Analisis verbatim Partisipan Penelitian 1

Ketika membaca kembali transkrip wawancara, partisipan menyimak sungguh-sungguh rekaman yang penulis putar melalui laptop. Selama partisipan membaca transkrip, partisipan tidak banyak memberi koreksi pada transkrip. Saat penulis menanyakan tentang kalimat yang penulis ketik dengan ragu-ragu, partisipan membenarkan bahwa kalimat itu sudah benar. Dirasa sudah sesuai antara rekaman dengan transkrip wawancara, partisipan menyerahkan kembali transkrip kepada penulis.

c. Analisis verbatim

Analisis verbatim P1W1 Verbatim Makna yaa..mo gimana lagi terta wa ..cukup nggak cukup harus cukup. Jadi bisa mengatur sendiri aja, disaat mendapat banyak, kita harus menabung buat entar, gitu aja. P1W1 23- 26 terta wa iya. ya anggerane duite wis dinehne aku, kon nukokno rokok, yo emoh.. wong wis dinehno aku kon nukokna rokok terta wa . P1W1 609-611 Rani berusaha mengatur keuangan rumah tangganya ditengah pendapatan yang kurang memadai. yaa..puas nggak puas sih, mungkin udah jodoh mo gimana lagi..hihihihi.. P1W1 29-30 Merasa sudah berjodoh dengan suami, Rani menerima keadaan ekonomi saat ini. ya sing njaga yo aku dewek, sing momong yo aku dewek. Ora ana sing ngasuh. P1W1 34-35 yo kan bojone kan kerjane Pengasuhan anak dilakukan Rani sendiri karena suami kerja diluar kota. adoh. Ora neng desane dewek, kerjane neng Pangandaran. Jadikan balike kan telung wulan pisan, kadang rong wulan sepisan, ora mesti kaya kui kan..jadi sing ngasuh yo aku dewek. Ngatur waktu dewek neng omah. P1W1 37-41 yaa.. terta wa ya jenenge karo lanange ya suara anak partisipan sedang bernyanyi dilayani lah opo karepe lanange. P1W1 62- 64 Rasa bakti Rani ditunjukkan dengan melayani kebutuhan suami ketika berada di rumah. ya biasa.. setiap hari ya telpon, sms Short Messages Service , telpon, sms. P1W1 69-70 Rani setiap hari melakukan komunikasi dengan suami yang berada di luar kota melalui telpon atau SMS. ya ono masalah.. masalah e ya berbicara lirih dengan anak masalah e kan tersenyum sambil menegur anak dengan memberi tanda diam pada anak masalah e kadang ya cemburu kan karena mungkin aku sayang. Kayak kue, jadi ya akeh gitu kan.. dadi ya mungkin nek sue ora balik yo pada bae cemburu, ngapa sih sue-sue ora bali. Kayak kue kan. P1W1 72-78 Rasa sayang terhadap suami sering membuat Rani merasa cemburu. Perasaan cemburu muncul terutama jika suami lama tidak pulang ke rumah. ya aku lah terta wa . Sing sering cemburu ya akune. P1W1 80 ya ngomong, keprimen kayak kue kan. P1W1 82 Rani lebih sering merasa cemburu terhadap suaminya. Bila cemburu, Rani akan mengatakannya pada suami. kadang seminggu sepisan merana, kadang nek Tidak ada jadwal tetap bagi Rani pergi mengunjungi sungkan, ora merana. P1W1 100-101 keluarga suami di lain desa. yo pasti.. kadang kan ki lho mas anake njajane akeh kayak kie. Wong jenenge yo wis due anak kan yo anake pengen kie, dolanan kie.. anu apa.. ono bakul apa kan lah anake jajan bae, wong rewel.. dadine yah anu..kayak kue. P1W1 107-111 Untuk urusan anak, Rani selalu menceritakannya pada suami. yaa..serius-serius aja.. terta wa inyong kemarin ngomong ya sesuai bae keprimen njawabe..umpama ngomong apa ya jawab apa kue kan..intine kan sing penting nyambung kan omongane. P1W1 122- 125 Rani mencoba menjadi pendengar yang baik ketika suami bercerita tentang permasalahannya. ya paling aktivitas ibu rumah tangga bae neng omah, ora pernah ngapa- ngapa..paling ya nyuci, ya masak kayak kue tok..ngurus anak, ya nggosok kui tok..kerja yakan karo lanangane inyong ora oleh kerja jadi ya ora kerja. P1W1 129-133 Sebagian besar aktivitas Rani di rumah adalah mengerjakan pekerjaan rumah tangga. yaa.. mengijinkan tapi kan asal jangan maksudte adoh- adoh, paling kan neng desane dewek apa ya kui kan..ya neng desane aku ki kan akeh umpama buruh nyeti mlinjo, yo nyetini mlinjo, terusane apa buruh apalah sing sekirane ora Suami mengizinkan Rani bekerja asal tidak meninggalkan desa. lunga sing desa yo oleh.. P1W1 136-141 yaa.. yo selayaknya hubungan suami istri ya yen seumpama balik Pangandaran neng omah yo biasa, melakukan hubungan..gitu kan. P1W1 152-154 yo sakarepe wong lanang.. di masa dia minta ya saya melayani, gitu lho. P1W1 156-157 iya..dadi senyuwune yo diwei, nek ora yo ora, keprimen meneh. P1W1 161-162 Hubungan suami istri dilakukan ketika suami berada di rumah dan ingin melakukannya. apa ya?? Yah pelukan suara sepupu korban terta wa , ya pelukan, ya ciuman.. ya pokoke jenenge saling mencintai gimana sih. P1W1 173-175 Bentuk cinta Rani pada suami ditunjukkan dengan kedekatan intim secara fisik. yo merencanakan.. pengene sih ya telu bae, ojo akeh- akeh. P1W1 178-179 Rani merencanakan untuk melahirkan tiga anak saja. oo..KB. KBne KB suntik sing untuk tiga bulan sekali. P1W1 187-188 Alat kontrasepsi jenis suntik dipilih untuk menghindari kehamilan yang tidak direncanakan. yaa keprimen sih ya.. keprimen tersenyum .. yah sing penting kan setia karo wong lanang, ngenteni wong lanang kapan baline, sing penting yah menjaga awake dewek lah supaya ning omah juga terpandang men lanange balik yoh ora ana omongan sih iki mah Selama ditinggal suami, tetap setia menunggu suami dan berusaha menjaga diri agar tidak menimbulkan gunjingan di masyarakat. dolane karo iki kie lah dadine njaga awake dewek lah supaya neng omah aja..yo mungkin meh aja lanange diomong uwong ah bojone koe neng omah tukang dolan..ngene ngene..kue kan. Dadine kan menjaga dewek lah keprimen.. supaya men wong lanange mbok kane ah apa aku dene neng omah dewek koh ditinggal inyong gaweane dolan iku.. jadine inyong jaga sikap aja marang dewek keprimen. P1W1 195-208 ya..dolan sih bisa dolan tapi ya dolan ketemu. Paling ya neng sekitar apa neng lingkungane dewek, sing adoh-adoh yo ora. Adoh juga paling pasar, kebutuhane dewek, ya uwis. Kebutuhan penuh ya mbalek. P1W1 211-215 Kecuali untuk membeli kebutuhan sehari-hari di pasar, Rani jarang pergi jauh, paling hanya di sekitar rumah. ya kenal kabeh..dadi ya umpama lunga, lunga karo sapa, misal karo Ani ya ngerti, karo Ani lungane. Lunga karo sapa, karo Isah, Isah ya ngerti. P1W1 219- 221 Suami mengenal teman- teman Rani dan tahu dengan siapa Rani pergi. yo aku juga ora pernah sih ya lunga karo wong lanang.. dadi ya terta wa .. dadi ya umpamane lunga karo wong lanang juga paling sapa ya lanange kie berhubung sodara dadine apa ya yuh Rani membatasi pergaulannya dengan lawan jenis, kecuali dengan saudaranya. lunga apa nggone makne aku dadi paling kaya kue..ora pernah maksudte dolan karo wong lanang kaya kue, ora. P1W1 224- 229 iyo, ngerti..karna aku kan pernah mrana dadine kan paham si A si B ne.. dadi nak umpama aku lunga maring Pantai Pangandaran karo si umpama karo Games kayak kue,oo si Games.. kui paham. kayak iku. marang lunga aku kerja na tempat kie karo si kie..yo berarti aku ngerti wong neng kana aku juga madhan suwe kan dadi ngerti kahanane. P1W1 232-238 Rani mengenal teman-teman suami karena pernah ikut suami di Pangandaran. Ia pulang ke Pemalang ketika merasa tidak betah. yoo.. sering..sing sering yo karo wong-wong sing sering njagong neng kene kadang curhat primen-primen jare rika yo anggeraning koe primen-primen ya gari ngomong bae engko direwangi rika.. daripada nek urusan rumah tangga primen kui lik aku diseng maring Pangandaran tapi inyong ora kepeingin, akire jarene lilike aku yowis gari ngomong bae lirih-lirih supaya engko lanange koe terus memahami kaya kui tok..ora pernah sih njaluk bantuan maring wong sing seliyane wong kui sih miki neng kene.. paling yo karo Rani tidak pernah menceritakan masalah rumah tangga pada ibunya tetapi pada saudara iparnya. wong kiye, karo mamane aku juga ora pernah..ora pernah curhat karo mamane aku..paling yo kui tok miki..yo sering sih inyong tah kadang..apa sih lanange aku pengen ya aku kon melu nggone mertuane, aku ora gelem terusan padahal apa sih lananganku jengkel terusan lunga nggone mamane, yo tak jorna dening aku..engko angger dening mari jengkel jur balek dewek maring mene.. terta wa engko mari jengkel bali dewek mene. P1W1 252-271 ora, karo mamak ora pernah..lik juga bukan lilik asli tapi lilik ipar e. P1W1 293-294 Alhamdulillah akur.. perekh terus ya. Primen sih ya Alhamdulillah perekh kabeh, ora ono masalah sih. Aku juga ngger ono masalah karo wong lanang ora pernah nggawa-nggawa keluarga gitu. Keluargane lanange aku yo ora pernah, jadi masalah e aku yo wis masalahe aku. P1W1 274- 279 Hubungan dengan keluarga suami berjalan harmonis. Rani tidak pernah membawa- bawa keluarga jika ada masalah dalam rumah tangganya. ya anggeraning weruh kanca-kancane aku pada neng Jakarta, pada kerja, kadang oiya ya aku ngapain nikah isih muda..haruse inyong apa..kerja sih ya, Tetap dapat mengambil sisi positif dari pernikahannya ketika Rani merasa menyesal menikah muda. Rani merasa bersyukur ada suami yang mampu mencukupi angger kerja aku mungkin seneng. Yo mungkin ana rasane kaya kue, tapi mensyukuri juga ana, oiya aku duwe lanangan ngene ya Alhamdulillah ono sing mencukupi aku..kan kaya kue. Ana sing nyandangi aku, ana sing ngazabna aku kaya kui. P1W1 297-304 kebutuhannya. sikap e yo mungkin berubah ya, sedurunge menikah kan yo mungkin jenenge wong pacaran ya mlakune gandengan, siki kan wis ora ngapain mlaku gandeng- gandengan isin..nek mbiyen mlaku rangkulan, siki ngapain jare rangkulan siki kan gantian ngrangkul anake..mungkin mbiyen kan angger lunga, lunga bareng siki angger lunga-lunga bareng kon mlaku disit mana, inyong neng mburi bae, inyong isin terta wa .. yo perubahane mungkin kaya kue. Sing masalah perubahan sayang sih mungkin ora lah ya, sing jenenge wong seneng wis dilakoni yo ora tapi masalah neng.. apa sih di muka umum, nek mlaku biasane gandengan saiki ora, biasane rangkulan saiki ora..yo kui tok perubahane, ora ono perubahan lain-lain sih. Ya mungkin kan siki wis duwe anak, dadi Setelah menikah, suami merasa malu terlihat mesra di depan umum dan menjadi lebih rajin bekerja setelah kelahiran anak. Selain itu, Rani tidak merasakan adanya perubahan rasa sayang suami terhadap dirinya. perubahane lah inyong no ngomah orasahan sedelo- sedelo, inyong arep mangkat cepet kan kebutuhane wis luwih akeh..paling kui tok. P1W1 309-327 yo perubahane lebih sayang maring aku kan, maksudte luwih perhatian, engko anggerane umpamane neng Pangandaran yo telpon, anake primen-primen, kaya kue.. sehat pora, koe sehat pora, gitu..ngono tok. P1W1 330-334 Rani merasakan bahwa suaminya semakin sayang dan perhatian padanya setelah menikah. ya pengaruh e apa sih ya.. ya mungkin karena aku isih umur muda ya, dadi nek lunga-lunga ya pingine aku dewek, ya kadang angger mlaku bareng anake, ngapa sih repot nggendong bocah.. ganu kan inyong mlaku dewekan, siki kan nggendongi bocah, kaya kui tok, kadang..tapi yo kadang apa sering ngganyami, kadang..primen sih jenenge emosi terta wa ..maring anake kadang iyolah inyong egin enom wis duwe anak yo resikone kaya kie ya, arep dolan ora bisa kaya kue..arep ngapa-ngapa kudune anake diseng, wade kaya kue.. yo dening lanange, iyo yo..anggeraning donge ojo gidih bae lah duwe anak ya, Memiliki anak di usia muda menimbulkan penyesalan dalam diri Rani. Tidak dapat bebas bepergian merupakan resiko yang disadari oleh Rani karena sudah memiliki anak di usianya yang masih muda. anggeraning duwe anake emben kan, bisa dolan- dolan disit ya..ya mungkin kui resikone maring aku..yo wis. P1W1 337-352 yo sing umpama luwih kenceng yo lanange sih..umpama wadul aku arep dolan we angger aku oleh naha..oh aja angger kae aja berarti lanange melarang yang nggak boleh kaya kue lho..nek aku kan umpama lagi batuk, jare lanange aku, ana tukang es kan, jare kon ojo maemi es, anake nangis kan ya dening aku tumbasaken, ya akire aku diganyami terta wa .. kan aku weruh melas ya, nangis ya ditumbasaken, dening lanange aku, koe tah iya..bocah lagi watuk malah ditumbasi es dadine mangani es dadi tambah watuk..sing penting kan sama-sama sayang wong anake, sama-sama menyayangi lah. P1W1 356-368 Rani akan segera mengabulkan keinginan anak bila melihat anaknya menangis. Meski terkadang berbeda pendapat dengan suami, sebenarnya mereka sama-sama menyayangi anak. yaa ana sih, kebiasaan ngrokok neng ngarepe aku..aku paling wade. Nek njagong bareng i pasti ngrokok, wade pasti inyonge. P1W1 371-373 Kebiasaan suami merokok sering membuat Rani merasa jengkel. ya minggir lih, nek ngrokok aja neng kene lih. P1W1 376 Rani akan mengusir suaminya bila merokok didekatnya. yo jare “koe lah iya, angger Suami menyadari bahwa ana wong ngrokok neng ngarepe lha ora ulih.. wis lah inyong ya lunga” trus inyong ngekek tok terta wa . P1W1 379-381 Rani tidak tidak suka dirinya merokok dan memilih untuk pergi menjauh. kebiasaan apik apa ya? Ya kebiasaan sing disenengi neng omah, wonge rajin sih ya dadi nyapu-nyapu kan yo membantu aku dadine kan inyong wis ora nyapu, biasane ya apa.. mberesi bajune dewek yo diberesi dewek, sing kotor dipisah sing bersih dipisah kaya kue dadine inyong kan seneng. Umpama aku arep nyuci, ngerti kui sing kotor kui sing bersih..yo kaya kue. Senenge wonge bersihan trus apa sih memahami iki lho apa membantu istri. Di dalam rumah tangga kui memahami membantu..memasak yen aku kerepotan ngurusi anak yo direwangi. P1W1 384- 395 Suami mau membantu pekerjaan rumah tangga dan mengurus anak membuat Rani merasa tidak kerepotan dalam pengerjaannya. kebiasaan ngono ya? Mbiyen aku ki kebiasaane, kebiasaan mangan sih ya..nek mangan aku kan mbiyen ora seneng duren, saiki dadi melu-melu seneng.. terus kebiasaan apa sih ya.. kan akih sing ditiru tapi apa ora ngerti..ya kebiasaan apa..kebiasaan apa sih ya.. kebiasaan ngomong Sunda, ya, karena Rani mulai terbiasa menggunakan bahasa Sunda karena suami menggunakan bahasa Sunda. apa..neng omah ya sering komunikasi karo orang Pangandaran kan ya dadi orang ngomonge sunda..karena kepingin tau kan..kadang mas aku warai dadine aku nek neng ngomah dek e ngomong Sunda, aku melu-melu ngomong Sunda terta wa . P1W1 403-414 iya..seumpama sebulan sekali. P1W1 434 yaa..kadang sih ora..umpama kan takon disit, aku arep ngirim duit koe butuh opo ora..kadang neng omah durung terlalu butuh, simpen bae disit sih ya, aku durung terlalu butuh..tapi yen agepan kirim, terserah kirim ora ka iki. P1W1 436-440 Suami mengirim uang satu bulan sekali. Bila belum terlalu membutuhkan, Rani tidak meminta kiriman uang. iya.. ya nemplok banget.. ora gelem pisah, malahan angger bapakne lunga ya nangis..kelangan. tapi ya mo gimana lagi, karena di desa Gunung Jaya kan kekurangan apa sih..kurang tenaga kerja ya..maksudte usahane neng kene kurang lah, ora kaya neng Pangandaran..neng Pangandaran kapan saja kita mau disitu ada pekerjaan. Tapi yo neng Gunung Jaya kan angel, nek masa terang iki kerja apa. Dadi ya sing akeh wong Gunung Jaya Berpisah dengan ayah membuat anaknya menangis kehilangan. Sedikitnya pekerjaan di desa membuat warganya bekerja di luar daerah. mesti pokok e keluar dari desa sendiri lah kerjane. P1W1 442-451 ketemunee no yo neng desane dewek sih..mbiyen kan sing jenenge bocah enom mlaku-mlaku kaya kue terus akire ketemu, jarene deweke njaluk nomer hapene maring kancane..akire telpon-telpon terus ketemuan, ee.. jadian..ee..mbojo.. tertawa. P1W1 461-465 oo..pacarane..yo ora pacaran, wong pacaran setengah taun. P1W1 468- 469 Sebelum pacaran, suami mendapatkan nomor telpon Rani dari teman dan mulai menjalin komunikasi. Rani berpacaran selama enam bulan. lha daripada sekolah ora duwe biaya mending mbojo terta wa P1W1 473-474 Ketiadaan biaya membuat Rani tidak melanjutkan sekolah dan memutuskan untuk menikah. yo tekan lulus kelas enem sih ya.. trus lulus kelas 6 SD kan jare mamake, aku kerja bae wong sekolah ora duwe biaya..tapi nyong kerja ora betah-betah ya akire kan mumet-mumet..grang grong dolanan.. terta wa jare makne daripada neng omah nganggur, yo wis kenalan karo wong lanang, jare arep lamaran yo wis lah mana mbojo bae. P1W1 478- 484 Lulus SD, Rani diminta ibunya untuk bekerja tapi tidak betah. Ibu mengizinkan untuk menikah saja. yaa..mau kan sing penting aku ya rutin KB bae lah..siki kan cilik, lha uwis angger kepingin siki, arep duwe Rani rutin menggunakan alat kontrasepsi dan memeriksa tanggalnya bila suami pulang agar tidak terjadi kehamilan keturunan pira-pira tergantung karo awake dewek..yo ngatur bae lah. Wong sing penting kan jare siki KB naha ben ora kebobolan.. pokok e diatur KBne, pokok e jangan sampe telat kaya kui tok. Nek baline suwe sing dari tiga bulan sekali, angger arep bali, yo mengko dingin inyong tak ndeleng tanggal KB, engko ngger sampeyan balik primen, engko kebobolan terta wa sambil berbincang dengan sepupunya . P1W1 493- 503 setelah berhubungan seksual dengan suami. yaa..apa sih..kalo ngaku puas ya mungkin puas ada puasnya, terus nyesel ada juga nyeselnya sih. P1W1 506-507 Rasa menyesal menikah muda terkadang muncul dalam pikiran Rani. yo maksudte disaat ndeleng batire seng seumurane aku pada kaya kae ya, pada jalan-jalan, pada seneng- seneng, aku kon neng omah karo ngurus bocah he. P1W1 509-511 Penyesalan menikah di usia muda timbul ketika Rani melihat teman-temannya dapat bebas bermain. yo puas e ya ngapain kesirian batire sing pada maring Jakarta, wong aku be lanange kerja, ana sing aweh duit we terta wa .. siki puas e kui tok, mbak.. P1W1 513-515 Merasa puas karena ada yang menafkahi dirinya. ya wong lagi kasmaran yo tanpa..ndean ora duwe gambaran wong angger Keputusan Rani menikah di usia muda tanpa disertai gambaran tentang kehidupan inyong mengko wis duwe anak keprimen ya.. kayonge yo ora, kepikirane ah anak- anak mengko mburi bae lah.. kaya kue lah.. terta wa . P1W1 520- 524 pernikahan. ya sih..kalo ajaran maksudte ya..ya apa sih..wong inyong be wong muslim ya setiap..disaat mo sholat suami apa sih yo ya pada sembahyang..seperjanjian sholat ya wong jenenge wong muslim ya harus dilakoni terus..wong jenenge wong muslim yo wayah sembahyang yo di sembahyang eh wong sembahyang disembahyangi..wayah sembahyang yo dilakoni..gitu..wong kewajiban yo ditetepi. P1W1 536-543 iya.. dadi sama-sama muslim gitu kan..Islam kan dadi nggak ada pengaruhnya sih. Palingan kadang wong lanang, batire pada pengajian mana sih melu pengajian. Dadi pada madhan wayah sembahyang mana sembahyang pada sembahyang.. kaya kue tok. P1W1 549-553 Memiliki keyakinan yang sama, tidak memberi pengaruh pada kehidupan rumah tangga. Suami lebih sering mengingatkan Rani untuk lebih giat beribadah. ya luwih sregep saiki lah..mungkin kan saiki ana sing luwih ngingetna kadang nek lagi kober Setelah berumah tangga dan memiliki anak, Rani menjadi rajin beribadah. Hal ini karena muncul kekhawatiran sungkan..embuh lah sungkanan temen lah.. wong madan sembahyang ye sungkan. Dadi nek lagi lengohan kan lagi urung.. urung mbojo kan, lah ora ana sing ngurusi iki kaya kui terta wa ..arep sembahyang ora sembahyang kan bodo amat..tapi sih ya..aku sing ngalami ya..apa..disaat rumah tangga, iya ya inyong wis rumah tangga, wis duwe anak berarti aku wis tuwek..nek ora njalani apa..ora sembahyang, apa nek inyong anggeraning mati enom keprimen? Ngono kepikirane.. Ora due amal ibadah secuil inyong keprimen matine, ora ana sangune. P1W1 557-570 dalam diri Rani bila di usianya yang sudah tidak muda lagi, ia meninggal dunia dan tidak mempunyai amal ibadah sebagai bekal di kehidupan selanjutnya. ya rencana sih..umpama kan..ya siki-siki kan anak e aku kan baru telung tahun ya, limang taun ya insya allah angger aku teyeng ya arepan TK..TK disit, angger wis TK nembe pan SD..ya mungkin angger suk mben sih yah, arep ngomong tekan sarjana, mbokan ora duwe biaya..ya keprimen ya..yang ada dijalani dulu. Yang penting intinya, saya punya, saya nabung buat besok dewasa dia. P1W1 575-582 Rencana Rani untuk masa depan anaknya didasarkan pada kondisi ekonomi keluarga saat ini. Rani berprinsip bahwa bila ada penghasilan berlebih akan ditabung untuk masa depan anaknya. Sembarang.. sembarang dari Kebiasaan merokok suami pacaran yo wis ngomong.. kan aku ngomong, sampeyan kok ngrokok e kuat.. angger ana..angger ana ya pokok e sedina mangguwa terus..tapi angger ora ana ya ora kaiki.. ya emang dasare iya, nek ora ana ya ora ngrokok P1W1 602-607 sejak muda sudah diketahui Rani sejak masa pacaran. Analisis verbatim P1W2 Verbatim Makna ya..kayane sih langka ya..mungkin ya sms Short Messages Service sih..apa telpon sih mungkin jarang..sms juga jarang tapi ya tetep sih lancar-lancar aja..umpama telung dina pisan apa limang dina pisan kan. P1W2 6-10 Komunikasi dengan suami tetap berjalan lancar meski hanya dilakukan tiga atau lima hari sekali. oo..ya kan saling percaya aja kaya kue..terus ya umpama..umpama ngapa- ngapa ya ngomong, umpama lanange telpon ya wong aku mau terus kie kie kie. P1W2 16-19 saling percaya aja lah pokok e intine..aku percaya dia, dia percaya aku..gitu aja. P1W2 21-22 Rani memegang prinsip saling terbuka dan percaya dengan suami. terta wa yo njaluk..iya bener. Bener iyo njaluk, madhan keprimen.. ngomong dadine lha inyong kepengen e.. suara teman peneliti berarti ya ngomong, sama, suami juga Suami juga mau melayani hubungan seksual ketika Rani menginginkannya. mau melayani P1W2 27-30 yaa pasti ana lah ya.. wong kan ora mungkin rukun terus..pastine kadang..wong kadang kan apa ya kanca wadon e ana sing nelpon, apa..dadine kan aku sering wade lah karo lanange..engko wis dadi bojone aku mosok kancane isih nelpon-nelpon bae..masalah cemburu apa sih ya, ora pernah lah. Maksudte cemburu tekan lunga-lunga kaya kue, ora pernah. Paling juga ngomong, kaya kue tok. P1W2 38-45 Rani sering merasa kesal bila ada teman wanita suami yang menelepon suaminya. Kecemburuan Rani tidak membuat Rani memutuskan untuk meninggalkan suami, biasanya akan ia ungkapkan rasa cemburunya pada suami. yo meneng bae..hehehe. kan ngerti karna dewek salah yo meneng bae, ora ngapa- ngapa. P1W2 49-50 Suami akan memberi penjelasan bila istrinya sedang cemburu, ya kan..kalo apa ya..nganggo sing telung taun pisan, nganggo susuk kan ya..kan ora bisa kerja berat, nek kaya aku kan kerjane tani, ngangkati gabah, jagung, segala kan diangkat..dadine kan nek nganggo tiga taun sekali ya wedhi karena ora bisa njunjung berat-berat..karena aku kan kerjane juga berat, kaya kue. Nak sing sawah, kayu ya apa..dadine kan mbokan primen-primen menimpali perkataan teman peneliti ..arep Memilih alat kontrasepsi berupa suntik karena khawatir bila menggunakan susuk tidak dapat bekerja berat dan sayang jika uangnya hanya digunakan untuk penggunaan alat kontrasepsi. nganggo sing sewulan pisan, masak iya arep suntik bae suara teman peneliti ..duite bola bali nggo suntik. P1W2 61-71 ya mamane..kan kalo angger karo mamane kan nyong..inyonge wedhi mbok mbebani mama..nek karo lilike kan, lilike juga buka- bukaan maksudte apa sih menerangkane luwih..luwih jare aku luwih pinter lilike daripada mamane aku. Aku ora pingin ya.. membebani wong tuane aku kan maksudte wah iya anake inyong wis nikah kok dadine kaya kie kaya kie..dadine inyong emoh, isih mending aku cerita karo lilike..daripada karo mama kan inyong pikirane engko mama ngerti kisah e aku kaya kie mama nyesel nikahno aku isih enom..kaya kui. P1W2 75-85 Tidak ingin menceritakan masalah rumah tangganya pada ibu agar tidak membebani pikiran ibu. ya Alhamdulillah akrab terus ya, dasare sebelum.. sebelum kenal karo calon lananganku wis kenal karo keluargane akrab, dadi kanca karo mamane kui kan. Dadi yo wis akrab mbarang maune..kaya kue lho. Dadi ya..apa sih menyesuaikan dirine ya lebih mudah lah daripada karo mungkin ya sing urung kenal..sing wis kenal kan dadine inyonge ah Sebelum mengenal suami, sudah lebih dulu akrab dengan keluarga suami. Penyesuaian diri dengan keluarga pasangan menjadi lebih mudah. sifate wonge kaya iki iki iki dadine..ngana yo wis ngerti sifate aku kaya iki iki iki..dadi kan mudah lah menyesuaikan diri..ya Alhamdulillah ya wis ora menyesuaikan diri. Bisane kaya wong tuane dewek, ngana ya kaya anak wadon e dewek, kaya kui.. P1W2 89-100 iya.. puas nggak puas.. puas e kan disaat lagi ana kan, Alhamdulillah aku ana sing ngazabna, ana sing nggetekna duit..dadi nek saat aku butuh apa-apa ya ana sing aweh iku kan. Disaat tidak puas e, disaat wong lanange pada ora oleh duit, bingung, pengen apa- apa ya ora ana sing ditukokna, kaya kue. P1W2 107-112 Perasaan puas dan tidak puas dirasakan Rani terhadap keadaan ekonomi rumah tangganya. Disatu sisi, Rani merasa puas karena ada orang yang dapat mencukupi kebutuhannya sedangkan rasa tidak puas dirasakan Rani ketika ia sedang ingin membeli sesuatu namun suami tidak mempunyai uang. ya wonge ora gelem..maksudte nak koe kerja engko keprimen anake melas..langka sing njagani, gitu. Juga neng omah, umpama aku balik kerja langka uwong kan aku kesuh, jare kui.. berbincang dengan anak P1W2 118- 121 Larangan untuk bekerja karena tidak ada yang mengurus anak dan keperluan suami saat pulang. ya alesane ngono iki..karena aku kan due anak cilik, masak iya harus kerja..terus alesane ya saiki kan mbahku kaya kae..dadi ya..ya mungkin saat ini aku nggak Berharap suatu saat dapat bekerja karena sekarang masih harus mengurus anak dan nenek yang sakit. boleh kerja tapi nggak tau di masa depan nanti..nak untuk saat ini aku nggak boleh kerja alesane ya anake masih cilik, terus mbah e ya melune aku, berhubung mbah e kaya kae, kan ora bisa lunga-lunga, ora bisa ngapa-ngapa, ya neng ngomah bae.. P1W2 123- 130 terhenti sejenak karena anak merajuk pengaruhe sih.. apa ya sing mempengaruhi..kadang ya nek ngomong kadang aku nek wis due anak kan sering kesuh karo anake dadinekan lanange madhan apalah dadi nesu-nesu karo lanange..dadine ya lanange madhan njengkel, gitu kan..terus ya kalo pengaruh sayange mungkin kan uwis dibagi..kadang kan luwih sayang nang anak kaya kue. P1W2 138-145 Rasa jengkel terhadap anak dilampiaskan pada suami. ya kalo pembagian tugas ngurus anak sih ya, nggak ditugas ya, mbak, ya..karena kewajiban. Ngurus anak kan bagiane wong wadon kaya kie. Bisa nggak bisa ya ngatur apa sih pekerjaan rumah tangga karo ngurus anak ya harus bisa, gitu. Nek ngurus rumah tangga, umpama anake rewel, ya mending ngasuh disik lah, anake turu nembe pekerjaan Rani menganggap, selain berkewajiban mengurus anak, wanita juga harus mampu membagi waktu dalam mengerjakan pekerjaan rumah lainnya. rumah dikerjain, kaya gitu. P1W2 148-155 o yo ora, paling juga bojone aku ya apa sih perhatian dewek lah, bojone aku lagi sibuk ngurusi anak. paling ya bantu-bantu apa, rewang- rewang apa, tanpa disuruh. Nek lagi sungkan yo pada bae ndableg. Ora dilakoni ..hehehe P1W2 157-161 Bila sedang tidak malas, suami mau membantu Rani mengerjakan pekerjaan rumah tanpa diminta. ya nek lanange madhan sungkan, ora ngrewangi ya ra papa, kan ya wong lanang kan, wis iki istilahe wong lanang kan ora mungkin ngurus pekerjaan rumah. Tapi nek lagi gelem, tanpa disuruh pun dia mau.. P1W2 163-166 Rani menyadari bahwa tugas mengurus rumah adalah kewajiban istri sehingga ia tidak menyalahkan suami bila tidak membantunya. Analisis Verbatim P1W3 Verbatim Makna ya pantes sing lanang ndisit ya terta wa P1W3 11 Suami lebih sering minta untuk melakukan hubungan suami istri. ya lagi urung due anak kan sama-sama mau, dadi nak wong lanang omong, ya ayo kaya kui. Tapi nek pas tes due anak se rong taun, koyo madan sungkan ya nek diajaki, lah sungkan kaya kue terta wa P1W3 17- 20 yo embuh terta wa ora ngerti terta wa primen sih ya, wong sungkan P1W3 23-24 Sebelum memiliki anak, Rani selalu mau bila diajak melakukan hubungan suami istri. Setelah kehadiran anak, bila diajak berhubungan suami istri, Rani kadang merasa enggan untuk melakukannya. yo ora kaiki, paham kaya Suami tidak memaksa kue P1W3 27 saling memahami..nek sungkan yo ora kaiki, kue P1W3 29 melakukan hubungan suami istri ketika Rani sedang tidak ingin melakukannya. lekase mbarang wis due anak ana setaun ya. Dadi kaya madan..madan jarang smsan, jarang nelpon kaya kui lho. Dadi paling yah rong dina nembe sms, nembe telpon kaya kue. Ora..dadi urung due anak kan sering, mben dina terus smsan, telponan kaya kue. Tapi mbarang wis due anak akire dasare nek angger lagi dolanan hape anake rewel sih ya, keprimen terta wa . Kadang hapene dijaluk manding anake, yowis. P1W3 43-51 Setiap hari Rani menggunakan handphone untuk berkomunikasi dengan suami yang berada di luar kota. Setelah memiliki anak, Rani jarang berkomunikasi dengan suami karena anaknya rewel saat Rani memegang handphone . melu pindah neng kana. Mulo aku emoh kan melu urip neng kana, neng nggone mertuane dadi aku emoh. Ya masalah dolan sih umpama neng kana sedina rong dina aku gelem tapi yen dodok neng kana, umpama pindah neng kana, aku emoh. Kaya kue. P1W3 59-64 Rani tidak keberatan bila diajak pergi berkunjung ke rumah orang tua suami namun Rani enggan bila hidup satu rumah bersama keluarga suaminya. embuh terta wa ora betah sih ya nginthil mertua primen P1W3 66-67 dadi seakan-akan ya..kaya primen sih..jenenge kaya..kaya wong numpang yen melu mertua dadi ngapa-ngapa yo ora kepenak Rani merasa tidak betah serta sungkan bila harus tinggal bersama mertua karena seolah-olah hidup menumpang. terta wa P1W3 69-71 ya kan lagi isih enom kan gandengan napa kan dadine ora isin karo tangga..lah nek wis due anak kan anggeraning gandengan tangan kan isin diluruhi tangga kui lho terta wa . Siki malahane bareng wis mbojo kui adoh, ora tau gandengan, ora tau apa. Dadi pas dadi pacaran mah yo gandengan, lunga nengdi bareng tapi nek siki ora. Isin lah, wong jeneng wong urip neng ndesa, pastikan di luruhi uwong. Lho kae uwong koh ndadakan gandeng-gandengan kaya lanange dijaluk terta wa P1W3 87-96 Setelah menikah, Rani justru tidak pernah bergandengan tangan saat pergi bersama suami karena malu ditegur tetangga. apa sih ya? Kebiasaan..apa sih, kaya wong langka ya. Paling ngomong-ngomong kui, ngomong Sunda kaya kue, dadi ditiru. Kan wong lanange aku kan kerjane neng Pangandaran sering ngomong Sunda ya, dadi pengen ngerti ya tironan terta wa P1W3 101-105 Sambil belajar, lama-lama Rani mulai mengikuti kebiasaan suami menggunakan bahasa Sunda saat bercakap-cakap. ya tujuane terta wa , kan kaya aku.. P1W3 118 orang wong ora kui ya..opo arane wong ora mampu terus lorone karena aku wong tuwane pisahan dadine tujuane aku ya supaya ana sing nanggung jawabi uripe aku kaya kui Tujuan Rani menikah adalah agar ada orang yang dapat mencukupi kebutuhannya. lho. Kan lagi mamane cerai kan arep sekolah ora due biaya, arepane kerja, kerjane apa wong secara lulusan, lulusan SD ya kan, paling juga rumah tangga, gajiane sepira kaya kui kan. Lha akire pelarian maring pernikahan kaya kue men supaya uripe aku ana sing nanggung jawabi aku, ana sing mbiayani, kaya kui lho P1W3 120-129 ya Alhamdullilah terta wa P1W3 131 Saat ini, tujuan Rani menikah sudah terpenuhi. Analisis Verbatim P1W4 Verbatim Makna ya anggerane neng kana..apa...ndesane lanange aku kan kerjaane luwih penak tapine akune emoh kaya kue, emoh sing mana. Ya emang anggeraning neng desane lanange aku kan kerjaane perek tur wau ngetan ngulon maksude kerjaane tapi inyonge emoh diseng mana kaya kue. P1W4 7-12 Rani tetap tidak ingin tinggal bersama keluarga suami meski disana pekerjaan mudah diperoleh. Netep neng anu sih..neng Bangkok tapi inyong ora gelem. P1W4 19-20 Suami akan menetap di Bangkok bila Rani mau tinggal bersama keluarganya. ora pernah sih terta wa urung ana P1W4 23 he’em P1W4 25 iya. Lancar aja. P1W4 27 Selama menikah, Rani belum pernah mengalami konflik dengan keluarga suami. ya sih mending due anak sisan daripada menunda terta wa P1W4 32-33 Rani tidak memiliki keinginan untuk menunda kehamilan setelah resmi menikah. maksude.. berbicara kepada anaknya ya kan angger wis due anak kan tenang, ora due beban, ah kok nyong rung due anak-anak sih, kaya kue, dadinekan apa sih, angger wis due anak wis tenang maksude terta wa P1W4 35-39 Rani ingin segera memiliki anak setelah menikah agar merasa tenang karena tidak terbebani pemikiran mengenai kehadiran anak dalam pernikahannya. ya mulai dari anak udah..sebulan. P1W4 42 he’em. Berarti ya setaun ntes nikahan lah berarti. Ya ora lah, setaun luwih P1W4 44-45 he’em, wis lair umur satu bulan, njuk aku nembe KB. P1W4 47-48 Satu bulan setelah kelahiran anak, Rani memutuskan untuk menggunakan alat kontrasepsi. yo urung lah terta wa . Anake isih cilik terta wa P1W4 51 yaa.. P1W4 53 urung..urung ana rencana terta wa P1W4 55 urung ana rencana, pingine ya engko anake wis gedhe dingin terus akune maksude bebas usaha dingin. P1W4 57-59 Saat ini, Rani belum berencana memiliki anak kedua karena anak pertamanya masih kecil. Alasan lain Rani menunda kehamilan karena Rani masih ingin bekerja membantu suami. ya maksude ya melu wong lanang ngko anak egin wis gedhe umpama arep tani arep apa kan anake wis gedhe ora rewel kaya kue. P1W4 61-63 Rani berencana bekerja membantu suami mencari nafkah bila anak pertamanya sudah tidak rewel saat ditinggal bekerja. apa ya? Ora sih, perubahan apik biasa-biasa aja P1W4 68 Tidak ada perubahan dalam diri Rani maupun suaminya setelah kelahiran anak. ora sih, ora ana pengaruh Tidak adanya jadwal tertentu

d. Kategori data partisipan 1

Dokumen yang terkait

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Happiness Wanita Usia Dewasa Awal yang Menikah pada Usia Remaja Tanpa Restu Ibu

0 0 2

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Kepuasan Pernikahan pada Wanita yang Menikah Melalui Proses Ta’aruf T1 802009147 BAB IV

0 0 116

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Kepuasan Pernikahan pada Wanita yang Menikah di Usia Remaja Awal

0 22 144

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Kepuasan Pernikahan pada Wanita yang Menikah di Usia Remaja Awal T1 802009081 BAB I

0 1 13

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Kepuasan Pernikahan pada Wanita yang Menikah di Usia Remaja Awal T1 802009081 BAB II

0 0 16

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Kepuasan Pernikahan pada Wanita yang Menikah di Usia Remaja Awal T1 802009081 BAB V

0 0 4

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Kepuasan Pernikahan pada Wanita yang Menikah di Usia Remaja Awal

0 0 18

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Perbedaan Kepuasan Pernikahan pada Istri yang Menikah di Usia Remaja dan Dewasa

0 0 9

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Penyesuaian Perkawinan pada Wanita yang Menikah di Usia Remaja Awal Karena Hamil Sebelum Menikah

0 0 9

Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Penyesuaian Perkawinan pada Wanita yang Menikah di Usia Remaja Awal Karena Hamil Sebelum Menikah

0 0 2