Underaning Perkawis Watesaning Perkawis
Unsur-unsur
pembangun
karya sastra menika mliginipun dipunperang dados kalih, inggih menika unsur
intrinsik
saha unsur
ekstrinsik
. Unsur
intrinsik
inggih menika unsur ingkang langsung mbangun karya sastra menika kiyambak. Gegayutan antawisipun unsur-unsur
intrinsik
menika ingkang saged mujudaken karya sastra menika. Wondene unsur
ekstrinsik
inggih menika unsur ingkang wonten ing sanjawinipun karya sastra. Unsur-unsur menika ingkang boten
langsung nanging tetep mangaribawani bangunan karya sastra menika Widayat, 2005: 20.
Karya sastra menika minangka
struktur
ingkang
kompleks
. Supados saged dipunpahami mila kedah dipunanalisis Hill lumantar Pradopo, 1995:108.
Perkawis menika jumbuh kaliyan pamanggihiun Teeuw lumantar Widayat 2005: 38 ingkang ngandharaken bilih kanthi nindakaken
analisisstruktural
menika nembe saged dipunmangertosi pangertosan ingkang
optimal
. Wonten ing panaliten
menika ingkang
dipuntindakaken inggih
menika
analisis strukturalintrinsik
, inggih menika
analisis
unsur-unsur ingkang mbangun karya sastra menika tanpa nggatosaken unsur-unsur
ekstrinsik
-ipun.
B.
Strukturalisme
Strukturalisme
inggih menika panaliten
kesastraan
ingkang mligi ngrembag
kajian
ngengingi gegayutan antawisipun unsur pembangun karya sastra ingkang jumbuh.
Analisis struktural
menika minangka
prioritas
utama saderengipun sanes-sanesipun Teeuw lumantar Pradopo, 1995: 141, tanpa
analisis
menika boten saged dipunmangertosi
kebulatan
makna
intrinsik
ingkang
wonten ing karya menika kiyambak. Struktur karya sastra menika boten saged kapisahaken saking
analisis
unsur-unsuripun Padmopuspito, 1980: 10 Nurgiyantoro 2010: 37 ugi ngandharaken bilih
analisis struktural
karya sastra,
fiksi
, saged dipuntindakaken kanthi
ngidentifikasi
, ngaji saha ngandharaken fungsi saha gegayutan antawisipun unsur
intrinsik fiksi
ingkang dipuntaliti. Sepisan ingkang dipun-
identifikasi
saha dipunandharaken, umpaminipun, kadospundi kahanan prastawa-prastawa,
plot
, paraga, saha
penokohan
,
latar
,
sudut pandang
, saha sanes-sanesipun. Salajengipun dipunandharaken
fungsi- fungsi
saben unsur menika ing salebetipun nemtokaken makna
keseluruhan,
saha kadospundi gegayutan antawisipun unsur menika saingga sedayanipun menika
mujudaken satunggalipun
totalitas-kemaknaan
ingkang sami. Umpaminipun, kadospundi gegayutan antawisipun prastawa setunggal kaliyan sanesipun,
gegayutanipun kaliyan pem-
plot
-an ingkang boten sedaya
kronologis
, gegayutanipun antawisipun paraga saha
penokohan
, antawisipun
latar
saha sanesipun.
Sejatosipun, ancasipun
analisis struktural
inggih menika ngandharaken
fungsi
saha gegayutan antawisipun maneka warni unsur karya sastra ingkang kanthi sesarengan mujudaken
kemenyeluruhan. Analisis
unsur
struktural
menika boten cekap namung nyerat
data
unsur tertemtu saking satunggalipun karya
fiksi
, umpaminipun prastawa,
plot
, paraga, latar, utawi ingkang sanesipun. Nanging, ingkang langkung wigatos inggih menika nedahaken gegayutan antawisipun unsur
menika, saha sumbangan ingkang sampun dipunparingaken kangge nggayuh ancas
estetik
saha makna
keseluruhan
Nurgiyantoro, 2010: 37.