2.
2.3 Memiliki
perilaku kreatif, tanggung jawab,
dan santun sebagai ciri khas karakter masyarakat
Yogyakarta.
1. Melakukan
kegiatan pengamatan
dengan menunjukkan rasa ingin tahu, cermat, teliti, hati- hati dan tanggung
jawab. 2.
Melakukan kegiatan diskusi dan presentasi dengan sikap antusias, kritis
dan peduli lingkungan.
3. 4.1 Menyusun teks lisan
sesuai
unggah-ungguh
Jawa untuk
berbagai
keperluan sederhana.
1. Peserta didik dapat mengidentifikasi
percakapan dalam berbagai keperluan di lingkungan keluarga.
2. Peserta didik dapat membuat teks
percakapan tentang
unggah-ungguh
dilingkungan keluarga. 3.
Peserta didik dapat mengartikan kata- kata yang sulit.
4. Peserta didik dapat mempraktekkan
unggah-ungguh
dalam lingkungan keluarga.
C. Tujuan Pembelajaran
1 Melalui unggah-ungguh dalam keluarga peserta didik dapat menghargai
dan mensyukuri keberadaan bahasa Jawa sebagai anugerah Tuhan Yang Mahaesa sebagai sarana menyampaikan informasi lisan dan tulis.
2 Melalui unggah-ungguh dalam keluarga peserta didik dapat memiliki
perilaku kreatif, tanggung Jawab, dan santun sebagai ciri khas karakter masyarakat Yogyakarta.
3 Melalui diskusi kelompok peserta didik dapat menerangkan arti kata yang
terdapat pada teks percakapan. 4
Melalui diskusi kelompok peserta didik dapat menyebutkan tingkat tutur dalam
unggah-ungguh
bahasa Jawa. 5
Melalui diskusi kelompok peserta didik dapat menyusun teks percakapan menggunakan
unggah-ungguh
bahasa Jawa dalam lingkungan keluarga.
D. Materi Pembelajaran
Unggah-ungguh Ing Basa Jawa
Tiyang Jawi menika nengenaken sanget unggah-ungguh utawi tata krama, amargi anggadhahi watak andhap asor. Ingkang dipunsebut unggah-ungguh inggih menika
pranataning basa miturut lenggahing tata krama. Dados wosing andharan saking pangertosan kasebut inggih menika bilih tiyang ingkang saged unggah-ungguh
kanthi sae, tiyang kasebut dados gadhah sipat ingkang santun, lembah manah, andhap asor, saha dipunajeni dening tiyang sanes. Unggah-ungguh dipunperang
dados kalih, inggih menika unggah-ungguh basa kaliyan unggah-ungguh tindak- tanduk.
kapethik saking Marsudi Unggah-ungguh Basa Jawa
2001:13 1.
Unggah-ungguh basa Unggah-ungguh basa menika gandheng raketipun kaliyan basa ingkang
dipunginakaken wonten ing wicantenan kaliyan tiyang sanes, inggih menika basa ngoko kaliyan kra ma. Basa ngoko menika dipunginakaken kangge wicantenan
antawisipun tiyang ingkang langkung enem, kanca sesrawungan, kanca kelas, saha kanca ingkang sapantaran. Menawi basa krama menika dipunginakaken kangge
tiyang ingkang langkung sepuh, tiyang ingkang dipunajeni, saha tiyang ingkang nembe tetepungan.
kapethik saking Marsudi Unggah-ungguh Basa Jawa 2001:13
2. Unggah-ungguh tindak-tanduk Ungggah-ungguh tindak-tanduk menika gayutipun kaliyan patrap kita wonten ing
pasrawungan kaliyan tiyang sanes. Dados tindak-tanduk kita ugi kedah dipunjagi. Supados saged damel tiyang wonten ing pasrawungan menika sumeh, legawa, remen,
saha tresna ing penggalih.
kapethik saking Marsudi Unggah-ungguh Basa Jawa 2001:14
Tuladha pacelathon antawisipun Ajeng saha Pak Lik Ajeng
:
“Nuwun sewu, ndherek langkung Pak Lik, saweg menapa?”
Pak Lik :
“Oh,,nak Ajeng, ki lagi maca majalah, kok awan
-awan le rene,
ana perlu apa nak Ajeng?”
Ajeng :
“Ngendikanipun Ibu, Simbah saweg gerah?”
Pak Lik :
“Oh, iya nak Ajeng, Simbah lagi gerah, ya wes kana mrana, mlebu niliki Simbah”
Ajeng :
“Inggih Pak Lik.”
kapethik kanthi ewah-ewahan saking Marsudi Unggah-ungguh Basa Jawa 2001:
14
3.
Bedane ukara -ukara a.
Pak, aku dak mangkat dhisik sing omongan Bu Darmaji marang Pak Darmaji migunakake basa ngoko lugu
b. Pak, kula nyuwun pangestu badhe mlampah sekolah. sing omongan Desinta
marang pak Darmaji migunakake basa krama alus c.
Desinta mangkat menyang sekolah diboncengake ibune. sing omongan
bocah marang bocah migunakake basa ngoko lugu d.
Bu Darmaji tindak menyang kantor mboncengake Desinta. sing omongan
bocah marang bocah migunakake basa ngoko alus e.
Desinta mlampah dhateng sekolah dipun boncengaken ibunipun. sing
omongan bocah marang wong tuwa migunakake basa krama lugu f.
Bu Darmaji tindak dhateng kantor mboncengaken Desinta. sing omongan
bocah marang wong tuwa migunakake basa krama alus
E. Alokasi Waktu
Alokasi Waktu: 2 x 40 menit
F. Pendekatan, Model dan Metode Pembelajaran 1. Pendekatan Scientific
Langkah-langkahnya yang digunakan dalam pembelajaran ini adalah
mengamati, menanya, mencoba, menalar, mengkomunikasikan
2. Model Pembelajaran
Model pembelajaran yang digunakan adalah
Cooperative Sc
ript. 3. Metode: Tanya Jawab, Penugasan, Permodelan.
G. Sumber Belajar, Media, dan Alat
a. Sumber Belajar
1. Harjawiyana, Haryana. 2001.
Marsudi Unggah-ungguh Basa Jawa.
Yogyakarta: Kanisius 2.
Poerwadarminta, W.J.S. 1939.
Baoesastra DJawa.
Groningen, Batavia: J.B. Wolters’ Uitgevers-Maatschappij N.V.
b. Media
: teks
Unggah-ungguh
c. Alat
: Spidol, Papan tulis
H. Kegiatan Pembelajaran Kegiatan
Deskripsi Kegiatan Alokasi
Waktu
Pendahuluan 1
Guru membuka 10 menit