Ancasing Panaliten Paedahing Panaliten
Salajengipun, Ramlan 1987: 51 ngandharaken bilih
proses morfologis
inggih menika
proses
pandhapuking tembung saking
satuan
sanesipun ingkang kalebet lingganipun. Pamanggihipun Ramlan menika sami kaliyan pamanggihipun
Samsuri. Samsuri 1994: 190 ngandharaken bilih
proses morfologi
inggih menika cara pandhapuking tembung kanthi ngraketaken
morfem
setunggal kaliyan
morfem
sanesipun. Adhedhasar pamanggih para ahli kasebat saged dipunpendhet dudutan bilih
proses morfologis
inggih menika
proses
ewahing tembung. Tembung ingkang ewah saking wujud lingganipun menika dipunrembag wonten
ing
proses morfologi
.
Proses morfologi
menika wonten tiga inggih menika
afiksasi
,
reduplikasi
, saha
komposisi
Sudaryanto, 1991: 19.
Afiksasi
inggih menika
proses
ewahing wujud tembung amargi karaketan wuwuhan.
Afiks
menika kaperang dados sekawan inggih menika ater-ater, seselan, panambang, saha
konfiks
. Ater-ater inggih menika
afiks
ingkang karaketaken ing sangajenging tembung. Seselan inggih menika
afiks
ingkang karaketaken ing tengahing tembung. Panambang inggih menika
afiks
ingkang karaketaken ing wingking tembung.
Konfiks
inggih menika ater-ater saha panambang karaketan kanthi sesarengan ing lingganipun
Mulyana, 2011: 13-22.
Reduplikasi
utawi tembung rangkep inggih menika
proses
pandhapuking tembung kanthi ngambali sedaya utawi saperangan saking lingganipun. Jinising
tembung rangkep ing basa Jawi wonten tiga inggih menika dwilingga, dwipurwa, saha dwiwasana. Dwilingga kaperang malih dados tiga inggih menika dwilingga
salin swara, trilingga, saha lingga semu. Dene dwipurwa kaperang malih wonten
setunggal inggih menika dwipurwa salin swara.
Komposisi
utawi tembung camboran inggih menika
proses
kalih tembung utawi langkung ingkang dipunraketaken dados setunggal tembung enggal ugi gadhah teges enggal
Mulyana, 2011: 32-33.
C.
Morfem
Morfem
inggih menika
satuan gramatikal
ingkang paling alit Robins, 1992: 237. Sarujuk kaliyan pamanggihipun Robins, Soeparno 2003: 72 ugi
ngandharekn bilih
morfem
inggih menika wujud
gramatikal
ingkang paling alit ingkang boten saged dipunperang malih dados wujud
gramatikal
ingkang langkung alit. Pamanggihipun Robins saha Soeparno menika dipunjangkepi
dening Alwasilah. Alwasilah ngandharaken bilih
morfem
menika
satuan
wujud ingkang paling alit ingkang ngewrat teges Alwasilah, 1985: 101. Pamanggihipun
Alwasilah menika sami kaliyan pamanggihpun Chaer 1994: 146 bilih
morfem
minangka
satuan gramatikal
ingkang paling alit ingkang ngewrat teges. Saking andharan ing nginggil saged dipunpendhet dudutan bilih
morfem
inggih menika
satuan gramatikal
ingkang paling alit ingkang boten saged dipunperang malih ingkang ngewrat teges.
Morfem
menika boten saged dipunperang malih dados wujud
gramatikal
ingkang langkung alit amargi
morfem
menika
satuan
ingkang paling alit wonten ing
morfologi
. Miturut distribusinipun,
morfem
saged dipunperang dados kalih inggih menika
morfem bebas
saha
morfem terikat
.
Morfem bebas
inggih menika
morfem
inggih menika
morfem
ingkang saged madeg piyambak wonten ing ukara Samsuri, 1988: 17. Tuladhanipun