Gel Pengharum Ruangan Dengan Pewangi Minyak Melati dan Fiksatif Minyak Akar Wangi
Lampiran 1. Bagan alir pembuatan basis gel pengharum ruangan
Akuades
Dipanaskan sampai suhu 75℃
Karagenan
Gelatin
Diaduk hingga homogen
Natrium
benzoat
Diturunkan suhu hingga 65℃
Propilen
Diaduk hingga homogen
glikol
Dituang ke dalam cetakan gel
Dibiarkan pada suhu ruang
hingga mengeras
Bentuk sediaan gel
47
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. Bagan alir pembuatan gel pengharum ruangan
Akuades
Dipanaskan sampai suhu 75℃
Karagenan
Gelatin
Natrium
benzoat
Diaduk hingga homogen
Diturunkan suhu hingga 65℃
Propilen
glikol
Diaduk hingga homogen
Minyak
melati
Diaduk hingga homogen
minyak Akar
wangi
Dituangkan ke dalam cetakan
Dibiarkan pada suhu ruang
hingga mengeras
Gel pengharum
ruangan
48
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3. Lembar penilaian uji kesukaan (Hedonic test)
Lembar Penilaian Uji Kesukaan (Hedonic Test) terhadap Gel Pengharum
Ruangan
Nama :
Umur :
Instruksi : Berikan penilaian anda tentang aroma wangi terhadap empat
sediaan gel pengharum ruangan yang diuji berikut ini.
Penilaian
1%
2%
4%
6%
Keterangan:
Nilai 5 = Sangat Suka (SS)
Nilai 4 = Suka (S)
Nilai 3 = Cukup Suka (CS)
Nilai 2 = Kurang Suka (KS)
Nilai 1 = Tidak Suka
Sukarelawan
(
)
49
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 4. Lembar penilaian Uji Ketahanan Wangi Gel Pengharum Ruangan
Lembar Penilaian Uji Kesukaan (Hedonic Test) terhadap Kekuatan Wangi Gel
Pengharum Ruangan
Nama :
Umur :
Instruksi : Berikan penilaian anda tentang aroma wangi terhadap empat
sediaan gel pengharum ruangan yang diuji berikut ini.
Penilaian
0,5 %
1%
1,5 %
2%
Keterangan:
Nilai 5 = Sama Wangi
Nilai 4 = Agak Kurang Wangi
Nilai 3 = Kurang Wangi
Nilai 2 = Sangat Kurang Wangi
Nilai 1 = Tidak Wangi
Sukarelawan
(
)
50
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 5. Sertifikat minyak melati
51
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Sertifikat minyak akar wangi
52
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Lanjutan
53
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 7. Gambar minyak melati
54
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. Gambar minyak akar wangi
55
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. Gambar gel pengharum ruangan
56
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. Gambar sediaan gel pengharum ruangan setelah penyimpanan
selama 4 minggu pada ruangan suhu kamar
57
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 11. Gambar sediaan gel pengharum ruangan setelah penyimpanan
selama 4 minggu pada ruangan AC
58
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 12.
Gambar sediaan gel pengharum ruangan setelah penyimpanan
selama 4 minggu pada ruangan suhu kamar yang diberi kipas
angin
59
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. Perhitungan Nilai Uji Kestabilan Gel
Sineresis (%) = M0 – Mi x 100 %
M0
Keterangan : Mo = berat mula – mula
Mi = berat akhir
Formula F1
Sineresis (%) = M0 – Mi x 100 %
M0
= 90,59 – 88,23x 100 %
90,59
= 2,6 %
Formula F2
Sineresis (%) = M0 – Mi x 100 %
M0
= 91,85 – 90,71x 100 %
91,85
= 1,2 %
Formula F3
Sineresis (%) = M0 – Mi x 100 %
M0
= 92,75 – 91,93x 100 %
92,75
= 0,8 %
Keterangan:
F1 : Formula gel dengan perbandingan Karagenan : Gelatin sebesar 50 : 50
F2 : Formula gel dengan perbandingan Karagenan : Gelatin sebesar 60 : 40
F3 : Formula gel dengan perbandingan Karagenan : Gelatin sebesar 70 : 30
60
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. Rumus Perhitungan Nilai Uji Kesukaan
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
P �̅ − ( ,
�̅ =
∑ �� = ��
S =
2
�
∑��
S = √�
. � / √�) ≅
%
��−�̅ 2
�
Keterangan:
n
: Banyak panelis
S2
: Keseragaman nilai kesukaan
1,96 : Koefisien standar deviasi pada taraf 95%
�̅
: Nilai kesukaan rata-rata
Xi
: Nilai dari panelis ke i, dimana i = 1,2,3,...,n
S
: Simpangan baku nilai kesukaan
P
: Tingkat kepercayaan
μ
: Rentang nilai
61
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 15. Perhitungan hasil uji kesukaan ( hedonik) pemilihan wangi terbaik
dari 4 sediaan dengan memvariasikan minyak akar wangi
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 3 + 3 + 2 + 2 +.....+ 3
25
= 66
25
= 2,64
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
− ,
2+
− ,
2 +⋯+
2
− ,
9,74
25
= 0,38
S = √�
=√ ,
= 0, 62
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
. � / √�) ≅
) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
P (2, 62 −0,24 )≤ � ≤ ( 2,62 + 0,24)
. ,
%
/√
)
%
P (2, 39 ) ≤ � ≤ ( 2,88)
62
Universitas Sumatera Utara
Formula A2
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 3 + 3 + 4 +.....+ 4
25
= 95
25
= 3,8
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
=
=
�
− , 2+ − , 2+
− , 2+
− , 2+⋯+ − , 2
4
25
= 0,16
S = √�
=√ ,
= 0, 4
P �̅ − ( ,
P
, −( ,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
. , /√
) ≤�≤
P (3,8− 0,15 ) ≤ � ≤ ( 3,8 + 0,15)
. � / √�) ≅
, +( ,
. , /√
%
)
%
P (3, 64 ) ≤ � ≤ ( 3,95)
63
Universitas Sumatera Utara
Formula A3
�̅ =
∑��=��
�
= 2 + 2 + 2 + 2 +.....+ 2
25
= 57
25
= 2,28
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
4,88
25
= 0,19
S = √�
=√ ,
= 0, 44
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (2, 28−0,86 ) ≤ � ≤ ( 2,62 + 0,86)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (1, 41 ) ≤ � ≤ ( 3,14)
64
Universitas Sumatera Utara
Formula A4
�̅ =
∑��=��
�
= 3 + 2 + 2 + 3 +.....+ 3
25
= 56
25
= 2,24
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
4,55
25
= 0,18
S = √�
=√ ,
= 0, 42
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (2, 24−0,16 ) ≤ � ≤ ( 2,24 + 0,16)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (2, 07 ) ≤ � ≤ ( 2,4)
65
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 16. Perhitungan persentase penguapan zat cair
% Penguapan zat cair = M0-M4x100%
M0
Keterangan : Mo = Berat mula-mula
M4 = Berat gel setelah 4 minggu
Perhitungan persentase total penguapan zat cair pada ruangansuhu kamar
Formula A1 = 90,23 – 48,04 x 100 % = 46,75 %
90,23
Formula A2 = 91,11 – 50,25 x 100 % = 44,84 %
91,11
Formula A3 = 92,03 – 48,02 x 100 % = 47,82 %
92,03
Formula A4 = 90,07 – 46,76 x 100 % = 48,08 %
90,07
Perhitungan persentase total penguapan zat cair pada ruangan AC
Formula A1 = 94,15 – 46,25 x 100 % = 50,87 %
94,15
Formula A2 = 93,23 – 48,02 x 100 % = 48,49 %
92,23
Formula A3 = 92,03 – 44,08 x 100 % = 52,10 %
92,03
Formula A4 = 92,07 – 46,77 x 100 % = 49,20 %
92,07
66
Universitas Sumatera Utara
Perhitungan persentase total penguapan zat cair pada ruangan suhu kamar yang
diberi kipas angin
Formula A1 = 93,05 – 20,75 x 100 % = 77,70 %
93,05
Formula A2 = 94,13 – 22,82 x 100 % = 75,75 %
94,13
Formula A3= 92,03 – 18,08 x 100 % = 80,35 %
92,03
Formula A4= 92,07 – 16,37 x 100 % = 82,22 %
92,07
67
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 17. Perhitungan persentase bobot gel sisa dari sediaan gel pengahrum
ruangan
Persen bobot gel sisa = Bobot gel minggu ke-n (Mn)x 100 %
Bobot gel minggu ke-0 (M0)
Keterangan : M0 = Bobot awal gel pengharum ruangan
Mn = Bobot gel saat penimbangan
Perhitungan persentase bobot gel sisa pada ruangan suhu kamar
Formula A1
Minggu 1 = 82,54 x 100 % = 91,47 %
90,23
Minggu 2 = 73,30 x 100 % = 81,23 %
90,23
Minggu 3 = 61,11 x 100 % = 67,72 %
90,23
Minggu 4 = 48,04 x 100 % = 53, 24 %
90,23
Formula A2
Minggu 1 = 82,21 x 100 % = 90,23 %
91,11
Minggu 2 = 72,05 x 100 % = 79,08 %
91,11
Minggu 3 = 63,07 x 100 % = 69,22 %
91,11
Minggu 4 = 50,25 x 100 % = 55,15 %
91,11
68
Universitas Sumatera Utara
Formula A3
Minggu 1 = 81,97 x 100 % = 89,06 %
92,03
Minggu 2 = 72,11 x 100 % = 78,35 %
92,03
Minggu 3 = 67,27 x 100 % = 67,66 %
92,03
Minggu 4 = 48,02 x 100 % = 52,17 %
92,03
Formula 4
Minggu 1 = 81,71 x 100 % = 90,71 %
90,07
Minggu 2 = 71,72 x 100 % = 79,62 %
90,07
Minggu 3 = 61,69 x 100 % = 68,49 %
90,07
Minggu 4 = 46,76, x 100 % = 51,91 %
90,07
Perhitungan persentase bobot gel sisa pada ruangan AC
Formula A1
Minggu 1 = 83,84 x 100 % = 89,04 %
94,15
Minggu 2 = 71,40 x 100 % = 75,83 %
94,15
69
Universitas Sumatera Utara
Minggu 3 = 60,51 x 100 % = 64,26 %
94,15
Minggu 4 = 46,25 x 100 % = 49, 12 %
94,15
Formula A2
Minggu 1 = 83,51 x 100 % = 89,57 %
93,23
Minggu 2 = 72,01 x 100 % = 77,23 %
93,23
Minggu 3 = 63,09 x 100 % = 67,67 %
93,23
Minggu 4 = 48,02 x 100 % = 55,50 %
93,23
Formula A3
Minggu 1 = 80,17 x 100 % = 87,11 %
92,03
Minggu 2 = 69,71 x 100 % = 75,16 %
92,03
Minggu 3 = 57,87 x 100 % = 62,88 %
92,03
Minggu 4 = 44,08 x 100 % = 47,89 %
92,03
Formula 4
Minggu 1 = 81,31 x 100 % = 88,31 %
92,07
70
Universitas Sumatera Utara
Minggu 2 = 70,82 x 100 % = 76,91 %
92,07
Minggu 3 = 58,39 x 100 % = 63,41 %
92,07
Minggu 4 = 46,77, x 100 % = 50,79 %
92,07
Perhitungan persentase bobot gel sisa pada ruangan suhu kamar yang diberi kipas
angin.
Formula A1
Minggu 1 = 78,07 x 100 % = 83,90 %
93,05
Minggu 2 = 58,04 x 100 % = 62,37 %
93,05
Minggu 3 = 34,01 x 100 % = 36,55 %
93,05
Minggu 4 = 20,75 x 100 % = 22, 29 %
93,05
Formula A2
Minggu 1 = 78,17 x 100 % = 83,04 %
94,13
Minggu 2 = 59,32 x 100 % = 63,01 %
94,13
Minggu 3 = 38,41 x 100 % = 40,80 %
94,13
Minggu 4 = 22,82 x 100 % = 24,24 %
94,13
71
Universitas Sumatera Utara
Formula A3
Minggu 1 = 66,19 x 100 % = 71,92 %
92,03
Minggu 2 = 42,81 x 100 % = 46,51 %
92,03
Minggu 3 = 25,67 x 100 % = 27,89 %
92,03
Minggu 4 = 18,08 x 100 % = 19,64 %
92,03
Formula 4
Minggu 1 = 67,24 x 100 % = 73,03 %
92,07
Minggu 2 = 43,23 x 100 % = 46,95 %
92,07
Minggu 3 = 27,22 x 100 % = 29,56 %
92,07
Minggu 4 = 16,37, x 100 % = 17,77 %
92,07
72
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 18. Hasil uji ketahanan wangi pada ruangan suhu kamar
Minggu pertama
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 4 + 4 + 4 +.....+ 5
25
= 109
25
= 4,36
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
5,75
25
= 0,23
S = √�
=√ ,
= 0, 47
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (4, 36−0,18 ) ≤ � ≤ ( 4,36 + 0,18)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (4, 17 ) ≤ � ≤ ( 4,54)
73
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 18. (lanjutan)
Minggu kedua
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 4 + 3 + 3 +.....+ 4
25
= 90
25
= 3,6
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
=
=
�
− , 2+ − , 2+
− , 2+
− , 2+⋯+ − , 2
6
25
= 0,24
S = √�
=√ ,
= 0, 48
P �̅ − ( ,
P
, −( ,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (3, 6−0,48 ) ≤ � ≤ ( 3,6 + 0,48)
. � / √�) ≅
, +( ,
. ,
√
%
)
%
P (3, 41 ) ≤ � ≤ ( 3,78)
74
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 18. (lanjutran)
Minggu ketiga
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 2 + 2 + 3 + 2 +.....+ 3
25
= 48
25
= 1,92
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
=
=
�
− ,
2+
− ,
2+
2+
− ,
− ,
2 +⋯+
− ,
2
11,83
25
= 0,47
S = √�
=√ ,
= 0, 68
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (1, 92−0,26 ) ≤ � ≤ ( 1,92 + 0,26)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (1, 65 ) ≤ � ≤ ( 2,18)
75
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 18. (lanjutan)
Minggu keempat
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 1 + 1 + 1 + 1 +.....+ 1
25
= 30
25
= 1,2
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− , 2+ − , 2+
=
=
− , 2+
− , 2+⋯+ − , 2
4
25
= 0,16
S = √�
=√ ,
= 0, 4
P �̅ − ( ,
P
, −( ,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
. , /√
) ≤�≤
P (1, 2 − 0,15 ) ≤ � ≤ ( 1,2 + 0,15)
. � / √�) ≅
, +( ,
. , √
%
)
%
P (1, 04 ) ≤ � ≤ ( 1,35)
76
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 19. Hasil uji ketahanan wangi pada ruangan AC
Minggu pertama
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 4 + 4 + 4 +.....+ 4
25
= 108
25
= 4,32
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
7,43
25
= 0,29
S = √�
=√ ,
= 0, 54
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (4, 32−0,21 ) ≤ � ≤ ( 4,32 + 0,21)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (4, 10 ) ≤ � ≤ ( 4,53)
77
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 19. (lanjutan)
Minggu kedua
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 3 + 3 + 4 +.....+ 3
25
= 88
25
= 3,52
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
6,23
25
= 0,24
S = √�
=√ ,
= 0, 49
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (3, 52−0,19 ) ≤ � ≤ ( 3,52 + 0,19)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (3, 32 ) ≤ � ≤ ( 3,71)
78
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 19. (lanjutan)
Minggu ketiga
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 3 + 2 + 2 + 2 +.....+ 2
25
= 51
25
= 2,04
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
2,95
25
= 0,11
S = √�
=√ ,
= 0, 34
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (2, 04−0,13 ) ≤ � ≤ ( 2,04 + 0,13)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (1, 90 ) ≤ � ≤ ( 2,17)
79
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 19. (lanjutan)
Minggu keempat
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 2 + 1 + 1 + 1 +.....+ 1
25
= 26
25
= 1,04
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
0,95
25
= 0,03
S = √�
=√ ,
= 0, 19
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (1, 04−0,07 ) ≤ � ≤ ( 1,04 + 0,07)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (0, 96 ) ≤ � ≤ ( 1,11)
80
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 20. Hasil uji ketahanan wangi pada ruangan suhu kamar yang diberi
kipas angin.
Minggu pertama
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 4 + 4 + 4 +.....+ 5
25
= 102
25
= 4,08
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
3,82
25
= 0,15
S = √�
=√ ,
= 0, 39
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (4, 08−0,15 ) ≤ � ≤ ( 4,08 + 0,15)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (3, 92 ) ≤ � ≤ ( 4,23)
81
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 20. (lanjutan)
Minggu kedua
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 3 + 3 + 2 + 2 +.....+ 2
25
= 71
25
= 2,84
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
5,34
25
= 0,21
S = √�
=√ ,
= 0, 46
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (2, 84 −0,18 ) ≤ � ≤ ( 2,84 + 0,18)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (2,65 ) ≤ � ≤ ( 3,02)
82
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 20. (lanjutan)
Minggu ketiga
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 2 + 2 + 3 + 2 +.....+ 2
25
= 40
25
= 1,60
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
=
=
�
− ,
2+
− ,
2+
2+
− ,
− ,
2 +⋯+
− ,
2
6
25
= 0,24
S = √�
=√ ,
= 0, 48
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (1,60−0,19 ) ≤ � ≤ ( 1,60 + 0,19)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (1, 41 ) ≤ � ≤ ( 1,79)
83
Universitas Sumatera Utara
Akuades
Dipanaskan sampai suhu 75℃
Karagenan
Gelatin
Diaduk hingga homogen
Natrium
benzoat
Diturunkan suhu hingga 65℃
Propilen
Diaduk hingga homogen
glikol
Dituang ke dalam cetakan gel
Dibiarkan pada suhu ruang
hingga mengeras
Bentuk sediaan gel
47
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. Bagan alir pembuatan gel pengharum ruangan
Akuades
Dipanaskan sampai suhu 75℃
Karagenan
Gelatin
Natrium
benzoat
Diaduk hingga homogen
Diturunkan suhu hingga 65℃
Propilen
glikol
Diaduk hingga homogen
Minyak
melati
Diaduk hingga homogen
minyak Akar
wangi
Dituangkan ke dalam cetakan
Dibiarkan pada suhu ruang
hingga mengeras
Gel pengharum
ruangan
48
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3. Lembar penilaian uji kesukaan (Hedonic test)
Lembar Penilaian Uji Kesukaan (Hedonic Test) terhadap Gel Pengharum
Ruangan
Nama :
Umur :
Instruksi : Berikan penilaian anda tentang aroma wangi terhadap empat
sediaan gel pengharum ruangan yang diuji berikut ini.
Penilaian
1%
2%
4%
6%
Keterangan:
Nilai 5 = Sangat Suka (SS)
Nilai 4 = Suka (S)
Nilai 3 = Cukup Suka (CS)
Nilai 2 = Kurang Suka (KS)
Nilai 1 = Tidak Suka
Sukarelawan
(
)
49
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 4. Lembar penilaian Uji Ketahanan Wangi Gel Pengharum Ruangan
Lembar Penilaian Uji Kesukaan (Hedonic Test) terhadap Kekuatan Wangi Gel
Pengharum Ruangan
Nama :
Umur :
Instruksi : Berikan penilaian anda tentang aroma wangi terhadap empat
sediaan gel pengharum ruangan yang diuji berikut ini.
Penilaian
0,5 %
1%
1,5 %
2%
Keterangan:
Nilai 5 = Sama Wangi
Nilai 4 = Agak Kurang Wangi
Nilai 3 = Kurang Wangi
Nilai 2 = Sangat Kurang Wangi
Nilai 1 = Tidak Wangi
Sukarelawan
(
)
50
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 5. Sertifikat minyak melati
51
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Sertifikat minyak akar wangi
52
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Lanjutan
53
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 7. Gambar minyak melati
54
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. Gambar minyak akar wangi
55
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. Gambar gel pengharum ruangan
56
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. Gambar sediaan gel pengharum ruangan setelah penyimpanan
selama 4 minggu pada ruangan suhu kamar
57
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 11. Gambar sediaan gel pengharum ruangan setelah penyimpanan
selama 4 minggu pada ruangan AC
58
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 12.
Gambar sediaan gel pengharum ruangan setelah penyimpanan
selama 4 minggu pada ruangan suhu kamar yang diberi kipas
angin
59
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. Perhitungan Nilai Uji Kestabilan Gel
Sineresis (%) = M0 – Mi x 100 %
M0
Keterangan : Mo = berat mula – mula
Mi = berat akhir
Formula F1
Sineresis (%) = M0 – Mi x 100 %
M0
= 90,59 – 88,23x 100 %
90,59
= 2,6 %
Formula F2
Sineresis (%) = M0 – Mi x 100 %
M0
= 91,85 – 90,71x 100 %
91,85
= 1,2 %
Formula F3
Sineresis (%) = M0 – Mi x 100 %
M0
= 92,75 – 91,93x 100 %
92,75
= 0,8 %
Keterangan:
F1 : Formula gel dengan perbandingan Karagenan : Gelatin sebesar 50 : 50
F2 : Formula gel dengan perbandingan Karagenan : Gelatin sebesar 60 : 40
F3 : Formula gel dengan perbandingan Karagenan : Gelatin sebesar 70 : 30
60
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. Rumus Perhitungan Nilai Uji Kesukaan
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
P �̅ − ( ,
�̅ =
∑ �� = ��
S =
2
�
∑��
S = √�
. � / √�) ≅
%
��−�̅ 2
�
Keterangan:
n
: Banyak panelis
S2
: Keseragaman nilai kesukaan
1,96 : Koefisien standar deviasi pada taraf 95%
�̅
: Nilai kesukaan rata-rata
Xi
: Nilai dari panelis ke i, dimana i = 1,2,3,...,n
S
: Simpangan baku nilai kesukaan
P
: Tingkat kepercayaan
μ
: Rentang nilai
61
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 15. Perhitungan hasil uji kesukaan ( hedonik) pemilihan wangi terbaik
dari 4 sediaan dengan memvariasikan minyak akar wangi
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 3 + 3 + 2 + 2 +.....+ 3
25
= 66
25
= 2,64
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
− ,
2+
− ,
2 +⋯+
2
− ,
9,74
25
= 0,38
S = √�
=√ ,
= 0, 62
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
. � / √�) ≅
) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
P (2, 62 −0,24 )≤ � ≤ ( 2,62 + 0,24)
. ,
%
/√
)
%
P (2, 39 ) ≤ � ≤ ( 2,88)
62
Universitas Sumatera Utara
Formula A2
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 3 + 3 + 4 +.....+ 4
25
= 95
25
= 3,8
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
=
=
�
− , 2+ − , 2+
− , 2+
− , 2+⋯+ − , 2
4
25
= 0,16
S = √�
=√ ,
= 0, 4
P �̅ − ( ,
P
, −( ,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
. , /√
) ≤�≤
P (3,8− 0,15 ) ≤ � ≤ ( 3,8 + 0,15)
. � / √�) ≅
, +( ,
. , /√
%
)
%
P (3, 64 ) ≤ � ≤ ( 3,95)
63
Universitas Sumatera Utara
Formula A3
�̅ =
∑��=��
�
= 2 + 2 + 2 + 2 +.....+ 2
25
= 57
25
= 2,28
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
4,88
25
= 0,19
S = √�
=√ ,
= 0, 44
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (2, 28−0,86 ) ≤ � ≤ ( 2,62 + 0,86)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (1, 41 ) ≤ � ≤ ( 3,14)
64
Universitas Sumatera Utara
Formula A4
�̅ =
∑��=��
�
= 3 + 2 + 2 + 3 +.....+ 3
25
= 56
25
= 2,24
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
4,55
25
= 0,18
S = √�
=√ ,
= 0, 42
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (2, 24−0,16 ) ≤ � ≤ ( 2,24 + 0,16)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (2, 07 ) ≤ � ≤ ( 2,4)
65
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 16. Perhitungan persentase penguapan zat cair
% Penguapan zat cair = M0-M4x100%
M0
Keterangan : Mo = Berat mula-mula
M4 = Berat gel setelah 4 minggu
Perhitungan persentase total penguapan zat cair pada ruangansuhu kamar
Formula A1 = 90,23 – 48,04 x 100 % = 46,75 %
90,23
Formula A2 = 91,11 – 50,25 x 100 % = 44,84 %
91,11
Formula A3 = 92,03 – 48,02 x 100 % = 47,82 %
92,03
Formula A4 = 90,07 – 46,76 x 100 % = 48,08 %
90,07
Perhitungan persentase total penguapan zat cair pada ruangan AC
Formula A1 = 94,15 – 46,25 x 100 % = 50,87 %
94,15
Formula A2 = 93,23 – 48,02 x 100 % = 48,49 %
92,23
Formula A3 = 92,03 – 44,08 x 100 % = 52,10 %
92,03
Formula A4 = 92,07 – 46,77 x 100 % = 49,20 %
92,07
66
Universitas Sumatera Utara
Perhitungan persentase total penguapan zat cair pada ruangan suhu kamar yang
diberi kipas angin
Formula A1 = 93,05 – 20,75 x 100 % = 77,70 %
93,05
Formula A2 = 94,13 – 22,82 x 100 % = 75,75 %
94,13
Formula A3= 92,03 – 18,08 x 100 % = 80,35 %
92,03
Formula A4= 92,07 – 16,37 x 100 % = 82,22 %
92,07
67
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 17. Perhitungan persentase bobot gel sisa dari sediaan gel pengahrum
ruangan
Persen bobot gel sisa = Bobot gel minggu ke-n (Mn)x 100 %
Bobot gel minggu ke-0 (M0)
Keterangan : M0 = Bobot awal gel pengharum ruangan
Mn = Bobot gel saat penimbangan
Perhitungan persentase bobot gel sisa pada ruangan suhu kamar
Formula A1
Minggu 1 = 82,54 x 100 % = 91,47 %
90,23
Minggu 2 = 73,30 x 100 % = 81,23 %
90,23
Minggu 3 = 61,11 x 100 % = 67,72 %
90,23
Minggu 4 = 48,04 x 100 % = 53, 24 %
90,23
Formula A2
Minggu 1 = 82,21 x 100 % = 90,23 %
91,11
Minggu 2 = 72,05 x 100 % = 79,08 %
91,11
Minggu 3 = 63,07 x 100 % = 69,22 %
91,11
Minggu 4 = 50,25 x 100 % = 55,15 %
91,11
68
Universitas Sumatera Utara
Formula A3
Minggu 1 = 81,97 x 100 % = 89,06 %
92,03
Minggu 2 = 72,11 x 100 % = 78,35 %
92,03
Minggu 3 = 67,27 x 100 % = 67,66 %
92,03
Minggu 4 = 48,02 x 100 % = 52,17 %
92,03
Formula 4
Minggu 1 = 81,71 x 100 % = 90,71 %
90,07
Minggu 2 = 71,72 x 100 % = 79,62 %
90,07
Minggu 3 = 61,69 x 100 % = 68,49 %
90,07
Minggu 4 = 46,76, x 100 % = 51,91 %
90,07
Perhitungan persentase bobot gel sisa pada ruangan AC
Formula A1
Minggu 1 = 83,84 x 100 % = 89,04 %
94,15
Minggu 2 = 71,40 x 100 % = 75,83 %
94,15
69
Universitas Sumatera Utara
Minggu 3 = 60,51 x 100 % = 64,26 %
94,15
Minggu 4 = 46,25 x 100 % = 49, 12 %
94,15
Formula A2
Minggu 1 = 83,51 x 100 % = 89,57 %
93,23
Minggu 2 = 72,01 x 100 % = 77,23 %
93,23
Minggu 3 = 63,09 x 100 % = 67,67 %
93,23
Minggu 4 = 48,02 x 100 % = 55,50 %
93,23
Formula A3
Minggu 1 = 80,17 x 100 % = 87,11 %
92,03
Minggu 2 = 69,71 x 100 % = 75,16 %
92,03
Minggu 3 = 57,87 x 100 % = 62,88 %
92,03
Minggu 4 = 44,08 x 100 % = 47,89 %
92,03
Formula 4
Minggu 1 = 81,31 x 100 % = 88,31 %
92,07
70
Universitas Sumatera Utara
Minggu 2 = 70,82 x 100 % = 76,91 %
92,07
Minggu 3 = 58,39 x 100 % = 63,41 %
92,07
Minggu 4 = 46,77, x 100 % = 50,79 %
92,07
Perhitungan persentase bobot gel sisa pada ruangan suhu kamar yang diberi kipas
angin.
Formula A1
Minggu 1 = 78,07 x 100 % = 83,90 %
93,05
Minggu 2 = 58,04 x 100 % = 62,37 %
93,05
Minggu 3 = 34,01 x 100 % = 36,55 %
93,05
Minggu 4 = 20,75 x 100 % = 22, 29 %
93,05
Formula A2
Minggu 1 = 78,17 x 100 % = 83,04 %
94,13
Minggu 2 = 59,32 x 100 % = 63,01 %
94,13
Minggu 3 = 38,41 x 100 % = 40,80 %
94,13
Minggu 4 = 22,82 x 100 % = 24,24 %
94,13
71
Universitas Sumatera Utara
Formula A3
Minggu 1 = 66,19 x 100 % = 71,92 %
92,03
Minggu 2 = 42,81 x 100 % = 46,51 %
92,03
Minggu 3 = 25,67 x 100 % = 27,89 %
92,03
Minggu 4 = 18,08 x 100 % = 19,64 %
92,03
Formula 4
Minggu 1 = 67,24 x 100 % = 73,03 %
92,07
Minggu 2 = 43,23 x 100 % = 46,95 %
92,07
Minggu 3 = 27,22 x 100 % = 29,56 %
92,07
Minggu 4 = 16,37, x 100 % = 17,77 %
92,07
72
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 18. Hasil uji ketahanan wangi pada ruangan suhu kamar
Minggu pertama
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 4 + 4 + 4 +.....+ 5
25
= 109
25
= 4,36
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
5,75
25
= 0,23
S = √�
=√ ,
= 0, 47
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (4, 36−0,18 ) ≤ � ≤ ( 4,36 + 0,18)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (4, 17 ) ≤ � ≤ ( 4,54)
73
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 18. (lanjutan)
Minggu kedua
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 4 + 3 + 3 +.....+ 4
25
= 90
25
= 3,6
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
=
=
�
− , 2+ − , 2+
− , 2+
− , 2+⋯+ − , 2
6
25
= 0,24
S = √�
=√ ,
= 0, 48
P �̅ − ( ,
P
, −( ,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (3, 6−0,48 ) ≤ � ≤ ( 3,6 + 0,48)
. � / √�) ≅
, +( ,
. ,
√
%
)
%
P (3, 41 ) ≤ � ≤ ( 3,78)
74
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 18. (lanjutran)
Minggu ketiga
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 2 + 2 + 3 + 2 +.....+ 3
25
= 48
25
= 1,92
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
=
=
�
− ,
2+
− ,
2+
2+
− ,
− ,
2 +⋯+
− ,
2
11,83
25
= 0,47
S = √�
=√ ,
= 0, 68
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (1, 92−0,26 ) ≤ � ≤ ( 1,92 + 0,26)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (1, 65 ) ≤ � ≤ ( 2,18)
75
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 18. (lanjutan)
Minggu keempat
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 1 + 1 + 1 + 1 +.....+ 1
25
= 30
25
= 1,2
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− , 2+ − , 2+
=
=
− , 2+
− , 2+⋯+ − , 2
4
25
= 0,16
S = √�
=√ ,
= 0, 4
P �̅ − ( ,
P
, −( ,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
. , /√
) ≤�≤
P (1, 2 − 0,15 ) ≤ � ≤ ( 1,2 + 0,15)
. � / √�) ≅
, +( ,
. , √
%
)
%
P (1, 04 ) ≤ � ≤ ( 1,35)
76
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 19. Hasil uji ketahanan wangi pada ruangan AC
Minggu pertama
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 4 + 4 + 4 +.....+ 4
25
= 108
25
= 4,32
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
7,43
25
= 0,29
S = √�
=√ ,
= 0, 54
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (4, 32−0,21 ) ≤ � ≤ ( 4,32 + 0,21)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (4, 10 ) ≤ � ≤ ( 4,53)
77
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 19. (lanjutan)
Minggu kedua
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 3 + 3 + 4 +.....+ 3
25
= 88
25
= 3,52
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
6,23
25
= 0,24
S = √�
=√ ,
= 0, 49
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (3, 52−0,19 ) ≤ � ≤ ( 3,52 + 0,19)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (3, 32 ) ≤ � ≤ ( 3,71)
78
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 19. (lanjutan)
Minggu ketiga
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 3 + 2 + 2 + 2 +.....+ 2
25
= 51
25
= 2,04
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
2,95
25
= 0,11
S = √�
=√ ,
= 0, 34
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (2, 04−0,13 ) ≤ � ≤ ( 2,04 + 0,13)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (1, 90 ) ≤ � ≤ ( 2,17)
79
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 19. (lanjutan)
Minggu keempat
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 2 + 1 + 1 + 1 +.....+ 1
25
= 26
25
= 1,04
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
0,95
25
= 0,03
S = √�
=√ ,
= 0, 19
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (1, 04−0,07 ) ≤ � ≤ ( 1,04 + 0,07)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (0, 96 ) ≤ � ≤ ( 1,11)
80
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 20. Hasil uji ketahanan wangi pada ruangan suhu kamar yang diberi
kipas angin.
Minggu pertama
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 4 + 4 + 4 + 4 +.....+ 5
25
= 102
25
= 4,08
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
3,82
25
= 0,15
S = √�
=√ ,
= 0, 39
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (4, 08−0,15 ) ≤ � ≤ ( 4,08 + 0,15)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (3, 92 ) ≤ � ≤ ( 4,23)
81
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 20. (lanjutan)
Minggu kedua
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 3 + 3 + 2 + 2 +.....+ 2
25
= 71
25
= 2,84
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
�
− ,
=
=
2+
− ,
2+
2+
− ,
2 +⋯+
− ,
− ,
2
5,34
25
= 0,21
S = √�
=√ ,
= 0, 46
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (2, 84 −0,18 ) ≤ � ≤ ( 2,84 + 0,18)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (2,65 ) ≤ � ≤ ( 3,02)
82
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 20. (lanjutan)
Minggu ketiga
Formula A1
�̅ =
∑��=��
�
= 2 + 2 + 3 + 2 +.....+ 2
25
= 40
25
= 1,60
S =
2
∑�� ��−�̅ 2
=
=
�
− ,
2+
− ,
2+
2+
− ,
− ,
2 +⋯+
− ,
2
6
25
= 0,24
S = √�
=√ ,
= 0, 48
P �̅ − ( ,
P
,
. � / √�) ≤ � ≤ �̅ + ( ,
−( ,
. ,
/√
) ≤�≤
P (1,60−0,19 ) ≤ � ≤ ( 1,60 + 0,19)
,
. � / √�) ≅
+( ,
. ,
%
√
)
%
P (1, 41 ) ≤ � ≤ ( 1,79)
83
Universitas Sumatera Utara