19
2.3.1.4 Kata Keterangan Tembung Katrangan
Tembung katrangan utawa kata keterangan adverbia yaiku tembung kang aweh katrangan marang tembung liya. Tembung
katrangan iki bisa nerangake tembung aran, kriya, sifat watakkaanan, wilangan, lan bisa uga nerangake tembung katrangan
Sasangka 2008:124. Kata keterangan adverbia yaitu kata yang memberi keterangan
kata lain. Kata keterangan bisa menerangkan kata benda, kata kerja, kata sifat watakkeadaan, kata bilangan, dan bisa juga menerangkan
kata keterangan.
2.3.1.5 Kata Majemuk Tembung Camboran
Tembung camboran utawa kata majemuk yaiku tembung loro utawa luwih sing digandheng dadi siji lan tembung mau dadi tembung
anyar kang tegese uga melu anyar Sasangka 2008:112. Kata majemuk yaitu gabungan dua kata atau lebih yang membentuk arti
baru. Tembung camboran bisa dibedakake dadi loro, yaiku camboran
wutuh lan camboran tugel. Tembung camboran wutuh yaiku tembung camboran kang dumadi saka tembung-tembung kang isih wutuh.
Tembung camboran tugel yaiku tembung camboran kang dumadi saka tembung kang isih wutuh lan tembung wancahan, utawa kabeh
tembung camboran iki kabeh dumadi saka tembung wancahan Sasangka 2008:113-114.
Kata majemuk dibedakan menjadi dua, yaitu kata majemuk utuh
dan kata majemuk sebagian. Kata majemuk utuh yaitu kata majemuk
20
yang terjadi dari kata-kata yang masih utuh. Kata majemuk sebagian yaitu kata majemuk yang terjadi dari kata yang masih utuh dan kata
yang disingkat, atau bisa juga terjadi dari kata yang disingkat semua.
2.1.3.6 Kata ulang Tembung Rangkep
Tembung rangkep yaiku tembung kang ditulis utawa diucapake kaping pindho. Tembung rangkep dalam bahasa Indonesia disebut kata
ulang atau reduplikasi. Dalam KBBI 2005:938 reduplikasi adalah proses atau hasil perulangan kata atau unsur.
Tembung rangkep utawa reduplikasi basa Jawa cacahe ana telu, yaiku dwipurwa, dwilingga, lan dwiwasana Sasangka 2008:103.
Dwipurwa iku tembung kang dumadi saka pangrangkepe purwane tembung lingga utawa pangrangkepe wanda kawitaning tembung.
Dwilingga yaiku tembung lingga kang dirangkep. Pangrangkepe tembung lingga iku ana kang karangkep wutuh lan ana kang
karangkep mawa owah-owahan swara. Dwiwasana iku tembung kang ngrangkep wanda wekasan utawa ngrangkep wasanane tembung.
Kata ulang atau reduplikasi dalam bahasa Jawa ada tiga, yaitu
dwipurwa, dwilingga, dan dwiwasana. Dwipurwa yaitu kata yang diulang bagian depan. Dwilingga adalah kata yang diulang
keseluruhannya. Sedangkan dwiwasana adalah perulangan pada kata bagian belakang.
2.3.1.7 Penggunaan Bahasa Jawa Dialek Jawa Timur