Pengaruh Perbandingan Sari Batang Sereh Dengan Sari Jahe Dan Konsentrasi Serbuk Gula Aren Terhadap Mutu Serbuk Minuman Penyegar Sereh
FK = 566,33 KK = 1,017%
4 G
4,2042 4,2649 8,4691 4,2346 S
3 G
3
4,2290 4,2659 8,4950 4,2475 S
3 G
4
4,2828 4,3175 8,6003 4,3002 S
4 G
1
4,1842 4,2414 8,4256 4,2128 S
4 G
2
4,3109 4,2866 8,5976 4,2988 S
3
3 G
4,3689 4,3610
8,7299 4,3650
S
4 G
4
4,3710 4,3725 8,7435 4,3717
Total 134,6202 Rataan 4,2069
Daftar sidik ragam kadar air (%)
SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 0,3222 0,0215 11,74 ** 2,35 3,41 S
3 0,1714 0,0571 31,23 ** 3,63 5,29
G
3 0,1064 0,0355 19,38 ** 3,63 5,29 G Lin 1 0,1019 0,1019 55,73 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0019 0,0019 1,05 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,0025 0,0025 1,37 tn 4,49 8,53 SxG 9 0,0445 0,0049 2,70 * 2,54 3,78 Galat
16 0,0293 0,0018 Total 31 0,3515 Keterangan:
2
4,1339 4,2089 8,3428 4,1714 S
Lampiran 1.
2 G
Data pengamatan kadar air (%)
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II
S
1 G 1 4,0257 4,0024 8,0281 4,0141
S
1 G
2
4,0537 4,0176 8,0713 4,0356 S
1 G 3 4,3075 4,1709 8,4784 4,2392
S
1 G 4 4,3079 4,1976 8,5055 4,2528
S
1
1
4,0981 4,1244
8,2225 4,1112
S
2 G
2
4,1203 4,1617 8,2820 4,1410 S
2 G
3
4,1254 4,1857 8,3111 4,1555 S
2 G
4
4,1272 4,1904 8,3176 4,1588 S
3 G
- = sangat nyata
- = Nyata tn = tidak nyata
16 0,0029 0,0002 Total 31 0,2429 Keterangan:
4 G
3 G
2
1,0849 1,0937 2,1786 1,0893
S
3 G
3
1,1691 1,1838 2,3529 1,1765
S
3 G 4 1,2523 1,2556
2,5080 1,2540 S
4 G 1 1,0424 1,0592
2,1016 1,0508 S
2
1,0443 1,0465 2,0908 1,0454
1,0709 1,1265 2,1974 1,0987
S
4 G
3
1,1506 1,1610 2,3115 1,1558
S
4 G 4 1,2791 1,2712
2,5502 1,2751 Total 36,3444
Rataan 1,1359
Daftar sidik ragam kadar abu (%)
SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 0,2400 0,0160 87,19 ** 2,35 3,41 S
3 0,0025 0,0008 4,57 * 3,63 5,29 G 3 0,2332 0,0777 423,57 ** 3,63 5,29 G Lin 1 0,2265 0,2265 1234,09 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0044 0,0044 24,03 ** 4,49 8,53 G Kub 1 0,0023 0,0023 12,59 ** 4,49 8,53 SxG 9 0,0043 0,0005 2,59 * 2,54 3,78 Galat
S
1
Lampiran 2.
4
Data pengamatan kadar abu (%) Perlakuan
Ulangan Total Rataan
I II S
1 G 1 1,0253 1,0272
2,0525 1,0283 S
1 G 2 1,0559 1,0280
2,0839 1,0420 S
1 G
3
1,1593 1,1784 2,3377 1,1688
S
1 G
1,2496 1,2460 2,4956 1,2478
3 G
S
2 G
1
1,0287 1,0309 2,0596 1,0298
S
2 G 2 1,0786 1,0625
2,1411 1,0705 S
2 G 3 1,1817 1,2015
2,3833 1,1916 S
2 G
4
1,2564 1,2433 2,4998 1,2499
S
- = sangat nyata
- = Nyata
Keterangan: FK = 105,47
2
1,6747 1,8660 3,5407 1,7704 S
3 G
3
1,7434 2,0041 3,7475 1,8738 S
3 G
4
1,8759 2,1439 4,0198 2,0099 S
4 G
1
1,7272 1,7135 3,4407 1,7204 S
4 G
1,8592 1,7207 3,5800 1,7900 S
3 G
4 G
3
1,8757 2,0057 3,8814 1,9407 S
4 G
4
2,0098 2,0098 4,0196 2,0098 Total 58,0948
Rataan 1,8155 Daftar sidik ragam total asam (%)
SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 0,6305 0,0420 2,95 * 2,35 3,41
S 3 0,0426 0,0142 1,00 tn 3,63 5,29 G 3 0,5729 0,1910 13,40 ** 3,63 5,29
G Lin 1 0,5693 0,5693 39,94 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0031 0,0031 0,22 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,0004 0,0004 0,03 tn 4,49 8,53
SxG 9 0,0150 0,0017 0,12 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,2281 0,0143 Total 31 0,8586
2
1,5999 1,7323 3,3322 1,6661 S
Lampiran 3.
S
Data pengamatan total asam (%) Perlakuan
Ulangan Total Rataan
I II S
1 G 1 1,6040 1,5989 3,2029 1,6015
S
1 G
2
1,7377 1,6077 3,3454 1,6727 S
1 G 3 1,8710 1,7152 3,5862 1,7931
S
1 G 4 2,1289 1,8674 3,9963 1,9981
2 G
1
1
1,6011 1,6068 3,2080 1,6040 S
2 G
2
1,8550 1,6076 3,4626 1,7313 S
2 G
3
1,8704 1,8757 3,7461 1,8730 S
2 G
4
2,1100 1,8753 3,9853 1,9927 S
3 G
- = sangat nyata
- = nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 109.181,31
2
2
58,0195 57,1755 115,1950 57,5975 S
3 G
3
59,2480 59,3211 118,5691 59,2845 S
3 G
4
60,6530 60,7961 121,4491 60,7245 S
4 G
1
58,4635 57,6420 116,1055 58,0527 S
4 G
59,4293 58,5666 117,9959 58,9979 S
56,2171 56,5006 112,7177 56,3588 S
4 G
3
60,4445 59,0493 119,4938 59,7469 S
4 G
4
61,4472 61,5790 123,0262 61,5131 Total 1869,1714
Rataan 58,4116
Daftar sidik ragam total padatan terlarut (
o
Brix) SK db JK KT F hit. F.05 F.01
Perlakuan 15 82,3549 5,4903 2,57 * 2,35 3,41 S 3 17,2487 5,7496 2,69 tn 3,63 5,29
G 3 63,0494 21,0165 9,84 ** 3,63 5,29 G Lin 1 62,7797 62,7797 29,40 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,1773 0,1773 0,08 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,0923 0,0923 0,04 tn 4,49 8,53
SxG 9 2,0568 0,2285 0,11 tn 2,54 3,78 Galat 16 34,1639 2,1352 Total 31 116,5188
3 G
1
Lampiran 4.
59,7967 57,7389 117,5356 58,7678 S
Data pengamatan total padatan terlarut (
o
Brix) Perlakuan
Ulangan Total Rataan
I II S
1 G
1 57,6764 54,2305 111,9068 55,9534
S
1 G
2
58,2716 55,5771 113,8488 56,9244 S
1 G
3
1 G
4 60,3401 58,0093 118,3494 59,1747
3 G
S
2 G
1
54,4934 57,8236 112,3170 56,1585 S
2 G
2
55,9612 58,1088 114,0700 57,0350 S
2 G
3
56,6444 60,0423 116,6866 58,3433 S
2 G
4
58,5315 61,3734 119,9049 59,9524 S
- = sangat nyata
- = nyata tn = tidak nyata
16 1,8735 0,1171 Total 31 9,2924
70,8573 70,6374 141,4947 70,7474 S
70,8245 70,5198 141,3443 70,6721 S
3 G
3
71,5067 71,3421 142,8488 71,4244 S
3 G
4
72,4910 71,4371 143,9281 71,9640 S
4 G
1
70,9306 70,8200 141,7506 70,8753 S
4 G
2
4 G
3 G
3
71,5512 71,7528
143,3040 71,6520
S
4 G
4
71,9255 71,5803 143,5058 71,7529
Total 2272,6567 Rataan 71,0205
Daftar sidik ragam daya larut (%)
SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 7,4189 0,4946 4,2240 ** 2,35 3,41 S
3 1,2081 0,4027 3,4392 tn 3,63 5,29
G
3 5,7813 1,9271 16,4581 ** 3,63 5,29 G Lin 1 5,2296 5,2296 44,6622 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0552 0,0552 0,4714 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,4965 0,4965 4,2406 tn 4,49 8,53 SxG 9 0,4295 0,0477 0,4076 tn 2,54 3,78 Galat
2
70,8169 70,2459 141,0628 70,5314 S
Lampiran 5.
2 G
Data pengamatan daya larut (%)
Perlakuan Ulangan Total Rataan
I II
S
1 G 1 70,7827 69,9133 140,6961 70,3480
S
1 G
2
70,8110 70,1785 140,9895 70,4948 S
1 G 3 71,2699 70,7409 142,0108 71,0054
S
1 G 4 71,3249 71,0500 142,3748 71,1874
S
1
1
70,7999 70,2938
141,0937 70,5468
S
2 G
2
70,8138 70,4063 141,2201 70,6101 S
2 G
3
71,3031 71,1486 142,4517 71,2258 S
2 G
4
71,3468 71,2342 142,5810 71,2905 S
3 G
- = sangat nyata tn = tidak nyata
KK = 7,427%
0,0628 0,0611 0,1239 0,0620 S
3 G
3
0,0542 0,0449 0,0991 0,0495 S
3 G
4
0,0477 0,0441 0,0917 0,0459 S
4 G
1
0,0809 0,0826 0,1635 0,0818 S
4 G
2
4 G
2
3
0,0508 0,0501 0,1009 0,0504 S
4 G
4
0,0468 0,0243 0,0711 0,0355 Total 1,9531
Rataan 0,0610 Daftar sidik ragam kecepatan larut (g/s)
SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 0,007248 0,000483 23,52 ** 2,35 3,41 S
3 0,000196 0,000065 3,18 tn 3,63 5,29
G
3 0,006927 0,002309 112,36 ** 3,63 5,29 G Lin 1 0,006680 0,006680 325,05 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,000244 0,000244 11,87 ** 4,49 8,53 G Kub 1 0,000004 0,000004 0,17 tn 4,49 8,53 SxG 9 0,000126 0,000014 0,68 tn 2,54 3,78 Galat
16 0,000329 0,000021 Total 31 0,007577
Keterangan: FK = 0,12
0,0640 0,0616 0,1256 0,0628 S
3 G
Lampiran 6.
2 G
Data pengamatan kecepatan larut (g/s) Perlakuan
Ulangan Total Rataan
I II S
1 G 1 0,0884 0,0844 0,1728 0,0864
S
1 G
2
0,0680 0,0667 0,1346 0,0673 S
1 G 3 0,0537 0,0546 0,1082 0,0541
S
1 G 4 0,0469 0,0457 0,0926 0,0463
S
1
0,0824 0,0817 0,1640 0,0820 S
0,0847 0,0816 0,1663 0,0831 S
2 G
2
0,0661 0,0640 0,1301 0,0650 S
2 G
3
0,0558 0,0541 0,1099 0,0550 S
2 G
4
0,0483 0,0504 0,0987 0,0494 S
3 G
1
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Lampiran 7.
Data pengamatan nilai organoleptik skor warna Ulangan
Perlakuan Total Rataan
I II 3,40 3,40 6,80 3,40
S G
1
1
3,53 3,93 7,46 3,73 S G
1
2
3,60 3,60 7,20 3,60 S
1 G
3
3,46 3,60 7,06 3,53 S
1 G
4
3,46 4,40 7,86 3,93 S G
2
1
3,73 3,86 7,60 3,80 S G
2
2
3,33 3,53 6,86 3,43 S
2 G
3
3,26 3,40 6,66 3,33 S
2 G
4
4,06 4,13 8,20 4,10 S G
3
1
3,86 3,66 7,53 3,76 S
3 G
2
3,26 3,26 6,53 3,26 S G
3
3
3,33 3,40 6,73 3,36 S
3 G
4
4,06 4,06 8,13 4,06 S
4 G
1
3,46 3,73 7,20 3,60 S G
4
2
3,46 3,46 6,93 3,46 S
4 G
3
3,40 3,46 6,86 3,43 S
4 G
4 Total 115,66
Rataan 3,61
Daftar sidik ragam nilai organoleptikskor warna SK db JK KT F hit. F.05 F.01 15 2,03 0,13 3,46 2,35 3,41
- Perlakuan S
3 0,02 0,00 0,22 tn 3,63 5,29 3 1,19 0,39 10,18 3,63 5,29
- G G Lin
1 1,10 ** 1,10 28,18 4,49 8,53 G Kuad 1 0,03 0,03 0,80 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,06 0,06 1,57 tn 4,49 8,53
SxG 9 0,81 0,09 2,31 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,62 0,04
Total 31 2,65 Keterangan:
FK = 418,09 KK = 5,47%
- = sangat nyata tn = tidak nyata
FK = 360,46 KK = 2,65%
2
2
3,33 3,26 6,60 3,30 S
3 G
3
3,20 3,20 6,40 3,20 S
3 G
4
3,20 3,26 6,46 3,23 S
4 G
1
3,26 3,26 6,53 3,26 S
4 G
3,13 3,13 6,26 3,13 S
3,33 3,33 6,66 3,33 S
4 G
3
3,26 3,20 6,46 3,23 S
4 G
4
3,06 3,26 6,33 3,16 Total 107,40
Rataan 3,35
Daftar sidik ragam nilai organoleptik hedonik aroma SK Db JK KT F hit. F.05 F.01
Perlakuan 15 0,714 0,048 6,02 ** 2,35 3,41 S 3 0,581 0,194 24,49 ** 3,63 5,29
G 3 0,083 0,027 3,48 tn 3,63 5,29 G Lin 1 0,078 0,078 9,86 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,001 0,001 0,16 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,003 0,003 0,42 tn 4,49 8,53
SxG 9 0,050 0,006 0,70 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,1267 0,008
Total 31 0,841 Keterangan:
3 G
1
Lampiran 8.
1 G
Data pengamatan nilai organoleptik hedonik aroma Perlakuan
Ulangan Total Rataan
I II S
1 G
1
3,60 3,73 7,33 3,66 S
1 G
2
3,53 3,66 7,20 3,60 S
1 G
3
3,40 3,66 7,06 3,53 S
4
3 G
3,33 3,46 6,80 3,40 S
2 G
1
3,40 3,53 6,93 3,46 S
2 G
2
3,33 3,46 6,80 3,40 S
2 G
3
3,40 3,40 6,80 3,40 S
2 G
4
3,26 3,46 6,73 3,36 S
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 411,85
4 G
3 G
2
3,53 3,53 7,06 3,53 S
3 G
3
3,66 3,53 7,20 3,60 S
3 G
4
3,93 3,80 7,73 3,86 S
4 G
1
3,40 3,26 6,66 3,33 S
2
1
3,53 3,46 7,00 3,50 S
4 G
3
3,66 3,53 7,20 3,60 S
4 G
4
4,46 4,20 8,66 4,33 Total 114,80
Rataan 3,58 Daftar sidik ragam nilai organoleptik hedonik rasa
SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 3,72 0,24 19,02 ** 2,35 3,41
S 3 0,12 0,04 3,13 tn 3,63 5,29 G 3 3,31 1,10 84,58 ** 3,63 5,29
G Lin 1 2,73 2,73 209,78 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,40 0,40 31,02 ** 4,49 8,53 G Kub 1 0,16 0,16 12,94 ** 4,49 8,53
SxG 9 0,28 0,03 2,45 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,20 0,01 Total 31 3,93
3,40 3,20 6,60 3,30 S
3 G
Lampiran 9.
1 G
Data pengamatan nilai organoleptik hedonik rasa Perlakuan
Ulangan Total Rataan
I II S
1 G
1
3,20 3,20 6,40 3,20 S
1 G
2
3,33 3,40 6,73 3,36 S
1 G
3
3,33 3,33 6,66 3,33 S
4
4,06 4,06 8,13 4,06 S
4,40 4,06 8,46 4,23 S
2 G
1
3,26 3,26 6,53 3,26 S
2 G
2
3,53 3,20 6,73 3,36 S
2 G
3
3,53 3,46 7,00 3,50 S
2 G
4
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Lampiran 10.
Data pengamatan nilai organoleptik skor rasa Ulangan
Perlakuan Total Rataan
I II 2,80 2,80 5,60 2,80
S
1 G
1
3,00 2,93 5,93 2,96 S G
1
2
2,60 2,60 5,20 2,60 S G
1
3
3,13 2,86 6,00 3,00 S
1 G
4
2,86 2,86 5,73 2,86 S
2 G
1
2,80 3,00 5,80 2,90 S G
2
2
2,93 2,93 5,86 2,93 S G
2
3
3,00 3,00 6,00 3,00 S
2 G
4
2,86 2,86 5,73 2,86 S G
3
1
3,13 2,80 5,93 2,96 S
3 G
2
3,13 3,13 6,26 3,13 S G
3
3
3,13 2,93 6,06 3,03 S G
3
4
2,86 2,73 5,60 2,80 S
4 G
1
3,20 2,66 5,86 2,93 S G
4
2
3,13 3,13 6,26 3,13 S G
4
3
3,33 3,13 6,46 3,23 S
4 G
4 Total 94,33
Rataan 2,94 Daftarsidik ragam nilai organoleptik skor rasa
SK db JK KT F hit. F.05 F.01 15 0,6887 0,0459 2,41 2,35 3,41
- Perlakuan S
3 0,1637 0,0546 2,87 tn 3,63 5,29 3 0,2182 0,0727 3,82 3,63 5,29
- G G Lin
1 ** 0,2007 0,2007 10,55 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0001 0,0001 0,01 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,0174 0,0174 0,91 tn 4,49 8,53
SxG 9 0,3068 0,0341 1,79 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,3044 0,0190
Total 31 0,9932 Keterangan:
FK = 278,09 KK = 4,68%
- = sangat nyata
- = nyata tn = tidak nyata
Lampiran 11.
Analisa bahan baku batang sereh, jahe, dan serbuk gula aren Bahan Kadar air Kadar abu Total asam Total padatan terlarut
o
(%) (%) (%) ( Brix) Batang sereh 75,06 0,91 0,43
3
- Sari batang 0,33
3 sereh Jahe 83,45 7,20 0,13 2,80
Sari jahe 0,09 2,70 - - Serbuk gula 2,40 2,18 1,33 72,50 aren
Lampiran 12.
Gambar produk serbuk minuman penyegar sereh