Riwayah lail wa qudhbani li najib Kaelani (dirasah Naqdiyah Niswiyah)

‫‪1‬‬

‫روا ﺔ " و ﻀ ﺎن "‬
‫)درا ﺔ ﺪ ﺔ‬

‫ﻮ ﺔ(‬

‫اﻜ‬

‫ﺪم إ ﻰ آ ﺔ ا داب و ا ﻮم ا ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ ﺔ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‬
‫ا‬
‫ا و ﻰ)‪(S.S.‬‬

‫ر ا‬

‫إ ﺪاد‬
‫ﺔ‬
‫‪105021000764:‬‬


‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وأد ﻬﺎ‬
‫آ ﺔ ا داب وا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‬
‫‪ 2010‬م ‪ 1431 /‬هـ‬
‫اﻜ‬
‫روا ﺔ " و ﻀ ﺎن "‬
‫)درا ﺔ ﺪ ﺔ ﻮ ﺔ(‬
‫ﺪم إ ﻰ آ ﺔ ا داب و ا ﻮم ا ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ ﺔ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‬
‫ا‬
‫ا و ﻰ)‪(S.S.‬‬

‫‪2‬‬

‫إ ﺪاد‬
‫ﺔ‬
‫‪105021000764:‬‬


‫ر ا‬

‫إ ﺮاف‬
‫)ا ﺪآ ﻮرا ﺪوس ﻮاوي ا ﺎ‬
‫‪195611091991031001‬‬

‫ﺮ(‬

‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وأد ﻬﺎ‬
‫آ ﺔ ا داب وا ﻮم ا ﺎ ﺔ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‬
‫‪ 2010‬م ‪ 1431 /‬هـ‬
‫ﺮ‬
‫هﺬ ا ﺎ ﺔ‬
‫‪ .1‬ه ﺬا ا‬
‫ا ﺪر ﺔ ا ﺎ‬
‫ا ﻜﻮ ﺔ‬


‫ﺮ‬
‫آ‬

‫ا ﺎ ﺔ ﺄن‪:‬‬
‫ا ﺎ‬

‫ﺔا وﻰ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‪.‬‬

‫ا ﺎ ﺜﺔ‬

‫ﺔ ﻜ ﺔا‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫ﺮوط‬
‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫ﻮل‬


‫ﻰ‬
‫ﺔ‬

‫‪3‬‬

‫‪ .2‬آ ا ﺮا‬

‫ا‬

‫ﻬﺎ‬

‫ا‬

‫ا ﺮارات ا ﻮ ﻮدة‬
‫ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫ﺪو‬


‫ﺔ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪.‬‬

‫‪ .3‬إذا آ ﺎن ا‬

‫ﺮ إ ﺪادهﺎ و ﻮ ﺪ‬

‫ا ﺮ دون ذآﺮهﺎ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫آ ﺎ ﺔ ه ﺬا ا‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺪ أن‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬


‫ا‬

‫ﺎل راء‬

‫آ ا ﻮ ﺎت ا‬

‫ﺮر ﻬ ﺎ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪.‬‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪ 11 ،‬ﺎرس ‪2010‬م‪.‬‬
‫ا ول ‪ 1431‬هـ‪.‬‬

‫‪25‬ر‬

‫ﺔ‬


‫ﺮار‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ‬

‫ﻰا‬

‫ﺚ‬

‫و ﺎن‬
‫و ﻮا ‪" :‬روا ﺔ‬
‫ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫)درا ﺔ ﺪ ﺔ ﻮ ﺔ(" أ ﺎم ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ ﻜ ﺔ‬
‫اﻜ‬
‫ﺔ‬
‫هﺪا ﺔ ا ا‬
‫ا داب وا ﻮم ا ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ‬
‫ﺎرس ‪ 2010‬م ا ﻮا ‪25‬‬
‫‪11‬‬
‫ا ﻜﻮ ﺔ – ﺎآﺮ ﺎ‪،‬‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ‬

‫ﻮ ﺮ ﺎ‬
‫ر ا ول ‪1431‬هـ‪ .‬و ﺪ‬
‫ا ﺎ ﺔ ا و ﻰ ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وﺁد ﻬﺎ )‪(s.s.‬‬

‫ر‬

‫ا‬

‫ﺔو‬

‫ﻮ‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪ 11 ،‬ﺎرس ‪2010‬‬
‫‪ 25‬ر ا ول ‪1431‬هـ‪.‬‬
‫ﻜﺮ ﺮ ا‬

‫ﺔو‬


‫ﻮ‬

‫‪4‬‬

‫ا ﺪآ ﻮرا ﺪوس أدا أ ﺪري ا ﺎ‬
‫ا ﺎ‬
‫‪195905101991031001‬‬
‫‪197506302003122001‬‬
‫ا‬
‫ا ﺮف‬
‫ا ﺪآ ﻮرا ﺪوس ﻮاوي ا ﺎ‬
‫ﺮ‬
‫ا ﺎ‬
‫‪195611091991031001‬‬

‫ا ﺪآ ﻮرة ﻬ ﺎ ﻮا ﺎ‬

‫ﺮ‬
‫ﺮ‬
‫ﺎء‬


‫ﺮ‬

‫ا ﺎ‬
‫ا ﺪآ ﻮرا ﺪوس‬

‫ﺮﺪ‬

‫ﺪا ﺎر‬

‫‪150227882‬‬

‫)درا ﺔ ﺪ ﺔ ﻮ ﺔ(‬
‫اﻜ‬
‫ﺔ‪ :‬روا ﺔ " و ﻀ ﺎن"‬
‫ا‬
‫ﻜ‬
‫اﻜ‬
‫إن روا ﺔ " و ﺎن"‬
‫ﺔ ﺎ ﻬﺎ ا ﺎ ﺔ‪ .‬ﻜﺎ ﺎ‬

‫ا ﻮة ا‬
‫ﺔ ﺮا ﺔ‬
‫ﻰ‬
‫ا‬
‫ﺎو ن إر ﺎل ﺎ ﻬ ﺎ و ﺎول ﺮ ﻬ ﺎ ا ﻮ ﺔ‪.‬‬
‫ﺔ ا ﺮأة ا ﺮ ﺔ‬
‫هﻮ ا ﻜ‬
‫هﺬا ا‬
‫وا ﺮض‬
‫ﻮء ا ﺪرا ﺔ ا ﺪ ﺔ‬
‫ا ﺬي أ ﺎ ﻬﺎ‪،‬‬
‫ﻮ ﻬﺎ أي ا‬
‫ﺮوا ﺔ و‬
‫ا ﻮ ﺔ‪.‬‬
‫ﻮء ا ﺪرا ﺔ ا ﺪ ﺔ ا ﻮ ﺔ‪ ،‬أدرآ‬
‫ا ﺮوا ﺔ‬
‫و ﺪ‬
‫ﺎ ‪،‬‬
‫ﺔ ا ﺮأة ا ﺮ ﺔ ﺮوا ﺔ‪ .‬ﻬﺎ‬
‫ا ﺎ ﺔ أن ﺎ ﺎت ه‬
‫ﺎذ ﺔ ﺮ ﺮ ﺔ و ﺬ ﺔ و ﺎ ﺮة و ﺔ و ﺮدة وذات و‬
‫وه‬
‫ذا ﻮي و ﺎ ﺔ و ﺪة‪.‬‬
‫ﺎ ‪:‬‬
‫ﺔ ا ﺮأة ا ﺮ ﺔ ﺮوا ﺔ‬
‫وأ ﺎ ﻜﺎ ﺔ‬

‫‪5‬‬

‫ا‬

‫ﺔ ا ﺮأة ا ﺮ‬
‫ﻮى ا ﻰ‪ ،‬و‬

‫أ ﺎ ﻮ ﻬﺎ‬
‫ﻮا ﺔ درا ﻬﺎ إ ﻰ ا‬
‫ﻰ ﻬﺎ‬
‫وا ﺪهﺎ‪.‬‬
‫ا ﺪا ﺔ‬
‫ﺔ ا ﺮأة ا ﺮ ﺔ ﺮوا ﺔ‬
‫ﺮ‬
‫ا ﺮة‪:‬‬
‫وأ ﺎ ﻮ ﻬﺎ‬
‫ﻮل ﻰ ﻮ ﻬﺎ‬
‫ﺎ ﻬﺎ ا ﺎ ﺔ ا ﺎدة إذ أ ﻬﺎ ﺮو ﺔ ا‬
‫ﻰ ﺎ ﺔ‬
‫إ ﺎد ذر ﺔ‪ ،‬ودا‬
‫و‬
‫ا ﺎع ا‬
‫آﺰو ﺔ‬
‫زو ﻬﺎ ﻮال ﺎ ﻬ ﺎ ا ﺎ ﺔ‪ ،‬وإ ﻬﺎ ﺮو ﺔ‬
‫ﺎ ﺔ‬
‫أ ﻬﺎ‪.‬‬
‫ﻰإﻰ‬
‫ا ﺮوج ا‬
‫ﺮ ﻬﺎ آﺈ ﺎ ﺔ‬
‫ﻮ ﺎ ﺎو ﺎ ﺎد‬
‫ا ﺎ ﺔ أن ا ﺮأة ا ﺮوا ﺔ‬
‫ا‬
‫ﻮ ﻬﺎ آﺈ ﺎ ﺔ و‬
‫ﻮ ﺔ آ ﻮة ﺮو ﺔ‬
‫ا ﺮ ﺎل‪ ،‬إذ أ ﻬﺎ‬
‫ﺔ ﺮا ﺔ‬
‫ﻮم‬
‫زو ﻬﺎ وأ ﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺎ ﺔ ﺎد ﺔ‬
‫ا ﻮرة وا ﺎم ﺎ ﻬﺎ ا ﻬﺪر‪ ،‬و ﺮ ﻬﺎ ا ﻜ ﻮ ﺔ‪،‬‬
‫إ ﺎﺎ‬
‫‪ ،‬ﻰ‬
‫ا‬
‫ﺔ زو ﻬﺎ وا ﺮف ا ﺎري ﺮأة‬
‫وا ﺮد ﺪ‬
‫أ ﺮ ﻬﺎ ا ز ﺔ إ ء ‪.‬‬
‫‪:‬‬

‫ﺔ ﺮوا ﺔ‬
‫ﻰ‬

‫ﻜﺮ و ﺪ ﺮ‬

‫اﷲ ا ﺮ‬
‫ﺪ ﷲ رب ا ﺎ‬

‫ا‬
‫ﺪ‬

‫اﺮ‬

‫‪ ،‬وا‬

‫ﺪ اﷲ و ﻰ ﺁ و‬

‫ة وا‬
‫و‬

‫م‬

‫ﻰ ر ﻮل اﷲ‬

‫وا ‪.‬‬

‫أ ﺎ ﺪ‪:‬‬
‫ﺪ‬
‫ا ﺎ‬

‫آ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫ﺮ ﺎدر‬

‫ا‬

‫ﻮل‬

‫ا‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ﻰ إ ﺎ ﻬﺎ ا‬

‫ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫‪ ،‬وﻮ‬

‫ﺎ ﺔ اﷲ و ﻮ‬
‫ﻜﻮن ﺮ ﺎ‬

‫ﻜﺎن‬
‫ﺮوط‬

‫ﺔ ا و ﻰ ﻜ ﺔ ا داب وا ﻮم‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫و ﻬﺬ ا ﺎ ﺔ‪ ،‬ﺪم ا ﺎ ﺔ ﻜﺮهﺎ و ﺪ ﺮهﺎ إ ﻰ آ‬
‫أر ﺪهﺎ ﺎ ﻮ ﻬﺎت ا‬
‫ﻰأ‬

‫ﺎ ﺔ آ ﺮة‬

‫ﺎ‬

‫ﺔ‪ ،‬وا‬

‫ذات ا‬
‫‪،‬‬

‫ا ﺎ ﺔ هﺬا ا‬

‫ﺔ‪ ،‬وأ ﺎ ﻬﺎ‬

‫هﺆ ء‪:‬‬

‫ﺔ‬

‫ﺪ آ ﺔ ا داب وا ﻮم ا‬

‫ﺎ ﺔ‪ ،‬ا ﺪآ ﻮر‬

‫ا ﺎج‬

‫ا‬

‫ﺬ ﻮا‬

‫‪.1‬‬

‫ﺪا ﺮا ﺎ‬
‫ﻬﺬ‬

‫ﻬﻮده‬

‫ﺮو‬

‫ا ﺎ‬

‫إ ﺎم درا‬

‫ﺎ ﺬة ا ﺬ‬

‫ﺎ ر ﺎدات ا‬

‫هﺬ ا ﻜ ﺔ‪ ،‬ﻬ‬

‫ﺔ‬

‫ﻜ‬

‫ﻰ‬

‫ﺮ‬

‫اﷲ ﺎ ﻰ‬

‫ا ﺰاء‪.‬‬
‫ﺔ ر‬

‫‪.2‬‬

‫و ﻜﺮ ﺮ‬

‫ا ﺪآ ﻮرا ﺪوس أدا‬
‫ﻮا ﺎ ا ﺎ‬

‫أ ﺪري ا ﺎ‬

‫ﺮا‬

‫ا ﻬﺔ‬

‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺮ وا ﺪوآ ﻮر ﻬ ﺎ‬

‫ﺎ ﺪت ا ﺎ ﺔ‬

‫ا ﻜ ﺔ وآ ﺎ ﺔ ا‬

‫وإ ﺎ‬

‫ا ﺎ ﺔ‬
‫هﺬا ا‬

‫ﻮ‬

‫و ﺮا وأو ﺎ ا‬

‫و ﺎ‬

‫ا‬
‫‪.‬‬

‫ﺔ ا ﺪآ ﻮر ﺪوس ﻮاوي ا ﺎ‬

‫‪.3‬‬

‫ﺎت‬

‫ﺮ‬
‫ﺔ‬

‫ﺈر ﺎدا ﻬﺎ و ﻮ ﻬﺎ ﻬﺎ ا‬

‫ﻰ إ‬
‫ا‬

‫ﺎ‬

‫ﺮاف‬
‫ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫درا ﺔ‬

‫هﺬا ا ﻮ ﻮع وآ ﺎ ‪.‬‬
‫‪ .4‬ر‬

‫ﻜ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ و ﻮ‬

‫ﻬﺎ‪ ،‬ا ﺬ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫أ ﺎ ﻮا‬

‫ﺮ ﺔ‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬
‫ﺔ‬

‫ﻮل‬

‫‪7‬‬

‫ﺮر‬

‫‪.5‬‬
‫ا‬

‫ﺔ ﺎ‬

‫‪Navila‬‬

‫ﺮوا ﺔ "‬

‫و‬

‫ا ﺎ ﺔ‬

‫ا ﺬي ﺎ‬

‫ا‬

‫ﺎن"‪ ،‬وأ ﺎح ﻬﺎ ﺮ ﺔ‬

‫ا ﺮوا ﺔ‪.‬‬
‫ا ﺎ ﺔ ﻜ‬

‫‪.6‬‬
‫و‬

‫ﻮع‬

‫وأ ﻬﺎ‬

‫ﻮ ﻮ‬

‫و ﺎ ﺪاهﺎ‬

‫اﺬ‬

‫ﻮ ﺎ‬

‫هﺬ ا ﺎ ﺔ‪ .‬و‬
‫اﺬ‬

‫ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﺪ ﺎ ﺪاهﺎ‬
‫ا ﺎ ﺔ‬

‫‪.7‬‬

‫ﺪ‬

‫أروا‬

‫إ ﺎم هﺬا ا‬
‫ا‬

‫ﺪ ر ﺎهﺎ ﺮ ﺔ إ‬
‫ﺎهﺎ‬

‫ﻰ‬
‫ﺪ ﺮ ﺎن‬

‫ﺔ‬

‫ﺎ ﺎ ﻬﺎ ا ﺎ ﺔ‬
‫أن‬
‫ﺪ‬

‫ﺬ‬

‫درا ﻬﺎ‬
‫و ﺎن ﻜ‬

‫ﺎ ﺪة ﺎ ﺔ ورو ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫ﻜﺮ و ﺪ ﺮهﺎ‬

‫ا ﺬي را‬

‫ﺪ ﻬﺎ ا ﻮ‬

‫ا ﺎ ﺔ و ﺬل ﻬﻮد ا‬

‫أ ﺪ‬
‫ﺔ‬

‫‪.‬‬

‫ﺪ ﺎء آ ﻬ‬
‫ا‬

‫ﻬﺎ ا ﺎج ﻮهﺮ ﻮ ﻮ‬

‫ﺎ ﺪة آﺎ ﺔ وإ‬

‫ﺮهﺎ إ ﻰ ﻮ ﺎ هﺬا‬

‫‪ .8‬و‬

‫ﺎ‬

‫ﻬﺎ و ﺎ ﺔ ا ﺮا ﻬﺎ‬

‫ﻜﺮهﺎ و ﺪ ﺮهﺎ‬

‫ﺔ‬

‫وا ﺎء وا‬

‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ‬
‫‪ 2005‬ا ﺬ‬

‫ﺪ ﻮن‬

‫‪8‬‬

‫ﺮ ﻮ ا ﺎ ﺔ أن ﻜﻮن هﺬا ا‬
‫و‬
‫ا‬
‫ا‬

‫و‬

‫ا ﻬ‬
‫ﺮا ﺎت‬

‫ﺪﺔ ا‬

‫ﺎ ﺎ‬

‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ‪ ،‬و ﺮ ﻮ أ‬

‫اه ﺎم ﺎس ﻬﺬا ا‬

‫ﻜ ﺔأ‬

‫‪ .‬وأ ﺮا‪ ،‬ﺪم ا ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ا ﻜﺮ إ ﻰ آ‬

‫و ﺰاه اﷲ‬

‫ﺮ ا ﺰاء‪ ،‬وا‬

‫ﺪ ﷲ رب ا ﺎ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪ 11،‬ﺎرس ‪2010‬م‬
‫ﺔ‬

‫ﻮ ﺎت ا‬

‫ﺚ‬

‫‪.‬‬

‫ﺎ‬

‫ﺎء هﺬا‬
‫ﺎ ﺪهﺎ‬

‫‪9‬‬

‫ﻮا ﺔ ا‬

‫ﺮف ‪ ..................................................‬أ‬

‫ا‬

‫ﺜﺔ ‪ ...................................................‬ب‬

‫ﺮ‬
‫ﺮار‬

‫ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺔ‬

‫وا ﻜ‬

‫ﻰ‬

‫ﺚ‬

‫ا‬

‫……………………ج‬
‫ﺮﺪا‬

‫ﺚ ‪ ....................................................‬د‬

‫ﻜﺮ و ﺪ ﺮ ‪....................................................‬‬
‫ﻮ ﺎت ا‬

‫ﺚ ‪ .................................................‬و‬

‫ا ﺎب اﻷول ‪ :‬ﺪّ ﺔ ‪1 ...........................................‬‬
‫أ‪.‬‬

‫ﺔا‬

‫ب‪.‬‬

‫ﺪﺪا‬

‫ج‪ .‬ا ﺮض‬

‫ﻜ ﺔ ‪1 ................................................‬‬
‫ﻜ ﺔ ‪4 ..............................................‬‬
‫ا‬

‫‪4 ...........................................‬‬

‫د‪ .‬ا ﺪرا ﺎت ا ﺎ ﺔ ‪5 ............................................‬‬
‫‪ .‬ﻬ ا‬

‫‪5 .................................................‬‬

‫ﺔا‬

‫‪6 .................................................‬‬

‫و‪.‬‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ‬

‫‪:‬‬

‫‪8 .......................‬‬

‫ﺔ‬

‫ا ﺮوا ﺔ وا ﺪ ا‬

‫ﻮى‬

‫‪10‬‬

‫أ‪ .‬ﻬﻮم ا ﺮوا ﺔ ‪8 ..................................................‬‬
‫‪ .‬أ ﻮاع ا ﺮوا ﺔ ‪12 ...........................................‬‬
‫ﻮر ا ﺮوا ﺔ ﻰ ا ﺎ ا ﺮ‬

‫‪.‬‬

‫‪..............................‬‬

‫‪13‬‬
‫ب‪ .‬ﻬﻮم ا ﺪ ا ﻮى ‪17 .........................................‬‬
‫‪ .‬أ ﻮاع ا ﺪ ا ﻮى ‪21 .....................................‬‬
‫ﺮآﺔ ا ﻮ ﺔ‬

‫‪.‬‬

‫ﺮ ‪..................................‬‬

‫‪23‬‬
‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﺚ ‪:‬‬

‫ﺮﺔ‬

‫ﺎة‬

‫اﻜ‬

‫ﻰ ‪........................‬‬

‫‪30‬‬
‫أ‪ .‬ﻮ ﺪ و ﺄ ‪30 .................................................‬‬
‫ب‪.‬‬

‫‪34 ....................................................‬‬

‫ج‪ .‬أ ﺎ ا د ﺔ ‪36 ................................................‬‬
‫ا ﺎب ا ﺮا‬

‫‪:‬ا‬

‫ا ﺪي ا‬

‫ﻮى ﺮوا ﺔ "‬

‫و ﻀ ﺎن"‬

‫‪41 .....‬‬
‫أ‪ .‬ا‬

‫ﺎر ا ﺮوا ﺔ ‪41 ...............................................‬‬

‫‪11‬‬

‫ا ﺪ ا ﻮى ‪44 .........................................‬‬

‫ب‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫ﻮرة ا ﺮأة ﻰ ا ﺮوا ﺔ ‪...................................‬‬

‫‪44‬‬

‫ا ﺮوا ﺔ‬

‫ﻜﺎ ﺔ‬

‫‪.2‬‬

‫ا ﺮأة‬

‫‪51 ....................................‬‬
‫ا ﺎب ا ﺎ‬
‫أ‪ .‬ا‬

‫ﺎم ‪62 ..........................................‬‬

‫‪:‬إ‬

‫ﺔ ‪62 ......................................................‬‬

‫ب‪ .‬ا‬
‫ﺮا‬

‫ﺮا ﺎت ‪65 .................................................‬‬
‫ا‬

‫ﺚ ‪66 ..................................................‬‬

‫ا ﺎب اﻷول‬
‫ﺪ ﺔ‬

‫ﺔا‬

‫أ‪.‬‬
‫إن‬
‫اﻜ‬
‫اآ ﺎ ﻬﺎ‬

‫ﻜﺔ‬

‫ﺮﺔ أﺔ ﺎﺔ ي‬
‫ا‬

‫ا‬

‫ﺔ أو ا ﺪ ﻮل ا ﺎ ﺮ إ ﻰ‬
‫ل ا‬

‫ﻜ ﻰ اآ ﺎ ﻬﺎ‬
‫ﺎ‬

‫ﻜ‬

‫ﺎل ا ﺮ ﺔ آﺎ ﺮوا ﺎت‪ .‬وذ ﻚ أ ﻬﺎ‬

‫‪12‬‬

‫ﺎ‬
‫ﺔ‬
‫ﺎ‬

‫ﺎل ا د ﻰ ا ﺮى إ ﺮا ﻬﺎ‬

‫ا‬

‫ﺔ وا ﺔ‪ ،‬ﻬﺎ‬

‫ﺪاث آ ﺎ‬

‫ﺎء ﻰ‬

‫ﺁ ﺮ ﻜ‬

‫ا‬

‫ﻬﺎ ا ﻮا‬
‫ﺎ ﺎ ﺔ‬

‫أ‬

‫ﺪم‬

‫ا‬

‫ﺮ‪ .‬وا ﻜﺎ‬

‫و‬

‫ﺎ ﺔ هﺬ ا‬

‫هﻮ ا‬
‫ذﻚ ا‬

‫ﺎ ﻬﺎ‬

‫ﺔ ا ﺪا ﺔ ا ﻬﺎ ﺔ‬

‫ﻰ آﺎ ﺔ ﺎ‬
‫ﻰا ﺎ‬

‫ﻰ‬
‫ﻜ‬

‫ﻰ‬

‫ﺪ ﻮرة واآ ﺎف ﺎ‬

‫ذوا ﺎ و‬

‫ا ﺮأة ا‬

‫اﻰ‬

‫ا ول‬

‫ا ﺎص ا ﺪع هﻮ و ﺪ ا ﺎدر‬
‫ﺎ ﺎا‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫ﺔ ﺎ ﺪر )‪ (Gender‬هﻮ ا ﺪ‬

‫وا ﺮأة( ﻰ ا ﺎة ا‬
‫ﺮ‬

‫ﺔ‬

‫ﺎص ا ﺮوا ﺔ‪ ،‬أى‬

‫ا‬

‫ﺔ ا ﺮوق ﻰ ا ﻮك وا‬
‫)ا ﺮ‬

‫ﺎ ﻜﺔ‬

‫ﻮ‬

‫ﺎ ﺪ ا ﺎرئ‬

‫هﺎ ﺔ ر ﺎ ﻜﻮن ﻬ ﺔ‬
‫إن ا ﺪ‬

‫ﺎل أ ﺎم ا ﻜﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ﺮك‬

‫ﻮق وا ﻮا ﺎت‬
‫ﺎ ﺔ‪ .‬ﺪ‬

‫ا ﺎ ا ﺬآﻮري‬

‫ا‬

‫ﺎت ا ﺎ ﺔ ﺎ‬

‫ا ﺎة‬

‫أوا ﺪا‬

‫ا‬

‫‪ .‬ﻰ‬

‫أن ا ﺮ‬

‫وا ﺮأة‬

‫‪1‬‬

‫‪. Heri Aprilianto, Tokoh utama Wanita dalam pandangan Gender pada Novel Wajah‬‬
‫‪Sebuah Vagina Karya Naning Pranoto, (Semarang: UNNES, 2005 ), h.1‬‬

‫‪13‬‬

‫ﺮ‬

‫اﻜ‬

‫أ ﺪ ا ﺮواة ا ﺬ‬
‫وﺪ ﻰ‬

‫اه ﻮا ﺎ ﺮوا ﺔ وا‬
‫آ ﺮة‬

‫ة ا ﺮ ﺎ ﺔ‪ ،‬و‬

‫ﺔ وا دب ﻮ‬

‫ﺎ ﺮوا ﺔ و‬

‫ﺎ‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ‪ ،‬و‬

‫ا د ﺎء آﺎ‬

‫ﻜ ﺮة اه ﺎ‬

‫و‬

‫ﺎص‪.‬‬

‫ﺮ‪ .‬آﺎن اد ﺎ‪ ،‬راو ﺎ ‪ ،‬و ﺎ ﺮا‪ .‬و ﺎ‬

‫أن‬

‫أن ا ﺮف‬
‫ا‬

‫ﺎ‬

‫ﻮ ﻮ‬

‫ﻚ‬
‫آ‬

‫ﻰ‬

‫ا ﺮوا ﺔ "‬

‫ﺎن"‬

‫و ﺎ‬

‫ﻮب‪ ،‬وا‬

‫وا‬

‫ﺎ دب‬
‫ﻰ ذﻚ‬

‫ﺮاءة ا‬

‫ﺔ ا ﻬ ل‪ ،‬و‬
‫ﻮ‬

‫ت‬

‫ﺔا‬

‫و ﺮه ﺎ‪ .‬و‬

‫ﺰ روا‬

‫ﺔ‬

‫ﺮ ﻰ‬

‫ﻮد إ ﻰ و ﺔ ا‬

‫و‬

‫ﺮاءة‪.‬‬
‫وﺪآ‬
‫ا‬

‫اﻜ‬

‫ﻰ‬

‫ﻮ ﺔ‬

‫‪،‬‬

‫ﻬﺎ روا ﺔ "أرض ا‬

‫و" ﺎ ﺔ‬

‫و‬

‫"‪ ."Navila‬وآﺎ‬

‫م" وروا ﺔ "‬
‫هﺬ ا‬

‫ا ﺮوا ﺎت ا د ﺔ وهﻮ‬
‫ﺎء" ‪ ،‬و" ﻜﺎ ﺔ‬

‫ﺮة هﻰ ا ﻰ‬

‫ﺎد اﷲ"‬

‫ﺎن" ا ﻰ ﺮ ﻬﺎ ا ﺎ ﺮ‬
‫ﺪدهﺎ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪. Heri Aprilianto, Tokoh utama wanita dalam pandangan Gender pada Novel Wajah‬‬
‫‪Sebuah Vagina Karya Naning Pranoto, h.2.‬‬

‫‪14‬‬

‫ﻜﻰ‬

‫ﻰ هﺬ ا ﺮوا ﺔ "‬
‫وا ﺮأة‬

‫وآ ﺔ‬

‫ﺎ‬

‫زو‬

‫ﺎو ﻬ ﺎ ا ﺮوج‬

‫هﺬ ا‬

‫ﺎء ‪.‬‬

‫ﻮق ا ﺮأة أو ا‬
‫هﺎ ﺪ‬

‫ﺮ ﺎ ﻬﺮ وا‬

‫و ﺪم‬

‫‪ .‬وان ﺮف أ‬

‫ا ﺮوا ﺔ( وآ ﺔ‬
‫ب‪.‬‬

‫ﺎ ﺔ ا ﺰ‬

‫ﻰ‬

‫ﺎوة‬

‫ﻮﺔ‬

‫ﺎ ﺔ‬
‫ا‬

‫‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺔر‬

‫ﺔ ﻰ هﺬ ا ﺮوا ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫ﺎوا ﻬﺎ‬

‫ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﺎ دور ا ﺮأة )آ‬

‫ﺎو ﻬﺎ‬

‫‪،‬‬

‫‪3‬‬

‫ﺎرة أرادت ا ﺎ ﺔ ﺪ هﺬ ا ﺮوا ﺔ‬

‫آ ﺎ ارادت أن‬

‫ﻮ ﻬﺎ‪.‬‬

‫ﺎن"‬

‫ﺎة ا‬

‫وهﻰ ﺮآﺔ‬

‫اﺮ‬

‫و‬

‫ﺔا‬

‫ل‬

‫ﻮ ﻬﺎ أو‬
‫ﺔر‬

‫ﺔ ﻰ هﺬ‬

‫ه ﺔ ا ﺮ ﺎل و‬

‫‪5‬‬

‫ﺪﺪا‬

‫ﺚ‬

‫إن ا ﺮوا ﺔ " و ﺎن"‬
‫ﺬا ﺪدت ا ﺎ ﺔ ﻰ درا ﻬﺎ‬
‫ﻰ هﺬ ا ﺮوا ﺔ درا ﺔ ﺪ ﺔ ﻮ ﺔ‪.‬‬
‫ج‪ .‬ا ﺮض ا ﺚ‬
‫أ ﺎ ا ﺮض‬

‫هﺬا ا‬

‫و ﻜﺎ ﻬﺎ ﻰ ا ﺮوا ﺔ "‬

‫و‬

‫ا ﻜ ﻰ وا ا ﺮاف‬
‫ﻮرة ا ﺮأة و ﻜﺎ ﻬﺎ‬

‫ﻬﻮ‬

‫ﺮﺔ‬

‫ﻮرة ا ﺮأة‬

‫ﺎن"‪.‬‬

‫‪. Najib al-Kailani, http://www.geocities.com/penerbit_navila/profil/najib_alkailani.htm‬‬

‫‪3‬‬

‫‪. Sugihastuti,Wanita DiMata Wanita,(Bandung: Nuansa Cendekia,2000), h.37.‬‬
‫‪. Najib al-Kailani, Novel Selingkuh,(Yogyakarta: PT. Navila, 2004), h.v-vi.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪5‬‬

‫‪15‬‬

‫د‪ .‬ا ﺪرا ﺔ ا ﺎ ﺔ‬
‫و ﺪ و ﺪت ا ﺎ ﺔ أ ﺎ ﺎ ﺪ ﺪة‬
‫ﻰ‬

‫اﻜ‬
‫ر‬

‫ا ﺎ‬
‫ﺔ‬

‫و ﺪ دار ﻬﺎ‬
‫و‬

‫و ﺪر ﻬﺎ درا ﺔ ﺪ ﺔ‬

‫ﺔ‬

‫ا ﺎ ﺮ ا ﺪا ﺔ‬

‫هﺬا ا‬

‫ﻬﺎ ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺚ‬
‫ﻜ‬

‫ﻰ ﻬﻮ درا ﺔ‬

‫ا ﺎ ﺔ‬
‫اﻜ‬

‫ﺎن‬

‫ا ﺎ ﺔ ﻰ آ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫ا ﺬي‬

‫ﻮ ﺔ‪ .‬أ ﺎ ا ﻜ ﺎب ا ﺮ‬

‫ﻬﺎ ﻬﻮ آ ﺎب روا ﺔ "‬
‫‪.‬‬

‫وا ﺮ‬
‫”‪Aplikasinya‬‬

‫هﺆ ء‬

‫ﻮ ﺔ‪.‬‬

‫إن ا ﻬ ا ﺬى‬
‫ا‬

‫و‬

‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وأد ﻬﺎ و‬

‫‪ .‬وأ ﺎ‬

‫‪ .‬ﻬ ا‬

‫ا ﺮوا ﺔ‬

‫ﺎن‬

‫ن ا ﻜ ﺎب‬
‫ﺮ‬

‫ا‬

‫ﻜﺮة‬

‫هﻮآ ﺎب‬

‫‪dan‬‬

‫ا ﻜ ﺎب‬
‫و ﻰ آ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬

‫ا‬

‫ﻮﺔ و‬

‫ﺔ‬

‫‪Teori‬‬

‫ﻮ ﻬﺎ ﻮ ﻰ و ﻮهﺎر ﻮ‪ .‬ا‬
‫ﻮ ﺎت‬

‫و‬

‫ﺎن"‬

‫ا‬

‫ﺪت ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺪ‬
‫ﺔ‪.‬‬

‫‪Sastra‬‬

‫‪“Kritik‬‬

‫ﺪت ا ﺎ ﺔ‬

‫ﻰ هﺬا‬

‫ﺮﺔ ا ﻮﺔ و‬
‫ﻰ‬

‫ﻬﺎ‪.‬‬

‫‪“Pedoman Penulisan‬‬

‫‪Skripsi Bahasa dan Sastra Arab Fakultas Adab dan Humaniora UIN‬‬
‫” ‪Syarif Hidayatullah Jakarta 2008‬‬

‫‪16‬‬

‫هﻮد‬

‫ا ﻜ ﺎ ﺔ أ ﺪر‬

‫هﺪا ﺔ ا‬

‫ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫ﺔ‬

‫ا‬

‫ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‪.‬‬
‫و‪.‬‬

‫ﺔا‬
‫و ﻬ‬

‫ﺚ‬
‫ﻜ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬

‫ا ﺎ ﺔ‬

‫‪،‬‬

‫ﺔ‬

‫ﻬﺎ ا ﻰ‬

‫أ ﻮاب‪:‬‬
‫ا ﺎب اﻷول ‪ :‬ﺪ ﺔ‪،‬‬
‫و ﺪﺪا‬
‫ا‬

‫و‬

‫ﻮى هﺬا ا ﺎب‬

‫ﻜ ﺔ وا ﺮض‬
‫ﺔا‬

‫ا‬

‫ﻰ‬

‫ﺔا‬

‫ﻜﺔ‬

‫وا ﺪرا ﺎت ا ﺎ ﺔ و ﻬ‬

‫‪.‬‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﻰ‬

‫ﻰ‬

‫ا ﺮوا ﺔ وا ﺪ ا ﻮي‪،‬‬

‫ﺔ‬

‫ﻮي هﺬا ا ﺎب‬

‫ﻰ ﻬﻮم ا ﺮوا ﺔ‪ ،‬وأ ﻮاع ا ﺮوا ﺔ ‪ ،‬و ﻮر‬

‫ا ﺮوا ﺔ ﻰ ا ﺎ‬

‫ا ﺪ ا د ﻰ ا ﻮي‪،‬‬

‫ا ﺮ‬

‫‪ ،‬و ﺮ‬

‫وأ ﻮاع ا ﺪ ا ﻮي‪ ،‬وا ﺮآﺔ ا ﻮ ﺔ‬
‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﺚ‪ :‬ﻜ‬

‫ﺮﺔ‬

‫ﺎة‬

‫هﺬا ا ﺎب ﻰ ﻮ ﺪ و ﺄ ‪ ،‬و‬
‫ا ﺎب ا ﺮا‬
‫"‬

‫و‬

‫ﺮ‪.‬‬
‫اﻜ‬

‫‪،‬‬

‫ﻮى‬

‫‪ ،‬وأ ﺎ ا د ﺔ‪.‬‬

‫‪:‬‬

‫ﻰ درا ﺔ ا ﺪ ا ﻮي ﻰ روا ﺔ‬

‫ﺎن" و‬

‫ﺎر ا ﺮوا ﺔ‪،‬‬

‫و ﻜﺎ ﺔ ا ﺮأة و‬

‫ﻮى هﺬا ا ﺎب‬
‫ﻰ ا ﺮوا ﺔ‬

‫ﻰ ا‬

‫ا ﺎب‬

‫‪17‬‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ‬
‫ﺔ‬

‫ا ﺮوا ﺔ وا ﺪ ا‬

‫ﻮي‬

‫‪18‬‬

‫أ‪ .‬ﻬﻮم ا ﺮوا ﺔ‬

‫روا ﺔ‬
‫ﻬﺎ ا‬
‫ا‬

‫ﺮب‬

‫‪Nouvelle‬‬

‫ا ﺎد‬

‫ﺔا‬

‫ا ﺮ‬

‫ا‬
‫ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ‬

‫إ ﺪاه ﺎ‬
‫ا‬

‫ﺎ‬
‫ا‬

‫ﺔأ‬

‫ﺪ‬

‫ﺪا‬

‫وﻜ‬
‫ا ﺮوا ﺔ‬
‫وا‬

‫ا‬

‫ﺎ ﻮس ا‬

‫ﺎ‬
‫ا‬

‫ﺔ وذ ﻚ‬
‫‪6‬‬

‫‪ 7‬ﺮ‬
‫‪8‬إ ﺎ‬

‫ﺔ ﺄ ﻮذة‬

‫وذآﺮ ‪.‬‬

‫ﺔ‬

‫روى –‬

‫ووردت أ‬

‫ﺎ‬

‫ﺔ ﺮﺔ‬

‫ﻬﺎ ا ﻜﺎ‬

‫ل‬

‫ﺔ ﺈ ﺎ ﺮاد‬
‫ﺪ‬

‫ﺮي و ﺪ‬
‫ﺎ‬

‫ﻮ ﺔ‪.‬‬

‫ﺪ ا ﺮزي ﺮوا أن‬
‫ا ﻜﻮن وا‬

‫ﻮ‬
‫ﻮا‬

‫‪ 26‬ﻮ ﻮ ‪2008‬‬

‫إ ﺎ‬

‫ﺔ ا ﺮوا ﺔ"‪.‬‬

‫ﺮة إ ﻰ‬

‫ﺔ ﻮ ﺔ ﺎ‬

‫"‪ "Novel‬ﺎدة‬

‫ﺎ‬
‫ﻰ‬

‫ﺮوي‪ -‬روا ﺔ؛ روا ﺔ ا ﺪ ‪:‬‬
‫ا‬

‫ﻰ‬

‫ﻰ ا ﻜﺎ ﺔ‪ ،‬وذ ﻚ‬
‫ا‬

‫و ﺪ وردت ﺎدة روا ﺔ‬
‫ا ﺮ‬

‫ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﺎل‪ ،‬وآﺬ ﻚ ﺎ ﺎ‬

‫ﺔ ا ﻮ ﺔ أو ﺎ‬

‫‪Novel‬‬

‫ﻰ وا ﺪ‪ 7 .‬و ﺪ ا‬

‫ﺎن‪ .‬و‬

‫ا‬

‫ﺔ‬

‫ا ﺮوا ﺔ وا ﻮا‬

‫‪" :‬وإن ا‬

‫أ ﺪم ﺎ ﺮ‬

‫ﺔا‬

‫ﺔ ا ﺮ ﺪى ا ﺮب ‪ ،‬أو‬

‫ﺔ أو‬
‫ﺰ ﺔ أو‬

‫ﺔ‬

‫‪Novella‬‬

‫ا‬

‫ﺮاد‬

‫ﺎت ا‬

‫ﺎن‬
‫ﺔ‬

‫‪www.wikipedia.org‬‬

‫ﻚ‪ ,‬ﺎ ﻮس ا ﻮرود‪ ) ،‬ﺮوت ‪ :‬دار ا ‪ ،(1973 ،‬ص‪.620 .‬‬
‫ﺔ‪ ،‬ط ‪) 1‬ا ﻜﻮ ‪ :‬وزارة ا ﺮ ﺔ‪ ،(1970 ،‬ص‪.203 .‬‬
‫وﺁ ﺮون‪ ،‬ا ﺪ اﻷد وا‬
‫ا‬

‫‪9‬ﻮ‬
‫‪ 10‬ﺎ ﺔ‬
‫‪ ،(2003‬ص‪.564 .‬‬

‫ﻮف‪ ،‬ا‬
‫آ ﺎرا ﻮ‬

‫ﺪ‬

‫ا ﺔ واﻷ‬
‫ا ﺮب‪ ،‬ا‬

‫م‪ ،‬ط ‪ ) 17‬ﺮوت‪ :‬دار ا‬

‫ا ﺮ‬

‫ﺮق‪ ،(1973،‬ص ‪.289‬‬

‫اﻷ ﺎ ﻰ‪ ) ،‬ﺪ ﺔ ﻮ‬

‫‪:‬ا‬

‫ﺔ ا ﺮ ﺔ ﺮ ﺔ وا ﺎ ﺔ وا ﻮ م‪،‬‬

‫‪19‬‬

‫وذه‬

‫ﻮد ذه‬
‫ﺔ‬

‫ا‬

‫ﺔ أو ا ﺮوا ﺔ ا‬

‫ﻮ ﺔ أو ا‬

‫ﺔ ا‬

‫)‬

‫‪,‬‬

‫آ ﺎ ﻬﺎ‬
‫ﺎ ﻬﺎ‬

‫)‬

‫آﺎن ﺪد آ ﺎ ﻬﺎ‬
‫و ﺪد‬
‫ا‬

‫‪-‬‬

‫ا‬

‫ﺔ‪ .‬وا‬

‫ا‬

‫ﺮي و ﺪ‬

‫ﺪ ا ﺮزي‪،‬‬

‫)‬

‫آﺎن ﺪد آ ﺎ ﻬﺎ‬

‫ا‬

‫‪ 11‬ﺪ ﺪ ا‬
‫ا ﻮراق‪ ،(2002 ،‬ص ‪.171‬‬
‫‪ 12‬ﻮد ذه ‪ ،‬ﺬوق اﻷدب ﺮ ﺔ وو ﺎﺋ ‪) ،‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﻜ ﺔ ا‬

‫(آ ﺔ‪،‬‬

‫)‬

‫ﺎ ﻬﺎ‬

‫اﻷد‬
‫ﻮا‬

‫) ‪-‬‬

‫ا ﻈﺮ ﺔ وا‬

‫ا‬

‫ﺔ‪ .‬وا‬

‫(‬
‫ﺎ ﻬﺎ‬

‫(آ ﺔ‪ ،‬و ﺪد‬

‫‪,‬‬

‫ﺔ ه‬
‫‪,‬‬

‫ﺪد آ ﺎ ﻬﺎ‬

‫ﻮ ﺔه ا‬

‫(آ ﺔ‪ ،‬و ﺪد‬

‫‪-‬‬

‫(آ ﺔ‪ ،‬و ﺪد‬

‫‪,‬‬

‫ا‬

‫ﺮة‪،‬‬

‫آﺎن ﺪد‬

‫ﺔ‪ .‬وا‬

‫‪-‬‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ ا‬

‫‪,‬‬
‫(‬

‫)‬
‫آﺎن‬

‫ﺮة ه‬

‫ﺮة‪ ،‬وا‬

‫‪,‬‬

‫ﺎ ﻬﺎ‬

‫ا ﺮوا ﺔ أو ا‬

‫ﺮى‪ .‬ا ﺮوا ﺔ ه‬

‫‪-‬‬

‫)‬

‫أ ﻮاع ا‬

‫ه‬

‫ﻰ أر ﺔ أ ﻮاع‬

‫ا ﻮ ﺔ ‪ ،‬وا‬
‫وا‬

‫أن ا ﺮوا ﺔ‬

‫ﺔ‪ .‬آ ﺎ‬

‫ﺔ‬

‫‪,‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫(‬
‫‪-‬‬

‫)‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫(‬

‫‪ ) ،‬ﺎن‪ :‬ﺆ‬

‫ﺔ‬

‫ﺮ ﺔ‪ ،(1982 ،‬ص‪ 127 .‬و‪.137‬‬
‫ا ﻮل‬

‫ﺮ‬

‫ﻮ ﺔ ﺎ وا ﺪا ﺎ دام ا ﺮق ﻬ ﺎ‬
‫ﺮة وا‬
‫ا ﺔا‬
‫‪ 13‬و ا ﺎد‬
‫ﺮة وا ﺔ ا ﻮ ﺔ أوا ﺮوا ﺔ‪.‬أ ﺮ إ ﻰ‪ :‬ﺪوى‬
‫ه ﺎ‪ :‬ا ﺔ ا‬
‫و ﻰ هﺬا ﻜﻮن ا ﺔ‬
‫اﻷد ا ﺮ‬
‫ﻮ ا ﺮ ﺔ‪ 1965 ،‬م(‪ ،‬ص‪.129‬‬
‫ا ﺎه ﺔ إ ﻰ ﻬﺎ ﺔ ا ﺮن ا ﺜﺎ ﺚ ‪ ،‬ط‪) 4‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﻜ ﺔ ا‬

‫ﺎ ﺔ‪ ،‬درا ﺎت‬

‫ﺪود‪.‬‬

‫ﺪ‬

‫‪20‬‬

‫ﺎ ﺮوا ﺔ أآ ﺮ أ ﻮاع ا‬

‫ﺔ‬

‫ا ﻮا‬

‫و‬

‫ﻜ ﺔ وا ﺮار‬

‫ا ﺮو‬

‫ﻜﻮن ا ه ﺔ ﻮ ﺎ ‪،‬‬
‫ا‬

‫ﺔ ا ﻮا ﺔ‪،‬‬

‫ﺎ‪ ،‬وه‬
‫ﻮﺮ ا‬

‫ﻰ إن ﺎ‬
‫ﺔا‬

‫ه‬

‫ﺎ ﺰ ﺔ‬

‫ﺮ‬

‫ﻮ ﺔ ا ﺎ ﺔ‪ .‬و ﻬﺎ‬
‫ﺰ ا ﺮوا ﺔ ﺄ ﻬﺎ‬

‫ﺮي‬

‫ﺔ وا ﺪا ‪.‬‬

‫ﺔا‬

‫وإ ﺎ ﺔ إ ﻰ ذ ﻚ أن ا ﺮوا ﺔ أ ﻬ أ ﻮاع ا دب ﺮاءة‪،‬‬
‫ﺮج‬
‫ا‬

‫ا ﺎرئ ﻬﺪاآ ﺮا و‬

‫ﺮ‪ ،‬و إ ﺎ ﺎ‬
‫ﺮاءة ا‬

‫ا ﻜﺮ آ ﺎ‬

‫ﺔ آ ﺎ ﺬذون‬

‫إ ﻬﺎدا‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ ،‬وإ ﺎ‬

‫أآ ﺔ ﻬ ﺔ أو‬

‫ﺬذ ا ﺮاء‬

‫ﺮ‬

‫‪.‬‬

‫و ن ا ﺮوا ﺔ ﺮأهﺎ ا‬

‫و ﺮا‬

‫‪ ،‬وا ﺎد وا ﻜ ﻮل‪،‬‬

‫ﺎ ﺮ ا ﺎس ا‬

‫ﺔ أآ ﺮ‬

‫ﺮو ﺮ‬

‫وه‬

‫ﺮ‬

‫أ ﻮاع ا دب‪ .‬و ﺬ ﻚ ا ﺪت ا‬
‫ﺮا‬

‫ﺮ ﺎت ا‬

‫ه ا‬
‫و‬

‫ا ﺎل آ ﺎ‬

‫ﺎد ﺔ وا‬

‫ا ﺮي ا ﻮ ﺪ ا ﺬي‬
‫أن ﻬﺎ ﺎ ﺪ‬

‫وه ﺎ ا‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺎ ﺮهﺎ ا‬
‫و ﺔ‬

‫ﺪ أ ﻬﺎ‬

‫ﺎ ﺔ وا ﺪ ﺔ‪.‬‬
‫ﻬﺎ ا‬

‫‪ ،‬و‬

‫أآ ﺮ ا ﻮ ﺎ‬

‫أن ﻬﺎ‬

‫ﺔا ﺎ ﺔ‬
‫ﺰ‬

‫أ ﺎ‬

‫وا ﻮ ﻮح‪.‬‬
‫‪ .‬أ ﻮاع ا ﺮوا ﺔ‬

‫‪14‬‬

‫ﺰاﺪ‬

‫‪15‬أ ﺪ أ‬

‫إ ﺎ‬

‫‪ ،‬اﻷدب و ﻮ ‪ :‬درا ﺔ و ﺪ‪ ،‬ط‪ ) 4‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ ا ﺮ ‪ ،(1968 ،‬ص‪.199‬‬

‫‪ ،‬ا ﺪ اﻷد ‪) ،‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﻜ ﺔ ا ﻬ ﺔ ا‬

‫‪ 16‬أ ﺪ أ ‪ ،‬ا ﺪ اﻷد ‪ ،‬ص ‪.101‬‬
‫‪17‬أ ﺪ أ ‪ ،‬ا ﺪ اﻷد ‪ ،‬ص ‪.106‬‬

‫ﺮ ﺔ‪ ،(1972 ،‬ص ‪.103‬‬

‫ﺮ‪،‬‬

‫‪21‬‬

‫ﺮ ا ﺮوا ﺎت ا ﻰ‬

‫ﺮ ﻬﺎ‬

‫ﺔ ا ﺎن ﻰ‬

‫ﻜ‬

‫ﺎت ا ﺮن ا ﺎ ﻰ و ﺎ ﺎ‬

‫ﻰ ﻮ‬

‫‪ ،‬ه ﺎ‪:‬‬

‫ا ﺮوا ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﺮوا ﺔ ا ﺎر‬
‫ا ﺎ ﺔ إﻰ ﻮ‬

‫أ ﺎ‬

‫ﺔ‪ .‬آ ﺎ‬

‫أ‬

‫أ ﺎ‬

‫ا ﺮوا ﺔ‬

‫ﻜ‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ﺎ‪ ،‬ه ﺎ‪ :‬ا ﺮوا ﺔ ا‬

‫وا ﺮوا ﺔ ا ﺮا ﺔ‪.‬‬
‫و ﺪ أ ﺎر‬

‫ﺮوف إ ﻰ ﺎ ﺎ ا ﺮوا ﺔ ا‬
‫ﺔ ﻰ‬

‫روا ﺔ ا ﺮ ﺔ ا‬

‫‪ .‬وإذا آﺎن ﺪو أ‬
‫ا‬

‫ا ﻜﺮة ا ر‬
‫ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺎم‬

‫ﺮ ﻰ‬

‫ﺰ ﺔ ‪. Science Fiction‬‬

‫‪18‬‬

‫وﻰ‬
‫ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺔ‬

‫ﺪ ﺪ‬

‫ﺎل ﺮ ﻰ ز ﺪان ا ﺮوا ﺎت ‪ ،1902‬ا ﺬى‬

‫ﺎرة إ ‪ ،‬وردت ا ﺎرة ا ﺎ ﺔ ﻰ‬

‫ا ﺮو ﺎت ا ﻮم أ‬
‫ا‬

‫ﺎﺎ‬

‫ﻮد ﻬﺎ و ﻬﺎ ا ﻬﺬ ﺔ وا ﺎر‬

‫ﺎ‬

‫ﺄ ﻬﺎ ﺎ‬
‫ﺔ وا‬

‫‪ :‬ﺄ‬
‫ف ا ﺮض‬
‫ﺔ وا د ﺔ و ﺮ‬

‫ذ ﻚ‪.‬‬

‫‪ .18‬ﻰ‬

‫‪،‬‬

‫ﺄة ا ﺮوا ﺔ ﻰ اﻷدب ا ﺮ ﻰ ا ﺪ ﺚ‪) ،‬د‪.‬م‪.‬ن‪ :‬دار ﻜ ﺔ ﺮ ‪,‬د‪.‬ت(‪ ،‬ص ‪38‬‬

‫‪22‬‬

‫ﺎر إ‬

‫و ﻰ ﺎل ا ﺎ ﺪى ا‬

‫ﺔ‪ -‬ﺎء‬

‫– و ﻰ ذات ا‬

‫أن ا ﺮو ﺎ ﺎت‬

‫ﻰ أ ﺎم آ ﺮة‪،‬‬

‫وا ﺮا ﻰ أو ا‬

‫ﺎ ﻰ ا ﺮو ﺎ ﻰ‪ ،‬وا ﻰ‪ ،‬وا ﺎ ﻰ‪،‬إ ‪.‬‬

‫ﻮر ا ﺮوا ﺔ‬

‫‪.‬‬

‫ﻮات‬

‫ﺮون أن روا ﺔ "ز‬

‫ه ﻜ أول روا ﺔ ﺮ ﺔ‬

‫ا ﻜ ﺮون و ﻬ ا ﺪآ ﻮر‬

‫هﻜ‬

‫ﺮوا ﺔ ز‬

‫ذﻚ ر‬
‫روا ﺔ‬

‫ﻮ‬

‫ﺪث‬

‫ﺮﺔ‬
‫وهﻜﺬا أ‬

‫ا ﺪ‪ ،‬وا ﺎ ﺔ‬
‫ﺪ ﺮ ‪ .‬ﺪا ﺔ أو‬
‫ﺪم ﺎ‬

‫ﺔ ا‬

‫" ﺬراء د ﻮاى"‬

‫ﺎم‬

‫آﺎ‬

‫و ﺎءت ﺮ‬
‫ﺎ ﺮة وا ﺔ‪ .‬وه‬
‫و‬

‫ﺎ أ ﺎم ﺪا‬

‫‪"20‬‬

‫ﺪرت‬

‫ا ﺮوا ﺔ ول‬
‫أول روا ﺔ‬

‫ﺎ ﻬ و ﺎآ ﻬ "‪.‬‬

‫ﺄة ا ﺮوا ﺔ ‪ .‬وا ﺪة أ ﺎ ﻬﺎ ﺮآﺔ‬
‫ا ﺬي‬

‫ﻬﺎ ا ﺎب‬

‫ﻜ ا‬

‫ﻬﺎ ﺔ‬

‫ﺄة ﺎ ﺔ ا ﺮ ﻬﺎ ا ﺪآ ﻮر ﺎ ﺮ‬

‫ﻮر ا ﺬي‬

‫روا ﺔ ﺮ‬

‫اﷲ‬

‫" ﺎﺔ ا‬

‫"‬
‫ﻰ‬

‫أ‬

‫ﺮ‬

‫ﺮ ﺔ" إ ﻰ‬

‫ﻮد ﺎهﺮ‬
‫ا‬

‫ذﻚ‬

‫ﺪر ﺎ ‪" :‬إن‬

‫" ﺮ ا‬

‫ﺮة ﻮ ﺪان ا‬

‫"‬

‫ا ﺮا ﺪ ا ول ﺮوا ﺔ"‪ .‬وا‬

‫ﻰ هﻜ ه‬

‫‪ 1906‬ﻜﺎ‬

‫ﺮ ﺔ‪ .‬و‬

‫ﺪا‬

‫إ ﺎرة‬
‫ﺎ ﺔ‬

‫‪19‬‬

‫ا ﺎ ا ﺮ‬
‫آﺎن ا‬

‫ﺪ‬

‫‪1914‬‬
‫آ‬

‫ﺔ‬

‫ﻬﺎ ا ﺮو ﺎن ا ﺎر ﻰ‬

‫ﺪأ ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ؟"‪ ،‬ﺎدة‬

‫ﺔ ﺄ ﻮذة‬

‫‪،‬‬

‫ﺄة ا ﺮوا ﺔ ﻰ ا دب ا ﺮ ﻰ ا ﺪ ‪ .‬ص ‪39‬‬

‫‪ 21‬ﻮ ﺮ ‪2009‬‬

‫‪19‬‬

‫‪http://www.arabicstory.net‬‬

‫‪23‬‬

‫و ﺪا‬
‫ا‬

‫ﺄة ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ ا ﺪ ﺔ‪ .‬ﺮى‬

‫ا راء ﻮل‬

‫أن ا ﺮب ﺪ آ ﻮا ا دب ا ﺮوا‬
‫ﺮة ‪ ,‬ورأس ا ﻮل ‪,‬و‬

‫و ﻜﺎ ﺎت أ‬
‫ا‬
‫ا ﺎ‬

‫ذي ﺰن ‪ ,‬وا ﺮة ا ﻬ‬

‫ﺔو ﺔ‪,‬و‬

‫ﺮ أ ﻬﺎ ﻜ‬
‫ﺮ‬

‫‪ (1879‬ﺰ ﺎدة ا‬

‫ﻮرد‬
‫ﺪا ﺔ‬

‫ا‬
‫ﺎن‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫ا ﺮب ﺬ ا‬

‫ﺎل ﺎ ﺮب‬

‫آ ا‬

‫آ ﺎ ﺮى ا‬
‫ا ﺎ‬

‫ﻜ ا ﺪ ﻮ ي "إ ﺎ‬

‫ﺔ‪,‬‬
‫ا ﺮن‬

‫" )‪– 1863‬‬

‫ﺎ ت‪ ,‬وآﺎ‬

‫ﺪا ﺎت‬

‫ا ﺮ ﺔ‪ ,‬و ﻬﺮت ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ‪.‬‬

‫‪ "21‬ﺄة ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﻮرهﺎ "‪ ،‬ﺎدة‬

‫ﺔ ﺄ ﻮذة‬

‫‪ 28‬ﻮ ﺮ ‪2009‬‬

‫‪http://www.prameg.com‬‬

‫‪24‬‬

‫وا‬
‫ا‬

‫أن ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ ا ﺪ ﺔ ﺪ‬
‫ﺎرة ا ور ﺔ‬

‫ﺎل ﺎ‬
‫ا‬

‫أ ﺪى‬

‫ﺮ ﻮا‬

‫ا ﻬ ﺎوي ﺮوا ﺔ‬
‫ﺎ‬

‫ا‬

‫ﻮن " ﺎ ﺮات‬
‫ﺎر ﺰ"‬

‫ا ﺮﺰ‬
‫ا ﺎم‪ ،‬وا ﺎق‬

‫ﺮ ﺔ رﺎ ﺔ‬
‫ﺎك" و ﺮ ﺔ‬

‫ا ﺮواد ا وا‬

‫ﻰ ا ﺎق"‬

‫ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﺪ‬
‫إﻰ و‬

‫ا ﺮب‪ ،‬ﺎه ﺔ‬
‫ﺮ‬

‫ا ﺬي ﺪ‬
‫هﺬا ا ﻜ‬
‫ﻜﺎ‬

‫ﺔ ﻰ‬

‫ﺎ‬
‫ا ﺮوا‬

‫ﺁ ﺎر ا‬

‫ا ﺮوا ‪ ،‬وا‬

‫ﺎل ا ﺎ ﺔ‬

‫ﻰ ﻮال ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ و‬
‫ﺎه ﻬﺎ‬

‫ا ﺮ‬

‫ﺮاث ا‬
‫ا ﺮ‬

‫ا ﺮ‬
‫ا ﺪ ‪،‬‬

‫ﺪ ﺎ‪ ،‬و‬

‫ﺔ ﺄ ﻮذة‬

‫ا دب ا ﺎ‬
‫‪ 28‬ﻮ ﺮ ‪2009‬‬

‫ﺮ أن‬

‫ﻮذ ﺎ ﺎ ﺎ‬

‫آ ز ﺎن و ﻜﺎن‪ ،‬ﺪ‬

‫ﺎه ا ﺮوا ﺔ‬

‫‪ "22‬ﺄة ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﻮرهﺎ "‪ ،‬ﺎدة‬

‫ﺎرة‬

‫‪22‬‬

‫ﻰ أ ﺪى ا‬

‫ا ﻜ ا ﺮوا‬

‫ﺪاء‬

‫ﻮن‬

‫ﺪ ﺎرس ا ﺪ ﺎق‪ ،‬و ﺮهﺎ‬

‫ا ور ﺔ ‪ ،‬وا ﺎ ﺔ ا ور ﺔ ‪ ،‬وا ﺮوا ﺔ ا ور ﺔ ‪.‬‬

‫ﺎ‬

‫"‬

‫ﻬ ﺎوي‪ ،‬و"ا ﻬ ﺎم‬

‫أ ﺎل ا ﺪا ﺎت ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ ا و ﻰ ا‬

‫ا ﺮوا‬

‫ﺮ‪،‬‬

‫ا ﺮوا ﺎت ا ور ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ روا ﺔ‪،‬‬

‫ﺎذة هﻮ ﺮوس‪ ،‬وآ‬

‫ﻰ‬

‫ﻰ ا ﺎ ﺔ ا ور ﺔ‪،‬‬

‫وا ﺮوا ﺔ ا ور ﺔ‪ ،‬و ﻮا إ ﻰ ا ﺮ ﺔ‬
‫و ﺎ ﻮا‬

‫ﺄت‬

‫أوا ﺮ ا ﺮن ا ﺎ‬

‫ا ﺮب ا ﺬ‬
‫أ ﺎﻬ‬

‫ﺪا ﺎت‬

‫ﻮر ا ﻜ‬
‫إﻰ ﺪ‬

‫‪http://www.prameg.com‬‬

‫‪25‬‬

‫ب‪ .‬ﻬﻮم ا ﺪ ا‬
‫ا ﻮﺔ‬

‫ﻮي‬
‫ﺮب‬

‫ﺮاد ﻬﺎ ا ﺮآﺔ ا‬

‫ﻰ ﺮ‬

‫ا ﺬآﺮ‪ .‬وا ﻬﺪف ا‬
‫‪ "23‬ﺄة ا ﺮوا ﺔ ا ﺮ ﺔ و ﻮرهﺎ "‪ ،‬ﺎدة‬

‫ﺔ ‪ Feminisme‬ا‬
‫وإ ﺎدة‬

‫ﺰﺔا‬

‫ﻮق ا ﺮأة آﺈ ﺎ ﺔ‬

‫هﺬ ا ﺮآﺔ هﻮ ا ﻮازن‬
‫ﺔ ﺄ ﻮذة‬

‫‪ 28‬ﻮ ﺮ ‪2009‬‬

‫‪http://www.prameg.com‬‬

‫‪26‬‬

‫ﺎ‬

‫ﻮ ﻬﺎ ﻮ ‪" :‬إن ا ﻮ ﺔ‬

‫ا ﻮي إذ أ درا ﺔ أد ﺔ‬
‫و ﻜ آﻮ ﻮد‬
‫ا د‬
‫ا‬

‫ﺪد ﺄن ا ﻬﺪف ا‬
‫ﺎ ﺪة ا ﺮاء‬

‫ا ﺮو ﺔ ﻜﺎ ﺎت‪.‬‬
‫و ﺮا‬

‫ﺬ ا ﺮأة آ ﻮ ﻮ ﻬﺎ ا‬

‫‪kolodny‬‬

‫ا ﻮي هﻮ‬

‫"‪.‬‬

‫ﺎ‬

‫ﻬ و‬

‫‪24‬‬

‫ا ﺪ‬
‫ﺮ و ﻮ‬

‫‪25‬‬

‫ﻬﻮم ا ﺪ ا د‬

‫ﺎول ا ﺎ ﺔ‬

‫ﻬﻮم ا ﺪ ا د‬

‫ﺮح آ ﺔ‬

‫ا ﻮي ا ﺬي ﺪ‬

‫ذآﺮ ‪،‬‬
‫ﺎل‬

‫ذ ﻚ ا ﺪ إذا‬

‫ا ﺮوا ﺔ‪.‬‬
‫ا‬

‫ﻮة ا و ﻰ‪ :‬ﺎ ﺎ‪ ،‬أن‬

‫ا‬
‫أو‬

‫ﺔ‬

‫ﻰا‬

‫ﺎل ا د ﺔ ا‬

‫ﺎت ا ﻮ ﺔ أن ﺪرس درا ﺔ‬

‫ﻮ ﺔ‪ ،‬ﻮاء آﺎ‬

‫ﺎ ﺔ ﺎ دا‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺔا‬

‫ﺮا‬
‫ﺔ‬

‫ﻰ‪ .‬وإذا ﻮ‬
‫‪24‬‬

‫‪.Sugihastuti. Wanita di Mata Wanita: Perspektif Sajak-Sajak Toety Heraty. (Bandung:‬‬
‫‪Yayasan Nuansa Cendekia,2000)Cet.ke-1,h.37‬‬
‫‪25‬‬

‫‪. Soenardjati Djajanegara. Kritik Sastra Feminis:Sebuah Pengantar. (Jakarta:Gramedia‬‬
‫‪Pustaka Utama,2003)Cet.ke-2,h.23‬‬

‫‪27‬‬

‫ا‬

‫‪ .1‬أن‬

‫ﺎت ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺔ أو ا‬

‫ا ﺪروس‪،‬‬

‫ﺪ ﻮ ﻬﺎ‬

‫ا ﺮأة زو ﺔ‬

‫ﺪ أو أ ًﺎ‬

‫ﻜﺎ ﺔ أد ﻰ‬
‫إ‬

‫ﺪي‬

‫و‬

‫ﻬﺎ أن‬

‫ﺔ‬

‫ر‬

‫ﻮﺮ‬
‫ر‬

‫ا ﺎة‪ .‬إن ا ﺎ ﺔ وا ﺮا‬

‫ﺎ ﻬﺎ آﺮ ﺔ ا‬

‫ﻬﺎ‪.‬‬

‫ﺎول‬
‫ﻰ‬

‫ﺔ‬

‫ا ﻮ ﺎت إ‬

‫ﻮﺮ‬

‫ﺎد‬

‫ﻬﺎ وا‬

‫ﺎ ﺎ و ﻜﺮ ﺎ‪ .‬و ﻰ ا ﻜ ‪ ،‬ﺎ‬
‫ﻬﺎ ﺆ ﺪهﺎ ا ﺮآﺔ ا ﻮ ﺔ‪ .‬ﺈن ﻚ ا ﺮأة ﺪ‬

‫ﻜﺎ ﻬﺎ‬

‫ا ﺮ ﺎل ﻮاء‬

‫‪ .3‬أن ﺮف ﻮآﻬﺎ و‬
‫ً‪ ،‬إذا و‬
‫ﺪ ﺮا‬
‫أن‬

‫ﻰا‬

‫ﻬ‬

‫ﻬﺎ ا ﻮ ﺎت‪.‬‬

‫ا ﺎر ﺔ‪ ،‬و ﻜ آ ﺎ ﺰة‬
‫ﻰ‬

‫‪.‬‬

‫ﻜﺎ ﺔ ا ﺮ‬

‫ﺮف ﺮ ﻬﺎ‬

‫ﻬﺎ‬

‫ً‪ ،‬إذا آﺎ‬

‫‪ ،‬نا‬

‫وهﺬ ا ﺎ ﺔ ه ا‬
‫ﺮدة‬

‫ا‬

‫ﺪ ﺰ ﻬﺎ أن‬

‫ﺪ ﺮا‬

‫‪ .2‬أن‬

‫ا‬

‫ا د‬

‫ﻬﺎ ا ﺆ‬
‫و‬

‫ﻬﺎ آ‬

‫ﺔ‬
‫ﺔ‬

‫ا ﺎ ﺔ أو‬

‫ﻬﺎ آ ﺎ و‬

‫ﻬﺎ ا ﺆ‬

‫آ ﺮأة‬

‫ﺔ و‬

‫إ ﺎد زو ﻬﺎ‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫أو ا ﺮ ﺔ‪ ،‬و ﺎ‬

‫ا‬

‫‪.‬‬
‫ﺎ ﺮة‪.‬‬
‫ﺪة‬

‫ﺔ و‬
‫و ﻜ‬
‫ﺔ‬

‫‪. Soenardjati Djajanegara. Kritik Sastra Feminis:Sebuah Pengantar. h.51-52‬‬

‫ﺆ‬
‫ا‬
‫‪26‬‬

‫‪28‬‬

‫‪ .4‬أن‬

‫ﻬﺎ وأ ﻮا ﻬﺎ آ ﻬﺎ‪ .‬إن آ‬
‫ﺎ‬

‫وﺎ‬

‫و‬

‫ﻮ ﺎت‬

‫ﻬﺎ‪ .‬ﻮ ﺄ‬

‫ﻰ ا ﺮ ﺔ ا ﻜﺎ ﺔ ﻜﻮن ﺎدرة‬
‫ﺎد ﺎ‪ ،‬ﺬ ﻚ‬

‫ا‬

‫ﺎ ﻜﺮ و‬

‫ﻰ‬

‫هﺪ ﺎ‬

‫ﻮل‬
‫ﺎ ﺪة أ ﺮ‬
‫ﻰ‬

‫ا هﺪاف ا‬

‫ﻬﺎ ا ﺮآﺔ ا ﻮ ﺔ‪.‬‬
‫وا‬
‫و‬

‫ﻮة ا ﺎ ﺔ ه‬

‫ﻮ ﺎ ا ﺮ ﺎل ا ﺬ‬

‫وا ﺮا‬
‫اﺮ‬

‫ا‬

‫ﻰ اﺮ‬

‫ﺎت ا‬

‫ﺮى‪ ،‬و‬

‫ا‬

‫ﻮة ا‬

‫ﻮ ﺔ‪.‬‬

‫ﺔ‬

‫ا‬

‫آ ﺮا‬
‫ﻰ و‬

‫ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫ﺎت ا‬
‫ﺔ اﺮ‬

‫ﺎ‬

‫أن هﺪ ﺎ ا ﺮ‬

‫ﻮ ﺔ‪ ،‬ﺈ ﺎ‬

‫وا‬

‫ﺪﻬ‬

‫ﻜﻬﺎ‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫ا‬

‫درا ﺔ ا‬

‫ﺮى‪،‬‬

‫ﺎ‬

‫ﺔ‪.‬‬
‫ﺔ‬

‫ﻰا‬

‫هﻮ درا ﺔ‬

‫ﺔ‬

‫دون ا‬

‫ﺮ إﻰ‬

‫آﺎ‬

‫ﺎ أن‬

‫ﻮ ﺎ ا ﺮ ﺎل‪ ،‬آ ﺎ‬

‫ﺔ‪.‬‬
‫ﺮة ه أن‬

‫ﻮ‬

‫ا ﺆ‬

‫ا ﺮأة‬

‫‪27‬‬

‫‪ .1‬أ ﻮاع ا ﺪ ا‬

‫ﻮي‬

‫‪. Soenardjati Djajanegara. Kritik Sastra Feminis:Sebuah Pengantar. h.53‬‬

‫‪27‬‬

‫‪29‬‬

‫أ‪ .‬ا ﺪ ا‬
‫و‬

‫ﻮي اﻷ ﺪ ﻮ ﻮ‬

‫‪ .‬هﺬا ا ﺪ أ ﺮك ا ﺎء‪،‬‬

‫ﻮ ﺎ ا ﻮ ﺎت آ ﺎر ﺎ ‪ .‬وا ﺬي ﻬ ا ﺎر ﺎت هﻮ‬

‫ا ﺎء ا‬

‫ﺔ‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ا د ‪ .‬ودرس هﺬا ا ﺪ ﻮء ﻬ‬

‫ا ﺎء‪ ،‬وا‬
‫ا‬

‫ﺆ ﺬ‬

‫ب‪ .‬ا ﺪ ا‬
‫ا د‬

‫ﺎب ا‬

‫ﺎن‪،‬‬
‫ﻮي ا ﻮ‬

‫)‪ .(gynocritics‬و‬

‫ﺔ وا‬

‫ا ﺪا د ‪.‬‬
‫هﺬا ا ﺪ‪:‬‬

‫ﻮ ﺔ وا ﻮ ﻮ ﺔ وا ﻮ ﺔ‬

‫ا ﻮي‪ .‬هﺬا ا ﺪ‬

‫ﻮهﺮ ﺔ‪،‬‬

‫ا ﺮأة ‪-‬آ ﺮا‪-‬‬

‫ﻜﺎد ﻜﻮن ﻬ ﺔ ﺎ ﺎ‬

‫ا ﺪرا ﺔ ا ﺎر‬

‫ﻮرة‬

‫ﺎول ا ﻮر‬

‫ﺔ‬

‫ﻰ إ ﺎ ﺎت‬

‫‪ :‬ه ا ﻜﺎ ﺎت ﺮ ﺔ ﺎ ﺔ؟ و ﺎ ا ﺮق‬

‫ﺆ ﺎت ا ﻜﺎ ﺎت و ﺆ ﺎت ا ﻜ ﺎب؟‬
‫ج‪ .‬ا ﺪ ا‬

‫ﻮي ا‬

‫ا ﺎء ﻮ ﻬﺔ ا‬

‫ﺮاآ أو ا ﺎرآ‬

‫ﺮا‬

‫ﺮاآ ﺔ أ ﻬ آ ﺔ‬

‫ﺎول هﺬا ا ﺪ أن ﻜ‬
‫ا ﺪ ﺔ ه‬
‫ﺪﺔ‬
‫د‪ .‬ا ﺪ ا‬

‫ﺎ ا ﺮ ﺎل دون ا‬

‫ا ﻜﺎ ﺎت‪ ،‬إذ أن ا ﻮ ﺎت‬

‫ﺎت ا‬

‫أن ا ﺎء‬

‫ﺮو ﺎت ا ﺮق ا‬
‫ﻮي ا‬

‫‪ .‬هﺬا ا ﺪ درس‬

‫ا‬

‫ا‬

‫‪.‬‬

‫ﺎل ا د ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ‪ ،‬ﺈن‬

‫ﻮل ﻰ‬

‫‪.‬‬
‫ﺎ ﻬ‬

‫ﺎﻬ ‪.‬‬

‫هﺬا ا ﺪ ﻰ ﺆ ﺎت‬

‫ﺪن أن ا ﺎر ﺎت ‪ -‬ﺎدة‪-‬‬

‫ﺮن‬

‫‪30‬‬

‫ﻮي ا ﺜ ‪.‬‬

‫‪ .‬ا ﺪ ا‬

‫ﺪرس هﺬا ا ﺪ إ ا‬

‫وا ﻜﺎ ﺎت‪ .‬وا ﺮض‬
‫ﺎت‪.‬‬

‫ﻰ‬

‫ا ﻜﺎ ﺔ أو‬
‫ﺪﺎ‬
‫و‪ .‬ا ﺪ ا‬
‫ﻬ‬

‫ا‬
‫ا‬

‫ﻰ‬
‫ﺎ‬

‫ﺪأت ا‬

‫ﻜ ا‬

‫ﻰ‬

‫ﻬﺎ ا د ‪ .‬ﻜﺎن ا ﺮ‬

‫ﺆ ﺮهﺎ‬

‫؟ وه آﺎن ا‬

‫ﺔا‬

‫ا د‬

‫ﺔ؟‬

‫ﻮي ا ﺮ ‪ .‬إن ا ﻮ ﺎت ا ﻮد‬

‫أ ﺮ ﻜﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ا‬

‫ﺰ‬

‫ه ﺎك ا‬

‫ﺰ‬

‫ا ﻮ ﺎت ا‬

‫‪ .‬اﻬ‬

‫ا ﺮ ﺎل ا‬

‫وا ﻮد‪ ،‬و ﻜ‬
‫‪ ،‬ر ﺎ ﻬ و ﺎءه ‪.‬‬

‫ا‬
‫ﻮﺔ‬
‫ﺮ ﺎت‬

‫‪28‬‬

‫ﺮ‬
‫أه ﺔ ا ﺮ ﺔ‬

‫إ ﺎء زو ﺔ ر ﺎ ﺔ ا ﻬ ﺎوي ا ﺆ‬
‫هﺬا ا ﻮ‬

‫د‬

‫ﺰ‬

‫ﺮي‬

‫‪ .2‬ا ﺮآﺔ ا‬

‫ﺮ‬

‫ﻮم ا ﺎ ﺪة ه ا ﺮ‬

‫ﻜ ه ا ﻜﺎ ﺔ‬

‫ﻮي ﻰ‬
‫أ‬

‫هﺬا ا ﺪ هﻮ و‬

‫ﺎت‬

‫ا ﺮاض أن‬

‫ﺔا‬

‫ﺪم ا ﺮأة ا‬

‫ﺬ ﺎم ‪1872‬‬
‫ﺔا‬

‫ﺔ‪ .‬و ﺪر‬

‫ﺮﺔ‬

‫‪. Soenardjati Djajanegara. Kritik Sastra Feminis:Sebuah Pengantar. h.29-36‬‬

‫ﺎل‬

‫‪28‬‬

‫‪31‬‬

‫ا ﻮا‬

‫ا ﺮأة ا‬

‫ا‬

‫ﺎل ا ﺮ ﺔ وا‬
‫وأن ﻜﻮن‬

‫ﺎد‬

‫ﺰو ﺔ‬

‫ا ﺎزل و‬
‫هﻮ ا‬
‫وا‬

‫‪ .‬وهﺬ ا‬
‫ﺪ ﺮو ﻬﺎ‬
‫وهﺬا ا‬

‫آﺎ‬

‫ا ﺎ ا ﺎر‬

‫‪ .‬إ ﻬﺎ‬

‫ﺮد ا ﺎء‬

‫ا ﺮ‪ .‬و‬

‫ا‬

‫أ ﻜﺎل هﺬا ا‬

‫ا‬

‫ه ا‬

‫ﺪ ﺪ أ‬

‫ﺎء ا‬

‫وو ﺪن ور‬

‫آ‬

‫ﺪ‬

‫ﺎ ﺪا ا ﻜ‬
‫ﺪا ﻬﺎ‬

‫ﻰ ا ﺮأة ا‬

‫ﺮا‬

‫ﺪﺪ‬
‫ﻬﺎ ه‬

‫ﺪر ا ﺎة‪.‬‬

‫‪ .‬ﺬ ﻚ‪ ،‬إذا آ‬

‫آﺎ‬

‫ا ﺮأة‬

‫ر ﺎل ا‬

‫ﺮي‬

‫ا‬

‫ا ﺮي ا ﺎدم‪ .‬ن ا ﺮأة ه ا ﺮف ا ﺬي‬

‫ﻬﺪد ﺎء ا ﺮ ﺔ‪.‬‬
‫أ‪ .‬ﻮ‬

‫ﺪا‬

‫ﺬ ﺮون‪،‬‬

‫ا ﺰل‪.‬‬

‫ﺎ ‪،‬‬
‫و‬

‫ﺮﺔ‬

‫ﺎب ا ﺬي ﺪ‬

‫ﻬﺎ ا ﺎ ﺮة‬

‫ﺪام ا ﺮأة ا‬

‫ﺎﺔ ﺎ‬

‫ا ﺮ ﺎل‪،‬‬

‫ا‬

‫ﺎرآﺔ‬

‫ﻰأﻬ و‬
‫ﺪ ا‬

‫ﺎب‪،‬‬

‫ا ﺮب‪،‬‬

‫ﻮف‬

‫‪29‬‬

‫ر ﺎﺔا‬

‫ﺔ ا ﺮآ ﺔ‬

‫ﺮ‬
‫‪29‬‬

‫‪. Hamka Hasan. Tafsir Jender: Studi Perbandingan antara Tokoh Indonesia dan Mesir.‬‬
‫‪(Jakarta: UIN Press, 2008) h.59-60‬‬

‫‪32‬‬

‫ﺪ‬
‫ا‬

‫ﺮ د ﻮل ا‬

‫ﺰة ﻮع ا‬

‫ا ﺮأة‬
‫ا‬

‫ﺎواة‬

‫و‬

‫ﻮ‬

‫ﺎ ﺪه و‬

‫ا ﺮأة ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ﻬﺪ ا ﺮا ﺔ وا‬
‫ﻬﺎد‪ .‬إ ﻬﺎ‬
‫ﺬوق ﺮ ﻬﺎ إ‬

‫و‬

‫ﻮا‬

‫ا‬

‫ا ﻮاردة‬
‫و ﺎ‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ‪ ،‬وا‬

‫ﺔر‬
‫ﻮن‬

‫ﺔ‪،‬‬

‫‪.‬‬
‫ﻮن ا‬

‫ا‬

‫م‪.‬و ﺎء ا ﻜﺎم ا ﺮاك ﺎ ﺎ‬

‫ﺔ‬
‫ا ﺪ ﺪة‬

‫ﺎ ﻬ و ﻜ ا ﺆذ ﺔ‬
‫ا‬

‫ا ﺎر ﺎت‪،‬‬

‫وو‬
‫إﻬ‬

‫ﱠﻮ ا ﺎ‬

‫ﺎط ا ﺮأة‬
‫ﺎ ﺎ‬

‫ﺮا‬

‫ﺪ ﻬ و‬

‫ا‬

‫ﺎ‬

‫م‪ .‬و‬

‫ﺎ ﺔ ا ﺎدة‬

‫ﺎر ﺎ ﻬ ا‬

‫ﺎره‬

‫ﻜ ت ﺮ ﺎل ودا ﺎ‬

‫ﻬﻮ ﻬ ‪ .‬ﺬا‪،‬‬

‫أ‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﻰ‬

‫ﻮ‬

‫ﻮ ﺎ و ﺎر ﻮن‬
‫ا‬

‫ا‬

‫ﺮون إ ﻰ‬
‫ﻰ‬

‫ﺎ ﺎ ﻜﻮن ﺎدرة‬
‫ا‬

‫ﺎدرة‬

‫ﺎر و ﺎ ﻮ ﻬ‬
‫ﺎع‬

‫م ﻬﺎ‬

‫ﺎ ت ا ﺎ ﺔ‪ .‬و‬

‫ا‬

‫ﺪﻬ ‪ ،‬وﺎ‬

‫ﺪاد‬

‫ﺔ‬

‫ﻬﺪة‬

‫ﺮأة‪ .‬ود ﻮ إ ﻰ ﺪد ا ﺰو ﺎت‬

‫ﺪ‬

‫ا ﺎء‬

‫م و‬

‫ﺎ‬

‫هﺬ ا ﺎ ﺔ‪ ،‬أ ﺬ ا‬
‫ﺎ‬

‫ﻰ‬

‫ﻬﺪ ا ﻜﺎم ا ﺮاك‬
‫ﻮرة‬

‫ا‬

‫ﺮ ﺔ‪ .‬إذا آﺎ‬

‫ﺔ وا‬

‫ا ﺮ ﺎل‪ ،‬ﻜﺎ‬

‫أ ﺪا‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺪا ﻬ‬

‫م‪.‬‬

‫ﺎول ا ﺎء‬

‫ﻜ‬

‫ا ﺮ ﺎل ا ﺬ‬
‫ﺪد ا ﺰو ﺎت‬

‫ﺪا‬

‫ﻬ ﻮن‬
‫ا‬

‫‪33‬‬

‫ﺮ‬
‫ﻮ‬

‫ا‬

‫ﻬﺎ‬

‫ا ﻮ‬

‫ﺆ‬

‫ﺎت ا ﺮآ ﺔ‬

‫ﺆ‬

‫ﺔ ا ﺮ‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ﺮ‬

‫ﻰ ا‬

‫ﺔ ا‬

‫ﺔ‪ .‬وأ ﺎ ا ﺎء‬
‫ا‬

‫ا ﺮ ﺎل‬

‫زو‬

‫ا‬

‫ﺔ وا‬

‫ﺎ ﺪة‬

‫ﺎرآ ﻬ‬

‫ﻮاق‪.‬و ﻰ ا ﺮ‬

‫ﺪد ا ﺰو ﺎت‪ ،‬و ﻜ ا ﺰوج‬

‫وأ ﺎ ‪،‬‬

‫ﺔ‬

‫ﺎت ا ﺮ ﺔ‬

‫ﻮل وا ﺪا ‪ ،‬وآﺬ ﻚ‬

‫ﺎ ﺎت ا ﺪاول‬
‫ﻮن‬

‫ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺎ ﺔ‬
‫أن هﺬ ا ﺔ‬

‫ﺰال‬

‫ﻰ أ ﻬﺎ‬

‫ﺆو‬

‫ﻜﺎن وا ﺪ )ا‬

‫(‬

‫ا ﻮدة‪.‬‬
‫ﺮ‬

‫هﺬا‪ ،‬إن‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺪم أدوار ا ﺮأة‪ .‬وهﺬ‬
‫ﻮا‬
‫ا‬

‫ﺎر ﺔ‬
‫ﺮﺔ‬

‫ﺮو ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ ا زهﺮ‬
‫ﺎ‬

‫ﺔ‪،‬‬

‫ﺮ‬

‫ﺰال ا‬

‫ﺮح‬
‫ﻬ ﺎ‪ .‬و ﺆ‬

‫ا ﺪرس‬
‫ﺎر‬

‫ﻬﺎ‪ ،‬و ﻜ ﻬﺎ‬
‫ﺔ ا ﺮ ‪ ،‬آﺎ‬

‫ا ﺮأة‬

‫ا ﺪارس‬

‫ﺮ ﺎت‬

‫آ ﺎح ا ﺮأة ا‬

‫ﺮﺔ‬

‫ﺎرة‬

‫ﺔ ﺄﺮ‬

‫وا ﺎر ﺎت‬

‫و ﺰو ًﺔ وراء ﺪران ﺎز ﻬ ‪.‬‬
‫ب‪ .‬ﺎر‬

‫أز ﺔ و‬

‫ا‬

‫ﺮا‬

‫ﺎب‬
‫دون ا‬

‫ﺮ ﺎت‪.‬‬
‫‪،‬‬

‫ا ﻬﺎ ﺔ‪ ،‬وا ﺪهﻮر ا‬
‫‪30‬‬

‫أ‬

‫ا‬

‫ﺎواة ا‬

‫ﺔ‬

‫‪30‬‬

‫‪. Hamka Hasan. Tafsir Jender: Studi Perbandingan antara Tokoh Indonesia dan‬‬
‫‪Mesir.h.63-64‬‬

‫‪34‬‬

‫ﺎر‬
‫ا ﺎ ﺔ‬
‫ﺬ‬

‫ا ﺮآﺔ ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺮهﺎ‬
‫ﺔﺁ ف‬
‫ﺬ‬

‫ﺪإ‬

‫آﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ﺮ ﺎت‬
‫ﻬ‬

‫ا ﺮآﺔ ا ﺎ ﺔ‬
‫ﺪدا‬

‫ﺪ‬

‫ﺮاوي‪.‬‬

‫د ﻮة ﺎ‬

‫أ‬

‫ﺔا ﺎ ﺔه ا‬
‫ا ﺎء‬

‫ﺎهﺮات ا‬

‫ا ﺮآﺔ ا ﻮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ا‬

‫ﺮﺔ‬

‫رﺎ ﻮو‬

‫ﺔ‬

‫ﺎزي وإ‬

‫ا‬

‫ﺮﺔ‬

‫ﺎب‬

‫ﺔ ا‬

‫ا‬

‫ل‬

‫ﺎم‬

‫‪31‬‬

‫ا‬

‫ﺎ ﺔا‬

‫ﺮاوي ﻮم ا‬

‫‪ 1919‬ﺪة أر ﺔ أ ﺎم ﻮا ﺔ‬

‫ﺮﺔ ا‬

‫ﺪ ﺔ رو ﺎ‪-‬‬

‫ﺮأة ا‬

‫ﺎدة هﺪى‬

‫ﺮ ﺎن ا ﻮارع إ ﻰ ا ﺆ‬

‫ﺮ ﺎت‪،‬‬

‫إ ﻬﺎ ﺬ ر ا ﺮن‪.‬‬

‫أ‬

‫ﺪات ا‬

‫ا‬

‫أ ﺬن ﺰ‬

‫و ﻜ ا ﻮل أن ا ﺮة ا و ﻰ‬

‫ا ﺮآﺰ ﺔ‬

‫هﺬا ا ﺎ‬

‫ﺆ ﺮ ا ﺮأة ا ﺎ‬

‫هﺪى‬

‫‪ ،1923‬آﺈ ﺎ ﺔ‬

‫ﺎﺔ‬

‫ﺮ ﺪ ﺪأت‬

‫ﺮة ﺮون‪.‬‬

‫و ﺎرآﺔ ا‬

‫ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺪان‪ .‬ﺎ ﺮآﺔ ا ﻮ ﺔ‬

‫ﺎ ﺮ هﻮ ﻮرة ‪ 1919‬ا‬
‫إ ﺎ ﺎ‬

‫ا ﺮآﺎت‬

‫ﺎرآﺔ‬
‫ﻮ‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺪ ‪ 16‬ﺎرس‬
‫ﺮت‬

‫ﺮ‪.‬‬

‫‪ 16‬ﺎ ﺮ ‪1920‬‬
‫ﺄ‬

‫ﺔ‬
‫ﺎد ﻬﺎ هﺪى‬

‫ﺎن أ ﺪ وإ‬

‫ﺮو‬

‫ﺔ اﻮﺪ‬
‫ﺮاوي و ﺮ ﺔ‬
‫ﺔ‪ .‬وا ﻬﺪف‬

‫‪. Hamka Hasan. Tafsir Jender: Studi Perbandingan antara Tokoh Indonesia dan Mesir.‬‬

‫‪31‬‬

‫‪h.72‬‬

‫‪35‬‬

‫ﺎرآﺔ ا ﻮ ﺪ ا‬

‫إن‬
‫رو ﺎ ه د‬

‫ﺆ ﺮ ا ﺮأة ا ﺎ‬

‫ﺮي‬

‫ﻰ أن دورهﺎ‬
‫ﺮ‬

‫ﺎ ﺎ‪ .‬و‬

‫و‬

‫ث‬

‫ﻮ ﻰ و ﺰا