Saláriu ho Vensimentu Sasan no Servisu

25 Tabela 2.4.2.1: Despeza FKTL Tuir Kategoria Dotasaun, Tokon 2012 Atual 2013 Orsamen tu 2014 2015 2016 2017 2018 Total Despeza FKTL 789.3 1,000.7 1,034.9 1,076.3 1,119.3 1,164.1 1,210.6 Rekorente 659.0 798.6 894.7 930.5 967.8 1,006.5 1,046.7 Saláriu no Vensimentu 130.9 160.5 166.9 173.6 180.6 187.8 195.3 Sasan no Servisus 309.7 399.1 435.6 453.1 471.2 490.0 509.6 Trasnferênsia Públika 218.5 239.0 292.2 303.9 316.0 328.7 341.8 Kapital 130.3 202.1 140.1 145.7 151.6 157.6 163.9 Kapital Menor 42.0 49.6 39.7 41.3 43.0 44.7 46.5 Kapital no Dezenvolvimentu

88.3 152.5

100.4 104.4 108.6 112.9 117.5 Fonte: Diresaun Nasional Orsamentu

2.4.2.1: Saláriu ho Vensimentu

Saláriu no Vensimentu sa e a tokon 166.9 iha 2014, ka sae 4.0 kompara ho Orsamentu 2013 nian. Ne e la o tui duni polítika Governu ia atu deze ol e fu sau pú lika e e dinámika, efikaz no efisiente no kontrola kategoria Saláriu no Vensimentu. Medida prinsipal mak hanesan tuir mai e e.  Tokon 4.7 ba Ministériu Saúde ba rejime kareira espesial profisionais saúde nian. Hanesan ho setor edukasaun, Governu fiar katak importante atu motiva profisional si a iha seto k usial ida e e hodi dezenvolve lalais padraun saúde e e diak a Timor-Leste.  Tokon 1.0 ba Ministériu Negósius Estranjeirus ba funsionarius embaixadas foun iha Laos, Cambodia, Brunei no Myanmar. Governu fiar katak estabelesimentu e ai adas hi ak e e i po ta te hodi au e ta eputasau o i flu sia Timor- Leste iha rejiaun, espesial e te iha te pu e e Timor-Leste husu atu tama ba ASEAN.

2.4.2.2: Sasan no Servisu

Despeza ba Sasan no Servisu aumenta ba tokon 435.6 iha 2014, liu 9.2 kompara ho 2013 nian e e ho o ta te tokon 399.1. Sei kontinua sai hanesan kategoria e e boot liu iha FKTL. Deskrisaun detalha kona-ba medidas prinsipais no investimentu mak tuir mai. Medida Polítika  Tokon 100.8 ba Ministériu Obras Públikas ho EDTL ba sentral elétrika sira iha Hera no Betano e e foi loke. Despeza e e a kustu ope asio al no manutensaun, mina ba jerador sira. Governu prioritiza sentral elétrika hanesan komponente xave 26 iha dezenvolvimentu tamba bele hasa e padraun moris povu sira nian no atu dada investimentu estranjeiru.  Tokon 26.9 ba Ministériu Edukasaun ba programa merenda eskolar. Ne e eflesau husi faktu katak mál-nutrisaun hanesan problema ida iha Timor-Leste, li-liu ba labarik no foinsae sira. Nu e e, o ta te e e gasta ko a- a p og a a e e au e ta husi 0.15 ba 0.25 ba estudante ida loron ida.  Tokon 24.7 ba fundu kontinjênsia e e Go e u sei uza ba despeza kontingensia atu hala o iha tinan 2014  Tokon 13.0 ba Ministériu Saúde atu sosa ai-moruk. Governu ha ee e e hanesan despeza importante hodi promove kuidadus saúde no hadi a kondisoens sidadaun sira e e o as o defisientes.  Tokon 9.5 ba Ministériu Edukasaun hodi selu saláriu profesores voluntárius. Medida e e sei selu ba 4,220 profesores iha teritoriu laran tomak. Kompensasaun diak ba forsa traballu iha setor edukasaun sei enkoraza no motiva profesores sira atu kria populasaun instruídaedukadu e e ele tulu Timor-Leste krese no dezenvolve iha loron aban-bai rua nian  Tokon 7.8 ba Ministériu Komérsiu, Indústria no Meiu Ambiente atu importa foos no sosa produtus doméstikus. Despeza e e ko t i ui a segu a sa ali e ta iha Timor-Leste, no mos fornese ligasaun importante entre agrikultores lokais ho vendedores. Ne e sei e ko aza dezenvolvimentu agríkolu no kresimentu setor privadu nasional.  Tokon 4.6 ba Ministériu Agrikultura hodi sosa fini ka sementes. Ne e i po ta te a dezenvolvimentu setor agrikultura hodi hasa e p odusau , fornese nutrisaun no seguransa alimentar.  Tokon 2.1 hodi finansia Prezidênsia Timor-Leste iha CPLP Comunidade dos Países de Língua PortuguesaKomunidade Paízes Lian Portugêz. Ne e o a oot ida a Timor-Leste no sei fó biban hodi promove nia an iha palku internasional entre parseirus komérsiu importantes.  Tokon 3.0 ba Ministériu Saúde atu fornese hahán ba pasientes ka ema-moras sira iha ospitais. Ne e i po ta te atu ele fo ese ut isau adekuada a sidadau si a e e o as o os hadi a pad oe s kuidadus saúde iha ospitais.  Tokon 3.0 ba Ministériu Agrikultura ba programa “uku Ida P odutu Ida O e Village-One Product. Ne e sei enkoraza suku sira atu espesializa halo produtus espesífikus e e dala ruma Governu mak sei sosa fali. 27  Tokon 1.0 atu hala o peskizas estatístikas ha esa pa te husi eske a pilotu a sensu 2015. Investimentu Governu hatene katak importante atu prepara kontextu ba figurasvalores boot iha FKTL no Governu fiar katak montante boot bele klasifika hanesan investimentu duke ba makina estadu. Kona-ba Sasan no Servisu, tokon 163.9 ou 37.6 husi total despezas kategoria Sasan no Servisu bele klasifika hanesan investimentu sosial no investimentu fíziku. Investimentu sosial refere ba programa sira ho objetivu atu hadi a di eta e te sidadau sira nia padraun moris no investimentu fíziku refere ba investimentu importante iha objetus ta jí eis e e i po ta te hodi fasilita governasaun paíz iha eskalas oot o ki ik. Investimentu Sosial Tokon 51.5 ou 11.8 husi total despezas ba Sasan no Servisu bele konsidera hanesan investimentu sosial. Ne e inklui programa merenda eskolar, sosa ai-moruk, sosa foos no produtus lokai s ho hah iha ospitais, e e inklui hotu ona iha seksaun uluk. Iha mos 761,000 ba UNTL ba bolsa estudu direta. Investimentu Fíziku Liu tokon 112.4 ou 25.8 husi total despeza ba kategoria sasan no servisu bele klasifika hanesan investimentu fíziku. Ne e inklui pagamentu ba sentrais elétrikas, sosa fini no programas “uku Ida Produtu Ida iha Ministériu Agrikultura. Iha mos pagamentus adisionais husi Governu ba tasa ba emprêstimus hamutuk tokon 4.0 no 91,000 ba SEAPRI hodi promove sentru bambuu.

2.4.2.3: Transferênsia Públika