Watesaning Perkawis Wosing Perkawis
dhasaring tembung sarta paedah ewah-ewahaning tembung kanthi
gramatik
menapa
semantik
. Andharanipun Ramlan menika sami kaliyan andharanipun Mulyana
2011: 2 bilih
morfologi
inggih menika ngelmu basa ingkang nyinau bab wujuding tembung, ewah-ewahaning tembung, saha asil
ewah-ewahaning tembung dhateng teges saha jinising tembung. Adhedhasar pamanggihipun para
ahli kasebat saged dipunpendhet dudutan bilih
morfologi
inggih menika cabang
linguistik
ingkang nyinau bab pandhapuking tembung, ewahing tembung, saha pangaribawanipun ewahing tembung dhateng teges saha jinising tembung.
Morfologi
menika nyinau bab anggenipun damel tembung.
Morfologi
ugi nyinau bab ewahing tembung saha pangaribawanipun ewahing tembung menika dhateng
teges saha jinisipun tembung ingkang ewah kalawau.
B.
Proses Morfologi
Proses morfologis
inggih menika
proses
ingkang ngewahi
leksem
dados tembung Arifin saha Junaiyah, 2009: 8-9. Pamanggihipun Arifin saha Junaiyah
menika dipunjangkepi dening Kridalaksana bilih
proses morfologi
menika
proses
ingkang ngewahi
leksem
dados tembung. Ing
proses morfologi
,
leksem
menika minangka
input
, dene tembung minangka
output
Kridalaksana, 2008: 202. Saking andharan kalawau dipunmangertosi bilih pamanggihipun Arifin saha
Junaiyah kaliyan Kridalaksana sami-sami ngandharaken bilih
proses morfologi
minangka
proses
ngewahi
leksem
dados tembung.
Salajengipun, Ramlan 1987: 51 ngandharaken bilih
proses morfologis
inggih menika
proses
pandhapuking tembung saking
satuan
sanesipun ingkang kalebet lingganipun. Pamanggihipun Ramlan menika sami kaliyan pamanggihipun
Samsuri. Samsuri 1994: 190 ngandharaken bilih
proses morfologi
inggih menika cara pandhapuking tembung kanthi ngraketaken
morfem
setunggal kaliyan
morfem
sanesipun. Adhedhasar pamanggih para ahli kasebat saged dipunpendhet dudutan bilih
proses morfologis
inggih menika
proses
ewahing tembung. Tembung ingkang ewah saking wujud lingganipun menika dipunrembag wonten
ing
proses morfologi
.
Proses morfologi
menika wonten tiga inggih menika
afiksasi
,
reduplikasi
, saha
komposisi
Sudaryanto, 1991: 19.
Afiksasi
inggih menika
proses
ewahing wujud tembung amargi karaketan wuwuhan.
Afiks
menika kaperang dados sekawan inggih menika ater-ater, seselan, panambang, saha
konfiks
. Ater-ater inggih menika
afiks
ingkang karaketaken ing sangajenging tembung. Seselan inggih menika
afiks
ingkang karaketaken ing tengahing tembung. Panambang inggih menika
afiks
ingkang karaketaken ing wingking tembung.
Konfiks
inggih menika ater-ater saha panambang karaketan kanthi sesarengan ing lingganipun
Mulyana, 2011: 13-22.
Reduplikasi
utawi tembung rangkep inggih menika
proses
pandhapuking tembung kanthi ngambali sedaya utawi saperangan saking lingganipun. Jinising
tembung rangkep ing basa Jawi wonten tiga inggih menika dwilingga, dwipurwa, saha dwiwasana. Dwilingga kaperang malih dados tiga inggih menika dwilingga
salin swara, trilingga, saha lingga semu. Dene dwipurwa kaperang malih wonten