-6.45E-04 HASIL SIMULASI DAN DISKUSI

53 240 0.050 20.58 14888.54 693.84 4.84E-04 -6.66E-05 250 0.046 23.25 12773.02 633.47 5.38E-04 -1.81E-04 260 0.041 25.46 10101.46 578.50 5.44E-04 -2.97E-04 270 0.036 27.10 6823.53 522.66 5.06E-04 -3.95E-04 280 0.031 28.05 2902.27 453.58 4.39E-04 -4.61E-04 290 0.025 28.18 -1671.01 383.29 3.63E-04 -4.84E-04 300 0.020 27.37 -6847.57 358.76 2.97E-04 -4.63E-04 310 0.015 25.51 -12479.13 400.87 2.55E-04 -4.05E-04 320 0.010 22.55 -18272.24 450.08 2.40E-04 -3.25E-04 330 0.006 18.50 -23761.90 436.27 2.46E-04 -2.38E-04 340 0.003 13.46 -28343.56 329.70 2.57E-04 -1.64E-04 350 0.001 7.69 -31399.46 206.21 2.49E-04 -1.16E-04 360 0.000 1.50 -32501.86 361.92 2.03E-04 -1.02E-04 370 0.000 -4.69 -31584.73 654.86 1.08E-04 -1.23E-04 380 0.002 -10.54 -28952.48 895.10 -3.43E-05 -1.72E-04 390 0.004 -15.76 -25111.97 996.71 -2.06E-04 -2.38E-04 400 0.008 -20.17 -20559.57 921.15 -3.81E-04 -3.06E-04 410 0.012 -23.66 -15658.39 679.70 -5.27E-04 -3.62E-04 420 0.017 -26.19 -10631.68 328.48 -6.19E-04 -3.95E-04 430 0.022 -27.75 -5618.12

54.33 -6.45E-04

-4.01E-04 440 0.028 -28.36 -732.35 369.16 -6.07E-04 -3.82E-04 450 0.033 -28.05 3895.92 561.16 -5.23E-04 -3.44E-04 460 0.038 -26.89 8110.29 599.10 -4.19E-04 -2.97E-04 470 0.043 -24.97 11743.95 500.39 -3.23E-04 -2.49E-04 480 0.048 -22.42 14659.44 330.56 -2.57E-04 -2.04E-04 490 0.052 -19.38 16794.93 222.88 -2.31E-04 -1.61E-04 500 0.055 -16.00 18190.64 275.11 -2.43E-04 -1.17E-04 510 0.058 -12.42 18975.97 334.74 -2.75E-04 -6.68E-05 520 0.060 -8.73 19323.41 338.70 -3.03E-04 -8.16E-06 530 0.061 -5.00 19394.86 360.06 -3.02E-04 5.66E-05 540 0.062 -1.27 19305.21 487.42 -2.55E-04 1.20E-04 550 0.062 2.43 19110.94 671.73 -1.57E-04 1.70E-04 560 0.061 6.08 18816.34 824.49 -1.41E-05 1.94E-04 570 0.060 9.66 18385.61 894.48 1.52E-04 1.82E-04 580 0.057 13.14 17753.30 872.78 3.15E-04 1.30E-04 590 0.054 16.48 16831.90 789.54 4.48E-04 4.18E-05 600 0.051 19.60 15519.19 700.18 5.31E-04 -7.29E-05 610 0.047 22.42 13707.28 647.73 5.57E-04 -1.98E-04 620 0.042 24.84 11294.12 619.84 5.29E-04 -3.16E-04 630 0.037 26.73 8196.49 567.67 4.62E-04 -4.09E-04 640 0.032 27.95 4364.66 463.92 3.80E-04 -4.65E-04 650 0.027 28.36 -200.06 337.96 3.05E-04 -4.78E-04 660 0.021 27.83 -5422.58 296.01 2.56E-04 -4.49E-04 670 0.016 26.24 -11125.51 378.37 2.41E-04 -3.88E-04 54 680 0.011 23.53 -16999.93 454.17 2.58E-04 -3.09E-04 690 0.007 19.71 -22591.74 433.29 2.92E-04 -2.29E-04 700 0.004 14.89 -27333.15 295.83 3.20E-04 -1.63E-04 710 0.001 9.29 -30648.54 177.46 3.18E-04 -1.23E-04 720 0.000 3.21 -32124.87 422.69 2.66E-04 -1.16E-04 Dari table 4.3 disimpulkan : Kecepatan maksimum : 28.36 ms Percepatan maksimum : -32501.86 ms2 F max pada main bearing : 996.71 Newton Displacement max pada crankshaft sumbu x : 6.45E-04 m Displacement max pada crankshaft sumbu y : -4.78E-04 m Hasil simulasi bila diplot pada grafik Gambar 4.6 Posisi piston vs sudut engkol dengan k=1x10E7 Nm 55 Gambar 4.7 Kecepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E7 Nm Gambar 4.8 Percepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E7 Nm 56 Gambar 4.9 Gaya pada main bearing vs sudut engkol dengan k=1x10E7 Nm Gambar 4.10 Displacement crankshaft vs sudut engkol dengan k=1x10E7 Nm sumbu x sumbu y 57 Dari Gambar 4.6 hingga 4.10 terlihat bahwa Kecepatan maksimum terjadi pada sudut 440 dan 650 yaitu sebesar 28.36 ms. Percepatan maksimum terjadi pada sudut 360 yaitu sebesar -32501.86 ms2. Gaya maksimum pada main bearing terjadi pada sudut 390 sebesar 996.71 Newton. Displacement maksimum pada crankshaft pada sumbu x terjadi pada sudut 430 sebesar 6.45E-04 m dan pada sumbu y terjadi pada sudut 650 sebesar -4.78E-04 m.

4.4.2 Menggunakan pegas dengan k = 1x10E8 Nm

Tabel 4.4 Posisi, kecepatan, percepatan, gaya displacement dengan k=1x10E8 Nm simulasi 2 θ x v a F 12 Main Bearing x crankshaft Deg. m ms ms2 Newton Sumbu xm Sumbu ym 0.000 0.00 -36442.51 0.00 0.00E+00 0.00E+00 10 0.001 -6.58 -30715.83 555.34 -2.26E-05 -6.45E-05 20 0.002 -11.79 -24436.19 65.65 -5.27E-05 -1.26E-04 30 0.005 -16.47 -24844.64 484.79 -4.53E-05 -6.66E-05 40 0.009 -21.23 -23444.83 42.46 -3.56E-05 -1.32E-05 50 0.013 -24.95 -14500.72 469.01 -5.66E-05 -7.13E-05 60 0.018 -26.85 -6164.79 37.86 -6.87E-05 -1.22E-04 70 0.023 -27.80 -4444.65 414.68 -5.16E-05 -6.98E-05 80 0.029 -28.54 -2380.21 74.16 -4.80E-05 -2.57E-05 90 0.034 -28.31 5419.28 372.29 -6.70E-05 -7.44E-05 100 0.040 -26.53 12127.42 107.13 -6.56E-05 -1.11E-04 110 0.045 -24.10 12411.07 365.82 -4.58E-05 -6.12E-05 120 0.049 -21.76 12574.50 89.90 -4.93E-05 -2.13E-05 130 0.053 -18.92 17374.76 274.37 -6.37E-05 -5.79E-05 140 0.056 -15.17 20791.73 157.17 -4.98E-05 -8.21E-05 150 0.059 -11.31 18731.02 307.39 -2.86E-05 -3.67E-05 160 0.061 -7.92 17138.82 75.45 -3.40E-05 -4.20E-06 170 0.062 -4.40 19876.19 247.37 -3.87E-05 -3.70E-05 180 0.062 -0.34 21599.93 150.21 -1.65E-05 -6.05E-05 190 0.062 3.61 19124.34 221.08 9.16E-07 -2.79E-05 200 0.061 7.08 17544.87 76.88 -5.18E-06 -8.05E-06 210 0.059 10.63 19572.94 255.38 -3.53E-06 -4.39E-05 220 0.057 14.52 20241.68 92.96 1.55E-05 -7.06E-05 230 0.054 18.14 16957.63 167.04 2.26E-05 -4.77E-05 58 240 0.050 21.09 14100.26 79.68 1.50E-05 -3.51E-05 250 0.045 23.75 13666.25 218.52 1.74E-05 -6.85E-05 260 0.041 26.22 11427.95 39.67 2.75E-05 -8.97E-05 270 0.035 27.90 5653.93 166.83 2.63E-05 -6.62E-05 280 0.030 28.44 328.07 47.99 1.99E-05 -5.23E-05 290 0.025 28.18 -2839.45 158.35 2.25E-05 -7.71E-05 300 0.019 27.26 -7205.32 50.61 2.57E-05 -8.99E-05 310 0.014 25.23 -14038.33 160.75 1.98E-05 -6.56E-05 320 0.010 21.92 -19966.16 35.19 1.36E-05 -5.21E-05 330 0.006 17.73 -23348.05 123.05 1.26E-05 -7.21E-05 340 0.003 12.93 -26714.78 74.10 6.87E-06 -8.15E-05 350 0.001 7.38 -30926.56 145.68 -6.22E-06 -6.07E-05 360 0.000 1.18 -32817.06 52.68 -1.68E-05 -5.07E-05 370 0.000 -5.00 -30963.29 117.80 -2.35E-05 -6.92E-05 380 0.002 -10.68 -28134.37 71.26 -3.36E-05 -7.85E-05 390 0.004 -15.87 -25747.33 107.77 -4.48E-05 -6.26E-05 400 0.008 -20.48 -21679.89 43.17 -5.02E-05 -5.62E-05 410 0.012 -24.06 -15420.45 101.72 -5.16E-05 -7.35E-05 420 0.017 -26.45 -9701.94 34.65 -5.49E-05 -8.20E-05 430 0.022 -27.91 -5575.33 83.83 -5.86E-05 -6.83E-05 440 0.028 -28.57 -978.72 32.27 -5.91E-05 -6.22E-05 450 0.033 -28.21 4679.82 74.52 -5.75E-05 -7.50E-05 460 0.039 -26.85 9185.63 43.09 -5.71E-05 -7.88E-05 470 0.044 -24.82 11741.04 94.24 -5.74E-05 -6.26E-05 480 0.048 -22.33 14177.55 16.25 -5.60E-05 -5.24E-05 490 0.052 -19.32 17066.48 44.97 -5.19E-05 -5.81E-05 500 0.056 -15.85 18700.65 63.45 -4.71E-05 -5.63E-05 510 0.058 -12.24 18696.82 93.61 -4.26E-05 -3.92E-05 520 0.060 -8.64 18835.55 38.75 -3.67E-05 -2.97E-05 530 0.062 -4.94 19721.90 66.35 -2.80E-05 -3.60E-05 540 0.062 -1.10 20002.44 49.11 -1.91E-05 -3.80E-05 550 0.062 2.70 19334.43 55.76 -1.17E-05 -2.91E-05 560 0.061 6.37 19042.26 60.42 -4.07E-06 -2.82E-05 570 0.060 10.07 19402.56 86.19 4.31E-06 -4.12E-05 580 0.057 13.80 19051.22 26.66 1.07E-05 -4.99E-05 590 0.054 17.33 17499.30 20.07 1.47E-05 -4.83E-05 600 0.051 20.52 15725.93 57.98 1.87E-05 -5.21E-05 610 0.046 23.38 13918.55 68.13 2.22E-05 -6.53E-05 620 0.042 25.80 10998.21 2.55 2.29E-05 -7.20E-05 630 0.037 27.53 6748.82 24.65 2.29E-05 -6.82E-05 640 0.031 28.39 2247.41 23.75 2.42E-05 -6.79E-05 650 0.026 28.40 -2121.63 31.49 2.44E-05 -7.45E-05 660 0.020 27.53 -7102.59 28.59 2.20E-05 -7.56E-05 670 0.015 25.62 -12772.61 39.53 1.97E-05 -6.87E-05 59 680 0.010 22.64 -18118.88 14.45 1.81E-05 -6.58E-05 690 0.006 18.70 -22663.95 39.34 1.34E-05 -6.95E-05 700 0.003 13.94 -26810.09 51.99 5.22E-06 -6.95E-05 710 0.001 8.42 -30284.12 52.69 -3.31E-06 -6.36E-05 720 0.000 2.40 -31940.61 50.79 -1.20E-05 -6.19E-05 Dari table 4.4 disimpulkan : Kecepatan maksimum : -28.57 ms Percepatan maksimum : -32817.06 ms2 F max pada main bearing : 365.82 Newton Displacement max pada crankshaft sumbu x : -6.56E-05 m Displacement max pada crankshaft sumbu y : -1.11E-04 m Hasil simulasi bila diplot pada grafik Gambar 4.11 Posisi piston vs sudut engkol dengan k=1x10E8 Nm 60 Gambar 4.12 Kecepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E8 Nm Gambar 4.13 Percepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E8 Nm 61 Gambar 4.14 Gaya pada main bearing vs sudut engkol dengan k=1x10E8 Nm Gambar 4.15 Displacement crankshaft vs sudut engkol dengan k=1x10E8 Nm 62 Dari Gambar 4.11 hingga 4.15 terlihat bahwa Kecepatan maksimum terjadi pada sudut 440 dan yaitu sebesar -28.57 ms. Percepatan maksimum terjadi pada sudut 360 yaitu sebesar -32817.06 ms2. Gaya maksimum pada main bearing terjadi pada sudut 110 sebesar 365.82 Newton. Displacement maksimum pada crankshaft pada sumbu x terjadi pada sudut 100 sebesar -6.56E- 05 m dan pada sumbu y terjadi pada sudut 100 sebesar -1.11E-04 m.

4.4.3 Menggunakan pegas dengan k = 1x10E9 Nm

Tabel 4.5 Posisi, kecepatan, percepatan, gaya displacement dengan k=1x10E9 Nm simulasi 2 θ x v a F 12 Main Bearing x crankshaft Deg. m ms ms2 Newton Sumbu xm Sumbu ym 0.000 0.00 -64855.24 0.00 0.00E+00 0.00E+00 10 0.000 -5.46 -29047.93 674.22 -1.84E-05 -5.09E-05 20 0.002 -9.79 -102015.62 2248.42 2.88E-05 6.41E-05 30 0.005 -14.06 5930.14 3457.30 -1.10E-05 -9.23E-05 40 0.009 -21.07 -61989.91 703.49 3.46E-05 2.70E-05 50 0.013 -25.39 -12716.86 1918.32 -6.57E-05 -6.24E-05 60 0.018 -26.86 4845.83 2383.57 -8.54E-05 -8.83E-05 70 0.023 -27.95 -4914.19 1326.75 8.55E-05 -1.53E-05 80 0.029 -28.42 7177.21 3026.35 -8.44E-06 -5.40E-05 90 0.034 -27.90 2616.72 1088.08 4.52E-05 -2.55E-05 100 0.040 -26.56 10752.84 990.04 -6.61E-05 -6.14E-05 110 0.045 -24.27 13565.22 1196.39 -3.16E-05 -5.10E-05 120 0.049 -21.55 7436.91 820.38 1.00E-04 -1.02E-05 130 0.053 -18.35 19159.68 892.49 -3.53E-05 -5.15E-05 140 0.056 -14.31 2765.39 4972.47 1.50E-04 2.94E-06 150 0.059 -10.46 32143.57 6115.90 -7.50E-05 -6.83E-05 160 0.061 -7.97 29087.29 806.00 -6.99E-05 -6.24E-05 170 0.062 -3.66 20820.15 1407.32 -2.21E-05 -4.57E-05 180 0.062 -0.06 7364.84 73.46 1.06E-04 -2.62E-05 190 0.062 3.80 22519.41 126.62 -3.64E-05 -4.78E-05 200 0.061 7.41 19622.37 56.24 -1.25E-05 -4.50E-05 210 0.059 10.78 27769.16 880.81 2.11E-05 -6.14E-05 220 0.056 14.60 11322.04 517.62 7.73E-06 -3.83E-05 63 230 0.053 18.01 23681.72 1160.46 7.16E-06 -5.92E-05 240 0.049 21.57 15699.98 137.72 -4.66E-05 -4.03E-05 250 0.045 24.25 7312.06 2923.91 -2.27E-05 -3.70E-05 260 0.040 26.48 11861.89 230.08 -4.70E-05 -4.22E-05 270 0.035 28.10 1670.82 3135.20 -4.25E-05 -3.46E-05 280 0.029 28.58 5045.12 396.76 -5.48E-05 -4.15E-05 290 0.024 28.41 -5595.13 1904.22 -2.21E-05 -4.36E-05 300 0.018 26.98 -10587.50 378.81 4.01E-05 -6.17E-05 310 0.013 24.74 -13146.23 1062.18 -3.96E-05 -4.19E-05 320 0.009 21.60 -17729.53 2205.13 -1.21E-04 -2.42E-05 330 0.005 17.32 -23967.39 939.41 -2.81E-05 -4.45E-05 340 0.002 12.18 -31707.30 1101.77 -8.43E-05 -3.28E-05 350 0.000 6.48 -30281.17 101.71 4.21E-06 -5.02E-05 360 0.000 0.33 -31845.95 120.34 -2.08E-05 -4.75E-05 370 0.000 -5.83 -31463.88 439.85 -1.19E-04 -5.36E-05 380 0.002 -11.41 -30767.24 2301.37 -4.93E-05 -4.67E-05 390 0.005 -16.83 -25939.02 804.44 -3.69E-05 -5.00E-05 400 0.008 -21.50 -6399.28 3204.27 1.09E-04 -3.67E-05 410 0.013 -24.52 -19901.74 101.22 -5.06E-05 -4.94E-05 420 0.018 -26.97 -7058.91 914.37 -9.20E-06 -4.84E-05 430 0.023 -28.06 -633.43 778.74 2.55E-05 -3.93E-05 440 0.029 -28.51 -1265.35 764.43 -5.59E-05 -5.56E-05 450 0.034 -28.06 4562.23 2594.04 -8.53E-05 -6.53E-05 460 0.039 -26.56 8188.37 550.77 -2.82E-05 -4.82E-05 470 0.044 -24.59 12205.87 137.76 -1.56E-04 -7.88E-05 480 0.049 -21.82 13941.45 2978.43 -8.18E-05 -5.86E-05 490 0.053 -18.51 20292.19 1934.76 -6.68E-05 -5.87E-05 500 0.056 -14.94 7066.09 2626.33 1.47E-04 -3.84E-06 510 0.059 -10.97 21415.58 4914.15 -1.59E-05 -4.67E-05 520 0.060 -7.96 25462.73 386.17 -5.31E-05 -5.60E-05 530 0.062 -3.59 26721.53 2803.36 -4.94E-05 -5.49E-05 540 0.062 -0.46 23653.23 436.14 -2.87E-05 -5.02E-05 550 0.062 3.85 44477.20 1337.33 -1.16E-04 -7.62E-05 560 0.061 7.04 16834.05 272.22 1.06E-05 -4.26E-05 570 0.059 11.05 18906.34 135.91 -1.94E-05 -4.42E-05 580 0.056 14.68 12625.34 542.53 -5.13E-05 -3.17E-05 590 0.053 18.07 18364.84 392.33 6.07E-06 -5.10E-05 600 0.049 21.36 17678.66 1412.00 1.27E-05 -5.55E-05 610 0.045 24.09 12418.07 205.07 -2.07E-05 -4.47E-05 620 0.040 26.18 8936.15 1889.01 1.59E-05 -5.40E-05 630 0.035 27.83 7601.98 1286.89 3.27E-05 -6.33E-05 640 0.029 28.55 916.46 715.71 -6.44E-05 -3.25E-05 64 650 0.024 28.30 -3807.45 1456.43 -1.83E-05 -4.68E-05 660 0.019 27.07 -11341.90 3826.64 2.89E-04 -1.35E-04 670 0.014 24.83 -20214.83 8517.98 1.07E-05 -5.13E-05 680 0.009 21.79 -24538.55 130.35 -1.23E-04 -1.25E-05 690 0.005 17.55 -22607.15 297.71 5.71E-06 -5.46E-05 700 0.002 12.39 -28151.22 128.86 -1.78E-05 -4.71E-05 710 0.001 6.40 -24723.12 1190.25 -1.11E-04 -4.65E-05 720 0.000 0.55 -36547.68 2679.21 -3.53E-05 -3.78E-05 Dari table 4.5 disimpulkan : Kecepatan maksimum : 28.58 ms Percepatan maksimum : 44477.20 ms2 F max pada main bearing : 8517.98 Newton Displacement max pada crankshaft sumbu x : 2.89E-04 m Displacement max pada crankshaft sumbu y : -1.35E-04 m Hasil simulasi bila diplot pada grafik Gambar 4.16 Posisi piston vs sudut engkol dengan k=1x10E9 Nm 65 Gambar 4.17 Kecepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E9 Nm Gambar 4.18 Percepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E9 Nm 66 Gambar 4.19 Gaya pada main bearing vs sudut engkol dengan k=1x10E9 Nm Gambar 4.20 Displacement crankshaft vs sudut engkol dengan k=1x10E9 Nm 67 Dari Gambar 4.16 hingga 4.20 terlihat bahwa Kecepatan maksimum terjadi pada sudut 280 dan yaitu sebesar 28.58 ms. Percepatan maksimum terjadi pada sudut 550 yaitu sebesar -44477.20 ms2. Gaya maksimum pada main bearing terjadi pada sudut 670 sebesar 8517.98 Newton. Displacement maksimum pada crankshaft pada sumbu x terjadi pada sudut 660 sebesar 2.89E- 04 m dan pada sumbu y terjadi pada sudut 660 sebesar -1.35E-04 m.

4.4.4 Menggunakan pegas dengan k = 1x10E10 Nm

Tabel 4.6 Posisi, kecepatan, percepatan, gaya displacement dengan k=1x10E10 Nm simulasi 2 θ x v a F 12 Main Bearing x crankshaft Deg. m ms ms2 Newton Sumbu xm Sumbu ym 0.000 0.00 -348982.50 0.00 0.00E+00 0.00E+00 10 0.001 -6.25 -18249.43 208.86 -4.09E-06 -4.65E-05 20 0.002 -11.08 -35261.00 3299.62 -6.25E-05 -5.12E-05 30 0.005 -16.87 -20822.78 179.45 -1.39E-05 -4.55E-05 40 0.009 -20.63 -41614.14 2861.11 -2.42E-05 -4.42E-05 50 0.013 -24.50 -17656.55 717.11 -2.13E-05 -4.64E-05 60 0.018 -26.90 -6661.13 152.45 -1.71E-05 -4.60E-05 70 0.023 -23.90 -481766.29 44140.19 -1.97E-04 -3.31E-05 80 0.029 -28.64 -12344.11 142.98 -1.84E-05 -4.42E-05 90 0.034 -32.72 -153564.11 4780.01 -5.74E-05 -3.43E-05 100 0.040 -25.15 -68800.06 13984.53 3.57E-05 -2.11E-05 110 0.045 -25.07 2338.83 6502.58 -8.71E-07 -4.04E-05 120 0.049 -21.57 67368.00 1597.99 -7.45E-05 -6.50E-05 130 0.053 -18.59 19938.93 438.30 -2.29E-05 -4.70E-05 140 0.056 -14.98 -53150.68 2227.01 8.55E-05 -2.00E-05 150 0.059 -11.72 22855.14 845.78 -1.85E-05 -4.62E-05 160 0.061 -8.23 73226.00 2463.98 -4.27E-05 -5.53E-05 170 0.062 -3.62 22696.87 2486.10 -2.04E-05 -4.59E-05 180 0.062 -0.34 17983.67 1063.63 -1.69E-05 -4.51E-05 190 0.062 3.37 22420.20 152.15 -1.69E-05 -4.58E-05 200 0.061 6.12 196124.02 7307.34 -8.96E-05 -6.60E-05 210 0.059 10.90 18796.19 136.74 -1.83E-05 -4.53E-05 220 0.057 14.88 -1792.91 6692.33 -5.03E-06 -4.42E-05 68 230 0.054 17.85 11354.79 2440.95 7.78E-06 -4.91E-05 240 0.050 21.22 17079.28 81.04 -2.48E-05 -4.42E-05 250 0.045 23.96 17643.71 262.25 -8.78E-06 -4.82E-05 260 0.041 26.24 7152.04 287.08 -2.41E-05 -4.35E-05 270 0.035 27.77 6844.98 83.58 -1.37E-05 -4.68E-05 280 0.030 28.55 2644.71 2479.55 -1.46E-05 -4.66E-05 290 0.025 28.34 -3634.58 1120.75 -1.71E-05 -4.56E-05 300 0.019 27.21 -7483.73 431.98 -2.80E-05 -4.26E-05 310 0.014 25.33 -22813.18 4289.84 5.16E-06 -5.10E-05 320 0.010 21.69 -8303.19 3855.99 -4.61E-05 -3.95E-05 330 0.006 18.07 -45785.84 5992.56 3.28E-05 -5.40E-05 340 0.003 12.87 -32911.98 557.69 -6.64E-06 -4.68E-05 350 0.001 7.04 -25592.58 6211.75 -3.83E-05 -4.40E-05 360 0.000 1.31 -21311.34 578.26 1.21E-05 -4.76E-05 370 0.000 -4.98 -60093.08 1951.38 -1.11E-04 -4.72E-05 380 0.002 -10.94 -22841.91 1273.02 -1.27E-05 -4.61E-05 390 0.005 -16.02 91033.31 270.38 7.44E-05 -4.41E-05 400 0.008 -20.49 -95023.28 1500.00 -2.46E-05 -3.67E-05 410 0.012 -24.10 -19216.72 1996.67 -1.69E-05 -4.52E-05 420 0.017 -26.53 -12959.02 421.65 -2.14E-05 -4.65E-05 430 0.022 -28.07 -7503.20 56.71 -2.18E-05 -4.68E-05 440 0.028 -28.62 1128.45 1038.51 -1.88E-05 -4.64E-05 450 0.033 -28.18 12699.00 1228.83 1.49E-06 -4.16E-05 460 0.039 -27.37 1180.47 24051.51 -2.00E-05 -4.64E-05 470 0.044 -25.25 2782.98 6265.52 -5.77E-07 -4.04E-05 480 0.048 -22.53 10004.29 3775.33 -6.86E-06 -4.28E-05 490 0.052 -19.14 21378.52 808.71 -2.52E-05 -4.77E-05 500 0.056 -15.95 -8244.10 371.33 2.69E-05 -3.50E-05 510 0.058 -12.52 59111.72 2755.67 -6.84E-05 -5.74E-05 520 0.060 -8.65 26569.74 1155.32 -2.10E-05 -4.69E-05 530 0.062 -4.74 60025.86 271.63 -4.73E-05 -5.27E-05 540 0.062 -1.24 59836.39 3105.17 -1.03E-04 -5.21E-05 550 0.062 3.30 -28268.80 7199.03 1.59E-04 -4.27E-05 560 0.061 7.32 34864.84 25942.76 -8.62E-05 -4.33E-05 570 0.060 10.28 8547.48 182.71 -1.50E-05 -4.41E-05 580 0.057 10.74 1028619.88 27719.58 -8.83E-05 -1.82E-04 590 0.054 16.26 991.32 1134.24 -7.41E-06 -4.48E-05 600 0.050 20.72 10235.05 452.93 -2.46E-05 -4.33E-05 610 0.046 23.51 16725.16 961.26 -9.78E-06 -4.77E-05 620 0.041 25.97 9585.81 986.96 -1.96E-05 -4.49E-05 630 0.036 27.59 6667.40 201.56 -1.60E-05 -4.60E-05 640 0.031 29.40 -4697.48 51641.76 -2.82E-04 3.04E-05 69 650 0.025 28.48 3950.92 5481.24 1.03E-05 -5.48E-05 660 0.020 27.47 -6766.88 31.80 -1.83E-05 -4.55E-05 670 0.015 25.47 10439.66 2139.01 -3.59E-05 -4.37E-05 680 0.010 22.45 -31011.32 520.84 -2.08E-05 -4.29E-05 690 0.006 17.97 -32823.73 896.85 -3.96E-05 -3.93E-05 700 0.003 13.63 -13708.63 467.93 -5.29E-05 -4.16E-05 710 0.001 8.14 -31272.62 1326.18 1.35E-05 -4.90E-05 720 0.000 1.99 -27300.59 4731.09 4.52E-05 -4.86E-05 Dari table 4.6 disimpulkan : Kecepatan maksimum : 29.40 ms Percepatan maksimum : 1028619.88 ms2 F max pada main bearing : 51641.76 Newton Displacement max pada crankshaft sumbu x : -2.82E-04 m Displacement max pada crankshaft sumbu y : -1.82E-04 m Hasil simulasi bila diplot pada grafik Gambar 4.21 posisi piston vs sudut engkol dengan k=1x10E10 Nm 70 Gambar 4.22 Kecepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E10 Nm Gambar 4.23 Percepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E10 Nm 71 Gambar 4.24 Gaya pada main bearing vs sudut engkol dengan k=1x10E10 Nm Gambar 4.25 Displacement crankshaft vs sudut engkol dengan k=1x10E10 Nm 72 Dari Gambar 4.21 hingga 4.25 terlihat bahwa Kecepatan maksimum terjadi pada sudut 640 dan yaitu sebesar 29.40 ms. Percepatan maksimum terjadi pada sudut 580 yaitu sebesar -1028619.88 ms2. Gaya maksimum pada main bearing terjadi pada sudut 640 sebesar 51641.76 Newton. Displacement maksimum pada crankshaft pada sumbu x terjadi pada sudut 640 sebesar -2.82E- 04 m dan pada sumbu y terjadi pada sudut 580 sebesar -1.82E-04 m.

4.4.5 Menggunakan pegas dengan k = 1x10E11 Nm

Tabel 4.7 Posisi, kecepatan, percepatan, gaya displacement dengan k=1x10E11 Nm simulasi 2 θ x v a F 12 Main Bearing x crankshaft Deg. m ms ms2 Newton Sumbu xm Sumbu ym 0.000 0.00 -3190255.12 0.00 0.00E+00 0.00E+00 10 0.001 -8.01 -184370.88 63187.88 -5.37E-05 -4.75E-05 20 0.002 -11.20 -458766.37 10846.55 -9.65E-05 -5.11E-05 30 0.005 -16.72 -68041.77 3737.08 -2.30E-05 -4.61E-05 40 0.009 -21.32 -55503.73 1326.46 -1.92E-05 -4.56E-05 50 0.013 -24.87 -57025.27 62.29 -2.06E-05 -4.59E-05 60 0.018 -27.36 21454.92 1760.70 -1.13E-05 -4.43E-05 70 0.024 -28.65 59971.89 1788.34 3.77E-06 -4.02E-05 80 0.029 -28.92 -10167.70 2291.10 -4.11E-05 -5.24E-05 90 0.035 -28.24 5705.39 445.78 -1.68E-05 -4.55E-05 100 0.040 -27.96 120747.02 26380.66 -5.98E-05 -5.83E-05 110 0.045 -26.53 1041736.66 31362.62 -2.16E-04 -1.06E-04 120 0.049 -23.92 749397.81 26286.65 -1.28E-04 -7.88E-05 130 0.053 -17.98 -324504.84 6567.84 4.50E-05 -2.97E-05 140 0.056 -14.55 174048.75 4204.60 -4.21E-05 -5.13E-05 150 0.059 -11.77 239995.50 8707.96 -6.49E-05 -5.39E-05 160 0.061 -7.43 19864.63 176.71 -1.75E-05 -4.56E-05 170 0.062 -4.00 -47147.89 31134.61 3.02E-05 -4.32E-05 180 0.062 0.32 -10440.15 4952.55 -6.42E-07 -4.51E-05 190 0.062 4.04 62023.71 3606.06 2.97E-05 -4.80E-05 200 0.061 7.60 -4488.78 8756.29 -2.45E-05 -4.46E-05 210 0.059 11.53 48465.46 1945.36 -1.67E-06 -4.77E-05 220 0.056 19.44 -134214.69 99882.35 -3.60E-05 -4.24E-05 73 230 0.053 18.65 -28047.71 3639.68 -2.47E-05 -4.36E-05 240 0.049 22.75 -185708.32 12371.29 -5.75E-05 -3.43E-05 250 0.044 24.76 406.02 548.59 -1.95E-05 -4.49E-05 260 0.039 26.80 150982.97 3638.76 2.41E-05 -5.84E-05 270 0.034 28.11 109762.07 8597.20 3.48E-05 -6.17E-05 280 0.029 28.95 -2092.21 1979.86 -8.23E-06 -4.82E-05 290 0.023 28.53 42227.08 147.15 -5.22E-05 -3.57E-05 300 0.018 27.03 3918.08 195.38 -1.97E-05 -4.50E-05 310 0.013 24.57 -24189.42 115.82 -1.48E-05 -4.61E-05 320 0.008 18.93 191684.43 30637.52 -5.63E-05 -3.88E-05 330 0.005 15.68 -93653.03 11584.32 -5.27E-06 -4.70E-05 340 0.002 11.25 -64793.82 1699.30 -6.93E-06 -4.65E-05 350 0.000 5.33 -22861.74 164.89 -1.89E-05 -4.56E-05 360 0.000 -0.57 35871.88 4564.94 4.25E-05 -4.59E-05 370 0.001 -8.79 48068.76 48095.58 1.92E-05 -4.44E-05 380 0.003 -11.27 160038.29 16511.90 1.18E-05 -4.36E-05 390 0.006 -17.55 -121492.25 2038.13 -3.14E-05 -4.72E-05 400 0.009 -21.68 -151431.77 3137.75 -3.44E-05 -4.81E-05 410 0.014 -25.34 -11224.80 440.00 -1.54E-05 -4.51E-05 420 0.019 -28.90 -321118.42 26300.55 -1.00E-04 -6.61E-05 430 0.024 -28.49 40864.43 14761.14 8.74E-06 -3.84E-05 440 0.030 -28.99 9382.52 3335.34 -2.48E-05 -4.79E-05 450 0.036 -27.33 -138879.03 32678.80 3.85E-05 -2.82E-05 460 0.041 -25.10 -83146.20 30237.99 1.11E-06 -3.97E-05 470 0.046 -24.40 -125062.98 2815.35 1.09E-05 -3.71E-05 480 0.050 -23.68 436696.36 35040.19 -8.69E-05 -6.58E-05 490 0.054 -18.76 -174376.03 3616.50 1.78E-05 -3.69E-05 500 0.057 -15.04 -48002.78 3107.22 4.73E-06 -4.16E-05 510 0.059 -10.69 182286.44 4325.99 -4.63E-05 -5.09E-05 520 0.061 -6.76 20324.15 486.55 -1.49E-05 -4.54E-05 530 0.062 -2.77 143428.06 3387.03 -6.11E-05 -4.85E-05 540 0.062 1.04 55326.57 3004.05 -7.86E-05 -4.54E-05 550 0.062 4.81 18745.94 106.54 -1.59E-05 -4.56E-05 560 0.060 8.59 26459.03 2167.57 -2.26E-05 -4.52E-05 570 0.058 12.36 74950.99 1025.03 -2.46E-06 -4.81E-05 580 0.056 16.55 338983.55 11052.09 5.84E-05 -6.18E-05 590 0.052 13.16 623372.47 92879.21 1.04E-04 -7.76E-05 600 0.048 22.32 -1480925.44 14121.54 -3.66E-04 5.27E-05 610 0.043 26.58 -223067.71 21101.53 -7.17E-05 -2.90E-05 620 0.038 27.82 60864.61 4322.86 -1.46E-05 -4.70E-05 630 0.033 28.81 -16085.96 1165.60 -2.64E-05 -4.27E-05 640 0.027 28.49 68030.69 87653.72 -3.66E-04 5.77E-05 74 650 0.022 27.91 151011.23 16343.74 -9.25E-05 -2.51E-05 660 0.016 29.47 -19464.30 55517.02 -3.11E-05 -4.20E-05 670 0.011 24.11 -221738.10 5414.63 2.38E-05 -5.39E-05 680 0.007 22.51 -1308959.52 37809.15 2.31E-04 -8.59E-05 690 0.004 14.70 -76664.36 7737.03 -3.18E-06 -4.74E-05 700 0.001 8.54 22055.96 25812.42 -3.35E-05 -4.42E-05 710 0.000 3.49 16382.48 1209.64 -1.45E-05 -4.64E-05 720 0.000 -2.87 -151863.25 8661.72 -8.58E-05 -4.62E-05 Dari table 4.7 disimpulkan : Kecepatan maksimum : 29.47 ms Percepatan maksimum : -1480925.44 ms2 F max pada main bearing : 99882.35 Newton Displacement max pada crankshaft sumbu x : -3.66E-04 m Displacement max pada crankshaft sumbu y : -1.06E-04 m Hasil simulasi bila diplot pada grafik Gambar 4.26 Posisi piston vs sudut engkol dengan k=1x10E11 Nm 75 Gambar 4.27 Kecepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E11 Nm Gambar 4.28 Percepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E11 Nm 76 Gambar 4.29 Gaya pada main bearing vs sudut engkol dengan k=1x10E11 Nm Gambar 4.30 Displacement crankshaft vs sudut engkol dengan k=1x10E11 Nm 77 Dari Gambar 4.26 hingga 4.30 terlihat bahwa Kecepatan maksimum terjadi pada sudut 660 dan yaitu sebesar 29.47 ms. Percepatan maksimum terjadi pada sudut 600 yaitu sebesar -1480925.44 ms2. Gaya maksimum pada main bearing terjadi pada sudut 220 sebesar 99882.35 Newton. Displacement maksimum pada crankshaft pada sumbu x terjadi pada sudut 600 dan 640 sebesar -3.66E-04 m dan pada sumbu y terjadi pada sudut 110 sebesar -1.06E-04 m.

4.4.6 Menggunakan pegas dengan k = 1x10E12 Nm

Table 4.8 Posisi, kecepatan, percepatan, gaya displacement dengan k=1x10E12 Nm simulasi 2 θ x v a F 12 Main Bearing x crankshaft Deg. m ms ms2 Newton Sumbu xm Sumbu ym 0.000 0.00 -31602981.31 0.00 0.00E+00 0.00E+00 10 0.001 -5.47 10621.19 3838.24 -1.35E-05 -4.53E-05 20 0.002 -11.10 -155930.75 327.07 -1.98E-05 -4.57E-05 30 0.004 -10.72 -5090824.07 70759.43 -1.01E-04 -5.48E-05 40 0.008 -21.49 160911.29 1520.02 -1.37E-05 -4.50E-05 50 0.012 -19.96 697441.16 70281.81 -5.23E-06 -4.33E-05 60 0.017 -29.26 -238874.36 1830.45 -2.24E-05 -4.68E-05 70 0.022 -32.16 511813.18 17478.40 5.35E-06 -3.95E-05 80 0.028 -32.21 239554.20 24124.79 4.25E-05 -2.82E-05 90 0.034 -34.17 968907.11 88481.77 -7.83E-05 -6.42E-05 100 0.039 -30.46 131401.72 5072.47 -2.06E-05 -4.66E-05 110 0.045 -27.41 53135.59 173.96 -1.81E-05 -4.58E-05 120 0.049 -24.15 -27591.83 1729.27 -1.60E-05 -4.53E-05 130 0.053 -20.55 926116.78 3882.83 -3.31E-05 -4.96E-05 140 0.056 -15.27 -1842433.46 19592.53 1.14E-05 -3.88E-05 150 0.059 -22.66 -649738.95 279934.58 -1.57E-05 -4.57E-05 160 0.061 -12.94 -270008.81 130518.49 -1.19E-05 -4.51E-05 170 0.062 -7.55 1010342.27 116432.43 -7.69E-05 -4.93E-05 180 0.062 0.24 120840.15 8179.15 -3.22E-05 -4.57E-05 190 0.062 4.16 36752.12 1214.34 -1.67E-05 -4.56E-05 200 0.061 12.04 3398378.92 150729.72 1.27E-04 -6.14E-05 78 210 0.059 12.91 335272.52 14684.99 -8.41E-06 -4.70E-05 220 0.056 22.28 -4718168.34 110485.95 -1.18E-04 -2.42E-05 230 0.053 22.10 381205.56 23000.02 -1.07E-05 -4.73E-05 240 0.049 19.91 6256413.48 62905.84 1.05E-04 -7.99E-05 250 0.044 27.27 -807078.30 10037.09 -3.48E-05 -4.02E-05 260 0.039 29.82 97564.59 11316.50 -1.46E-05 -4.64E-05 270 0.034 31.00 -123547.90 36430.33 -2.08E-05 -4.44E-05 280 0.028 32.46 -61999.52 101251.86 8.87E-06 -5.33E-05 290 0.022 31.66 -1651.08 6710.91 -2.12E-05 -4.44E-05 300 0.016 29.84 1406468.67 4849.60 -5.27E-05 -3.72E-05 310 0.011 24.72 -808725.30 18580.94 -3.31E-06 -4.82E-05 320 0.007 26.23 -1537557.77 59053.90 5.73E-06 -4.90E-05 330 0.004 10.76 3444118.19 72870.86 -8.07E-05 -3.85E-05 340 0.002 10.40 -149007.32 60.47 -1.51E-05 -4.57E-05 350 0.000 3.93 733238.02 19161.17 -6.31E-05 -4.40E-05 360 0.000 -1.39 -45740.18 268.24 -1.70E-05 -4.55E-05 370 0.001 -6.99 -677308.85 8650.38 -3.65E-05 -4.64E-05 380 0.002 -24.65 -2546294.90 160625.14 -4.97E-05 -4.76E-05 390 0.005 -16.30 -3820091.99 32211.64 -7.63E-05 -5.28E-05 400 0.009 -23.57 -3719345.94 936.33 -7.18E-05 -5.43E-05 410 0.014 -26.20 1437579.88 27089.08 1.19E-05 -3.94E-05 420 0.019 -34.12 242043.11 79147.82 -9.14E-06 -4.36E-05 430 0.025 -33.48 1247881.71 35534.79 6.34E-05 -2.32E-05 440 0.031 -32.84 54642.30 2799.80 -2.29E-05 -4.73E-05 450 0.036 -31.92 -456430.41 5831.31 -8.09E-07 -4.04E-05 460 0.042 -29.37 1026901.09 677.39 -4.11E-05 -5.30E-05 470 0.047 -30.01 -1696383.09 73725.39 1.84E-05 -3.53E-05 480 0.051 -22.77 -261196.91 4324.05 -1.20E-05 -4.42E-05 490 0.055 -18.22 348402.95 3544.67 -2.28E-05 -4.69E-05 500 0.058 -13.49 -2003925.85 16389.73 2.62E-05 -3.72E-05 510 0.060 -13.71 -4744731.67 77773.47 1.22E-04 -2.61E-05 520 0.061 -5.75 -239220.22 4989.94 -9.49E-06 -4.48E-05 530 0.062 0.60 -1152824.87 134194.10 6.03E-05 -4.28E-05 540 0.062 2.69 39159.80 15989.04 -1.66E-05 -4.56E-05 550 0.061 6.74 -387464.65 8405.64 -5.68E-05 -4.26E-05 560 0.060 11.12 -526881.32 8709.32 -3.29E-05 -4.33E-05 570 0.057 16.73 -2475388.21 32284.92 -7.74E-05 -3.40E-05 580 0.054 18.23 -4459074.92 15292.42 -1.11E-04 -2.34E-05 590 0.050 22.95 210488.78 1288.72 -1.27E-05 -4.67E-05 600 0.046 29.03 4556667.33 39039.00 7.97E-05 -7.41E-05 610 0.041 30.08 -52010.40 2699.28 -1.86E-05 -4.51E-05 620 0.035 30.41 2111658.76 49735.72 6.96E-05 -7.26E-05 79 630 0.029 32.90 -48017.98 5063.39 -2.65E-05 -4.28E-05 640 0.024 32.64 -5094625.72 38366.87 3.37E-04 -1.44E-04 650 0.018 28.92 -2211883.44 25875.42 3.93E-05 -5.92E-05 660 0.013 24.19 2711759.10 38144.67 -6.98E-05 -3.47E-05 670 0.008 32.38 -2967578.04 121255.98 2.79E-05 -5.30E-05 680 0.005 15.93 -3836849.89 24075.23 5.11E-05 -5.43E-05 690 0.002 5.74 1553615.07 105477.71 -5.38E-05 -4.23E-05 700 0.001 6.51 50523.74 4829.21 -2.11E-05 -4.53E-05 710 0.000 1.12 78388.31 17061.76 -4.60E-05 -4.52E-05 720 0.000 -4.09 824194.44 1477.07 1.84E-05 -4.48E-05 Dari table 4.8 disimpulkan : Kecepatan maksimum : -34.12 ms Percepatan maksimum : 6256413.48 ms2 F max pada main bearing : 279934.58 Newton Displacement max pada crankshaft sumbu x : 3.37E-04 m Displacement max pada crankshaft sumbu y : -1.44E-04 m Hasil simulasi bila diplot pada grafik: Gambar 4.31 Posisi piston vs sudut engkol dengan k=1x10E12 Nm 80 Gambar 4.32 Kecepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E12 Nm Gambar 4.33 Percepatan piston vs sudut engkol dengan k=1x10E12 Nm 81 Gambar 4.34 Gaya pada main bearing vs sudut engkol dengan k=1x10E12 Nm Gambar 4.35 Displacement crankshaft vs sudut engkol dengan k=1x10E12 Nm 82 Dari Gambar 4.31 hingga 4.35 terlihat bahwa Kecepatan maksimum terjadi pada sudut 420 dan yaitu sebesar -34.12 ms. Percepatan maksimum terjadi pada sudut 240 yaitu sebesar 6256413.48 ms2. Gaya maksimum pada main bearing terjadi pada sudut 150 sebesar 279934.58 Newton. Displacement maksimum pada crankshaft pada sumbu x terjadi pada sudut 640 sebesar 3.37E- 04 m dan pada sumbu y terjadi pada sudut 640 sebesar -1.44E-04 m. 83

4.5 Hasil Perbandingan Displacement Maksimum