ANALISA DAMPAK LALU LINTAS (Studi kasus: Studi Kemacetan di Jalan Ngagel Madya Surabaya) | Rahman | SMARTek 650 2302 1 PB

(1)

A NA LISA DA MPA K LA LU LINTA S

(Stud i ka sus: Stud i Ke m a c e ta n d i Ja la n Ng a g e l Ma d ya Sura b a ya )

Ra hma ta ng Ra hma n*

Abstrac t

Imp a c t Ana lysis Stud y o n Ro a d Tra ffic Ng a g e l Asso c ia te und e rta ke n with the a im to find o ut ho w muc h p e rfo rm a nc e / le ve l o f se rvic e fro m the se g m e nt a nd the inte rse c tio n o f Ja la n Sura b a ya Ng e g e l Ma d ya . This stud y a lso a na lyze s the q ue ue o f ve hic le s tha t o c c urre d d uring sc ho o l ho urs b e fo re e ntry. Tra ffic a na lysis d o ne o n the tra ffic imp a c t study is re fe rring to the Ind o ne sia Ro a d C a p a c ity Ma nua l 1997 (MKJI 1997). Tra ffic a na lysis o f the re sults o b ta ine d se rvic e le ve l stre e t: fo r to ll ro a d s (tra ffic c o nd itio ns 06.00 - 07.00 WIB o b ta ine d DS = 0320, tra ffic c o nd itio ns a t 13.00 - 14.00 WIB o b ta ine d DS = 0355), while fo r the inte rse c tio n le ve l o f se rvic e (tra ffic c o nd itio ns 06.00 - 07.00 WIB o b ta ine d DS = 0413, tra ffic c o nd itio ns a t 13.00 - 14.00 WIB o b ta ine d DS = 0471). With the c o nd itio ns o f se rvic e le ve l (DS) se g me nt a nd the inte rse c tio n is le ss tha n 0.85, it wa s c o nc lud e d Ng a g e l ro a d c o ng e stio n is no t Ma d ya . In ) is le ss tha nλthe a na lysis o f the re sults o b ta ine d q ue ue a rriva l ra te va lue s ( ), this c o nd itio n d e sc rib e s the c o nd itio n o f the q ue ueμthe le ve l o f se rvic e ( Jl. Ma d ya Ng a g e l still g o o d o r no t ha p p e ning q ue ue m e a ns. To imp ro ve tra ffic c o nd itio ns in the future to the p ro p o se d Sa nta C la ra to p ro vid e a nd ma na g e fa c ilitie s shuttle b e twe e n stud e nts, thus c lo sing the ro a d fro m the d ire c tio n o f Asso c ia te Ng a g e l so uth to no rth a t 06.00 - 07.30 is no t ne c e ssa ry a nymo re .

Ke y words : tra ffic imp a c ts, ro a d se rvic e le ve ls, Q ue ue , MKJI

A b stra k

Stud i Ana lisa Da m p a k La lu Linta s d i Ja la n Ng a g e l Ma d ya d ila kuka n d e ng a n tujua n ing in m e ng e ta hui b e ra p a b e sa r kine rja / ting ka t p e la ya na n d a ri rua s d a n sim p a ng p a d a Ja la n Ng e g e l Ma d ya Sura b a ya . Stud i ini jug a m e ng a na lisa a ntria n ke nd a ra a n ya ng te rja d i p a d a sa a t ja m m e nje la ng m a suk se ko la h. Ana lisa la lu linta s ya ng d ila kuka n p a d a stud i d a m p a k la lu linta s ini m e ng a c u p a d a Ma nua l Ka p a sita s Ja la n Ind o ne sia 1997 (MKJI 1997). Da ri a na lisa la lu linta s d id a p a tka n ha sil ting ka t p e la ya na n ja la n : untuk rua s ja la n (ko nd isi la lu linta s p ukul 06.00 – 07.00 WIB d id a p a t DS = 0.320, ko nd isi la lu linta s p ukul 13.00 – 14.00 WIB d id a p a t DS = 0.355), se d a ng ka n untuk ting ka t p e la ya na n sim p a ng (ko nd isi la lu linta s p ukul 06.00 – 07.00 WIB d id a p a t DS = 0.413, ko nd isi la lu linta s p ukul 13.00 – 14.00 WIB d id a p a t DS = 0.471). De ng a n ko nd isi ting ka t p e la ya na n (DS) rua s d a n sim p a ng kura ng d a ri 0.85, d isim p ulka n ja la n Ng a g e l Ma d ya tid a k te rja d i ke m a c e ta n. Pa d a a na lisa a ntria n d id a p a tka n ha sil nila i ting ka t ke d a ta ng a n (λ) kura ng d a ri ting ka t p e la ya na n (μ), ko nd isi ini m e nje la ska n ko nd isi a ntria n Jl. Ng a g e l Ma d ya m a sih b a ik a ta u tid a k te rja d i a ntria n ya ng b e ra rti. Untuk m e m p e rb a iki ko nd isi la lu linta s d i m a sa m e nd a ta ng d isa ra nka n ke p a d a p iha k Sa nta C la ra untuk m e nye d ia ka n d a n m e ng e lo la h sa ra na a nta r je m p ut siswa , se hing g a p e nutup a n ja la n Ng a g e l Ma d ya d a ri a ra h Se la ta n ke Uta ra p a d a p ukul 06.00 – 07.30 tid a k p e rlu d ila kuka n la g i.

Ka ta Kunc i : Da m p a k la lu linta s, Ting ka t p e la ya na n ja la n, Antria n,MKJI

*Sta f Pe ng a ja r Jurusa n Te knik Sip il Fa kulta s Te knik Unive rsita s Ta d ula ko , Pa lu

1. Pe nd a hulua n

Ke m a jua n d a n ke b e rha sila n d a ri sua tu b a ng sa d ite ntuka n o le h m a sya ra ka t d a n sum b e r d a ya m a nusia

ya ng b e rkua lita s. Untuk m e nc e ta k sum b e r d a ya ya ng b e rkua lita s te rse b ut, m a ka d unia p e nd id ika n ya ng a ka n b e rp e ra n se c a ra a ktif. Ke b e ra d a a n

(2)

se ko la h m e rup a ka n sa la h wa d a h p e nd id ika n fo rm a l untuk m e la hirka n g e ne ra si p e ne rus b a ng sa ya ng b e rkua lita s.

Pe m b a ng una n se ko la h d i Ind o ne sia d ila ksa na ka n o le h p e m e rinta h m a up un swa sta . Ke sa d a ra n m a sya ra ka t untuk m e nd a p a tka n p e nd id ika n ya ng le b ih b a ik te ruta m a d id a e ra h p e rko ta a n m e nd o ro ng m a sya ra ka t untuk m e m ililih se ko la h-se ko la h d e ng a n kua lita s ya ng b a ik b a g i p utra d a n p utrinya .

Ya ya sa n Sa nta C la ra m e rup a ka n ya ya sa n ya ng m e nye d ia ka n sa ra na se ko la h m ula i d a ri TK (Ta m a n Ka na k-ka na k), SD (Se ko la h Da sa r), hing g a je nja ng SMP (Se ko la h Me ne ng a h Pe rta m a ). Ke b e rha sila n se ko la h ini d a la m m e ning ka tka n kua lita s d a n m utu p e nd id ika n, se hing g a m e nd o ro ng m a sya ra ka t te ruta m a ya ng m e m iliki ting ka t p e re ko no m ia n ting g i b e rusa ha untuk d a p a t m e nye ko la hka n p utra d a n p utrinya d ise ko la h te rse b ut. Se b a g ia n b e sa r m urid d i ya ya sa n ini m e ng g una ka n sa ra na m o b il untuk a nta r je m p ut, b a ik itu sa ra na ya ng d ike lo la p iha k se ko la h m a up un ke nd a ra a n p rib a d i o ra ng tua m urid . Ad a nya sim p a ng d a n le b a r ja la n ya ng kura ng m e m a d a i, m a ka p a d a p a g i ha ri sa a t m urid a ka n m a suk se ko la h, d a n p a d a sia ng sa a t m urid p ula ng se ko la h ke m a c e ta n ta k d a p a t d ihind a ri la g i. Jum la h a ntria n ya ng c ukup p a nja ng d i d e p a n se ko la h ini te rja d i p a d a p a g i a nta ra p ukul 06.15 hing g a p ukul 06.30 d a n untuk sia ng ha ri te rja d i p a d a p ukul 13.00 hing g a p ukul 13.30. Wa la up un se c a ra se kila s ha l ini tid a k m e nim b ulka n p e rm a sa la ha n ya ng sig nifika n, te ta p i p e rlu a d a nya a na lisa la lu linta s m e la lui

p e rhitung a n-p e rhitung a n te knis, se hing g a d a p a t d ike ta hui se b e ra p a b e sa r d a m p a k ya ng d itim b ulka n o le h ke m a c e ta n la lu linta s te rse b ut se rta so lusi a p a ya ng a ka n d ire ko m e nd a sika n.

Ka re na itu p e ne tlitia n ini p e nting untuk d ila kuka n.

Pe rm a sa la ha n p e ne litia n m e lip uti: a . Untuk m e ng e ta hui ting ka t p e la ya na n

Rua s Ja la n Ng a g e l Ma d ya sa a t ini? b . Untuk m e ng e ta hui ting ka t p e la ya na n

Sim p a ng Ja la n Ng a g e l Ma d ya sa a t ini?

c . Se b e rp a b e sa r p a nja ng a ntria n ke nd a ra a n d i rua s ja la n d i d e p a n Se ko la h Sa nta C la ra ?

d . Me ne m uka n a lte rna tif so lusi/ usula n p e rb a ika n ting ka t kine rja / p e la ya na n Ja la n d i d e p a n Se ko la h Ng a g e l Ma d ya ?

Tujua n p e ne litia n ini a d a la h:

a . Me ng id e ntifika si p e nye b a b

ke m a c e ta n Ja la n Ng a g e l Ma d ya ;

b . Me ng a na lisa kine rja / ting ka t

p e la ya na n rua s d a n sim p a ng Ja la n Ng a g e l Ma d ya ;

c . Me ng a na lisa p a nja ng a ntria n ya ng te rja d i p a d a p a g i ha ri d i d e p a n Se ko la h Sa nta C la ra ;

d . Me m b e rika n a lte rna tif p e nye le sa ia n p e rm a sa la ha n ya ng a d a ;

2. Da sa r Te o ri 2.1 Um um

Ba g ia n b e risi te nta ng d a sa r te o ri untuk p e rhitung a n m e ng e na i a na lisa m a na je m e n la lu linta s d a n a na lisa a ntria n se rta uruta n a ta u m e to d o lo g i p e la ksa na a n p e ke rja a n a na lisa la lu linta s. Ana lisa te rse b ut m e ng a c u p a d a : Ma nua l Ka p a sita s Ja la n Ind o ne sia (MKJI, 1997), E.K. Mo rlo c k, "Pe ng a nta r Te knik d a n Pe re nc a na a n Tra nsp o rta si" d a n p e tunjuk untuk a na lisa p a rkir ya ng d ike lua rka n Dire kto ra t Je nd e ra l Pe rhub ung a n Da ra t Ta hun 1996.Me nurut Ma nua l Ka p a sita s Ja la n Ind o ne sia (MKJI, 1997), rua s ja la n d ib a g i m e nja d i 3 (tig a ) je nis, ya ng m e lip uti : Ja la n Anta r Ko ta (Inte rurb a n Ro a d), Ja la n Pe rko ta a n (Urb a n ro a d) d a n Ja la n To l (Mo to rwa ys). Disa m p ing kine rja rua s ja la n d a n

(3)

p e rsim p a ng a n ta k b e rsinya l, jug a a ka n d ia na lisa p a nja ng a ntria n ya ng te rja d i d i Sa nta C la ra .

2.2 Pe ng e lo m p o ka n ja la n m e nurut p e ra n

Pe ng e lo m p o ka n ja la n m e nurut p e ra nnya a d a la h se b a g a i b e rikut:

• Ja la n Arte ri

• Ja la n Ko le kto r

• Ja la n Lo ka l

2.3 Ja la n p e rko ta a n (urb a n ro a d )

Va ria b e l-va ria b e l ya ng a ka n a ka n d ic a ri d a la m m e ne ntuka n kine rja Ja la n Pe rko ta a n a nta ra la in:

• Ke c e p a ta n Arus Be b a s, FV

• Ka p a sita s, C

• De ra ja t Ke je nuha n, DS d a n

• Ke c e p a ta n, V

a . Ke c e p a ta n Arus b e b a s (FV)

Ke c e p a ta n a rus b e b a s d id e finisika n se b a g a i ke c e p a ta n p a d a sa a t tid a k a d a a rus (Q =0). Ke c e p a ta n a rus b e b a s ini d id a p a t d e ng a n

m e ng g una ka n fo rm ula se b a g a i b e rikut :

FV=(FV0+FVW)+FFVSF+FFVc s ………..(1)

Dim a na :

FV : Ke c e p a ta n a rus b e b a s

ke nd a ra a n ring a n untuk ko nd isi se sung g uhnya (km / ja m )

FV0 : Ke c e p a ta n a rus b e b a s d a sa r

untuk ke nd a ra a n ring a n p a d a ja la n ya ng d ia m a ti untuk ko nd isi id e a l

FVW : Pe nye sua ia n ke c e p a ta n untuk

le b a r ja la n (km / ja m )

FFVSF : Fa kto r p e nye sua ia n untuk

ha m b a ta n sa m p ing d a n le b a r b a hu

FFVc s : Fa kto r p e nye sua ia n

ke c e p a ta n untuk ukura n ko ta Untuk m e ne ntuka n krite ria ke la s ha m b a ta n sa m p ing (Sid e Fric tio n C la ss, SFC ) b e rd a sa rka n p a d a Ta b e l 1.

Ta b e l 1. Ke la s Ha m b a ta n Sa m p ing (SFC ), Ja la n Pe rko ta a n

SFC Ko d e

Jum la h b e rb o b o t ke ja d ia n p e r 200 m

p e r ja m (2 sisi)

Ko nd isi Khusus Sa ng a t re nd a h

Re nd a h Se d a ng Ting g i

Sa ng a t Ting g i

VL L M H VH

< 100 100 - 299 300 – 499 500 – 899

> 900

• De a ra h p e m ukim a n, ja la n

d a e ra h sa m p ing

• Da e ra h p e m ukim a n,

b e b e ra p a ke nd a ra a n um um

• Da e ra h ind ustri, b e b e ra p a to ko d i sisi ja la n

• Da e ra h ko m e rsia l d e ng a n a ktivita s p a sa r d i sa m p ing ja la n

(4)

b . Ka p a sita s (C a p a c ity, C )

Ka p a sita s d id e finisika n se b a g a i a rus m a ksim um ya ng m e la lui sua tu titik d i ja la n ya ng d a p a t d ip e rta ha nka n p e r sa tua n ja m d a la m ko nd isi te rte ntu. Ke c e p a ta n ini d ia na lisa d e ng a n m e ng g una ka n fo rm ula :

C = C0 x FCW x FCSP x FCSF x FCC S ....(2)

d im a na :

C : Ka p a sita s se sung g uhnya

(sm p / ja m )

C0 : Ka p a sita s Da sa r untuk ko nd isi

te rte ntu (id e a l) (sm p / ja m ) FCW : Fa kto r p e nye sua ia n le b a r ja la n

FCSP : Fa kto r p e nye sua ia n p e m isa ha n

a ra h

FCSF : Fa kto r p e nye sua ia n ha m b a ta n

sa m p ing

c . De ra ja t Ke je nuha n (De g re e o f Sa tura tio n, DS)

De ra ja t ke je nuha n m e rup a ka n ra sio a rus te rha d a p ka p a sita s, d ig una ka n se b a g a i fa kto r uta m a d a la m p e ne ntua n ting ka t kine rja rua s ja la n. Nila i DS ini m e nunjukka n a p a ka h rua s ja la n te rse b ut m e m p unya i m a sa la h d e ng a n ka p a sita s a ta u tid a k jika d ihub ung ka n d e ng a n vo lum e la lu linta s ya ng le wa t. Ha rg a DS d a p a t d ihitung d e ng a n fo rm ula :

DS=Q / C ...(3) d im a na :

DS : De ra ja t Ke je nuha n Q : Arus la lu linta s (SMP/ ja m ) C : Ka p a sita s (SMP/ ja m )

d . Ke c e p a ta n (Ve lo c ity,V)

Ke c e p a ta n d id e finisika n se b a g a i ke c e p a ta n ra ta -ra ta rua ng d a ri ke nd a ra a n ring a n se p a nja ng se g m e n ja la n, d ihitung d e ng a n m e ng g una ka n fo rm ula :

V=L/ TT ...(4) d im a na :

V : Ke c e p a ta n ra ta -ra ta (km / ja m ) L : Pa nja ng se g m e n (km )

TT : Wa ktu te m p uh ra ta -ra ta (ja m ) e . Fa kto r Ko re ksi Akib a t Ra sio Jum la h

Ke nd a ra a n Ya ng Be lo k Kiri (FLT) Fa kto r ko re ksi a kib a t ra sio jum la h ke nd a ra a n ya ng b e lo k kiri d ite ntuka n o le h jum la h ke nd a ra a n ya ng b e lo k ke kiri (PLT). Fa kto r ko re ksi a kib a t ra sio

jum la h ke nd a ra a n ya ng b e lo k kiri d a p a t d iliha t d ic a ri d e ng a n p e rum usa n:

FLT = 0,84 + 1,61* PLT …………...(5)

PLT =

C B A

C B

A_LT _LT _LT

+ +

+ _………(6)

G a m b a r 1. Arus La lu linta s p a d a p e rsim p a ng a n tig a le ng a n

A B

ALT

AST

ART

BLT

BST

BRT

ALT

AST _A

(5)

f. Fa kto r Ko re ksi Akib a t Ra sio Jum la h Ke nd a ra a n Ya ng Be lo k Ka na n (FRT) Fa kto r ko re ksi a kib a t ra sio jum la h ke nd a ra a n ya ng b e lo k ka na n d ite ntuka n o le h jum la h ke nd a ra a n ya ng b e lo k ke ka na n (PRT). Fa kto r

ko re ksi a kib a t ra sio jum la h ke nd a ra a n ya ng b e lo k kiri d a p a t d iliha t d ic a ri d e ng a n p e rum usa n:

FRT = 1,00 (sim p a ng e m p a t)

FRT = 1,09 – 0,922 PRT (sim p a ng

tig a )

PRT =

C B A

+ ...(7) g . Fa kto r Ko re ksi Akib a t Ra sio Jum la h

Ke nd a ra a n d a ri Ja la n Mino r (FMI Fa kto r ko re ksi a kib a t ra sio jum la h ke nd a ra a n d a ri ja la n m ino r d ite ntuka n o le h ra sio jum la h ke nd a ra a n ya ng b e ra sa l d a ri ja la n m ino r d a n to ta l jum la h ke nd a ra a n p a d a p e rsim p a ng a n ta k b e rsinya l (PMI). Ra sio jum la h ke nd a ra a n ya ng

b e ra sa l d a ri ja la n m ino r d a n to ta l jum la h ke nd a ra a n p a d a

p e rsim p a ng a n ta k b e rsinya l (PMI) d i

c a ri d e ng a n p e rum usa n: PLT =

C B A

C B

A_LT _LT _LT

+ +

+ _...(8)

Fa kto r ko re ksi a kib a t ra sio jum la h ke nd a ra a n ya ng b e ra sa l d a ri ja la n m ino r d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 2.

3. Me to d e Pe ne litia n

Se c a ra um um m e to d o lo g i untuk m e nye le sa ika n stud i ini d ib a g i m e nja d i b e b e ra p a ta ha p ya itu surva i p e nd a hulua n, id e ntifika si p e rm a sa la ha n, p e ng um p ula n d a ta , a na lisa d a ta , d a n a lte rna tif p e rb a ika n. Ba g a n a lir m e to d o lo g i stud i d a m p a k la lu linta s Sa nta C la ra se c a ra sing ka t d a p a t d ije la ska n se b a g a i b e rikut:

a . Surva i Pe nd a hulua n

Surva i a wa l untuk m e nd a p a tka n g a m b a ra n se c a ra um um ko nd isi la lulinta s d a n se b a g a i d a sa r p e re nc a na a n surva i d a ta p rim e r.

Ta b e l 2. Fa kto r Ko re ksi Akib a t Ra sio Jum la h Ke nd a ra a n Ya ng Be ra sa l Da ri Ja la n Mino r Tip e

Pe rsim p a ng a n Ta k Be rsinya l

Fa kto r Ko re ksi A kib a t Ra sio Jum la h Ke nd a ra a n Ya ng Be ra sa l Da ri Ja la n

Mino r FMI

Ra sio Jum la h Ke nd a ra a n Ya ng Be ra sa l Da ri Ja la n

Mino r PMI

422 1,19*PMI2 – 1,19*PMI + 1,19 0,1 – 0,9

424 16,6*PMI

4_{– 33,3*P}

MI3 + 25,3*PMI2 – 8,6*PMI

+ 1,95 0,1 – 0,3

444 1,11*PMI2 – 1,11*PMI + 1,11 0,3 – 0,9

322 1,19 * PMI2 – 1,19 * PMI + 1,19 0,1 – 0,5

-0,595*PMI2 + 0,595*PMI+0,74 0,5 – 0,9

342 1,19*PMI2 – 1,19*PMI + 1,19 0,1 – 0,5

2,38*PMI2 – 2,38*PMI + 1,49 0,5 – 0,9

324 16,6*PMI4 – 33,3*PMI3 + 25,3*PMI2 – 8,6*PMI

+ 1,95 0,1 – 0,3

1,11*PMI2 – 1,11*PMI + 1,11 0,3 – 0,5

344

-0,555*PMI2 + 0,555*PMI+0,69 0,5 – 0,9

(6)

b . Ta ha p stud i lite ra tur

Ta ha p ini m e m p e la ja ri lite ra tur ya ng d ib utuhka n d a la m p e m e c a ha n m a sa la h g una m e m b uka wa c a na d a n m e m p e rd a la m te o ri ya ng re le va n.

c . Id e ntifika si m a sa la h

Dila kuka n se te la h surva i p e nd a hulua n d i lo ka si stud i d a n tujua nnya a d a la h m e ng ura ika n je nis p e rm a sa la ha n a p a ya ng tim b ul d i lo ka si stud i.

d . Pe ng um p ula n d a ta

Tujua nnya a d a la h m e nd a p a tka n d a ta ya ng se la njutnya m e nja d i d a sa r a na lisa ko nd isi sa a t ini d a n a na lisa usula n p e rb a ika n ko nd isi sa a t ini.Untuk m e ng um p ulka n d a ta -d a ta ya ng d ip e rluka n, m a ka a d a b e b e ra p a surva i ya ng ha rus d ila ksa na ka n, ya kni:

• Surva i Tra ffic C o unting

Ad a la h surva i p e nc a c a ha n ke nd a ra a n ya ng le wa t d i se p a nja ng rua s Ja la n Ng a g e l Ma d ya . Tujua nnya a d a la h untuk m e ng e ta hui vo lum e ke nd a ra a n ya ng le wa t p a d a rua s Ja la n Ng a g e l Ma d ya .. Inte rva l wa ktu p e nc a ta ta n a d a la h tia p lim a b e la s m e nit. Da ri ha sil surva i tra ffic c o unting , vo lum e m a sing je nis ke nd a ra a n p a d a fo rm surva i tra ffic c o unting d ike lo m p o kka n m e nja d i tig a je nis ya kni ke nd a ra a nl ring a n/ p e num p a ng (Lig ht Ve hic le , LV), ke nd a ra a n b e ra t (He a vy

Ve hic le , HV), se p e d a m o to r

(Mo to rc yc le , MC) d a n ke nd a ra a n ta k b e rm o to r (Unmo to rise d , UM).

• Surva i Ha m b a ta n Sa m p ing

Ad a la h surva i p e nc a c a ha n a ktivita s-a ktivita s p e nye b a b ha m b a ta n sa m p ing . Tujua n d a ri surva i ini a d a la h untuk m e ng e ta hui b e sa rnya ha m b a ta n sa m p ing se c a ra kua lita tif. Je nis a ktivita s ya ng m e nja d i ha m b a ta n sa m p ing a d a la h p a rkir ke nd a ra a n, p e rg e ra ka n p e ja la n ka ki (b a ik ya ng

m e nye b e ra ng a ta u ya ng b e rja la n d i p ing g ir ja la n), ke nd a ra a n ya ng b e rja la n m e la m b a t d a n ke nd a ra a n ya ng b e rg e ra k ke lua r m a suk d a ri d a n ke Ja la n Ng a g e l Ma d ya . Inte rva l wa ktu p e nc a ta ta n a d a la h tia p lim a b e la s m e nit. Khusus untuk ke nd a ra a n p a rkir ya ng d ic a ta t a d a la h no m o r ke nd a ra a n d a n je nis ke nd a ra a n ya ng p a rkir.

• Surva i G e o m e trik

Ad a la h surva i p e ng ukura n p a nja ng d a n le b a r p e na m p a ng m e linta ng rua s Ja la n Ng a g e l Ma d ya . Se la in itu surva i g e o m e trik jug a m e ng ukur jum la h rua ng p a rkir d a n p o sisi p a rkir ke nd a ra a n sa a t ini d i Ja la n Ng a g e l Ma d ya .

e . Ana lisa d a ta

Dila kuka n se te la h d a ta te rkum p ul. Tujua nnya a d a la h untuk m e nd a p a tka n kine rja / ting ka t p e la ya na n sa a t ini d a n se b a g a i d a sa r

usula n p e rb a ika n te rha d a p ko nd isi sa a t ini. Ad a d ua je nis a na lisa ya ng a ka n d ila kuka n d a la m stud i ini, ya kni a na lisa kine rja / ting ka t p e la ya na n d a n a na lisa a ntria n p a d a rua s Ja la n Ng a g e l Ma d ya .

f. Usula n p e rb a ika n

Ad a d ua je nis a lte rna tif usula n p e rb a ika n, ya kni ya ng p e rta m a a d a la h b e rup a re ka ya sa / ra nc a ng b a ng un d a n ya ng ke d ua a d a la h b e rup a m a na je m e n. Kine rja / ting ka t p e la ya na n usula n p e rb a ika n ha rus le b ih b a ik d a ri ko nd isi e ksisting .

g .Ke sim p ula n

Ring ka sa n d a ri ha sil stud i d im a na d id a la m nya m e m ua t ko nd isi e ksisting d a n usula n-usula n.

4. A na lisa Ko nd isi Eksistig

Pa d a b a g ia n ini a ka n d iura ika n ko nd isi lo ka si stud i m e lip uti le ta k a d m inistra si, ko nd isi a wa l kine rja Ja la n Ng a g e l Ma d ya , p e rsim p a ng a n Ja la n Ng a g e l Ma d ya .

(7)

4.1 Kine rja ko nd isi e xisting

Vo lum e la lu linta s d i Ja la n Ng a g e l Ma d ya d ip e ro le h d a ri ha sil surva i

tra ffic c o unting d i rua s Ja la n Ng a g e l Ma d ya .Ko nd isi g e o m e trik Ja la n Ng a g e l Ma d ya a d a la h d ua la jur, sa tu a ra h, ta np a m e d ia n (2/ 1UD). Le b a r Ja la n Ng a g e l Ma d ya a d a la h 11 m e te r.Untuk vo lum e la lu linta s se tia p je nis ke nd a ra a n p a d a Ja la n Ng a g e l Ma d ya sa a t ja m m a suk d a n p ula ng se ko la h se rta nila i d e ra ja d je nuh d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 3.

Da ri ta b e l 3 te rse b ut ta m p a k b a hwa ko nd isi la lu linta s d i rua s te rse b ut m a sih c ukup b a g us ka re na nila i d e ra ja d

je nuhnya m a sih d i b a wa h nila i kritis ya kni 0,85.

4.2 Ana lisa kine rja Sim p a ng Ja la n Ng a g e l Ma d ya

Vo lum e la lu linta s d i Pe rsim p a ng a n Ja la n Ng a g e l Ma d ya d ip e ro le h d a ri ha sil surva i tra ffic c o unting d i p e rsim p a ng a n Ja la n Ng a g e l Ma d ya .Untuk vo lum e la lu linta s se tia p je nis ke nd a ra a n p a d a p e rsim p a ng a n Ja la n Ng a g e l Ma d ya sa a t ja m m a suk (p ukul 06.00 – 07.00) d a n p ula ng Se ko la h (p ukul 13.00 – 14.00) se rta nila i DS d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 4 d a n Ta b e l 5.

Ta b e l 3. Vo lum e La lu Linta s d a n DS p a d a Ja la n Ng a g e l Ma d ya Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m ) Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM

06.00-07.00 Se la ta n 191 346 0 24 0.320

13.00-14.00 Se la ta n 272 441 0 13 0.355

Ta b e l 4. Vo lum e La lu Linta s Sa a t Ja m Ma suk Se ko la h d i Pe rsim p a ng a n Ja la n Ng a g e l Ma d ya 1

Ke nd a ra a n/ ja m A ra h A ra h Be lo k

MC LV HV UM

LT 314 94 0 17

RT 79 67 0 2

Uta ra

ST 132 108 0 23

LT 0 0 0 0

RT 0 0 0 0

Se la ta n

ST 0 0 0 0

LT 0 0 0 0

RT 0 0 0 0

Ba ra t

ST 0 0 0 0

LT 59 238 0 1

RT 765 148 0 39

Tim ur

(8)

Ta b e l 5. Vo lum e La lu Linta s Sa a t Ja m Pula ng Se ko la h d i Pe rsim p a ng a n Ja la n Ng a g e l Ma d ya 1

Ke nd a ra a n/ ja m A ra h A ra h Be lo k

MC LV HV UM

LT 376 131 0 10

RT 110 92 0 3

Uta ra

ST 149 126 0 11

LT 0 0 0 0

RT 0 0 0 0

Se la ta n

ST 0 0 0 0

LT 0 0 0 0

RT 0 0 0 0

Ba ra t

ST 0 0 0 0

LT 123 315 0 2

RT 786 163 0 19

Tim ur

ST 148 147 0 7

Da ri vo lum e ke nd a ra a n p a d a ta b e l d i a ta s, d a p a t d ihitung d e ra ja d ke je nuha n (DS=d e g re e o f sa tura tio n) p e rsim p a ng a n ta k b e rsinya l Ja la n Ng a g e l Ma d ya 1 d e ng a n m e ng g una ka n p ro g ra m KAJI. Da ri ha sil o utp ut p ro g ra m KAJI, nila i (DS=d e g re e o f sa tura tio n) p e rsim p a ng a n p a d a ja m sib uk p a g i ha ri se b e sa r 0.413. Se d a ng ka n nila i DS p e rsim p a ng a n p a d a ja m sib uk sia ng ha ri se b e sa r 0,471. Se hing g a kine rja p e rsim p a ng a n ta k b e rsinya l d i Ja la n Ng a g e l Ma d ya 1 sa a t ini m a sih b a g us d e ng a n nila i DS(=d e g re e o f sa tura tio n) d i b a wa h nila i kritis (0,85).

4.3 Ana lisa a ntria n p e nuruna n

p e num p a ng d i Sa nta C la ra

Ana lisa ini d id a sa rka n p a d a

ko nd isi ya ng a d a d i la p a ng a n. Pe m b a g ia n a na lisa a ntria n m e lip uti:

• Antria n Je nis ke nd a a n se p e d a m o to r

• Antria n Je nis ke nd a a n m o b il

Ana lisa d ila kuka n d e ng a n sa tua n wa ktu :

• p e r 15 m e nit (06.30-06.45)

• p e r sa tu ja m p unc a k (06.00-07.00)

Be rd a sa rka n ko nd isi d i la p a ng a n, siste m a ntria n ya ng te rja d i a d a la h multi c ha nne l sing le p ha se .

Siste m te rse b ut a ka n d ia na lisa se sua i d e ng a n ko nd isi ya ng a d a d i la p a ng a n. a . Ana lisa Antria n Me nurunka n Murid

De ng a n Ke nd a ra a n Se p e d a Mo to r (Sa tua n wa ktu p e r sa tu ja m p unc a k 06.00-07.00)

Be rd a sa rka n ha sil surve i la ng sung , ting ka t p e la ya na n la m a nya m e nurunka n p e num p a ng (μ) a d a la h 3 d e tik p e r se p e d a m o to r a ta u (3600/ 3) = 1200 se p e d a m o to r p e r ja m .Ting ka t ke d a ta ng a n se p e d a m o to r untuk m e ne nurunka n p e num p a ng (λ) a d a la h 55 se p e d a m o to r p e r ja m . Da ri p e rum usa n a ntria n untuk m e to d e multi c ha nne l

sing le p ha se d a n d e ng a n

m e m a sukka n nila i (λ) d a n (μ) p a d a p e rum usa n te rse b ut d ip e ro le h ha sil p a nja ng a ntria n ke nd a ra a n ra ta -ra ta (

q

) = 0.0022 ke nd a ra a n p e r ja m d a n

wa ktu m e nung g u ke nd a ra a n ra ta

-ra ta (w ) = 0.00004 ja m p e r

ke nd a ra a n. Da ri p e rhitung a n m e nunjukka n b a hwa a ntria n d e ng a n

(9)

m e to d e multi c ha nne l sing le p ha se

ha silnya b a ik d im a na ting ka t ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n

(μ). Untuk p e rhitung a n a ntria n

p e nuruna n p e num p a ng p a d a se p e d a m o to r d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 6.

b . Ana lisa Antria n Me nurunka n Murid De ng a n Ke nd a ra a n Mo b il (Sa tua n wa ktu p e r sa tu ja m p unc a k 06.00-07.00)

Be rd a sa rka n ha sil surva i la ng sung , ting ka t p e la ya na n la m a nya m e nurunka n p e num p a ng (μ) a d a la h 8.41 d e tik p e r se p e d a m o to r a ta u (3600/ 8.41) = 428,036 se p e d a m o to r p e r ja m .Ting ka t ke d a ta ng a n m o b il untuk m e nurunka n

p e num p a ng (λ) a d a la h 132 m o b il p e r ja m . Da ri p e rum usa n a ntria n untuk m e to d e multi c ha nne l sing le p ha se

d a n d e ng a n m e m a sukka n nila i (λ) d a n (μ) p a d a p e rum usa n te rse b ut d ip e ro le h ha sil p a nja ng a ntria n ke nd a ra a n ra ta -ra ta (_q) = 0.137 ke nd a ra a n p e r ja m d a n wa ktu m e nung g u ke nd a ra a n ra ta -ra ta (

w

)

= 0.00104 ja m p e r ke nd a ra a n. Da ri p e rhitung a n m e nunjukka n b a hwa a ntria n d e ng a n m e to d e multi c ha nne l sing le p ha se ha silnya b a ik d im a na ting ka t ke d a ta ng a n (λ) <

ting ka t p e la ya na n (μ). Untuk

p e rhitung a n a ntria n p e nuruna n p e num p a ng p a d a se p e d a m o to r d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 7.

Ta b e l 6. Pe rhitung a n Antria n Se p e d a Mo to r De ng a n Me to d e MC SF Ting ka t

Ke d a ta ng -a n (ke nd / ja m )

Ting ka t Pe la ya na n (ke nd / ja m )

Ting ka t Ke g una a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta

-ra ta Da la m A ntria n (ke nd / ja m )

Wa ktu Ra ta -ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(ja m / ke nd )

λ μ ρ = λ/μ

q

)

(

λ

μ

λ

−

w

μ

(

μ

λ

)

λ

−

Ke te ra ng -a n

55 1200 0.0458 0.0022 0.00004 Tid a k a d a

a ntria n Sum b e r : Ha sil Pe rhitung a n

Ta b e l 7. Pe rhitung a n Antria n Mo b il De ng a n Me to d e MC SF Ting ka t

Ke d a ta ng -a n (ke nd / ja m )

Ting ka t Pe la ya n- a n (ke nd / ja m )

Ting ka t Ke g una

- a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta

-ra ta Da la m A ntria n (ke nd / ja m )

Wa ktu Ra ta - ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(ja m / ke nd )

λ

μ

ρ = λ/μ

q

=

) (

λ

μ

λ

− w

=

μ

(

μ

λ

)

λ

−

Ke te ra ng a n

132 428.036 0.3083 0.137 0.00104 Tid a k a d a

a ntria n

(10)

Ta b e l 8. Pe rhitung a n Antria n Se p e d a Mo to r De ng a n Me to d e MC SF Ting ka t

Ke d a ta ng -a n (ke nd / 15

m e nit)

Ting ka t Pe la ya na n

(ke nd / 15 m e nit)

Ting ka t Ke g una

-a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta

-ra ta Da la m A ntria n (ke nd / 15

m e nit)

Wa ktu Ra ta -ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(15 m e nit/ ke nd )

λ

μ

ρ = λ/μ

q

=

) (

λ

μ

λ

−

w

=

μ(μ λ)

−

Ke te ra ng a n

40 283.019 0.141 0.023 0.00058 Tid a k a d a

a ntria n

Sumb e r : Ha sil Pe rhitung a n

c . Ana lisa Antria n Me nurunka n Murid De ng a n Ke nd a ra a n Se p e d a Mo to r (Sa tua n wa ktu p e r 15 m e nit 06.30-06.45)

Be rd a sa rka n ha sil surva i la ng sung , ting ka t p e la ya na n la m a nya m e nurunka n p e num p a ng (μ) a d a la h 3.18 d e tik p e r se p e d a m o to r a ta u ((15x60)/ 3.18) = 283.019 se p e d a m o to r p e r 15 m e nit.Ting ka t ke d a ta ng a n se p e d a m o to r untuk m e ne nurunka n p e num p a ng (λ) a d a la h 40 se p e d a m o to r p e r 15 m e nit. Da ri p e rum usa n a ntria n untuk m e to d e multi c ha nne l sing le p ha se d a n d e ng a n m e m a sukka n nila i (λ) d a n (μ) p a d a p e rum usa n te rse b ut d ip e ro le h ha sil p a nja ng a ntria n

ke nd a ra a n ra ta -ra ta (

q

) = 0.023

ke nd a ra a n p e r ja m d a n wa ktu m e nung g u ke nd a ra a n ra ta -ra ta (

w

) = 0.00058 ja m p e r ke nd a ra a n. Da ri p e rhitung a n m e nunjukka n b a hwa a ntria n d e ng a n m e to d e multi c ha nne l sing le p ha se ha silnya b a ik d im a na ting ka t ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ). Untuk p e rhitung a n a ntria n p e nuruna n p e num p a ng p a d a se p e d a m o to r d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 8.

d . Ana lisa Antria n Me nurunka n Murid De ng a n Ke nd a ra a n Mo b il (Sa tua n wa ktu p e r 15 m e nit 06.30-06.45)

Da ta ya ng d ip e rluka n d a la m a na lisa a ntria n m o d e l ini a d a la h ting ka t ke d a ta ng a n ke nd a ra a n ya ng a ka n m e ng a nta r m urid ke se ko la h (λ) d a n ting ka t p e la ya na n la m a nya d ro p ing p e num p a ng (μ).Da ri surve i d id a p a t ke nd a ra a n ya ng m e nurunka n m urid d e ng a n m e ng g una ka n m o b il a d a la h ya kni 82 m o b ilr p e r 15 m e nit. Be rd a sa rka n ha sil surva i la ng sung , ting ka t p e la ya na n la m a nya m e nurunka n p e num p a ng (μ) a d a la h 7.7 d e tik p e r se p e d a m o to r a ta u ((15x60)/ 7.71) = 116,732 m o b il p e r 15 m e nit.Ting ka t ke d a ta ng a n m o b il untuk m e nurunka n p e num p a ng (λ) a d a la h 82 m o b il p e r 15 m e nit. Da ri p e rum usa n a ntria n untuk m e to d e multi c ha nne l sing le p ha se d a n d e ng a n m e m a sukka n nila i (λ) d a n (μ) p a d a p e rum usa n te rse b ut d ip e ro le h ha sil p a nja ng a ntria n ke nd a ra a n ra ta -ra ta (

q

) = 1,658

ke nd a ra a n p e r ja m d a n wa ktu m e nung g u ke nd a ra a n ra ta -ra ta (

w

) = 0.020 ja m p e r ke nd a ra a n. Da ri p e rhitung a n m e nunjukka n b a hwa a ntria n d e ng a n m e to d e multi c ha nne l sing le p ha se ha silnya b a ik d im a na

(11)

ting ka t ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ). Untuk p e rhitung a n a ntria n p e nuruna n p e num p a ng p a d a se p e d a m o to r d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 9.

Da ri a na lisa d ia ta s, d a p a t d iliha t jum la h ind ivid u ra ta -ra ta d a la m a ntria n untuk ko nd isi p unc a k sa tua n wa ktu p e r 15 m e nit le b ih ting g i d a rip a d a ko nd isi to ta l sa tua n wa ktu p e r sa tu ja m . Ko nd isi sa tua n wa ktu p e r 15 m e nit d a p a t m e m b e rika n info rm a si ya ng le b ih d e ta il m e ng e na i inte rva l wa ktu d a n jum la h ra ta -ra ta ind ivid u d a la m a ntria n. Se c a ra ke se luruha n d isim p ulka n tid a k te rja d i a ntria n.

4.4 Alte rna tif usula n

Be d a sa rka n a na lisa la lu linta s, d ike ta hui nila i d e ra ja d ke je nuha n d a ri

rua s m a up un sim p a ng tid a k te rja d i ke m a c e ta n a ta u nila i DS ≤ 0.85. Da ri a na lisa a ntria n jug a tid a k te rja d i a ntria n a ta u ting ka t ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ). Se c a ra um um untuk ko nd isi sa a t ini rua s ja la n Ng a g e l Ma d ya d a n Sim p a ng Se ko la h Sa nta C la ra tid a k b e rm a sa la h (tid a k a d a ke m a c e ta n d a n a ntria n). Ko nd isi la lu linta s se p e rti ini te rja d i ka re na sud a h a d a p e ng a tura n d a ri p iha k Ke p o lisia n ya ng m e nutup Jl. Ng a g e l Ma d ya m e nja d i sa tu a ra h p a d a p a g i ha ri p ukul 06.00-07.30 se rta sia ng ha ri sa a t siswa p ula ng se ko la h.

Se b a g a i a lte rna tif usula n jika p a d a ko nd isi m e nd a ta ng te rja d i ke m a c e ta n, p e m e c a ha n m a sa la h d ifo kuska n p a d a m a na je m e n la lu linta snya .

Ta b e l 9. Pe rhitung a n Antria n Mo b il De ng a n Me to d e MC SF Ting ka t

Ke d a ta ng a n (ke nd / 15

m e nit)

Ting ka t Pe la ya na n

(ke nd / 15 m e nit)

Ting ka t Ke g una

-a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta

-ra ta Da la m A ntria n (ke nd / 15

m e nit)

Wa ktu Ra ta -ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(15 m e nit/ ke nd )

λ

μ

ρ = λ/μ

=

) (

λ

μ

λ

−

w

=

μ

(

μ

λ

)

λ

−

Ke te ra ng a n

82 116.732 0.702 1.658 0.020 Tid a k a d a

a ntria n

Sumb e r : Ha sil Pe rhitung a n

Ta b e l 10. Vo lum e la lu linta s sa a t ini

Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m ) Wa ktu

MC LV HV UM

06.00-07.00 191 346 0 24

13.00-14.00 272 441 0 13

(12)

Ta b e l 11. Vo lum e la lu linta s se ta la h a d a nya a rm a d a a nta r je m p ut Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m )

Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM

06.00-07.00 Se la ta n

Uta ra

95 96

24 24

0 0

12 12

13.00-14.00 Se la ta n

Uta ra

136 136

30 30

0 0

7 6

Be b e ra p a a lte rna tif usula n

p e rb a ikka n a nta ra la in a d a la h Untuk m e ng ura ng i vo lum e la lu linta s ke nd a ra a n p rib a d i ya ng m e ng a nta rka n siswa ke se ko la h, m a ka p e rlu a d a nya fa silita s a nta r je m p ut ya ng d ike lo la o le h se ko la h. Ha l ini e fe ktif ka re na d e ng a n ke nd a ra a n a nta r je m p ut d a p a t m e m ua t ± 15 siswa d ib a nd ing ka n d e ng a n ke nd a ra a n p rib a d i ya ng m e ng a nta r (ha nya m e m ua t 1-2 siswa ). Ke m ud ia n a d a nya ke b ija ka n d a ri p iha k se ko la h ke p a d a o ra ng tua / wa li m urid , untuk m e nya ra nka n siswa m e ng g una ka n a rm a d a fa silita s a nta r je m p ut ya ng d ike lo la se ko la h.

Me ng a na lisa a ntria n ke nd a ra a n

d e ng a n m o d e l sing le c ha nne l sing le p ha se. Da ta ya ng d ip e rluka n d a la m a na lisa a ntria n m o d e l ini a d a la h ting ka t ke d a ta ng a n ke nd a ra a n ya ng a ka n m e ng a nta r (λ) d a n ting ka t p e la ya na n d a ri ja la n (μ). Untuk te knis m a sing -m a sing a lte rna tif d ije la ska n p a d a sub b a b b e rikut ini :

a . Ana lisa La lu Linta s Se te la h a d a nya Pe ng o p e ra sia n Ke nd a ra a n Anta r Je m p ut Se ko la h

Ana lisa a lte rna tif so lusi d e ng a n fa silita s m o b il p e ng a nta ra n d ib a g i m e nja d i d ua a sum si ya itu : 1). 1 a rm a d a a nta r je m p ut = 15 siswa ; 2). 1 a rm a d a a nta r je m p ut = 10 siswa . Ana lisa p e rhitung a n te knis se c a ra d e ta il a d a la h se b a g a i b e rikut :

a ) Asum si (1 a rm a d a a nta r je m p ut = 15 siswa )

- 1 Mo b il p e num p a ng p e ng a nta r (ke nd a ra a n p rib a d i) = 1 siswa - 1 a rm a d a a nta r je m p ut = 15

siswa

• Ko nd isi vo lum e la lu linta s sa a t ini d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 10.

• Ko nd isi la lu linta s se te la h

a d a nya a rm a d a a nta r je m p ut. Pa d a ko nd isi ini, jum la h ke nd a ra a n ya ng d irub a h ha nya LV ke nd a ra a n p e num p a ng p e ng a nta r siswa . Se d a ng ka n se p e d a m o to r ka re na jum la hnya se d ikit, te ta p d ig una ka n jum la h ke nd a ra a n ko nd isi sa a t ini. Dire nc a na ka n ja la n Ng a g e l Ma d ya 2/ 2 UD. Da ta la lu linta s se te la h a d a nya a rm a d a a nta r je m p ut d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 11.

• Se te la h a d a nya p e rb a ika n a rm a d a a nta r je m p ut, m a ka d a ri a na lisa la lu linta s m e ng g una ka n p ro g ra m KAJI d id a p a t nila i DS ya ng le b ih ke c il d ib a nd ing ka n ko nd isi se b e lum a d a nya a rm a d a a nta r je m p ut. Se le ng ka p nya d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 12.

b ) Asum si (1 a rm a d a a nta r je m p ut = 10 siswa )

- 1 Mo b il p e num p a ng p e ng a nta r (ke nd a ra a n p rib a d i) = 1 siswa

- 1 a rm a d a a nta r je m p ut = 10 siswa

•Ko nd isi vo lum e la lu linta s sa a t ini d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 13.

(13)

Ko nd isi la lu linta s se te la h a d a nya a rm a d a a nta r je m p ut. Pa d a ko nd isi ini, jum la h ke nd a ra a n ya ng d irub a h ha nya LV ke nd a ra a n p e num p a ng p e ng a nta r siswa . Se d a ng ka n se p e d a m o to r ka re na jum la hnya se d ikit, te ta p d ig una ka n jum la h ke nd a ra a n ko nd isi sa a t ini. Dire nc a na ka n ja la n Ng a g e l Ma d ya 2/ 2 UD. Da ta la lu linta s se te la h a d a nya a rm a d a

a nta r je m p ut d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 14.

•Se te la h a d a nya p e rb a ika n

a rm a d a a nta r je m p ut, m a ka d a ri a na lisa la lu linta s m e ng g una ka n p ro g ra m KAJI d id a p a t nila i DS ya ng le b ih ke c il d ib a nd ing ka n ko nd isi se b e lum a d a nya a rm a d a a nta r je m p ut. Se le ng ka p nya d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 15.

Ta b e l 12. Vo lum e La lu Linta s Da n DS Se ta la h Ad a nya Arm a d a Anta r Je m p ut Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m )

Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM

06.00-07.00 Se la ta n

Uta ra

95 96

24 24

0 0

12 0.133

13.00-14.00 Se la ta n

Uta ra

136 136

30 30

0 0

6 0.145

Ta b e l 13. Vo lum e la lu linta s sa a t ini

Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m ) Wa ktu

MC LV HV UM

06.00-07.00 191 346 0 24

13.00-14.00 272 441 0 13

Ta b e l 14. Vo lum e La lu Linta s Se te la h Ad a nya Arm a d a Anta r Je m p ut

Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m )

Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM

06.00-07.00 Se la ta n

Uta ra

95 96

35 35

0 0

12 12

13.00-14.00 Se la ta n

Uta ra

136 136

45 45

0 0

7 6

Ta b e l 15. Vo lum e La lu Linta s Da n DS Se ta la h Ad a nya Arm a d a Anta r Je m p ut Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m )

Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM

06.00-07.00 Se la ta n

Uta ra

95 96

35 35

0 0

12 12

0.139

13.00-14.00 Se la ta n

Uta ra

136 136

45 45

0 0

6 0.153

(14)

Ta b e l 16. Pe rhitung a n Antria n Untuk Ke nd a ra a n Anta r Je m p ut De ng a n Me to d e SC SF

Ting ka t Ke d a ta ng a n

(ke nd / ja m )

Ting ka t Pe la ya na n (ke nd / ja m )

Ting ka t Ke g una a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta - ra ta

Da la m A ntria n (ke nd / ja m )

Wa ktu Ra ta -ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(ja m / ke nd )

λ

μ

ρ = λ/μ

q

) (

λ

μ

λ

−

w

μ

(

μ

λ

)

λ

−

Ke te ra ng -a n

24 428.036 0.0561 0.00333 0.000139 o k !

Sumb e r : Ha sil Pe rhitung a n

Ta b e l 17. Pe rhitung a n Antria n Untuk Ke nd a ra a n Anta r Je m p ut De ng a n Me to d e SC SF

Ting ka t Ke d a ta ng a n

(ke nd / ja m )

Ting ka t Pe la ya na n (ke nd / ja m )

Ting ka t Ke g una a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta - ra ta

Da la m A ntria n (ke nd / ja m )

Wa ktu Ra ta -ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(ja m / ke nd )

λ

μ

ρ = λ/μ

q

=

) (

λ

μ

λ

− w

=

μ

(

μ

λ

)

λ

−

Ke te ra ng -a n

35 428.036 0.0818 0.007282 0.000208 o k !

b . Ana lisa Antria n Se te la h a d a nya Pe ng o p e ra sia n Ke nd a ra a n Anta r Je m p ut Se ko la h

Da ta ya ng d ip e rluka n d a la m a na lisa a ntria n m e to d e ini a d a la h ting ka t ke d a ta ng a n ke nd a ra a n ya ng a ka n m e ng a nta rka n siswa (λ) d a n ting ka t p e la ya na n d a ri ja la n Ng a g e l Ma d ya (μ). Pa d a a na lisa ini ha nya m e liha t jum la h ke nd a ra a n ring a n (ke nd a ra a n m o b il).

a ) Asum si (1 a rm a d a a nta r je m p ut = 15 siswa )

Ha sil surve i m e nunjukka n b a hwa jum la h ke nd a ra a n ya ng a ka n m e ng a nta rka n siswa a d a la h 24 ke nd a ra a n p e r ja m . Dip e ro le h ting ka t ke d a ta ng a n m o b il a nta r je m p ut ya ng a ka n m e ng a nta rka n

siswa ya kni 24 ke nd a ra a n p e r ja m . Be rd a sa rka n ha sil surva i, ting ka t p e la ya na n Ja la n Ng a g e l Ma d ya

(μ) a d a la h 8.41 d e tik p e r

ke nd a ra a n a ta u (3600/ 8.41) = 428.036 ke nd a ra a n p e r ja m .Da ri p e rum usa n a ntria n untuk m e to d e

sing le c ha nne l sing le p ha se d a n d e ng a n m e m a sukka n nila i (λ) d a n (μ) p a d a p e rum usa n te rse b ut d ip e ro le h ha sil p a nja ng a ntria n

ke nd a ra a n ra ta -ra ta (_q ) =

0.00333 ke nd a ra a n p e r ja m d a n wa ktu m e nung g u ke nd a ra a n ra ta -ra ta (w ) = 0.000139 ja m p e r

ke nd a ra a n a ta u 0.5004 d e tik p e r ke nd a ra a n. Da ri p e rhitung a n m e nunjukka n b a hwa siste m a ntria n untuk m o b il p e ng a nta r siswa m a sih b a g us d im a na ting ka t

(15)

ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ). Untuk p e rhitung a n a ntria n ke nd a ra a n ro d a a nta r je m p ut se ko la h d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 16.

Da ri ha sil p e rhitung a n se te la h a d a nya fa silia ts a nta r je m p ut ya ng d ike lo la p iha k se ko la h, d id a p a t wa ktu ra ta -ra ta p e la ng g a n a ntria n m e nurun d a ri 3.744 d e tik p e r ke nd a ra a n m e nja d i 0.5004 d e tik p e r ke nd a ra a n.

b ) Asum si (1 a rm a d a a nta r je m p ut = 10 siswa )

sing le c ha nne l sing le p ha se d a n d e ng a n m e m a sukka n nila i (λ) d a n (μ) p a d a p e rum usa n te rse b ut d ip e ro le h ha sil p a nja ng a ntria n

ke nd a ra a n ra ta -ra ta (

q

) =

0.007282 ke nd a ra a n p e r ja m d a n wa ktu m e nung g u ke nd a ra a n ra ta -ra ta (w ) = 0.000208 ja m p e r

ke nd a ra a n a ta u 0.74 d e tik p e r ke nd a ra a n. Da ri p e rhitung a n m e nunjukka n b a hwa siste m a ntria n untuk m o b il p e ng a nta r siswa m a sih b a g us d im a na ting ka t

ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t

p e la ya na n (μ). Untuk p e rhitung a n a ntria n ke nd a ra a n ro d a a nta r je m p ut se ko la h d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 17.

5. Ke sim p ula n

Se te la h d ila kuka n a na lisa d a p a t d ita rik ke sim p ula n:

p e a k ho ur a d a la h p a d a p ukul 13.00-14.00. Ko nd isi ini te rja d i p a d a sa a t ja m p ula ng siswa Se ko la h Sa nta C la ra . b .De ra ja d Je nuh a ta u De g re e o f

d e ng a n nila i DS(=d e g re e o f

sa tura tio n) d i b a wa h nila i kritis (0,85). c . De ra ja d ke je nuha n (DS=d e g re e o f

sa tura tio n) p e rsim p a ng a n ta k

b e rsinya l Ja la n Ng a g e l Ma d ya d e ng a n m e ng g una ka n p ro g ra m KAJI, d id a p a t nila i DS(=d e g re e o f sa tura tio n) p e rsim p a ng a n p a d a ja m sib uk p a g i ha ri se b e sa r 0.413. Se d a ng ka n nila i DS p e rsim p a ng a n p a d a ja m sib uk sia ng ha ri se b e sa r 0,471. Se hing g a kine rja p e rsim p a ng a n ta k b e rsinya l d i Ja la n Ng a g e l Ma d ya 1 sa a t ini m a sih b a g us d e ng a n nila i DS(=d e g re e o f sa tura tio n) d i b a wa h nila i kritis (0,85).

d . Da ri a na lisa a ntria n, se c a ra

ke se luruha n d isim p ulka n ko nd isi a ntria n m a sih b a g us. Nila i ting ka t ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ).

e . Alte rna tif p e nye le sa ia n m a sa la h ya ng d iusulka n a d a la h d e ng a n m e ng o p e ra sika n a rm a d a a nta r je m p ut siswa . De ng a n m a na je m e n ini d a p a t m e ng ura ng i vo lum e la lu linta s sa a t m e nje la ng m a suk se ko la h d a n ke lua r se ko la h.

(16)

6. Da fta r Pusta ka

Da ja n, Anto n.1986. Pe ng a nta r Me to d e Sta tistik. Jilid 1. Ja ka rta : Pusta ka LP3ES

Iria wa n, N, Astuti, S.P, Me ng o la h Da ta Sta tistik d e ng a n Mud a h Me ng g una ka n Minita b 14,

Pe ne rb it And i Yo g ya ka rta Mo rlo k, E.K, (1995), Pe ng a nta r te knik

d a n Pe re nc a na a n Tra nsp o rta si,

Pe ne rb it Erla ng g a .

Sug iyo no , (2005), Sta tistika untuk

Pe ne litia n, Pe ne rb it Alfa b e tha Ba nd ung .

Ta m in, O .Z, (2000), Pe re nc a na a n d a n Pe mo d e la n Tra nsp o rta si,Ed isi ke - 2,Pe ne rb it ITB Ba nd ung .

(1)

ting ka t ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ). Untuk p e rhitung a n a ntria n p e nuruna n p e num p a ng p a d a se p e d a m o to r d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 9.

4.4 Alte rna tif usula n

Be d a sa rka n a na lisa la lu linta s, d ike ta hui nila i d e ra ja d ke je nuha n d a ri

Se b a g a i a lte rna tif usula n jika p a d a ko nd isi m e nd a ta ng te rja d i ke m a c e ta n, p e m e c a ha n m a sa la h d ifo kuska n p a d a m a na je m e n la lu linta snya .

Ta b e l 9. Pe rhitung a n Antria n Mo b il De ng a n Me to d e MC SF Ting ka t

Ke d a ta ng a n (ke nd / 15

m e nit)

Ting ka t Pe la ya na n

(ke nd / 15 m e nit)

Ting ka t Ke g una

-a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta

-ra ta Da la m A ntria n (ke nd / 15

m e nit)

Wa ktu Ra ta -ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(15 m e nit/ ke nd )

λ

μ

ρ = λ/μ

=

) (

λ

μ

λ

−

w

=

μ

(

μ

λ

)

λ

−

Ke te ra ng a n

82 116.732 0.702 1.658 0.020 Tid a k a d a

a ntria n Sumb e r : Ha sil Pe rhitung a n

Ta b e l 10. Vo lum e la lu linta s sa a t ini

Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m ) Wa ktu

MC LV HV UM

06.00-07.00 191 346 0 24

13.00-14.00 272 441 0 13

(2)

Ta b e l 11. Vo lum e la lu linta s se ta la h a d a nya a rm a d a a nta r je m p ut Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m )

Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM 06.00-07.00 Se la ta n

Uta ra

95 96

24 24

0 0

12 12 13.00-14.00 Se la ta n

Uta ra

136 136

30 30

0 0

7 6

Be b e ra p a a lte rna tif usula n

Me ng a na lisa a ntria n ke nd a ra a n d e ng a n m o d e l sing le c ha nne l sing le p ha se. Da ta ya ng d ip e rluka n d a la m a na lisa a ntria n m o d e l ini a d a la h ting ka t ke d a ta ng a n ke nd a ra a n ya ng a ka n m e ng a nta r (λ) d a n ting ka t p e la ya na n d a ri ja la n (μ). Untuk te knis m a sing -m a sing a lte rna tif d ije la ska n p a d a sub b a b b e rikut ini :

a . Ana lisa La lu Linta s Se te la h a d a nya Pe ng o p e ra sia n Ke nd a ra a n Anta r Je m p ut Se ko la h

a ) Asum si (1 a rm a d a a nta r je m p ut = 15 siswa )

- 1 Mo b il p e num p a ng p e ng a nta r (ke nd a ra a n p rib a d i) = 1 siswa - 1 a rm a d a a nta r je m p ut = 15

siswa

• Ko nd isi vo lum e la lu linta s sa a t ini d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 10. • Ko nd isi la lu linta s se te la h

b ) Asum si (1 a rm a d a a nta r je m p ut = 10 siswa )

- 1 Mo b il p e num p a ng p e ng a nta r (ke nd a ra a n p rib a d i) = 1 siswa

- 1 a rm a d a a nta r je m p ut = 10 siswa •Ko nd isi vo lum e la lu linta s sa a t ini

(3)

a nta r je m p ut d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 14.

•Se te la h a d a nya p e rb a ika n a rm a d a a nta r je m p ut, m a ka d a ri a na lisa la lu linta s m e ng g una ka n p ro g ra m KAJI d id a p a t nila i DS ya ng le b ih ke c il d ib a nd ing ka n ko nd isi se b e lum a d a nya a rm a d a a nta r je m p ut. Se le ng ka p nya d a p a t d iliha t p a d a ta b e l 15.

Ta b e l 12. Vo lum e La lu Linta s Da n DS Se ta la h Ad a nya Arm a d a Anta r Je m p ut Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m )

Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM

06.00-07.00 Se la ta n Uta ra

95 96

24 24

0 0

12 0.133

13.00-14.00 Se la ta n Uta ra

136 136

30 30

0 0

6 0.145

Ta b e l 13. Vo lum e la lu linta s sa a t ini

Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m ) Wa ktu

MC LV HV UM

06.00-07.00 191 346 0 24

13.00-14.00 272 441 0 13

Ta b e l 14. Vo lum e La lu Linta s Se te la h Ad a nya Arm a d a Anta r Je m p ut

Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m )

Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM

06.00-07.00 Se la ta n

Uta ra

95 96

35 35

0 0

12 12

13.00-14.00 Se la ta n

Uta ra

136 136

45 45

0 0

7 6

Ta b e l 15. Vo lum e La lu Linta s Da n DS Se ta la h Ad a nya Arm a d a Anta r Je m p ut Vo lum e (ke nd a ra a n/ ja m )

Wa ktu A ra h ke

MC LV HV UM

06.00-07.00 Se la ta n

Uta ra

95 96

35 35

0 0

12 12

0.139

13.00-14.00 Se la ta n

Uta ra

136 136

45 45

0 0

6 0.153

(4)

Ta b e l 16. Pe rhitung a n Antria n Untuk Ke nd a ra a n Anta r Je m p ut De ng a n Me to d e SC SF

Ting ka t Ke d a ta ng a n

(ke nd / ja m )

Ting ka t Pe la ya na n (ke nd / ja m )

Ting ka t Ke g una a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta - ra ta

Da la m A ntria n (ke nd / ja m )

Wa ktu Ra ta -ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(ja m / ke nd )

λ

μ

ρ = λ/μ

q

) (

λ

μ

λ

−

w

μ

(

μ

λ

)

λ

−

Ke te ra ng -a n

24 428.036 0.0561 0.00333 0.000139 o k !

Sumb e r : Ha sil Pe rhitung a n

Ta b e l 17. Pe rhitung a n Antria n Untuk Ke nd a ra a n Anta r Je m p ut De ng a n Me to d e SC SF

Ting ka t Ke d a ta ng a n

(ke nd / ja m )

Ting ka t Pe la ya na n (ke nd / ja m )

Ting ka t Ke g una a n

Jum la h Ind ivid u Ra ta - ra ta

Da la m A ntria n (ke nd / ja m )

Wa ktu Ra ta -ra ta Pe la ng g a n Da la m A ntria n

(ja m / ke nd )

λ

μ

ρ = λ/μ

q

=

) (

λ

μ

λ

− w

=

μ

(

μ

λ

)

λ

−

Ke te ra ng -a n

35 428.036 0.0818 0.007282 0.000208 o k !

b . Ana lisa Antria n Se te la h a d a nya Pe ng o p e ra sia n Ke nd a ra a n Anta r Je m p ut Se ko la h

a ) Asum si (1 a rm a d a a nta r je m p ut = 15 siswa )

siswa ya kni 24 ke nd a ra a n p e r ja m . Be rd a sa rka n ha sil surva i, ting ka t p e la ya na n Ja la n Ng a g e l Ma d ya (μ) a d a la h 8.41 d e tik p e r ke nd a ra a n a ta u (3600/ 8.41) = 428.036 ke nd a ra a n p e r ja m .Da ri p e rum usa n a ntria n untuk m e to d e sing le c ha nne l sing le p ha se d a n d e ng a n m e m a sukka n nila i (λ) d a n (μ) p a d a p e rum usa n te rse b ut d ip e ro le h ha sil p a nja ng a ntria n ke nd a ra a n ra ta -ra ta (_q ) = 0.00333 ke nd a ra a n p e r ja m d a n wa ktu m e nung g u ke nd a ra a n ra ta -ra ta (w ) = 0.000139 ja m p e r

ke nd a ra a n a ta u 0.5004 d e tik p e r ke nd a ra a n. Da ri p e rhitung a n m e nunjukka n b a hwa siste m a ntria n untuk m o b il p e ng a nta r siswa m a sih b a g us d im a na ting ka t

(5)

ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ). Untuk p e rhitung a n a ntria n ke nd a ra a n ro d a a nta r je m p ut se ko la h d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 16.

b ) Asum si (1 a rm a d a a nta r je m p ut = 10 siswa )

Be rd a sa rka n ha sil surve i, ting ka t p e la ya na n Ja la n Ng a g e l Ma d ya (μ) a d a la h 8.41 d e tik p e r ke nd a ra a n a ta u (3600/ 8.41) = 428.036 ke nd a ra a n p e r ja m .Da ri p e rum usa n a ntria n untuk m e to d e sing le c ha nne l sing le p ha se d a n d e ng a n m e m a sukka n nila i (λ) d a n (μ) p a d a p e rum usa n te rse b ut d ip e ro le h ha sil p a nja ng a ntria n ke nd a ra a n ra ta -ra ta (

q

) = 0.007282 ke nd a ra a n p e r ja m d a n wa ktu m e nung g u ke nd a ra a n ra ta -ra ta (w ) = 0.000208 ja m p e r

ke nd a ra a n a ta u 0.74 d e tik p e r ke nd a ra a n. Da ri p e rhitung a n m e nunjukka n b a hwa siste m a ntria n untuk m o b il p e ng a nta r siswa m a sih b a g us d im a na ting ka t ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ). Untuk p e rhitung a n a ntria n ke nd a ra a n ro d a a nta r je m p ut se ko la h d a p a t d iliha t p a d a Ta b e l 17.

5. Ke sim p ula n

Se te la h d ila kuka n a na lisa d a p a t d ita rik ke sim p ula n:

a .Vo lum e la lu linta s ja la n Ng a g e l Ma d ya sa a t p e a k ho ur te rja d i p a d a p ukul 06.00-07.00. Ini te rja d i p a d a sa a t ja m m a suk siswa Se ko la h Sa nta C la ra . Pa d a Sia ng ha ri vo lum e la lu linta s p e a k ho ur a d a la h p a d a p ukul 13.00-14.00. Ko nd isi ini te rja d i p a d a sa a t ja m p ula ng siswa Se ko la h Sa nta C la ra . b .De ra ja d Je nuh a ta u De g re e o f

Sa tura tio n (DS) rua s ja la n Ng a g e l Ma d ya p a d a ko nd isi sa a t ini a d a la h 0.320 untuk ko nd isi la lu linta s p a g i ha ri se rta 0.355 untuk ko nd isi la l linta s sia ng ha ri. Se hing g a kine rja rua s Ja la n Ng a g e l Ma d ya sa a t ini m a sih b a g us d e ng a n nila i DS(=d e g re e o f sa tura tio n) d i b a wa h nila i kritis (0,85). c . De ra ja d ke je nuha n (DS=d e g re e o f

sa tura tio n) p e rsim p a ng a n ta k b e rsinya l Ja la n Ng a g e l Ma d ya d e ng a n m e ng g una ka n p ro g ra m KAJI, d id a p a t nila i DS(=d e g re e o f sa tura tio n) p e rsim p a ng a n p a d a ja m sib uk p a g i ha ri se b e sa r 0.413. Se d a ng ka n nila i DS p e rsim p a ng a n p a d a ja m sib uk sia ng ha ri se b e sa r 0,471. Se hing g a kine rja p e rsim p a ng a n ta k b e rsinya l d i Ja la n Ng a g e l Ma d ya 1 sa a t ini m a sih b a g us d e ng a n nila i DS(=d e g re e o f sa tura tio n) d i b a wa h nila i kritis (0,85).

d . Da ri a na lisa a ntria n, se c a ra ke se luruha n d isim p ulka n ko nd isi a ntria n m a sih b a g us. Nila i ting ka t ke d a ta ng a n (λ) < ting ka t p e la ya na n (μ).

(6)

6. Da fta r Pusta ka

Da ja n, Anto n.1986. Pe ng a nta r Me to d e Sta tistik. Jilid 1. Ja ka rta : Pusta ka LP3ES

Iria wa n, N, Astuti, S.P, Me ng o la h Da ta Sta tistik d e ng a n Mud a h Me ng g una ka n Minita b 14, Pe ne rb it And i Yo g ya ka rta Mo rlo k, E.K, (1995), Pe ng a nta r te knik

d a n Pe re nc a na a n Tra nsp o rta si, Pe ne rb it Erla ng g a .

Sug iyo no , (2005), Sta tistika untuk Pe ne litia n, Pe ne rb it Alfa b e tha Ba nd ung .

Ta m in, O .Z, (2000), Pe re nc a na a n d a n Pe mo d e la n Tra nsp o rta si,Ed isi ke - 2,Pe ne rb it ITB Ba nd ung .