Tema utama saha tema tambahan
gegayutan antawisipun prastawa utawi kedadosan setunggal kaliyan sanesipun. Saingga
plot
satunggalipun cariyos menika saged dipunpahami dening para maos minangka satunggalipun pola
majemuk
ingkang gadhah gegayutan
kausalitas
utawi
sebab-akibat. Plot
satunggalipun cariyos menika kedah
padu, unity.
Antawisipun prastawa
satunggal kaliyan
sanesipun, antawisipun
prastawa ingkang
dipuncariyosaken rumiyin kaliyan ingkang salajengipun, wonten gegayutanipun. Gegayutan antawisipun cariyos menika prayoginipun cetha,
logis
, saha saged dipunmangertosi
kronologi
wekdalipun tanpa nggatosaken ing salebetipun
teks
cariyos menika wonten ing awal, tengah utawi ing pungkasan Nurgiyantoro, 2010: 142. Saingga ing salebetipun
plot
menika, sasanesipun nggatosaken urutanipun prastawa ugi kedah nggatosaken gegayutanipun antawisipun setunggal
prastawa kaliyan prastawa ingkang sanesipun.
Struktur plot
cariyos
fiksi
menika saged kaperang dados tiga, ing antawisipun inggih menika
plot
awal, tengah, saha pungkasan. Awal satunggalipun cariyos menika saged ugi minangka perangan tengah utawi
pungkasanipun cariyos, mekaten ugi salajengipun, tengah minangka akhir utawi akhir minangka awal utawi tengahing cariyos. Bab menika sejatosipun gumantung
gaya basa
utawi
teknik
pengarang anggenipun nyariyosaken. Temtunipun saben pengarang menika gadhah
idiosinkrasi
piyambak, ingkang beda antawisipun pengarang setunggal kaliyan sanesipun Sayuti, 2000: 32-33.
1 Awal
Tahap awal satunggalipun cariyos biasanipun dipunwastani minangka tahap pitepangan. Isinipun ngengingi mapinten-pinten
informasi
wigatos ingkang wonten gegayutanipun kaliyan maneka warni bab ingkang badhe kaandharaken
ing tahap salajengipun. Tahap awal ugi asring dipunginakaken kangge nepangaken paraga-paraga cariyos, saged awujud
deskripsi fisik
, kadhang ugi dipunandharaken ugi kanthi
implisit
wewatekanipun.
Fungsi
pokok tahap awal pambuka satunggalipun cariyos inggih menika kangge suka
informasi
saha andharan saperlunipun, mliginipun ingkang gegayutan kaliyan
pelataran
saha
penokohan
Nurgiyantoro, 2010: 142. Perangan awal satunggalipun cariyos menika ngandhut andharan
eksposisi
saha
elemen instabilitas
.
Eksposisi
menika istilah kangge nedahaken proses ingkang dipunpilih saha dipunginakaken pengarang kangge ngandharaken
informasi
ingkang dipunbetahaken kangge mangertosi cariyos Sayuti, 2000: 36. Salajengipun Sayuti 2000: 40 ugi ngandharaken bilih gegayutan kaliyan
perangan awal cariyos saha pilihanipun penulis anggenipun nemtokaken awal cariyos, kedah nggatosaken kemungkinan-kemungkinan ing antawisipun inggih
menika: a
minangka pilihan pungkasan ingkang dipunpilih dening pengarang. tegesipun, pengarang menika saged mawon nyerat wongsal-wangsul
kangge miwiti cariyosipun. Seratan ingkang dipunserat ing wiwitanipun cariyos menika temtunipun ingkang dianggep paling trep kangge miwiti
cariyosipun.
b minangka prastawa ingkang gadhah sesambetan kaliyan
karakter
paraga utama
utawi kaliyan prastawa ingkang boten wonten gegayutanipun kaliyan
karakter
paraga utama nanging minangka perangan
mata rantai
ingkang wigatos kangge prastawa-prastawa
berkualitas
salajengipun. c
minangka gegambaran
khusus konflik
ingkang gadhah gegayutan kaliyan prastawa salajengipun kanthi latar tertemtu.
d awujud prastawa ageng kanthi latar saha
konflik
tertemtu. e
satunggalipun prastawa alit kangge nggambaraken watak paraga saha kangge suka
informasi
dhumateng para maos supados saged paham perangan awal saha sedayanipun isi cariyos.
f minangka
introduksi
paraga utama utawi paraga ingkang wigatos ing salebetipun cariyos, kanthi
analitik
menapa ugi kanthi
dramatik, kanthi
cara
telling
menapa ugi
showing.
g minangka bab ingkang nedahaken para maos ngengingi cara ingkang
dipunginakaken, cara
diaan, akuan
, menapa ugi campuran. h
minangka
deskripsi
saha
narasi
tertemtu. i
minangka perangan ingkang ngandharaken papan, wekdal, saha sosial budaya tertemtu.
j minangka
komplikasi
utawi perangan ingkang mbangkitaken minatipun para maos.
Komplikasi
menika sifatipun saged
mayor
utawi
minor
,
internal
utawi
eksternal
. Sedaya kemungkinan menika gumantung kersanipun pengarang.
antawisipun pengarang setunggal kaliyan sanesipun temtunipun gadhah cara
ingkang beda saingga kemungkinan-kemungkinanipun ugi beda anggenipun nyusun
plot
.
2 Tengah
Perangan tengah menika minangka perangan ingkang paling panjang saha paling penting ing salebetipun cariyos
fiksi
. ing perangan menika kaandharaken: paraga-paraga, prastawa-prastawa wigatos-
fungsional
ingkang dipuncariyosaken,
konflik
ingkang ngrembaka sansaya ngregengaken, saha dumugi
klimaks
-ipun. Umumipun ugi kaandharaken tema utawi makna pokok cariyos. Tahap tengah
cariyos menika ugi dipunsebat minangka tahap pepadon, nyariyosaken pepadon utawi
konflik
ingkang sampun wiwit dipungambaraken ing tahap ingkang saderengipun, dados sansaya ningkat, sansaya ngregengaken. Nurgiyantoro,
2010: 145.
Konflik
saha
klimaks
menika minangka perangan ingkang wigatos saha utama ing salebetipun
struktur plot
.
Klimaks
menika namung saged kedadosan menawi wonten
konflik
. Nanging boten sedaya
konflik
menika dumugi
klimaks
, boten sedaya
konflik
menika kedah wonten pungkasanipun. Kedah dipuntingali pundi ingkang minangka
konflik
utama saha pundi ingkang namung
konflik
tambahan satunggalipun
konflik
ingkang langkung dipunsebabaken, dipunalami, saha dipuntindakaken dening paraga-paraga tambahan Nurgiyantoro, 2010:
127. Sayuti 2000: 42 ngandharaken bilih perangan wigatos saking
plot
tengah inggih menika bab
konflik
,
komplikasi
saha
klimaks
.
Konflik
ing salebetipun cariyos menika saged kaperang dados tiga. Ing antawisipun inggih menika
konflik