íî
2.6 Kondisi Oseanografis yang Mempengaruhi Keberadaan Tuna
ïðñ ò
ó ò ôõö÷
ø ðùñ ôú
ù ñò
ù ûü÷
ò ð ÷ òù
ø ò
u t y
ò ù ñ ýüý ûüùñò÷úþð
ôü þðÿú ûòù
ð ô ò ù
t
ú ùò
ò ÿ ò
ø ò þ
úþú
s
òø ðù ð
t
ò ÿ
ò ù
ôòù ÿú ù ñ
òù ö ô
ðñ üù
dissolved oxygen
ü ò ÷ò
úýúý ðô
òù õ ú
ùò ÿ
ò û ò
t t
úýúþ ÿ
òù ü÷ôü ý
òù ñ ð ò ô
ü ò÷ò
öû õðýòø ûò ÿ
ò û ü÷
ò ð÷òù øò
u t
ÿ ü
ù ñ òù
ôð ò ÷òù
s
úþú
30C. Sebagai perairan laut tropis yang
mendapatkan curahan sinar matahari sepanjang tahun, massa air permukaan laut Indonesia memiliki suhu rata-rata tahunan 27C 28C, dengan fluktuasi relatif
kecil. Artinya, ikan tuna bisa berada di perairan laut Indonesia sepanjang tahun. Bahkan diperkirakan, perairan laut Indonesia menjadi salah satu tujuan migrasi
utama gerombolan ikan tuna, baik yang berasal dari belahan bumi selatan Samudra Hindia maupun dari belahan bumi utara Samudra Pasifik Dahuri,
2008. Jenis ikan tuna madidihang yellowfin tuna lebih menyukai hidup di sekitar
lapisan termoklin dengan kisaran suhu perairan antara 18C 31C. Umumnya, daerah ini terletak di sekitar permukaan laut sampai kedalaman 100 m. Daerah
penangkapan madidihang masih cukup baik di perairan dengan suhu sampai 14C Dahuri, 2008. Tuna mata besar Thunnus obesus merupakan jenis yang
memiliki toleransi suhu yang paling besar, yaitu berkisar antara 11-28ºC dengan kisaran suhu penangkapan antara 18-23ºC Uda, 1952 vide Supadiningsih, 2004.
Ikan tuna sirip biru selatan bisa hidup optimal di perairan laut dengan kisaran suhu 5C 20C. Ikan cakalang dapat hidup di perairan dengan kisaran suhu 16C
30C, tetapi suhu yang optimal adalah 19C 23C Dahuri, 2008. Kandungan oksigen terlarut dalam perairan laut mempengaruhi fisiologi
ikan tuna. Kisaran kandungan oksigen yang optimal bagi yellowfin tuna adalah 1,5 2,5 ppm mg per liter; untuk bigeye 0,5 1,0 ppm; untuk albakora 1,7 1,9
ppm; dan untuk cakalang 2,5 3,0 ppm Dahuri, 2008.
2.7 Penanganan Tuna
2.7.1 Penanganan tuna di atas kapal
u t
t t
s y
y frozen
sashimi t
y tu
u y
u s s
t
+ ,
w u
u s t
u s
+
t t
u s
y hose
+ +
t
-
t
,
spike t
t
+
y t
t
-
t
, .
s t
t
-
t t
t
,
u
, 1
y tu
t t
t t
,
u s
u y
t
+ ,
.
t t
t s
t y t
t
, 1
, +
s
+
u s
t
,
t t
y
+ +
t t
y t
t
, 2
+
u u
t
, 3
u t
u s
+
u t
+ ,
hose t
u s
t y t
u t
u
+
y
, 4
t y
y
+
u u
hose
, 5
u t
hose
+ -
y
, 6
y t
+
s
, 7
t t y
t
, 5
89
:;:; = =
? =
= ;
ABA CD =C
E CF =C D
y
=C D G = =
t
GE H =IJI=C
y
= E
t
JK LM
; =F
JII=C E F =
u
G =C ;
AB A CD F ;
J= C=
GE G =
= N
y
=C D
t
; IJ J
H GE
:=
w
= N
E CF
=C D O
P M
; = F
JII=C E F =
u
G = C
; A
t
A CD C=
GE G
= =
N GE
F J
G J
t
F ;D E
t
E D
= E
CF = C D
O Q
M ;
= F JII=C
G = C
; AB A CD
C= GE
G = =
N GE
I; G J=
F E F
E ;
u t
F == E
GE : = D
E =
C G ;=
C F
E E
G =
G =O F ;
t
= G ==
t
J H =
G ;C D=C ?
== ;
=F JII=C
G =C ;
ABA CD GE
:= D E =C
G ;=C R
=C
t
JCD S
T ;:J=C D
=C E CF =C D
N =
u s
:; F
E N
O G ;C D=C
I=
t
= H =
E C
; C=
EH =
C U
performance
M
t
JC= N
=
u s
: = E
I S
V M
W ;=
t
E I=
C
sy
= = X
G ;C D=C ? =
= ;
=
t
E I=C C=
G E
sy
= =
X G =
E ;I
A := D
E =C
:; H =I=C D
y
= C
D
t
; F
= :J CD I;
G ; =CO
G ;C D=C ;=
t
E I=
C
sy
== X
E C
E :;
=
t
E E
I= C
t
; F ;:J
B :;
t
J H
Y : ;
t
J H
F J
G = N
=
t
E S
T A F ;
s
; C D;
H J=
=C G
= =
N N
=
u s
G =
H =
w
=I B
u
F ;F E
C D I=
t
Y F
E C D I=
t
C
y
=O I= ;
C=
w
=I B
u u
C B JI
; =
t
E I=C E
I=C F = =
E E
I= C
E
tu
=
t
E G ==
t
; ;CD=
J N
E I;
H =C
? =
=C I;
H J= C
y
= G = =
N G =
E :=G =C
E I=
C S
Z M
T ; :J=
CD=C E
F E
;
u t
GEH =IJI=C
G ;
C D
=C ? = =
; :; H
= N
;
u t y
=C D GE
J H
= E
G = E
:= D E
=C G J:J
E I=C F
= = E
I; := D
E =C F
E E
G = G =
S [
;J= E F
E ;
u t
O R
=CD= C
F == E
= G =
y
=C D
t
;
t
E C DD= H
F ; GE I
E
t
JC S
[ ;
H =
J B
;
u t
R JD
= N
=
u s
GE :J=
C D S
\M ];
=I N
E GEH
=IJI= C
;C? J
?E =CO GE
J H
= E
t
;
u t
== G =
E
t
; =
t
Y
t
; =
t y
=C D
t
; ABA CD
=
t
=
u t
; EE F
S =
= N
N =
u s
GE I;
H J= I= C
s
== E
:; F
E NS
= =
N
y
=C D =
F E
N
t
;
t
= N
=C =
t
=
u t
; I JJ
H =
I=C ;C
y
;:=:I = C A F
;
s
; :;IJ = C
t
E G = I ;
=
t
= G =C
BE G = I
: ;
R =
H =C
G ; CD=C
:= E I
S W
;CJ
u t
_ =
G =C
[
t
=C G =
E F =F E
` =F E A C=
H U_
[ ` M U
Paab c
M ;
H = H
J E
[ ` d a
L Y
Pb \ QSQY
Paab O ;
C=C D=C= C G =C
;C D AH
= N
=C
t
JC = F ; D
= JC
B JI
sashimi t
; GE
E G =
E K
LM T
;C; E
==C ULM
T AB
;CF E
:= N
=
y
= K
u tu
:= N
=C :=IJ
IJ =C D
:= E
IO JIJ
= C
G =C R
;C E
s t
E G =I F ;F J=
E O
I A C
B =
E C=F E
:=I B
; E
=
t
A D
;C G =
C B
; G = =
t
C
y
= =
t
= =C?E
CD S
U P M
] J R
J=CK ;
C G ==
t
I= C
:= N
=C :=IJ
y
= C D ; ;
CJ N
E ;
s y
= =
t
=C
u tu
G =C
t
; N
E C G =
G = E
I A C
B = E C=F E
:=I B
; E
=
t
A D
;C
s
;
t
= :;: =
s
G = E
=
t
= =C
?E C D
S U
Q M
T ;
t
JC R
JI K
t
JC= F ;D
=
y
=CD GE
t
;E = =
G = JC
E
t
; CD
AH =
N =C
GE
t
=C D=C E
F ; ? =
= ? ;=
t
O ? ;
=
t
G = C :;
F E
N F ;
t
= F J
N J
JF =
t
E I=
C GE ;
N =
t
E I=C =IF
E =
H e O
e
f S
T ;;
E IF ==C
t
; N
= G
= =
t
= =C
?E CD GE H =IJI=C
t
; N
= G =
F ;
t
E = E I=C
G ;C D=C ; :JI=
E CF =
C D G =C
J H
u t
S
gh
ij k lmn
o n p qm
r s
r j k
tu lm
v p
w q
x q
y
q y
zt
t
t { qm
| qm
zt m
u q
} p mq
v p
w q
zu l
{ p
~ s
ij oo qm
y }
l }
w l
{v p
x z qm
z tut {
qm |
q m
} lmn l
q x
zt m
u q
} p mq
v p
w q
zu l
{ p
~ s
j
k l
t
o m o
z y
lmn
o n p qm
| p
q
z o
z qm
| lm
qm nq
{ q
} l m
o v
q
w q
p qm
t
o w
o x
p z
qm |
lmqm q
p {
| p m
p m ~
k l m
o v
q
qm |
p
q z
o z
qm v
l q {
q x
| lm qm
v o
v o mqm
v p
v p
z }
o
q p
| q
{ p
z l
q
q
v q
} q
p l
zt { ~
k { t
v l
s
| p
q
z o
z qm
| lm
qm n l
q
t
nl
{ } q
t
| qm
s
q m
p
t
l {
s
l {
t
q v
o x
o
o v
q
t
p z
qm |
p
l {
t
q x
qm z
q m
} q
z v
p }
q
~
j
k l } tut
m qm
v p
{ p
s
r j k
tu lm
v p
w q
x q
y
q y
z l
} o m
| o
{ q
m }
u t
o
zt m
u q
} p mq
v p
w q
zu l
{ p
q
t
t
lm
} q
v p
x q
| q
v p
{ p
~ s
ij oo qm
y }
lm |
q
q
t
z qm
p z
qm
y
q m w
l {v
p x
| q
{ p
v p
{ p
v
l {
t
q w
l w
q
s
| q
{ p
zt m
u q
} p
mq v
p w
q zu
l {
p
q
t
t
l m
~ s
j
k l
t
o m o
z y
v p
{ p
p
z qm
| p
t
t
t m
v ln q
{ q
} qm
o q
| q
{ p
q {
q x
l zt
{ z
l z
l
q
q ~
k l } tut
m qm
| p
q
z o
z qm
v ln
q {
q n l
q
t
n l
{} q
t
| qm
v q
m p
t
l {
v l
x p
m q
t
p |
q z
} lm
y
l w
q w z
qm
l mn l
} q
{ qm
q
| q
t
q x
q
w l
{ p
z o
u m
y
q |
lm qm
v o
x o
o
v q
t
p z
qm }
q z
v p
} q
~
j
t {
t
q v
p }
u tu
s
grading
j s
r j k
tu lm
v p
w q
x q
y
q y
z l
} o m
| o
{ qm
}
u t
o ~
s ij
oo qm y
} lm
| q
q
t
z q
m }
u tu
y
qm
s
l v
o q p
| l
m qm
y
q m
t
l
q x
| p
t
lm u
o z
qm ~
s
j k l
t
o m o
z y
v t
{
t
q v
p |
p
q z
o z
qm
t
l {
x q
| q
}
u tu
s
grading
j ~
l
q }
q v t
{
t
q v
p p
z qm
| p
t
qmq m
p v
l nq {
q nl
q
t
nl
{} q
t
| qm
w l
{v p
x
s
l {
t
q v
o x
o
o v
q
t
p z
qm |
p
l {
t
q x
qm z
qm }
q z
v p
} q
~
j k lmn
o n p qm
i s
r j k
tu lm
v p
w q
x q
y
q y
ztu t{ qm
| qm
zt m
u q
} p mq
v p
w q
zu l
{ p
~ s
ij oo qm
y }
l }
w l
{v p
x z qm
z tut {
qm |
q m
} lmn l
q x
zt m
u q
} p mq
v p
w q
zu l
{ p
~ s
j
k l
t
o m o
z y
l
mn o n
p qm |
p
q z
o z
qm |
lm q m
nq {
q }
l m o
v q
q |
q w
q p
qm
t
o w
o x
p z
q m
| l
mqm q
p {
| p
m p
m ~
k lm o
v q
q
m |
p
q z
o z
qm v
l q
{ q
x |
lm qm v
o v
o mqm v
p v
p z
} o
q
p |
q {
p z
l
q
q
s
q }
q p
l zt{~
k {t
v l
s
| p
q
z o
z qm
| l
m
qm nl
q
t
nl
{{ } q
t
| qm
v q m
p
t
l {
v l
{
t
q v
o x
o
o v
q
t
p z
q m
| p
l
{
t
q x
qm z
qm }
q z
v p
} q
~
y
u t
¡
t
¢
t
£
¤
¥¦
¢
t
t t
y
y
t
§
t
s
¢
t
£
¨
t
¦
t
s
tu
¢
s
tu
t
y
t
§
§
£
§
©
t
ª
t
¡
© ¢
t
¡ ©
t
s
t
¢
t
§ «
¡ «
¬ £
y
¢
t
u t
¢ ¢
y
¢
y
st
£
¤
¥¦
©
¦
y
¢
t
st
£
¨
t
¦
¢
§
t
u w
u
¢
§
¢
¢
§
¢
t
u
s
t
¢
¢
t
¢
t
§ «
¡ «
¬ £
®
¢
swabbing
§
§
¢
y
¢
t
y
£
¤
¥¦
©
£
¨
t
¦
¢
u s
¢
§
©
¢
¢
t
¢
y
£
¢
§
§
¢ §
¢
£
s
§§
©
¢
t
¡ ©
t
¡
t
£
¯
¢
¢ § §
y
¡
°
§
§
§£
¤
¥¦
§
¢
°
§
t
¢
t
s
¢
y
¢
t
t
§ §£
¨
t
¦
t
§ §
u
§
w
¢
s
¢ §
§
§
s
± ² ³
´
ª « ®
µ ®
ª ¤
´´ ¡
Pengemasan ikan segar melalui sarana angkutan udara
£
¶·
¸¹º » ¼½¾
¼ ¿
ÀÁ À½ Â
¸º Ã
À Ä
À½ Å
¼ ¿ ÀÁ À½
à Ä À½
Å ¼
¿ ÀÁ
À½ Æ ½
ÇÆ Å
tu
½À Á ¼ ¾
À È
sashimi
Á ¼
su
À É
Ê ¼½¾À
½ Ë Ì
Í ¹¸
Î ÏÐÑÐ
Î Ò
¹¹ ÓÔ
Pengemasan ikan segar melalui sarana angkutan udara
Õ ÂÒ
º Ö ¼
Å ½
É Å
× ¼½ ¾ ¼
¿ À
s
À½ » È
Ø ÊÆ
Å À
ÅÄ É È
ÊÉ Å
¼ ¿ À
s s
¼Á Æ À
É Ê ¼½ ¾
À½ Ë Ì
Í ¹¸
Î ÏÐÑ Ð
Î Ò
¹¹ ÓÔ
Pengemasan ikan segar melalui sarana angkutan udara.
¸¸º Ë
y
ÀÈ À
t
× ¼ ½À½
Ê ÀÀ½
Ù À Ú À
¿ Á
É
st
¼ ¿
× ¼½À ½
Ê ÀÀ ½ Ê À
½ × ¼
¿ Û¼È É À½
ÅØ Ê ¼
ÊÉ Ú À Å
Æ Å
À ½
Ê ¼½ ¾ À½
Á ¼ÛÀ
É Å
¿ Æ ½¾ Å
É ½
Õ Ë
¼
t
É À
× × È
Ø ÊÆ
Å
t
Æ ½À Á ¼ ¾
ÀÈ Æ ½
Ç Æ Å
sashimi y
À ½ ¾ À
Å À½
ÊÉ× ÀÁ À È Å
À ½ ÊÉ
Û¼ È
É
t
À½ Ê À
Ê ¼½ ¾
À½ Û¼½ ÀÈ
Ê À½ ¿ÆÊ À
Ä ÊÉ
ÛÀÜÀ Ô
¿ ¼½¾¾ Æ ½ À
Å À
½ Û À
Ä À
Á À
y
À ½¾ ÊÉ × ¼
È
sy
À È À
t
Å À½
Ê É Á ¼ È
t
À É
Å ¼
t
¼ ÈÀ½ ¾À½
Á ¼ Å
Æ ÈÀ
½ ¾ Î
Å Æ
È À½ ¾
½
y
À Á
¼ÛÀ ¾À É
Û¼ È É
Å ÆÇ
Ý Þ ¼
½ É
s
× È Ø
ÊÆ ÅÔ
Û¼È À
t
Û¼È
s
É Ä
× È Ø
ÊÆ ÅÔ
Û É
ÚÀ À
Ê À
ÛÀ Ä
À½
t
À ¿
ÛÀ Ä
À½ ÚÀ
É ½ ÊÉ Û¼ È
É Å
¼
t
¼ÈÀ ½
¾À ½
ÛÀ Ä
À½
t
¼ È Á ¼ Û
ÆÇ Ô
½À ¿
À Ê À½
ÀÚÀ ¿
À
t
Æ ½ É
t
× ¼½¾ Ø
ÚÀ Ä
À½ Á ¼
Ü À ÈÀ Ú ¼
½¾ Å
À ×
Ô Ç
À ½
¾¾ ÀÚ
Ô Û
Æ ÚÀ½ Ô
Ç À
Ä Æ ½
× È Ø
ÊÆ Å
Á É
Ô Ê À½
Ç À Ä
Æ ½ Å
À Ê ÀÚ
Æ ÀÈ
s
À Õ
ÖÀÛ¼Ú Ò
Ë
y
À ÈÀ
t
¿
u tu
Ê À ½
Å ¼À
¿ À½À½ ×
À½ ¾ À½
Æ ½ Ç Æ
Å
t
Æ ½À Á
¼¾ÀÈ
sashimi
Jenis Uji Satuan
Persyaratan
ß à áâã
ä å æ ç èé ê ë ì
í å ã ì
ä î ß ï
ð à ñë
å ë
ñ ä ç
ò ó à
ôè ñ
ä âä å ñë ì
â æ õ ä
1. ALT 2. Escherichia coli
3. Salmonella 4. Vibrio cholera
kolonig APMg
APMg APMg
maksimal 5,0 x 10
5
maksimal 2 negatif
negative 3 Cemaran kimia
1. Raksa Hg 2. Timbal Pb
3. Histamin 4. Kadmium Cd
mgkg mgkg
mgkg mgkg
maksimal 1 maksimal 0,4
maksimal 100 maksimal 0,5
4 Fisika 1. Suhu pusat
C maksimal 4,4
5 Parasit Ekor
Catatan Bila diperlukan Sumber: BSN, 2006
a
ö÷
ø ùúûü
u t
ý þ ÿþú
t
þúÿ þü þ þ
úþ ý
ù þ û
t
ù ú
ùúþú þúþú
ÿþú ùú
þ þ ú
ûú û
þ þú
þ û
t
ûúþ ù
þü
t
ùüÿ ü
ÿþü ùúùü
þþú ùú
þ þ
y
þ ú
þ úþ þ
ùü þ
t
ùú ù
ûúÿûüþ ú
u tu
ÿþ ú
st
þ ú ûûþú
ùúÿþ þ
t
þú þ
þú þ
û
y
þ ú ù
þ
s
ÿþü ú
þ úþ
þ ùü
þ
t
ùú ù
t
ûúû þ
þú þ
û
y
þú ÿ
t
ùü þ
ÿ ûú
t
ùú þ
þú ÿ
û ùþü þ
ü þú
ù ÿþú
û
st
þ ú
ûú û
ù ú
ù
t
þ û
u t
ûú
y
þ ùúþú
þúþú ÿ þ
û þú
s
ùþ ü þ
ù þ
t
ù üþ
t
ÿþú þ
ú
t
ùü ÿùú
þ ú
û û
ü ÿû
ûú û
þ þ
ú þ
û ù
þ ü ÿþ ú
þ
t
þ
u
ù üùúÿþ
ûú û
þ þ
ú þ
u
ù û
ý þ
þ ú
þ û
ÿ ÿùú
t
þ ÿþú
ÿ ù ü
ÿù ûú
u
ùûÿþ þ ú
ÿþ þ
ù úù û
ûü þú
traceability
ÿþú ÿ
ùü
t
þ þú
þú
s
þ þ
t
þ þ
þú ü
ÿû þ
ü ùú
y
þú þú
ùú þ
þ
y
þ ù
ûúÿ ûü
þú
u tu
ÿþ ú
ú þ úþ
þ ùü
þ
t
ù ú
ûûþú ùúÿþ
þ
t
þú þú
y
þú ù ü
t
þú þ
ù þþ
ÿþú ùü
u t
ùü
t
þ ùüùÿû
ú þ úþ
þ ùü
þ
t
ù ú
ù
t
ûúû þ
þ þ
þ ú
y
þ ú
ÿ
t
ùü þ
þ ÿþ þ
ùþÿþþú
u t
û þú
ÿ þú
ú ÿùú
þ ú
þüþ ù
ûþú ù
þ þ ÿ þú
ù ü
u t
ùú
y
þú þú
ÿ þ
û þú
ù þ ü þ
ù þ
t
ù ü þ
t
ÿþú þ
ú
t
ùü ù
ú þ
t
ÿþ ùú
y
ù þ
þú ù
ú ù þü þú
þÿþ
t
þ þ
ùü û
ú
y
þ ÿùú
þú û
û û þ
t
ü ÿû
ùúû þú
ùú þ
þ
y
þ ú
þ úþ þ
ùü þ
t
ù ú
ÿ þú ù
u
úÿûüþú
u tu
ûûþú ù
ú þú
þú þ
üþú ÿþ üþ
y
þ ú ùúù
ù ÿ
t
û û
þú ÿþ
ú ù
þ
s
ÿ þü ú
þ úþ
þ ù
ü þ
t
ùú ù
t
ûúû þ
ú ÿ
û ÿùú
þú þ
t
þ
t
ùú ûúþ
þú þ
ü ùü
ÿ ú
ú
y
þ ú ùú
þ ü ù þüþ
ù þ
t
ù ü þ
t
ÿ þ ú
þú
t
ù ü
ûú û
ù ùü
t
þ þú
þú û
û û þ
t
ü ÿû
+,
t
,-
loin
. 01
- 2 3
, 4
,
y
, 5
60 -
1 ,
3 -
, 2
3 ,
61 73
8 ,
t
09 -
: .
; +=+, -
5 -
, 8
,
t
6 , -
- 1
+ 6
loin
2 2
+, 3
- 9
, - +
6 +
7 , -
y
, - 9
3
t
- 1
+ 6
, - ,-
,
s
, 7
3 60
- 1
, 3
- ,
2 3
, 61
7 3 8
,
t
9 -
: .
?
t
+ - =+
6 5
8 +,
t
, - 03
- 3
, 6
+ 6
,- -
9 , -
A , 7
, ,
4 3 6
, - -
=, 3
8 ,
t
, 93
, - 2
A ,
7 ,
+=+ 7:
7 2
s
8 +
1 , -
loin
3 ,
6 +
6 , -
2 A,
7 ,
t
8 ,
t
B A
7 ,
t
, -
saniter
, -
t t
, 8
8 7
t
, 4
, - 6
, - 2
+ 4
+ 8
+ 2
,
t
87 0 +
6 C
DE B
D :
F +,-
9 , -
6 +
3
t
, - 8
7 ,
8 3 , -
. 01
- 2 3
, 4
,
y
, 5
60 -
1 ,
3 -
, 2 3
, 61
7 3 8
,
t
0 9 -
B
t
7 ,
8 ,
t t
+ , - 9
B ,
93 -
9 4 3
t
, , -
6 +
3
t
: .
; +=+, -
5 -
, 8
,
t
6 , -
loin y
,- 9
7 ,
8 3 , -
,
s
, 73
t
+ , - 9
B ,
93 -
9 4 3
t
, , -
6 +
3
t
2 7
t
,
t
7 4
3 -
, 7
, 7 3
60 -
1 ,
3 -
, 2
3 ,
6
t
7 3 8
,
t
9 -
: .
?
t
+ - =+
6 5
t
+ ,- 9
B ,
93 -
9 4 3
t
, , -
6 +
3
t y
,- 9
, , 8
,,
loin
3 +, -
9 4 3
- 99
, 7
s
3 4:
+, - 9
, - 6
+ 3
t
, - 8
7 ,
8 3 ,-
3 ,
6 +
6 ,-
2 A,
7 ,
A 8
,
t
B A
7 ,
t
, -
s
,- 3
t
7 2
7
t
,
t t
, 8
8 7
t
, 4
, -
6 , -
2 +
4 +
8 +
2 ,
t
87 0 +
6 :
G H
7
t
, 2
3
u tu
. 01
- 2 3
, 4
,
y
, 5
60 -
1 ,
3 -
, 2 3
, 61
7 3 8
,
t
09 -
.
. ;
+=+, - 5
- ,
8 ,
t
6 , -
loin
- 9
, -
u tu
2 2
+, 3
2 8
s
3 I
36 ,
2 3: .
?
t
+ - =+
6 5
2 7
t
, 2
3
u tu
3 ,
6 +
6 ,-
- 9
, - -
9 8 066
, - 870
+ 6
2 2
+, 3
2 8 2
3 I
3 6 ,
2 3
B 2
A , 7
, 4
,
t
3 E4
,
t
3 B
A 8
,
t
B A
7 ,
t
, - 2
,- 3
t
7 -
9 , -
2 +
4 +
8 +
2 ,
t
870 +
6 :
J + -
9 6
+ 2
, - .
wrapping
. 01
- 2 3
, 4
,
y
, 5
8 +
- 96
+ 2
,- 6
+ 7
, - 9
s
8 +
7 -
, , -
60 -
1 ,
3 -
, 2 3
, 61
7 3 8
,
t
09 -
.
. ;
+=+, - 5
- ,
8 ,
t
6 , -
loin
, , 6
,
s
, -
y
, - 9
2 8
+ 7
-, , -
t
74 3 -
, 7
, 73
60 -
1 ,
3 -
, 2
3 ,
61 7 3
8 ,
t
09 -
: .
?
t
+ - =+
6 5
loin y
, - 9
2 +,
4 7
, 8 3
2 ,-
=
u t
-
y
, 3
6 ,
s
,, 8
,
st
3 6
vacum
,-
t
3 ,
6
vacum
2 A,
7 ,
3 -
3 K
3 +,
- 9
, -
A 8
,
t
B A
7 ,
t
, - 2
, - 3
t
7 2
7
t
,
t t
, 8
8 7
t
, 4
, - 6
,- 2
+ 4
+ 8
+ 2
,
t
87 0 +
6 :
LM
NO P QRST UVR
WV R
X Y
O P
Z[ QR
\ S
UV ]
V
y
V _
Q T
u
R ` ab
VR T
u t
ac _
Q _ ab
VR W VR
UQ b
V
t
` V
R _ Z
R [
V T
SRV \
S UV
_ [ Q
b S
d V
t
Z WQR
e X
f O
g a h a
VR T QR
` V
d V
t
_ VR
UQ b
V
t loin y
V RW
\ Q
su
VS `
QRW VR a
_ ab VR
y
VRW
t
Q i
V ]
` S
t
QR [a
_ VR
` VR
UQUV
s
` V
b S
_ Z R
[ V
T S RV
\ S
UV _ [
Q b
S d V
t
Z W
QR e
X j
O P Q
t
a R
h a _
loin
` S
t
S T
UV R
W
s
V
tu
d Q b
\ V
tu
` Q R
WVR T QRWW
a R
V _
VR
t
S T
UV R
WVR
y
VRW \
a` V
] `
S _
V i
S U b
V \
S `
QRWVR k Q
d V
t
c kQ
b T
V
t
` VR
\ V
RS
t
Q b
\ Q
b
t
V
t
Q
t
V d
T Q T d Q
b
t
V ]
VR _
VR \ a]a
d a
\ V
t
d bZ`a
_ e
lO P QR
WQ d
V _
V R
X Y
O P
Z[ QR
\ S
UV ]
V
y
V _ Z
R [
V T S RV
\ S
UV _ [
Q b
S d V
t
Z WQ
R `
VR _
Q \
V i
V ]
VR i
V U Q
i e
X f
O g a
h a VR
T Q
i S R
`a R
W S
d b
Z`a _
` V
b S
_ Z R
[ V
T SRV
\ S
` VR
_ Q
b a
\ V
_ V
R \
Q i
V T
V
t
b VR
\ d
Zb
t
V \
S `
V R
d QR
y
S T d
VRVR \
Q b
t
V \
Q \
a VS
` QRW VR
i V
UQ i
e X
j O
P Q
t
a R
h a _
loin y
VRW
t
Q i
V ]
` S
i Q
d V \ _
V R
` V
b S
d VR
d Q T
UQ _ ac
_ Q
T a`
SVR `
S _
Q T V
s
` QRWVR
d i
V
st
S _
` VR
` ST V
\ a
__ V
R `
V i
V T
T V
st
Q b
_ V
b
t
Z R
\ Qk V
b V
kQ d V
t
c k Q
b T
V
t
` VR
s
VRS
t
Q b
e g
VUQ i
j m
y
V b
V
t
T
u tu
` V
R _
QV T VRVR
d VRWVR
a R
[ a _
t
a RV
loin
\ Q
WV b
Jenis Uji Satuan
Persyaratan
n o pqr
s
s t u vr w x
y z n {
| o }
u r
u }
y~
o q
} y
t y
r }
u x
t s y
1. ALT 2. Escherichia coli
3. Salmonella 4. Vibrio cholera
kolonig APMg
APMg APMg
maksimal 5,0 x 10
5
maksimal 3 negatif
negatif 3 Cemaran kimia
1. Raksa Hg 2. Timbal Pb
3. Kadmium Cd mgkg
mgkg mgkg
maksimal 1,0 maksimal 0,4
maksimal 0,1
4 Fisika 1. Suhu pusat
C maksimal 4,4
5 Parasit Ekor
Catatan bila diperlukan Sumber: BSN, 2009
2.7.2 Penanganan tuna di pelabuhan perikanan
Penanganan tuna di Pelabuhan Perikanan PP dilakukan secara hati-hati, untuk menjaga tuna masih tetap dalam kualitas yang baik. Kapal tuna dengan
produk frozen yang ditujukan untuk bahan sashimi, biasanya akan membongkar
t
transhipment
y
t
t
s
t
t
u
w
t
fresh tuna
s
y
t
t
¡
t
s
t
s t
t
t
t
s
¢
u t
£
¤
¥¦ ¦§
s
t
fresh tuna
¨ ©
unloading
t
crane
t
t
t
¡
ª
t
u
s
y
y
y
tu
u
y
t
t
t
¥
transhit sheed
t
t
s
t
transhit sheed
¡
t
s
u su
s y
tu
tu t
t
st
t
t
t
«
t
t
t
y
t
t
t
¬
transhit sheed
s
t
s
grading
Grading
y
t
y
st
t
s
fresh tuna
y
t
t
s fresh
tuna
u s
t
t
u
®
t
y
t
s
t
u t
u t
ª
u t
y
t
t
¯
ª
t
t
t
t
t
t
u
s
styrofoam
t
u
t
s
y
t
°°
±²³´µ¶ ·
´ ¸ ±¹
µ ¶ ºµ
· ºµ» ¼µ¶
½¾º
st
²·¿ À º
tu
³ ¼·¸ ³ ¹Á²¸ ²
 º
t
º
u
à ¹
·¼Á
t
´µ º
¸ ¹ ¶ºÁ¿
Ä ²
± º¾º
Å ³ ¼·¸
· ºÁ
t
¼ µ
º
t
º
u styrofoam
±² Å
º¸ ´ ··
ºµ ³ ¹
³ ¹Áº ½ º
½¼ »
¼µ¶
dry ice y
ºµ ¶
³ ¹Á¶ ´µ º
´µ
t
´ · Å
¹ µ ƺ
¶º
t
²µ¶ · º
t
·¹
s
¹ ¶º Á
ºµ ²·
ºµ ¿ À ¹¾
ºµ Æ
u t
µ
y
º ³ ¼·¸
· º Á
t
¼ µ
º
t
º
u styrofoam
±²
tu t
´ ½ ±¹
µ¶ º
µ Å
¹µ¶¶ ´µº ·ºµ
lack ban
± º µ
½Á¼± ´ ·
¸ ² º ½
´µ»´ · ±²¹·¸ ½¼Á
¿ Ç ·¸
½¼Á Å
¹ µ ¶¶
´µº·ºµ Á
´ºµ ¶ ³
º¶ º ¸ ²
±² ±
º¾º Å
½¹¸ º
w
º
t t
¹Á ³ºµ ¶
±¹ µ
¶º µ
³ ²º
y
º ¸ ¹·²
t
º Á Ã
ÈÉ
y
¹µ ½¹
Á ·
¶
t
´µº ¿
2.8 Tujuan Pemasaran Tuna
Ê ¹
¾ ¼ Å
½¼· ² ·
º µ
t
´µº Å
¹ Å
² ¾² ·² µ ²
¾º ² ¹·¼
µ ¼ Å
²
s y
ºµ ¶
t
² µ¶¶²
± ºµ
t
² µ¶·º
t
½¹Á Å
² µ» ºº
µµ
y
º
t
¹Á
u s
Å ¹µ ²µ¶·
º
t
±º Á²
w
º · »
u
·¹
w
º · » ´ ¿
Ë ¹
µ ² µ ¶·
º
t
ºµ ½ ¹Á
Å ²µ»ººµ
Ì
demand
Í ²µ ²
t
¹Á
u t
º Å
º ±²¸ ¹
³º³ · ºµ
¼¾ ¹ Î
·¹ ¶¹
Å º Á
º µ Å
º
sy
º Á º ·
º
t
Ï ¹½
º µ¶
Å ¹µ
y
º µ»
º ½
sushi
± ºµ
sashimi
¸ ¹Æº·
± º ¸
º
w
º Á
¸ º
t
¹ Áº ·
Î ²Á
² µ ²
Ì Ä
º Î
´ Á ²Ð
à ÉÉ
Ñ Í
¿ Ê
u
º¾ ²
t
º
s
² · º
µ
t
´µº º ·
ºµ » ¹ Á·
º²
t
± ¹ µ ¶
ºµ Î
º Á ¶º ¿
Ò º
Á¶ º
²· ºµ
»´µ º ½
º ¾ ² µ ¶
» ²
µ¶¶² º ±
º ¾º Î
· ´º ¾ ²
t
º
s fresh tuna
Ì ·
´º¾ ²
t
º
s
Ó Í
´µ»´ · ³º
Î ºµ
sashimi
¿ Ê
´º ¾ ²
t
º
s
±² ³º
w
º Î
µ
y
º º ±
º ¾ º
Î
fresh tuna
Ì ·
´º¾ ²
t
º
s
Ô
+
untuk tujuan pasar Amerika dan Uni Eropa. Kualitas B dan C masuk ke industri pengolahan tuna beku untuk dibuat loin, saku, chunk dan sejenisnya.
Harga jual ekspor produk fresh tuna berkisar antara 800-1.500 yen per kg, tergantung dari grade tuna yang diekspor. Kegitan ekspor ikan tuna ini, akan
dikenakan biaya untuk pengangkutan dengan pesawat terbang, yaitu sekitar 250 yen per kg ikan tuna Nurani, 2010.
Perkembangan harga tuna domestik harga asal dan harga ekspor harga di pasar tujuan menunjukkan perbedaan yang menyolok, apabila harga domestik
mengalami kenaikan maka ada kecenderungan eksportir untuk menjual tuna di pasar luar negeri, walaupun terdapat perbedaan jenis dan ukuran yang dikonsumsi
domestik dengan yang diekspor. Perubahan harga di pasar tujuan harga ekspor memiliki kaitan yang erat dengan perubahan yang terjadi di pasar lokal. Hal
tersebut tergambar dengan signifikannya perubahan harga di pasar tujuan dengan yang terjadi di pasar lokal Sitorus, 2004.
ÕÖ
×Ø ÙÚÛ
Ü Ý ØÞ ß
Ø à áØâ
t
ã âØ ä
à å Þæç
à â
è à é
Ø
w
Ø ×
à êãÞ
t
Ø ë
ã â ìííî
ïìííð
No Tahun
Harga Ikan Tuna per kg rupiah
ñ ò ó ó
ñ ô õö ó ÷
ò ò ó ó
ò ÷ õø ò ù
ù ò ó ó
ù ô õó ö ó
ø ò ó ó ø
ñ ø
õò ñ ñ
ö ò ó ó ö
ú õ ô ó ö
÷ ò ó ó
÷ ñ ñ õ
ó ø ø
ô ò ó ó
ô ñ ò õñ ñ
ú û
ò ó ó û
ñ û õ ó ö ñ
ü
u
ýþ ÿ ÿ
ý ÿ ÿ
ÿ
u
ÿ ò
ó ó û
2.9 Kelestarian Sumberdaya Ikan