Khái ni m bán phá giá ệ Nguyên nhân c a hành vi bán phá giá ủ

CH NG I ƯƠ C S LÝ LU N V CH NG BÁN PHÁ GIÁ Ơ Ở Ậ Ề Ố

1.1. Khái quát v bán phá giá ề

1.1.1. Khái ni m bán phá giá ệ

Hi p đ nh v Ch ng bán phá giá c a WTO 1994 ADA ệ ị ề ố ủ 1994 đ nh nghĩa: “ ị M t s n ph m đ c coi là bán phá giá, ộ ả ẩ ượ t c là đ c đ a vào l u thông th ng m i c a m t n c ứ ượ ư ư ươ ạ ủ ộ ướ khác v i giá th p h n giá thông th ng c a s n ph m đó, ớ ấ ơ ườ ủ ả ẩ n u giá xu t kh u c a s n ph m đ c xu t kh u t m t ế ấ ẩ ủ ả ẩ ượ ấ ẩ ừ ộ n c này sang m t n c khác th p h n m c giá có th so ướ ộ ướ ấ ơ ứ ể sánh đ c c a s n ph m t ng t đ c tiêu dùng t i n c ượ ủ ả ẩ ươ ự ượ ạ ướ xu t kh u theo các đi u ki n th ng m i thông th ng ấ ẩ ề ệ ươ ạ ườ ” Đi u 2.1. ề Trong khái ni m này, hai y u t then ch t đ xác đ nh ệ ế ố ố ể ị BPG là “giá xu t kh u” và “giá thông th ng” s đ c các ấ ẩ ườ ẽ ượ c quan có th m quy n c a n c nh p kh u xác đ nh và ơ ẩ ề ủ ướ ậ ẩ ị tính toán theo nh ng ph ng pháp và tiêu chí đ c quy đ nh ữ ươ ượ ị trong lu t l c a WTO và pháp lu t qu c gia mình. ậ ệ ủ ậ ố

1.1.2. Nguyên nhân c a hành vi bán phá giá ủ

Bán phá giá nh m đ t m c tiêu chính tr thao túng ằ ạ ụ ị các n c khác ướ Chính ph M đ c bi t quan tâm đ n xu t kh u ủ ỹ ặ ệ ế ấ ẩ g o b i vì c nh tranh giá g o bây gi nh h ng l n đ n ạ ở ạ ạ ờ ả ưở ớ ế vi c đ t các m c tiêu quan tr ng khác. M s n sàng b ệ ạ ụ ọ ỹ ẵ ỏ ngân sách mua ph n l n s g o trên th tr ng th gi i ầ ớ ố ạ ị ườ ế ớ 5 r i bán phá giá. Đi u này làm cho nhi u n c xu t kh u ồ ề ề ướ ấ ẩ g o ph i lao đao và s ph i ch u vòng phong to c a M . ạ ả ẽ ả ị ả ủ ỹ Ch ng h n, giá xu t kh u g o c a M kho ng ẳ ạ ấ ẩ ạ ủ ỹ ả 400USD t n, nh ng các nhà xu t kh u g o M s n sàng ấ ư ấ ẩ ạ ỹ ẵ mua v i giá 500USD t n, th m chí cao h n đ n ớ ấ ậ ơ ế 800USDt n, và h cũng s n sàng bán ra th tr ng th ấ ọ ẵ ị ườ ế gi i ch b ng 60 - 70, th m chí đ n 40 giá mua. M c ớ ỉ ằ ậ ế ứ giá này th p h n nhi u so v i giá thành c a chính nông ấ ơ ề ớ ủ dân M s n xu t ra. Nh v y, M có th s n sàng b ra ỹ ả ấ ư ậ ỹ ể ẵ ỏ 700 - 800 tri u USD năm đ tài tr giá xu t kh u g o ệ ể ợ ấ ẩ ạ nh m th c hi n m c tiêu c a mình. Chính vì đi u này mà ằ ự ệ ụ ủ ề m c dù s n l ng g o c a M hàng năm th p nh ng M ặ ả ượ ạ ủ ỹ ấ ư ỹ l i thao túng giá g o trên th tr ng th gi i. ạ ạ ị ườ ế ớ Do có các kho n tài tr c a Chính ph ả ợ ủ ủ Chính ph các n c ph ng Tây coi tài tr là con ủ ướ ươ ợ đ ng ng n nh t đ đ t đu c s cân b ng kinh t và ườ ắ ấ ể ạ ợ ự ằ ế đ m b o cho th tr ng ho t đ ng m t cách t i u. ả ả ị ườ ạ ộ ộ ố ư Chính sách tài tr nh m đ t đ c hai m c đích sau: ợ ằ ạ ượ ụ  Duy trì và tăng c ng m c s n xu t xu t kh u. ườ ứ ả ấ ấ ẩ  Duy trì m c s d ng nh t đ nh đ i v i các y u t ứ ử ụ ấ ị ố ớ ế ố s n xu t nh lao đ ng và ti n v n trong n n kinh t . Các ả ấ ư ộ ề ố ề ế kho n tài tr có th đ c c p cho ng i s n xu t cũng ả ợ ể ượ ấ ườ ả ấ 6 nh cho ng i tiêu dùng, nh ng v m t tác đ ng kinh t ư ườ ư ề ặ ộ ế thì chúng đ u nh nhau vì đ u đ a đ n nh ng h qu ề ư ề ư ế ữ ệ ả t ng t ươ ự Nh ng hình th c tài tr ch y u là: Tr c p, u đãi ữ ứ ợ ủ ế ợ ấ ư v thu , tín d ng u đãi, s tham gia c a Chính ph vào ề ế ụ ư ự ủ ủ các chi phí kinh doanh cũng nh h tr xu t kh u. ư ỗ ợ ấ ẩ - Tr c p ợ ấ : Đ c đi m c b n c a tr c p là h ng ặ ể ơ ả ủ ợ ấ ướ vào giúp đ phát tri n s n xu t. các n c công nghi p ỡ ể ả ấ Ở ướ ệ phát tri n, các kho n tr c p chi m m t n a toàn b ể ả ợ ấ ế ộ ử ộ kh i l ng tài tr . T tr ng c a các kho n tr c p cho ố ượ ợ ỷ ọ ủ ả ợ ấ t ng ngành trong t ng s giúp đ c a Chính ph có s ừ ổ ố ỡ ủ ủ ự khác nhau đáng k gi a các n c. Nh Anh, Ý, Hà Lan ể ữ ướ ư ở thì tr c p chi m ph n l n. ợ ấ ế ầ ớ - u đãi v thu : Ư ề ế Nh ng u đãi v thu nh m t o ữ ư ề ế ằ ạ đi u ki n thu n l i cho m t s ngành trong m t s lo i ề ệ ậ ợ ộ ố ộ ố ạ ho t đ ng riêng bi t. Chúng đ c áp d ng r ng rãi ạ ộ ệ ượ ụ ộ ở nhi u n c, m c dù ít khi đ c ph n ánh trong các ch ề ướ ặ ượ ả ỉ tiêu c a Chính ph vì chúng là ngo i l khi áp d ng các ủ ủ ạ ệ ụ thu su t chu n. Anh, B , Đan M ch, giá tr c a chúng ế ấ ẩ Ở ỉ ạ ị ủ không l n, còn M thì t ng s u đãi v thu cho công ớ ở ỹ ổ ố ư ề ế nghi p l n g p 3 l n kh i l ng tr c p. ệ ớ ấ ầ ố ượ ợ ấ 7 - u đãi v tín d ng: Ư ề ụ Nh ng u đãi v tín d ng là ữ ư ề ụ s cho vay c a Chính ph v i đi u ki n h p d n h n là ự ủ ủ ớ ề ệ ấ ẫ ơ tìm ki m trên th tr ng v n. các n c thu c C ng ế ị ườ ố ở ướ ộ ộ đ ng Kinh t Châu Âu kho ng 14 t ng kh i l ng giúp ồ ế ả ổ ố ượ đ cho công nghi p đ c th c hi n d i hình th c tín ỡ ệ ượ ự ệ ướ ứ d ng u đãi. Ph n l n kh i l ng tín d ng c a Chính ụ ư ầ ớ ố ượ ụ ủ ph Nh t b n c p cho các hãng v a và nh v i lãi su t ủ ậ ả ấ ừ ỏ ớ ấ th p h n lãi su t th tr ng v n 0,5. ấ ơ ở ấ ị ườ ố Các Chính ph cũng th ng xuyên b o đ m các ủ ườ ả ả kho n tín d ng, t c là b o lãnh cho các công ty vay mà ả ụ ứ ả không tr n đ c. Ph ng pháp tài tr này th ng dùng ả ợ ượ ươ ợ ườ cho các h p đ ng xu t kh u đ đ m b o cho các công ty ợ ồ ấ ẩ ể ả ả xu t kh u c a n c mình. Theo đánh gái, quy mô c a tài ấ ẩ ủ ướ ủ tr này chi m vào kho n t 2 đ n 8 t ng tài tr công ợ ế ả ừ ế ổ ợ nghi p các n c công nghi p phát tri n. ệ ở ướ ệ ể - Tham gia c a Chính ph vào chi phí kinh doanh ủ ủ : S tham gia c a Chính ph vào chi phí kinhdoanh th ng ự ủ ủ ườ là 15 t ng tài tr tr xu ng. T th p k 80 đ n nay, ổ ợ ở ố ừ ậ ỷ ế ph n s h u Nhà n c trong ho t đ ng kinh doanh có xu ầ ở ữ ướ ạ ộ h ng gi m. Ph ng pháp này đ c s d ng đ bù đ p ướ ả ươ ượ ử ụ ể ắ 8 nh ng t n th t trong nh ng lĩnh v c kinh t riêng đang ữ ổ ấ ữ ự ế suy thoái. Hi n nay, tài tr công nghi p v n đ c Chính ph ệ ợ ệ ẫ ượ ủ các n c ph ng Tây duy trì m c khá cao. Trên th c ướ ươ ở ứ ự t , các kho n tài tr giúp các ngành th c hi n công ngh ế ả ợ ự ệ ệ m i, trang b máy và thi t b hi n đ i, nghĩa là giúp các ớ ị ế ị ệ ạ ngành m i gia nh p th tr ng và đ y m nh phát tri n ớ ậ ị ườ ẩ ạ ể nh ng ngành công nghi p mũi nh n c a đ t n c, tăng ữ ệ ọ ủ ấ ướ c ng xu t kh u. ườ ấ ẩ Bán phá giá cũng có th x y ra trong tr ng h p ể ả ườ ợ m t n c có quá nhi u hàng t n kho không th gi i ộ ướ ề ồ ể ả quy t theo c ch giá bình th ng ế ơ ế ườ Trong n n kinh t hàng hóa tr c đây, khi g p ề ế ướ ặ kh ng ho ng th a, các ch doanh nghi p th ng ch t ủ ả ừ ủ ệ ườ ấ đ ng hàng hoá c a mình, châm l a đ t, ho c đ xu ng ố ủ ử ố ặ ổ ố bi n đ gi giá, nh t đ nh không bán phá giá. Còn hi n ể ể ữ ấ ị ệ nay, các n c kinh t phát tri n, g p tr ng h p này, ở ướ ế ể ặ ườ ợ nhà buôn có th ch n m t trong hai gi i pháp th ng ể ọ ộ ả ườ dùng. Tr c h t là l u kho ch ngày giá lên. Nh ng l u ướ ế ư ờ ư ư kho đòi h i ph i có ch ch a, và ch áp d ng đ c v i ỏ ả ỗ ứ ỉ ụ ượ ớ nh ng m t hành không b h h ng. Gi i pháp th hai là ữ ặ ị ư ỏ ả ứ bán xôn. Nhi u khi đây là gi i pháp duy nh t đ i v i m t ề ả ấ ố ớ ộ 9 s m t hàng: th c ph m s p h t th i h n s d ng, máy ố ặ ự ẩ ắ ế ờ ạ ử ụ vi tính đ i cũ, m t s ki u gi y, qu n áo h t m t ... ờ ộ ố ể ầ ầ ế ố Nhi u c a hàng l n Pháp Paris ngay t khi vào mùa ề ử ớ ở ừ đã có s hàng t n đ ng lên t i 50 s d trù bán ra. Hàng ố ồ ọ ớ ố ự t n kho này s nhanh chóng đ c mang bán v i giá ồ ẽ ượ ớ khuy n mãi th p h n 30 giá bán thông th ng. Đ n ế ấ ơ ườ ế cu i mùa, s hàng t t xu ng còn vài ph n trăm, đ c ố ố ụ ố ầ ượ nh ng l i cho dân bán xôn chuyên nghi p v i giá ch ượ ạ ệ ớ ỉ b ng 110 giá cũ. Dân chuyên nghi p s đ y h t hàng ra ằ ệ ẽ ẩ ế n c ngoài, ch y u là sang Châu Phi, Châu Á và Đông ướ ủ ế Âu. Bán phá giá đ c s d ng nh công c c nh ượ ử ụ ư ụ ạ tranh Các hãng n c ngoài s d ng công c bán phá giá ướ ử ụ ụ đ lo i b các đ i th c nh tranh, chi m lĩnh th tr ng ể ạ ỏ ố ủ ạ ế ị ườ c a các n c nh p kh u. Sau khi đã giành đ c v trí ủ ướ ậ ẩ ượ ị kh ng ch th tr ng, tri t tiêu đ c s c nh tranh c a ố ế ị ườ ệ ượ ự ạ ủ hàng hoá n i đ a thì các hãng n c ngoài s th c hi n ộ ị ướ ẽ ự ệ m c tiêu cu i cùng c a mình là tăng giá, tìm cách thao ụ ố ủ túng th tr ng đ thu đ c l i nhu n t i đa. ị ườ ể ượ ợ ậ ố M t n c có th do nh p siêu l n, c n ph i có ộ ướ ể ậ ớ ầ ả ngo i t đ bù đ p cho thi u h t này ạ ệ ể ắ ế ụ 10 Khi đó h có th áp d ng công c bán phá giá đ ọ ể ụ ụ ể gi i quy t v n đ thi u h t ngo i t . ả ế ấ ề ế ụ ạ ệ M t s n c làm ra đ c m t s s n ph m v i ộ ố ướ ượ ộ ố ả ẩ ớ giá thành r t th p là nh s d ng lao đ ng tr em ti n ấ ấ ờ ử ụ ộ ẻ ề l ng th p và s d ng lao đ ng c a tù nhân làm hàng ươ ấ ử ụ ộ ủ xu t kh u ấ ẩ Theo s li u c a Văn phòng Qu c t v lao đ ng ố ệ ủ ố ế ề ộ tr em BIT thì trên toàn th gi i hi n có t i 250 tri u ẻ ế ớ ệ ớ ệ tr em t 5 - 14 tu i đang tham gia m t ho t đ ng kinh ẻ ừ ổ ộ ạ ộ t . Còn theo Qu Nhi đ ng Liên H p qu c UNICEF thì ế ỹ ồ ợ ố t i các n c nghèo, c 4 tr em thì có m t tr em làm ạ ướ ứ ẻ ộ ẻ vi c nh ng i l n. ệ ư ườ ớ Vi c s d ng lao đ ng tr em và s d ng lao đ ng ệ ử ụ ộ ẻ ử ụ ộ tù nhân ngoài vi c mang l i siêu l i nhu n, nó còn là cách ệ ạ ợ ậ đ c nh tranh đ i v i các đ i th làm ăn. Nh giá nhân ể ạ ố ớ ố ủ ờ công r m t, ng i ta có th h giá thành s n ph m, xu t ẻ ạ ườ ể ạ ả ẩ ấ kh u hàng hoá bán phá giá n c ngoài. ẩ ở ướ Vi t Nam có hi n t ng m t s công ty kinh Ở ệ ệ ượ ộ ố doanh hàng nh p kh u tr ch m, đã bán phá giá nh m ậ ẩ ả ậ ằ dùng ngu n v n n c ngoài đ kinh doanh m t hàng ồ ố ướ ể ặ khác và hàng nh p l u v i kh i l ng l n ậ ậ ớ ố ượ ớ 11 Đ làm đ c vi c đó, h tìm cách bán phá giá trên ể ượ ệ ọ th tr ng, có lúc bán t ch u l t 10 -20 so v i giá ị ườ ồ ạ ị ỗ ừ ớ v n nh p kh u đ nhanh chóng thu h i v n, đi buôn m t ố ậ ẩ ể ồ ố ặ hàng khác có lãi su t cao h n, không nh ng đ bù l s ấ ơ ữ ủ ỗ ố hàng nh p tr ch m, mà còn có lãi l n. ậ ả ậ ớ Năm 1995, ba m t hàng quan tr ng đã b bán phá giá ặ ọ ị theo cách tính toán trên là xăng d u, thép xây d ng và ầ ự phân bón. Cu i năm 1995, giá phân Urê Indonesia nh p ố ậ vào Vi t nam đang m c cao 260-265USD t n CIF ệ ở ứ ấ C ng Sài gòn, nh ng giá bán buôn c tàu t i Tân Quy, ả ư ả ạ Nhà Bè, Thành ph H Chí Minh liên t c gi m xu ng ch ố ồ ụ ả ố ỉ còn 245đ ngkg. ồ Ngoài ra, hàng ngo i nh p l u v i kh i l ng l n ạ ậ ậ ớ ố ượ ớ trong nh ng năm v a qua thu đ c l i nhu n siêu ng ch ữ ừ ượ ợ ậ ạ t vi c tr n thu nh p kh u đã chi m lĩnh th tr ng v i ừ ệ ố ế ậ ẩ ế ị ườ ớ giá c nh tranh so v i hàng s n xu t trong n c, lo i kh i ạ ớ ả ấ ướ ạ ỏ th tr ng các doanh nghi p làm ăn chân chính. ị ườ ệ Tóm l i, có r t nhi u tr ng h p các hãng n c ạ ấ ề ườ ợ ướ ngoài có th xu t kh u hàng c a mình sang th tr ng ể ấ ẩ ủ ị ườ n c khác v i giá th p h n giá n i đ a và th m chí th p ướ ớ ấ ơ ộ ị ậ ấ h n c chi phí s n xu t, nh ng không ph i t t c m i ơ ả ả ấ ư ả ấ ả ọ tr ng h p đ u có th gán cho cái tên “bán phá giá” đ ườ ợ ề ể ể 12 áp d ng các bi n pháp ngăn c n. Trong nhi u tr ng h p ụ ệ ả ề ườ ợ làm nh v y ch t o ra m t s b o h không c n thi t ư ậ ỉ ạ ộ ự ả ộ ầ ế cho ngành s n xu t trong n c, làm gi m l i ích c a ả ấ ướ ả ợ ủ ng i tiêu dùng cũng nh c a toàn xã h i. ườ ư ủ ộ

1.1.3. Tác đ ng c a hành vi bán phá giá t i th ộ