K S
M D
L D
K A
+
G
+ +
S
, -
..0 1 23 45.
3 1 0 67
.51 8 9
. 7 : -
1 ;6 51
8646 5.7 :
. 7=67 6 .3. 7
?
6 7 9
. 1
8. 7 A
1 - 1
B 1 23
4 5.
3 1 46
5 8 .
1 4
=6 . 7 ::
.5. 7 8
B -6
64 1
8 -
. . . 8
2 74 . 7
31 ?
6 01 74.
31 3 C. ;6
5- 1 3 8
23 1 2 742 8
0 6 ;6
51 8
. 7 4
. 7:: . =
.7 86 3 1 0 =
2. 7 46
58 .1
4 A
1 -
1 B
=6 . 7 ::
.5. 7 8
B -6
64 1
8 9
. 7 : -
13 . 1
8 .7
?
0 679 .
1 8. 7
D .31
- 13
8 231
86 -
..0 1 23
4 5.
3 1 0 67
.51 8 9
.7 : -
1 ;6 51
8646 5.7 :
. 7=67 6
.3 .7 ?
6 7:
.0 .41 A
1 - 1
B 1 23
4 5.31
46 5 8
.1 4 =6
. 7 :: .5. 7
8 B
-6 6
41 8 -
..0 . 8
2 74 . 7
31 ?
E 6
5 - 1 3
8 231
2 74 2 8
0 6 ;6
51 8
. 7 4
. 7:: . =
.7 86 3 1
0 = 2 . 7
4 6 58
.1 4 A
1 - 1
B =6
. 7 :: .5. 7
8 B
-6 6
41 8 9
. 7 : -
13 . 1
8 .7
? F
67: 20 =
2. 7 G
. 4.
M 
67: .5
. D8. 7 31 3 C.
2 74 2 8
0 67:: .
1 1 7
H B
5 0 .
3 1 6
7: 2
0 = 2 8
. 7 -
. 4 .I
0 67: .7
. 13 . -
.7 0 6
0 ; 2. 4
86 3 10
= 2. 7
0 67:6 7
. 1 =
5 B
H 6 3 1
J =
5 B
H 6 31
- .
.0 .8
2 74.7 3 1
?
M 
6 7:
20 =
2 8 .
7 1 7
H B
5 0 .31
- . 4
.I 0 67:
. 7 .13 .
- . 7
6 ;
2.4 86
31 0 = 2 .7
0 67:67 .1
= 5
B H6
3 1 J =
5 B
H6 3 1
- .
.0 . 8
2 74 . 7
31 ?
M
K +
6 7
2 72 8 3 .42
86 B
= B
8 31 3 C.
2 74 2 8
0 6 =
56 3
674 .31
8 .
7 D
.3 1 -
13 8
23 1 . 7
. 13 13
8 .3 23 I
M
K +
L6 B
0 = B
8 9
. 7 :
- 1 42 7
2 8 0 6
= 56
3 674
.3 1 8
. 7 D
. 3 1
- 13
8 23 1
. 7 .
13 13 8
. 3 23
K
MNO P Q P
R
S
OR Q P S
T O
T
M
UV M
W
D
O T X
UY M
Z[
L
MP Z
R O R N
D
M TS
Z O
\ T
O
K
MNO P
Q P R
A
W US P
T O
] P
S Q
G
Z
S
O T_
P `
ab c
de fg hija bb
k a
c d
` d h
a b
c d j
ae l `
ab c
de fg hija bb
k a
c d
` d h
a b
c d j
ae l
m d jng h
n c j
a fb gdb o
dp g aq f
` ab
gdg rd p f c
ab pd
e h
nbl
P
MR Q
\ s
l t
dgrdp f c
de dg h aqab
h a `a
e fe
u a
i bq ic
rdpqab k
a q d pc
a f q
g aqdpf k
a b v
rd j i g
`fci ae afl
w l
t dbapf c
c de
f g
hij ab
g db v
d ba f
a ha k
a b v
`fa x
a p c
abl y
l t
dgrdp fc ab
en aj
jaq f z
abl {
l t
db x
d j ae
c ab
c a fqab
g a q dpf
k a b
v qd ja
z `fra
z ae
` db
v ab
g aqdpf h
a `a h
dpqdg i ab
e d j ab
x i
q b k
a l
| l
t db i
q ih `
db v
ab e a j
ag h
db i q
ih `
ab rdp`
na s
l }
dpq ab k
a qdp c
a f q
g aqdpf h
ne q fb v
k a
b v
rd ji g
`fci ae afl
w l
t d
g h
dp z
aq f c a
b v
i p i
gdb k
ag ha f c a
b c
d e
fg hij ab
` apf
g aqdp f `
ab c
afqab gaq d
p f qdpe d
r i q
` db
v a
b g aqdpf
h dp
q dg i ab
e djab x
i qb
k al
y l
t d
b x
a u
ar e ajag
` ab
rdp` nal
s |
g db f q
2. P
M Z
Q M ~
P R
2 2
 
~ M
R O Q
K
MNO P Q P
R
S
OR Q P S
T O
T
M
UV M
W
D
O T X
UY M
Z[
L
MP Z
R O R N
D
M TS
Z O
\ T
O
K
MNO P
Q P R
A
W US P
T O
] P
S Q
G
Z
S
O T_
P
P
M R
V P
 W
P R
| l
t d j
a cic ab
h d
g r ic a
ab `
d b
v ab
ea ja g
h d
g r ic a
` ab
rd p `
na i
bq ic gdg ijaf
h d
g rdja x
ap a bl
 l
t dg d
p fc e a
{ l
t db
x a
u a
r ea ja
g `
ab rd
p ` nal
| l
t dg
h dp
z aq fc
ab v
i p i
gdb k
a g
ha fc ab
q i x
i ab
h d
g rdja x
ap a b
 s
g db f q
K
   
S
   
 
M
 
D
  
 
L
 
   
D
 
 
 
K
 
  
A
  
 
 
 
G
 
S
 
 
  ¡ ¡ ¢
 ¡ £¤
 ¡  
¥ ¡ ¥ ¦ §
¨ §
© 
ª 
« ¥   
¬  ® 
¥ «
£ ¦ 
®   ª
  ¤ 
   ¯
¥ 
§ ¡¬
 
¬ ¤ 
ª   ¤
  
¤ 
 
§ °
§ ©
« ¥  
¬ 
I
  
±« £  
  ¡ ¬ « ¦ 
¡ ¥ 
  ¡ ¡ ¢ 
M
   ²
 
©«  ¬  ¡ ¡ ¢ 
« « £¯ 
 «  ¤ 
« 
¬  «
 ¬ 
 ª
  ¤ ¬
 «¥ ¦ 
 ¦ «
¦  ª ³
 ¬ §
©«  ¬  ¡ ¡ ¢ 
« « £¯ «
 ¬ 
 
ª   ¤
¬    
¥  ¬
  ¦ 
« «
³  ¦
ª   ¤
«  ¦ «
 ¡  ¤
´ « 
¡   ¤ ¬  
  ¬
¥ ³µ
¡  
® £ ¬
  ¦ 
« 
  ¬
 ¡  §
M
   ²
 
© ¤ 
« 
¬  « 
¬  
ª 
¤ ¬
 ª 
¤ 
 ¥ 
  ¦ 
ª ³
 ¬ §
© ¤ 
« 
¬  ¶ «
ª «
  ¶
«« ¥ ¬  
¶ «
³  ¦
  ¥ ® ¦ 
¡ 
  
¤  
§ °·
«  ¬
M
 
 
¸ 
¬ 
ª 
  ¥ 
 
¡  ¡¢ 
¬    
¬  ¤ 
¥« 
 « 
¡  ¡¢ 
¬  
 
¥ « ¬ 
 ª
  ¤ ¬ ¦ 
  ¡
 « ¥ 
   ¡  
¬  « 
« 
¯    ¤
¡  ¡¢ 
« £¦ 
£  
¬  ª
 «  ¤
 
«  ¬  
 ¬  
¡  £ ¬§
M
 
 
© ®
 ¢ £
¥  ¬
 ª
© 
ª 
 
¹ 
 ¬ 
µ   
¡  © 
¡ ¦
M
 
º 
© «
£  
   ¡
³ ¦
¡ ¬  
  ¡ 
¡ ¡ £
¥  
¡  
  « 
«  ¬ 
¡ ¡ ¢  
¬  
« «   
¶ « ¤ 
¦ ¡  ¡
¶  
« ® ¦  ¡ 
¥  ³µ
¡  ´
¥  ³ µ
¡ 
M
 
º 
©  ¡  
¡     
¡  ¡
ª 
¤  £
   
³ ¦
  ¤
    ¤
¬« 
¡ £ ¤
  
¬  
« «   
¶ « ¤ 
¦ ¡  ¡
¶  
« ® ¦  ¡ 
K
»¼½ ¾ ¿ ¾
À
S
½À ¿ ¾ Á
 ½
Â
M
ÃÄ »
Å
D
½ Â Æ
ÃÇ »
ÈÉ
L
»¾ È
À ½ À ¼
D
» ÂÁ
È ½
Ê Â
½
K
»¼½ ¾
¿ ¾ À
A
Å ÃÁ ¾
 ½
Ë ¾
Á ¿
Ì
G
Ì ÈÌ
S
½ ÂÍ
¾ Î
ÏÐÑÒ Î ÑÓ Ô
Õ Î
Ñ Ö Ò ×Ø
Ù Î ÚÎ
Ò Ù Ô
Ù Î Û Î
Ü Ú ×Ø
ÐÓ Î
Ý Î Î Ñ
Î Ò Î
Ð Õ
Î Ñ
Ö Ü ×
Ü ÚÐÑ Õ
Î Ô
Ï × Ò ×Ø
ÏÎÔÒ Î Ñ
Þ ÝÐ
ß ÐÑ
ÖÎ Ñ
Þ Ï
ר à Î
Ó Î Ü
Î Ù ×
ÑÖ Î Ñ
Ú ×Ø ÐÓ
Î Ý Î Î
Ñ Ò ×Ø
Ó ×
ß ÐÒ
á
â× Ü
Ô ÑÒ
Î Ó ÔÓ ã Î
ÐÑÒÐÏ Ü
× Ñ
Õ Î
à ÔÏ Î Ñ
Ý Î Ó ÔÛ
Ù ÔÓ Ï ÐÓ
Ô Ï ×
Ù Î Û Î
Ü Ô
Û ÐÓÒ ØÎ
Ó Ô
Ü × Ñ ÎØÔ
Ï Õ
Î Ñ Ö
Ù Ô ß
×ØÔ Ï ×
Ò ×ØÎ Ñ Ö Î
Ñ Þ
Ú × Ñà
× Û
Î Ó Î
Ñ á
â× Ñ
Õ Î
à ÔÏ Î
Ñ ä Ô
Ù Ôå Ô
Û ÐÓ Ò ØÎ Ó
Ô Ò ×Ø
Ï Î ÔÒ
Ú × Û Î
Ñ ÖÖÎØÎ Ñ
ÏåÙ × ×
Ò ÔÏ Ù Î
Û Î
Ü Î
ÏÐÑÒ Î ÑÓ Ô
á
â× Ü
Ô ÑÒ
Î Ó ÔÓ ã Î
ß ×Ø
Ù ÔÓÏÐÓ Ô
ÐÑÒ ÐÏ Ü ×
Ü ß
× ØÔÏÎ
Ñ Ò Î
ÑÖÖ Î Ú Î
Ñ Þ
Ï × Ó
ÔÜÚ ÐÛ
Î Ñ
Ò ×Ø Ï Î
ÔÒ ä Ô
Ù Ôå Ú ×
Û Î Ñ ÖÖÎØÎ
Ñ ÏåÙ ×
× Ò ÔÏ
Õ Î
Ñ Ö Ù Ô
Ó Î
à ÔÏ Î Ñ
á Ú Ø
åæ× Ó
Ôç Ú Ø
å æ× Ó
Ô Î
ÏÐÑÒ Î ÑÓ Ô
Õ Î
Ñ Ö Ò ×Ø
Ù Î ÚÎ
Ò Ù Ô
Ù Î Û Î
Ü Ú ×Ø
ÐÓ Î
Ý Î Î Ñ
Î Ò Î
Ð Ü ×
Ü ÚÐÑ Õ
ÎÔ Ï ×
Ò ×Ø Ï ÎÔ
Ò Î Ñ
Þ ÝÐ
ß ÐÑÖÎ
Ñ Þ
Ï ×Ø
à Î
Ó Î
Ü Î
Ù × Ñ ÖÎ
Ñ Ú ×Ø
ÐÓ Î
Ý Î Î Ñ
Ò ×Ø Ó
× ß
ÐÒ á
Ü × Ñ
Õ Î
à ÔÏ Î
Ñ Ý Î
Ó ÔÛ Ù Ô
Ó ÏÐÓ Ô Ï ×
Ù Î Û Î
Ü Ô
Û ÐÓ Ò ØÎ Ó
Ô Ü ×
Ñ ÎØÔ Ï
Õ Î
Ñ Ö Ù Ô
ß ×ØÔ
Ï × Ò ×ØÎ
Ñ Ö Î Ñ
Þ Ú ×
Ñà ×
Û Î Ó
Î Ñ
á
â× ÑÖ Î
Ü Î
Ò Ô
ä Ô Ù Ôå
ÔÛÐÓ Ò ØÎ Ó Ô
Ò ×Ø Ï ÎÔ
Ò Ú ×
Û Î Ñ ÖÖÎØÎ
Ñ ÏåÙ ×
× Ò
Ô Ï
Ù Î Û
Î Ü
Î ÏÐÑÒ Î
ÑÓ Ô á
è ר
ÙÔÓ ÏÐÓ Ô ÐÑÒÐÏ
Ü × Ü
ß ×
ØÔÏÎ Ñ
Ò Î ÑÖÖ Î
Ú Î Ñ
Þ Ï ×
Ó Ô
ÜÚÐÛ Î
Ñ Ò
ר Ï ÎÔ
Ò ä Ô
Ù Ôå Ú ×
Û Î Ñ ÖÖÎØÎ
Ñ ÏåÙ ×
× Ò
Ô Ï
Õ Î
Ñ Ö Ù Ô
Ó Î
à ÔÏ Î Ñ
á é ×
ÑÖ ÐÜÚÐÛ Î
Ñ êÎ
Ò Î
M
»À ¼ ¾ Âà Â
½ ¾
 ½
â ×
ÑÖ ÎØ Î
ÝÏ Î
Ñ Ó ÔÓ ã Î
ÐÑÒÐÏ Ü ×
ÑÖÖ Î Û
Ô Ô
Ñæå Ø Ü
Î Ó
Ô Þ
Ü ×
ÑÖ Ð
ÜÚÐÛÏ Î Ñ
Ù Î Ò Î
ë Ü ×
ÑÖ Î Ñ Î
Û Ô
Ó Î
Ù Î Ñ
Ü × Ü
ß Ð Î
Ò
M
»À ¼ ¾ Â
à  ½ ¾
 ½
â× ÑÖ
ÐÜ ÚÐÛÏ Î Ñ
Ô Ñæå Ø
Ü Î
Ó Ô Þ
Ù Î Ò Î
ë Ü ×
ÑÖ Î Ñ Î
Û Ô Ó
Î Ù Î
Ñ Ü
× Ü
ß Ð Î
Ò Ï ×
Ó ÔÜÚÐÛ Î
Ñ
K
ìíî ï ð ï
ñ
S
îñ ð ï ò
ó î
ó
M
ôõ ì
ö
D
î ó ÷
ôø ì
ùú
L
ìï ù
ñ î ñ í
D
ì óò
ù î
û ó
î
K
ìíî ï
ð ï ñ
A
ö ôò ï
ó î
ü ï
ò ð
ý
G
ý ùý
S
î óþ
ï ÿ
ÿ ÿ
M
ìñ í ò ô
ý ñ î
ò ï
ó î
ò ï
ñ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
M
ìñ í ò ô
ý ñ î
ò ï
ó î
ò ï
ñ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ
ÿ
P
ìñ ý
ð ýû
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ
ÿ ÿ
ÿ ÿ
ÿ
H. P P
+ ,
, R
- -
P
. 12 34567
1 891
3 7 :1;:
7 1 ;= 9;91 7 1
73 9 ?59 1
89 1
:7 37 4 96;= 91
3 74=
96 ;4
I. M
-
, A , B
A
,
-
S
B ,
B
+ , C
D E
78; 9 F
9 D
G ?;37 H
I9 4 8J
K ;8
I= J 7 1
?952 L
D M
N O P
D Q
= 93
F M
93 I
R D
H 9?91
F S
T D
K 56
L 74
H 7= 9
U 9
4 F
9 D
K 5V;3IJ
WI 3 I
D P X
CT D
Pengantar Akuntansi dan Keuangan
D Y
9 :9
4 39 F
Z 58?; 23 ;
4 9 D
L D
[9? 4; 2 9
, R
; 2
y
9
. 2015. Pengantar Akuntansi.
H 918 51
:
Z ?96
9
W
; 8
y
9
.
V
.
\ 9
4 393;
,
O] ;
. 2015. Pengantar Akuntansi Jilid 2.
Y 9
:9 4 39
:
4= 9
1 9
.
8 D
M 7 6
L 9
4 693
7 4 ; 7 6
L 7=
9 U
9 491
6 I 85
= 7
.
137 41 7 3
W
I 1 I 29
4 ;
, 28
Y 5
=;
2016
E 71
7 39?5;
P
7 1
y
5251 _5
4 5 ` 7 6
L ; 6
L ; 1
S
4 ;
S
5 =
9 2 34;
, S.P
8 D
Q 51
P
4 9:
I 2 I
a
P. 19710116 199512 2 001
a E
. 12803241052
L
bc d e fb
g
P
h g e i b
e b g
1. I
g j kfl c h
g m
b g
T
h n g en
P
h g e i b
e b g
b o
P
h g
p hkb
q l b
g
Bobot nilai skore masing masing soal pengetahuan K
r c
d h
k h
g je
D
b j
bf
I
g men
b k
r f
I
g m en
b k
r f
S
r bi
J
h g e j
S
r bi
S
r bi
sts u
vwxvyz{ | z w
} ~
v{  
z w x
z  zz w
 z
y z
 z |
 w z w
{ t
 t u
v w  { |
~ } {  |
z w }
~ v{ 
z |  w
 z w {
t  t
u v wxv
y z{ | z w
} ~
 
v{  
z y z 
 
 z w
 z |
 w  z w
{  st
u v wxv
y z{ | z w
x z zz w
z |  w
 z w { 
 t u
v w  w
 v ~} ~vz{  |z w
v | z
} ~
v{  z |
 w  z w
{   t
u vw
v{ |
~ 
} {  |
z w }
v w v
~ z w }
~ v{ z |
 w z w
{ 
v w z w
 v w
z ~
 t u
vw  v
 
| z w
 z w
 v wxvyz{
| z w
 
z  z 
} ~ 
v{  z |
 w z w
{ 
vw z w
 v w
z ~
st u
vwxvyz{ | z w
} v~
v  z z w
z |  w
z w  w
 v ~ w
 z w
z|  wz w
v | { v~w
 v w 
z w 
v w z
~  
u vwxvyz{ |
z w x
z  zz w
z|  w
 zw { 
 v w
zw 
v wz~ 
t u
vwxvyz{ | z w
 z |
{   v
  | z
} ~
v{  z |
 w z w
{ 
zyz 
 
v w y z
 yz }
~zw |
v z w  z w
Uraian Terlampir
No Soal
Bobot nilaiskore
1 10
2 40
3 10
4 20
5 20
. K
   
    
Bobot nilai skore masing masing soal  Keterampilan
    
¡¢ £ ¤¡ ¤
¥ ¦
§ ¢ ¨ ¤
  ¥ ©
 ª¤ ¤
¢ ¤ «¬ ¬¤
¦ §
¢ ¨ ¤   ¥
   ¥¤
  ¢ ® ¤
¯ 
¢ ¡°
«  ¨
¢ ¨ ± ¤
® ²³´
µ ¶
¨® ¤¡¢ ·
¢ ¨ ¤
¡¢ ¸ 
¥ ¸ ¤¶¤
¢ ¥
·¡ ¢
¸  ¥
¸ ¤¶¤ ¢
¥ ·¡
¢ ¸¢ §¤
¶ ¤
¨ ¬  ¤ ¡¢
¸  ¥§¤¡¤ ¥
¨ ¤ ¤
¸ ¤  ¤   ¹
¤ º
³ µ 
¶ ¢
§ ¢ ·¢¨ ¤¡¢ ¸ ¥
¸ ¤¶¤ ¢
¥·¡¢ ¸¢ §¤
¶ ¤
¨ ¬ 
¤ ¡¢ ¸ ¥
§¤¡ ¤ ¥ ¨ ¤
¤ ¸ ¤¤   ¹
¤ ³
» ³
µ  ¶
¨ ¥
¢ ¢ ¡¢ ¨ §
 ¢ ¨
¥ ·¡¢
¤ ¨ ¬ ¤ ¡
¢ º
³ «¥
¤ 
 ¢®
§¤ ® ¤
  
¶ ¢ § 
¢ ·
¢ ¨ ¤¡ ¢
¸  ¥
¸ ¤¶¤ ¢
 ¥· ¡¢
¸¢ §¤ ¶
¤ ¨¬  ¤
¡¢ ¸ 
¥§¤¡ ¤¥ ¨ ¤
¤ ¸ ¤¤   ¹
¤ »
³ «¥
¤ 
 ¢®
§¤ ® ¤
  
¶ ¨ ¥
¢ 
¢ ¡¢
¨ § 
¢¨ ¥·
¡¢ ¤
¨¬  ¤ ¡¢ ³
 ¤¡ ¬ ¡
«¥ ®
¤  
¢ ¥
¼  ± ¤
® ½
 ¸ 
¢ ® ¤ ¢°
¡¨  ¥
º »
¾ »
» ¾
´ ´
¾ ²
´ ¾
L
¿À Á  ÿÄ
: I
Ä Å ÆÃÇ
À È Ä
P
È Ä Â É ¿
 ¿Ä
H
¿ Å Â É
B
È É¿Ê¿Ã
KISI-KISI SOAL
ËÌÍÎÏÐÏÑÒ Ó Ë
Ï ÔÕÖÓ Ô Ñ
× ØËÙ ÚÛ ØÚÜ
Ý Ë
Ï ÖÔ Ò ÞÜ Ï ÍÏ
Ò Ð Ïß ×
à Þ
G
Ô Ñ áÓ Ö
âÔ Ð
Ô ã Ï ÖÔá ÔßÔ
Ñ ×
ã äÚ
G
Ø Ú Û Øå
ØËÙ Ú Û ØÚÜ Ý
â Ô
Ð Ïß Ó
ã Ì æ Ì
æ ×
ã åç è äÜ Ý
é Ø Ú ê ØëØ
Û ØÚ
é Ø ìØâ ëÝ
é Ø Ú
G
ØË Ù
Ú Û Ø Ú
Ü Ý íî
ïî ð ñ ï
ò ïî ó
ô ñõ ñö ÷ ø
ò ù ÷
ù ú ûù
õñ ú ø
ü ñó
ý ñþù ÿ ùú ù ö ö
ð ø ù
õî ú î
ù þ ïñõ ñ
úù ö
ù ö
ñö õ ó
þ ù
íî
.
û ñö
ÿ ñþù ÷
ù ö
ô ú î
ñ ÷ ø
ð ù ö ÿ ùý ù
õ ù
ö ð ù
þ ù ó
ù ö
õù ö
÷ ø
P J
A .
.
û ñö
ð ø ÷ úø ô ÷
ø ù ö
ô ú î 
ñ÷ ø
ù ö
õù ö
÷ ø
. .
û ñö
ÿ ñþù ÷
ù ö
ô ú î 
ñ÷ ø
ð ù þù ó
ý ø ð ù ö ù
ö õù
ö ÷
ø
. .
û ñö
ÿ ñþù ÷
ù ö
ÿ ùý ù õù ö ù   ö
õù ö
÷ ø
. .
.
û ñö
ø ö õ ñ
ú ô ú ñõ
ù ÷
ø ù
ö ñõø
ù ô ú
î ñ÷
ø ù
ö õù
ö ÷
ø ÷
÷ ù
y -
.
û ñö
þù ÷
ø ø
ù ÷
ø ý
ñ úý ù
ùø ô ú î 
ñ÷
ø ý
ñ ú ý ù
ù ø ô ú î 
ñ÷
ø ý øð ù ö
ù ö õ
ù ö ÷ ø
ý ñ
úð ù ÷ ù ú
ù ö
ÿ ùý ù õ
ù ö ö
y
ù
. .
.
û ñ ö ø ð ñö
õ ø ø
ù ÷
ø ý ñ
ú ý ù ùø ô ú
î ñ÷
ø ý øð ù ö
ù ö
õ ù
ö ÷
ø ý ñúð ù ÷
ùú ù ö
ÿ ùý ù õù ö ö
y
ù
. .
. .
û ñ ö ú ø
õø ÷
ø î
ð ñ ñõø
ô ú î
ñ÷ ø
ù ö
õù ö
÷ ø
ö ù þø
÷ ø ÷
ï ù ÷
÷
-
-
+,- .. 01 2
34 14 5 6
787 8
, 9
:; 9 =? =
: AB C9D
E = :
; = F =
G = :
E =
= H
= ?I: G=: D8
J 87
8 ,
9 :
K ?
= DCD ? = D
? = :
F 9A F =
K =D
ABC 9 D
F DE = :
K =?
I: G = :  D
F 9A E =
= A ? =
: ;
= F
= G =
:: L
= 8
M NOP QR S TQP UV
W X
YZ S
U
M [
\ YZ
] Y UQ
V Q Z _
8 3
D ? A D D? =
: L
=: K
E D H
= ?
IE E 9
: K
= :
ABC 9D
= ?I: G
= : D
` 8
a 9
=? = :
J H =
b =
H ABC 9
D =
?I: G= : D
L =
: K
4 :E =
? 9G = c
I D 78
a 9
=? = :
9A F 9
E = = :
= : G= A =
= ?I: G =
: 9
? G 9
A :
E = :
= ?I : G=
: D: G9A
: d
J 8
a 9
=? = :
; =
F =G = :
= ?I: G=
: D
F 9AD ?I G
D: D 6
= 8
, =
: = ;
9 A
4 ?I: G
= : D
F8 -
9 : =G=
FI?I b
8 -
9 HF =
: G I
- 9
: =G= e
I?I f
8 1
9BA =
: K
= ?I: G=
: IF D
? E =
= H
F 9 ? 9A ; =
c = A
I H
9 :
K 9
E 9=
:? =
: B
F; 9
? G D g
D G= E =
: D
: G9 K
ADG = E =
= H
H 9 : D =D
=BA =
: ? 9
I = :
K =
: I =G
I 9
HF = K
= =G =
I 9
A I  =
c =
= :8
a 9
= ? =
: H =
? I E
E =A D
B F; 9
? GD g
DG = E =
: D:G 9
K AD G=
E = =
H H
9 : D =D
=BA =:
? 9 I =
: K
= :
h ,
9 :
K ==
= ?I: G =
: IF
D ?
c =A
I B
F; 9 ? GD C
E= :
F 9 AD : G9
K ADG =
d i
[ j
YUY k Q
X l
SNQ Z a
= ? =
AG=m _
n 4
AD `
oo _
8 2
:E B : 9D =
p BAA I G DB
: q =G
b c
r 2
p q s H
9 H
D : G =
D c
= ?
? 9B D D =
: H 9
: K
I I G 9
H F D =
: =
: GBA 4
?I:G =
: -
IF D
? m L
=: K
F 9 A E == A
? = :
=BA= :
e =
E = :
- 9
: K
= t
= 9
I = :
K =
: E =:
- 9
H F = :
K I: =
: r
e -
- sm
EDEI K
= G 9
= c
H 9
= ?I ? =
: ? B
I  D E 9
: K
= :
D c
= ?
F = :?
L =:
K 9A
: =
c E D=
IE DG: L
= =
: G = A =
G= c
I: _
nn f
u _ n
n v
8 BBA
E D: =
G BA 2
p q 9G9:
, =
EI? D ? 9=
E =
t = A
G = t
= :
E D a
= ? =
AG = m
= H D m
H 9
: K
I: K
? =
? = :m
F 9 A
E = =
A? = :
G9 HI =
: e
- -
m 9
H F D =
: E =AD
9 II
c 4-
L =
: K
H 9
= ?I?
= :
=IE D G G9A
c =
E = 9
? DG = A
7 w
F = :?
F 9
A H = =
= c
G9A :
L =G =
GDE= ?
H 9
= ?
I? =
: 9
H 9AD ?  ==
: 9I =
D E 9
: K
= :
G= :E =A
= IE D G
8 x= D
= IE DG
G9 A9 FI G
G 9 A :
L = G
= GD
E = ?
9I = D
E 9
: K
=: ? 9
: L
=G == ::
L =
9 c
D: KK
= =
? DF =G :
L =
H = L
BADG= F=
:? u
F =
:? L
= : K
E D = IE D G
G 9 A 9
FI G G
9A H
=I ?
E D =
: G =A= F
= :?
u F =
: ? L
=: K
E D F 9
?I? =
: ? 9
K D =G=
: I  =
c =
: L
= B
9 c
9 H 9AD
: G= c
9 ? DG = A G =
c I:
_ nnn
8 9 9
H F D =
: 4-
G9A9 FI G
= E
= =
c 4
2 y
5 m
x y
, m
x y
5 m
a , y
5 m
- z
y 5
m 5 {
m 1
y 1
m 1
3 y
5 m
E = :
5 e y
5 8
|3 9
: K
= :
? =
G = =D: m
? 99 H FD =
: 4-
D G
I G9
= c
H 9
: L
= =
c D
9GD? = A
BC9D8 9
H I: K
? D : =
: =
E = ? B
I  D =
: G =A =
? = : GBA
= ?I: G=
: IF D
? E 9
: K
= :
F = :?
L =
: K
E D9 AD ?  =
I: GI ?
H 9
H B
9 =BA
= ::
L =
9 c
D :
KK =
H 9 H F 9
AD?= :
=BA = :
= I m
D: D ; 9
= I =G
I ? 9
; =
c =G =
: m} I; =A
: L
= 8
=A9 :
= DGI m
2 p q
E = =
H t
= ? G
I E 9
? = G
= ?
= :
H 9 HF 9 AD
? = :
= BA=
: ?
9 =
E =
D c
= ?
?9B D D=
: I: G
I? H
9 =?I? =
: 9
: K
I I G= :
H 9 :
K 9
: =D =
E =
: L
= GD
:E =? ? AD
H D
: = L
=: K
E D
= ?I ? =
: ? =
: GBA =
?I: G= :
I F D
? E 9
: K
= :
D c
= ?
9A F =
:? = :8
A
~  
 
 
  
   
 
  
  
  
  
  
 
atau  kesalahan dalam  penulisan  laporan  keuangan  yang  tidak  disengaja,  tetapi  kemungkinan  ada
berbagai penyimpangan  dan pelanggaran  yang  dicoba  ditutupi  dengan  melakukan  rekayasa akuntansi. Teten  juga  menyayangkan  Dirjen  Lembaga  Keuangan  tidak  melakukan  tindakan
administratif  meskipun  pihak  BPKP  telah  menyampaikan  laporannya,  karena  itu  kemudian ICW  mengambil  inisiatif  untuk  mengekspos  laporan  BPKP  ini  karena  kesalahan  sembilan
KAP itu tidak ringan.  Kami mencurigai, kesembilan KAP itu telah melanggar standar audit sehingga  menghasilkan  laporan  yang  menyesatkan  masyarakat,  misalnya  mereka  memberi
laporan  bank  tersebut  sehat ternyata  dalam  waktu  singkat  bangkrut.  Ini  merugikan masyarakat.  Kita  mengharapkan  ada  tindakan  administratif  dari  Departemen  Keuangan
misalnya  mencabut  izin  kantor  akuntan  publik  itu,   tegasnya.  Menurut  Tetan,  ICW  juga sudah  melaporkan  tindakan  dari  kesembilan  KAP  tersebut  kepada  Majelis  Kehormatan
Ikatan  Akuntan  Indonesia  IAI  dan  sekaligus  meminta  supaya  dilakukan  tindakan  etis terhadap anggotanya yang melanggar kode etik profesi akuntan.
Berdasarkan artikel diatas : 1. Temukanlah profesi akuntansi apa saja yang terkait dengan artikel tersebut
2. Jelaskan secara singkat tugas dan tanggungjawab masing-masing profesi 3. Temukan dan jelaskan kode etik akuntansi apa saja yang dilanggar dalam kasus di atas
4. Berikan tanggapan dan  kesimpulan dari hasil  analisis Anda terkait kasus di atas apabila dihubungkan dengan kode etik akuntansi yang telah Anda pelajari
  
  ¡¢£ ¤¥¤ ¦§
¨ ©ª §ª «
¬ ®
® ¢ ¯
°± ¯ ² ³´µ ³
° ¶·¸ ¹¯´º
» ³ °
± ³ ¼ ³
½ ³ °
» ³
² ³
¾ ³
µ¿° ½³° ´º® À®
® ¢ ¯
°Á µ²
³´ º¹º µ ³´ º
µ ³ °
¼ ¯· ¼ ³Á³º
¶ ·¸¹ ¯´ º
¼ º» ³ ° Á
³µ¿° ½ ³
°´ º ¼ ¯
· » ³´³ ·
µ ³ °
± ³
¼ ³½³
°° Â
³ ®
ÃÄÅÆ ÇÈ É Ê
ÇÆ Ë
Ì Í
Î ÏÐ É Ë
à Ñ
Ò Ï
Ð Ó
Ï Ë
Ç Ô
Ì ÇÐ Õ®
© º´µ ·º¶´ º µ ³
° Â
³ °
Á » º¾ ³
µ ´¿» »¯
°Á ³ °
¶· ¸¹ ¯´º
³ µ¿°½
³ ° ´ º
Ö ®
× ¯
² ³´µ ³ °
¶ ¯· ¼ ¯
» ³ ³ °
³ ° ½³ · ³
³ µ¿° ½ ³
° ¯
µ ½ ¯
· °
» ³ °
³ µ¿ ° ½³
° º° ½¯·
° Ø
® ×
¯ ² ³´µ ³
° À
¾ ³Ù³ ¾
¶·¸¹ ¯ ´ º
³ µ¿° ½ ³
° ´ º Â
³ ° Á
ª °»³ µ ¯ ½³Ú
¿ º À®
× ¯
² ³´µ ³ °
± ³
¼ ³½³
° ³
µ¿° ½³ °
´ º ¼ ¯·º
µ¿ ½ º° º
¬ ³
® ¢ ³
° ³ ±
¯ ·
ªµ¿° ½ ³
°´ º ¼®
ª ´ º ´½ ¯ °
¢ ³ ° ³
± ¯· ª µ¿° ½ ³° ´ º
Ù ®
£ ¯
¾¼ ³ ° ½
¿ £
¯ ° ³½³
Û ¿µ¿
Ü ®
§ ¯¸· ³
° Á ³
µ¿° ½³ °
¶ ¿¼
² º µ
» ³ ² ³
¾ ¼ ¯
µ ¯· ± ³
Ú ³· ¿
´ ¾
¯ °Á¯
» ¯¶³
°µ ³
° µ ¯
· ³Ú³´º ³³ °
» ³
° ¶·¸¹
¯´ º¸ ° ³
² º ½³´ » ³
² ³
¾ ¾
¯° º ² ³º
² ³
¶¸·³ °
µ ¯¿ ³ ° Á³
° ´¿ ³
½¿ ²
¯ ¾¼ ³Á³
³½³ ¿
¶ ¯ ·
¿ ´ ³ Ú³ ³
°® ×
¯ ² ³´µ ³
° ¾ ³
µ ´¿» »³·º
µ ¯· ³Ú ³´ º³³
° » ³
° ¶·¸¹¯
´ º ¸ ° ³
² º½³´
» ³ ²
³ ¾
¾ ¯
° º ²
³ º
² ³
¶¸·³ °
µ ¯ ¿ ³
° Á³ °
¢ ¯ ° Á³¶ ³
³ µ¿° ½³
° ¶
¿ ¼²
º µ
Ú³· ¿´
¾ ¯°± ³ Á ³
· ³Ú ³´ º³
» ³ °
¶· ¸
¹ ¯´ º ¸
° ³ ²
Ø Ý
Ñ Þ
Ï Ë Ï ß
Ç Î
à É Ä ÇÐ
× ³
µ ³ ·½³á
Õâ ª ¶·º
² Ö
ãã Õ
® ¨
°» ¸ ° ¯´º ³
ä ¸·· ¿ ¶½ º¸
° å ³½
Ù Ú
æ¨ ä å ç
¾ ¯
¾ º
° ½ ³ ¶ºÚ³
µ µ ¯¶¸
² º ´º ³ °
¾ ¯ °Á
¿ ´¿ ½ ´
¯ ¾ ¼ º
² ³ °
³ ° ½¸·
ªµ¿° ½ ³
° £ ¿¼² ºµ á
 ³° Á
¼ ¯ · » ³´ ³ ·
µ ³ °
² ³¶¸·
³ °
Û ³ » ³
° £
¯ °Á³è ³´
¯ ¿ ³
° Á³ °
» ³° £
¯ ¾ ¼ ³
°Á ¿° ³
° æ Û
£ £
çá »º»¿Á³
½ ¯ ²
³ Ú
¾ ¯
² ³
µ¿ µ ³ °
µ ¸ ²¿ ´ º
» ¯ °Á³
° ¶ºÚ³
µ ¼ ³
°µ Â
³° Á ¶¯·
° ³Ú
» º³ ¿» º½° Â
³ ³
° ½ ³ · ³
½³Ú ¿°
Õ ââ Ü
é Õ â
â ê
® ¸¸·
» º° ³
½ ¸· ¨
ä å ¥ ¯½¯°
¢ ³ ´»¿µ º
µ ¯¶³ »
³ è³ ·
½ ³è ³ °
» º ×
³ µ ³
·½ ³ á
³ ¾ º´ á
¾ ¯
°Á ¿°
Á µ
³¶ µ ³
° á ¼ ¯
· »
³´ ³· µ ³
° ½¯
¾ ¿³ °
Û £
£ á
´ ¯ ¾ ¼ º
² ³
° » ³·º
´ ¯¶
¿²¿ Ú ª£
 ³
° Á
¾ ¯
² ³ µ¿µ
³ °
³¿» º ½ ½¯·Ú³
» ³¶ ´ ¯
µ º½ ³ ·
 ë
¼ ³ °µ
¼ ¯
· ¾ ³´ ³
² ³Ú
½¯· ° Â
³½ ³ ½º»³
µ ¾
¯ ²
³ µ
¿µ ³
° ¶¯
¾ ¯·º µ ´ ³³
° ´
¯´¿ ³ º
» ¯ °
Á ³ °
´ ½³ °» ³·
³ ¿» º ½
® ì
³´ º ²
³ ¿» º½
½¯ ·´¯ ¼¿ ½
½ ¯ · °
 ³ ½
³ ½º
» ³ µ
´ ¯´¿ ³ º
» ¯
° Á³° µ ¯
° Â
³½ ³³ °°
 ³
´ ¯ Úº° ÁÁ ³
³ µ º
¼ ³½ °
 ³
¾ ³Â ¸·º½³´
¼³ °µ
é ¼
³ °µ
 ³ °Á
» º ³ ¿» º ½
½ ¯ ·´ ¯
¼¿ ½ ½
¯· ¾
³´¿ µ
» º ³
° ½ ³·³ ¼
³ °µ
é ¼ ³
° µ Â
³° Á » º
¼ ¯ µ¿µ
³ °
µ ¯ Áº ³½³
° ¿ ´ ³Ú ³
° Â
³ ¸
² ¯
Ú ¶¯
¾ ¯·º ° ½³Ú
´ ¯ µ º½ ³·
½ ³ Ú
¿° Õâââ
® ¯´¯
¾ ¼º² ³ °
ª£ ½ ¯·
´ ¯ ¼¿ ½
³ »
³ ² ³Ú
ª ¨
í « á
ì ¥
í ¢ á
ì í
« á ×
¢ í
« á £
î í
« á « ï á
§ í
§ á §
© í
« á » ³
° « Û
¥ í
« ® ð© ¯
° Á ³
° µ
³ ½ ³
² ³º° á µ ¯´¯
¾ ¼º² ³ °
ª£ º
½ ¿
½¯ ² ³Ú
¾ ¯
° Â ³
² ³
Úº ¯½ºµ ³
¶· ¸¹¯´º®
¯ ¾ ¿°Á
µ º ° ³
° ³
» ³ µ ¸
²¿ ´ º ³
° ½ ³· ³
µ ³ ° ½¸·
³ µ¿° ½³
° ¶
¿¼² º µ
» ¯ °Á ³
° ¼ ³
°µ Â
³ °
Á » º ¶
¯ ·º µ ´ ³
¿°½¿µ ¾
¯ ¾ ¸
² ¯
´ ² ³¶¸·³
°° Â
³ ´¯Úº° ÁÁ ³
¾ ¯ ¾ ¼ ¯
·ºµ³ °
² ³¶¸· ³ °
¶³ ²
´ ¿ á º° º
± ¯ ² ³´
´¿ ³½ ¿
µ ¯ ±
³Ú ³½ ³
° á ñ
¿± ³· °
 ³
® ³·¯
° ³
º½¿ á ¨
ä å » ³
² ³ ¾
è³ µ ½
¿ » ¯
µ ³ ½
³ µ
³ °
¾ ¯ ¾¼ ¯ ·º
µ ³ °
² ³
¶¸·³ °
µ ¯¶
³ »
³ ¶º Ú³
µ µ¯¶¸
² º´ º³
° ¿° ½
¿µ ¾
¯ ²
³µ¿µ ³ °
¶¯ ° Á
¿ ´¿ ½³ °
¾ ¯ °Á ¯
° ³º ³
» ³
° Â
³ ½º
°» ³µ µ ·º
¾ º
° ³ ²
 ³° Á
» º² ³ µ¿ µ ³
° µ ³
° ½ ¸· ³
µ¿° ½ ³ °
¶ ¿ ¼²
º µ
» ¯ °Á ³
° ¶ºÚ³
µ ¶¯·
¼ ³ °µ ³
°®
B
ò ó ô
õ ö÷øù úûü
ýûþ ÿ û
û ÷ ÿ ù
ù û÷
þ ö û ø
û ý ù
õ û÷ ö
atau  kesalahan dalam  penulisan  laporan  keuangan  yang  tidak  disengaja,  tetapi  kemungkinan  ada
berbagai penyimpangan  dan  pelanggaran  yang  dicoba  ditutupi  dengan  melakukan  rekayasa akuntansi. Teten  juga  menyayangkan  Dirjen  Lembaga  Keuangan  tidak  melakukan  tindakan
administratif  meskipun  pihak  BPKP  telah  menyampaikan  laporannya,  karena  itu  kemudian ICW  mengambil  inisiatif  untuk  mengekspos  laporan  BPKP  ini  karena  kesalahan  sembilan
KAP itu tidak ringan.  Kami mencurigai, kesembilan KAP itu telah melanggar standar audit sehingga  menghasilkan  laporan  yang  menyesatkan  masyarakat,  misalnya  mereka  memberi
laporan  bank  tersebut  sehat  ternyata  dalam  waktu  singkat  bangkrut.  Ini  merugikan masyarakat.  Kita  mengharapkan  ada  tindakan  administratif  dari  Departemen  Keuangan
misalnya mencabut  izin  kantor  akuntan  publik  itu,   tegasnya.  Menurut  Tetan,  ICW  juga sudah  melaporkan  tindakan  dari  kesembilan  KAP  tersebut  kepada  Majelis  Kehormatan
Ikatan  Akuntan  Indonesia  IAI  dan  sekaligus  meminta  supaya  dilakukan  tindakan  etis terhadap anggotanya yang melanggar kode etik profesi akuntan.
Petunjuk pengerjaan 1. Temukanlah profesi akuntansi apa saja yang terkait dengan artikel tersebut
2. Jelaskan secara singkat tugas dan tanggungjawab masing-masing profesi 3. Temukan dan jelaskan kode etik akuntansi apa saja yang dilanggar dalam kasus di atas
4. Berikan tanggapan dan  kesimpulan dari hasil  analisis Anda terkait kasus di atas apabila dihubungkan dengan kode etik akuntansi yang telah Anda pelajari
+,- . ,
01 2 - 3
4 ,
,5 ,6,
4 ,+, 7
, . 8
6, - 3
9 :
. + ,
- 3 2
3 .
,-3 5
0 5 ,
: ,
3 012
- 3 5
0 5, : ,3
01 2-3 5
3 4 , :
, . 8
6, -3
5 04,- , 0.
, , 5
,6, ;
,
= ? A B C D
E FC F G
H BID
J F K
FL FB M N
= G
+ , -
. ,
12-3 4
, , 5
, 6 ,
4 ,+, 7
,. 8
6 , - 3
O 12- 3
, . 8
6, , 4
,+, P
- 7
8, 5
3 4
, :
.0 , ,
; , :
77 0 :
8 , .
, .
, P
+3 , 4
3 5
3 4 ,  :
,. 8
6 , - 3
6 0 7,
- 8 . 5
3 4
, :
. 0  ,
, , .
8 6 ,
85 + 3
QR , .
8 6,
3 6
; ,
: 5
.0, , 4
, 08- ,
P , ,
3 4 8- 60
; R
. 8,  :
, ,
6 ,8 4
, :
,  : R
, . 8
6, ;
,  : 5
. ,
4 3
7 03
6, P
, R
4 ,
,. 8
6 , -  5
, : ,3
4 3
4 3
. S
9 7
, Q
, 7 12 -3
, . 8
6 , -3 T
. 8
6, 8 5
+3 .
U .
8 6 ,
. -6
. 8
6, 3 4
4 ;
, :
7 ;
4 3 , .
, ,
- , 7 0
3 .
- , ,
. , 4
, 3
P , .
+,3
-
. 8
6, 60
. 8
6, ;
, :
5 .0
, 4
3 08-,
P , ,
T 08-,
P , ,
- V,-6 ,
-
. 8
6, 7
03 6 ,
P .
8 6,
; ,
: 5
. 0 ,
, 4
, 5
, 4 ,
U 3
- 6, - 3
7 03
6, P R
8- , P
,, :
,0, R
5 ,
. 7
3 6,
P R 4
3 0 .
610,+ 4
0,+ ,, .
R 4
, W
, 4, :
, V,
- 8,  :
, 75
,  : 8
, XW
YR W
, 4 ,
: , V,-
8, :
, XW
Y
-
. 8
6, 4
3 4 3 .
. 8
6, ;
, :
5 068
: ,-
4,+ ,7 4
3 4 3
. ,
, . 8
6 , -3 ;
,36 8 7
: , ,
7 ;
8-8 .
8 03 . 8+8 7
5 3
4 , :
4 3 4
3 .
, , .
8 6,
- 3 5
, 3
. , 4,
63 : .
,6 .
1+ , P
: ,
P 6 ,-
7, 8
8 :
80 8, 63
:: 3
; ,
: .
78 4 3,
4 3-  5
8 6
- 5 ,
: , 3
: 808
. 8
6 , - 3
4 ,
1 - , .
8 6 ,
- 3 0 5
4 ,
, , .
8 6,
3 6 0
4 ,
, . 8
6 , .
- 6 0
-
. 8
6, 60
7 ;
8- 8
- ;
- 6 7 ,.
8 6 ,
- 3 R
7 ;
8 - 8
,:: ,0,
R 7
, : ,
3 7, -,+ ,
P 0 ,, .
, R
7 + ,
. 8
. ,
70 3
. -,,
3 6 0
R 7
; 8 - 8
+, 10,
. 8 ,  :
,
-
. 8
6, .
-6 0 Z
,- , 70
3 .
-,, R
,- , 0 ,
, ., R
,- , ,.
8 6 ,
- 3 R
,-, .
1 - 8+6,- 3
7, , 7
9 Z
,5 ,6,
.8 6,
- 3
-
, ,
. 8
6, - 3
, 4, + ,
P .
,+, 5
, :
3 ,
,6 ,8 4
,06 7 ,.
8 6 ,
- 3 ;
,  : 5068
: ,-
70 ,
Q ,  :
- ;
-6  7 7 58 .
8, R
7: ,680
, 6 ,8
7: 1 0
: ,
3- 30 7 5
8 . 8,
R 7:
, V , - 3
+, . - ,
,, 7 5
8 . 8,
R 7
; 4
3, ., +,
10, .
8 ,  : ,
-
,6 , W
8 . 8
- 5
, :
,3 +, .
-, ,
7 5 8 .
8 ,
-
7 5 ,
68 ,6,
W 8 .
8 7  75
,68 ,6 ,
5 8 .
8 4
, + ,
7 7+, .
-, , .
, 68 :
,- ;
, [
,. - 8 4
4 ,0
3 6 3 .
, 1
2- 3
-
5 .
6 3\36 ,- .
8 6 ,
012 - - 31
,+ -
P ,
08- ;
, 6 3
4 , .
7 75
3 ,0. ,
5 3,-
. 1
2+3 .
. 63
: ,
,6,8 :
,08 P
; ,  :
5 0+
5 3
P ,
4 ,0
3 10
,  : +,3
8 68 .
7: -
, 7 3
: .
, 3+ ,
3 , 01 2-- 3 1
, +
, 6 ,8
5 3 -
3-
-
6 :
036 ,- .
8 6 ,
01 2 - - 31
,+ P
,0 8-
6 :
,- 4,
8 80
4 ,
+ , 7 -
7 8,
. 6
0+ 3 5 ,6,
; ,
4, + , 7
P 8
5 8 :
, 12-- 31
,+ 4,
5 3 -
3- O ]
9 ]
O ]
S ]
S ]
9 :
. +,- 3 23 .
, -3
5 0 5
, :
, 3
12-3 5
0 5 ,
: ,
3 12-3
5 3 4
,  : O
012 - 3
,. 8
6, ;
,  : 6 0
. ,36
4 :
, ,
063 .
+ ,
. 8
6, 7
03 6 ,
P X W
R _
Y 5
. 8
6, 8 5
+3 .
X Y
S 8 :
, -
4, 6,  ::
8  : , V, 5
, .
8 6,
7 03
6 , P
S ]
` a b
c ded f g h i jg j
k `
l f
m h
n j
o j
p jf
q r a
k stuvwsvx y
z{| }s x
s |t
s v ~szsws vv 
s
-
 { {|ytxs
}sv { vs s xy
s y| s v
t {u sv
s v v
{ s |s
-
 {s tut
s v 
{| s v
 sv sv
x y xw{ s tu
vws v x y
uv w ut
 { { |
y vw s
 z
 
tuvw s v
 u
z y t 
 
sxs 
{  { |ytxs
s v 
 sxs
 { |
 s~s t
s v 
 sxs
 tuvw
s vx y 
 sxs
  vx u
 wsx y 
s v s~{ 
{ v 
  }{
{w yt s tuvw
s vx y 
s v } y
 sv 
s |
 s
 
vw {  |yws x
 { x{z y
 sv  
w {s
 {
 sv s |
y vw { |yws x v
s }
s  s
t {w{ |
 y
zs w s vv 
s }{ vs v
 y
 s t
zsvt 
 { x
{ z y s v
  w{ |
x{z uw 
{s tut s v
t 
 ux y w{ |
 s} s
 
s xy s u
} yw 
 sx y
 su
} y w wy}st
x{x u s y
}{v s v
t { v 
s wss v  s
x { 
y v s
 { v
s t yzs wt
s v zs vt
 zs vt
} y z{ tut
s v uxs
 s v
 s
 z
  
 
{ w{vx y 
| 
{ xy 
v s
 }s v
 { xuv 
u 
s v 
{ x{z y  sv
  w
{ | v
 s w s
w y }s t
{s tut sv
 { 
{ | ytxssv x{x u
s y }{v
s v x w
s v } s |
su } y w
}s v {s tut
sv w yv
}s ts v 
|y  yv s
t s |
{v s w
{s 
 { z{|yt
s v s
  |
s v
 s
 xu
w{ | 
s}s 
 y
 s t
 { |
zs vt sv
 
 {|ys tu
 |
 { x y
 v
s 
ss  t
s xux yvy
t { x
{ z y s v
  } y}u
 s
w {s
 {s tut
sv z{|
zs  sy
 { v 
y 
sv  s v
}s v 
{s v
s |
s v 
s v
} y 
zs } yw uwu
 y
}{v s v
 {s tuts v
| {ts
 s xs
s tuvw s vx y
 
{| } s xs|ts v
t s xux
} y sws x
wy v }
s t s v
 s v
} y s tut
s v 
{ 
t { x
{ z y  sv
 w{
 s 
 {
s v s|
t 
}{ { wyt
 |
  { x y
s tuvw s v
}s v 
{ |uyt
s v z{|
zs  sy
 y
 st
 
{ x{ z sv  
{s tut sv
wy v }
s t s v
 |y yv
s }{v
s v {z{
| y t
sv s
  |
s v 
s x u s w
s u 
s x y 
su } y w
 s
v wy}s t
x {x u s y
}{v s v
t{v 
s wss vv  s
w { |
 s
} s 
 y
 s t
 {
| zs vt
s v x {
 yv
s 
{ |u y ts v
 y
 s t
 { |
z s
vt s v
 
{v s v
t {~s} y sv
w { |x
{z uw 
s t s
} y 
s | s
 t
s v 
y 
s t 
{  { |y vws
 {s tut
sv w yv
}s t s v
s }  yvy xw |
sw y 
}s v 
{ v 
s z uw
y 
yv t
s vw 
| s tu vwsv
 u
z y t w
{ |x {z uw
 
 
 
¡  ¢ 
£¤¥¦ §  £
¨©ª« ¬¬ ®¯ °
±² ¯² ³ ´ µ
¶ µ ª·¸¹·º»¼ ½
» ¸ ¾
¿À Á ·¼ Â
à » ¸
¹»Ä »Å» ¸
à »º»Æ
» ½Ç ¸ Å »¸
¼ ¶ È
¶ µ ª·¸É
½ º »
¼ Â Á
 ½
»¼Â Ä
· ¿ Ä
» É
» Â
¾ ¿ÀÁ
·¼ Â Ä
·¿ Ä» É »Â
¾ ¿À Á·
¼ Â Ä
 Ã
» ¸É »½Ç¸
Å »¸ ¼ Â
Ä ·¿ û¼» ¿ ½
» ¸ ¹» Ä
» Å »¸¸
Ê »
Ë Ì Í
Î ÏÐÏ Ñ Ò Ó ÔÕ ÒÕÖ
Ë × Ñ ØÓ
Ù Õ Ú ÕÛ Õ Ñ
Ü Ý ÌÖ
µ ¶ µ
¶ª·¸¹·º»¼ ½ » ¸
¾ ¿ÀÁ
·¼ Â Ã
» ¸ ¹
» Ä »Å» ¸
à »
º » Æ
» ½Ç¸ Å» ¸
¼Â ¶
Þ ¶
² ½Ç¸
Å» ¸ ¼Â
»Ã »º»
ß ¾
¿À¼·¼ ¾
· ¸ à
»Å » Å
» ¸ á
¾ ·¸ É
½ º »
¼ Â Á Â
½ »¼  »¸
á ¾
· ¸É  ½
ß ÅÂ ¼ »
¿ » ¸ Ã
» ¸ ¾
·º» ¾ À¿ »¸
 ¸ ÁÀ¿Æ»¼ Â
· ½ À ¸
ÀÆ Â ¼
Ç »Å
Ç ¾
·¿Ç ¼ »
ß » »¸
à » ¸
Æ· ¸»Á¼Â ¿½ » ¸
 ¸
Á À¿Æ »
¼ Â ½
· Ç »¸ É
» ¸ Å
·¿ ¼ ·
ÄÇ Å
Ǹ Šǽ
Æ· ¸É »
Æ Ä
º ½
· ¾ Ç Å
Ç ¼» ¸
Ä Â¼
¸ ¼
¼ · ÄÇ »
ß ¾
·¿ Ç ¼»
ß » » ¸
¶ â
¶ «
· ¿ Ä
· Ã »
» ¸ » ½Ç¸
Å» ¸ Â ¸
Å · ¿ ¸
à » ¸
»½Ç¸ Å »¸
· ½ ¼ Å· ¿ ¸
-
² ½Ç¸ Å »¸
° ¸
Å·¿ ¸ ´
Æ ·¸ Ê
Ç ¼
Ǹ ¼
Ê ¼Å ·Æ
» ½Ç¸ Å» ¸
¼Â á
Æ· ¸Ê
Ç ¼
Ǹ » ¸ ÉÉ
»¿»¸ á
Æ· ¸ » ¸ É
» ¸ Â
Æ»¼ »º» ß
¾·¿¾» ¹»½ » ¸
á Æ·º »½Ç½» ¸
¾ ·Æ· ¿Â ½
¼ »»¸ Â
¸ Å·¿¸
á Æ· ¸Ê
Ç ¼
Ǹ º» ¾
À ¿ » ¸
½ · Ç» ¸ É
»¸
-
² ½Ç¸ Å »¸
· ½ ¼ Å·¿ ¸
´ ã
»¼» ¾
· Æ·¿Â ½ ¼ »»¸
á ¹»
¼ » ¾·¿¾ »¹»½ »¸
á ¹»
¼ » » ½Ç¸
Å» ¸ ¼Â
á ¹
»¼ » ½
À ¸ ¼
Ç ºÅ »¼Â
Æ» ¸ » ¹
·Æ· ¸ µ
¶ È
Æ » à
»Æ ¾
¿ÀÁ ·¼Â »½Ç¸
Å »¸ ¼Â ´
ä ²
½Ç¸ Å» ¸
« ÇÄ
ºÂ ½
å ² ½Ç¸
Å »¸ ¬ ½
¼ Å · ¿ ¸
² ½Ç¸
Å» ¸ Â
¸Ã ·¾
· ¸Ã · ¸
Ê » ¸ É
Æ · ¸ Ê ·Ã
 » ½»¸ ¹
»¼ » ¾
·Æ ·
¿Â ½ ¼ »» ¸
½ · ¾» Ã
» ¾
 ß
»½ º »Â ¸
ä ²
½Ç¸ Å» ¸
° ¸
Å ·¿¸ ²
½Ç¸ Å» ¸
Ê » ¸
É Ä
· ½·¿¹» Ã
 ¾
·¿Ç ¼ »
ß »» ¸
ä ¾
· ¿Ç ¼ »
ß » »¸
¼ æ
» ¼ Å »
ä ²
½Ç¸ Å» ¸
« ·Æ·¿ Â
¸ Å»
ß ²
½Ç¸ Å» ¸
Ê »
¸ É Ä
·½ ·¿ ¹»
¾ »
à »
Ä » Ã
»¸ å
 ¸ ¼ Å» ¸
¼ Â ¾
·Æ·¿Â ¸
Å » ß
á ¾
· ¿ Ç
¼ » ß
» » ¸ ¸
· É »¿
» á
Ä » ¸½
¾ ·Æ ·¿Â ¸
Å » ß
á Ã
¿·½ Å À¿
»º ¹
· ¸Ã · ¿»
º ¾» ¹
» ½ á
à » ¸
ç » Ã
» ¸ «
·¸É »
æ »¼
¨ · Ç» ¸ É
» ¸ «
·Æ Ä » ¸ É
Ǹ » ¸
è ç «
¨ «
é á
ç » Ã
»¸ « ·¸
É »
æ »
¼ ¨· Ç
»¸ É » ¸
è ç «
¨ é
ä ²
½Ç¸ Å» ¸
« · ¸Ã  Ã
 ½ ²
½Ç¸ Å» ¸
Ê » ¸ É
Ä · ¿Å Ç É
»¼ ûº»Æ
¾ · ¸Ã
 à Â
½ » ¸
»½Ç¸ Å »¸ ¼Â
Ê »ÂÅ
Ç Æ ·¸É
» ¹ »¿
Æ · ¸Ê Ç
¼ Ǹ
½Ç¿ Â
½Ç º Ç
Æ Ä
 Ã
»¸É ¾· ¸Ã
 à  ½
» ¸ » ½
Ǹ Å
» ¸ ¼Â
Ä »Â
½ ¾
» Ã »
Å Â ¸É ½
»Å ¯· ½
Àº» ß
ª·¸ · ¸ É
» ß
²Å » ¼
Æ »Ç¾Ç¸ ¾
·¿É Ç¿
Ç » ¸
Å ¸ÉÉ Â
Ê » ¸ É
½ ·Æ
ÇÃ Â » ¸
à  ¼ ·ÄÇ
Å ¼· Ä
» É
» Â É
Ç ¿Ç
² ½Ç¸
Å » ¸ ¼ Â
à » ¸
± À ¼ · ¸
»½Ç¸ Å »¸
¼ ¶ È
¶ ã
» Ä »Å» ¸
² ½Ç¸ Å »¸
¼ Â ´
-
ª» ¸ » ¹
·¿ ² ½Ç¸
Å »¸ ¼ Â
» ûº» ß
½ ·¾
»º » Ä
» É
» ¸ »Å
»Ç Ã
· ¾ »
¿Å · Æ · ¸
» ½Ç¸ Å» ¸
¼ Â Ê
»¸ É
Ä ·¿
Å Ç É
»¼ Æ·¿» ¸
à » ¸ É
¼ Ê
¼ Å·Æ ¾
·Æ Ä Ç½Ç » ¸
á Æ · ¸É
» Å
Ç¿ »Å »Ç
Æ· ¸ É À¿
É »¸
 ¼ ¿ ¾
·Æ ÄÇ
½Ç » ¸
á Æ· ¸ É
» æ
» ¼ Â ¾
·º »½ ¼ » ¸
» »¸ ¾
·Æ ÄÇ
½Ç » ¸
á Æ· ¸ Ê
· à » ½»
¸ º» ¾
À¿»¸ ½
· Ç» ¸ É »¸
¶
-
² ¼ ¼ Å· ¸ ª»¸
» ¹· ¿
² ½Ç¸ Å »¸ ¼Â
Ä · ¿Å ÇÉ
»¼ Æ ·Æ Ä
» ¸ Å Ç
ª» ¸
»¹·¿ ²
½Ç¸ Å» ¸
¼ Â Ã
»º » Æ
Æ·º» ½ ¼ » ¸
»½» ¸ Å Ç
É »
¼ ¸Ê
»
-
« ·
Æ Ä
»¸ Å
Ç « · ¸
» Å »
ç ǽÇ
Æ ·Æ Ä
» Å
Ç ¾
·¸ »Å »
ÄÇ½Ç Ã»º »Æ
Æ·º »½ ¼ » ¸
»½ » ¸
Å ÇÉ
» ¼
¸ Ê »
ê ¶
ª» ½ ¼
Ç Ã
à »¿Â
·ÅÂ ½
» ¾
¿À Á·¼ Â ´
ä ¨·¿
» ß
»¼ »» ¸ ´
² ½Ç¸ Å
»¸ ¾
¿ ÀÁ ·¼ ¼Â À ¸
» º
ß » ¿ Ǽ
Æ· ¸ É ß
À¿Æ»Å ½
·¿» ß
»¼ Â »
» ¸ Â
¸ ÁÀ ¿Æ»¼ Â
Ê »
¸ É Ã
 ¾
· ¿Àº·
ß ¼ ·º»Æ »
Æ·º» ½Ç½ » ¸
¹»¼ » ¾
¿ÀÁ· ¼ ¼ ÂÀ ¸
»º Ã
» ¸ ÅÂ
à »½
Ä Àº·
ß Æ ·
Æ » ½ »Â
» Å » Ç
Æ · ¸É Ǹ É
½ » ¾½» ¸
 ¸
Á À¿Æ »
¼ Â Å·¿¼· ÄÇ
Å Å» ¸¾»
¾ ·¿¼·Å
Ç ¹ Ç
» ¸ á
½ ·
à Ç
»ºÂ Ä
 º» » Ã
» ß
» ½ »
Å» Ç ½
· æ
»¹Â Ä » ¸
¾ ¿
À Á·¼ ¼Â À ¸ »
º »Å » Ç
ß À ½Ç
Æ Ç¸
Šǽ Æ ·¸É
Ǹ É ½
» ¾½» ¸ ¶
ä «
· ¿Âº » ½Ç
« ¿ÀÁ· ¼ Â À ¸
» º
´ ² ½
Ç ¸
Å » ¸ ¾
¿ÀÁ· ¼ ¼ ÂÀ ¸
»º ß
»¿ Ç ¼
½ À¸
¼  ¼Å ·¸ Ã
· ¸É » ¸
¿· ¾Ç Å»¼ Â
¾ ¿
À Á
·¼ Â Ê
» ¸ É Ä »
 ½
à » ¸
Æ· ¸¹ »Ç ß
 Š ¸Ã
» ½
» ¸ Ê
» ¸ É Ã» ¾
» Å
Æ · ¸Ã ¼
½ ¿
· Ã ÂÅ
½ » ¸
¾ ¿ÀÁ ·
¼ Â ¶ Þ
ë
È ë
Þ ë
â ë
â ë
È ¶ µ
¶ ª · ¸É
½ º»¼  Á ½
» ¼Â
Ä ·
¿ Ä »
É »
 ¾
¿ ÀÁ·¼Â
Þ ¶
« ¿
ÀÁ·¼Â »½Ç¸
Å »¸ Ê
» ¸ É Å ·¿
½ »ÂÅ
à · ¸É
» ¸ »
¿ÅÂ ½
·º ´
»¶ ²
½Ç¸ Å» ¸
« ·Æ·¿ Â
¸ Å»
ß è
ç «
¨ «
á °
ì í é
Ä ¶
² ½Ç¸
Å» ¸ «
ÇÄ ºÂ
½ è
¨²« é
¶ â
ë
î ï ð
ñ òóò ô õ ö ÷ø õøù
î ú
ô û
ö ü
ø ý
ø þ
ø ô ÿ
ïù
- -
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RPP
Bidang Keahlian :  Bisnis dan Manajemen
Program Keahlian :  Keuangan
Paket Keahlian :  Akuntansi
Mata Pelajaran :  Pengantar Akuntansi
Kompetensi Dasar :  Bidang-Bidang Spesialisasi
Akuntabsi KelasSemester
:  XGanjil Alokasi Waktu
:  8 x 45 menit 2 x pertemuan A.  Kompetensi Inti
3.  Memahami,  menerapkan  dan  menganalisis  pengetahuan  faktual,  konseptual, dan rasa prosedural berdasarkan rasa ingin tahunya tentang ilmu pengetahuan,
teknologi,  seni,  budaya,  dan  humaniora  dengan  wawasan  kemanusiaan, kebangsaan,  kenegaraan,  dan  peradaban  terkait  penyebab  fenomena  dan
kejadian dalam bidang kerja yang spesifik untuk memecahkan masalah
4.  Mengolah,  menalar  dan  menyaji  dalam  ranah  konkret  dan  ranah  abstrak terkait  dengan  pengembangan  dari  yang  dipelajarinya  di  sekolah  secara
mandiri,  dan  mampu  melaksanakan  tugas  spesifik  di  bawah  pengawasan langsung
B.  Kompetensi Dasar
3.4 Menjelaskan bidang-bidang spesialisasi akuntansi 4.4 Menggolongkan berbagai bidang spesialisasi akuntansi
C.  Indikator Pencapaian Kompetensi Indikator KD pada KI-3
3.4.1 Menjelaskan jenis bidang-bidang spesialisasi akuntansi. 3.4.2 Menjelaskan tugas bidang-bidang spesialisasi akuntansi.
Indikator KD pada KI-4 4.4.1 Menganalisis berbagai bidang spesialisasi akuntansi.
4.4.2 Menggolongkan berbagai bidang spesialisasi akuntansi.
D.  Tujuan Pembelajaran 1.  Pengetahuan
3.4.1 Menjelaskan jenis bidang-bidang spesialisasi akuntansi. 3.4.2  Menjelaskan tugas bidang-bidang spesialisasi akuntansi.
PEMERINTAH KABUPATEN GUNUNGKIDUL DINAS PENDIDIKAN, PEMUDA, DAN OLAHRAGA
SMK NEGERI 1 WONOSARI
Jl. Veteran, Wonosari, Gunungkidul 55812 Telp. 0274 391054, Fax. 0274 391054 http:www.smkn1-wno.sch.id
E-mail: smkn1wonosariyahoo.com
Nomor Sertifikat ISO 9001-2008 : KorQ-107318
KURBK1FO-006
2.  Ketrampilan
4.4.1 Menganalisis berbagai bidang spesialisasi akuntansi. 4.4.2 Menggolongkan berbagai bidang spesialisasi akuntansi.
E.  Materi Ajar
1.  Bidang-bidang spesialisasi dalam Akuntansi 2.  Tugas bidang-bidang spesialisasi dalam Akuntansi
F.  ModelMetode Pembelajaran
Pendekatan : Scientific Learning
Model Pembelajaran : Discovery Learning Penemuan
Metode Pembelajaran :  Ceramah,  diskusi,  penugasan,  presentasi,
games
G.  Kegiatan Pembelajaran Pertemuan 1 4 x 45 menit
Kegiatan Sintaksis
Model Discovery
Learning Deskripsi Kegiatan
Alokasi Waktu
Guru Siswa
Pendahuluan 1.  Melakukan
pembukaan dengan salam pembuka dan
berdoa untuk memulai
pembelajaran.
saat berdoa guru memberi
penguatan tentang rasa syukur dan
kebesaran Tuhan.
2.  Memeriksa kerapian dan
kehadiran siswa sebagai sikap
disiplin.
3.  Menyampaikan tujuan pembelajaran
yang akan dicapai. 4.  Menanyakan
tentang bidang akuntansi dengan
pemerintahan. 1.  Menjawab salam
dan berdoa mencerminkan
sikap religius, dan saling
menghormati dan menghargai.
2.  Memperhatikan guru
menyampaikan
kompetensi dasar dan materi pokok
yang akan dipelajari;  tujuan
pembelajaran serta manfaat dari
pembelajaran
bidang-bidang spesialisasi
akuntansi 15 menit
Inti 1.  Pemberian
stimulus kepada
siswa
Mengamati   Meminta siswa
membaca dan mengamati materi
yang tampilkan
Mengamati   Mengamati
materi yang ditayangkan
pada lay out. 155
menit
Kegiatan Sintaksis
Model Discovery
Learning Deskripsi Kegiatan
Alokasi Waktu
Guru Siswa
dalam lay out.   Meminta siswa
membaca materi yang terdapat di
dalam modul terkait bidang-
bidang spesialisasi akuntansi
  Mengamati, menyimak,
memperhatikan, modul dan
penjelasan dari guru.
2.  Identifikasi Masalah
Mengamati   Menugaskan siswa
berdiskusi tentang jenis dan tugas
bidang-bidang spesialiasi
akuntansi
  Menugaskan siswa untuk menemukan
perbedaan diantara bidang-bidang
spesialisasi akuntansi
Mengamati   Melakukan
diskusi tentang jenis dan  tugas
bidang-bidang spesialiasi
akuntansi
  Menemukan perbedaan
diantara bidang- bidang
spesialisasi akuntansi
Menanyakan   Menugaskan
membuat  rumusan tentang
tentang bidang-bidang
spesialisasi akuntansi
Menanyakan   Merumuskan
pertanyaan tentang  “apa  saja
bidang-bidang spesialisasi
akuntansi”
3.  Pengumpul an Data
Mengumpulkan Informasi
  Membagikan artikel
pada tiap siswa. Mengumpulkan
Informasi   Mengumpulkan
data untuk menemukan
bidang akuntansi apa saja yang ada
pada artikel tersebut
  Meminta siswa untuk menemukan
dan menganalisis bidang akuntansi
apa saja yang memiliki
  Mengumpukan data untuk
menemukan dan menganalisis
bidang akuntansi apa saja yang
Kegiatan Sintaksis
Model Discovery
Learning Deskripsi Kegiatan
Alokasi Waktu
Guru Siswa
keterkaitan dengan artikel yang telah
dibagikan memiliki
keterkaitan dengan artikel
yang telah dibagikan.
4.  Pembukti an
Mengasosiasi Mengarahkan siswa
untuk menganalisa dan membuat
kesimpulan mengenai bidang-bidang
spesialisasi akuntansi berdasarkan hasil
mengumpulkan dan menggali informasi.
Mengasosiasi Menganalisa dan
membuat kesimpulan
mengenai bidang- bidang spesialisasi
akuntansi.
5.  Menarik kesimpul
angenerali sasi
Mengkomunikasikan   Menunjuk satu
siswa untuk mempresentasikan
hasil pekerjaannya ke depan kelas.
Mengkomunikasik an
  Siswa yang
ditunjuk mempresentasika
n hasilnya ke depan kelas.
  Menugaskan siswa lain untuk
menanggapi hasil presentasi
  Siswa lain mencermati dan
memberikan respon.
Penutup 1.  Memberi
kesempatan pada siswa untuk
bertanya terkait materi yang belum
dikuasai.
2.  Menarik kesimpulan
mengenai apa yang diajarkan.
3.  Menjelaskan kaitan materi yang
telah dibahas dengan materi
pada pertemuan selanjutnya.
1.  Bertanya terkait materi yang
belum dikuasai. 2.  Memperhatikan
guru menyampaikan
kesimpulan dari materi dan kaitan
materi tersebut dengan materi
pertemuan selanjutnya.
3.  Menjawab salam dan berdoa.
10 menit