MATRIKS TRANSISI RANTAI MARKOV PROSES MARKOV MARKOV CHAIN

Jurusan Matematika, FMIPA, Universitas Udayana Halaman 53

3.5 MATRIKS TRANSISI

Misalkan sekarang, ruang state S berhingga. S={0,1,...,d}. Matriks transisi P dengan ukuran d+1xd+1 diberikan oleh : 0 1 d P =             , 1 , , , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , 1 d d P d P d P d P P P d P P P d         Sedang matriks transisi 2 langkah diberikan oleh : P 2 x,y = ∑ ∈S z y , z P z , x P ; S={x , x 1 , x 2 , ..., x n } P 2 =                 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ z n n z 1 n z n z n 1 z 1 1 z 1 z n z 1 z x , z P z , x P x , z P z , x P x , z P z , x P x , z P z , x P x , z P z , x P x , z P z , x P x , z P z , x P x , z P z , x P x , z P z , x P n 1         = P. P Matriks transisi m langkah dalam matriks dinyatakan sebagai :                 = dd d d d d d d p p p p p p p p p p p p p p p p d d            2 1 2 22 21 20 1 12 11 10 02 01 00 2 1 P 2 1             =      m 33 32 31 30 23 22 21 20 13 12 11 10 03 02 01 00 3 2 1 P 3 2 1 m m m m m m m m m m m m m m m m p p p p p p p p p p p p p p p p Jurusan Matematika, FMIPA, Universitas Udayana Halaman 54 Perhatikan bahwa dari persamaan i PX n =y= ∑ x n x y π x, P Jika distribusi awal π merupakan vektor baris dengan dimensi d+1, yaitu : π = π 0, π 1,..., π d Maka diperoleh : π n = π P n Dengan π n = PX =0, PX =1, ... , PX =d adalah vektor baris berukuran d+1. Dari persamaan ii PX n+1 ,y = ∑ = x n x yPX Px, , memberikan : π n+1 = π n P Contoh : Diberikan rantai Markov dua state dengan matriks transisi P =       − − q 1 q p p 1 ; p+q0. Bila π 0 =1 dan π 1 =0 PXn=0=       + − − − + + q p q q p q p q n 1 π = q p p q p 1 q p q n + − − + + PXn=1=       + − − − + + q p p 1 q p 1 q p p n π = q p p q p 1 q p p n + − − − + Maka diperoleh : Jurusan Matematika, FMIPA, Universitas Udayana Halaman 55 P n 0,0 = P X n =0 = q p p q p 1 q p q n + − − + + P n 0,1 = P X n =1 = q p p q p 1 q p p n + − − − + P n 1,0 = P 1 X n =0 = q p q q p 1 q p q n + − − − + P n 1,1 = P 1 X n =1 = q p q q p 1 q p p n + − − + + Akhirnya diperoleh : P n =       − − + − − +       + q q p p q p q p 1 p q p q q p 1 n Contoh 1 : Diberikan rantai Ehrenfest dengan S={0,1,2,3} dan distribusi awal π = ¼, ¼,¼,¼ dan matriks transisi P. Maka : π 1 = π P = ¼, ¼,¼,¼                 1 3 1 3 2 3 2 3 1 1 =       12 1 12 5 12 5 12 1 π 2 = π 1 P =       12 1 12 5 12 5 12 1                 1 3 1 3 2 3 2 3 1 1 =       36 5 36 13 36 13 36 5 Jurusan Matematika, FMIPA, Universitas Udayana Halaman 56 π 2 = π 1 P = π P 2 = ¼, ¼,¼,¼                 1 3 1 3 2 3 2 3 1 1                 1 3 1 3 2 3 2 3 1 1 =       12 1 12 5 12 5 12 1                 1 3 1 3 2 3 2 3 1 1 =       36 5 36 13 36 13 36 5 Contoh 2: Diketahui rantai Markov dengan S={0,1,2} dan matriks transisi 1-langkah : 0 1 2 P =           − 1 p p 1 1 2 1 Buktikan bahwa P 4 = P 2 P 2 = P P =           − 1 p p 1 1           − 1 p p 1 1 =           − − p p 1 1 p p 1 P 4 = P 2 P 2 =           − − p p 1 1 p p 1           − − p p 1 1 p p 1 =           − − p p 1 1 p p 1 = P 2 Terbukti P 4 = P 2 P 3 = P P 2 =           − 1 p p 1 1           − − p p 1 1 p p 1 =           − 1 p p 1 1 = P Maka dapat dinyatakan bahwa :     = genap n untuk ; P ganjil n untuk P; P 2 n X 1 X 2 X 3 X 4 Jurusan Matematika, FMIPA, Universitas Udayana Halaman 57 Contoh 3. P        → → → → → → → → → → → → → → → → X X X X X atau X X X X X atau X X X X X atau X X X X X 3 1 2 1 4 3 1 2 1 4 3 1 2 1 4 3 1 2 1 4 PX 4 , X 2 P X2 T X3 =3 = P        → → → → → → → → → → → → → → → → X X X X X atau X X X X X atau X X X X X atau X X X X X 3 2 2 2 4 3 1 2 2 4 3 1 1 2 4 3 2 1 2 4 Jadi P X4 T X3 =4 = PX 4 , X 1 P X1 T X3 =3 + PX 4 , X 2 P X2 T X3 =3

3.6 SIFAT-SIFAT STATE DARI SUATU RANTAI MARKOV