bab 1 pangkat akar dan logaritma
1. PANGKAT, AKAR, DAN LOGARITMA
A. Pangkat Rasional
1) Pangkat negatif dan nol
Misalkan a R dan a 0, maka: a) a-n =
n a
1
atau an = n a
1 b) a0 = 1
2) Sifat-Sifat Pangkat
Jika a dan b bilangan real serta n, p, q bilangan bulat positif, maka berlaku: a) ap × aq = ap+q
b) ap : aq = ap-q
c)
ap q= apqd)
ab
n= an×bne)
nn b a n b a SOAL PENYELESAIAN
1. UN 2011 PAKET 12
Bentuk sederhana dari 37 41 64
84 7
z y x
z y x
= … a. 3
10 10
12y z x
d. 3 42 12x
z y
b. 4 3 2
12x y z
e. 3 2 10
12y z x
c.
2 5 10
12z y x
Jawab : e 2. UN 2011 PAKET 46
Bentuk sederhana dari 2 7 3 26 6
24
c b a
c b a
= … a. 43 55
b a
c
d. 4 57 a bc
b. 54 5 c a
b
e. b a
c
3 7
4 c.
c a
b
3
4
Jawab : d
SOAL PENYELESAIAN
(2)
Bentuk sederhana dari
1 5 7 5
3 5 3
27
b a
b a
adalah …
a. (3 ab)2 d. 2 ) (
3 ab b. 3 (ab)2 e.
2
) (
9 ab c. 9 (ab)2 Jawab : e
4. UN 2010 PAKET B
Bentuk sederhana dari 4 5 2
4 2 3
) 5
(
) 5
(
b a
b a adalah …
a. 56a4b–18 d. 56ab–1
b. 56a4b2 e. 56a9b–1
c. 52a4b2 Jawab : a
5. EBTANAS 2002
Diketahui a = 2 + 5 dan b = 2 – 5. Nilai dari a2 – b2 = …
a. –3 b. –1 c. 2 5
d. 4 5
e. 8 5
Jawab : e
B. Bentuk Akar
1) Definisi bentuk Akar
(3)
a) an1 na b) amn n ma
2) Operasi Aljabar Bentuk Akar
Untuk setiap a, b, dan c bilangan positif, maka berlaku hubungan: a) a c+ b c= (a + b) c
b) a c– b c= (a – b) c c) a b = ab
d) a b = (ab)2 ab
e) a b = (ab) 2 ab
3) Merasionalkan penyebut
Untuk setiap pecahan yang penyebutnya mengandung bilangan irrasional (bilangan yang tidak dapat di akar), dapat dirasionalkan penyebutnya dengan kaidah-kaidah sebagai berikut:
a) ab bb abb b
a
b)
b a
b a c b a
b a b a
c b a
c
2
) (
c) ac b aa bb c aa b b b
a c
) (
SOAL PENYELESAIAN
1. UN 2011 PAKET 12 Bentuk sederhana dari
3 3 5
3 2 5
= … a.
22 15 5
20 d.
22 15 5 20
(4)
b.
22 15 5
23 e.
22 15 5 23
c.
22 15 5 20
Jawab : e
2. UN 2011 PAKET 46 Bentuk sederhana dari
2 6 3
2 3 3
= … a. (13 3 6)
23 1
b. (13 3 6) 23
1
c. ( 11 6) 23
1
d. (11 3 6) 23
1 e. (13 3 6)
23 1
Jawab : e
3. UN 2010 PAKET A Bentuk sederhana dari
) 5 3 (
) 3 2 )( 3 2 ( 4
= … a. –(3 – 5)
b. – 4 1
(3 – 5) c.
4 1
(3 – 5) d. (3 – 5) e. (3 + 5) Jawab : d
SOAL PENYELESAIAN
4. UN 2010 PAKET B Bentuk sederhana dari
6 2
) 5 3 )( 5 3 ( 6
=… a. 24 + 12 6
b. –24 + 12 6
(5)
d. –24 – 6
e. –24 – 12 6
Jawab : b
5. UN 2008 PAKET A/B
Hasil dari 12 27 3adalah …
a. 6 b. 4 3
c. 5 3
d. 6 3
e. 12 3
Jawab : b
6. UN 2007 PAKET A Bentuk sederhana dari
32 243
75
8 adalah … a. 2 2+ 14 3
b. –2 2– 4 3
c. –2 2+ 4 3
d. –2 2+ 4 3
e. 2 2– 4 3
Jawab : b
7. UN 2007 PAKET B Bentuk sederhana dari
3 2 4 3
2 3
= …a. – 6 – 6
b. 6 – 6
c. – 6 + 6
d. 24 – 6
e. 18 + 6
Jawab : a
SOAL PENYELESAIAN
8. UN 2006
Bentuk sederhana dari
7 3
24
adalah … a. 18 – 24 7
b. 18 – 6 7
c. 12 + 4 7
d. 18 + 6 7
e. 36 + 12 7
Jawab : e 9. EBTANAS 2002
(6)
Nilai dari 31 21 3
c b
a = …
a. 1 b. 3 c. 9 d. 12 e. 18
(7)
C. Logaritma
a) Pengertian logaritma
Logaritma merupakan invers (kebalikan) dari perpangkatan. Misalkan a adalah bilangan positif (a > 0) dan g adalah bilangan positif yang tidak sama dengan 1 (g > 0, g ≠ 1), maka:
glog a = x jika hanya jika gx = a
atau bisa di tulis :
(1) untuk glog a = x a = gx
(2) untuk gx = a x = glog a
b) sifat-sifat logaritma sebagai berikut: (1) glog (a × b) = glog a + glog b
(2) glog
b
a = glog a – glog b
(3) glog an = n × glog a
(4) glog a =
g log
a log
p p
(5) glog a =
g log
1
a
(6) glog a × alog b = glog b
(7) gnlogam=
n m glog a
(8) ggloga a
SOAL PENYELESAIAN
1. UN 2010 PAKET A Nilai dari
3
2
3
23
2 log 18
log
6 log
= …
a. 81 d. 2
b. 21 e. 8
c. 1 Jawab : a
2. UN 2010 PAKET B Nilai dari
18 log 2 log
4 log 3
log 9 log
3 3
3 2
27
= … a. 143
b. 146 c. 106 d. 146 e. 143 Jawab : b
SOAL PENYELESAIAN
3. UN 2008 PAKET A/B
(8)
a.
b a
a
d. 1
1 a b
b. 1 1 b a
e.
) 1 (
1 a b
b
c.
) 1 (
1 b a
a
Jawab : c 4. UN 2007 PAKET B
Jika diketahui 3log 5 = m dan 7log 5 = n,
maka 35log 15 = …
a.
n m 1 1
d.
) 1 ( 1n m
m n
b.
m n
1
1
e. 1
1
m mn
c.
m n m
1 ) 1 (
Jawab : c 5. UN 2005
Nilai dari q
r p
p q
rlog 1 log 1 log1 3
5 = …
a. 15
b. 5
c. –3
d. 151
e. 5
Jawab : a 6. UN 2004
Diketahui 2log5 = x dan 2log3 = y.
Nilai 2log30043 = …
a. 32x43 y23 b. 23x23 y2 c. 2x + y + 2 d. 2x43y23 e. 2x23y2
(9)
KUMPULAN SOAL SKL UN 2011. INDIKATOR 2
Menggunakan aturan pangkat dan akar untuk menyederhanakan bentuk aljabar. 1. Bentuk sederhana dari 4 7
3 2 2 16 y x y x adalah …
a. 2x – 6 y – 10 c. 12 73 2x y e.
7 3 2 1 2x y
b. 23x 6 y4 d. 21 73
2
x
y
2. Bentuk sederhana dari 37 41 64
84 7 z y x z y x = …
a. 3 10 10
12y z x
d. 3 42 12x
z y
b. 4 3 2
12x y z
e. 3 2 10
12y z x
c. 10 25 12z
y x
3. Bentuk sederhana dari 2 7 3 26 6 24 c b a c b a = …
a. 43 55 b a
c
d. 4 57 a bc
b. 45 5 c a b e. b a c 3 7 4 c. c a b 3 4
4. Bentuk sederhana dari
1 5 7 5 3 5 3 27 b a b a adalah …
a. (3 ab)2 c. 9 (ab)2 e. 2 ) (
9 ab b. 3 (ab)2 d.
2
) (
3 ab
5. Bentuk sederhana dari 4 5 2
4 2 3 ) 5 ( ) 5 ( b a b a adalah …
a. 56a4b–18 c. 52a4b2 e. 56a9b–1
b. 56a4b2 d. 56ab–1
Bentuk sederhana dari 3 2 2 2 2 24 ) ( 5 15 36 y x ab b ab y x adalah … a. x a 2 5 c. x ay
2 e. x
b 2 3 b. x ab 2 2
d. 2aby
6. Bentuk sederhana dari
3 1 3 2 ) 16 ( ) 2 ( ) 2 ( 4 3 a a a = …
a. -22a c. -2a2 e. 22a
b. -2a d. -2a2
7. Bentuk 4 2 3 4 3 4 ) 2 ( y x y x dapat disederhanakan menjadi … a.
5 2
2 x
y c. 2 5
2 1 x y e. 5 14 2x y b. 5 2 2 x y d. 5 10 32x y
8. Hasil dari 6 3 2 4 1 2 8 : 2 c a a b c a = … a. c b
a10 c. c
b a8
2 e. 2a10bc
b.
c a
b
2 d. 2bc
9. Bentuk 3 1 2 1 2 1 3 2 3 1 3 2 : 2 b a b a b a senilai dengan …
a. ab c. b6 ab4 e. 31 12
b a
b. a b d. a6b5
10. Bentuk sederhana dari
3
3 43
a a a a a adalah … a. 615
a c.
5 a
(10)
b. 6 a5 d. 6 1 a 11. Bentuk ab b
a1 1 dapat dinyatakan dengan bentuk …
a.
ab b a
c. 21 2
b
a e. a + b
b. 2 2
b a b a d. b a 1 12. Bentuk sederhana dari
) )( ( ) ( ) ( 1 1 1 1 2 2 1 b a ab b a b a b a adalah …
a. 2
) ( 1 b a
c. 2
) (a b
ab
e. ab
b. (a + b)2 d.
b a
ab
13. Dalam bentuk pangkat positif dan bentuk akar 2 1 2 1 1 1 y x y x = … a. xy y x
d. xy
x y
b.
xy x y
e. xy
x y
c.
xy y x
14. Bentuk 2
1 1 1 xy y
x dapat dinyatakan dalam bentuk …
a. xy c.
y x
xy
e. x y b. xy xy d.
xy y x
15. Bentuk 2 1 2 1 2 3 y x y x
jika ditulis dalam bentuk pangkat positif menjadi … a. ) 2 ( ) 3 ( 2 x y y x y x d. ) 2 ( ) 3 ( 2 2 x y y x y x b. ) 2 ( ) 3 ( 2 2 x x y x y x e. ) 2 ( ) 3 ( 2 2 x x y x y x c. ) 2 ( ) 3 ( 2 2 x y y x y x
16. Dalam bentuk pangkat positif
1 1 1 1 1 y x y x = … a. yy xx
c. yy xx
e. 1x 1y b. xxyy d. xx yy
17. Bentuk sederhana dari
6 7 5 1 1 1 1 1
1
p p p
p = …
a. p c. p2 – 1 e. p2 - 2p + 1
b. 1 – p2 d. p2 + 2p + 1
18. Diketahui p = ( 2)( 31 13) 1
2
3
x x x
x dan
q = (x21 x21)(x x13), maka
q p
= … a. 3 x c. x e. x3 x2 b. 3 x2 d. x3 x
19. Bentuk sederhana dari 1 1
1 1 b a ab b a adalah …
a. a + b c. –a + b e.
b a
1 b. a - b d.
b a
1
20. Bentuk sederhana dari
1 1 1 1 1 1 1 1 b a b a ab a b b a ab adalah … a. 2 2
2 2 b a b a
c. a2 – b2 e.
2 2
1
b a b. a2+ b2 d.
2 2
1
b a 21. Bentuk 2
1 1 1 xy y
x senilai dengan .... a. xy c. xy xy e.
y x
xy
(11)
b. x y d.
xy y x
(1)
Nilai dari 31 21 3
c b
a = …
a. 1 b. 3 c. 9 d. 12 e. 18
Jawab : c
Kemampuan mengerjakan soal akan terus
meningkat jika terus berlatih mengerjakan ulang soal yang lalu
(2)
C. Logaritma
a) Pengertian logaritma
Logaritma merupakan invers (kebalikan) dari perpangkatan. Misalkan a adalah bilangan positif (a > 0) dan g adalah bilangan positif yang tidak sama dengan 1 (g > 0, g ≠ 1), maka:
glog a = x jika hanya jika gx = a
atau bisa di tulis :
(1) untuk glog a = x a = gx
(2) untuk gx = a x = glog a
b) sifat-sifat logaritma sebagai berikut: (1) glog (a × b) = glog a + glog b
(2) glog
ba = glog a – glog b
(3) glog an = n × glog a
(4) glog a =
g log
a log p p
(5) glog a =
g log
1 a
(6) glog a × alog b = glog b
(7) gnlogam=
n m glog a
(8) ggloga a
SOAL PENYELESAIAN
1. UN 2010 PAKET A Nilai dari
3
2
3
23
2 log 18
log
6 log
= …
a. 81 d. 2
b. 21 e. 8
c. 1 Jawab : a
2. UN 2010 PAKET B Nilai dari
18 log 2 log
4 log 3
log 9 log
3 3
3 2
27
= … a. 143
b. 146
c. 106 d. 146 e. 143 Jawab : b
SOAL PENYELESAIAN
3. UN 2008 PAKET A/B
Jika 7log 2 = a dan 2log3 = b, maka 6log 14 = …
Kemampuan mengerjakan soal akan terus
meningkat jika terus berlatih mengerjakan ulang soal yang lalu
(3)
a. b a
a
d. 1
1
a b b.
1 1
b a
e.
) 1 (
1
a b
b c.
) 1 (
1
b a
a
Jawab : c 4. UN 2007 PAKET B
Jika diketahui 3log 5 = m dan 7log 5 = n,
maka 35log 15 = …
a. n m
1 1
d.
) 1 ( 1n m
m n
b. m
n
1 1
e. 1
1
m mn c.
m n m
1 ) 1 (
Jawab : c 5. UN 2005
Nilai dari q
r p
p q
rlog 1 log 1 log1
3
5 = …
a. 15
b. 5
c. –3
d. 151
e. 5
Jawab : a 6. UN 2004
Diketahui 2log5 = x dan 2log3 = y.
Nilai 2log30043 = …
a. 32x43 y23 b. 23x23 y2 c. 2x + y + 2 d. 2x43y23
e. 2x23y2 Jawab : a
Kemampuan mengerjakan soal akan terus
meningkat jika terus berlatih mengerjakan ulang soal yang lalu
(4)
KUMPULAN SOAL SKL UN 2011. INDIKATOR 2
Menggunakan aturan pangkat dan akar untuk menyederhanakan bentuk aljabar.
1. Bentuk sederhana dari 4 7 3 2 2 16 y x y x adalah …
a. 2x – 6 y – 10 c. 12 73
2x y e.
7 3 2 1
2x y
b. 23x 6 y4 d. 21 73
2
x
y
2. Bentuk sederhana dari 37 41 64 84 7 z y x z y x = …
a. 3 10 10
12y z x
d. 3 42 12x
z y
b. 4 3 2
12x y z
e. 3 2 10
12y z x
c. 10 25 12z
y x
3. Bentuk sederhana dari 2 7 3 26 6 24 c b a c b a = …
a. 43 55
b a
c
d. 4 57
a bc
b. 45 5
c a b e. b a c 3 7 4 c. c a b 3 4
4. Bentuk sederhana dari
1 5 7 5 3 5 3 27 b a b a adalah …
a. (3 ab)2 c. 9 (ab)2 e.
2 ) (
9
ab
b. 3 (ab)2 d.
2 ) (
3
ab
5. Bentuk sederhana dari 4 5 2
4 2 3 ) 5 ( ) 5 ( b a b a adalah …
a. 56 a4 b–18 c. 52 a4 b2 e. 56 a9 b–1
b. 56 a4 b2 d. 56 ab–1
Bentuk sederhana dari 3 2 2 2 2 24 ) ( 5 15 36 y x ab b ab y x adalah … a. x a 2 5 c. x ay
2 e. x
b 2 3 b. x ab 2 2
d. 2aby
6. Bentuk sederhana dari
3 1 3 2 ) 16 ( ) 2 ( ) 2 ( 4 3 a a a = …
a. -22a c. -2a2 e. 22a
b. -2a d. -2a2
7. Bentuk 4 2 3 4 3 4 ) 2 ( y x y x dapat disederhanakan menjadi … a.
5 2 2
x
y c. 2 5
2 1 x y e. 5 14 2x y b. 5 2 2 x y d. 5 10 32x y
8. Hasil dari 6 3
2 4 1 2 8 : 2 c a a b c a = … a. c b
a10 c.
c b
a8
2 e. 2a10bc
b. c a
b
2 d. 2bc
9. Bentuk 3 1 2 1 2 1 3 2 3 1 3 2 : 2 b a b a b a senilai dengan …
a. ab c. b6 ab4 e. 31 12 b a b. a b d. a6b5
10. Bentuk sederhana dari
3 3 43
a a a a a adalah … a. 615
a c.
5 a
(5)
b. 6 a5 d. 6 1 a 11. Bentuk ab b
a1 1 dapat dinyatakan
dengan bentuk … a.
ab b a
c. 21 2 b
a e. a + b
b. 2 2 b a b a d. b a 1 12. Bentuk sederhana dari
) )( ( ) ( ) ( 1 1 1 1 2 2 1 b a ab b a b a b a adalah …
a. 2
) ( 1 b a
c. 2
) (a b
ab
e. ab b. (a + b)2 d.
b a
ab
13. Dalam bentuk pangkat positif dan bentuk akar 2 1 2 1 1 1 y x y x = … a. xy y x
d. xy
x y
b.
xy x y
e. xy
x y
c.
xy y x
14. Bentuk 2
1 1 1 xy y
x dapat dinyatakan
dalam bentuk … a. xy c.
y x
xy
e. x y
b. xy xy d.
xy y x
15. Bentuk 2 1 2 1 2 3 y x y x
jika ditulis dalam bentuk pangkat positif menjadi … a. ) 2 ( ) 3 ( 2 x y y x y x d. ) 2 ( ) 3 ( 2 2 x y y x y x b. ) 2 ( ) 3 ( 2 2 x x y x y x e. ) 2 ( ) 3 ( 2 2 x x y x y x c. ) 2 ( ) 3 ( 2 2 x y y x y x
16. Dalam bentuk pangkat positif
1 1 1 1 1 y x y x = … a. yy xx
c. yy xx
e. 1x 1y
b. xxyy d. xx yy
17. Bentuk sederhana dari
6 7 5 1 1 1 1 1
1
p p p
p = …
a. p c. p2 – 1 e. p2 - 2p + 1
b. 1 – p2 d. p2 + 2p + 1
18. Diketahui p = ( 2)( 31 13) 1
2
3
x x x
x dan
q = (x21 x21)(x x13), maka
q p
= … a. 3 x c. x e. x3 x2 b. 3 x2 d. x3 x
19. Bentuk sederhana dari 1 1
1 1 b a ab b a adalah …
a. a + b c. –a + b e. b a
1 b. a - b d.
b a
1
20. Bentuk sederhana dari
1 1 1 1 1 1 1 1 b a b a ab a b b a ab adalah … a. 2 2
2 2 b a b a
c. a2 – b2 e.
2 2
1 b a
b. a2+ b2 d.
2 2
1 b a
21. Bentuk 2
1 1 1 xy y
x senilai dengan ....
a. xy c. xy xy e.
y x
xy
(6)
b. x y d.
xy y x