Irah-Irahan Sudut Pandang Sarana Cariyos

namung minangka pengamat kemawon tumrapipun paraga-paraga ingkang sanesipun Nurgiyantoro, 2010: 262. Adhedhasar peran saha kedudukan paraga aku ing salebetipun cariyos menika, sudut pandang persona sepisan saged dipunbedakaken dados kalih, ing antawisipun inggih menika: a “aku” paraga utama Ing salebetipun sudut pandang menika, si “aku” ngandharaken menapa kemawon prastawa saha tumindak ingkang dipunalami, ingkang batiniah, gegayutan kaliyan dhirinipun piyambak, menapa ugi fisik , gegayutan kaliyan perangan sanesipun. Paraga “aku” minagka paraga utama menika otomatis minagka paraga protagonis . Kanthi sudut pandaang menika ndadosaken para maos rumaos kados nglampahi saha ngraosaken sedaya petualangan saha pengalamanipun paraga “aku” menika Altenbernd saha Lewis lumantar Nurgiyantoro, 2010: 163. Teknik “aku” menika saged dipunginakaken kangge ngandharaken maneka warni pengalaman gesang manungsa ingkang paling lebet ngantos dumugi ingkang wadi Nurgiyantoro, 2010: 264. b “aku” paraga tambahan Ing salebetipun sudut pandang menika paraga “aku” namung minangka paraga tambahan. Paraga menika namung minangka saksi lelampahaning cariyos ingkang dipunalami dening paraga sanesipun, menapa ugi minangka pambuka saha panutuping cariyos. Ciri utama saking sudut pandang menika inggih menika ing salebetipun cariyos ingkang ngginakaken sudut pandang menika ugi ngginakaken sudut pandang “aku”. Kekalihipun menika minangka paraga protagonis. Dados ing salebetipun cariyos menika wonten kalih paraga “aku”, inggih men ika paraga “aku” minangaka paraga utama saha paraga “aku” minangka paraga tambahan Nurgiyantoro, 2010: 266. 3 Sudut pandang campuran Miturut pamanggihipun Nurgiyantoro 2010: 266, panganggening sudut pandang campuran ing salebetipun cariyos menika saged langkung saking setunggal teknik . Gumantung pepinginan saha kreativitas -ipun pengarang. Panganggening sudut pandang campuran menika saged awujud campuran antawisipun sudut pandang persona kaping tiga kanthi teknik “dia “ mahatahu saha “dia” minangka pengamat, persona sepisan kanthi teknik “aku” minangka paraga utama saha “aku” tambahan minangka saksi , saged ugi campuran antawisipun persona sepisan saha kaping tiga, antawisipun “aku” saha “dia” sesarengan.

c. Lelewaning Basa

Lelewaning basa inggih menika panganggenipun basa kanthi spesifik dening pengarang Sayuti, 2000: 173. Saingga saben pengarang menika mesthinipun gadhah lelewaning basa piyambak. Lelewaning basa menika gegayutan kaliyan kawegiganipun pengarang ing salebetipun milih saha ngginakaken tetembungan, kelompok tembung, ukara, saha ungkapan ingkang pungkasanipun saged nemtokaken keberhasilan , kaendahan, saha kemasukakalan satunggalipun karya minangka ekspresi piyambakipun. Sayuti 2000: 174 ngandharaken bilih unsur-unsur ingkang mbangun lelewaning basa satunggalipun tiyang menika ing antawisipun inggih menika diksi , imajineri , saha sintaksis . Diksi inggih menika pilihan tetembungan dening pengarang. wonten ing diksi menika kedah nggatosaken babagan denotasi saha konotasi . Denotasi satunggalipun tembung tegesipun inggih menika tembung menika jumbuh kaliyan kamus, wondene ingkang dipunwastani konotasi inggih menika teges ingkang diasosiasikan utawi dipunprayogikaken dening pengarang. Denotasi menika teges ingkang legena wondene konotasi menika teges ingkang kias . Diksi menika lebet gegayutanipun kaliyan imajeri amargi rantaman tembung menika saged mujudaken satunggalipun imaji tertemtu. Imajeri inggih menika tembung utawi rantamaning tembung ingkang saged medharaken gegambaraning mental utawi saged mbangkitaken pengalaman tertamtu. Imajeri inggih menika kempalaning imaji-imaji ingkang wonten ing salebetipun karya fiksi . Imaji ing salebetipun cariyos fiksi menika dipunperang dados imaji lateral saha imaji figuratif . Imaji literal inggih menika imaji ingkang boten nyebabaken pangewahing menapa ugi pangrembakaning tegesipun tetepungan. Wondene imaji figuratif inggih menika imaji ingkang asring dipunwastani majas utawi pigura bahasa ingkang mbetahaken pangertosan ing mapinten-pinten teges. Imaji menika dipunwastani imaji figuratif sauger imaji menika saged nyebabaken pangewahing menapa ugi pangrembakaning tegesipun tembung Sayuti, 2000: 175. Salah satunggalipun imaji ingkang pokok ing satunggalipun karya fiksi inggih menika simbol . Simbol inggih menika satunggalipun bab ingkang cetha saha nyata saged nggugah gagasan saha pangraosipun para maos. Simbol ingkang wongsal-wangsul dipunsebataken ing salebetipun cariyos fiksi menika nedahaken bilih satunggalipun perangan pokok ingkang kedah dipungatosaken amargi simbol menika nyethakaken temanipun cariyos. Simbol menika saged kadhapukaken ngengingi tema, paraga, latar, menapa ugi perangan sanesipun Sayuti, 2000: 177. Lelewaning basa ingkang badhe dipuntaliti ing salebetipun cariyos menika mligi ngengingi lelewaning basa bandhingan amargi ing salebetipun cariyos menika langkung kathah kapanggihaken lelewaning basa jenis menika. Lelewaning basa bandhingan inggih menika lelewaning basa ingkang dipunginakaken kangge ngandharaken satunggalipun bab kanthi mbandingaken kaliyan bab sanesipun ingkang dianggep mirip utawi gadhah perangan ingkang sami. Ingkang dipunbandhingaken menika sifatipun, bentukipun, wujudipun menapa ugi perangan sanesipun. Lelewaning basa bandhingan menika kaperang dados mapinten-pinten jenisipun. Ing antawisipun inggih menika 1 simile , 2 metafora , 3 personifikasi , 4 depersonifikasi , 5 alegori , 6 anthithesis , 7 pleonasme , 8 periphrasis , 9 prolepsis , saha 10 koreksio epanortosis Tarigan, 1985:15-34. Boten sedaya lelewaning basa bandhingan menika kapanggihaken wonten ing cariyos menika. Lelewaning basa bandhingan ingkang kapanggihaken ing salebetipun cariyos Panji Jayeng Tilam menika ing antawisipun kaandharaken ing ngandhap menika. 1 Simile Miturut pamnaggihipun Tarigan 1985: 9-10, lelewaning basa simile inggih menika lelewaning basa ingkang nandhingaken antawisipun kalih perkawis ingkang sejatosipun beda nanging boten sengaja dipunwastani sami. Perkawis menika kaandharaken kanthi eksplisit , inggih menika kanthi panganggening tembung kadosta “lir, pindha, gya, kadya, kaya”. 2 Metafora Lelewaning basa metafora inggih menika salah satunggalipun jenis lelewaning basa tetandhingan ingkang paling singkat, padhet, saha kasusun kanthi tata. Ing salebetipun lelewaning basa menika wonten kalih perkawis: satunggal perkawis minangka satunggalipun kasunyatan, bab ingkang dipunpenggalihaken, ingkang dados objek ; wondene ingkang satunggalipun malih minangka tetandhinganipun Tarigan, 1985: 15. Wondene miturut pamanggihipun Moeliono lumantar Tarigan 1985: 15 lelewaning basa metafora inggih menika lelewaning basa ingkang boten ngginakaken tembung “kaya” utawi “minangka”, ing antawisipun kalih perkawis ingkang beda. Lelewaning basa metafora menika nandhingaken kanthi langsung antawisipun satunggaling bab utawi perkawis kaliyan bab utawi perkawis sanesipun ingkang gadhah sifat, kahanan, menapa kelakuan ingkang sami. 3 Personifikasi Lelewaning basa personifikasi inggih menika lelewaning basa ingkang nggambaraken sifat-sifat insani tumrapipun samukawis ingkang awujud barang mati sarta dados pamanggih ingkang abstrak Tarigan, 1985: 17. 4 Pleonasme Lelewaning basa pleonasme inggih menika lelewaning basa ingkang ngginakaken tembung-tembung ingkang sejatosipun menika sia-sia, boten dipunbetahaken Poerwadarminta lumantar Tarigan, 1985: 29. Lelewaning basa menika ngginakaken tembung-tembung langkung kathah saking menapa ingkang sejatosipun dipunbetahaken kangge ngandharaken satunggalipun perkawis. 5 Perifrasis Lelewaning basa perifrasis menika meh sami kaliyan lelewaning basa pleonasme , ngginakaken tetembungan langkung kathah saking ingkang dipunbetahaken. Bedanipun, tetembungan ingkang linangkung menika saged dipungantos kanthi setunggal tembung kemawon Tarigan, 1985: 31. 6 Prolepsis Lelewaning basa prolepsis inggih menika lelewaning basa ingkang ngginakaken setunggal utawi mapinten-pinten tembung saderengipun ngandharaken prastawa ingkang sejatosipun kedadosan Tarigan, 1985: 33.

D. Cariyos Panji

Cariyos panji inggih menika cariyos ingkang ngrembaka sepisanan ing wewengkon Jawa Timur. Lair ing Kediri, ngrembaka awit saking jaman Majapahit, salajengipun ngrembaka ngantos wewengkon manca. cariyos Panji