tahun Pengembangan agroindustri Gambir di kabupaten Lima Puluh Kota, Sumatera Barat
206
Lampiran 41. lanjutan
No Bulan
Harga USDoz
No Bulan
Harga USDoz
No Bulan
Harga USDoz
109 Jan-89 404.01
145 Jan-92 354.45
181 Jan-95 378.55
110 Feb-89 387.51
146 Feb-92 353.91
182 Feb-95 376.64
111 Mar-89 389.99
147 Mar-92 344.34
183 Mar-95 382.13
112 Apr-89 384.40
148 Apr-92 338.47
184 Apr-95 391.04
113 May-89 371.05
149 May-92 337.26
185 May-95 385.48
114 Jun-89 367.60
150 Jun-92 340.80
186 Jun-95 387.56
115 Jul-89 375.13
151 Jul-92 352.50
187 Jul-95 386.07
116 Aug-89 365.12
152 Aug-92 343.06
188 Aug-95 383.48
117 Sep-89 361.73
153 Sep-92 345.44
189 Sep-95 382.98
118 Oct-89 366.84
154 Oct-92 344.38
190 Oct-95 383.16
119 Nov-89 394.25
155 Nov-92 334.99
191 Nov-95 385.47
120 Dec-89 409.33
156 Dec-92 334.80
192 Dec-95 387.44
121 Jan-90 410.11
157 Jan-93 329.08
193 Jan-96 399.45
122 Feb-90 416.81
158 Feb-93 329.28
194 Feb-96 404.76
123 Mar-90 393.06
159 Mar-93 330.08
195 Mar-96 396.21
124 Apr-90 374.24
160 Apr-93 341.93
196 Apr-96 392.85
125 May-90 369.20
161 May-93 367.34
197 May-96 392.03
126 Jun-90 352.35
162 Jun-93 371.89
198 Jun-96 385.28
127 Jul-90 362.53
163 Jul-93 392.19
199 Jul-96 383.44
128 Aug-90 394.73
164 Aug-93 378.84
200 Aug-96 387.37
129 Sep-90 389.81
165 Sep-93 355.28
201 Sep-96 383.11
130 Oct-90 380.89
166 Oct-93 364.18
202 Oct-96 380.96
131 Nov-90 381.73
167 Nov-93 373.83
203 Nov-96 377.85
132 Dec-90 377.03
168 Dec-93 383.30
204 Dec-96 369.00
133 Jan-91 383.72
169 Jan-94 386.88
205 Jan-97 355.85
134 Feb-91 363.81
170 Feb-94 381.91
206 Feb-97 346.67
135 Mar-91 363.30
171 Mar-94 384.13
207 Mar-97 351.81
136 Apr-91 358.39
172 Apr-94 378.41
208 Apr-97 344.47
137 May-91 356.95
173 May-94 381.18
209 May-97 343.84
138 Jun-91 366.72
174 Jun-94 385.64
210 Jun-97 340.76
139 Jul-91 367.63
175 Jul-94 385.49
211 Jul-97 324.10
140 Aug-91 356.30
176 Aug-94 380.48
212 Aug-97 324.01
141 Sep-91 348.74
177 Sep-94 391.58
213 Sep-97 322.82
142 Oct-91 358.69
178 Oct-94 389.77
214 Oct-97 325.10
143 Nov-91 360.17
179 Nov-94 384.39
215 Nov-97 306.04
144 Dec-91 361.73
180 Dec-94 379.39
216 Dec-97 289.17
Sumber: http:www.usagold.comreferenceprices diolah
207
Lampiran 41. lanjutan
No Bulan
Harga USDoz
No Bulan
Harga USDoz
No Bulan
Harga USDoz
217 Jan-98 289.12
253 Jan-01 265.40
289 Jan-04 412.98
218 Feb-98 297.60
254 Feb-01 261.82
290 Feb-04 404.43
219 Mar-98 296.00
255 Mar-01 263.26
291 Mar-04 406.67
220 Apr-98 308.29
256 Apr-01 260.51
292 Apr-04 404.89
221 May-98 299.01
257 May-01 272.08 293
May-04 383.94 222
Jun-98 292.30 258
Jun-01 270.24 294
Jun-04 392.73 223
Jul-98 292.84 259
Jul-01 267.57 295
Jul-04 398.18 224
Aug-98 284.11 260
Aug-01 272.35 296
Aug-04 400.50 225
Sep-98 289.06 261
Sep-01 283.92 297
Sep-04 404.93 226
Oct-98 295.99 262
Oct-01 283.03 298
Oct-04 420.46 227
Nov-98 294.12 263
Nov-01 276.36 299
Nov-04 438.94 228
Dec-98 291.46 264
Dec-01 276.04 300
Dec-04 442.26 229
Jan-99 287.13 265
Jan-02 281.51 301
Jan-05 424.03 230
Feb-99 287.33 266
Feb-02 295.39 302
Feb-05 423.71 231
Mar-99 285.96 267
Mar-02 294.06 303
Mar-05 433.90 232
Apr-99 282.62 268
Apr-02 302.98 304
Apr-05 429.00 233
May-99 276.44 269 May-02 314.06
305 May-05 422.53
234 Jun-99 261.31
270 Jun-02 321.68
306 Jun-05 430.24
235 Jul-99 256.15
271 Jul-02 313.67
307 Jul-05 424.48
236 Aug-99 256.80
272 Aug-02 310.25
308 Aug-05 437.93
237 Sep-99 264.34
273 Sep-02 319.44
309 Sep-05 456.05
238 Oct-99 310.72
274 Oct-02 316.56
310 Oct-05 469.90
239 Nov-99 293.18
275 Nov-02 319.04
311 Nov-05 476.67
240 Dec-99 283.64
276 Dec-02 332.54
312 Dec-05 510.10
241 Jan-00 284.59
277 Jan-03 357.08
313 Jan-06 549.86
242 Feb-00 300.85
278 Feb-03 358.97
314 Feb-06 555.00
243 Mar-00 286.70
279 Mar-03 340.14
315 Mar-06 557.09
244 Apr-00 279.96
280 Apr-03 328.12
316 Apr-06 610.65
245 May-00 275.29
281 May-03 354.96 317
May-06 675.39 246
Jun-00 285.37 282
Jun-03 356.35 318
Jun-06 596.15 247
Jul-00 282.15 283
Jul-03 351.01 319
Jul-06 633.71 248
Aug-00 274.40 284
Aug-03 359.65 320
Aug-06 632.59 249
Sep-00 273.51 285
Sep-03 378.69 321
Sep-06 598.19 250
Oct-00 270.00 286
Oct-03 379.05 322
Oct-06 585.78 251
Nov-00 266.04 287
Nov-03 388.99 323
Nov-06 627.83 252
Dec-00 271.52 288
Dec-03 408.48 324
Dec-06 629.79
Sumber: http:www.usagold.comreferenceprices diolah
208
Lampiran 41. lanjutan
No Bulan
Harga USDoz
No Bulan
Harga USDoz
325 Jan-07 631.17
361 Jan-10 1,117.96
326 Feb-07 664.75
362 Feb-10 1,095.41
327 Mar-07 654.90 363 Mar-10 1,113.36
328 Apr-07 679.37
364 Apr-10 1,148.69
329 May-07 666.86 365 May-10 1,205.43
330 Jun-07 655.49
366 Jun-10 1,232.92
331 Jul-07 665.30
367 Jul-10 1,192.97
332 Aug-07 665.41 368 Aug-10 1,215.81
333 Sep-07 712.65
369 Sep-10 1,270.98
334 Oct-07 754.60
370 Oct-10 1,342.02
335 Nov-07 806.25 371 Nov-10 1,369.89
336 Dec-07 803.20
372 Dec-10 1,390.55 337
Jan-08 889.60 373
Jan-11 1,356.40 338
Feb-08 922.30 374
Feb-11 1,372.73 339 Mar-08 968.43
375 Mar-11 1,423.51 340
Apr-08 909.70 376
Apr-11 1,461.68 341 May-08 888.66
377 May-11 1,508.24 342
Jun-08 889.49 378
Jun-11 1,533.71 343
Jul-08 939.77 344 Aug-08 839.03
345 Sep-08 829.93
346 Oct-08 806.62
347 Nov-08 760.86 348
Dec-08 816.09 349
Jan-09 858.69 350
Feb-09 943.16 351 Mar-09 924.27
352 Apr-09 890.20
353 May-09 928.64 354
Jun-09 945.67 355
Jul-09 934.23 356 Aug-09 949.38
357 Sep-09 996.59
358 Oct-09 1,043.16
359 Nov-09 1,127.04 360
Dec-09 1,134.72
Sumber: http:www.usagold.comreferenceprices diolah
209
Lampiran 42. Rata-rata Bulanan Nilai Tukar Dollar Amerika Rp.US
Bulan 2004
2005 2006
2007 2008
2009 2010
Januari 8,428.8
9,266.0 9,844.0
9,043.3 9,412.2
11,062.6 9,502.0 Pebruari
8,378.0 9,147.0
9,410.0 9,096.4
9,394.4 11,221.8 9,382.0
Maret 8,443.0
9,236.0 9,272.0
9,073.8 9,169.0
11,965.2 9,317.8 April
n.a 9,402.0
9,113.2 9,143.8
9,189.0 11,538.2 9,126.6
Mei 8,603.0
9,578.0 8,798.6
9,086.6 9,201.0
10,836.0 9,021.0 Juni
9,115.0 9,481.0
9,320.0 8,730.0
9,308.4 10,312.0 9,330.0
Juli 9,342.5
9,714.0 9,366.0
8,950.0 9,236.6
10,324.0 9,032.5 Agustus
8,963.0 9,825.0
9,119.0 9,143.2
9,141.0 10,043.3 9,052.0
September 9,258.0 10,205.0 9,105.6
9,388.6 9,162.6
10,079.0 8,982.0 Oktober
9,015.0 10,207.0 9,150.6
9,144.2 9,343.6
9,698.0 8,964.2
Nopember 9,021.5 10,016.0 9,168.0
9,146.6 9,891.8
9,450.8 8,925.0
Desember n.a
10,058.0 9,138.8
9,376.2 12,501.0 9,445.0
8,960.0
Sumber: http:www.beacukai.go.idratesexchRateID.php diolah
210
Lampiran 43. Tingkat Kesalahan pada Beberapa Arsitektur Jaringan Syaraf Tiruan JST
JST dengan satu Hidden Layer
Run Jumlah Node pada Hidden Layer
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
1 0.0771
0.0673 0.0789
0.0793 0.0817 0.0832
0.0788 0.0534 0.0779
0.0675 2
0.0635 0.0777
0.0748 0.0732 0.0701
0.0793 0.0752
0.066 0.0693 0.0809
3 0.0716
0.0682 0.0709
0.0648 0.0602 0.0708
0.0618 0.0667
0.066 0.0782
4 0.0764
0.0626 0.066
0.0703 0.0732 0.07
0.0688 0.0699 0.0657
0.0586 5
0.0694 0.0651
0.0677 0.0662 0.0687
0.0681 0.0681
0.0681 0.0691 0.069
6 0.0727
0.0719 0.0698
0.0617 0.0773 0.0806
0.068 0.0647 0.0773
0.0669 7
0.0698 0.0771
0.076 0.0622
0.07 0.0742
0.0726 0.0721 0.0671
0.063 8
0.0678 0.0616
0.0652 0.0638 0.0693
0.0687 0.0624
0.0659 0.0479 0.0754
9 0.0647
0.0711 0.0792
0.063 0.0539 0.064
0.0615 0.0596 0.0706
0.076 10
0.0714 0.0602
0.0691 0.0549 0.0588
0.0692 0.0685
0.0571 0.0601 0.0676
Rata- rata
0.0704 0.0683
0.0718 0.0660 0.0683
0.0728 0.0686
0.0644 0.0671 0.0703
JST dengan Dua Hidden Layer, Jumlah Node pada Hidden Layer 2 = 1
Run Jumlah Node pada Hidden Layer 1
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
1 0.3218
0.0706 0.0826
0.0651 0.0778 0.0775
0.0678 0.0812 0.0653
0.0757 2
0.317 0.0735
0.0668 0.0703 0.0691
0.0696 0.068
0.0663 0.0716 0.0683
3 0.2708
0.0613 0.0618
0.0659 0.0735 0.0661
0.0698 0.0722 0.0754
0.0556 4
0.2622 0.0582
0.0736 0.065 0.0773
0.0659 0.0647
0.0827 0.0621 0.0794
5 0.2899
0.0575 0.0696
0.0694 0.0695 0.069
0.069 0.0697 0.0667
0.0702 6
0.3108 0.0556
0.0779 0.0632 0.0683
0.0764 0.0656
0.0678 0.0741 0.0819
7 0.2946
0.0533 0.073
0.073 0.0601 0.0667
0.0699 0.0714 0.0589
0.0715 8
0.2388 0.0567
0.0734 0.0662 0.0582
0.0528 0.0712
0.0677 0.0664 0.07
9 0.297
0.0608 0.0591
0.0583 0.0771 0.0688
0.0757 0.0738 0.0497
0.0783 10
0.2897 0.052
0.0694 0.0658 0.0691
0.0603 0.0654
0.0689 0.0685 0.0687
Rata- rata
0.2893 0.0560
0.0707 0.0662
0.07 0.0673
0.0687 0.0722 0.0659
0.0720
211
Lampiran 43. lanjutan JST dengan Dua Hidden Layer, Jumlah Node pada Hidden Layer 2 = 2
Run Jumlah Node pada Hidden Layer 1
1 2
3 4
1 0.0708
0.0663 0.0822
0.0719 2
0.0758 0.0724
0.0753 0.0731
3 0.0689
0.0805 0.0658
0.0703 4
0.0694 0.0913
0.0705 0.0761
5 0.0679
0.0701 0.069
0.0619 6
0.0778 0.0761
0.0701 0.0739
7 0.0638
0.0694 0.0754
0.0586 8
0.0778 0.0541
0.0664 0.0713
9 0.0731
0.0653 0.0636
0.0686 10
0.0606 0.0684
0.0702 0.0692
Rata-rata 0.07059 0.07139 0.07085 0.06949
JST dengan Dua Hidden Layer, Jumlah Node pada Hidden Layer 2 = 3
Run Jumlah Node pada Hidden Layer 1
1 2
3 4
1 0.0832
0.0816 0.0846
0.0814 2
0.0696 0.0743
0.0673 0.0746
3 0.0625
0.0605 0.0666
0.0737 4
0.0735 0.0682
0.064 0.0586
5 0.0697
0.0665 0.0673
0.0687 6
0.0766 0.0662
0.0749 0.0726
7 0.073
0.0721 0.0608
0.07 8
0.0738 0.0611
0.042 0.0664
9 0.0601
0.0582 0.0678
0.0596 10
0.0695 0.0654
0.0591 0.0693
Rata-rata 0.07115 0.06741 0.06544 0.06949
212
Lampiran 43. lanjutan
JST dengan Tiga Hidden Layer, Jumlah Node pada Hidden Layer 3= 1, Hidden Layer 2 = 1
Run Layer 1
1 2
3 4
10 1
0.0783 0.0641
0.0833 0.0861
0.0761 2
0.0728 0.079
0.0774 0.0696
0.0626 3
0.067 0.071
0.0671 0.0661
0.0718 4
0.0728 0.0717
0.0697 0.0648
0.0679 5
0.0702 0.0707
0.07 0.0619
0.0586 6
0.0676 0.0659
0.0844 0.0661
0.0603 7
0.0708 0.0644
0.0709 0.0505
0.0532 8
0.0747 0.0714
0.0704 0.0469
0.0549 9
0.0795 0.0676
0.0777 0.0523
0.0546 10
0.0661 0.0654
0.0696 0.0471
0.0514 Rata-rata 0.07198 0.06912 0.07405 0.06114 0.06114
Lampiran 44. Arus Kas Mobile Unit Dalam US
Tahun 1
2 3
4 5
6
Total Penerimaan -
813,365.91 828,715.25
836,991.93 841,538.57
844,094.32 845,561.25
Investasi 316,035.53
- -
- -
85,480.33 -
Biaya Operasi -
237,382.35 241,862.08
244,277.64 245,604.59
246,350.49 246,778.62
Biaya Lainnya -
305,177.18 310,936.30
314,041.73 315,747.65
316,706.57 317,256.97
Laba Kotor 316,035.53
270,806.38 275,916.87
278,672.55 280,186.33
189,184.31 281,525.67
Pengurangan -
- -
- -
- -
Bagi hasil -
108,322.55 110,366.75
111,469.02 112,074.53
112,414.90 112,610.27
Penyusutan -
21,265.14 21,666.45
21,882.84 22,001.71
22,068.53 22,106.88
Laba Sebelum Pajak 316,035.53
141,218.68 143,883.68
145,320.69 146,110.09
54,700.88 146,808.52
Pengurangan -
- -
- -
- -
PPh 15 -
21,182.80 21,582.55
21,798.10 21,916.51
8,205.13 22,021.28
Laba Bersih 316,035.53
120,035.88 122,301.12
123,522.59 124,193.58
46,495.75 124,787.24
Arus Kas Kumulatif 316,035.53
207,197.66 88,806.64
33,829.01 158,206.35
205,182.57 330,326.40
214
Lampiran 44. lanjutan
Tahun 7
8 9
10
Total Penerimaan 846,404.80
846,858.16 847,052.33
847,044.90 Investasi
- -
- -
Biaya Operasi 247,024.81
247,157.12 247,213.79
247,211.62 Biaya Lainnya
317,573.47 317,743.57
317,816.42 317,813.64
Laba Kotor 281,806.52
281,957.47 282,022.11
282,019.64
Pengurangan -
- -
-
Bagi hasil 112,722.61
112,782.99 112,808.85
112,807.86 Penyusutan
22,128.93 22,140.79
22,145.86 22,145.67
Laba Sebelum Pajak 146,954.98
147,033.70 147,067.41
147,066.12 Pengurangan
- -
- -
PPh 15 22,043.25
22,055.05 22,060.11
22,059.92 Laba Bersih
124,911.73 124,978.64
125,007.30 125,006.20
Arus Kas Kumulatif 455,567.67
580,790.33 705,930.79
830,930.79
Payback Period 2.75
tahun
BC Ratio 1.37
NPV 505,786.56
IRR 34.97
215
Lampiran 45. Arus Kas Pabrik Tetap dalam US
Tahun 1
2 3
4 5
6
Total Penerimaan -
813,365.91 828,715.25
836,991.93 841,538.57
844,094.32 845,561.25
Investasi 322,771.74
- -
- -
76,519.31 -
Biaya Operasi -
338,773.36 345,166.48
348,613.78 350,507.49
351,571.98 352,182.97
Biaya Lainnya -
322,755.64 328,846.49
332,130.80 333,934.97
334,949.13 335,531.23
Laba Kotor 322,771.74
151,836.91 154,702.28
156,247.35 157,096.11
81,053.90 157,847.05
Pengurangan -
- -
- -
- -
Bagi hasil -
60,734.76 61,880.91
62,498.94 62,838.44
63,029.28 63,138.82
Penyusutan -
20,195.00 20,576.11
20,781.61 20,894.50
20,957.95 20,994.38
Laba Sebelum Pajak 322,771.74
70,907.15 72,245.26
72,966.80 73,363.17
2,933.34 73,713.85
Pengurangan -
- -
- -
- -
PPh 15 -
10,636.07 10,836.79
10,945.02 11,004.47
440.00 11,057.08
Laba Bersih 322,771.74
60,271.07 61,408.47
62,021.78 62,358.69
2,493.34 62,656.77
Arus Kas Kumulatif 322,771.74
273,937.36 217,698.46
157,850.92 96,349.69
99,135.64 36,651.15
216
Lampiran 45. Lanjutan
Tahun 7
8 9
10
Total Penerimaan 846,404.80
846,858.16 847,052.33
847,044.90 Investasi
- -
- -
Biaya Operasi 352,534.32
352,723.15 352,804.02
352,800.92 Biaya Lainnya
335,865.96 336,045.87
336,122.91 336,119.96
Laba Kotor 158,004.52
158,089.15 158,125.40
158,124.01
Pengurangan -
- -
-
Bagi hasil 63,201.81
63,235.66 63,250.16
63,249.60 Penyusutan
21,015.32 21,026.58
21,031.40 21,031.21
Laba Sebelum Pajak 73,787.39
73,826.91 73,843.84
73,843.19 Pengurangan
- -
- -
PPh 15 11,068.11
11,074.04 11,076.58
11,076.48 Laba Bersih
62,719.28 62,752.88
62,767.26 62,766.71
Arus Kas Kumulatif 26,031.56
88,798.38 151,586.01
214,351.39
Payback Period 6.58
tahun BC Ratio
1.14
NPV 80,944.68
IRR 11.29
ABSTRACT
ALEXIE HERRYANDIE BRONTO ADI. Development of Gambier Agroindustry in Lima Puluh Kota Regency, West Sumatra. Under direction of E. GUMBIRA SA
’ID, SUKARDI and KHASWAR SYAMSU.
Gambier is one of some important estate commodities in Indonesia, and Indonesia has been the highest
world’s gambier producer since long time ago. Gambier is produced mainly in West Sumatera Province, especially in Lima Puluh Kota
Regency and Pesisir Selatan Regency. The main producers of gambier in Lima Puluh Kota Regency are Kapur IX, Pangkalan Kotobaru and Bukit Barisan Sub-
districts. Eventhough Indonesia is the most important gambier producer in the world, gambier farmers in the production centers in Indonesia have not obtained maximum
benefits from gambier business yet, and gambier agroindustry had not been experiencing significant development for almost two centuries.
The aims of this study were to map the gambier agroindustry condition, to identify the needs and potencies for gambier agroindustry development in the future, to
obtain the formulation of the development proposed and to estimate the benefits of the improvement proposed. The tools used for this study were the THIO Analysis,
the SWOT Analysis, Po
rter’s Diamond Model, Interpretive Structural Modeling, Analytical Hierarchy Process, transportation cost model and added value concept.
The results of study showed that the main problem faced by gambier agroindustry are very limiting market and high dependency to India due to low product quality and
weak institution in gambier business. To solve those problems, the first strategic step is establishing catechin and tannin industry supported by institutional strengthening
through industrial cluster development. Catechin and tannin industry proposed can be developed by the establishment of fixed plants and the use of mobile gambier
processing units. Both fixed plant and mobile unit for catechin and tannin processing were feasible with 135.99 and 527.14 oz of gold NPV, 1.16 and 1.39 BC ratios, 6.58
and 2.73 year payback periods respectively. At the 1 to 10 export conversion of raw gambier to catechin and tannin, the added value from catechin and tannin
industry development can contribute to the community as 0.9 - 9 IDR billion per annum for the workforces and 9 - 90 IDR billion for the farmers proportional with
their share of 1 to 10 in the industry.
Keywords: Gambier, Catechin, Tannin, Interpretive Structural Modeling,
Analytical Hierarchy Process, Mobile Processing Unit, Added Value
1 PENDAHULUAN