Tujuan Penelitian Antibiotik POLA RESISTENSI ANTIBIOTIK DAN PROFIL PLASMID ISOLAT Pseudomonas aeruginosa DI RSUD ABDUL MOELOEK PROVINSI LAMPUNG

7 y ýþ ÿ ✁ r ✁ ✂ ý t ✁ r ✄ ý ✂ ý p ý þ☎✆✝ ✆ ✞ ✟✠ ý✡ ☛ ✆ý ✞ ýþ ✂ ý r ✆ ☞ ý✌ ✆✁þ ✂ ✁þ ÿýþ ✞ ✆ st ✆ ✞ ✍✆ ✟✠ ✌ ✆ s ✝✁þ ÿ ✄ ý✌ ✆✎ ✞ ýþ P. aeruginosa y ýþÿ ✝✁✝ ✁þ ☎ ✏ ✞ ✞ ✠✎✠ þ✆ ✝ ✏ ✞ ✠✆ ✂ ✌ ✁ ýÿý✆ ✄ ý s ✆✎ ✂ ý r ✆ ✞ ✁✎✁ ✆ ✄ ýþ ☞ ✟ ✠ ✂ ✏ ✞ ✌ ✆ ý✎ÿ✆þ ý t ✑ ✌ ✁ ✏ ý ✄ ✁ ✞ ✌ ✠☞ ✠ ✎✆ ✌ ý ✞ ý r ✆ ✂ ý ☛ r ✠ ✠ ✞ ✌ et al ✡ ✑ ✒ ✓ ✓✔ ✡ Pseudomonas aeruginosa t ✏ ✝ ✏ ✄ ý✆ ✞ ☞ ý ✂ ý ✕✖ ✗✘ ✒ ✙✚ ✑ ☞ ✁ rt ✏ ✝ ✏ ✄ ýþ ☞ ý ✂ ý ✘ ✒ ✙✚ ✝✁✝ ýþ ☎ u ✝✁✝ ✁ ✂ ý ✞ ýþ þ y ý ✂ ý r ✆ s ☞ ✁✌ ✆✁ s p s ✁ ✏ ✂ ✠ ✝ýþ ý s ☞ ý ✂ ý ✞ ✁✎✠ ✝ ☞ ✠ ✞ ✍✎ u o r ✁✌ ✁þ✛ ✁ r ✌ ✆✍ý t ✠✞ ✌ ✆ ✂ ý✌ ✁ ☞ ✠ ✌ ✆ t ✆✍ ✡ ✜ ✆ ✂ ý ✞ ✝✁ r ýÿ ✆ ✞ ýþ ✞ ý r ✠ ✄ ✆ ✂ ✟ý t ✑ ☎ ✁ t ý ☞ ✆ ✁ r ý ÿý✆ ÿ ý✎ u r ✝✁þ ÿ✠ ✞ ✌ ✆ ✂ ý✌ ✆ ÿ ✎ ✏ ✞ ✠✌ ý✡ ✢✂ ✁þ ☎✆✍✆ ✞ ý✌ ✆ ✆ý✌ ýþ y ý ✁ r ✂ ý ✌ ý r ☞ ý ✂ ý ✁þ ☎ ✏ ✞ ✞ ✠✎✠ þ✆ ✑ ý ✂ ýþ y ý ☞ ✆ÿ✝ ✁þ y ýþÿ ✞✄ ý s ✡ ✣ ✁✝ ✁ ✂ ýýþ ☞ ý ✂ ý P. aeruginosa ✂ ý r ✆ ✣ ✌ ✁ ✏ ✂ ✠ ✝✠ þý s ✎ý✆þ þ y ý ✁ r ✂ ý✌ ý r ý ✞ ☎✆✍✆ t ý s ✆✠✞ ✆✝ ✆ý ✝✁✝ ✏ ☎ ✏ ✄ ✞ ýþ ☎✁ s ✂ ✁þ ÿýþ ✌ ✏ ✌ ☎ r ý t y ýþ ÿ ýþ y ý ✞ ☛ r ✠ ✠ ✞ ✌ et al ✡✑ ✒ ✓✓ ✔ ✡ 2 ✤ Str u k tu r An tig e n da n T ok sin ✣ ✆✎✆ fimbriae ✝✁þ✠ þ ✥ ✠ ✎ ✂ ý r ✆ ☞ ✁ r ✝ ✏ ✞ ý ýþ ✌ ✁✎ ✂ ýþ ✁ r ✍ ✏ þ ÿ✌ ✆ ✏ þ ☎ ✏ ✞ ☞ ✁ r ✎✁ ✞ ý t ýþ ☞ ý ✂ ý ✌ ✁✎ ✁ ☞ ✆ t ✁✎ ✆þ ýþÿ ✡ ✦ý ☞ ✌ ✏ ✎ p ✠✎✆✌ ý ✞ ý r ✆ ✂ ý ✝✁þ y ✁ ý ✞ ýþ ✁þ ☎ ✏ ✞ ✝ ✏ ✞ ✠ ✆ ✂ ✂ ý r ✆ ✞ ✠✎✠ þ✆ y ýþ ÿ ✂ ✆ ☞ ✆✌ ý ✄ ✞ ýþ ✂ ý r ✆ p ý✌ ✆✁þ ✂ ✁þ ÿýþ ✞ ✆ st ý ✍✆ ✟ ✠✌ ✆✌ ✡ ✧ ✆ ☞ ✠✌ ý ✞ ý r ✆ ✂ ý y ýþ ÿ ý ✂ ý ✂ ý✎ý✝ ✁ r ýÿ ý✝ ✁þ ☎ ✏ ✞ ýþ☎✆ÿ ✁þ✆ ✞ ✑ ✁ rt ýþ ÿÿ u þÿ ✥ ý w ý ☞ ý ✂ ý ✌ ✆✍ ý☎ ✁þ ✂ ✠☎✠✞ ✌ ✆þ ✠✟ ÿýþ ✆✌ ✝ ✁✡ Pseudomonas aeruginosa ✂ ý ☞ ý☎ ✂ ✆ ✁ ✂ ý ✞ ýþ ✌ ✁ ★ ý✟ý ✌ ✁✟✠ ✎✠ ÿ✆✌ ✂ ✁þ ÿýþ ýþ ☎✆ ✗ ✌ ✁✟ý ☞ ✠ ✎✆✌ ý ✞ ý✟✆ ✂ ý ✂ ýþ ✂ ✁þ ÿýþ ✞ ✁ ☞ ✁ ✞ ý ýþ ☎✁✟✄ ý ✂ ý ☞ ☞ ✆✠✌ ✆þ ✡ ✩✁ ýÿ✆ýþ ✁✌ ý ✟ Pseudomonas aeruginosa y ýþ ÿ ✂ ✆ ☞ ✆✌ ý ✄ ✞ ýþ ✂ ý✟✆ ✆þ ✍✁ ✞ ✌ ✆ ✞ ✎✆þ✆✌ ✝ ✁✝ ☞ ✟✠✂ ✏ ✞ ✌ ✆ ✁þ ✪ ✆✝ ✁ ✞ ✌ ☎✟ý✌ ✁✎ ✏ ✎ý✟ ✑ ☎✁✟✝ý✌ ✏ ✞ ✁✎ý✌ ☎ý✌ ✁ ✑ ☞ ✟✠ ☎✁ý✌ ✁ ✑ ✂ ýþ ✂ ✏ ý ✄ ✁✝ ✠✎✆✌ ✆þ✫ ✌ ✁ ✏ ý ✄ ✍✠ ✌ ✍✠✎✆ ☞ ý✌ ✁ ✚ y ýþ ÿ ☎✆ ✂ ý ✞ ☎ý ✄ ýþ ☞ ýþ ý✌ ✂ ýþ ÿ✎✆ ✞ ✠ ✎✆ ☞ ✆ ✂ y ýþÿ ☎ý ✄ ýþ ☞ ýþ ý✌ ☛ ✟ ✠✠✞ ✌ et al ✡✑ ✒ ✓✓ ✔ ✡ ☛ ýþ y ý ✞ ÿý✎ ✏ ✟ Pseudomonas aeruginosa ✝✁✝ ☞ ✟✠✂ ✏ ✞ ✌ ✆ ✁ ✞ ✌ ✠ ☎✠ ✞ ✌ ✆þ ✬ y ýþ ÿ ✝✁þ y ✁ ý ✞ ýþ ✥ ý✟✆þ ÿýþ þ✁ ✞ ✟✠ ✌ ✆✌ ✂ ýþ ✥ ✆ ✞ ý ✁þ☎ ✏ ✞ ✝ ✏ ✟þ ✆ ✂ ✆✌ ✏ þ ☎✆ ✞✞ ýþ ☞ ý ✂ ý ✆þ ý☎ýþÿ ✆✌ ý ✝ ✁✝ý☎✆ ✞ ýþ✡ ✜ ✠ ✞ ✌ ✆þ ✝ ✁✝ ✎✠ ✞ ✌ ✆þ☎✁✌ ✆✌ ☞ ✟ ✠☎✁✆þ ✂ ✁þ ÿýþ ✌ ✁ ✏ ý ✄ ✝✁ ✞ ýþ✆✌ ✝ ✁ 8 y ✭✮ ✯ ✰✱ ✲✮✳✰✴ ✱ ✲✮ ✯✭✮ ✳✵✴ ✶ ✰ ✮ ✱ ✰✷ t ✲ rt ✭✸ ✹ ✲ ✶ ✴✰ ✺✻ ✮ ✶ ✳ r ✻✴ ✳ u r ✴ ✲ ✱ ✻ ✭ t ✵✴ ✶ ✰ ✮ ✳✰✱ ✭ ✴ ✰✱ ✲✮ ✳✰✴ ✼ ✽ ✮ ✳✰ t ✵ ✴✶ ✰ ✮ ✳ ✲ r ✾ ✭ ✱ ✭ p ✲ ✴✶ ✵ t ✵✴ ✶ ✰ ✮ ✽ ✱✰ t ✲ ✹ ✻✴ ✭✮ ✱ ✰ ✿ ✲ ✿ ✲ r ✭✺✭ s ✲ r ✻✹ ✹ ✭✮ ✻ ✶ ✰ ✭✸ t ✲ r ✹ ✭ ✶ ✻✴ ✺ ✭ ✱ ✭ p ✭ ✶ ✰ ✲✮ y ✭✮ ✯ ✶ ✲ ✹ ✿ ✻ ✾ ✱ ✭ r ✰ ✰ ✮✷ ✲ ✴✶ ✰ Pseudomonas aeruginosa ❀ r ✵ ✵✴ ✶ et al ✼ ✸ ❁❂❂ ❃ ✼ 3 ❄ ❅ a tog e n ita s Pseudomonas aeruginosa ✹ ✲✮❆ ✭ ✱✰ ✺ ✭ t ✵ ✯ ✲✮ ✰✴ ✾ ✭✮ y ✭ ❆✰✴ ✭ ✿ ✲ ❇ ✭ ✱ ✭ ✺ ✭ ✱ ✭ ✳ ✲ ✹ ✺ ✭ ✳ ✱ ✲✮ ✯✭✮ ✱ ✭ y ✭ ✳ ✭ ✾ ✭✮ ✳✰✱ ✭ ✴ ✮ ✵ ❇✹ ✭ ❈ ✸ ✹✰✶ ✭ ❈ ✮ y ✭ ✱ ✰ ✶ ✲ ❈ ✭✺✻✳ ❈ ✲✮✱✰❇ ✱ ✭✮ ✴ ✻ ❈ ✰✳ y ✭✮ ✯ ❇✻✶ ✭ ✴ ✭ ✴✰ ✿ ✭ ✳ ✴ ✲ ❇ ✻✶ ✭ ✴ ✭✮ ❆ ✭ ❇ ✰ ✮✯ ✭✮ ✼ ❀✭ ✴ ✳ ✲ ❇✰ ✹ ✲✮✲ ✹ ✺✲ ❈ ✱ ✭✮ ✹ ✲✮ y ✲ ❇ ✭✮ ✯ ✶ ✲ ❈ ✭✺✻✳ ❈ ✲✮ ✱ ✰❇ ✭ ✳ ✭ u ✴✻ ❈ ✰✳ ✸ ✹ ✲✮ y ✲ ✿ ✭❇ ✱ ✭ ❇✰ ✳ ✲ ✹ ✺✭ ✳ ✳ ✲ ❇ ✶ ✲ ✿ ✻✳ ✸ ✱ ✭✮ ✿ ✲ ❇ ✭ ✴ ✰ ✿ ✭ ✳ ✺ ✲✮ y ✭ ✴ ✰✳ ✶ ✰✶ ✳ ✲ ✹✰✴✼ ❉ ❇✵ ✶ ✲ ✶ ✰ ✮✰ ✱✰ ✺ ✲ ❇❊ ✲✺ ✭ ✳ ✵ ❈ ✲ ✾ ✺✰ ❈ ✰ ✸ ✲✮❋✰✹ ✸ ✱ ✭✮ ✳✵✴ ✶ ✰ ✮ y ✭✮ ✯ ✱ ✰❆ ✲ ❈ ✭ ✶ ✴ ✭✮ ✱✰ ✭ ✳ ✭ ✶ ✼ ●✰ ✺ ✵ ✺ ✵ ❈ ✰✶ ✭ ✴ ✭ ❇✰✱ ✭ ✹ ✲ ✹ ✺ ✻ ✮ y ✭ ✰ ✺ ✲ ❇ ✭✮ ❈ ✭✮ ✯ ✶ ✻ ✮ ✯ ✱ ✭ ❈ ✭ ✹ ✹ ✲✮ y ✲ ✿ ✭ ✿ ✴ ✭✮ ✱ ✲ ✹ ✭ ✹ ✸ ✶ y ✵✴ ✸ ✵ ❈ ✰ ✯ ✻ ❇✰ ✭✸ ❈ ✲ ✴✵ ✶ ✰✳✵ ✶ ✰✶ ✱ ✭✮ ❈ ✲ ✴✵ ✺✲✮✰ ✭✸ ✯✭✮ ✯ ✯ u ✭✮ ✴✵ ✭✯ ✻ ❈ ✭ ✶ ✰ ✱ ✭❇ ✭ ✾ Disseminated Intravascular Coagulation ✸ ❍■❏ ✸ ✱ ✭✮ ✯ ✲ ❆ ✭ ❈ ✭ ✶ ✻✶ ✭ ✾ ✿ ✲❇ ✮✭ ✷ ✭ ✶ ✺✭ ✱ ✭ ✵ ❇ ✭✮ ✯ ✱ ✲ w ✭ ✶ ✭ ✼ Pseudomonas aeruginosa ✱ ✭✮ ❉ ✶ ✲ ✻✱ ✵✹ ✵ ✮ ✭ ✶ ❈ ✭ ✰ ✮ ✳ ✭ ✾ ✭✮ ✳ ✲ ❇ ✾ ✭ ✱ ✭✺ ✿ ✲ ❇ ✿ ✭✯ ✭ ✰ ✭✮✳✰✹✰✴ ❇✵ ✿ ✭ ✱ ✭✮ ✴ ✭ ❇ ✲ ✮ ✭ ✰✳ u ✹ ✲✮ ❆ ✭ ✱ ✰ ✱ ✵✹ ✰ ✮✭✮ ✱ ✭✮ ✺ ✲✮ ✳✰ ✮ ✯ ❆✰✴ ✭ ✿ ✭ ✴✳ ✲ ❇ ✰ y ✭✮ ✯ ❈ ✲ ✿ ✰ ✾ ✺ ✲ ✴ ✭ ✱ ✭ ❇✰ ✷ ❈ ✵❇ ✭ ✮ ✵ ❇✹ ✭ ❈ ✱✰✳ ✲ ✴ ✭✮ ❀ ❇ ✵✵ ✴✶ ✲ ✳ al ✼ ✸ ❁❂❂ ❃ ✼ 4 ❄ T e mu a n ❑ lin is Pseudomonas aeruginosa ✹ ✲✮ y ✲ ✿ ✭ ✿ ✴ ✭✮ ✰ ✮ ✷ ✲ ✴✶ ✰ ✺ ✭ ✱ ✭ ❈ ✻✴ ✭ ✱ ✭✮ ❈ ✻✴ ✭ ✿ ✭ ✴ ✭❇ ✸ ✹ ✲✮ ✯ ✾ ✭ ✶ ✰ ❈ ✴ ✭✮ ✮✭✮ ✭ ✾ ▲ ✭ ❇ ✮ ✭ ✾ ✰❆ ✭ u ✿ ✰❇✻ ▼ ✹ ✲✮✰ ✮✯✰✳✰✶ ❆ ✰✴ ✭ ✹ ✭ ✶ ✻ ✴ ✹ ✲ ❈ ✭ ❈ ✻ ✰ ✷✻ ✮✯ ✶ ✰ ❈ ✻✹ ✿ ✭ ❈ ▼ ✱ ✭✮ ✰ ✮ ✷ ✲ ✴ ✶ ✰ ✶ ✭ ❈ ✻ ❇ ✭✮ ✴ ✲✮ ❊✰ ✮ ✯ ❆✰✴ ✭ ✹ ✭ ✶ ✻ ✴ ✹ ✲ ❈ ✭ ❈ ✻ ✰ ✴ ✭ ✳ ✲ ✳ ✲ ❇ ✱ ✭✮ ✰ ✮✶ ✳❇✻✹ ✲✮ ✭ ✳ ✭ u ✴ ✭ ❇ ✲✮✭ ❈ ✭ ❇✻ ✳ ✭✮ ✰❇ ✰ ✯✭ ✶ ✰✼ ❉ ✲✮ y ✲ ❇ ✭✮ ✯✭✮ ✺ ✭ ✱ ✭ ✶ ✭ ❈ u ❇ ✭✮ ✮ ✭ ✷ ✭ ✶ ✸ ✴ ✾ ✻✶ ✻✶ ✮ y ✭ ❇ ✲ ✶ ✺✰❇ ✭ ✳✵❇ y ✭✮ ✯ ✳ ✲ ❇❊ ✲ ✹ ✭ ❇ ✸ ✹ ✲✮ ✯✭ ✴ ✰ ✿ ✭ ✳ ✴ ✭✮ ✺✮ ✲ ✻✹ ✵ ✮✰ ✭ ✮✲ ✴ ❇✵ ✳✰✴ ✭ necrotizing pneumonia ✼ 9 ◆ ❖P◗❘ r ❙ ❚ ❘ r ❙❯ ❱ ❲❙ t ❘ ❳❨ P ❖ ❯ ❩ ❖ ❲ ❖ o t ❙ t ❙ s ❘ P◗❘ r ❯ ❖ r ❙❯ ❱ ❖ ❯ ❩ ❖ ❲ ❖ ❩❘ r ❘❯ ❖ ❯ ❱❬ ❭ ❖ ❪ ❙❯❙ ❲ ❖ ❩ ❖ ◗ ❳ ❘❯ y ❘ ❫ ❖ ❫ P❖ ❯ ❴ ◗❙◗❙ ❚ ❘ P◗ ❘❵❯ ❖ ❱❖ ❯ ❖❚ ❩ ❖ ❲ ❖ ❩ ❖❚ ❙❘❯ ❲ ❙ ❖ ❫ ❘◗❘ ❚ ❬ ❛ ❯ ❜ ❘ P❚ ❙ ❩ ❖ ❲ ❖ ❳❖ ◗ ❖ ❝ y ❖❯ ❱ ❳ ❘❯ ❱❖ ❵ ❖❞ ❩ ❖ ❲ ❖ ❩❘❵ ❨ ❚ ❖P❖❯ ❳ ❖ ◗ ❖ ❲ ❘❯ ❱ ❖ ❯ ❡❘❩ ❖ ◗ ❝ ❫ ❙ ❖❚ ❖ ❯ y ❖ ◗❘❵❢ ❖ ❲❙ ❚ ❘ ❚ ❨❲ ❖❞ ❪❨ P ❖ ❖ ◗ ❖ u ❴ ❩ ❘❵ ❖❚ ❙ ❳❖ ◗ ❖❬ ❣ ❖ ❲ ❖ ❫ ❖ y ❙ ❲ ❖ ❯ ❴ ❵ ❖ ❯ ❱ y ❖ ❯ ❱ ❪❘ ❳ ❖❞ Pseudomonas aeruginosa ❳ ❨ ❯ ❱P❙❯ ❳❖❚ ❨ P ❖ ❪❙❵ ❖ ❯ ❲ ❖ ❵ ❖❞ ❲ ❖ ❯ ❳❘❯ ❱ ❖P ❙ ❫ ❖ ◗ P❖ ❯ ❚ ❘❩ ❚ ❙ ❚ y ❖ ❯ ❱ ❜ ❖ ◗ ❖ ❪ ❝ ❞❖ ❪ ❙❯ ❙ ◗❘❵❢ ❖ ❲ ❙ ❫ ❙ ❖❚ ❖ ❯ y ❖ ❩ ❖ ❲ ❖ ❩ ❖❚ ❙❘❯ ❲ ❘❯ ❱❖ ❯ ❪❘❨ P❘ ❳ ❙ ❖ ❖ ◗ ❖ u ❪❙ ❳ ❜ ❴ ❳❖ y ❖ ❯ ❱ ❳ ❘❯ ❲ ❖ ❩ ❖ ◗ P❖ ❯ ◗❘❵ ❖ ❩❙ ❖ ❯◗❙❯ ❘ ❴ ❩ ❪ ❖❚ ◗❙ P ❖ ◗ ❖ u ◗❘❵ ❖ ❩❙ ❵ ❖ ❲❙ ❖❚ ❙ ❲ ❖ ❯ ❩ ❖ ❲ ❖ ❩ ❖❚ ❙❘❯ ❲ ❘❯ ❱ ❖ ❯ ❪❨ P❖ ❫ ❖P ❖ ❵ y ❖ ❯ ❱ ❫ ❘❵ ❖ ◗ ❬ ❤❘ ❫ ❖❱ ❙ ❖ ❯ ❫ ❘ ❚ ❖ ❵ ❙❯ ❜ ❘ P ❚ ❙ Pseudomonas aeruginosa ❝ ❱❘❢ ❖ ❪ ❖ ❲ ❖ ❯ ◗ ❖ ❯ ❲ ❖ ❯ y ❖ ◗ ❙❲ ❖P ❚ ❩ ❘ ❚ ❙ ❜ ❙ P ❲ ❖ ❯ ❫ ❘❵ P❖ ❙◗ ❖ ❯ ❲ ❘❯ ❱ ❖ ❯ ❴ ❵ ❱ ❖ ❯ y ❖❯ ❱ ◗❘❵ ❚ ❘❵ ❖ ❯ ❱❬ ✐ ❖ ❲ ❖ ❯ ❱ ❥ P❖ ❲ ❖ ❯ ❱ ❝ ❦❘❵❲ ❴ ❱ ❪ ❴❫ ❙❯ ❞ ❖❚ ❙❪ ❩ ❘❵❩ ❘❡ ❖❞❖ ❯ ❞❘ ❳ ❴ ❱❪ ❴❫ ❙❯ ❖ ◗❖ u ❩❙ ❱❳❘❯ ❜ ❪❨ ❴ ❵❘ ❚ ❘❯ ❲ ❖ ❩ ❖ ◗ ❲ ❙❲❘◗❘ P ❚ ❙ ❩ ❖ ❲ ❖ ❪❨ P❖ ❝ ❪❨ P ❖ ❫ ❖P ❖ ❵ ❝ ❖ ◗ ❖ u ❨ ❵❙❯❘ ❲❘ ❯ ❱❖ ❯ ❚ ❙❯ ❖❵ ❨ ❪ ◗❵ ❖❦ ❙ ❴ ❪❘◗ ❬ ❧ ❘ P❵ ❴ ❚ ❙ ❚ ❞❘ ❳ ❴ ❵ ❖❱ ❙ P ❩ ❖ ❲ ❖ P❨ ❪❙◗ ❚ ❘❵ ❙❯ ❱ ◗❘❵❢ ❖ ❲ ❙ ❲ ❖ ❪❖❳ ❚ ❘❩ ❚ ❙ ❚ P ❖ ❵❘❯ ❖ Pseudomonas aeruginosa, ❪❨ P ❖ y ❖ ❯ ❱ ❲ ❙ ❚ ❘ ❫ ❨ ◗ ❘ P ◗❙ ❳ ❖ ❱❖ ❯ ❱ ❵ ❘❯ ❴ ❚ ❨ ❳ ❝ ❲❙ P❘❪❙❪❙❯ ❱❙ ❲ ❖ ❘❵ ❖❞ P ❘ ❳❘❵ ❖❞ ❖ ❯ ❲ ❖ ❯ ❚ ❘ ❵ ❙❯ ❱ ◗❙❲ ❖P ❫ ❘❵❙ ❚ ❙ P❖ ❯ ❯ ❖ ❯ ❖❞❬ Pseudomonas aeruginosa ❲ ❖ ❩ ❖ ◗ ❲❙❪❙ ❞ ❖ ◗ ❩ ❖ ❲ ❖ ❚ ❘❲❙ ❖❖ ❯ ❞ ❖ ❩❨ ❚ ❖ ❯ ❲ ❖ ❵❙ ❪❘ ❚ ❙ ❘ P ◗❙ ❳ ❖ y ❖ ❯ ❱ ❲ ❙ w ❖ ❵❯ ❖ ❙ ❲❘❯ ❱❖ ❯ ♠ ❵ ❖❳ ❝ ❲ ❖ ❯ ❞❖❚ ❙❪ ❫ ❙ ❖P❖ ❯ ❩ ❴ ❚ ❙◗❙ ❜ ❬ ♥ P ◗❙ ❳ ❖ ❱❖ ❯ ❱ ❵❘❯ ❴ ❚ ❨ ❳ ◗❙❲ ❖P ❫ ❙ ❖❚ ❖ ◗❘❵ ❢❖ ❲ ❙ ❩ ❖ ❲ ❖ ❫ ❖P◗❘❵❘ ❳ ❙ ❖ ❴ ❪❘ ❞ ❳ ❙ P❵ ❴ ❫ ❖ ❚ ❘❪ ❖ ❙❯ P. aeruginosa. ◆❵ ❴❴ P❚ et al ❬ ❝ ♦ ♣♣ q ❬ 5 r Uji s a bor a tor iu m Dia g n t✉ ✈✇① ❤ ❖❳ ❩ ❘❪ ❨❯ ◗❨ P ❩ ❘ ❳ ❘❵❙ P ❚ ❖❖ ❯ Pseudomonas aeruginosa ❫ ❘❵ ❖❚ ❖ ❪ ❲ ❖ ❵❙ ❪❨ P❖ P❨ ❪❙◗ ❝ ❯ ❖ ❯ ❖❞ ❝ ❲ ❖ ❵ ❖❞ ❝ ❡ ❖ ❙❵ ❖ ❯ ❚ ❩❙❯ ❖ ❪ ❝ ❚ ❩ ❨◗❨ ❳ ❝ ❲ ❖ ❯ ❫ ❖❱❙ ❖ ❯ ❪ ❖❙❯ ❲ ❙ ❖❳ ❫ ❙❪ ❚ ❘ ❚ ❨ ❖ ❙ ◗❘ ❳❩ ❖ ◗ ❙❯ ❜ ❘ P ❚ ❙ ❬ ❣ ❘ ❳ ❫ ❙ ❖P ❖ ❯ ❳❘❵ u ❩ ❖P❖ ❯ ◗❘ ❚ ❚ ❩❘ ❚ ❙ ❜ ❙ P ❲ ❖❵❙ ❲ ❙ ❖❱ ❯ ❴ ❚ ❙ ❚ ❙ ❯ ❜ ❘ P ❚ ❙ Pseudomonas aeruginosa ◆❵ ❴ ❴ P ❚ et al ❬ ❝ ♦♣ ♣q ❬ 10 ②③④ ⑤⑥ ⑦③ r ⑧③ ⑨ ⑤ ⑩ ⑥⑨ ④ ⑥⑨ ❶ ❷ ⑤ ⑧ ⑤❸❹ ⑤❺ ⑤⑥ ❶ ⑨❻ ❶ ❹ Pseudomonas aeruginosa ❻ ③❼④ ⑤ ❼ ⑤ ④ ⑥ ❼ ⑤ ❽ a. Mac Conkey Mac Conkey ⑥ ❾ ⑥ ❼ ⑥ ④ ⑥ ❿ ⑥ ⑩ ❺③④ ⑤ ❶ ❺ ❹❶ ❿ ❻ ❶❼ y ⑥⑨ ❾ ④ ⑤ ❼ ⑥ ⑨ ➀ ⑥⑨ ❾ ❶ ⑨❻ ❶ ❹ ❺ ③ ⑨❶ ❺⑧❶ ⑩❹ ⑥⑨ ⑧ ⑥ ❹ ❻ ③❼ ⑤ ➁ ❼ ⑥❺➂ ⑨ ③ ❾ ⑥❻⑤➃ ④ ⑥⑨ ❺ ③ ❺⑧③④ ⑥ ❹ ⑥⑨ ❺ ③ ❼③❹ ⑥ ⑧③❼ ④ ⑥➄ ⑥ ❼❹ ⑥⑨ ❹ ③ ❺⑥❺➅❶ ⑥⑨ ❺ ③ ❺ ➃ ③❼ ❺③ ⑨❻⑥➄ ⑤ ❿ ⑥ ❹ ❻❸➄ ⑥ ➆ ②③④ ⑤⑥ ⑤⑨⑤ ⑧ ③❼ ⑤➄ ⑤ ❾ ⑥ ❼ ⑥❺ ③ ❺➅③④❶ ④ ⑥⑨ ❹ ❼ ⑤➄ ❻⑥ ❿ ➇ ⑤❸ ❿ ③ ❻ ❶ ⑨❻ ❶❹ ❺ ③ ⑨ ❾ ⑩ ⑥❺ ⑧ ⑥❻ ➄ ③⑧ ⑥ ❾ ⑤⑥⑨ ⑧ ③ ➄ ⑥ ❼ ⑧ ⑥ ❹ ❻ ③❼ ⑤ ➁ ❼ ⑥❺ ➂ ➅❸ ➄ ⑤❻⑤➃➈ ⑤⑨④ ⑤ ❹ ⑥❻❸ ❼ ⑨ ③❶ ❻ ❼ ⑥ ❿ ❼③④ ➄ ③⑧ ⑥ ❾ ⑥⑤ ⑤⑨ ④ ⑤ ❹ ⑥❻❸❼ ➅ ➉ ❶ ⑨❻ ❶ ❹ ❺③ ⑨ ❾ ③ ❻⑥ ⑩❶ ⑤ ⑥ ④ ⑥⑨ y ⑥ ➃ ③❼ ❺③ ⑨❻⑥➄ ⑤ ❿ ⑥ ❹ ❻❸➄ ⑥ ➆ ⑦ ⑥ ④ ⑥ ④ ⑥➄ ⑥ ❼ ⑨ y ⑥ ⑧ ⑥ ❹ ❻ ③❼ ⑤ ③ ⑨❻ ③❼ ⑤ ❹ ④ ⑤ ➅ ⑤➄ ⑥ ⑩❹ ⑥⑨ ❹ ③ ④ ⑥ ❿ ⑥❺ ④❶ ⑥ ❹ ③ ❿ ❸❺ ➅❸❹ y ⑥⑤❻ u ❽ ➊ ⑥➄ ⑤ ❿ y ⑥⑨ ❾ ❺ ③ ⑨ ❾ ⑩ ⑥➄ ⑤ ❿ ❹ ⑥⑨ ⑥➄ ⑥❺ ④ ⑥ ❼ ⑤ ➃③❼ ❺③ ⑨❻ ⑥➄ ⑤ ❿ ⑥ ❹ ❻❸ ➄ ⑥ ➈ ⑩ ⑥ ❿ ⑤⑨⑤ ❺③ ⑨ ❷ ⑥ ④ ⑤ ❹ ⑥⑨ ❺ ③④ ⑤ ❶ ❺ ④ ⑤ ➄ ③❹ ⑤❻⑥ ❼ ➅③❼ ❻ u ❺⑧❶ ⑩ ⑥⑨ ❷❶ ❾ ⑥ ⑥ ❹ ⑥⑨ ⑧ ③❼❶ ⑧ ⑥ ⑩ ❺③ ⑨ ❷ ⑥ ④ ⑤ ❺ ③❼ ⑥ ⑩ ➆ ➋ ③ ❿ ⑥⑤⑨ ⑤❻ u ➅ ③ ⑨ ❾ ⑥ ❼❶ ⑩ ⑥➄ ⑥❺ ❷❶ ❾ ⑥ ❺ ③ ⑨ y ③ ⑧ ⑥ ⑧ ❹ ⑥⑨ ❻ ③❼ ❷⑥ ④ ⑤⑨ y ⑥ ➅ ③ ⑨ ❾ ③ ⑨④ ⑥➅ ⑥⑨ ❾ ⑥ ❼ ⑥❺ ③ ❺ ➅③④❶ y ⑥⑨ ❾ ④ ⑤⑤ ❹ ❶ ❻⑤ ➅③ ⑨ y ③❼ ⑥➅⑥⑨ ➅ ③ w ⑥ ❼ ⑨⑥ neutral red ➆ ➋ ③⑩ ⑤⑨ ❾❾ ⑥ ➌ ❸ ❿ ❸⑨ ⑤ ⑧ ⑥ ❹ ❻ ③❼ ⑤ ⑥ ❹ ⑥⑨ ⑧③ ❼ w ⑥ ❼ ⑨ ⑥ ❺ ③❼ ⑥ ⑩ ➅ ⑥ ④ ⑥ ➅ ③❼ ❺❶❹ ⑥⑥⑨ ⑨ y ⑥ ➆ ➊ ⑥➄ ⑤ ❿ ❻⑤ ④ ⑥ ❹ ❺③ ❺➃③❼ ❺③ ⑨❻⑥➄ ⑤ ❿ ⑥ ❹ ❻❸ ➄ ⑥➈ ❺ ⑥ ❹ ⑥ ❻⑤ ④ ⑥ ❹ ❺ ③ ⑨ ❾ ⑩ ⑥➄ ⑤ ❿ ❹ ⑥⑨ ⑥➄ ⑥❺ ➆ ② ⑥ ❹ ⑥ ➌ ❸ ❿ ❸⑨ ⑤ ⑥ ❹ ⑥⑨ ❻ ③❼ ❿ ⑤ ⑩ ⑥❻ ❻⑤ ④ ⑥ ❹ ⑧ ③❼ w ⑥ ❼ ⑨ ⑥ ⑥❻⑥ u ❻ ❼ ⑥⑨➄ ➅ ⑥ ❼ ⑥⑨ ➍ ❼ ⑥⑨❹③ ❿ et al ➆ ➈ ➎ ➏➐ ➑ ⑧ ➆ Triple Sugar Iron Agar ➒➋➓➔ ②③④ ⑤ ❶ ❺ ➒➋➓➔ ❺③❼❶ ➅⑥ ❹ ⑥⑨ ❺ ③④ ⑤ ❶ ❺ y ⑥⑨ ❾ ④ ⑤ ❾ ❶ ⑨ ⑥ ❹ ⑥⑨ ❶ ⑨❻ ❶ ❹ ❺③ ❿ ⑤ ⑩ ⑥❻ ❹③ ❺ ⑥❺➅ ❶ ⑥⑨ ❺⑤ ❹ ❼ ❸❸❼ ❾ ⑥⑨⑤➄ ❺ ③ ④ ⑥ ❿ ⑥❺ ❺③ ❺➃ ③❼ ❺ ③ ⑨ ❻⑥➄ ⑤ ❾ ❶ ❿ ⑥ ➆ ② ③④ ⑤ ❶ ❺ ➒➋➓➔ ❺ ③ ⑨ ❾ ⑥⑨ ④ ❶ ⑨ ❾ → ❺⑥ ➀ ⑥❺ ❾ ❶ ❿ ⑥➈ y ⑥⑤❻ u ❾ ❿ ❶ ❹ ❸ ➄ ⑥➈ ❿ ⑥ ❹ ❻❸➄ ⑥➈ ④ ⑥⑨ ➄ ❶ ❹❼ ❸➄ ⑥ ➆ ➒ ③❼ ④ ⑥➅ ⑥❻ ❷❶ ❾ ⑥ ⑤⑨④ ⑤ ❹ ⑥❻❸ ❼ ➃ ③ ⑨ ❸ ❿ ❺ ③❼ ⑥ ⑩ ➈ ➄ ③❼ ❻ ⑥ ➍ ③ ➋➣ ↔ ❶ ⑨ ❻ ❶❹ ❺ ③ ❺ ➅ ③❼ ❿ ⑤ ⑩ ⑥❻ ❹ ⑥⑨ ➅③ ❺ ⑧ ③ ⑨ ❻ ❶ ❹ ⑥⑨ ➉ ↕ ➋ y ⑥⑨ ❾ ④ ⑤❻ ❶ ⑨❷ u ❹❹ ⑥⑨ ④③ ⑨ ❾ ⑥⑨ ⑥ ④ ⑥⑨ y ⑥ ③ ⑨④ ⑥➅ ⑥⑨ ⑩ ⑤❻⑥❺ ➆ ②③④ ⑤ ❶ ❺ ➒➋ ➓ ➔ ④ ⑤⑤⑨ ❸ ❹ ❶ ❿ ⑥➄ ⑤ ❹ ⑥⑨ ④③ ⑨ ❾ ⑥⑨ ❺ ③ ⑨❶ ➄ ❶❹ ❹ ⑥⑨ ❸ ➄ ③ ➄ ③④ ⑥ ❿ ⑥❺ ¾ medium lalu menggoreskannya pada bagian lereng media. Bila mikroorganisme hanya dapat memfermentasikan glukosa, maka 11 ➙ ➛➜➝ ➛ ➞ ➟ ➛ ➠ ➛ r ➡➢➟➝ ➛ ➛ ➤ ➛ ➞ ➙ ➢ rw ➛ r ➞ ➛ ➤ ➥➞➝➞ ➜ ➙➢ r ➠ ➝➦ ➛ t ➛ ➠ ➛ ➡ ➟ ➛ ➞ ➙ ➛➜➝ ➛ ➞ ➧➢ r ➢➞ ➜ ➞ y ➛ ➛ ➤ ➛ ➞ ➙ ➢ rw ➛ r ➞ ➛ ➡ ➢ r ➛ ➨ ➙ ➢ r ➠ ➝➦ ➛ t ➙ ➛ ➠ ➛ ➩ ➫ ➝➧ ➛ ➡➝➤ ➭ o o r ➜➛ ➞ ➝➠ ➡➢ ➟ ➛ ➯ ➛ t ➡➢➡ ➦➢ r ➡➢➞ ➲ ➛ ➠ ➝➤ ➛ ➞ ➧ ➛ ➤ ➲➳➠ ➛ ➛ t ➛ u ➠ ➥ ➤ ➭ ➳ ➠ ➛ ➛ t ➛ u ➤ ➢➟ ➥ ➛ ➞ y ➛➵ ➡ ➛ ➤ ➛ ➙ ➛➜ ➝ ➛ ➞ ➧➢ r ➢➞ ➜ ➟ ➛ ➞ ➟ ➛ ➠ ➛ r ➡➢➟ ➝ ➛ ➛ ➤ ➛ ➞ ➙ ➢ rw ➛ r ➞ ➛ ➤ ➥ ➞ ➝➞ ➜ ➙ ➢ r ➠ ➝➦ ➛ t ➛ ➠ ➛ ➡ ➠ ➢ rt ➛ ➙ ➛➜ ➝ ➛ ➞ ➟ ➛ ➠ ➛ r ➡ ➢➟➝ ➛ ➤ ➛ ➟ ➛ ➞ ➜➤ ➛ ➧ ➛ t ➢ r ➯ ➢ ➸➛ ➨ ➛ ➤ ➝➙ ➛ t ➯ ➢➡ ➙➢➞ ➲ ➥ ➤ ➛ ➞ ➜➛ s s ➢ ➯ ➢ rt ➝ ➺ ➻ ➟ ➛ ➞ ➼ ➽ ➻ ➾ ➭ ➛ ➞ ➤➢➧ et al ➩ ➵ ➚ ➪➶ ➹ ➩ ➸ ➩ Simmon Citrat ➘ ➼ ➛➜➛ ➭ ➡➝ ➭ ➝➞ ➜ ➩ Simmon citrat ➛➜ ➛ ➭ ➡➢ ➭ u ➯ ➛ ➤ ➛ ➞ ➡➢➟ ➝ ➥ ➡ ➠ ➝➞➲➢➲➝➤ ➟➢➞ ➜➛ ➞ ➴ ➛ ➠ ➝➲ ➭ ➛ ➲ ➠ ➢➙ ➛➜➛ ➝ ➠ ➛ ➲ u ➷ ➠ ➛ ➲ ➥➞ y ➛ ➠ ➥➡➙ ➢ ➭ ➤ ➛ ➭ ➙ ➳➞ ➵ ➴ ➺ ➬ + sebagai sumber N dan brom thymol blue sebagai indikator pH. Bila mikroorganisme mampu menggunakan sitrat, maka asam akan dihilangkan dari medium biakan, sehingga menyebabkan peningkatan pH dan mengubah warna medium dari hijau menjadi biru. Perubahan warna dari hijau menjadi biru menunjukan bahwa mikroorganisme mampu menggunakan sitrat sebagai satu-satunya sumber karbon Frankel et al., 1970. C CH 2 CH 2 COOH HO COOH COOH Citrase C O COOH CH 2 COOH + CH3COOH C O COOH CH 3 + CO 2 Citric acid Oxalacetic acid Acetic acid Pyruvic acid Ta ➮➱ ✃ ❐ CO 2 + 2Na + H 2 O Na 2 CO 3 Alkaline pH Color change from green to blue + ❒ ➱ ➮ ➱ ✃ ❮ ❰Ï Ð Ñ Ï Ò Ó . Reaksi Uji Sitrat 12 Ô Õ Sulfur Indol Motility Ö×Ø Ø ÙÔ ÚÛÜ Ö ×Ø Ü Ù ru p ÝÞÝ ß Ü ÙÔ Ú Û Ü à ÙÜ Ú à á â Ú Ô y Ý ßã Ô Ú ã Û ßÝÞÝ ß Û ßä Û Þ Û å Ú à Û â æ u r ç Ú ß Ô á â Ô Ý ß Ü o t Ú â Ú t Ý s è ÝÞ ä Ù r ÚÕ é ÙÜ è Ù ß ä Û Þ Ý ß à Û â æ u r Ô Ú t Ý ß Ô Ý Ú Ý Ô Ý ß y Ý w Ý r ß Ý ê Ú t Ý Ü ë Ý Ô Ý ÜÙÔ Ú ÛÜ ç à ÙÔ Ý ßãÞÝ ß pr á Ô Û Þ à Ú × ß Ô á â Ô Ú Þ Ù t Ý êÛ Ú Ô Ù ßãÝ ß Ý Ô Ý ß y Ý w Ý r ß Ý ÜÙ r Ý ê ë Ý Ô Ý ÜÙÔ Ú ÛÜ à Ù t Ù â Ý ê Ô Ú t Ý Ü è Ý ê ÞÝ ß r Ù Ý ã Ù ß ì o v Ý í s y Ý ß ã èÙ r Ú à Ú paradimetil amino benzaldehid îÝ Ü è Ý r ï Õ CH NH 2 COOH N H N H CH 2 + CH 3 C COOH O + NH 3 T ryptophanase T ryptophan Indole P yruvic acid N H + Indole T a ð ñ ò ó ô ñ ð ñ ò õ N CH 3 2 CHO C N + CH 3 2 HN p-dim ethyl- am inobenzaldehyde quinoidal red-violet com pound H C l Alcohol D ehydration reduction ö÷ ø ù÷ ú

3. Reaksi Uji Indol

Sedangkan motilitas bakteri terlihat adanya penyebaran yang berwarna putih seperti akar disekitar tusukan inokulasi. Hal ini menunjukan adanya pergerakan dari bakteri yang diinokulasikan, yang berarti bahwa bakteri ini memiliki flagel Frankel et al., 1970. e. Urea agar miring Medium Urea mengandung urea dengan indikator fenol red. Reaksi positif terjadinya warna merah keunguan pada medium, dengan demikian bakteri 13 û üýþÿ ✁✂ ÿ ✄ ü✁ û üý☎✁✆✝ ✞ û ✟✠ ü ✡ÿ ✠ ✁ ûû ✟ý✝ ✁ ✆ ✁ý ☛ ☞ ✌ ✟✠ ü✂ üý✍✝û ÿ ✄ ü✁ ✎ ü û ü ✠ ✁ ✠ÿ ✝ ✄ü✁ ✡✎ ✝ ✂✝ ✆✄ ✟ ✠✝✎ ✁ ✏ ✑ û û ✟ ý ✝ ✁ ✆✝✠ ü ✒ ✁ ✎ ✡ ✁ý ✡ ü ✆ ✁ ✠ ✁ û û ü✆✝ÿû ✆✁ý û üý✁ ✝✡ ✡ ✁ý ✒ ✓✏ ✔ ✝✠ ✁ ✒✓ ✁ ✎ ✁ û ✁ ✡ ✁ ✕ üý✟✠ ✄ü✆ ✁ ✡ ✁ý ü✄ ÿ ✁✂ ✆ ✁✄ ✝ ✡ ÿ ý✝ ý þ û üý☎✁✆✝ û ü✄ ✁✂ ✡ ü ÿ ý þ u ✁ý ✖ ✄✁ý✡ ü ✠ et al ✏ ✗ ✘ ✙✚ ✛ ✏ ✕ ✏ ✜ ü ✎ ☞✡✎ ✝ ✆✁ ✎ ü ✜ü ✎ ✟ ✡ ✎ ✝ ✆✁ ✎ ü û ü✄ ÿ ✒ ✁ ✡ ✁ý ✢ ü ✎ ✄ü✁ ✡✎ ✝ ✝ ✟ ✡ ✝û✝ ✁ ÿ ý ✢ ÿ ✡ û üý þ ü ✢ ✁✂ÿ✝ ✡ ü✂ ✁✆ ✝ ✄ ✁ý ✎ ✝ ✢ ✟✡ ✄ ✟ û ✟ ✡ ✎ ✝ ✆✁ ✎ ü ✗ üý✍✝û ✝ ý ✝ ✡ ✁✆✁ ý þ ✣✡ ✁✆ ✁ý þ ✆ ✝✎ ü ÿ ✢ ✝ ý✆ ✟ ✒ ✂üý ✟ ✠ ✟ ✡ ✎ ✝✆ ✁ ✎ ü ✏ ✤ üý þ ✁ý ✡ ü ü✄✁✆ ✁✁ý ✟ ✄þ ✁ý✝✎ û ü y ✁ý þ û üýþ ✁ý ✆ ÿ ýþ üý ✍✝û ✎ ✝ ✢ ✟ ✡ ✄✟û ✟✡✎ ✝ ✆ ✁ ✎ ü ✡ ü✄ ✢ ✁ ✎ y ✁ýþ ✢ ✝ ✆✁ ✡ ü✄ w ✁✄ý ✁ ✁ ✡ ✁ý ü✄ ÿ ✁✂ û üý☎✁✆✝ ✝ ✄ u ✥✝ ✟ ✠ ü ✢ ✦ ✂ ✝ ü ✠ ✆✎ ✁ý✆ ☛✁ ✢ ✂ ✧ ✁✄ ✢ ✗ ✞ ✛ ✘ ★ ✏ ✩ ✪✫ ✬✪✭ 4 ✏ ✜ ü ✎ ☞ ✡✎ ✝ ✆✁ ✎ ü Pseudomonas aeruginosa ✦ ✂ ✝ ü ✠ ✆✎ ✁ý ✆ ☛ ✁ ✢ ✂ ✧ ✁✄ ✢ ✗ ✞✛✘ ★ ✮ ✂✁✄ ✁ ✡ ✢ ü✄ ✝✎ ✢ ✝✡ ✒ ü✄ ✢ ÿû ÿ ✂✁ý Pseudomonas aeruginosa ✎ ü ✧ ✁✄✁ ✡ ü ✎ ü ✠ u ✄ ÿ ✂✁ý ✒ ✁✆✁ û ü✆✝ ✁ ✒ ü✄ üý✝ ✂✁ý ✆ ✁ý ÿ ☎ ✝ ✝ ✟✡✝û✝ ✁ý y ✁ ✢ ü✄ ✧ ✁ý ✢ ÿû ✒ ✁✆✁ ✜✁ ü ✠ ✘ ✏ 14 T ✯ ✰✱✲ ✳✴ ✵✶ ✷ r ✷✸✹✺ r ✻ st ✻ ✸ ✼ ✺ rt ✽✾ ✿ ✽ ✶ ✷ ❀ Pseudomonas aeruginosa p ✷ ❁ ✷ ✾✺❁ ✻ ✷ ❂✺ r ✿ ✺❀ ✻✶ ✷ ❀ ❃ r ✷ ❀ ✸✺❄ et al ❅❆ ❇❈ ❉❊ ❋ ●✽✾ ✷ r ❀ ❍ ❆ ■ ❊❊ ❊ ❏ u ✲ ❑ u ▲ ▼ ✯ ◆ ❖ P ◗❘ ❙ P ✯ ❚ ✯ ❯ P ✲ ❱❍ ❲❳❍ ❄❍ ❨ ✻ ❩ ✷ t ✷ ❀ ❨ ❬ r ✷ ✾ ❀✺ ❨✷ t ✻❳❆ ✹✻❁ ✷✸ ✿✺ rsp o r ✷ ❁ ✷ ❀ ✿✺ r ✸ ✷ p s ✽ ❄ Mac Conkey ❭❨✷ r ✵❍❄❍ ❀✻ ● ✺❁ ✷ ❀ ❨ ❆ ❪ ✺ r ❀✻✶ ❫ ✸✺ r ✽✶❆ ❴ ✾ o o t ✶❆ ✸✷ ❁ ✷ ❀ ❨ ✸ ✷ ❁ ✷ ❀ ❨ ❴ ✺❁✻ ✸✻ t ✸ ✺✶ ✻ ❪ ✷✽✷ ❀ ❆ ✸✺ ❂ ✻❀ ❨ ✹✺ ❂ ✻❀ y ✷ ✹✻❁ ✷✸ ❲ ✷ ✹ ✷ ❆ ✹✻❁ ✷✸ ✾✺✾ ❳✺❲✾ ✺❀✹ ✷ ❴ ✻ ❄ ✷✸ ✹❍ ❴ ✷ ❵ ✽ ✹❲ ✻✺❀✹ ❭ ❨✷ ❲ ❛ ✽✾ ✿ ✽ ✶ ❆ ❂✻ ❨ ✾✺❀ ✶ ✻ ❪ ✷ u ❜ ✿ ✻❲ u ❛ ●❝❭ ❞✺❲✺❀ ❨ ✾✺❲ ✷ ✶❆ ❁ ✷ ❴ ✷ ❲ ✾✺❲ ✷ ✶❆ ●✽ ❄❳ ✽❲ ❀ ✺ ❨✷ ✹✻❳ ❆ ❨✷ ❴ ❀ ✺ ❨✷ ✹✻❳ SIM ●✽ ❄❳ ✽ ❲ ❀✺ ❨ ✷ ✹✻❳ ❆ ❝ ❀❁ ❍❄ ❀✺ ❨ ✷ ✹✻❳❆ ✾❍ ✹✻❄✻✹ ✷ ❴ ❂❍ ❴ ✻✹✻❳ ❡❲✺ ✷ ✼ ❍ ❴ ✻✹✻❳ Simons Citrat ❭❨✷ ❲ ✼ ❍ ❴ ✻✹✻❳ ❛✺ ❴ ❢ ✸ ❴ ✻❁ ✷ ❴ ✺ ✼ ❍ ❴ ✻✹✻❳

6. Pengobatan

❝ ❀❳ ✺ ✸ ❴ ✻ ✸❄✻❀✻ ❴ ❍ ❄✺✶ Pseudomonas aeruginosa ❴ ✺ ✿✷ ✻ ✸❀ y ✷ ✹✻❁ ✷✸ ❁✻✹✺❲ ✷❂ ✻ ❁ ✺❀ ❨ ✷ ❀ ❍ ✿ ✷ ✹ ✹ ✽ ❀ ❨❨ ✷ ❄❆ ✸ ✷ ❲✺❀ ✷ ✿✻ ✷ ❴ ✷ ❀ y ✷ ❴ ✽ ❄✻✹ ❴ ✺✾ ✿✽✶ ❁✺❀ ❨✷ ❀ ❣✷ ❲ ✷ ✻❀✻❆ ❁ ✷ ❀ ✸✷ ❲ ✺❀ ✷ ✿✷✸✹✺❲✻ ❁ ✷❂ ✷ ✹ ❁✺❀ ❨✷ ❀ ❣ ✺ ❂ ✷ ✹ ✾ ✺❀ ❪ ✷ ❁ ✻ ❲✺ ❴ ✻ ❴ ✹✺❀ ❪ ✻ ✸ ✷ ✾ ✺❀ ❨ ❨ u ❀ ✷✸✷ ❀ ❍ ✿✷ ✹ ✹ ✽❀ ❨ ❨✷ ❄ ❅ ✼ ✺❀✻ ❴ ✻❄✻❀ y ✷ ❀ ❨ ✷✸ ✹✻❳ ✾✺❄ ✷ w ✷ ❀ Pseudomonas aeruginosa ✹ ✻ ✸ ✷ ❲ ❴ ✻❄✻❀❆ ✾✺ ❴ ❄❍ ❴ ✻❄✻❀ ❆ ✷ ✹ ✷ u ❂ ✻ ❂✺❲ ✷ ❴ ✻❄✻❀ ❁✻ ❨✽❀ ✷✸✷ ❀ ❁✺ ❀ ❨✷ ❀ ✸❍✾ ✿ ✻❀ ✷ ❴ ✻ ✷ ✾✻❀❍ ❨ ❄✻ ✸ ❍ ❴ ✻❁ ✷ ❆ ✿✻ ✷ ❴ ✷ ❀ y ✷ ❨ ✺❀✹ ✷ ✾ ✻ ❣ ✻❀ ❆ ✹❍ ✿❲ ✷ ✾✻ ❴ ✻❀ ❆ ✷ ✹ ✷ u ✷ ✾ ✻ ✸✷ ❴ ✻❀ ❅ ❢ ✿✷ ✹ ❄ ✷ ✻❀ y ✷ ❀ ❨ ✷✸ ✹✻❳ ✾ ✺❄ ✷ w ✷ ❀ Pseudomonas aeruginosa ✾✺❄✻ ❂ ✽ ✹✻ ✷ ❴ ✹❲✺❍ ❀ ✷ ✾ ❆ ✻✾ ✻ ❂ ✺❀ ✺✾❆ ❁ ✷ ❀ y ✷ ❀ ❨ ❄✺ ✿✻✶ ✿✷ ❲ u ✸✽✻❀❍ ❄❍❀ ✹✺❲✾ ✷ ❴ ✽ ✸ ❴ ✻ ❂❲❍❳ ❄❍ ✸ ❴ ✷ ❴ ✻❀ ❅ ● ✺❳ ✷ ❄❍ ❴ ❂❍❲✻❀ y ✷ ❀ ❨ ✿ ✷ ❲ ✽❆ ❴ ✺❳✹ ✷ ❣ ✻❁✻✾ ❁ ✷ ❀ ❴ ✺❳ ❍ ❂✺❲ ✷ z ❍❀ ✺❆ ✷✸ ✹✻❳ ✾✺❄ ✷ w ✷ ❀ P. aeruginosa ❆ ● ✺❳✹ ✷❣ ✻❁ ✻✾ ❁ ✻ ❨✽❀ ✷✸ ✷ ❀ ❴ ✺ ✿✷❨ ✷ ✻ ❂ ✻❄✻✶ ✷ ❀ ✽✹ ✷ ✾ ✷ ❂✷ ❁ ✷ ✹✺❲ ✷❂ ✻ ✻❀❳✺ ✸ ❴ ✻ ❍❄✺✶ P aeruginosa ❅ ✼ ❲❍ ❳✻❄ ✸✺ ❂ ✺ ✸ ✷✷ ❀ P. aeruginosa ❴ ✷ ❀ ❨✷ ✹ ✿✺❲ ✷❨ ✷ ✾ ❴ ✺ ❣✷ ❲ ✷ ❨✺❍ ❨❲ ✷ ❳✻ ❴ ❆ ❁ ✷ ❀ ✽ ❪ ✻ ✸✺ ❂ ✺ ✸ ✷✷ ❀ ❴ ✺✶ ✷ ❲ ✽ ❴ ❀ y ✷ ❁ ✻ ✸ ✺❲ ❪ ✷✸✷ ❀ ✽ ❀ ✹ ✽✸ ✾✺✾ ✿✷ ❀ ✹ u ❂ ✺✾ ✻❄✻✶ ✷ ❀ ✹✺❲ ✷❂✻ ✷ ❀✹✻✾ ✻ ✸ ❲❍ ✿✷ ❩ ❲❍ ❍ ✸ ❴ et al ❅ ❆ ■ ❊❊ ❤ ❋ ❛❍ ❁ ✷ ❲❆ ■❊ ❊ ✐ ❅ 15

7. Epidemiologi dan Pengendalian

Pseudomonas aeruginosa ❥❦ r ❧ ♠♥♦♥ ♣ q♥♦ r ❦ r s ♠♥ t t ✉❦ ♣ ♣t ✈ t ♦t ❥s ♥✇ u t ♥ ❥♥ ① ② ♥ r ❦ ♣ ♥ pseudomonas tu ❥q ❧ ③ ④ ❦ ♠ ♥ t ⑤ ♥✇♥ ❥ ✇ s♣✉♦❧ ♣✉♥ ♣ y ♥ ♣✉ ✇❦ ❥q♥ q ⑥ p ❦ r ③ ♥ t s ♥ ♣ ♦ ③ ❧ ✈ ❧ ✈ ✈ ❦ ③ ♥ r ❧ ✈ ♣ y ♥ ⑤ sq❦ r s ♦♥ ♣ ♠ ♥ ⑤ ♥ q♥♦ ④ ❧ ④ s ⑥ q ♥♦ ❥♥ ♣ ⑤ s ⑥ ♠ ❦ ♣♥ ♣ ✉ ♥ s ♥ s r ⑥ ✈ ③ t ⑦❦ r ⑤ ♥ ♣ ♥ r ❦♥ q♥ ✈ ♥ ③ ✇♥ s♣ ♣ y ♥ ① ⑧ ♣r u ♦ r ❧ ⑨ ❧♥ ♣ ❦ ♠s ⑤ ❦ ❥s t ✇t ✉ s ♦ ⑥ ✉ ♥✇❧ ⑩ qs✈ ♥ ⑤ sq❦ ⑤ ♥♦ ♥ ♣ q ❦ ⑩⑤ ♥ ✈ ♥ ⑩ ♠s t ✈ s♣ ⑤ ♥ ♣ ✈ ❦ ⑩ t rs♠ ❦ ✇ s♠ t ♠ t ✇s✈ ♥♦ ♥ ⑩ s ⑤ ♥ ① ❶♥♦ ✈ s♣ ⑤ ♥ ⑩ s rs♠❦ y ♥ ♣ ✉ r ❦ ♠♥ r ♠♥ ⑤ ♥ ♠♥ ✈ s ❦ ♣ ⑤ ❦ ♣ ✉ ♥ ♣ ⑩ ❦ ✈ s ♦t rs♣ ✉✉ s ⑥ ⑤ ♥ ♠ ♥ r ❥ ❦ ♣ ④ ❦ ✉ ♥ ③ ✈ ❦ ♠✈ s✈ ♥♦ sq♥ r ♠ ✈ ❦❧ ⑤ t ❥ t ♣ ♥ ✈ ① ❷ ❦ ♣✉ t q♥ r ♥ ♣ ✈ ❦ ♠❦ ⑩ rs sr u ✈ ❧ ⑤ ♥ ③ ⑤ s✉ ❧ ♣♥♦ ♥ ♣ ✈ ❦ q♥ ✉ ♥ s ♠❦ ⑩ ④ t q♥♥ ♣ ♠♥ ⑤ ♥ ♠♥ ✈ s ❦ ♣ ⑤ ❦ ♣✉♥ ♣ ✇❦❧ ♦❦ ❥ s ♥ ⑥ ✇❧♦ ♥ q ♥♦ ♥ ⑩⑥ ♦ s✈ rs ♦ ❸ sq ⑩ t ✈ s✈ ⑥ ⑤ ♥ ♣ s❥❧ ♣t ✈ ❧ ♠ ♠ ⑩ ❦ ✈ s ❹ ⑩ tt ♦ ✈ et al ① ⑥ ❺❻❻ ❼ ❽ ❾ t ⑤ ♥ ⑩⑥ ❺ ❻ ❻ ❿

B. Antibiotik

➀ ♣rsq s t rs ♦ ⑤ s✈ ❦ q❧ r ⑨ ❧ ✉ ♥ ✈ ❦ q ♥ ✉ ♥ s ♥ ♣ rs❥s ♦ ⑩ t q♥ ❥❦ ⑩ u ♠♥♦♥ ♣ ✈ ❧♥ r u ✈ ❧ q✈ r ♥ ♣ ✈ s ♦ s❥ s ♥ y ♥ ♣ ✉ ⑤ s♠❦ ⑩ t ✇❦ ③ ⑤ ♥ ⑩ s ⑥ ♥ r ♥ u ⑤ sq ❦ ♣ r ❧♦ t✇❦ ③ q❦ ⑩ q ♥ ✉ ♥ s ✈ ♠❦ ✈ s ❦ ✈ ❥s ♦ ⑩ tt ⑩ ✉ ♥ ♣ s✈ ❥ ❦ ⑥ y ♥ ♣✉ ⑤ ♥✇♥ ❥ ♦t ♣✈ ❦ ♣ r ⑩ ♥ ✈ s ⑩ ❦ ♣ ⑤ ♥ ③ ❥ ♥ ❥♠❧ ❥ ❦ ♣ ✉ ③ ♥ ❥q♥ r ♠❦ ⑩ r ❧ ❥q❧ ③ ♥ ♣ ❥s ♦ ⑩ tt ⑩ ✉ ♥ ♣ s✈ ❥ ❦ ✇♥ s♣♣ y ♥ ① ➁ ♥ ⑩ s ✈ ❦♦ s ♥ ♣ q♥ ♣ y ♥♦ ♥ ♣ rsqs t rs ♦♥ y ♥ ♣✉ q ❦ ⑩③ ♥ ✈ s ✇ ⑤ sr ❦ ❥ ❧ ♦♥ ♣ ③ ♥ ♣ y ♥ q ❦ q❦ ⑩ ♥ ♠♥ ✈ ♥ ⑨ ♥ y ♥ ♣ ✉ ④ ❧♦ ❧ ♠ rs ⑤ ♥♦ r t ♦ ✈ s ♦ ❧ ♣r ❧ ♦ ⑤ ♥ ♠ ♥ r ⑤ s♠ ♥♦ ♥ s ⑤ ♥✇♥ ❥ ♠ ❦ ♣ ✉ t q ♥ r ♥ ♣ ➂③ ♥ rs❥ ⑤ ♥ ♣ ➃ ❧ ③ ♥ ⑩ r t ⑥ ➄➅➅ ➆ ① ➀ ♣rsq s t rs ♦ ⑤ ♥ ♠♥ r ⑤ s ♦✇♥ ✈ s ❸ s ♦♥ ✈ s ♦ ♥ ♣ q ❦ ⑩ ⑤ ♥ ✈ ♥ ⑩ ♦ ♥ ♣ ➇ ➄ ① ❹ ❦ ⑩ ⑤ ♥ ✈ ♥ ⑩ ♦♥ ♣ ❥❦♦♥ ♣ s✈ ❥❦ ♦ ❦ ⑩ ⑨ ♥ ♣ y ♥ ♥ ♣rsq s t rs ♦ ❥❦ ♣ ❧ ⑩ ❧ r ❹⑩ tt ♦ ✈ et al ① ⑥ ❺❻❻ ❼ ❽ ❷ ❦✇ ④ z ♥ ⑩ et al ① ⑥ ❺ ❻ ❻ ❿ ⑤ s ♦❦✇t ❥♠t♦ ♦♥ ♣ ⑤ ♥✇♥ ❥ ❼ ♦ ♥ r ❦ ✉ t ⑩ s y ♥ sr u ➇ ♥ ① ➀ ♣rsq s t rs ♦ y ♥ ♣✉ ❥ ❦ ♣ ✉ ③ ♥ ❥q♥ r ❥❦ r ♥ q t ✇ s✈ ❥❦ ✈ ❦✇ ❥s ♦ ⑩ t q ♥ ⑥ r ❦ ⑩ ❥ ♥ ✈ ❧ ♦ ⑤ ♥✇♥ ❥ ✉ t ✇ t ♣ ✉ ♥ ♣ s♣s ♥ ⑤ ♥✇♥ ③ ♦t ♣r ⑩ s❥ t ♦ ✈ ♥ z t ✇ ⑥ ✈ ❧✇ ❸ t ♣♥ ❥s ⑤ ⑥ r ⑩ s ❥ ❦ r t ♠ s♣ ⑥ ♥ ✈ ♥ ❥ ♠ ♥ ⑩ ♥ ♥ ❥ s♣ t ✈ s ✇♥ r ❷ ➀ ➃ ⑤ ♥ ♣ ✈ ❧✇ ❸ t ♣① 16 ➈➉ ➊➋ ➌➍➈ ➍ o t ➍ ➎ y ➏ ➋ ➐ ➑➒➋ ➐➓ ➏ ➑➈ ➏ t ➔ ➍ ➋ ➌ ➒➔ ➍ s → ➍ ➋ → ➍ ➋ ➐ ➔ ➒ ➣ ➑➍ ➎ ↔↕ ➈ ➏ ➙ ➌ ➒ r ➑ ➏ ➔ ➛➎ → ➏➣➏➑ ➎➒ ➣ ↕ ➑ ➜ ↕➎ ➍ ➋ ➍ ➏ → ➏➣➏ ➓ ➜ ➒➋ ➍ ➔ ➍➣➍ ➋➙ ➔ ➒ ➝ ➏➣ o sp o r ➍ ➋ ➈ ➏ ➔ ➍ tr ➏ ➔ ➍ ➋➙ ➞ ➏ ➋ ➎↕ ➑➍ ➔ ➍ ➋➙ → ➏ ➋ ➔ ➍ ➎ ➣ ↕ ➔ ➒ r ➍ ➋ ➉ ➟ ➉ ➊➋ ➌➍➈ ➍ o t ➍ ➎ y ➏ ➋ ➐ ➑➒➋ ➐➐ ➏ ➋ ➐ ➐ u ➎ ➒ u t ➛ ➓ ➏ ➋ ➑ ➒ ➑ ➈ ↔ ➏ ➋ ➔ ➒ ➣ ➑➍ ➎↔ ↕ ➈ ➏ ➙ ➌ ➒ r ➑ ➏ ➔ ➛➎ → ➏➣➏➑ ➎➒ ➣ ↕ ➑ ➜ ↕➎ ➍ ➋ ➍ ➏ → ➏➣➏ ➓ ➜ ↕ ➣➍➑➍ ➎ ➔ ➍ ➋➙ ➐↕ ➣ ↕ ➋➐ ➏ ➋ ➜ ↕ ➣➍ ➒➋➉ → ➉ ➊➋ ➌➍➈ ➍ o t ➍ ➎ y ➏ ➋ ➐ ➑➒➋ ➐➓ ➏ ➑➈ ➏ t ➔ ➍ ➋ ➌ ➒➔ ➍ s p ro t ➒ ➍ ➋ ➔ ➒ ➣ ➑➍ ➎ ↔↕ ➈ ➏ ➙ ➌ ➒ r ➑ ➏ ➔ ➛➎ → ➏➣➏➑ ➎➒ ➣ ↕ ➑ ➜ ↕➎ ➍ ➋ ➍ ➏ → ➏➣➏ ➓ ➐↕ ➣ ↕➋ ➐ ➏ ➋ ➏➑ ➍ ➋ ↕➐ ➣➍ ➎↕ ➔ ➍ → ➏ ➙ ➑➏ ➎ ↔↕ ➣➍ → ➏ ➙ ➣➍ ➋➎ ↕ ➑ ➍ ➔ ➍ ➋ ➙ t ➒ tr ➏ ➔ ➍ ➎ ➣➍ ➋ → ➏ ➋ ➎ ➣ o r ➏➑ ➝ ➒➋ ➍ ➎↕ ➣ ➉ ➒➉ ➊➋ ➌➍➈ ➍ o t ➍ ➎ y ➏ ➋ ➐ ➑➒➋ ➐➓ ➏ ➑➈ ➏ t ➔ ➍ ➋ ➌ ➒➔ ➍ s ➏ ➔ ➏➑ ➋ ➛ ➎ ➣ ➒ ➏ t ➔ ➒ ➣ ➑ ➍ ➎↔↕ ➈➏ ➙ ➌ ➒ r ➑➏ ➔ ➛ ➎ → ➏➣➏➑ ➎➒ ➣ ↕ ➑ ➜ ↕➎ ➍ ➋ ➍ ➏ → ➏➣➏ ➓ ↔ ➍ ➝ ➏➑ ➜ ➍ ➔ ➍ ➋ ➙ → ➏ ➋ ➐↕ ➣ ↕➋ ➐ ➏ ➋ ➎ ➛ ➍ ➋↕ ➣ ↕➋ ➉ ➠➉ ➡➒ r → ➏ ➔ ➏ r ➎ ➏ ➋ ➔ ➌ r ➛➎ ➌ u r ➎ ➍➑➍➏ ➋ y ➏ ➑ ➒➋ ➛ ↔ u t ➢ ➏ tz ➛➋➐ ➠ ➤➤ ➥ ➏ ➋ ➌➍➈➍ o t ➍ ➎ → ➍ ➎➒ ➣ ↕ ➑ ➜ ↕➎ ➏ ➋ ➔ ➒ ➈ ➏ ➐ ➏➍ ➈➒ r ➍ ➎ ➛ ➌ ➦ ➏ ➉ ➧ ↕ ➣ ↕➋ ➐ ➏ ➋ ß-laktam. Golongan ß-laktam akan mengganggu tahap akhir sintesa dinding sel. ß-laktam akan mengikat enzim transpeptidase sehingga mencegah pembentukan dinding sel. Untuk menghindari kerusakan dinding sel, bakteri gram negatif membentuk enzim laktamase yang dapat memecah cincin laktam sehingga inaktif. Turunan laktam dibagi menjadi 3 kelompok yaitu : 1. Turunan penisilin ampisilin, amoksisilin. 2. Turunan sefalosporin cefoperazone, sefaleksim, sefuroksim 3. Turunan laktam non klasik meropenem dan imipenem. 17 ➨ tr ➩ ➫➭ u r ➫➯➲➯ s ➳ ➩ ➲ u s ➵➸ ➺➻ ➫➩ ➺ ➼➽ ➲ ➽ ➾➚➪➶➹ 2S,5R,6R-6-[2R-2-amino-phenylacetyl] amino -3,3-dimethyl-7-oxo-4-thia-1-azabicyclo [3.2.0]heptane-2-carboxylic acid. ➨➭➘➩ ➫➭➩➘ ➫➯➲➯ z ➳ ➩ ➲ ➩ ➴ ➵➸ ➺➻ ➫ ➼➽ ➲ ➽ ➾➚➪➶➹ 6R,7R-7-[2R-2-{[4-Ethyl-2,3-dioxopiperazin- 1yl carbonyl]amino}-2-4-hydroxyphenyl acetamido]-3-{[1 methyl-1H-1,2,3,4-tetrazol-5- ylsulfanyl]methyl}-8-oxo-5-thia-1-azabicyclo [4.2.0] oct-2-ene-2-carboxylic acid. 17 ➽ ➶➲➷➯ ➴ ➯ ➺ ➯ ➬ ➫ ➩ ➺ ➮ ➹ ➱✃ ❐ ➱❒ ➼ ❮ ❰ Ï ➨ ➹ ➮ 2S,5R,6R-6-[2R-2-amino-phenylacetyl] amino -3,3-dimethyl-7-oxo-4-thia-1-azabicyclo [3.2.0]heptane-2-carboxylic acid. Ð ➽ ➲Ñ➽➘ Ò Ó ➨➭➩ ➫➭➩➘ ➫ ➯ ➲➯➽ ➶➲ ➷ ➯ ➴ ➯ ➺ ➯ ➬Ó ➽ ➹ ➻ ➷ ➸ ➷ ➻ ➘➽ z ➸ ➬ ➻ ➫ ➩ ➺ ➮ ➹ Ô Õ ❐ ÔÖ ➼ ❒ ❰ × ➨ Ô ➹ ➮ 6R,7R-7-[2R-2-{[4-Ethyl-2,3-dioxopiperazin- 1yl carbonyl]amino}-2-4-hydroxyphenyl acetamido]-3-{[1 methyl-1H-1,2,3,4-tetrazol-5- ylsulfanyl]methyl}-8-oxo-5-thia-1-azabicyclo [4.2.0] oct-2-ene-2-carboxylic acid. 17 2S,5R,6R-6-[2R-2-amino-phenylacetyl] amino -3,3-dimethyl-7-oxo-4-thia-1-azabicyclo [3.2.0]heptane-2-carboxylic acid. z 6R,7R-7-[2R-2-{[4-Ethyl-2,3-dioxopiperazin- 1yl carbonyl]amino}-2-4-hydroxyphenyl acetamido]-3-{[1 methyl-1H-1,2,3,4-tetrazol-5- ylsulfanyl]methyl}-8-oxo-5-thia-1-azabicyclo [4.2.0] oct-2-ene-2-carboxylic acid. 18 r t u r r z Ø ÙÚ ÛÙÜ Ý tr Þ ß Û u r à r á Þ â u s à Ù ãä ßÞ ã åæ â æ çèéê Ø 3-[5-dimethylcarbamoyl pyrrolidin-2-yl] sulfanyl-6- 1-hydroxyethyl-4-methyl-7-oxo- 1- azabicyclo[3.2.0] hept-2-ene-2-carboxylic acid 18 ëæ â ìæí îï Ý Û Þ ßÛ Þ í ßð â ðæ Ø ä ñ Ùñ ä íæ z ÙÚ ä ï ßÛ Þ í à ä í Ùñ ä Ú ä â ß Þ ã ò Ø ó ô õ ö÷ å ø ù ÷ Ý Ø ò 3-[5-dimethylcarbamoyl pyrrolidin-2-yl] sulfanyl-6- 1-hydroxyethyl-4-methyl-7-oxo- 1- azabicyclo[3.2.0] hept-2-ene-2-carboxylic acid ëæ â ìæí úï Ý Û Þ ßÛ Þ í ßð â ðæ à ä í Ùñ ä Ú ä â 18 z 3-[5-dimethylcarbamoyl pyrrolidin-2-yl] sulfanyl-6- 1-hydroxyethyl-4-methyl-7-oxo- 1- azabicyclo[3.2.0] hept-2-ene-2-carboxylic acid ï 19 ûü ýþ ÿ þ ✁ ✂ ✄☎ ✆✝ ☎ ✞ ✂ ✟ ✝ y ✂ w ✂ u ru t y t u ✂☎✠ þ y ✂ ✁ s ✂ÿ✠ t r t r s y ✂ ✡ ✂ y ✂ ✁ u ✁ u s ✂☎ ✠ t zt y r t s r t y ✡ ✠ ✁ ✞ ✂☛ ✂ ✡ ✂ÿ t r ru t r Yang termasuk golongan aminoglikosida diantaranya Gentamicin dan amikacin. Struktur kimia Gentamicin Rumus Molekul : C 21 H 43 N 5 O 7 Nama IUPAC : 3R,4R,5R-2-{[1S,2S,3R,4S,6R-4,6- diamino-3- {[2R,3R,6S- 3-amino-6-[1R-1-methylamino ethyl]oxan-2-yl] oxy}-2-hydroxycyclohexyl]oxy}- 5-methyl-4-methylaminooxane-3,5-diol. Gambar 8. Stuktur kimia Gentamicin. c. Golongan Kuinolon Yang termasuk golongan kuinolon diantaranya siprofloxacin, asam nalidiksat, levofloksasin, dan trovafloksasin. Contoh Struktur siprofloxacin. Rumus Molekul : C 17 H 18 FN 3 O 3 19 b. Golongan Aminoglikosida Semua senyawa dan turunan semi sintetiknya mengandung 2 atau 3 gula- amino yang saling terikat secara glikosidis didalam molekulnya. Dengan adanya gugus amino zat-zat yang bersifat basa lemah dan garam sulfatnya digunakan dalam terapi muah larut dalam air. Yang termasuk golongan aminoglikosida diantaranya Gentamicin dan amikacin. Struktur kimia Gentamicin Rumus Molekul : C 21 H 43 N 5 O 7 Nama IUPAC : 3R,4R,5R-2-{[1S,2S,3R,4S,6R-4,6- diamino-3- {[2R,3R,6S- 3-amino-6-[1R-1-methylamino ethyl]oxan-2-yl] oxy}-2-hydroxycyclohexyl]oxy}- 5-methyl-4-methylaminooxane-3,5-diol. Gambar 8. Stuktur kimia Gentamicin. c. Golongan Kuinolon Yang termasuk golongan kuinolon diantaranya siprofloxacin, asam nalidiksat, levofloksasin, dan trovafloksasin. Contoh Struktur siprofloxacin. Rumus Molekul : C 17 H 18 FN 3 O 3 19 b. Golongan Aminoglikosida Semua senyawa dan turunan semi sintetiknya mengandung 2 atau 3 gula- amino yang saling terikat secara glikosidis didalam molekulnya. Dengan adanya gugus amino zat-zat yang bersifat basa lemah dan garam sulfatnya digunakan dalam terapi muah larut dalam air. Yang termasuk golongan aminoglikosida diantaranya Gentamicin dan amikacin. Struktur kimia Gentamicin Rumus Molekul : C 21 H 43 N 5 O 7 Nama IUPAC : 3R,4R,5R-2-{[1S,2S,3R,4S,6R-4,6- diamino-3- {[2R,3R,6S- 3-amino-6-[1R-1-methylamino ethyl]oxan-2-yl] oxy}-2-hydroxycyclohexyl]oxy}- 5-methyl-4-methylaminooxane-3,5-diol. Gambar 8. Stuktur kimia Gentamicin. c. Golongan Kuinolon Yang termasuk golongan kuinolon diantaranya siprofloxacin, asam nalidiksat, levofloksasin, dan trovafloksasin. Contoh Struktur siprofloxacin. Rumus Molekul : C 17 H 18 FN 3 O 3 20 ☞✌✍✌ ✎✏✑✒✓ 1-cyclopropyl-6-fluoro-4-oxo-7-piperazin-1-yl- quinoline 3-carboxylic acid ✔✕ ✖✗ ✘ ✗ ✙✚✌ ✙ ✛✜ ✘ Yang termasuk golongan sulfonamida diantaranya kotrimoksazole, klorampenikol dan trimetropin. Contoh Struktur Kloramfenikol. Rumus Molekul : C 11 H 12 Cl 2 N 2 O 5 Nama IUPAC : 2,2-dichloro-N-[1,3-dihydroxy-1-4-nitrophenyl propan-2-yl]acetamide. Gambar 10. Stuktur kimia Kloramfenikol e. Golongan Glikopeptida Yang termasuk golongan glikopeptida diantaranya: vankomisin, telkoplanin, amoplanin, dan dekaplanin. 20 Nama IUPAC : 1-cyclopropyl-6-fluoro-4-oxo-7-piperazin-1-yl- quinoline 3-carboxylic acid Gambar 9. Stuktur kimia Siprofoxacin. d. Golongan Sulfonamida Yang termasuk golongan sulfonamida diantaranya kotrimoksazole, klorampenikol dan trimetropin. Contoh Struktur Kloramfenikol. Rumus Molekul : C 11 H 12 Cl 2 N 2 O 5 Nama IUPAC : 2,2-dichloro-N-[1,3-dihydroxy-1-4-nitrophenyl propan-2-yl]acetamide. Gambar 10. Stuktur kimia Kloramfenikol e. Golongan Glikopeptida Yang termasuk golongan glikopeptida diantaranya: vankomisin, telkoplanin, amoplanin, dan dekaplanin. 20 Nama IUPAC : 1-cyclopropyl-6-fluoro-4-oxo-7-piperazin-1-yl- quinoline 3-carboxylic acid Gambar 9. Stuktur kimia Siprofoxacin. d. Golongan Sulfonamida Yang termasuk golongan sulfonamida diantaranya kotrimoksazole, klorampenikol dan trimetropin. Contoh Struktur Kloramfenikol. Rumus Molekul : C 11 H 12 Cl 2 N 2 O 5 Nama IUPAC : 2,2-dichloro-N-[1,3-dihydroxy-1-4-nitrophenyl propan-2-yl]acetamide. Gambar 10. Stuktur kimia Kloramfenikol e. Golongan Glikopeptida Yang termasuk golongan glikopeptida diantaranya: vankomisin, telkoplanin, amoplanin, dan dekaplanin. 21 ✢✣ ✤✥✦ ✥✧★ ✩✧ ✪ ✥✦✫✬✭ t ✫ ✮ ✩ Yang termasuk golongan poliketida diantaranya golonga makrolida eritromisin, azitromisin, klaritomisin, roksitromisin, golongan ketolida telitromisin, golongan tetrasiklin. Terapi dengan antibiotik adalah sebuah pengobatan yang cukup komplek, karena melibatkan tiga faktor penting yaitu mikrobanya sendiri sebagai agen patogen, manusia yang diserangnya sebagai hospes dan jenis antibiotik yang dipakai untuk membunuh-agen patogen tersebut. Ketiga faktor itu saling berinteraksi sempurna dan menentukan kesembuhan suatu penyakit Mulvey and Andrew, 2009.

C. Resistensi Terhadap Antibiotik

Berkembangnya resistensi terhadap obat-obatan hanyalah salah satu contoh proses alamiah yang tak pernah ada akhirnya yang dilakukan oleh organisme untuk mengembangkan toleransi terhadap keadaan lingkungan yang baru. Resistensi terhadap obat pada suatu mikroorganisme dapat disebabkan oleh suatu faktor yang memang sudah ada pada mikroorganisme itu sebelumnya atau mungkin juga faktor itu diperoleh kemudian Pelczar et al., 2008 ; Gunawan dkk., 2009. Bakteri secara intrinsik resisten terhadap antibiotik tertentu tetapi juga dapat memperoleh resistensi melalui jalur mutasi pada gen kromosom atau transmisi vertikal dan transfer gen secara horizontal Blair et al., 2014. Menurut Dantas and Sommer 2014 Bakteri memperoleh sifat resistensi terhadap antibiotik berasal dari dua hal, yakni dengan cara transmisi vertikal dan transmisi horisontal. Pada transmisi vertikal, bakteri memperoleh kekebalan melalui akumulasi perubahan genetik selama proses alami duplikasi genom. Pada 22 tr ✯✰ ✱ ✲ ✳✱ ✳ ✴✵ ✶ ✳✱ ✵ ✰ ✷ ✯ ✸ t ✹ r ✺ ✯ ✻ ✳ ✷✶ ✯✰ ✱ ✼✹ ✶ ✽✹✰ ✻ ✯ ✶ ✳ ✾✯ ✿ ✷ ✹ ✶✳ y ✯✰ ✽ ✲✹✰ ✽✯ ✸ ✯✲ ✳ ✲ ❀ ✷ ✯ ✱ ✳ ✲✹✰ ✺ ✯ ✻✳ ✶✹ ✱ ✳✱ ✷ ✹✰ ❁ ❂ ✹✰ ✹ ✸ ✳✷✳ ✯✰ ✷ ✹ ✶ ✯ ✿ ✴✳✶ ✲ ✹✰ ✺ ✹ ✸ ✯ ✱ ✿✯✰ ✾✯ ✴❃✯ ✷✶ ✯✰ ✱ ✲ ✳✱ ✳ ✴ ✵ ✶✳✱ ✵✰ ✷ ✯ ✸ ✳ ✰ ✳ ✾✹ ✶❄✹ ✶ ✯✰ ✷ ✹ ✶✴✯ ✻✯❄ ✾ ✹ ✶✿✹✲ ✾✯✰ ✽✰ y ✯ ✶ ✹ ✱ ✳✱ ✷ ✹✰ ✱ ✳ ✾✯ ✿ ✷ ✹ ✶✳ ✷ ✹ ✶✴ ✯ ✻✯❄ ✯✰ ✷✳ ✾ ✳ ✵ ✷✳✿✯ ❁ ❅✹ ✶✿✹✲ ✾✯✰ ✽✰ y ✯ ✶ ✹ ✱ ✳✱ ✷ ✹✰ ✱ ✳ ✯✰ ✷✳ ✾ ✳ ✵ ✷✳✿ ✻✳ ✿✸✳ ✰ ✳✿ ✲✹✰ ❀✶ u ✷ ❆❀✰✯ w ✯✰ ✻ ✿✿ ❇❈ ❈ ❉ ✻✳✱ ✹✾✯✾ ✿ ✯✰ ✾ ✹✾✹ ✶✯❄✯ ✼✯ ✿✷✵ ✶❊ ✯✰ ✷ ✯ ✶✯ ✸ ✯ ✳ ✰ ❋ ● ❁ ❂ ✹✰ ✽✽ ❀✰✯ ✯✰ ✯✰ ✷✳ ✲ ✳✿ ✶ ✵ ✾✯ y ✯✰ ✽ ✱ ✹ ✶ ✳ ✰✽ ❁ ❍ ✹ ✶✸ ✹❄✯ ✱ ✻✯ ✶ ✳ ❄✹✰ ✽✽ ❀ ✰ ✯✯✰✰ y ✯ ✶ ✯ ✱ ✳ ✵ ✰✯ ✸ ✯ ✷ ✯ u ✷✳✻✯ ✿❊ ✯✰ ✷✳ ✾ ✳ ✵ ✷✳✿ y ✯✰✽ ✱ ✹ ✶✳ ✰ ✽ ✻ ✳ ✽ ❀✰✯ ✿✯✰ ✾ ✳ ✯ ✱ ✯✰ y ✯ ✯ ✿ ✯✰ ✾ ✹ ✶✿❀ ✶ ✯✰ ✽ ✯ ✿ ✷✳ ■ ✳✷ ✯ ✱ ✰ y ✯ ❁ ❇ ❁ ❂ ✹✰ ✽✽ ❀✰✯ ✯✰ ✯✰ ✷✳ ✲ ✳✿ ✶ ✵ ✾✯ y ✯✰ ✽ ✳ ✶ ✶ ✯ ✱ ✳ ✵✰ ✯ ✸ ❁ ❅✹ ✶ ✾ ✯✽ ✯ ✳ ❄✹✰ ✹ ✸✳✷✳ ✯✰ ✲✹✰ ❀ ✰ ✺❀✿ ✿ ✯✰ ✾ ✯ ✴ ❃✯ ❄ ✹✰ ✽✽ ❀✰ ✯✯✰ ✯✰ ✷✳ ✲ ✳✿✶✵✾ ✯ y ✯✰✽ ✳✶✶ ✯ ✱ ✳ ✵ ✰✯ ✸❊ ✷ ✹ ✶❀ ✷ ✯✲✯ ✻ ✳ ✶❀✲✯ ✴ ✱ ✯ ✿✳✷❊ ✲ ✹ ✶❀ ❄ ✯ ✿ ✯✰ ✼ ✯ ✿✷ ✵ ✶ ❄ ✹✰ ✷✳ ✰ ✽ y ✯✰ ✽ ✲✹✲ ❀✻✯ ✴✿✯✰ ✾✹ ✶ ✿ ✹✲ ✾✯✰ ✽✰ y ✯ ✶✹ ✱ ✳✱ ✳✷ ✹✰ ✱ ✳ ✿ ❀ ✲ ✯✰ ❁ ❏ ❁ ❂ ✹✰ ✽✽ ❀✰✯ ✯✰ ✯✰ ✷✳ ✲ ✳✿ ✶ ✵ ✾✯ ✾✯ ✶ u y ✯✰✽ ✾✹ ✶✸ ✹✾ ✳✴✯✰ ❁ ❅ ✹✾✹ ✶✯❄✯ ❑ ✵✰ ✷ ✵ ✴ ✯✰ ✷✳ ✲ ✳✿✶ ✵ ✾ ✯ y ✯✰ ✽ ✶✹ ✸ ✯ ✷✳ ✼ ❑ ✹❄ ✯ ✷ ✴ ✳✸ ✯✰ ✽ ✹✼✹ ✿ ✷✳ ✼ ✳✷ ✯ ✱ ✰ y ✯ ✱ ✹ ✷ ✹ ✸ ✯ ✴ ✻✳ ❄ ✯✰ ✯ ✱ ✿✯✰ ✿ ✯ ✶✹✰✯ ✲✯ ✱ ✯ ✸ ✯ ✴ ✶✹ ✱ ✳✱ ✷ ✹✰ ✱ ✳ ✳ ✯ ✸ ✯ ✴ ✱ ✳ ❄ ✶ ✵ ✼ ✸ ✵ ✿✱ ✯ ✱ ✳ ✰ ✻✯✰ ✿✵ ✷✶✳ ✲ ✵ ✿ ✱ ✯ z ✵ ✸ ❁ ▲ ❁ ❂ ✹✰ ✽✽ ❀✰✯ ✯✰ ✯✰ ✷✳ ✲ ✳✿ ✶ ✵ ✾✯ ❀ ✰ ✷❀✿ ✺ ✯✰✽ ✿ ✯ w ✯ ✿ ✷ u ✸ ✯✲ ✯ ❁ ❂ ✹✲ ✾✹ ✶ ✳ ✯✰ ✯✰ ✷✳ ✲ ✳✿ ✶ ✵✾ ✯ ✻✯ ✸ ✯✲ w ✯ ✿ ✷ u ✸ ✯✲✯ ✲ ✹✲✾ ✹ ✶✳ ✿ ✹ ✱ ✹✲❄ ✯ ✷ ✯✰ ✾✹ ✶✷❀✲✾ ❀ ✴ ✰ y ✯ ✿❀✲✯✰ y ✯✰ ✽ ✸ ✹✾ ✳✴ ✶✹ ✱ ✳✱ ✷ ✹✰ ❁ ▼❁ ❂ ✹✰ ✽✽ ❀✰✯ ✯✰ ✯✰ ✷✳ ✲ ✳✿ ✶ ✵ ✾✯ ❀ ✰ ✷❀✿ ✷ ✹ ✶ ✰ ✯ ✿ ❁ ◆ ✯ ✻ ✯ ✶ ✯✰ ✷✳ ✾ ✳ ✵ ✷✳✿ y ✯✰ ✽ ✶✹✰ ✻✯ ✴ ❄ ✯ ✻✯ ✷ ✹ ✶ ✰ ✯ ✿ ✲✹✲ ❀✻✯ ✴✿✯✰ ✷❀ ✲ ✾ ❀ ✴ ✰ y ✯ ✿❀✲✯✰ ❖ ✿❀✲✯✰ y ✯✰ ✽ ✶✹ ✱ ✳✱ ✷ ✹✰ ❁ ❅✯ ✿ ✷ ✹ ✶✳ y ✯✰ ✽ ✶ ✹ ✱ ✳✱ ✷ ✹✰ ✷ ✹ ✶ ✴ ✯ ✻✯❄ ✯✰ ✷✳ ✾ ✳ ✵ ✷✳✿ ✲ ✹✰ ✺ ✯ ✻ ✳ ✲ ✯ ✱ ✯ ✸ ✯ ✴ ✿✹ ✱ ✹ ✴✯ ✷ ✯✰ y ✯✰ ✽ ❄✹✰ ✷✳ ✰✽ ❊ ✷ ✹ ✶❀ ✷ ✯✲✯ ✻✳ ✶❀ ✲ ✯ ✴ ✱ ✯ ✿✳✷ ✻✯✰ ✱ ✯ ✶✯✰✯ ✿✹ ✱ ✹ ✴✯ ✷ ✯✰ ❁ ❅✯ ✿ ✷ ✹ ✶✳ y ✯✰ ✽ ✶ ✹ ✱ ✳✱ ✷ ✹ ✰ ✷ ✹ ✶✴ ✯ ✻✯❄ ✯✰ ✷✳ ✾ ✳ ✵ ✷✳ ✿ ✻✯❄✯ ✷ ✲ ✹✰ y ✹✾ ✯ ✿ ✯✰ ❄ ✹✰ y ✯ ✿✳✷ y ✯ ✰✽ ✱ ✹ ✶ ✳❀✱ ❊ ✲ ✹✰ ✽✯✰ ❑ ✯✲ ✺✳ w ✯ ✻ ✯✰ ✱ ❀✸✳✷ ❀✰ ✷❀ ✿ ✻✳ ✯ ✷ ✯ ✱ ✳ ✿ ✯ ✶✹✰✯ ✷ ✹ ✶ ✾✯ ✷ ✯ ✱ ✰ y ✯ ❄ ✳✸✳✴✯✰ ✷ ✹ ✶ ✯❄ ✳ ❁ Multidrug resistant 23 MDR P◗P ❘ P ❙ ❚ so ❘ P t r ❯❱ ❚ st ❯ ❲ ❳ ❯ r ❙P◗P p ❘❯❨❚ ❙ ◗P r ❚ P t P u ❱ P ❩ P ◗❯ ❲❬P ❲ ◗ ❭P ❪❯ ❲ ❚❱ P ❲❳ ❚❨ ❚❫ ❳ ❚ ❴ ❵ ❭ ❘ ❛ ❯ y P ❲◗ ❜ ❲ ◗ ❝❯ w ❞ ❡❢❢ ❣ ❤ ❵ ❚ ❴ ❝ ❫❫ ❝❬P ❲❚❱ ❩ ❯ ◗ P✐P ❳ ❩❯ ❩ ✐❯❝ ❘ ❚ ❙ P ❳❴P ❲ ❝❯❱ ❚❱ ❳ ❯ ❲ ❱ ❚ ❳ ❯❝ ❙P◗P✐ ❫❨ P ❳❥❫❨ P ❳ P ❲ ❩❯ ❘ P ❘❭ ❚ ❨❯❝ ❨P❬P❚ ❩ ❯ ❴P ❲ ❚❱ ❩❯❤ ❵ ❯ ❲❭❝ ❭ ❳ ❦ P ❲ ❳ P❱ P ❲ ◗ ❧ ❫ ❩❩ ❯❝ ❡❢ ♠♥ ◗P ❲ ♦ u ❬ ❝❫ ❙❫ ❡❢ ♠ ❡ ❱ ❭P ❳ u ❨P ❴ ❳ ❯❝❚ ◗ P✐P ❳ ❩ ❯ ❲❪P◗❚ ❝ ❯❱ ❚❱ ❳ ❯ ❲ ❳ ❯❝ ❙P◗P✐ ❱ ❭ P ❳ u P ❲ ❳ ❚❨ ❚❫ ❳ ❚ ❴ ◗ ❚P ❴ ❚❨ P ❳❴ P ❲ ♣ ♠ ❤ q ❝❫ ◗ ❭ ❴ ❱ ❚ ❯ ❲r❚ ❩ y P ❲❬ ◗P✐ P ❳ ❩❯ ❲ ❬❚ ❲ P ❴ ❳ ❚ ❛ P❱ ❚ ❫❨ P ❳ ❤ ❧❳ ❝P❚ ❲ ❝❯❱ ❚❱ ❳ ❯ ❲ ◗P❝❚ ❨P ❴ ❳ ❯ ❝❚ ❬❝ P ❩ ✐❫ ❱ ❚ ❳ ❚ s ❩ P ❭✐ ❭ ❲ ❬❝P ❩ ❲❯❬P ❳ ❚ s ❩ ❯ ❲❬ ❙P❱ ❚❘❴P ❲ ❴ ❘ ❫❝P ❩ s ❯ ❲❚ ❴ ❫ ❘ P❱ ❯ ❳ ❚ ❘❥ ❳ ❝P ❲ ❱ s❯❝P❱ ❯ y P ❲❬ ❩❯ ❲❬❚ ❲ P ❴ ❳ ❚ v P❱ ❚ ❴ ❘ ❫❝P ❩s ❯ ❲❚ ❴ ❫ ❘ ♦ u ❬❝❫ ❙ ❫ ❤ ❞ ❡❢ ♠ ❡ ❤ ❜ ❩ ✐ ❚❱ ❚ ❘ ❚ ❲ ◗P ❲ ❜ ❩❫ t ❚❱ ❚ ❘ ❚ ❲ ❩❯❝ ❭ ✐ P ❴ P ❲ P ❲❳ ❚❨ ❚❫ ❳ ❚ ❴ ❬❫ ❘ ❫ ❲❬ P ❲ q ❯ ❲❚❱ ❚ ❘ ❚ ❲ y P ❲ ❬ ❱ ❯❝❚ ❲❬ ◗ ❚❬ ❭❲P ❴ P ❲❤ ✉❯❱ ❚❱ ❳ ❯ ❲❱ ❚ ❨P ❴ ❳ ❯❝❚ ❳ ❯❝ ❙ P◗ P✐ ❬❫ ❘ ❫ ❲❬P ❲ q ❯ ❲❚❱ ❚ ❘ ❚ ❲ ◗ ❚ ❴ P❝❯ ❲P ❴ P ❲ ❨ ❯❨❯❝ P✐P ❨ P ❴ ❳ ❯❝❚ ❩P ❩ ✐ ❭ ❩❯ ❩ ✐ ❝❫ ◗ ❭ ❴ ❱ ❚ ❯ ❲r❚ ❩ ß laktamase. Enzim ini berfungsi menghidrolisis cicin ß laktam dari Penisilin sehingga dapat menghancurkan aktifitas antibiotiknya Brook et al., 2005. 2. Perubahan area target yang menurunkan daya ikat antibiotik. Perubahan protein sisi aktif pada sub unit 50S yang diperantarai plasmid mengakibatkan resistensi terhadap eritromisin. Perubahan DNA-dependen RNA polimerase akibat mutasi kromosomal mengakibatkan resistensi terhadap rifampisin Nugroho., 2012. 3. Menurunkan akumulasi antibiotik intraseluler dengan cara menurunkan permaebilitas dan atau meningkatkan efluks aktif antibiotik. Gen resisten dalam plasmid yang mengkode protein yang dapat terinduksi dalam membran bakteri, mengakibatkan proses efluks yang tergantung energi terhadap tetrasiklin Nugroho, 2012. 24 ✈ ✇ ①②③④ ② ⑤⑥ ⑦③④ ⑧ ⑦③ ⑨ ⑦ ⑩ u r ⑩ ⑦❶③ ⑤ ②③④ ❷ ❶③❸ ⑦ r ❶ r ②⑦⑧❹ ❶ y ⑦ ③ ④ ❸❶❷ ⑦ ⑤⑥ ⑦ t ❺⑩ ②❷ ⑦③❻ ❶ ⑥ ❶ o t ❶⑧ ✇ ❼❺ ③❻❺ ❷ ③ y ⑦ ⑦❸ ⑦ ⑩ ⑦❷ ⑧ ⑦ su s r ②❹ ❶ st ②③ ❹ ❶ ⑥ ⑦⑧ ❻ ② r ❶ t ② r ❷ ⑦❸⑦ p tr ❶ ⑤ ② tr ❺ ❽ ❶ ⑤ ✇ ❾ r ❺ ❸❿ ⑧ ❹ ❶ ❸ ❶❷❶❸ ➀ ❺ ➁ ❺⑩ ⑦ t r ②❸ ❿ ⑧ ❻ ⑦ s ② ❺ ⑩ ②❷ ❽ ⑩ ⑦❹ ⑤ ❶❸ y ⑦③④ t ❶❸ ⑦⑧ ⑤ ② ⑤❽ ❿ ③ y ⑦❶ ⑦ ➁ ❶③ ❶ t ⑦ s t ② r ❷ ⑦❸⑦ p tr ❶ ⑤ ② tr ❺❽ ❶ ⑤ ⑤ ②③ ④ ⑦⑧ ❶ ⑥ ⑦ t ⑧⑦③ r ②❹ ❶ st ②③ ❹ ❶ t ② r ❷ ⑦❸⑦ p ⑦ ③ ❻ ❶ ⑥ ❶ o t ❶ ⑧ t ② r ❹ ② ⑥ ❿❻ ➂ ❿ ④ ➀ ❺ ❷❺ ➃ ➄➅ ➆ ➄ ✇

D. Uji Resistensi Antibiotik

➇ ⑨ ❶ ➀ ②❹ ❶❹ ❻ ②③❹ ❶ ⑦③❻ ❶ ⑥ ❶ ❺ ❻ ❶⑧ ⑤ ② ➀ ❿❽ ⑦⑧⑦③ ❻ ②❹ y ⑦③④ ❸ ❶ ④ u ③⑦⑧ ⑦③ ❿ ③ ❻❿ ⑧ ⑤ ②③④❿ ⑨ ❶ ⑧② ❽ ②⑧⑦⑦③ ⑥ ⑦⑧❻ ② ➀ ❶ ❻ ② ➀ ❷ ⑦❸ ⑦ ❽ ⑦③❻ ❶ ⑥ ❶ ❺ ❻ ❶⑧✇ ➇ ⑨ ❶ ⑧② ❽ ②⑧⑦⑦③➈➉ ②❹ ❶❹ ❶ ❻ ②③ ❹ ❶ sensitivitas bertujuan mengetahui daya kerja dari suatu antibiotik dalam membunuh bakteri. Methode Kirby Bauer adalah uji sensitivitas dengan methode difusi agar menggunakan tehnik disc diffusion, dalam uji sensitivitas mengunakan media selektif Mueller Hinton Agar MHA. Mekanisme kerja methode Kirby Bauer dilakukan dengan cara membuat suspensi bakteri dalam NaCl 0,85 steril, sehingga memiliki kekeruhan yang sama dengan standar Mac Farlan dengan konsentrasi kuman setara 10 8 CFUml. Suspensi bakteri tersebut diambil dan diratakan pada permukaan MHA, kemudian didiamkan untuk memberi kesempatan kepada bakteri meresap pada medium. Selanjutnya disc antibiotik ditempelkan pada medium tersebut dan diinkubasi pada 37ºC selama 16-18 jam. Diameter zona hambatan yang berwarna jernih disekitar disk dengan menggunakan micrometer. Hasil pengukuran diameter zona hambatan dibandingkan dengan standar dengan kriteria resisten, Intermediet atau sensitif Sumarno, 2000 ; CLSI, 2012.