d d
i i
p p
u u
b b
l l
i i
k k
a a
s s
i i
k k
a a
n n
d d
a a
n n
d d
a a
t t
a a
a a
k k
a a
n n
d d
i i
b b
u u
a a
n n
g g
s s
e e
t t
e e
l l
a a
h h
s s
e e
l l
e e
s s
a a
i i
m m
e e
l l
a a
k k
u u
k k
a a
n n
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
a a
n n
S S
e e
t t
i i
a a
d d
i i
, ,
2 2
7 7
. .
4.5 Instrumen Penelitian
Instrumen penelitian adalah alat untuk mengumpulkan data dari unit analisis sampel Zaluchu, 2010. Berdasarkan teknik pengumpulan data yang
digunakan dalam penelitian ini, instrumen penelitian yang digunakan adalah kuesioner yang disusun sendiri oleh peneliti berdasarkan tinjauan pustaka.
Kuesioner dalam penelitian ini adalah kuesioner data demografi dan kuesioner pelaksanaan perawat dalam menerapkan lingkungan terapeutik untuk
meminimalkan reaksi hospitalisasi negatif pada anak. 4.5.1 Kuesioner Data Demografi
Instrumen penelitian tentang pengumpulan data demografi responden meliputi usia, tingkat pendidikan, lama bekerja, dan pelatihan yang
pernah didapat khususnya cara meminimalkan reaksi hospitalisasi negatif pada anak.
4.5.2 Kuesioner Penerapan Lingkungan Terapeutik oleh Perawat Instrumen penelitian tentang penerapan perawat dalam menerapkan
lingkungan terapeutik untuk meminimalkan reaksi hospitalisasi negatif pada anak, terdiri dari 20 pernyataan. Penilaian menggunakan skala Guttman dengan cara
menetapkan bobot jawaban terhadap tiap-tiap item untuk pertanyaan positif yaitu dengan jawaban ya skor 1 tidak skor 0 sedangkan untuk pertanyaan negatif
yaitu dengan jawaban ya skor 0 tidak skor 1. Pertanyaan positif terdapat pada pernyataan nomor 1, 2, 3, 6, 7, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 18,19 dan 20 sedangkan
Universitas Sumatera Utara
untuk pertanyaan negatif terdapat pada pernyataan nomor 4, 5 dan 12. Maka untuk pelaksanaan penelitian sebagai berikut:
a. Skor jawaban yang benar diberi nilai 1. Dengan soal sebanyak 20, jadi
jumlah skor maksimal adalah 1 x 20 = 20 b.
Skor jawaban yang salah diberi nilai 0. Dengan soal sebanyak 20, jadi jumlah skor minimal adalah 0 x 20 = 0
Maka untuk menentukan rentang adalah: R = Xmax – Xmin
R = 20 – 0 R = 20
Hasil diatas dapat ditemukan interval dengan rumus sebagai berikut yang didapat dari buku saku Sudjana, 2005.
Menentukan panjang interval kelas: P =
R B
B a
a n
n y
y a
a k
k K
K e
e l
l a
a s
s P
P =
= 2
2 2
2 P
P =
= 1
1 K
K e
e t
t e
e r
r a
a n
n g
g a
a n
n R
R =
= R
R e
e n
n t
t a
a n
n g
g X
X m
m a
a x
x =
= D
D a
a t
t a
a T
T e
e r
r b
b e
e s
s a
a t
t X
X m
m i
i n
n =
= D
D a
a t
t a
a T
T e
e r
r k
k e
e c
c i
i l
l P
P =
= P
P a
a n
n j
j a
a n
n g
g K
K e
e l
l a
a s
s
Universitas Sumatera Utara
M M
a a
k k
a a
d d
a a
r r
i i
h h
a a
s s
i i
l l
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
a a
n n
m m
e e
m m
i i
l l
i i
k k
i i
k k
r r
i i
t t
e e
r r
i i
a a
s s
e e
b b
a a
g g
a a
i i
b b
e e
r r
i i
k k
u u
t t
: :
a a
. .
B B
a a
i i
k k
a a
p p
a a
b b
i i
l l
a a
d d
i i
p p
e e
r r
o o
l l
e e
h h
s s
k k
o o
r r
: :
1 1
1 1
– –
2 2
b b
. .
B B
u u
r r
u u
k k
a a
p p
a a
b b
i i
l l
a a
d d
i i
p p
e e
r r
o o
l l
e e
h h
s s
k k
o o
r r
: :
- -
1 1
4 4
. .
6 6
V V
a a
l l
i i
d d
i i
t t
a a
s s
d d
a a
n n
R R
e e
l l
i i
a a
b b
i i
l l
i i
t t
a a
s s
I I
n n
s s
t t
r r
u u
m m
e e
n n
V V
a a
l l
i i
d d
i i
t t
a a
s s
m m
e e
r r
u u
p p
a a
k k
a a
n n
k k
e e
t t
e e
p p
a a
t t
a a
n n
a a
t t
a a
u u
k k
e e
c c
e e
r r
m m
a a
t t
a a
n n
p p
e e
n n
g g
u u
k k
u u
r r
a a
n n
, ,
v v
a a
l l
i i
d d
a a
r r
t t
i i
n n
y y
a a
a a
l l
a a
t t
t t
e e
r r
s s
e e
b b
u u
t t
m m
e e
n n
g g
u u
k k
u u
r r
a a
p p
a a
y y
a a
n n
g g
i i
n n
g g
i i
d d
i i
u u
k k
u u
r r
R R
i i
y y
a a
n n
t t
o o
, ,
2 2
1 1
1 1
. .
U U
j j
i i
v v
a a
l l
i i
d d
i i
t t
a a
s s
i i
n n
i i
d d
i i
l l
a a
k k
u u
k k
a a
n n
o o
l l
e e
h h
2 2
d d
o o
s s
e e
n n
k k
e e
p p
e e
r r
a a
w w
a a
t t
a a
n n
a a
n n
a a
k k
d d
a a
n n
k k
e e
p p
a a
l l
a a
r r
u u
a a
n n
g g
a a
n n
t t
e e
m m
p p
a a
t t
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
a a
n n
, ,
d d
e e
n n
g g
a a
n n
m m
e e
n n
g g
g g
u u
n n
a a
k k
a a
n n
u u
j j
i i
c c
o o
n n
t t
e e
n n
t t
v v
a a
l l
i i
d d
i i
t t
y y
i i
n n
d d
e e
x x
d d
e e
n n
g g
a a
n n
h h
a a
s s
i i
l l
y y
a a
n n
g g
d d
i i
d d
a a
p p
a a
t t
, ,
8 8
3 3
d d
a a
n n
d d
a a
p p
a a
t t
d d
i i
s s
i i
m m
p p
u u
l l
k k
a a
n n
b b
a a
h h
w w
a a
i i
n n
s s
t t
r r
u u
m m
e e
n n
t t
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
a a
n n
d d
a a
r r
i i
2 2
b b
u u
t t
i i
r r
p p
e e
r r
t t
a a
n n
y y
a a
a a
n n
i i
n n
i i
l l
a a
y y
a a
k k
d d
i i
p p
a a
k k
a a
i i
u u
n n
t t
u u
k k
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
a a
n n
. .
R R
e e
l l
i i
a a
b b
i i
l l
i i
t t
a a
s s
a a
r r
t t
i i
n n
y y
a a
k k
e e
s s
e e
t t
a a
b b
i i
l l
a a
n n
p p
e e
n n
g g
u u
k k
u u
r r
a a
n n
, ,
a a
l l
a a
t t
d d
i i
k k
a a
t t
a a
k k
a a
n n
r r
e e
l l
i i
a a
b b
e e
l l
a a
p p
a a
b b
i i
l l
a a
j j
i i
k k
a a
d d
i i
g g
u u
n n
a a
k k
a a
n n
b b
e e
r r
u u
l l
a a
n n
g g
- -
u u
l l
a a
n n
g g
n n
i i
l l
a a
i i
n n
y y
a a
s s
a a
m m
a a
. .
S S
e e
d d
a a
n n
g g
k k
a a
n n
p p
e e
r r
t t
a a
n n
y y
a a
a a
n n
d d
i i
k k
a a
t t
a a
k k
a a
n n
r r
e e
l l
i i
a a
b b
e e
l l
j j
i i
k k
a a
j j
a a
w w
a a
b b
a a
n n
s s
e e
s s
e e
o o
a a
r r
a a
n n
g g
t t
e e
r r
h h
a a
d d
a a
p p
p p
e e
r r
t t
a a
n n
y y
a a
a a
n n
k k
o o
n n
s s
i i
s s
t t
e e
n n
a a
t t
a a
u u
s s
t t
a a
b b
i i
l l
d d
a a
r r
i i
w w
a a
k k
t t
u u
k k
e e
w w
a a
k k
t t
u u
R R
i i
y y
a a
n n
t t
o o
, ,
2 2
1 1
1 1
. .
U U
j j
i i
r r
e e
l l
i i
a a
b b
i i
l l
i i
t t
a a
s s
i i
n n
i i
d d
i i
s s
e e
b b
a a
r r
k k
a a
n n
k k
e e
p p
a a
d d
a a
p p
e e
r r
a a
w w
a a
t t
t t
e e
p p
a a
t t
n n
y y
a a
d d
i i
r r
u u
a a
n n
g g
r r
a a
w w
a a
t t
a a
n n
a a
k k
M M
e e
l l
a a
t t
i i
R R
u u
m m
a a
h h
S S
a a
k k
i i
t t
U U
m m
u u
m m
D D
a a
e e
r r
a a
h h
D D
r r
P P
i i
r r
n n
g g
a a
d d
i i
M M
e e
d d
a a
n n
, ,
d d
e e
n n
g g
a a
n n
m m
e e
n n
g g
g g
u u
n n
a a
k k
a a
n n
r r
u u
m m
u u
s s
K K
R R
- -
2 2
1 1
d d
e e
n n
g g
a a
n n
n n
i i
l l
a a
i i
r r
e e
l l
i i
a a
b b
e e
l l
y y
a a
n n
g g
d d
i i
d d
a a
p p
a a
t t
. .
8 8
5 5
d d
a a
n n
d d
i i
n n
y y
a a
t t
a a
k k
a a
n n
r r
e e
l l
i i
a a
b b
e e
l l
. .
4 4
. .
7 7
P P
e e
n n
g g
u u
m m
p p
u u
l l
a a
n n
D D
a a
t t
a a
P P
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
t t
e e
r r
l l
e e
b b
i i
h h
d d
a a
h h
u u
l l
u u
m m
e e
n n
g g
a a
j j
u u
k k
a a
n n
p p
e e
r r
m m
o o
h h
o o
n n
a a
n n
i i
z z
i i
n n
p p
e e
l l
a a
k k
s s
a a
n n
a a
a a
n n
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
a a
n n
m m
e e
l l
a a
l l
u u
i i
b b
a a
g g
i i
a a
n n
p p
e e
n n
d d
i i
d d
i i
k k
a a
n n
F F
a a
k k
u u
l l
t t
a a
s s
K K
e e
p p
e e
r r
a a
w w
a a
t t
a a
n n
U U
n n
i i
v v
e e
r r
s s
i i
t t
a a
s s
S S
u u
m m
a a
t t
e e
r r
a a
U U
t t
a a
r r
a a
, ,
k k
e e
m m
u u
d d
i i
a a
n n
m m
e e
n n
g g
a a
j j
u u
k k
a a
n n
p p
e e
r r
m m
o o
h h
o o
n n
a a
n n
i i
z z
i i
n n
p p
e e
l l
a a
k k
s s
a a
n n
a a
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
a a
n n
p p
a a
d d
a a
r r
u u
a a
n n
g g
r r
a a
w w
a a
t t
a a
n n
a a
k k
H H
i i
j j
i i
r r
I I
s s
m m
a a
i i
l l
R R
u u
m m
a a
h h
S S
a a
k k
i i
t t
U U
m m
u u
m m
H H
a a
j j
i i
M M
e e
d d
a a
n n
. .
S S
e e
t t
e e
l l
a a
h h
m m
e e
n n
d d
a a
p p
a a
t t
k k
a a
n n
i i
z z
i i
n n
m m
a a
k k
a a
d d
i i
l l
a a
k k
u u
k k
a a
n n
p p
e e
n n
g g
u u
m m
p p
u u
l l
a a
n n
d d
a a
t t
a a
. .
S S
e e
l l
a a
n n
j j
u u
t t
n n
y y
a a
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
m m
e e
n n
j j
e e
l l
a a
s s
k k
a a
n n
t t
u u
j j
u u
a a
n n
, ,
Universitas Sumatera Utara
m m
a a
n n
f f
a a
a a
t t
d d
a a
n n
c c
a a
r r
a a
p p
e e
n n
g g
i i
s s
i i
k k
u u
e e
s s
i i
o o
n n
e e
r r
, ,
k k
e e
m m
u u
d d
i i
a a
n n
r r
e e
s s
p p
o o
n n
d d
e e
n n
d d
i i
m m
i i
n n
t t
a a
u u
n n
t t
u u
k k
m m
e e
n n
a a
n n
d d
a a
t t
a a
n n
g g
a a
n n
i i
s s
u u
r r
a a
t t
p p
e e
r r
s s
e e
t t
u u
j j
u u
a a
n n
i i
n n
f f
o o
r r
m m
e e
d d
c c
o o
n n
s s
e e
n n
t t
a a
t t
a a
u u
p p
u u
n n
m m
e e
m m
b b
e e
r r
i i
k k
a a
n n
p p
e e
r r
s s
e e
t t
u u
j j
u u
a a
n n
s s
e e
c c
a a
r r
a a
l l
i i
s s
a a
n n
. .
W W
a a
k k
t t
u u
y y
a a
n n
g g
d d
i i
s s
e e
d d
i i
a a
k k
a a
n n
u u
n n
t t
u u
k k
m m
e e
n n
g g
i i
s s
i i
k k
u u
e e
s s
i i
o o
n n
e e
r r
a a
d d
a a
l l
a a
h h
1 1
5 5
m m
e e
n n
i i
t t
. .
S S
e e
l l
a a
m m
a a
p p
e e
n n
g g
i i
s s
i i
a a
n n
k k
u u
e e
s s
i i
o o
n n
e e
r r
, ,
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
m m
e e
n n
d d
a a
m m
p p
i i
n n
g g
i i
r r
e e
s s
p p
o o
n n
d d
e e
n n
. .
P P
a a
d d
a a
s s
a a
a a
t t
p p
e e
n n
g g
a a
m m
b b
i i
l l
a a
n n
k k
u u
e e
s s
i i
o o
n n
e e
r r
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
m m
e e
l l
i i
h h
a a
t t
k k
e e
l l
e e
n n
g g
k k
a a
p p
a a
n n
j j
a a
w w
a a
b b
a a
n n
r r
e e
s s
p p
o o
n n
d d
e e
n n
, ,
j j
i i
k k
a a
a a
d d
a a
d d
a a
l l
a a
m m
p p
e e
r r
n n
y y
a a
t t
a a
a a
n n
y y
a a
n n
g g
b b
e e
l l
u u
m m
d d
i i
i i
s s
i i
o o
l l
e e
h h
r r
e e
s s
p p
o o
n n
d d
e e
n n
m m
a a
k k
a a
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
m m
e e
n n
j j
e e
l l
a a
s s
k k
a a
n n
m m
a a
k k
s s
u u
d d
d d
a a
r r
i i
p p
e e
r r
n n
y y
a a
t t
a a
a a
n n
t t
e e
r r
s s
e e
b b
u u
t t
, ,
s s
e e
h h
i i
n n
g g
g g
a a
s s
e e
m m
u u
a a
p p
e e
r r
n n
y y
a a
t t
a a
a a
n n
t t
e e
r r
j j
a a
w w
a a
b b
, ,
d d
a a
n n
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
m m
e e
n n
g g
u u
m m
p p
u u
l l
k k
a a
n n
s s
e e
m m
u u
a a
k k
u u
e e
s s
i i
o o
n n
e e
r r
. .
4 4
. .
8 8
A A
n n
a a
l l
i i
s s
i i
s s
D D
a a
t t
a a
D D
a a
t t
a a
y y
a a
n n
g g
t t
e e
l l
a a
h h
t t
e e
r r
k k
u u
m m
p p
u u
l l
d d
i i
o o
l l
a a
h h
d d
a a
n n
d d
i i
t t
a a
b b
u u
l l
a a
s s
i i
d d
e e
n n
g g
a a
n n
l l
a a
n n
g g
k k
a a
h h
- -
l l
a a
n n
g g
k k
a a
h h
y y
a a
i i
t t
u u
m m
e e
m m
e e
r r
i i
k k
s s
a a
k k
e e
m m
b b
a a
l l
i i
s s
e e
m m
u u
a a
k k
u u
e e
s s
i i
o o
n n
e e
r r
y y
a a
n n
g g
t t
e e
l l
a a
h h
d d
i i
i i
s s
i i
o o
l l
e e
h h
r r
e e
p p
o o
n n
d d
e e
n n
, ,
d d
e e
n n
g g
a a
n n
m m
a a
k k
s s
u u
d d
u u
n n
t t
u u
k k
m m
e e
m m
e e
r r
i i
k k
s s
a a
a a
p p
a a
k k
a a
h h
s s
e e
t t
i i
a a
p p
k k
u u
e e
s s
i i
o o
n n
e e
r r
t t
e e
l l
a a
h h
d d
i i
i i
s s
i i
s s
e e
s s
u u
a a
i i
d d
e e
n n
g g
a a
n n
p p
e e
t t
u u
n n
j j
u u
k k
e e
d d
i i
t t
i i
n n
g g
. .
M M
e e
m m
b b
e e
r r
i i
k k
a a
n n
k k
o o
d d
e e
t t
e e
r r
t t
e e
n n
t t
u u
p p
a a
d d
a a
k k
u u
e e
s s
i i
o o
n n
e e
r r
y y
a a
n n
g g
t t
e e
l l
a a
h h
d d
i i
a a
j j
u u
k k
a a
n n
u u
n n
t t
u u
k k
m m
e e
m m
p p
e e
r r
m m
u u
d d
a a
h h
s s
e e
w w
a a
k k
t t
u u
m m
e e
n n
g g
a a
d d
a a
a a
k k
a a
n n
t t
a a
b b
u u
l l
a a
s s
i i
d d
a a
n n
a a
n n
a a
l l
i i
s s
a a
d d
a a
t t
a a
c c
o o
d d
i i
n n
g g
, ,
d d
a a
n n
m m
e e
m m
p p
e e
r r
m m
u u
d d
a a
h h
a a
n n
a a
l l
i i
s s
a a
d d
a a
t t
a a
, ,
p p
e e
n n
g g
o o
l l
a a
h h
a a
n n
d d
a a
n n
p p
e e
n n
g g
a a
m m
b b
i i
l l
a a
n n
k k
e e
s s
i i
m m
p p
u u
l l
a a
n n
m m
e e
l l
a a
k k
u u
k k
a a
n n
t t
a a
b b
u u
l l
a a
s s
i i
t t
a a
b b
u u
l l
a a
t t
i i
n n
g g
. .
S S
e e
t t
e e
l l
a a
h h
d d
a a
t t
a a
t t
e e
r r
k k
u u
m m
p p
u u
l l
, ,
m m
a a
k k
a a
a a
n n
a a
l l
i i
s s
i i
s s
d d
a a
t t
a a
d d
i i
l l
a a
k k
u u
k k
a a
n n
m m
e e
l l
a a
l l
u u
i i
p p
e e
n n
g g
o o
l l
a a
h h
a a
n n
d d
a a
n n
s s
e e
c c
a a
r r
a a
k k
o o
m m
p p
u u
t t
e e
r r
i i
s s
a a
s s
i i
. .
P P
e e
n n
g g
o o
l l
a a
h h
a a
n n
d d
a a
t t
a a
s s
t t
a a
t t
i i
s s
t t
i i
k k
d d
a a
t t
a a
d d
e e
m m
o o
g g
r r
a a
f f
i i
d d
a a
n n
h h
a a
s s
i i
l l
p p
e e
n n
e e
l l
i i
t t
i i
a a
n n
d d
i i
s s
a a
j j
i i
k k
a a
n n
d d
a a
l l
a a
m m
b b
e e
n n
t t
u u
k k
t t
a a
b b
e e
l l
d d
i i
s s
t t
r r
i i
b b
u u
s s
i i
f f
r r
e e
k k
u u
e e
n n
s s
i i
d d
a a
n n
p p
e e
r r
s s
e e
n n
t t
a a
s s
e e
, ,
y y
a a
i i
t t
u u
u u
n n
t t
u u
k k
m m
e e
l l
i i
h h
a a
t t
p p
e e
n n
e e
r r
a a
p p
a a
n n
p p
e e
r r
a a
w w
a a
t t
d d
a a
l l
a a
m m
m m
e e
n n
e e
r r
a a
p p
k k
a a
n n
l l
i i
n n
g g
k k
u u
n n
g g
a a
n n
t t
e e
r r
a a
p p
e e
u u
t t
i i
k k
u u
n n
t t
u u
k k
m m
e e
m m
i i
n n
i i
m m
a a
l l
k k
a a
n n
r r
e e
a a
k k
s s
i i
h h
o o
s s
p p
i i
t t
a a
l l
i i
s s
a a
s s
i i
n n
e e
g g
a a
t t
i i
f f
p p
a a
d d
a a
a a
n n
a a
k k
. .
Universitas Sumatera Utara
BAB 5 HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN
Bab ini akan menguraikan tentang hasil penelitian setelah pengumpulan data yang dilakukan sejak bulan Oktober sampai bulan November 2014 di ruang
rawat anak Rumah Sakit Umum Haji Medan. Hasil penelitian ini menggambarkan tentang penerapan lingkungan terapeutik oleh perawat dalam meminimalkan
reaksi hospitalisasi negatif pada anak di ruang rawat anak Hijir Ismail Rumah Sakit Umum Haji Medan.
5.1 Hasil Penelitian
Hasil dalam penelitian ini dibagi atas dua bagian, yaitu karakteristik demografi responden dan penerapan lingkungan terapeutik oleh perawat untuk
meminimalkan reaksi hospitalisasi pada anak. karakteristik data demografi meliputi usia, pendidikan, lama kerja dan pelatihan hospitalisasi yang pernah
diterima. Penerapan lingkungan terapeutik oleh perawat untuk meminimalkan reaksi hospitalisasi negatif pada anak dilaksanakan dengan cara persiapan
hospitalisasi, meminimalkan perpisahan, meminimalkan kehilangan kendali, meminimalkan ketakutan cedar tubuh, memfasilitasi aktivitas pada anak sesuai
perkembangan, memberi kesempatan untuk bermain, dan memaksimalkan hospitalisasi.
Universitas Sumatera Utara