Pengaruh Perbandingan Sari Batang Sereh Dengan Sari Jahe Dan Konsentrasi Serbuk Gula Aren Terhadap Mutu Serbuk Minuman Penyegar Sereh

  FK = 566,33 KK = 1,017%

  4 G

  4,2042 4,2649 8,4691 4,2346 S

  3 G

  3

  4,2290 4,2659 8,4950 4,2475 S

  3 G

  4

  4,2828 4,3175 8,6003 4,3002 S

  4 G

  1

  4,1842 4,2414 8,4256 4,2128 S

  4 G

  2

  4,3109 4,2866 8,5976 4,2988 S

  3

  3 G

  4,3689 4,3610

  8,7299 4,3650

  S

  4 G

  4

  4,3710 4,3725 8,7435 4,3717

  Total 134,6202 Rataan 4,2069

  Daftar sidik ragam kadar air (%)

  SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 0,3222 0,0215 11,74 ** 2,35 3,41 S

  3 0,1714 0,0571 31,23 ** 3,63 5,29

  G

  3 0,1064 0,0355 19,38 ** 3,63 5,29 G Lin 1 0,1019 0,1019 55,73 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0019 0,0019 1,05 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,0025 0,0025 1,37 tn 4,49 8,53 SxG 9 0,0445 0,0049 2,70 * 2,54 3,78 Galat

  16 0,0293 0,0018 Total 31 0,3515 Keterangan:

  2

  4,1339 4,2089 8,3428 4,1714 S

  Lampiran 1.

  2 G

  Data pengamatan kadar air (%)

  Perlakuan Ulangan Total Rataan

  I II

  S

  1 G 1 4,0257 4,0024 8,0281 4,0141

  S

  1 G

  2

  4,0537 4,0176 8,0713 4,0356 S

  1 G 3 4,3075 4,1709 8,4784 4,2392

  S

  1 G 4 4,3079 4,1976 8,5055 4,2528

  S

  1

  1

  4,0981 4,1244

  8,2225 4,1112

  S

  2 G

  2

  4,1203 4,1617 8,2820 4,1410 S

  2 G

  3

  4,1254 4,1857 8,3111 4,1555 S

  2 G

  4

  4,1272 4,1904 8,3176 4,1588 S

  3 G

  • = sangat nyata
    • = Nyata tn = tidak nyata
    FK = 41,29 KK = 1,19%

  16 0,0029 0,0002 Total 31 0,2429 Keterangan:

  4 G

  3 G

  2

  1,0849 1,0937 2,1786 1,0893

  S

  3 G

  3

  1,1691 1,1838 2,3529 1,1765

  S

  3 G 4 1,2523 1,2556

  2,5080 1,2540 S

  4 G 1 1,0424 1,0592

  2,1016 1,0508 S

  2

  1,0443 1,0465 2,0908 1,0454

  1,0709 1,1265 2,1974 1,0987

  S

  4 G

  3

  1,1506 1,1610 2,3115 1,1558

  S

  4 G 4 1,2791 1,2712

  2,5502 1,2751 Total 36,3444

  Rataan 1,1359

  Daftar sidik ragam kadar abu (%)

  SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 0,2400 0,0160 87,19 ** 2,35 3,41 S

  3 0,0025 0,0008 4,57 * 3,63 5,29 G 3 0,2332 0,0777 423,57 ** 3,63 5,29 G Lin 1 0,2265 0,2265 1234,09 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0044 0,0044 24,03 ** 4,49 8,53 G Kub 1 0,0023 0,0023 12,59 ** 4,49 8,53 SxG 9 0,0043 0,0005 2,59 * 2,54 3,78 Galat

  S

  1

  Lampiran 2.

  4

  Data pengamatan kadar abu (%) Perlakuan

  Ulangan Total Rataan

  I II S

  1 G 1 1,0253 1,0272

  2,0525 1,0283 S

  1 G 2 1,0559 1,0280

  2,0839 1,0420 S

  1 G

  3

  1,1593 1,1784 2,3377 1,1688

  S

  1 G

  1,2496 1,2460 2,4956 1,2478

  3 G

  S

  2 G

  1

  1,0287 1,0309 2,0596 1,0298

  S

  2 G 2 1,0786 1,0625

  2,1411 1,0705 S

  2 G 3 1,1817 1,2015

  2,3833 1,1916 S

  2 G

  4

  1,2564 1,2433 2,4998 1,2499

  S

  • = sangat nyata
    • = Nyata
    KK = 6,576%

  Keterangan: FK = 105,47

  2

  1,6747 1,8660 3,5407 1,7704 S

  3 G

  3

  1,7434 2,0041 3,7475 1,8738 S

  3 G

  4

  1,8759 2,1439 4,0198 2,0099 S

  4 G

  1

  1,7272 1,7135 3,4407 1,7204 S

  4 G

  1,8592 1,7207 3,5800 1,7900 S

  3 G

  4 G

  3

  1,8757 2,0057 3,8814 1,9407 S

  4 G

  4

  2,0098 2,0098 4,0196 2,0098 Total 58,0948

  Rataan 1,8155 Daftar sidik ragam total asam (%)

  SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 0,6305 0,0420 2,95 * 2,35 3,41

  S 3 0,0426 0,0142 1,00 tn 3,63 5,29 G 3 0,5729 0,1910 13,40 ** 3,63 5,29

  G Lin 1 0,5693 0,5693 39,94 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0031 0,0031 0,22 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,0004 0,0004 0,03 tn 4,49 8,53

  SxG 9 0,0150 0,0017 0,12 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,2281 0,0143 Total 31 0,8586

  2

  1,5999 1,7323 3,3322 1,6661 S

  Lampiran 3.

  S

  Data pengamatan total asam (%) Perlakuan

  Ulangan Total Rataan

  I II S

  1 G 1 1,6040 1,5989 3,2029 1,6015

  S

  1 G

  2

  1,7377 1,6077 3,3454 1,6727 S

  1 G 3 1,8710 1,7152 3,5862 1,7931

  S

  1 G 4 2,1289 1,8674 3,9963 1,9981

  2 G

  1

  1

  1,6011 1,6068 3,2080 1,6040 S

  2 G

  2

  1,8550 1,6076 3,4626 1,7313 S

  2 G

  3

  1,8704 1,8757 3,7461 1,8730 S

  2 G

  4

  2,1100 1,8753 3,9853 1,9927 S

  3 G

  • = sangat nyata
    • = nyata tn = tidak nyata
    KK = 2,502%

  Keterangan: FK = 109.181,31

  2

  2

  58,0195 57,1755 115,1950 57,5975 S

  3 G

  3

  59,2480 59,3211 118,5691 59,2845 S

  3 G

  4

  60,6530 60,7961 121,4491 60,7245 S

  4 G

  1

  58,4635 57,6420 116,1055 58,0527 S

  4 G

  59,4293 58,5666 117,9959 58,9979 S

  56,2171 56,5006 112,7177 56,3588 S

  4 G

  3

  60,4445 59,0493 119,4938 59,7469 S

  4 G

  4

  61,4472 61,5790 123,0262 61,5131 Total 1869,1714

  Rataan 58,4116

  Daftar sidik ragam total padatan terlarut (

  o

  Brix) SK db JK KT F hit. F.05 F.01

  Perlakuan 15 82,3549 5,4903 2,57 * 2,35 3,41 S 3 17,2487 5,7496 2,69 tn 3,63 5,29

  G 3 63,0494 21,0165 9,84 ** 3,63 5,29 G Lin 1 62,7797 62,7797 29,40 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,1773 0,1773 0,08 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,0923 0,0923 0,04 tn 4,49 8,53

  SxG 9 2,0568 0,2285 0,11 tn 2,54 3,78 Galat 16 34,1639 2,1352 Total 31 116,5188

  3 G

  1

  Lampiran 4.

  59,7967 57,7389 117,5356 58,7678 S

  Data pengamatan total padatan terlarut (

  o

  Brix) Perlakuan

  Ulangan Total Rataan

  I II S

  1 G

1 57,6764 54,2305 111,9068 55,9534

  S

  1 G

  2

  58,2716 55,5771 113,8488 56,9244 S

  1 G

  3

  1 G

4 60,3401 58,0093 118,3494 59,1747

  3 G

  S

  2 G

  1

  54,4934 57,8236 112,3170 56,1585 S

  2 G

  2

  55,9612 58,1088 114,0700 57,0350 S

  2 G

  3

  56,6444 60,0423 116,6866 58,3433 S

  2 G

  4

  58,5315 61,3734 119,9049 59,9524 S

  • = sangat nyata
    • = nyata tn = tidak nyata
    Keterangan: FK = 161.405,27 KK = 0,4825

  16 1,8735 0,1171 Total 31 9,2924

  70,8573 70,6374 141,4947 70,7474 S

  70,8245 70,5198 141,3443 70,6721 S

  3 G

  3

  71,5067 71,3421 142,8488 71,4244 S

  3 G

  4

  72,4910 71,4371 143,9281 71,9640 S

  4 G

  1

  70,9306 70,8200 141,7506 70,8753 S

  4 G

  2

  4 G

  3 G

  3

  71,5512 71,7528

  143,3040 71,6520

  S

  4 G

  4

  71,9255 71,5803 143,5058 71,7529

  Total 2272,6567 Rataan 71,0205

  Daftar sidik ragam daya larut (%)

  SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 7,4189 0,4946 4,2240 ** 2,35 3,41 S

  3 1,2081 0,4027 3,4392 tn 3,63 5,29

  G

  3 5,7813 1,9271 16,4581 ** 3,63 5,29 G Lin 1 5,2296 5,2296 44,6622 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0552 0,0552 0,4714 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,4965 0,4965 4,2406 tn 4,49 8,53 SxG 9 0,4295 0,0477 0,4076 tn 2,54 3,78 Galat

  2

  70,8169 70,2459 141,0628 70,5314 S

  Lampiran 5.

  2 G

  Data pengamatan daya larut (%)

  Perlakuan Ulangan Total Rataan

  I II

  S

  1 G 1 70,7827 69,9133 140,6961 70,3480

  S

  1 G

  2

  70,8110 70,1785 140,9895 70,4948 S

  1 G 3 71,2699 70,7409 142,0108 71,0054

  S

  1 G 4 71,3249 71,0500 142,3748 71,1874

  S

  1

  1

  70,7999 70,2938

  141,0937 70,5468

  S

  2 G

  2

  70,8138 70,4063 141,2201 70,6101 S

  2 G

  3

  71,3031 71,1486 142,4517 71,2258 S

  2 G

  4

  71,3468 71,2342 142,5810 71,2905 S

  3 G

  • = sangat nyata tn = tidak nyata

  KK = 7,427%

  0,0628 0,0611 0,1239 0,0620 S

  3 G

  3

  0,0542 0,0449 0,0991 0,0495 S

  3 G

  4

  0,0477 0,0441 0,0917 0,0459 S

  4 G

  1

  0,0809 0,0826 0,1635 0,0818 S

  4 G

  2

  4 G

  2

  3

  0,0508 0,0501 0,1009 0,0504 S

  4 G

  4

  0,0468 0,0243 0,0711 0,0355 Total 1,9531

  Rataan 0,0610 Daftar sidik ragam kecepatan larut (g/s)

  SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 0,007248 0,000483 23,52 ** 2,35 3,41 S

  3 0,000196 0,000065 3,18 tn 3,63 5,29

  G

  3 0,006927 0,002309 112,36 ** 3,63 5,29 G Lin 1 0,006680 0,006680 325,05 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,000244 0,000244 11,87 ** 4,49 8,53 G Kub 1 0,000004 0,000004 0,17 tn 4,49 8,53 SxG 9 0,000126 0,000014 0,68 tn 2,54 3,78 Galat

  16 0,000329 0,000021 Total 31 0,007577

  Keterangan: FK = 0,12

  0,0640 0,0616 0,1256 0,0628 S

  3 G

  Lampiran 6.

  2 G

  Data pengamatan kecepatan larut (g/s) Perlakuan

  Ulangan Total Rataan

  I II S

  1 G 1 0,0884 0,0844 0,1728 0,0864

  S

  1 G

  2

  0,0680 0,0667 0,1346 0,0673 S

  1 G 3 0,0537 0,0546 0,1082 0,0541

  S

  1 G 4 0,0469 0,0457 0,0926 0,0463

  S

  1

  0,0824 0,0817 0,1640 0,0820 S

  0,0847 0,0816 0,1663 0,0831 S

  2 G

  2

  0,0661 0,0640 0,1301 0,0650 S

  2 G

  3

  0,0558 0,0541 0,1099 0,0550 S

  2 G

  4

  0,0483 0,0504 0,0987 0,0494 S

  3 G

  1

  • = sangat nyata tn = tidak nyata

  Lampiran 7.

  Data pengamatan nilai organoleptik skor warna Ulangan

  Perlakuan Total Rataan

  I II 3,40 3,40 6,80 3,40

  S G

  1

  1

  3,53 3,93 7,46 3,73 S G

  1

  2

  3,60 3,60 7,20 3,60 S

  1 G

  3

  3,46 3,60 7,06 3,53 S

  1 G

  4

  3,46 4,40 7,86 3,93 S G

  2

  1

  3,73 3,86 7,60 3,80 S G

  2

  2

  3,33 3,53 6,86 3,43 S

  2 G

  3

  3,26 3,40 6,66 3,33 S

  2 G

  4

  4,06 4,13 8,20 4,10 S G

  3

  1

  3,86 3,66 7,53 3,76 S

  3 G

  2

  3,26 3,26 6,53 3,26 S G

  3

  3

  3,33 3,40 6,73 3,36 S

  3 G

  4

  4,06 4,06 8,13 4,06 S

  4 G

  1

  3,46 3,73 7,20 3,60 S G

  4

  2

  3,46 3,46 6,93 3,46 S

  4 G

  3

  3,40 3,46 6,86 3,43 S

  4 G

  4 Total 115,66

  Rataan 3,61

  Daftar sidik ragam nilai organoleptikskor warna SK db JK KT F hit. F.05 F.01 15 2,03 0,13 3,46 2,35 3,41

  • Perlakuan S

  3 0,02 0,00 0,22 tn 3,63 5,29 3 1,19 0,39 10,18 3,63 5,29

  • G G Lin

  1 1,10 ** 1,10 28,18 4,49 8,53 G Kuad 1 0,03 0,03 0,80 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,06 0,06 1,57 tn 4,49 8,53

  SxG 9 0,81 0,09 2,31 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,62 0,04

  Total 31 2,65 Keterangan:

  FK = 418,09 KK = 5,47%

  • = sangat nyata tn = tidak nyata

  FK = 360,46 KK = 2,65%

  2

  2

  3,33 3,26 6,60 3,30 S

  3 G

  3

  3,20 3,20 6,40 3,20 S

  3 G

  4

  3,20 3,26 6,46 3,23 S

  4 G

  1

  3,26 3,26 6,53 3,26 S

  4 G

  3,13 3,13 6,26 3,13 S

  3,33 3,33 6,66 3,33 S

  4 G

  3

  3,26 3,20 6,46 3,23 S

  4 G

  4

  3,06 3,26 6,33 3,16 Total 107,40

  Rataan 3,35

  Daftar sidik ragam nilai organoleptik hedonik aroma SK Db JK KT F hit. F.05 F.01

  Perlakuan 15 0,714 0,048 6,02 ** 2,35 3,41 S 3 0,581 0,194 24,49 ** 3,63 5,29

  G 3 0,083 0,027 3,48 tn 3,63 5,29 G Lin 1 0,078 0,078 9,86 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,001 0,001 0,16 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,003 0,003 0,42 tn 4,49 8,53

  SxG 9 0,050 0,006 0,70 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,1267 0,008

  Total 31 0,841 Keterangan:

  3 G

  1

  Lampiran 8.

  1 G

  Data pengamatan nilai organoleptik hedonik aroma Perlakuan

  Ulangan Total Rataan

  I II S

  1 G

  1

  3,60 3,73 7,33 3,66 S

  1 G

  2

  3,53 3,66 7,20 3,60 S

  1 G

  3

  3,40 3,66 7,06 3,53 S

  4

  3 G

  3,33 3,46 6,80 3,40 S

  2 G

  1

  3,40 3,53 6,93 3,46 S

  2 G

  2

  3,33 3,46 6,80 3,40 S

  2 G

  3

  3,40 3,40 6,80 3,40 S

  2 G

  4

  3,26 3,46 6,73 3,36 S

  • = sangat nyata tn = tidak nyata
KK = 3,18%

  Keterangan: FK = 411,85

  4 G

  3 G

  2

  3,53 3,53 7,06 3,53 S

  3 G

  3

  3,66 3,53 7,20 3,60 S

  3 G

  4

  3,93 3,80 7,73 3,86 S

  4 G

  1

  3,40 3,26 6,66 3,33 S

  2

  1

  3,53 3,46 7,00 3,50 S

  4 G

  3

  3,66 3,53 7,20 3,60 S

  4 G

  4

  4,46 4,20 8,66 4,33 Total 114,80

  Rataan 3,58 Daftar sidik ragam nilai organoleptik hedonik rasa

  SK db JK KT F hit. F.05 F.01 Perlakuan 15 3,72 0,24 19,02 ** 2,35 3,41

  S 3 0,12 0,04 3,13 tn 3,63 5,29 G 3 3,31 1,10 84,58 ** 3,63 5,29

  G Lin 1 2,73 2,73 209,78 ** 4,49 8,53 G Kuad 1 0,40 0,40 31,02 ** 4,49 8,53 G Kub 1 0,16 0,16 12,94 ** 4,49 8,53

  SxG 9 0,28 0,03 2,45 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,20 0,01 Total 31 3,93

  3,40 3,20 6,60 3,30 S

  3 G

  Lampiran 9.

  1 G

  Data pengamatan nilai organoleptik hedonik rasa Perlakuan

  Ulangan Total Rataan

  I II S

  1 G

  1

  3,20 3,20 6,40 3,20 S

  1 G

  2

  3,33 3,40 6,73 3,36 S

  1 G

  3

  3,33 3,33 6,66 3,33 S

  4

  4,06 4,06 8,13 4,06 S

  4,40 4,06 8,46 4,23 S

  2 G

  1

  3,26 3,26 6,53 3,26 S

  2 G

  2

  3,53 3,20 6,73 3,36 S

  2 G

  3

  3,53 3,46 7,00 3,50 S

  2 G

  4

  • = sangat nyata tn = tidak nyata

  Lampiran 10.

  Data pengamatan nilai organoleptik skor rasa Ulangan

  Perlakuan Total Rataan

  I II 2,80 2,80 5,60 2,80

  S

  1 G

  1

  3,00 2,93 5,93 2,96 S G

  1

  2

  2,60 2,60 5,20 2,60 S G

  1

  3

  3,13 2,86 6,00 3,00 S

  1 G

  4

  2,86 2,86 5,73 2,86 S

  2 G

  1

  2,80 3,00 5,80 2,90 S G

  2

  2

  2,93 2,93 5,86 2,93 S G

  2

  3

  3,00 3,00 6,00 3,00 S

  2 G

  4

  2,86 2,86 5,73 2,86 S G

  3

  1

  3,13 2,80 5,93 2,96 S

  3 G

  2

  3,13 3,13 6,26 3,13 S G

  3

  3

  3,13 2,93 6,06 3,03 S G

  3

  4

  2,86 2,73 5,60 2,80 S

  4 G

  1

  3,20 2,66 5,86 2,93 S G

  4

  2

  3,13 3,13 6,26 3,13 S G

  4

  3

  3,33 3,13 6,46 3,23 S

  4 G

  4 Total 94,33

  Rataan 2,94 Daftarsidik ragam nilai organoleptik skor rasa

  SK db JK KT F hit. F.05 F.01 15 0,6887 0,0459 2,41 2,35 3,41

  • Perlakuan S

  3 0,1637 0,0546 2,87 tn 3,63 5,29 3 0,2182 0,0727 3,82 3,63 5,29

  • G G Lin

  1 ** 0,2007 0,2007 10,55 4,49 8,53 G Kuad 1 0,0001 0,0001 0,01 tn 4,49 8,53 G Kub 1 0,0174 0,0174 0,91 tn 4,49 8,53

  SxG 9 0,3068 0,0341 1,79 tn 2,54 3,78 Galat 16 0,3044 0,0190

  Total 31 0,9932 Keterangan:

  FK = 278,09 KK = 4,68%

  • = sangat nyata
    • = nyata tn = tidak nyata

  Lampiran 11.

  Analisa bahan baku batang sereh, jahe, dan serbuk gula aren Bahan Kadar air Kadar abu Total asam Total padatan terlarut

  o

  (%) (%) (%) ( Brix) Batang sereh 75,06 0,91 0,43

  3

  • Sari batang 0,33

  3 sereh Jahe 83,45 7,20 0,13 2,80

  Sari jahe 0,09 2,70 - - Serbuk gula 2,40 2,18 1,33 72,50 aren

  Lampiran 12.

  Gambar produk serbuk minuman penyegar sereh