O g d e n, 2001. Disa mp ing itu jug a d ip e ng a ruhi fa kto r siste mik d a n fa kto r kura ng nya stimula si o to t.

Ke la ina n ya ng d a p a t d itim b ulka n a kib a t g ig i im p a ksi :

Infe ksi Pe riko ro nitis

Te rja d i p e mb e ntuka n kista

Me nimb ulka n ka rie s g ig i Me nimb ulka n ra sa sa kit

Me nimb ulka n g a ng g ua n p a d a te ling a Me nimb ulka n fra ktura ra ha ng b a wa h

KLASIFIKASI

Kla sifika si imp a ksi g ig i mo la r ke tig a ra ha ng b a wa h (Arc he r, 1975)

Kla sifika si d id a sa rka n p a d a p e me riksa a n ra d io lo g is ya itu d e ng a n me ng g una ka n p ho to p e ria p ika l , p a no ra mik, o klusa l d a n Wa te r’ s.

Me nurut Pe ll d a n g re g o ry :

A. Be rd a sa rka n hub ung a n ukura n a nta ra le b a r g ig i mo la r tig a b a wa h te rha d a p ja ra k a nta ra ra mus ma nd ib ula d a n b a g ia n d ista l g ig i mo la r ke d ua b a wa h Ke la s I : Rua ng a n a nta ra ra mus ma nd ib ula d a n p e rmuka a n d ista l g ig i mo la r ke d ua c ukup b a g i ukura n me sio d ista l g ig i mo la r tig a .

Ke la s II : Rua ng a n a nta ra ra mus ma nd ib ula d a n p e rmuka a n d ista l g ig i mo la r ke d ua kura ng d a ri ukura n me sio d ista l g ig i mo la r tig a

Ke la s III : Se luruh a ta u se b a g ia n b e sa r g ig i mo la r tig a b e ra d a d a la m ra mus ma nd ib ula

B. Be rd a sa rka n le ta k g ig i mo la r tig a d a la m tula ng

Po sisi A : Ba g ia n te rting g i g ig i mo la r tig a te rle ta k se ting g i a ta u d ia ta s g a ris o klusa l g ig i mo la r d ua

Po sisi B : Ba g ia n te rting g i g ig i mo la r tig a te rle ta k d ib a wa h b id a ng o klusa l, te ta p i d ia ta s g a ris se rvika l g ig i mo la r d ua

Po sisi C : Ba g ia n te rting g i g ig i mo la r tig a te rle ta k d ib a wa h se rvika l g ig i mo la r d ua

Kla sifika si la in me nurut Winte r b e rd a sa rka n p e rb a nd ing a n sumb u p a nja ng mo la r tig a te rha d a p mo la r d ua , ya itu :

a . Me sio a ng ula r b . Ho rizo nta l c . Ve rtika l d . Disto a ng ula r e . Buko a ng ula r f. Ling uo a ng ula r g . Inve rte d

Hub ung a n Mo la r Tig a d a n Ka na lis Ma nd ib ula ris

Ana lisa hub ung a n me rup a ka n ha l p e nting se b e lum me ne ntuka n p e ng a mb ila n mo la r tig a b a wa h. Pa d a b id a ng fro nta l ka na lis ma nd ib ula ris me mp unya i p o sisi le b ih ke b uka l d a ri p o sisi no rma l mo la r tig a p a d a ½ sa mp a i 2/ 3 ka sus d a n 6-7% ka sus p o sisinya le b ih ke ling ua l d ib a wa h a ka r g ig i. Pa d a b id a ng sa g ita l ja ra k a nta ra a ka r mo la r tig a d a n ka na lis ra ta -ra ta 3 mm. Ha mp ir me nd e ka ti 10% ka sus, lo ka si ka na lis p a d a a ta u d i a ta s a ka r mo la r tig a (And re a se n, 1997)

Be rd a sa rka n p e ne litia n klinis d a n ra d io lo g is, d a p a t d ite ntuka n a d a nya ind ika si hub ung a n se b e na rnya a nta ra a ka r g ig i mo la r tig a d e ng a n ka na lis ma nd ib ula se b a g a i b e rikut : (And re a se n, 1997)

1. Ke hila ng a n la mina d ura (sup e rio r d a n a ta u infe rio r) d ima na ka na lis me le wa ti imp a ksi g ig i mo la r tig a

2. G a ris ra d io luse n ya ng me le wa ti a ka r g ig i mo la r tig a

3. Ka na lis ma nd ib ula ya ng me nye mp it, ke tika me le wa ti a ka r g ig i mo la r tig a 4. Sud ut d a ri ka na lis ma nd ib ula d a la m re g io / d a e ra h ya ng d e ka t d e ng a n

a ka r g ig i mo la r tig a

Kla sifika si imp a ksi g ig i M3 a ta s d id a sa ri p a d a p o sisi a na to mi, me nurut Pe ll a nd G re g o ry te rb a g i a ta s :

A. Be rd a sa rka n ke d a la ma n re la tif imp a ksi g ig i M3 a ta s d a la m tula ng , ya itu:

Kla s A : Ba g ia n te rb a wa h d a ri ma hko ta g ig i imp a ksi M3 a ta s b e ra d a se g a ris d e ng a n o klusa l g ig i M2 d ise b e la hnya .

Kla s B : Ba g ia n te rb a wa h ma hko ta g ig i imp a ksi M3 a ta s b e ra d a d ia nta ra d a ta ra n o klusa l d a n g a ris se rvika l g ig i M2 d ise b e la hnya . Kla s C : Ba g ia n te rb a wa h d a ri ma hko ta g ig i imp a ksi M3 a ta s b e ra d a p a d a a ta u te rle ta k d ia ta s se rvika l g ig i M2 d ise b e la hnya .

B. Be rd a sa rka n p o sisi d a ri sumb u p a nja ng g ig i imp a ksi M3 a ta s te rha d a p sumb u p a nja ng g ig i M2 d ise b e la hnya ya itu : (1) ve rtika l, (2) Ho rizo nta l, (3) Me sio a ng ula r, (4) d isto a ng ula r, (5) Inve rte d , (6) Buko a ng ula r, (7) Pa la to a ng ula r.

Po sisi g ig i imp a ksi M3 a ta s ya ng p a ling se ring d ite muka n a d a la h ve rtika l se b a nya k 63%, d isto a ng ula r 25%, me sio a ng ula r 12%, se rta p o sisi la innya se kita r 1% (Pe te rso n,2003).

C . Hub ung a n g ig i imp a ksi M3 a ta s d e ng a n sinus ma ksila ris, ya itu :

“ Sinus Ma xilla ris Ap p o ro xima tio n” ya itu a nta ra g ig i imp a ksi M3 a ta s d e ng a n sinus ma ksila ris te rd a p a t hub ung a n la ng sung a ta u ha nya d ib a ta si o le h se la p is tip is ja ring a n tula ng .

“ No Sinus Ma xilla ris Ap p o ro xima tio n” ya itu a nta ra g ig i imp a ksi M3 a ta s d e ng a n sinus ma ksila ris d ib a ta si o le h se kita r 2 mm a ta u le b ih ja ring a n tula ng .

Kla sifika si Ka ninus Ata s me nurut Arc he r,1975 a d a la h se b a g a i b e rikut :

A. Ke la s I : Ka ninus ra ha ng a ta s imp a ksi te rle ta k d ise b e la h p a la tina l d e ng a n p o sisi : ho rizo nta l, ve rtika l, se mive rtika l

B. Ke la s II : Ka ninus ra ha ng a ta s imp a ksi te rle ta k p a d a b a g ia n b uka l ma ksila d e ng a n p o sisi : ho rizo nta l, ve rtika l, se mive rtika l

C . Ke la s III : Ka ninus ra ha ng a ta s imp a ksi te rle ta k d ia nta ra b uka l a ta u la b ia l d e ng a n p a la tina l

D. Ke la s IV : Ka ninus ra ha ng a ta s imp a ksi ya ng te rle ta k d id a la m p ro se sus a lve o la ris, b ia sa nya se c a ra ve rtika l a nta ra g ig i insisivus d a n g ig i p re mo la r

E. Ke la s V : Ka ninus ra ha ng a ta s imp a ksi te rle ta k p a d a ra ha ng a ta s ya ng tid a k b e rg ig i

PENATALAKSANAAN IMPAKSI

1. Ind ika si d a n ko ntra ind ika si 2. Tind a ka n p e mb e d a ha n : - Pe rsia p a n p e mb e d a ha n - Te hnik p e mb e d a ha n

- Pe ra wa ta n se te la h p e mb e d a ha n 3. Ko mp lika si

Ind ika si d a n Ko ntra ind ika si

Se mua g ig i imp a ksi se b a iknya se g e ra d ip e rtimb a ng ka n untuk d ila kuka n p e na ta la ksa na a nnya (And re a se n,1997 ; Pe te rso n,1998)

Ind ika si p e ng a m b ila ng g ig i im p a ksi, d ia nta ra nya :

a . Pe nc e g a ha n p e nya kit p e rio d o nta l

Da e ra h te rd e ka t d a ri g ig i imp a ksi me rup a ka n te mp a t p re d isp o sisi te rja d inya p e nya kit p e rio d o nta l

c . Pe nc e g a ha n re so rp si a ka r

G ig i imp a ksi d a p a t me nye b a b ka n te ka na n p a d a a ka r g ig i se b e la hnya se hing g a me ng a la mi re so rp si a ka r. Pe nc a b uta n g ig i imp a ksi d a p a t me nye la ma tka n g ig i te rd e ka t d e ng a n a d a nya p e rb a ika n p a d a se me ntumnya

d . Pe nc e g a ha n kista d a n tumo r o d o nto g e n

G ig i imp a ksi ya ng b e ra d a d id a la m tula ng a lve o la r me ng a kib a tka n

fo llic ula r sa c c te rta ha n. Fo like l g ig i ini a ka n me ng a la mi d e g e ne ra si kistik se hing g a me nye b a b ka n te rja d inya kista d e ntig e rus d a n ke ra to kis. Tumo r o d o nto g e n d a p a t te rja d i d ise kita r g ig i imp a ksi, ya ng te rb e ntuk d a ri fo like l g ig i

e . Pe nc e g a ha n ra sa sa kit ka re na p e ne ka na n sa ra f o le h g ig i ya ng imp a ksi f. Untuk ke p e rlua n p e ra wa ta n o rtho d o nti d a n p ro sto d o nti

Ko ntra ind ika si p e ng a m b ila n g ig i im p a ksi :

a . Pe ra d a ng a n a kut

Pe ra d a ng a n a kut me rup a ka n ha l ya ng ha rus d ip e rha tika n p a d a p e mb e d a ha n untuk me nc e g a h te rja d inya ko mp lika si infe ksi.

b . Pa sie n-p a sie n d e ng a n c o m p ro mise d m e dis

Bila p a sie n me miliki riwa ya t me d is ya itu g a ng g ua n fung si ka rd io va skula r, p e rna fa sa n a ta u g a ng g ua n p e rta ha na n tub uh, me miliki c o ng e nita l ko a g ulo p a ti ma ka o p e ra to r se b a iknya me mp e rtimb a ng ka n g ig i imp a ksi untuk d ila kuka n tind a ka n p e nc a b uta n. Te ta p i se b a liknya , b ila g ig i imp a ksi te rse b ut b e rma sa la h ma ka tind a ka n p e nc e b uta n d ila kuka n d e ng a n e kstra ha ti-ha ti se te la h d ila kuka nnya ko nsulta si me d is te rle b ih d a hulu. c . Ke rusa ka n d a ri ja ring a n te rd e ka tnya

Bila p e nc a b uta n g ig i imp a ksi a ka n me nimb ulka n ke rusa ka n sa ra f, g ig i, ja ring a n d ise kita rnya ya ng sig nifika n, ma ka tind a ka n p e nc a b uta n se b a iknya tid a k d ila kuka n

d . Se b e lum a ka r g ig i me nc a p a i p a nja ng 1/ 3 a ta u 2/ 3

e . Pa sie n me no la k untuk d ila kuka n tind a ka n p e nc a b uta n g ig i imp a ksinya (Pe d e rse n, 1988 ; Pe te rso n, 1998)

Info rm e d C o nse nt (Pe d la r, 2001)

Pa sie n se b a iknya me ng e ta hui re siko p e ra wa ta n d a n a kib a t ya ng le b ih b uruk d a ri o p e ra sinya , se hing g a p e rlu d ib ua t info rme d c o nse nt. Pa sie n d ib e rita huka n te nta ng a d a nya ra sa sa kit, p e mb e ng ka kka n, ke sulita n me mb uka mulut d a n ke mung kina n te rja d inya fra ktur.

Pe m iliha n te knik Ane ste si

Riwa ya t me d is me nye luruh ha rus d ia mb il d a ri se luruh p a sie n ya ng a ka n d ie kstra ksi untuk me ya kinka n b a hwa a ma n untuk me la kuka n o p e ra si d a n me milih tip e a ne ste si ya ng te p a t. Ad a jug a p a sie n ya ng p e ra wa ta nnya le b ih b a ik d ila kuka n d i ruma h sa kit d ib a wa h p e ng a wa sa n e me rg e nsi ya ng le ng ka p se p e rti, p a sie n ya ng b e re siko ting g i d e ng a n infe ksi e nd o ka rd itis se p e rti p a sie n d e ng a n ka tup ja ntung b ua ta n; p a sie n ya ng b a ru d ila kuka n ra d io te ra p i p a d a ra ha ng d a n b e re siko te rja d inya o ste o ra d io ne kro sis.

Pe m iliha n a ne ste si

Fa kto r ya ng me mp e ng a ruhi p e miliha n te knik a ne ste si me lip uti riwa ya t me d is p a sie n d a n ting ka t ko o p e ra tif p a sie n. Se la in itu a d a b e b e ra p a fa kto r ya ng me ng ind ika sika n p e ng g una a n a ne ste si lo ka l a ta u umum.

Lo ka l a ne ste si

1. Pro se d ur o p e ra si kura ng d a ri 30-45 me nit 2. O p e ra si d ila kuka n p a d a sa tu sisi mulut 3. Da e ra h o p e ra si ya ng la ng sung te rliha t

Ane ste si um um

1. Sisi o p e ra si ya ng multip e l

2. O p e ra si d e ng a n la p a ng a n p a nd a ng ya ng sulit

3. Pro se d ur ya ng ko mp lika si d a n d ura si ya ng tid a k d a p a t d ip e rkira ka n

Tind a ka n Pe mb e d a ha n

A. Tind a ka n p e m be d a ha n m o la r tig a im p a ksi ra ha ng b a wa h

Tind a ka n ya ng p e rlu d ila kuka n se b e lum p e mb e d a ha n ;

1. Pe me riksa a n ke a d a a n umum p e nd e rita , d e ng a n a na mne sa d a n p e me riksa a n klinis

2. Pe me riksa a n p e nunja ng d e ng a n fo to ro ntg e n, se hing g a d a p a t me ng e va lua si d a n me ng e ta hui ke p a d a ta n d a ri tula ng ya ng me ng e liling i g ig i, se b a iknya d id a sa rka n p a d a p e rtimb a ng a n usia p e nd e rita , hub ung a n a ta u ko nta k d e ng a n g ig i mo la r ke d ua , hub ung a n a nta ra a ka r g ig i imp a ksi d e ng a n ka na lis ma nd ib ula , d a n mo rfo lo g i a ka r g ig i imp a ksi, se rta ke a d a a n ja ring a n ya ng me nutup i g ig i imp a ksi, a p a ka h te rle ta k p a d a ja ring a n luna k sa ja a ta u te rp e nd a m d id a la m tula ng

3. Me ne ntuka n ta ha p a n p e re nc a na a n p e mb e d a ha n ya ng me lip uti : - Pe re nc a na a n b e ntuk, b e sa rnya d a n tip e fla p

- Me ne ntuka n c a ra me ng e lua rka n g ig i imp a ksi,a p a ka h d e ng a n p e mo to ng a n tula ng , p e mo to ng a n g ig i imp a ksi a ta u ko mb ina si ke d ua nya

- Pe rkira a n b a nya knya tula ng a ka n d ib ua ng untuk me nd a p a tka n rua ng ya ng c ukup untuk me ng e lua rka n g ig i imp a ksi

- Pe re nc a na a n p e ng g una a n instrume n ya ng te p a t

- Me ne ntuka n a ra h ya ng te p a t untuk p e ng ung kita n g ig i d a n me nye b a b ka n tra uma ya ng se minima l mung kin (Arc he r, 1975; Pe te rso n, 2002)

De sa in Fla p (And re a se n,1997)

Fa kto r ya ng p a ling p e nting d a la m me nd e sa in b e ntuk fla p te rg a ntung p o sisi g ig i mo la r tig a ya ng imp a ksi d a n p e ng a mb ila n tula ng ya ng me nutup inya , se rta me mp e rha tika n struktur a na to mi.

De sa in fla p ya ng b a nya k d ig una ka n ya itu :

a . Fla p insisi sulkus g ig i mo la r ke d ua (fla p e nve lo p )

b . Fla p insisi sulkus g ig i mo la r ke d ua d a n g ig i mo la r p e rta ma (Fla p e nve lo p ) c . Insisi sulkus g ig i mo la r ke d ua d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r (Fla p b a yo ne t) d . Fla p p a ra ma rg ina l g ig i mo la r ke d ua d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r (Fla p

L-Sha p e d) e . Fla p ling ua l

Tind a ka n p e m be d a ha n

1. O p e rkule kto mi 2. O d o nte kto mi : - Te hnik “ Sp lit Bo ne “

- Te hnik To o th Divisio n / o d o nto to mi

Te hnik “ Sp lit Bo ne ” Te hnik “ To o th Divisio n “

O p e rkule kto mi

O p e rkulum > ja ring a n ika t ya ng me nutup i ma hlo ta g ig i O p e rkulum se ring te rinfe ksi

- Fo o d d e b ris - Te ka na n M3 a ta s

O p e rkule kto mi - Ka ute risa si - Insisi

Pe rsia p a n a la t

Ha nd le sc a lp e l No . 3 Pisa u Ba rd Pa rke r no . 15 Ra sp a to rium

Bur

Ha mme r d a n C hise l

Ele va to r lurus d a n b e rsud ut Ta ng e kstra ksi

Bo ne file

Ja rum d a n b e na ng ja hit Ne d d le ho ld e r d a n g unting So nd e , p inse t d a n ka c a mulut

Fa kto r p e nyulit

Be ntuk a ka r ya ng a b no rma l Hip e rse me nto sis

Ting ka t ke p a d a ta n tula ng

De ka t p e mb uluh d a ra h, sya ra f d a n sinus ma ksila ris. Pa nd a ng a n o p e ra si ya ng se mp it

Ta ha p - ta ha p Pe m be d a ha n (And re a se n, 1997) 1. Po sisi Ve rtika l

a. Re la si Ma hko ta - m a hko ta

Ka sus-ka sus imp a ksi g ig i mo la r tig a umumnya me mp unya i hub ung a n d e ng a n se b a g ia n d isto b uka l g ig i ya ng te rp e nd a m d i ra mus a sc e nd e n.

Fla p : Mo la r 1 a ta u mo la r 2 d a n fla p insisi sulkus mo la r 2 a ka n me mb e rika n la p a ng p a nd a ng ya ng c ukup

Pro se d ur Pe ng a m b ila n Tula ng d a n Luksa si : Pe ng a mb ila n tula ng d isto b uka l d a n p e mb uka a n b a g ia n p a ling me no njo l d a ri a ka r g ig i, b ia sa nya a ka n me mb e rika n a kse s ya ng c ukup se hing g a g ig i d a p a t d ia ng ka t d e ng a n fo rc e p s a ta u e le va to r. Ap a b ila a ka r d ive rg e n, p ro se d ur se p a ra si mung kin d ip e rluka n a ta u tula ng d ise kita rnya ha rus d ia mb il. Ap a b ila e le va to r d ig una ka n p a d a p o sisi ya ng me ne ka n mo la r 2, p e nting untuk me ne mp a tka n ja ri p a d a p e rmuka a n o klusa l

b. Re la si Ma hko ta – Se rviks

Ma sa la h p e mb e d a ha n ya ng sulit, d a n ka d a ng ka la me mb a ha ya ka n inte g rita s d a ri ka na lis ma nd ib ula , se hing g a d ip e rluka n d ia g no sis me la lui ra d io g ra fi tig a d ime nsi d a ri re la si ka na lis ma nd ib ula d a n a ka r mo la r tig a .

Fla p : Insisi sulkus d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r sa ng a t b e rg una

Pe ng a m b ila n tula ng : Me lip uti b a g ia n b uka l ya ng me nutup i ma hko ta . O ste o to mi ha rus me nye d ia ka n te mp a t b a g i inse rsi e le va to r d i se rvika l re g io me sia l d a n a ta u b uka l se sua i d e ng a n a na to mi a ka r

Pro se d ur pe m o to ng a n G ig i d a n Luksa si : Pe mo to ng a n g ig i b ia sa nya me mud a hka n se p a ra si ma hko ta d a ri a ka r. Ap a b ila a na to mi a ka r me mung kinka n e kstruksi a ksia l, se p a ra si le b ih la njut tid a k d ip e rluka n. G ro o ve re te nsi d ib ua t p a d a b a g ia n b uka l a ka r d a n a ka r d a p a t d ie le va si d e ng a n e le ve to r. Jika tid a k b e rha sil, a ka r p e rlu d ip isa hka n c. Re la si Ma hko ta - Aka r

Ka sus-ka sus ini sa ng a t sulit d a n a d a re siko ke rusa ka n ya ng sig nifika n p a d a isi d a ri ka na lis ma nd ib ula . Me la lui p e me riksa a n ra d io g ra fi se ha rusnya d a p a t d ite ntuka n re la si a nta ra mo la r tig a d e ng a n ka na l. Pa d a ha mp ir se mua ka sus isi ka na lis ma nd ib ula a ka n te rliha t d a ri p e ne ka na n p a d a a ka r d a n p e me riksa a n ra d io g ra fi ha rus me nunjukka n b a g ia n b uka l, ling ua l d a n a p ika l. Pa d a b e b e ra p a ka sus d a p a t d iind ika sika n untuk me mb a ta si p ro se d ur p e mb e d a ha n untuk p e ng a mb ila n ma hko ta d a n ko mp o ne n a ka r se c a ra in situ.

Fla p : Di re ko me nd a sika n fla p d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r

Pe ng a m b ila n tula ng : Sa ma d e ng a n re la si a nta ra ma hko ta d e ng a n se rvika l ta p i le b ih b a nya k tula ng ya ng ha rus d ia mb il. Po sisi ya ng le b ih d a la m me le ma hka n ma nd ib ula se hing g a ke kua ta n ya ng d ig una ka n p a d a e le va to r mung kin a ka n me nye b a b ka n fra ktur ra ha ng . Te ruta ma p a d a imp a ksi ya ng d a la m d ima na tula ng b uka l sa ng a t lua s d a n p e nd e ka ta n ling ua l d a p a t d ila kuka n.

2. Po sisi Me sio a ng ula r

a. Re la si Ma hko ta - m a hko ta

Fla p : fla p insisi sulkus le b ih d ip ilih

Pe ng a m b ila n tula ng : p e ng a mb ila n b uka l d a n te ruta ma tula ng d ista l ke c ua li te rd a p a t p e mb e sa ra n fo like l ya ng d ise b a b ka n re so rb si d i re g io te rse b ut.

Pe m o to ng a n G ig i : se sua i d e ng a n a ng ula si d a n a ta u a na to mi a ka r, me ski tid a k d ila kuka n p e mo to ng a n g ig i, p e mo to ng a n c usp d ista l a ta u a ka r d ista l te ta p d ip e rluka n.

Pro se d ur Luksa si : se te la h d ila kuka n p e mo to ng a n, e le va to r d ite mp a tka n d i me sia l a ta u b uka l se sua i a na to mi a ka r.

b. Re la si Ma hko ta - Se rviks

Fla p : Fla p insisi sulkus d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r le b ih te p a t p a d a ka sus ini.

Pe ng a m b ila n tula ng : Le b ih b a nya k d ib a nd ing ka n p a d a re la si ma hko ta -ma hko ta ta p i te ta p ha rus me ng ikuti a tura n p e mb uka a n se luruh p e rmuka a n b uka l d a n b a ta s se rvika l, d a n p a d a b e b e ra p a ka sus p a d a p e rmuka a n d ista l d a ri mo la r tig a .

Pe m o to ng a n G ig i : p e mo to ng a n c usp d ista l a ta u a ka r d ista l d ip ilih me nurut a na to mi a ka r, b ia sa nya p e nting untuk me ng hind a ri tra uma p a d a p e ng a mb ila n g ig i.

Pro se d ur Luksa si : ke tika b a g ia n d ista l g ig i te la h d ia ng ka t d e ng a n e le va to r te rd a p a t rua ng ya ng a d e kua t untuk me mind a hka n b a g ia n me sia l d e ng a n me ne mp a tka n e le va to r d i me sia l. Pro se d ur luksa si la te ra l d a p a t d ic a p a i d e ng a n me ng g una ka n g ro o ve re te nsi b uka l p a d a a ka r.

c. Re la si Ma hko ta - Aka r

Fla p : Insisi sulkus d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r le b ih o p tima l.

Pe ng a m b ila n Tula ng : Pa d a p o sisi ini le b ih b a nya k tula ng ya ng ha rus d ib ua ng untuk me mb uka p e rmuka a n b uka l ma hko ta d a n b e b e ra p a p e rmuka a n d ista l. Alte rna tif la in p e nd e ka ta n ling ua l d a p a t d ig una ka n.

Pe m o to ng a n G ig i : te knik ya ng d ig una ka n sa ma d e ng a n re la si ma hko ta -ma hko ta d a n re la si ma hko ta -a ka r.

Pro se d ur Luksa si : ha rus d ip e rha tika n fulkrum d a ri p ro se d ur luksa si ka re na p a d a b e b e ra p a situa si d a p a t me ne ka n a p e ks a ka r d a n me ng e na i ka na lis ma nd ib ula .

3. Ang ula si Ho rizo nta l

a. Re la si Ma hko ta - Ma hko ta

Fla p : insisi sulkus mo la r 1 d a n 2 d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r b ia sa nya c ukup untuk me nd a p a tka n a kse s ya ng a d e kua t te rha d a p mo la r 3.

Pe ng a m b ila n Tula ng : tula ng p a d a b a g ia n b uka l d a n d ista l g ig i ha rus d ia mb il.

Pe m o to ng a n G ig i : se p e ra si ma hko ta d a ri a ka r d e ng a n g a ris se p a ra si ve rtika l me mung kinka n p e ng a mb ila n b a g ia n ma hko ta .

Pro se d ur Luksa si : se te la h p e ng a mb ila n ma hko ta , ko mp o ne n a ka r d ia mb il d e ng a n e le va to r se te la h d ib ua t g ro o ve re te nsi p a d a b a g ia n b uka l a ta u d ista l d a ri a ka r.

b. Re la si Ma hko ta - Se rviks

Fla p : Fla p insisi sulkus d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r d iind ika sika n.

Pe ng a m b ila n Tula ng : p a d a sud ut d isto b uka l mo la r 2 p e ng a mb ila n tula ng ha rus sa ng a t ko nse rva tif d e ng a n tujua n untuk me ng o p tima lka n p e nye mb uha n p a d a re g io ini.

Pe m o to ng a n G ig i : b ila p e ng a mb ila n b a g ia n ma hko ta tid a k me mb e rika n rua ng ya ng c ukup untuk e kstruksi p e nuh d a ri a ka r, ma ka se p e ra si a ka r ha rus d ila kuka n.

Pro se d ur Luksa si : sa ma d e ng a n re la si ma hko ta -ma hko ta . c. Re la si m a hko ta - Aka r

Fla p : insisi sulkus d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r.

Pe ng a m b ila n Tula ng : ha rus c ukup se hing g a p e rmuka a n b uka l d a n d ista l ma hko ta te rliha t.

Pe m o to ng a n G ig i : p e mb e d a ha n untuk me mb ua t g ro o ve re te nsi d i a ka r d ista l me mung kinka n luksa si a nte rio r d a ri ko mp o ne n a ka r. Pa d a ka sus a ka r ya ng sa ng a t p a nja ng , te knik p e mo to ng a n a ka r multip e l

ha rus d ig una ka n. Pro se d ur ini me mb e rika n te ka na n ya ng minima l p a d a ka na lis ma nd ib ula .

4. Po sisi d isto a ng ula r

a. Re la si Ma hko ta - m a hko ta

Fla p : insisi sulkus mo la r 2 me mb e ri a kse s me ma d a i p a d a mo la r 3

Pe ng a m b ila n Tula ng : b ia sa nya d ila kuka n p a d a a sp e k b uka l d a n se tia p tula ng d ista l ya ng me ng ha la ng i. Pa d a b e b e ra p a ka sus g ig i d a p a t d ia mb il d e ng a n e le ve to r ya ng d ite mp a tka n d ime d ia l a ta u b uka l se te la h g ro o ve re te nsi d ib ua t.

Pe m o to ng a n G ig i : b ila ukura n ma hko ta me nutup i rua ng a n ya ng a d a , ma hko ta ha rus d i se p a ra si d a ri a ka r d e ng a n b a ta s ma rg ina l. Te rg a ntung p a d a a na to mi a ka r, a ka r d a p a t d ia mb il se c a ra in to to a ta u a ka r d ista l d ip isa hka n d a ri a ka r me sia l.

Pro se d ur Luksa si : a ka r d ia mb il d e ng a n me mb ua t g ro o ve re te nsi p a d a b a g ia n b uka l a ka r a ta u me ne mp a tka n e le va to r d i b a g ia n me sia l. b. Re la si m a hko ta - Se rviks

Fla p : sa ma d e ng a n re la si ma hko ta -ma hko ta .

Pe ng a m b ila n Tula ng : le b ih b a nya k tula ng ya ng d ia mb il d ib a nd ing ka n p a d a re la si ma hko ta -ma hko ta

Pe m o to ng a n G ig i : p rinsip ya ng d ig una ka n sa ma d e ng a n p rinsip p a d a re la si ma hko ta -ma hko ta .

Pro se d ur Luksa si : sa ma d e ng a n p ro se d ur p a d a re la si ma hko ta -ma hko ta .

c. Re la si Ma hko ta - Aka r

Fla p : fla p sa ma d e ng a n ya ng d ig una ka n p a d a re la si mo la r 2.

Pe ng a m b ila n Tula ng : le b ih lua s d ib a nd ing ka n ma hko ta -se rviks.

Pe m o to ng a n G ig i : p e mo to ng a n ma hko ta ho rizo nta l d ila kuka n se p e rti p a d a tip e imp a ksi d isto a ng ula r

Pro se d ur Luksa si : p ro se d urnya sa ma d e ng a n tip e -tip e imp a ksi d isto a ng ula r

5. Po sisi Buko ling ua l

a. Ke m iring a n Buka l : p a d a lo ka si ini d a p a t d ig una ka n insisi sulkus mo la r 2 d e ng a n p e rlua sa n ve stib ula r. Tula ng ya ng me nutup i b a g ia n ma hko ta d a n se rviks a ka r d ia mb il. Ma hko ta d ip isa hka n d a ri a ka r d a n d ia mb il. Ba g ia n a ka r d a p a t d iluksa si ke b uka l d a n d ia mb il.

b. Ke m iring a n Ling ua l : p ro se d ur p e mb e d a ha n ya ng d ig una ka n sa ma se p e rti p ro se d ur p a d a p o sisi b uka l. Pe nd e ka ta n ling ua l b ia sa nya le b ih mud a h.

B. Tind a ka n Pe m b e d a ha n m o la r tig a im p a ksi ra ha ng a ta s

Re nc a na Pe m be d a ha n (Krug e r, 1984; And re a se n, 1997; Pe te rso n,2003)

Ta ha p d a sa r ya ng ha rus d ip e rha tika n d a la m re nc a na p e mb e d a ha n g ig i imp a ksi M3 a ta s, te rd iri d a ri tig a ta ha p a n.

1. Pe rta ma , me la kuka n p e me riksa a n se c a ra visua l d a n d ig ita l d a ri p a d a ja ring a n luna k/ muko sa , ja ring a n ke ra s/ tula ng ya ng me nutup i g ig i imp a ksi se rta me mp e rkira ka n a ra h ke lua rnya g ig i.

Pa d a p e me riksa a n e kstra o ra l, d ip e rha tika n: ke a d a a n g ig i ka rie s a ta u tid a k, a d a nya p e riko ro nitis, p o sisi g ig i te ta ng g a .

2. Ke d ua , me mp e la ja ri g a mb a ra n ra d io g ra fi d a ri g ig i ya ng a ka n d ia ng ka t te rma suk struktur a na to mi se kita r d a n g ig i ya ng b e rd e ka ta n.

Pe me riksa a n ra d io g ra fi ya ng d ia njurka n a d a la h p a no ra mik fo to me skip un d a p a t jug a d ila kuka n : intra o ra l p e ria p ika l ra d io g ra fi, e kstra o ra l la te ra l o b liq ue , wa te rs fo to .

3. Ke tig a , me ne ntuka n kla sifika si g ig i ya ng imp a ksi.

Da la m re nc a na p e mb e d a ha n g ig i imp a ksi M3 ini, p e rlu d ip e rha tika n b e b e ra p a fa kto r ya ng me nyulitka n p e la ksa na a n p e mb e d a ha n. Fa kto r-fa kto r te rse b ut a d a la h :

1. Ke d e ka ta n M3 a ta s d e ng a n sinus ma kslila ris 2. M3 a ta s te rle ta k d ia ta s a ka r M2 a ta s

3. Me nya tunya (fusi) M3 a ta s d e ng a n a ka r M2 a ta s 4. Be rd e ka ta nnya p ro se s zyg o ma tikus d e ng a n ma ksila 5. Le ng kung a ka r ya ng a b no rma l

6. Hip e rse me nto sis 7. Ke p a d a ta n tula ng 8. Pa sie n ya ng sud a h tua

9. Ke sulita n me nd a p a tka n a kse s ke d a e ra h o p e ra si ka re na o to t o rb ikula ris ya ng ke c il

Te knik Pe m be d a ha n

Te knik ya ng d ig una ka n untuk me ng e lua rka n g ig i imp a ksi M3 a ta s te rg a ntung p a d a p o sisinya . Ha l ini b e rka ita n e ra t d e ng a n ting ka t ke sulita n o p e ra si, ka re na ke sulita n b e d a h imp a ksi M3 a ta s b uka n ha nya te rle ta k p a d a ke miring a n d a n b e ntuk a ka r g ig i sa ja te ta p i le b ih te rp usa t p a d a se ja uh ma na te ting g ia n g ig i te rse b ut b e ra d a p a d a d a e ra h p o ste rio r ma ksila . Te rd a p a t d ua c a ra untuk me ng e lua rka n g ig i imp a ksi, ya ng p e rta ma a d a la h d e ng a n “ Sp lit b o ne te c hnic ” ya itu me mo to ng tula ng se kita r g ig i se hing g a g ig i d ike lua rka n se c a ra utuh. C a ra ke d ua d e ng a n “ Sp lit to o th te c hnic ” ya itu me mo to ng g ig i se hing g a g ig i d ike lua rka n p e rb a g ia n, d e ng a n c a ra ke d ua ini te rja d inya trismus d a n p e mb e ng ka kka n p o st o p e ra si d a p a t d ikura ng i (Dimitro ulis, 1997; Pe d e rse n, 1996).

Ta ha p - ta ha p pe m b e d a ha n : (Arc he r, 1975; Pe te rso n, 2003). 1. Pe mb ua ta n fla p tia p ja ring a n luna k

Se b e lum d ib ua t fla p te rle b ih d a hulu d ib e rika n d e sinfe ksi, d id a e ra h o p e ra si se rta p e mb e ria n a ne ste si, se la njutnya d ila kuka n p e mb ua ta n fla p . Ad a e mp a t tip e p e mb ua ta n fla p ya ng d ire ko me nd a sika n, na mun untuk g ig i imp a ksi M3 a ta s “ Buc c a l e xte ntio n fla p ” le b ih se ring d ila kuka n. Pe mb ua ta n fla p d imula i d a ri d a e ra h b e la ka ng ha mula r no tc h p a d a tub e r ma ksila d e ng a n me ng g una ka n p isa u inc isi (Bo rd -p a rke r b la d e no . 12). Muko sa me mb ra n ya ng me nutup i tub e ro sita s d iinsisi d a ri d a e ra h p a ling d ista l tub e r, insisi d ila njutka n ke a ra h a nte rio r sa mp a i me nye ntuh te ng a h-te ng a h p e rmuka a n d ista l g ig i M2 a ta s. Insisi d ila njutka n me ng e liling i insisi ke a ra h muko b uka l fo ld d e ng a n ke miring a n 45 d e ra ja t. Muko p e rio ste a l ya ng me nutup i g ig i imp a ksi d ib uka d e ng a n ra sp a ra to rium. De mikia n p ula p a d a b a g ia n p a la tina l. Se te la h fla p te rb uka b e ra rti la p a ng a n p a nd a ng ya ng c ukup me ma d a i sud a h d id a p a t. 2. Pe mo to ng a n tula ng ya ng me nutup i g ig i imp a ksi

Me skip un p e mo to ng a n tula ng d a p a t d ila kuka n d e ng a n c hise l, na mun b e la ka ng a n ini p e ng g una a n b o r tula ng untuk me mb ua ng ja ring a n ke ra s ya ng me nutup i g ig i imp a ksi le b ih e fe ktif. Pe ng a mb ila n tula ng d iuta ma ka n

p a d a a sp e k b uka l d ib a wa h g a ris se rvika l M2, p e ng e b o ra n d ila kuka n sa mp a i ko ntur te rb e sa r ma hko ta klinis ta mp a k. Ya ng p e nting p a d a ta ha p ini a d a la h p e ng a mb ila n tula ng se c ukup nya me ng hind a ri tra uma ja ring a n ke ra s ya ng le b ih b e sa r.

3. Pe ng a mb ila ng g ig i imp a ksi M3 a ta s

Pa d a imp a ksi g ig i M3 a ta s ja ra ng d ip o to ng (se p a ra si), se b a b ja ring a n tula ng ya ng me nutup i le b ih tip is d a n re la tif e la stis, se hing g a me mung kinka n p e ng a mb ila n g ig i se c a ra utuh d e ng a n me ng g una ka n e le va to r. Pe la ksa na a nnya se te la h g ig i ya ng imp a ksi ta mp a k d a n tula ng p a d a ko ntur te rb e sa r ma hko ta klinis d ib ua ng ha rus d ib ua t rua ng a n ya ng c ukup untuk me ma sukka n e le va to r p a d a d a e ra h ko ntur te rb e sa r ma hko ta . La lu ujung e le va to r d iinse rsika n p a d a g a ris se rvika l d id a e ra h me sio b uka l g ig i M3. d e ng a n me ng g una ka n sisi b uka l se b a g a i fulkrum g ig i d ite ka n ke a ra h d isto b uka l d a ri p ro se sus a lve o la ris d e ng a n te ka na n se c ukup nya . Ha ti-ha ti d a la m p e ne mp a ta n e le va to r, hind a ri te ka na n me nd o ro ng ke a ta s d a n g una ka n te ka na n se c ukup nya a g a r g ig i tid a k te rd o ro ng ke a ra h sinus ma ksila ris a ta u rua ng p te rig o ma ksila ris. Sa a t me ng g una ka n e le va to r ini tub e ro sita s ma ksila ha rus d ifiksa si d e ng a n ib u ja ri d a n te lunjuk me nc e g a h fra kturnya tub e ro sita s ma ksila .

4. De b rid e me n d a n p e nutup a n luka

Luka d ib e rsihka n d a ri se rp iha n tula ng la lu d ila kuka n kure ta se se rta p e ng ha lusa n p ro se s a lve o la ris d e ng a n b o ne file . Se te la h itu luka d iirig a si a ta u sp o o ling d e ng a n la ruta n Na C l 0,9% p lus b e ta d ine . Pe nutup a n luka d ila kuka n d e ng a n me ng e mb a lika n fla p ke p o sisi se mula se rta d ila kuka n p e nja hita n te rp utus te ruta ma p a d a d ista l M2 la lu d i inte rd e nta l. Pe nja hita n b isa d ila kuka n p a d a 3 a ta u 4 te mp a t te rg a ntung d a ri lua snya insisi. Dia ta s luka b e ka s o p e ra si d ile ta kka n ta mp o n ya ng te la h d ib e ri b e ta d ine , p a sie n d isuruh me ng g ig it se kita r 1 ja m d a n d ib e rika n instruksi p o st o p e ra si.

Pe m be d a ha n g ig i im p a ksi m o la r tig a d i p a la tina l

Ta ha p - ta ha p nya a d a la h se b a g a i b e rikut (Arc he r, 1975) : 1. Pe mb ua ta n fla p

Insisi d imula i d a ri d a e ra h p o ste rio r tub e ro sita s ma ksila , d ila njutka n ke a nte rio r sa mp a i me nye ntuh te ng a h-te ng a h p e rmuka a n d ista l M2 insisi d ila njutka n se p a nja ng le he r b a g ia n p a la tina l d a ri M2 d a n M1. insisi b isa sa mp a i b a g ia n me sia l M1, se la njutnya muko p e rio ste a l d ib uka d e ng a n ra sp a to rium. Ag a r fla p te ta p te rb uka ma ka muko sa te rse b ut d a p a t d ija hit d a n d iika tka n p a d a g ig i d isisi ya ng b e rla wa na n. Ya ng p e rlu d ip e rha tika n a d a la h a rte ri p a la tinus ya ng

ke lua r d a ri fo ra me n p a la tinus, se b a b itu fla p ya ng d ire ko me nd a sika n tip e “ e nve lo p e ” .

2. p e mb ua ng a n tula ng

ja ring a n tula ng ya ng me nutup i d i lub a ng d e ng a n me ng g una ka n b o r tula ng sa mp a i ko ntur te rb e sa r ma hko ta klinis ta mp a k d a n a ra h ke lua rnya g ig i b e b a s d a ri re te nsi.

3. Pe ng a mb ila n g ig i

Pe ng a mb ila n g ig i d a p a t d ila kuka n d e ng a n e le va to r a ta u d e ng a n ta ng e kstra ksi. Ha ti-ha ti sa a t me ng g una ka n e le va to r, hind a ri te ka na n me nd o ro ng ke a ta s untuk me nja g a a g a r tid a k te rja d i p e rfo ra si d a sa r a ntrum.

4. Pe nutup a n luka

Se te la h luka d ib e rsihka n, fla p d ike mb a lika n d a n d ija hit.

C . Tind a ka n p e mb e d a ha n ka ninus im p a ksi ra ha ng a ta s Te knik pe m b e d a ha n

Prinsip p e mb e d a ha n g ig i imp a ksi tid a k b e rb e d a d e ng a n p e mb e d a ha n la in. Se b e lum me la kuka n p e mb e d a ha n, p e rlu d ib ua tka n info rm e d c o nse nt. Da la m ha l ini p a sie n a ta u ke lua rg a nya me na nd a ta ng a ni p e rse tujua n o p e ra si, se te la h me nd a p a t p e nje la sa n ha l-ha l ya ng b e rhub ung a n d e ng a n tind a ka n d a n a kib a t ya ng d a p a t te rja d i p a d a sa a t b e d a h ma up un p a sc a b a d a h.

Te rd a p a t lima ta ha p p e mb e d a ha n g ig i ka ninus imp a ksi ya itu :

1. Me nd a p a t d a e ra h g ig i imp a ksi te rliha t d e ng a n je la s. Ini d a p a t d ila kuka n d e ng a n p e mb ua ta n fla p ja ring a n ya ng a d e kua t. Po la p e mb ua ta n fla p p a d a g ig i ka ninus ra ha ng a ta s d a p a t d ila kuka n me la lui a kse s b uka l, p a la ta l a ta u ke d ua nya te rg a ntung p o sisi g ig i imp a ksi.

2. Ke b utuha n untuk p e ng a mb ila n tula ng ya ng c ukup , se hing g a p e mo to ng a n g ig i d a p a t d ila kuka n.

3. Me m e c a h g ig i me nja d i b e b e ra p a b a g ia n d e ng a n b o r a ta u c hise l. 4. Pe ng ung kita n g ig i d e ng a n e le va to r

5. Pe mb e rsiha n luka d e ng a n irig a si d a n d e b rid e me nt me ka nik me ng g una ka n kura ta se se rta me nutup luka d e ng a n p e nja hita n.

Ko m p lika si p e m be d a ha n. A. Ko m p lika si intra o p e ra tif

1. Pe rd a ra ha n ma sif d a p a t te rja d i. Pe na ng a na nnya d e ng a n p e ne ka na n d a n p e nja hita n.

2. Fra ktur tub e ro sita s ma ksila p a d a o d o nte kto mi mo la r tig a a ta s. Pe na ng a na nnya p e ne mp a ta n ke mb a li fra g me n d a n ika t d e ng a n p e nja hita n a ta u d e nta l wire se la ma 3-4 ming g u, ke mud ia n re nc a na ka n untuk p e nc a b uta n g ig i se te la h te rja d i p e nye mb uha n d a ri tub e ro sita s a ta u p e ng e lua ra n fra g me n d a n p e nutup a n luka d e ng a n p e nja hita n p rime r ra p a t.

3. Pa d a o d o nte kto mi mo la r tig a a ta s a ta u ka ninus a ta s .G ig i me ne mb us d a sa r sinus. Pe na ng a na nnya te mp a tka n ke mb a li g ig i d a n sp lint p a d a p o sisi te rse b ut, la lu tutup d e ng a n ka ssa ya ng d ib a sa hi a ntise p tik ya ng a ka n d ike lua rka n 2-3 ming g u ke mud ia n. Jika fistula 2-6 mm d ila kuka n p e ng ura ng a n ujung so c ke t tula ng d a n p e nja hita n p ing g ira nnya d e ng a n me to d e d e la p a n.

4. Pe mind a ha n te mp a t/ d isp la c e me nt. Pe na ng a na nnya he ntika n p ro se d ur se c e p a tnya untuk me nc e g a h b e rp ind a hnya g ig i ke ja ring a n ya ng le b ih d a la m. La kuka n ro ntg e n p a ling se d ikit d a ri d ua te mp a t untuk me ne ntuka n p o sisi d a ri g ig i ya ng b e rp ind a h. Ama ti ta nd a -ta nd a p e ra d a ng a n ya ng b e rhub ung a n d e ng a n p ind a hnya g ig i. Pe mb e ria n a na lg e sik d a n a ntib io tik. Pe nja d wa la n ke mb a li untuk p e ng a mb ila n fra g me n.

5. Fra ktur a ka r/ ma hko ta . Pe na ng a na nnya la kuka n ro ntg e n fo to untuk me liha t p o sisi d a ri fra g me n fra ktur. Pe mb e ria n a na lg e sik d a n a ntib io tik. Pe nja d wa la n ke mb a li untuk p e ng a mb ila n fra g me n fra ktur.

6. Fra ktura ma nd ib ula p a d a o d o nte kto mi mo la r tig a b a wa h

7. Emp ise ma ka re na p e ng g una a n te ka na n ud a ra ya ng b e rle b iha n 8. Ke rusa ka n ja ring a n luna k.

9. C e d e ra p a d a N. Alve o la ris infe rio r a ta u N. Ling ua lis. 10. Pa ta hnya a la t b e d a h.

B. Ko m p lika si p a sc a b e d a h. 1. Alve o litis / Dry so c ke t.

Pe na ng a na nnya d e ng a n c a ra d ila kuka n irig a si d e ng a n no rma l sa lin d a n d ia p lika sika n b a ha n-b a ha n ya ng b e rsifa t a na lg e sik se p e rti ya ng me ng a nd ung e ug e no l

2. Pe rd a ra ha n se kund e r 3. Trismus.

4. Ed e ma . Untuk p e nc e g a ha n d a p a t d ib e rika n ko mp re s e s se g e ra se te la h p e mb e d a ha n se la ma 2o me nit.

5. Pa re ste si .

Da p a t d ita ng g ula ng i d e ng a n p e mb e ria n ne uro tro p ik vita min. 6. Pro b le ma p e rio d o nta l p a d a g ig i se b e la hnya .

7. He ma to ma .

Instruksi p a sc a p e m b e d a ha n (Pe d la r.1996)

Dite ra ng ka n p a d a p a sie n b a hwa p ro se s p e nye mb uha n te rg a ntung p ula p a d a p a sie n untuk me la ksa na ka n instruksi se te la h p e mb e d a ha n.

Ko nd isi ya ng b ia sa te rja d i : 1) ra sa sa kit, 2) p e rd a ra ha n, 3) p e mb e ng ka kka n

Tind a ka n ya ng se b a iknya d ila kuka n :

a . G una ka n o b a t se sua i ya ng d ia njurka n d a la m re se p

b . Te mp a tka n ka sa d ia ta s d a e ra h p e nc a b uta n b uka n d id a la m so ke tnya c . la kuka n ko mp re s d ing in untuk me ng ura ng i p e mb e ng ka kka n

d . tid urla h d e ng a n ke p a la a g a k d ina ikka n, ini d a p a t me ng ura ng i p e mb e ng ka kka n

e . b e rkumur se ha b is ma ka n f. d ie t luna k

g . c ukup istira ha t

ya ng ha rus d ihind a rka n :

a . Hind a ri ma ka na n ya ng ke ra s

c . Ja ng a n se ring me lud a h

d . Hind a rka n d a e ra h b e ka s o p e ra si d a ri ra ng sa ng p a na s e . Tid a k me la kuka n ke rja b e ra t .

Ko ntro l (Pe te rso n, 2003)

Pa sie n ke mb a li ko ntro l se tia p ha ri sa mp a i ja hita n d ib uka . Ko ntro l p e rd a ra ha n. Ko ntro l ra sa sa kit d a n ra sa tid a k nya ma n, te rma suk d ie t, O ra l Hyg ie ne , Ed e ma , Infe ksi, trismus, e kimo sis.

APIKO EKTO MI

1. Pe nd a hulua n

Ap iko e kto mi a d a la h sua tu p ro se d ur p e mo to ng a n a ka r g ig i b a g ia n a p ika l ya ng te rinfe ksi d a n p e ng ure ta n ja ring a n ne kro sis d a n ja ring a n ya ng me ra d a ng p a d a d a e ra h p e ria p ika l g ig i (Arc he r,1975). Ap iko e kto mi p e rta ma ka li d ila kuka n o le h Fa rra r d a n Bro p hy se b e lum ta hun 1880 d a n se ja k itu te rus d ila kuka n p e nye mp urna a n te knik p e mb e d a ha n hing g a sa a t ini. Ma sa la lu a p iko e kto mi me rup a ka n p e ra wa ta n untuk me mp e rb a iki ke sa la ha n-ke sa la ha n ya ng te rja d i p a d a p e ra wa ta n e nd o d o ntik, se hing g a se ring te knik ini d ila kuka n b e rula ng -ula ng p a d a g ig i ya ng sa ma se hing g a me nye b a b ka n ha nya se d ikit a ka r ya ng te rsisa a ta u b a hka n tid a k a d a a ka r la g i ya ng te rting g a l. Ap iko e kto mi ya ng b e rula ng -ula ng tid a k d a p a t me ng hila ng ka n sumb e r d a ri ke g a g a la n p e ra wa ta n e nd o d o ntik d a n a kib a tnya p ro se d ur ini se ring ka li me ng a la mi ke g a g a la n me skip un p ro se d ur p e mb e d a ha n te la h d ila kuka n d e ng a n se b a ik mung kin. Pro se d ur ini b a ru a ka n b e rha sil d e ng a n b a ik b ila sa lura n a ka r g ig i d iisi d e ng a n b a ik d a n b e na r.

G a mb a r : p e ng isia n sa lura n a ka r ya ng b e rle b ih

2. Ind ika si d a n Ko ntra ind ika si

Ind ika si a p iko e kto m i m e nurut G ro ssm a n (Arc he r,1975, Dym,2001) a d a la h :

a. Ke rusa ka n ya ng lua s ja ring a n p e ria p ika l, tula ng a ta u me mb ra n p e rio d o nta l ya ng me ng e na i se p e rtig a a ta u le b ih a p e ks a ka r g ig i.

b. Pa d a a p e ks a g a r g ig i te rd a p a t kista .

c. Instrume n sa lura n a ka r p a ta h p a d a se p e rtig a a ka r a ta u sa lura n te rsumb a t o le h b a tu p ulp a d a n la in-la in.

PENANG G ULANG AN AKIBAT PERDARAHAN A. Lo ka l

 p e rd a ra ha n ke c il b ia sa nya ja ra ng me mb a ha ya ka n, ke c ua li : h. Me ng e na i d a e ra h vita l, misa lnya :

- Pe rd a ra ha n d i o ta k

- Pe rd a ra ha n ro ng g a p le ura - Pe rd a ra ha n ro ng g a p e ric a rd b . Ke la ina n siste mik

B. Siste m is

Pe rd a ra ha n a kut d a n jumla hnya b a nya k d a p a t me nye b a b ka n ke a d a a n fa ta l.

PENANG G ULANG AN PERDARAHAN KARENA TRAUMA

1. Me mb e rsihka n d a e ra h luka (d e b rid e me nt) d a ri b e kua n d a ra h a ta u b e nd a a sing - Pa d a luka te rinfe ksi :

 luka d ib uka d a n d ib e rsihka n d a ri ja ring a n ne kro tik. 2. Me nc a ri sumb e r p e rd a ra ha n

3. Me la kuka n p e ra wa ta n a . Lo ka l

~ Pe ne ka na n lo ka l

- Pe ne ka na n la ng sung - Pe ne ka na n ta k la ng sung

De ng a n p e ne ka na n ini c ukup e fe ktif p a d a p e rd a ra ha n ka re na tra uma . ~ Ko mp re s d ing in

- Ding in d a p a t me nye b a b ka n ko ntra ksi p e mb uluh d a ra h

- Pe ng g una a n ko mp re s d ing in ha rus inte rmite n, tid a k d ia njurka n le b ih la ma d a ri 20 me nit.

~ C a ute ry

- Me ng g una ka n a la t ya ng d a p a t me ng he ntika n p e rd a ra ha n d e ng a n c a ra me mb a ka r d a e ra h p e nye b a b .

~Unsur va so c o nstrikto r lo ka l

- Dip a ka i se c a ra lo ka l untuk me ng o ntro l p e rd a ra ha n ka re na sifa t va so ko nstrito r.

Misa l : Ep ine p hrin, C o c a in. ~ Ab so rb a b le he mo sta tic a g e nt  Unsur me ng hind a rka n p e rd a ra ha n

- Kura ng e fe ktif p a d a p e rd a ra ha n b e sa r

74

Misa l : G e la tin sp o ng e , G e l Fo a m, Fib rin Fo a m, ke untung a n d a ri b a ha n ini d a p a t d iting ka tka n d id a la m luka  ka re na a ka n d ig a nti o le h ja ring a n fib ro sa .

~ Pe nje p ita n d a n p e ng ika ta n

Pa d a b e b e ra p a ka sus p e rd a ra ha n, te ruta ma p e rd a ra ha n p a d a p e mb uluh d a ra h d ip e rluka n p e nje p ita n he mo sta t.

Pe nja hita n  c a t g ut, silk a ta u b e na ng ya ng d a p a t d ire so rb si ~ Pe nja hita n

 me mb a ntu untuk me na mb a h te ka na n e kstra va skule r ~ Istira ha t

Me nb a ta si g e ra ka n p e nd e rita . b . Siste mik

Me ng e mb a lika n Vo lume d a ra h Dike na l d ua c a ra ya itu :

~ Krista lo id :

 La ruta n g luko sa 5%  La ruta n Na C l 0,9%  La ruta n Ring e r La kta t ~ Ko llo id :

Pe mb e ria n se c a ra tra nfusi d a ra h d e ng a n p re se rve d b lo o d a ta u fre sh who le b lo o d .

Pe mb e ria n fa kto r-fa kto r p e mb e kua n d a ra h Pe mb e ria n p re p a ra t ya ng b e re fe k d a la m : ~ Me mp e rkua t p e mb uluh d a ra h

~ Me na ikka n re siste nsi ka p ile r ~ Me ng ura ng i p e rme a b ilita s ka p ile r Misa l : Ad o na , Ana ro xyl, Tra nsa min d ll.

PEMERIKSAAN LABO RATO RIUM 1. Te st fung si va skule r

C a p ila ry fra g ility  Rump le Le e d e (To rniq ue t Te st) 2. Te st fung si tro mb o sit

Me ng hitung jumla h tro mb o sit Pe nila ia n re tra ksi b e kua n Ble e d ing time

3. Te st p e mb e kua n d a ra h C lo tting time Tro mb in time

Pla sma p ro tro mb in time 4. Sc re e ng te st

Te st he ma to lo g y untuk me ng e ta hui ke la ina n se c a ra umum : Ble e d ing time

C o a g ula tio n time Pla te le t c o unting C a p illa ry fra g ility te st Ha e mo g lo b in

76

DAFTAR PUSTAKA

1. Aitke nhe a d ,A.R., & Smith G ., 1990, Te xtb o o k o f Ana e sthe sia , 2nd _{e d ., Ne w Yo rk:} C hurc hill Living to ne .

2. And re a se n J.O ., 1997, te xtb o o k a nd C o lo r Atla s o f To o th Imp a c tins Dia g no sis Tre a tme nt Pre ve ntio n, 1st_{e d ., Mo sb y.}

3. Arc he r W.H., 1975, O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry, 5th _{e d ., W.B. Sa und e rs} 4. Birn H a nd Winthe r J.E., Pe d o ma n d a la m Mino r Surg e ry. UI Pre ss

5. Dimitro ulis W., 1997, A Syno p sis o f Mino r O ra l Surg e ry, First Pub lishe r, O xfo rd Bo sto n

6. Do no ff R.B., 1997, De nto a lve o la r Surg e ry in Do no ff R.B e t a l (e d ito r) Ma nua l o f O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry, 3rd _{e d .,St. Lo uis Mo sb y Ye a rb o o k inc}

7. Dym H., 2001, The Imp a c te d C a nine , in Atla s o f Mino r O ra l Surg e ry, W.B. Sa und e rs C o ., To ro nto

8. G a ns B.J., 1972, Atla s o f O ra l Surg e ry, 1st _{e d ., The C V Mo sb y C o .,St Lo uis}

9. Ho p kins, 1989, Atla s Be rwa rna Be d a h Mulut Pre p ro ste tik (te rje ma ha n), EG C ., Ja ka rta

10. Ho wa rd , S.S., 1974. The Inte rre la tio nship b e twe e n The Ma xilla ry Sinus a nd End o d o ntic s. Jo ur. O .S. 38 No . 8 O kto b e r

11. Kille y, H. C . & Ke y L.W., 1975, The Ma xilla ry Sinus a nd its De nta l Imp lic a tio ns 1st e d ., Jo hn & Wrig ht & So ns Ltd . Bristo l

12. Krug e r G .O ., 1984, O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry, 6th _{e d Mo sb y C o .,St. Lo uis} To ro nto

13. Ma tthe w e t a l., Surg ic a l a id s to Pro stho d o ntic s,Inc lud ing O sse inte g ra te d Imp la nt in Pe d la r J., e t a l 2001, O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry. Ed inb e rg . C hurc hill Living sto ne

14. O g d e n G .R., 2001, Re mo va l o f Une rup te d Te e th, in Pe d la r S, Fra me J.W., O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry a n O b je c tive Ba se d Te xtb o o k, Ed inb urg , C hurc hill Living sto ne

15. Pa g a na K.D. & Pa g a na T.J., 1995, Dia g no stic a nd La b o ra to ry Ta st Re fe re nc e . 2nd _{e d ., St Lo uis : Mo sb y Ye a r Bo o k.}

16. Pa nc ha l e t a l. Mino r Pre p ro sthe tic Surg e ry in Dym, Ha rry e t a l. 2001. Atla s o f Mino r Surg e ry, Phila d e lp hia : W.B. Sa und e rs C o .

17. Pe d e rse n W.G ., 1996, Alih Ba ha sa Purwa nto , Ba so e se no , Buku Aja r Pra ktis Be d a h Mulut, Pe ne rb it Buku EG C , Ja ka rta .

18. Pe d e rse n, 1998, O ra l Surg e ry 1st _{e d Phila d e lp hia , W.B. Sa und e rs C o .}

19. Pe d la r J., 2001, O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry. An O b je c tive b a se d te xtb o o k, C hurc hill Living sto ne

20. Pe te rso n L.J., 1998, Princ ip le s o f Ma na g e me nt o f Imp a c te d Te e th in Pe te rso n L.J., e t a l (e d ito r), C o np e mp o ra ry O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry, 3rd _{e d ., St.} Lo uis, Mo sb y Ye a rb o o k inc .

21. Pe te rso n L.J., 2003, C o nte mp o ra ry O ra l Ma xillo fa c ia l Surg e ry, 4th _{e d ., Mo sb y} ye a rb o o k inc .

22. Ric ha rd Be nc e , 1990, Buku Pe d o ma n End o d o ntik Klinik. UI Pre ss

23. Ste p he ns W., Pre p ro sthe tic O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry in Do no ff B., 1997 Ma nua l o f O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry. St. Lo uis Mo sb y

24. Se tia b ud y R.D., 2007, He mo sta sis d a n Tro mb o sis, Ba la i Pe ne rb it UI, Ja ka rta 25. So e p a rwa d i, Te t, 1981, Dikta t Kulia h Ekso d o ntia ., Se na t Ma ha siswa FKG

Unp a d , Ba nd ung

26. Tuc ke r. Ba sic Pre p ro sthe tic Surg e ry in Pe te rso n e t a l., 1998, C o nte mp o ra ry O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry. Phila d e lp hia W.B. Sa und e rs C o .