Implementasi metode pembelajaran kooperatif tipe Jigsaw untuk meningkatkan minat dan prestasi belajar siswa mata pelajaran akuntansi SMK Sanjaya Pakem kelas XI akuntansi : penelitian dilaksanakan pada siswa kelas XI akuntansi semester 1 SMK Sanjaya Pakem.
ii i v K A R T S B A R A J A L E B M E P E D O T E M I S A T N E M E L P M
I ANKOOPERATIFTIPE
R A J A L E B I S A T S E R P N A D T A N I M N A K T A K G N I N E M K U T N U W A S G I J S A L E K M E K A P A Y A J N A S K M S I S N A T N U K A N A R A J A L E P A T A M A W S I S I S N A T N U K A I X a y a j n a S K M S 1 r e t s e m e S i s n a t n u k A I X s a l e K a w s i S a d a p n a k a n a s k a li d n a it il e n e P m e k a P h i s g n i n a y t e S a n t a R a i s e r e h T i n
U verstia sSanataDharma a tr a k a y g o Y 2 1 0 2 i s a t s e r p n a d t a n i m n a t a k g n i n e p i u h a t e g n e m k u t n u n a u j u tr e b i n i n a it il e n e P .i s n a t n u k A n a r a j a l e p a t a m a d a p K M S i s n a t n u k A I X s a l e k I r e t s e m e s a w s i s a d a p n a k a n a s k a li d i n i n a it il e n e P n a k a d n it n a it il e n e P . m e k a P a y a j n a
S kela sin idliaksanakan dalam satu siklu syang a t a D . i s k e lf e r n a d , i s a v r e s b o , n a k a d n it , n a a n a c n e r e p u ti a y p a h a t t a p m e i r a d i ri d r e t u r u g i s a v r e s b o i r a d i ri d r e t g n a y i s a v r e s b o r a b m e l n a k a n u g g n e m n a g n e d n a k l u p m u k i d o , s a l e k i s a v r e s b o , n a r a j a l e b m e p s e s o r p m a l a
d bservas ikegiatan belaja rsiswa ,dan s i s il a n a n a k a n u g g n e m n a g n e d s i s il a n a i d h e l o r e p i d g n a y a t a D . i s k e lf e r t n e m u rt s n i .f it a r a p m o k s i s il a n a n a d f it p ir k s e d n a p a r e n e p a w h a b n a k l u p m i s i d t a p a d n a it il e n e p s i s il a n a l i s a h n a k r a s a d r e B e p it f it a r e p o o k n a r a j a l e b m e p l e d o
m ijgsaw dapa t meningkatkan prestas i siswa n a k k u j n u ti d i n i n a t a k g n i n e P . m e k a P a y a j n a S K M S i s n a t n u k A I X s a l e k I r e t s e m e s a t a r n a g n u ti h r e p l i s a h n a g n e
d -r ata pretest = 3,1 dan hasi lposttest = 8,1 .Untuk a t a r n a g n e d n a k u j n u ti d t a n i m n a t a k g n i n e
p -rata sko rminat awa l= 4,4 dan rata-rata . 6 , 3 1 = r i h k a r o k s
(2)
x i T C A R T S B A F O N O I T A T N E M E L P M I E H
T JIGSAW – TIPECOOPERATIVELEARNING E D U T S E S A E R C N I O T L E D O
M NTS’I NTERESTANDACHIEVEMENTI N F O S T N E D U T S E D A R G H T N E V E L E E H T R O F G N I T N U O C C A M E K A P L O O H C S L A N O I T A C O V A Y A J N A S G N I T N U O C C A l a n o it a c o V a y a j n a S s t n e d u t S e d a r G h t n e v e l E e h t n o t u o d e ir r a C s a w h c r a e s e R s i h T e k a P , n u g n a n i b m e k a P , 7 1 m K g n a r u il a K . l J , m e k a P l o o h c
S m ,Sleman
h i s g n i n a y t e S a n t a R a i s r e h T y ti s r e v i n U a m r a h D a t a n a S a tr a k a y g o Y 2 1 0 2 d n a t s e r e t n i ’ s t n e d u t s f o t n e m p o l e v e d e h t t u o d n if o t s m i a h c r a e s e r s i h T g n it n e m e l p m i y b g n it n u o c c A n i t n e m e v e i h c
a Jigsaw – type Cooperaitve Learning .l e d o m c s a w h c r a e s e r s i h
T ar ired ou ton eleven tgrade student sSanjaya Vocaitona l f o s t s i s n o c t a h t e l c y c e n o n i t u o d e ir r a c s a w h c r a e s e r s s a l c n o it c a s i h T . m e k a P l o o h c S y b d e t c e ll o c e r e w a t a d e h T . n o it c e lf e r d n a , n o it a v r e s b o , n o it c a , g n i n n a l p : s e g a t s r u o f t :t e e h s n o it a v r e s b o g n i s
u heyare t eachers ’observaitonsheet i n t he l earning process , . t n e m u rt s n i n o it c e lf e r d n a n o it a v r e s b o s e it i v it c a g n i n r a e l ’ s t n e d u t s , n o it a v r e s b o s s a l c .s i s y l a n a e v it a r a p m o c d n a e v it p ir c s e d g n i s u d e z y l a n a e r e w a t a d e h T f o n o it a t n e m e l p m i e h t t a h t d e d u l c n o c e b n a c t i ,s i s y l a n a e h t n o d e s a
B Jigsaw
– Type Cooperaitve Learning mode l can increase students ’ achievemen t in . 1 , 8 = t s e tt s o p d n a 1 , 3 = t s e t e r p e g a r e v a f o t l u s e r e h t y b n e e s e b n a c t I . g n it n u o c c A e s a e r c n i e h t s a e r e h
W o fstudents’i nterest i sshown byt heaverage scoreo fstudents ’ . 6 , 3 1 = t s e r e t n i t s a l ’ s t n e d u t s f o e r o c s e g a r e v a e h t d n a 4 , 4 = t s e r e t n i t s ri f
(3)
F
I
T
A
R
E
P
O
O
K
N
A
R
A
J
A
L
E
B
M
E
P
E
D
O
T
E
M
I
S
A
T
N
E
M
E
L
P
M
I
N
A
D
T
A
N
I
M
N
A
K
T
A
K
G
N
I
N
E
M
K
U
T
N
U
W
A
S
G
I
J
E
P
I
T
I
S
N
A
T
N
U
K
A
N
A
R
A
J
A
L
E
P
A
T
A
M
A
W
S
I
S
R
A
J
A
L
E
B
I
S
A
T
S
E
R
P
I
S
N
A
T
N
U
K
A
I
X
S
A
L
E
K
M
E
K
A
P
A
Y
A
J
N
A
S
K
M
S
K M S 1 r e t s e m e S i s n a t n u k A I X s a l e K a w s i S a d a p n a k a n a s k a li d n a it il e n e P (
) m e k a P a y a j n a S
I S P I R K S
t a r a y S u t a S h a l a S i h u n e m e M k u t n U n a k u j a i D
n a k i d i d n e P a n a jr a S r a l e G h e l o r e p m e M
i s n a t n u k A n a k i d i d n e P i d u t S m a r g o r P
h i s g n i n a y t e S a n t a R a i s e r e h T
3 4 0 4 3 3 1 7 0 : M I N
U T S M A R G O R
P D IPENDIDIKANAKUNTANSI L A I S O S N A U H A T E G N E P U M L I N A K I D I D N E P N A S U R U J
N A K D I D N E P U M L I N A D N A U R U G E K S A T L U K A F
A M R A H D A T A N A S S A T I S R E V I N U
A T R A K A Y G O Y
2 1 0 2
(4)
i
F
I
T
A
R
E
P
O
O
K
N
A
R
A
J
A
L
E
B
M
E
P
E
D
O
T
E
M
I
S
A
T
N
E
M
E
L
P
M
I
N
A
D
T
A
N
I
M
N
A
K
T
A
K
G
N
I
N
E
M
K
U
T
N
U
W
A
S
G
I
J
E
P
I
T
I
S
N
A
T
N
U
K
A
N
A
R
A
J
A
L
E
P
A
T
A
M
A
W
S
I
S
R
A
J
A
L
E
B
I
S
A
T
S
E
R
P
I
S
N
A
T
N
U
K
A
I
X
S
A
L
E
K
M
E
K
A
P
A
Y
A
J
N
A
S
K
M
S
K M S 1 r e t s e m e S i s n a t n u k A I X s a l e K a w s i S a d a p n a k a n a s k a li d n a it il e n e P (
) m e k a P a y a j n a S
I S P I R K S
t a r a y S u t a S h a l a S i h u n e m e M k u t n U n a k u j a i D
n a k i d i d n e P a n a jr a S r a l e G h e l o r e p m e M
i s n a t n u k A n a k i d i d n e P i d u t S m a r g o r P
h i s g n i n a y t e S a n t a R a i s e r e h T
3 4 0 4 3 3 1 7 0 : M I N
U T S M A R G O R
P D IPENDIDIKANAKUNTANSI L A I S O S N A U H A T E G N E P U M L I N A K I D I D N E P N A S U R U J
N A K D I D N E P U M L I N A D N A U R U G E K S A T L U K A F
A M R A H D A T A N A S S A T I S R E V I N U
A T R A K A Y G O Y
2 1 0 2
(5)
(6)
ii i
(7)
v i
N A H A B M E S R E P
:
k
u
t
n
u
i
n
i
i
s
p
i
r
k
s
n
a
k
h
a
b
m
e
s
r
e
p
u
K
s
u
t
s
i
r
k
s
u
s
e
Y
n
a
h
u
T
a
i
r
a
M
a
d
n
u
B
o
m
i
r
T
s
u
l
u
a
P
u
k
h
a
y
A
it
p
a
r
p
u
S
a
i
r
a
M
u
k
u
b
I
W
.
X
F
u
k
k
a
k
a
K
a
w
a
n
S
u
s
e
t
y
o
i
t
a
w
a
m
s
I
a
k
s
i
s
n
a
r
F
u
k
k
a
k
a
K
a
m
r
a
h
D
a
t
a
n
a
S
s
a
t
i
s
r
e
v
i
n
U
u
k
r
e
t
a
m
a
m
l
A
(8)
v
O T T O M
.
.
…
…
…
…
…
…
r
a
j
a
le
B
h
a
l
a
d
a
p
u
d
i
H
“
p
u
k
u
c
k
a
t
it
se
m
r
u
k
u
y
sr
eb
r
a
j
a
le
B
a
le
r
k
a
t
it
se
m
s
a
lh
ki
r
a
j
a
le
B
t
a
re
b
ik
se
m
t
a
a
t
r
a
j
a
le
B
it
a
h
es
k
a
t
ik
se
m
i
m
a
h
a
m
e
m
r
a
j
a
le
B
in
a
be
br
et
i
ts
e
m
r
a
b
a
s
r
a
j
a
le
B
a
d
o
g
re
t
ik
se
m
a
it
es
r
a
j
a
le
B
re
b
m
e
m
r
a
j
a
le
B
i
m
se
ik
t
a
k
s
be
re
a
p
a
it
ik
a
si
d
i
k
se
m
i
hi
s
a
g
n
e
m
r
a
j
a
le
B
h
a
si
le
g
i
k
se
m
g
n
a
n
et
r
a
j
a
le
B
…
h
a
s
u
s
ik
se
m
a
y
a
cr
e
p
r
a
j
a
le
B
l
a
h
a
l
a
g
es
n
a
k
a
h
a
lr
a
j
a
le
(9)
i v
A Y R A K N A I L S A E K N A A T A Y N R E P
k a d it i n i s il u t a y a s g n a y i s p ir k s a w h a b a y n h u g g n u s e s n a g n e d n a k a t a y n e m a y a S
n a p it u k m a l a d n a k t u b e s i d h a l e t il a u c e k , n i a l g n a r o a y r a k n a i g a b u a t a a y r a k t a u m e m
. h a i m li a y r a k a y n k a y a l a n a m i a g a b e s , a k a t s u p r a tf a d n a d
2 1 0 2 i r a u n a J 7 2 , a tr a k a y g o Y
h i s g n i n a y t e S a n t a R a i s e r e h T
(10)
ii v H A I M L I A Y R A K I S A K I L B U P N A U J U T E S R E P N A A T A Y N R E P R A B M E L S I M E D A K A N A G N I T N E P E K K U T N U : a m r a h D a t a n a S s a ti s r e v i n U a w s i s a h a m , a y a s ,i n i h a w a b i d n a g n a t a d n a tr e b g n a Y a m a
N :TheresiaRatnaSetyaningsih a w s i s a h a m r o m o
N :071334043
n a a k a t s u p r e p a d a p e k n a k ir e b m e m a y a s , n a u h a t e g n e p u m li n a k g n a b m e g n e m i m e D :l u d u jr e b g n a y a y a s h a i m lI a y r a k a m r a h D a t a n a S s a ti s r e v i n U E P I T F I T A R E P O O K N A R A J A L E B M E P E D O T E M I S A T N E M E L P M I R A J A L E B I S A T S E R P N A D T A N I M N A K T A K G N I N E M K U T N U W A S G I J S A L E K M E K A P A Y A J N A S K M S I S N A T N U K A N A R A J A L E P A T A M A W S I S I S N A T N U K A I X a m r a h D a t a n a S s a ti s r e v i n U n a a k a t s u p r e p a d a p e k n a k ir e b m e m a y a s n a i k i m e d n a g n e D e m k u t n
u nyimpan ,mengailhkan dalam bentuk lain ,mengelolanya dalam bentuk i d y a n n a k i s a k il b u p m e m n a d , s a t a b r e t a r a c e s n a k i s u b ir t s i d n e m , a t a d n a l a k g n a p i r a d n ij i a t n i m e m u lr e p a p n a t s i m e d a k a n a g n it n e p e k k u t n u n i a l a i d e m u a t a t e n r e t n I k i tl a y o r n a k ir e b m e m n u p u a m a y a
s epada saya selama tetap mencantumkan nama .s il u n e p i a g a b e s a y a s . a y n r a n e b e s n a g n e d t a u b a y a s i n i n a a t a y n r e p n a i k i m e D a tr a k a y g o Y i d t a u b i D 1 1 0 2 i r a u n a J 7 2 : l a g g n a t a d a P n a k a t a y n e m g n a Y h i s g n i n a y t e S a n t a R a i s e r e h T
(11)
ii i v K A R T S B A R A J A L E B M E P E D O T E M I S A T N E M E L P M
I ANKOOPERATIFTIPE
R A J A L E B I S A T S E R P N A D T A N I M N A K T A K G N I N E M K U T N U W A S G I J S A L E K M E K A P A Y A J N A S K M S I S N A T N U K A N A R A J A L E P A T A M A W S I S I S N A T N U K A I X a y a j n a S K M S 1 r e t s e m e S i s n a t n u k A I X s a l e K a w s i S a d a p n a k a n a s k a li d n a it il e n e P m e k a P h i s g n i n a y t e S a n t a R a i s e r e h T i n
U verstia sSanataDharma a tr a k a y g o Y 2 1 0 2 i s a t s e r p n a d t a n i m n a t a k g n i n e p i u h a t e g n e m k u t n u n a u j u tr e b i n i n a it il e n e P .i s n a t n u k A n a r a j a l e p a t a m a d a p K M S i s n a t n u k A I X s a l e k I r e t s e m e s a w s i s a d a p n a k a n a s k a li d i n i n a it il e n e P n a k a d n it n a it il e n e P . m e k a P a y a j n a
S kela sin idliaksanakan dalam satu siklu syang a t a D . i s k e lf e r n a d , i s a v r e s b o , n a k a d n it , n a a n a c n e r e p u ti a y p a h a t t a p m e i r a d i ri d r e t u r u g i s a v r e s b o i r a d i ri d r e t g n a y i s a v r e s b o r a b m e l n a k a n u g g n e m n a g n e d n a k l u p m u k i d o , s a l e k i s a v r e s b o , n a r a j a l e b m e p s e s o r p m a l a
d bservas ikegiatan belaja rsiswa ,dan s i s il a n a n a k a n u g g n e m n a g n e d s i s il a n a i d h e l o r e p i d g n a y a t a D . i s k e lf e r t n e m u rt s n i .f it a r a p m o k s i s il a n a n a d f it p ir k s e d n a p a r e n e p a w h a b n a k l u p m i s i d t a p a d n a it il e n e p s i s il a n a l i s a h n a k r a s a d r e B e p it f it a r e p o o k n a r a j a l e b m e p l e d o
m ijgsaw dapa t meningkatkan prestas i siswa n a k k u j n u ti d i n i n a t a k g n i n e P . m e k a P a y a j n a S K M S i s n a t n u k A I X s a l e k I r e t s e m e s a t a r n a g n u ti h r e p l i s a h n a g n e
d -r ata pretest = 3,1 dan hasi lposttest = 8,1 .Untuk a t a r n a g n e d n a k u j n u ti d t a n i m n a t a k g n i n e
p -rata sko rminat awa l= 4,4 dan rata-rata . 6 , 3 1 = r i h k a r o k s
(12)
x i T C A R T S B A F O N O I T A T N E M E L P M I E H
T JIGSAW – TIPECOOPERATIVELEARNING E D U T S E S A E R C N I O T L E D O
M NTS’I NTERESTANDACHIEVEMENTI N F O S T N E D U T S E D A R G H T N E V E L E E H T R O F G N I T N U O C C A M E K A P L O O H C S L A N O I T A C O V A Y A J N A S G N I T N U O C C A l a n o it a c o V a y a j n a S s t n e d u t S e d a r G h t n e v e l E e h t n o t u o d e ir r a C s a w h c r a e s e R s i h T e k a P , n u g n a n i b m e k a P , 7 1 m K g n a r u il a K . l J , m e k a P l o o h c
S m ,Sleman
h i s g n i n a y t e S a n t a R a i s r e h T y ti s r e v i n U a m r a h D a t a n a S a tr a k a y g o Y 2 1 0 2 d n a t s e r e t n i ’ s t n e d u t s f o t n e m p o l e v e d e h t t u o d n if o t s m i a h c r a e s e r s i h T g n it n e m e l p m i y b g n it n u o c c A n i t n e m e v e i h c
a Jigsaw – type Cooperaitve Learning .l e d o m c s a w h c r a e s e r s i h
T ar ired ou ton eleven tgrade student sSanjaya Vocaitona l f o s t s i s n o c t a h t e l c y c e n o n i t u o d e ir r a c s a w h c r a e s e r s s a l c n o it c a s i h T . m e k a P l o o h c S y b d e t c e ll o c e r e w a t a d e h T . n o it c e lf e r d n a , n o it a v r e s b o , n o it c a , g n i n n a l p : s e g a t s r u o f t :t e e h s n o it a v r e s b o g n i s
u heyare t eachers ’observaitonsheet i n t he l earning process , . t n e m u rt s n i n o it c e lf e r d n a n o it a v r e s b o s e it i v it c a g n i n r a e l ’ s t n e d u t s , n o it a v r e s b o s s a l c .s i s y l a n a e v it a r a p m o c d n a e v it p ir c s e d g n i s u d e z y l a n a e r e w a t a d e h T f o n o it a t n e m e l p m i e h t t a h t d e d u l c n o c e b n a c t i ,s i s y l a n a e h t n o d e s a
B Jigsaw
– Type Cooperaitve Learning mode l can increase students ’ achievemen t in . 1 , 8 = t s e tt s o p d n a 1 , 3 = t s e t e r p e g a r e v a f o t l u s e r e h t y b n e e s e b n a c t I . g n it n u o c c A e s a e r c n i e h t s a e r e h
W o fstudents’i nterest i sshown byt heaverage scoreo fstudents ’ . 6 , 3 1 = t s e r e t n i t s a l ’ s t n e d u t s f o e r o c s e g a r e v a e h t d n a 4 , 4 = t s e r e t n i t s ri f
(13)
x R A T N A G N E P A T A K a y N t a m h a r t a k r e b a n e r a k a s a u K a h a M g n a Y n a h u T a d a p e k r u k u y s i j u P e l e y n e m t a p a d s il u n e
p saikan sk irps i dengan judu l “Implementas i Metode i s a t s e r P n a D t a n i M n a k t a k g n i n e M k u t n U w a s g i J e p i T f it a r e p o o K n a r a j a l e b m e P . ” i s n a t n u k A I X s a l e K m e k a P a y a j n a S k m S i s n a t n u k A n a r a j a l e P a t a M a w s i S r a j a l e B h a l a s i h u n e m e m k u t n u n a k ij a s i d n a d n u s u s i d i n i i s p ir k
S satus yara tmemperolehgela r .i s n a t n u k A n a k i d i d n e P i d u t S m a r g o r P n a k i d i d n e p a n a jr a s n a k t a p a d n e m i n i i s p ir k s n a n u s u y n e p s e s o r p a w h a b i r a d a y n e m s il u n e P n a k p a c u g n e m n i g n i s il u n e P . k a h i p i a g a b r e b i r a d n a r a s n a d , k it ir k , n a k u s a m i a g a b r e b : a d a p e k h i s a k a m ir e t .
1 Bapak Rohandi ,Ph.D selaku Dekan Fakutla sKeguruan dan lImu Pendidikan . a tr a k a y g o Y a m r a h D a t a n a S s a ti s r e v i n U .
2 Bapak Indra Darmawan .S.E. ,M.S iselaku Ketua Jurusan Pendidikan lImu . a tr a k a y g o Y a m r a h D a t a n a S s a ti s r e v i n U l a i s o S n a u h a t e g n e P .
3 Bapak L .Saptono ,S.Pd. ,M.S i selaku Ketua Program Stud iPendidikan . a tr a k a y g o Y a m r a h D a t a n a S s a ti s r e v i n U i s n a t n u k A .
4 Bapak I gn .BondanSuratnoS.Pd. ,M.S iselakudosenpembimbing yangt elah , n a g n u k u d , n a h a r a g n e p , n a g n i b m i b n a k ir e b m e m m a l a d a y n u t k a w n a k g n a u l e m k it ir
k dansaran ,maupunr evisi-revis ise tra pengarahankepada penuil sdalam .i n i i s p ir k s n a n u s u y n e p .
5 Seluruh dosenPendidikan Akuntans iyang t elah membeirkan limunya selama .i s n a t n u k A n a k i d i d n e P a w s i s a h a m i d a j n e m s il u n e p
(14)
i x .
6 IbuDraS .Sr iUtamis elakuKepalaSekolahSMKSanjayaPakem. .
7 Ibu E .T irswina tr i ,S.Pd selaku Guru Akuntans iSMK Sanjaya Pakem yang n a a n a s k a l e p m a l a d s il u n e p u t n a b m e m k u t n u a y n u t k a w n a k g n a u l e m h a l e t
. a t a d n a l u p m u g n e p n a d n a it il e n e p .
8 Para siswa kela sX IAkuntans iSMK Sanjaya Pakem yang bersedia beke jra .
a y n it il e n e m k u t n u i ti l e n e p u t n a b m e m a m a s .
9 MbakA ir sselaku sta fsekreta ira tPendidikan Akuntans iyangselamai ni t elah .i
s a rt s i n i m d a m a l a d i n a y a l e m u t n a b m e m . 0
1 Bapak Paulu sT irmo dan Ibu Ma ira Suprapt iselaku orang tua yang selalu t
a h i s a n n a d i s a v it o m n a k ir e b m e
m -nasiha tuntukkemajuanhiduppenuil .s .
1
1 Keluarga kedua ,Mapasadha te irma kasih ata spengalaman yang itdak akan .
n a k a p u l s il u n e p h a n r e p . 2
1 Teman-temanku sepe jruangan bimbingannya pak Bondan, Yoshe , Rini , n
a u t n a b s a t a h i s a k a m ir e t i v o N , a n it r a
M -bantuannya kebersamaan ktia .l
a h k a y n a b n a k r a j a g n e n m n a d n a il u d e p e k n a k r a j a g n e m h u g g n u s . 3
1 Teman-temanku Novi ,Vera ,Tere , rIa ,Erni ,Eta ,Iirn ,Retno ,Yosi ,Maritna , u
S , n a i D , a s il e M , a i T , s a r a L , i n i
R ste rAna dan semuat eman-temandar iprod i k a y n a b s il u n e p n a k r a j a g n e m u l a l e s a ti k n a a m a s r e b e k i s n a t n u k A n a k i d i d n e P
n i a l n a d a m a s r e b r a j a l e b , u m li n a u h a t e g n e p i a l u m l a
h -lain.
. 4
1 Teman-teman Ko s P irnggodan i yang selalu memoitvas i dan membe irkan u
t n u n a g n o r o
(15)
ii x
i r a d h u a j n a d n a g n a r u k e k k a y n a b h i s a m i n i n a it il e n e p a w h a b i r a d a y n e m s il u n e P
. a c a b m e p i g a b t a a f n a m r e b t a p a d i n i n a it il e n e p a g o m e s p a r a h r e b s il u n e P . a n r u p m e s
2 1 0 2 i r a u n a J 7 2 , a tr a k a y g o Y
s il u n e P
g n i n a y t e S a n t a R a i s e r e h
(16)
ii i x
I S I R A T F A D
. L U D U J N A M A L A
H ... i G
N I B M I B M E P N A U J U T E S R E P N A M A L A
H ... ii N
A H A S E G N E P N A M A L A
H ... iii N
A H A B M E S R E P N A M A L A
H ... vi O
T T O M N A M A L A
H ... v A
Y R A K N A I L S A E K N A A T A Y N R E
P ... iv H A I M L I A Y R A K I S A K I L B U P N A U J U T E S R E P N A A T A Y N R E P R A B M E L
S I M E D A K A N A G N I T N E P E K K U T N
U ... iv i K
A R T S B
A ... iiv i T
C A R T S B
A ... xi R
A T N A G N E P A T A
K ... x I
S I R A T F A
D ... iix i L
E B A T R A T F A
D ...xviii R
A B M A G R A T F A
D ... xx i N
A R I P M A L R A T F A
D ... xx I
B A
B PENDAHULUAN ... 1 .
A Lata rBelakangMasalah ... 1 .
B BatasanMasalahPeneilitan... 6 .
(17)
v i x .
D TujuanPeneilitan... 7 .
E Manfaa tPeneilitan... 7
II B A
B KAJIANPUSTAKA ... 9
.
A PeneilitanTindakanKelas... 9 .. .
1 Penge trianPeneilitanTindakanKelas... 9 .... .
2 P irnsipDasa rPeneilitanTindakanKelas... 01 .
3 TahapanPelaksanaanPeneilitanTindakanKelas ... 01 .
4 TujuanPeneilitanTindakanKelas ... 11 .
5 Manfaa tPeneilitanTindakanKelas ... 11 .
B Mode lPeneilitanTindakanKelas ... 11 .
C Mode lPembelajaranJ igsaw ... 31 .
1 TipePembelajaranKooperatfi ... 31 .
2 PembelajaranKooperait fTipeJ igsaw... 6....1 .
D Mina tBelajar... 81 .
1 PengeritanMinat ... 8..1 .
2 Macam-macamMinat ... 91 .
3 PengeritanBelajar ... 02 .
4 Faktor- kfa to ryangMempengaruh iBelajar... 02 .
E PrestasiBelaja rAkuntansi ... 22
II I B A
B METODEPENELITIAN ... 62
.
(18)
v x .
B Tempa tdanWaktuPeneilitan ... 62 .
C SubjekdanObjekPeneilitan ... 62 .
D Prosedu rPeneilitan ... 72 .
1 KegiatanPraPeneilitan ... 72 .
2 PelaksanaanPeneilitan... 72 .
a Siklu sPe trama ... 72 )
1
( Perencanaan ... 82 )
2
( Tindakan ... 9..2 )
a
( Presentas iD iKelas ... 92 )
b
( T im ... 0....3 )
c
( Diskus iKelompokAhil ... 0....3 )
d
( LaporanTim ... 13 )
e
( T es ... 13 )
f
( Rekognis iTim... 23 )
3
( Observasi ... 33 )
4
( Re lfeksi ... 3....3 .
b Siklu sKedua ... 4..3 .
E TeknikPengumpulanData... 43 .
F TeknikAnailsi sData ... 53
M U M U N A R A B M A G V I B A
B ... 63
.
(19)
i v x .
B Tujuan ,Visi ,danMis iSMKSanjayaPakem ... 7..3 .
C SistemPendidikanSMKSanjayaPakem ... 93 .
D Ku irkulumSMKSanjayaPakem... 24 .
E Organisas iSMKSanjayaPakem ... 44 .
F Sumbe rDataManusiaSMKSanjayaPakem... 4..4 .
G SiswaSMKSanjayaPakem... 94 .
H Kondis iFisikdanLingkunganSMKSanjayaPakem... 05 .I Prose sBelaja rMengaja rSMKSanjayaPakem ... 15 .J Faslitia sPendidikandanLaithanSMKSanjayaPakem... 46
.
K Majeil sSekolah/DewanSekolah/KomtieSekolah... 66 .
L HubunganAntaraSMKSanjayaPakemdenganI nstans iLain ... 76 .
M Usah aPeningkatanKualtia sLulusan... 86
N A S A H A B M E P N A D I S A V R E S B O L I S A H V B A
B ... 96
.
A Desk irps iPeneilitan ... 96 .
1 Observas iprapeneilitan... 96 .
a Observas iguru ... 0....7 .
b Observas isiswa... 5....7 .
c Observas ikelas ... 6....7 .
2 Siklu spe trama... 08 .
a Perencanaan ... 08 .
(20)
ii v x .
c Observasi... 88 .
d Re lfeks i ... 49 .
B Anailsi sKomparait fPrestas iSiswaSebelumdanSesudahPenerapan e
p i T f it a r e p o o K n a r a j a l e b m e P e d o t e
M Jigsaw ... 99 .
1 Desk irps idata... 99 N
A R A S N A D N A S A T A B R E T E K , N A L U P M I S E K I V B A
B ... 51 0 .
A Kesimpulan ... 51 0 .
B Keterbatasan ... 61 0 .
C Saran... 61 0 A
K A T S U P R A T F A
D ... 81 0 N
A R I P M A L R A T F A
(21)
ii i v x L E B A T R A T F A D t a n i M l e b a ir a V 1 . 2 l e b a
T ... 12 m e k a P a y a j n a S K M S h a l o k e S g n u d e G n a n u g n a b m e P 1 . 4 l e b a
T ... 73 m e k a P a y a j n a S K M S K P D n a d n a s a y a Y p a t e T u r u G 2 . 4 e l b a
T ... 74 m e k a P a y a j n a S K M S p a t e T k a d i T u r u G 3 . 4 e l b a
T ... 74 m e k a P a y a j n a S K M S s a l e K i l a W 4 . 4 l e b a
T ... 84 m e k a P a y a j n a S K M S a w s i S h a l m u J 5 . 4 e l b a
T ... 94 m e k a P a y a j n a S K M S g n u d e G n a i c n i R 6 . 4 l e b a
T ... 05 m e k a P a y a j n a S K M S s a l e K g n a u R m a l a D n a t a l a r e P s ir a t n e v n I 7 . 4 l e b a
T ... 46
s a l e K m a l a D u r u G s a ti v it k A 1 . 5 l e b a
T ... 17 a w s i S s a ti v it k A 2 . 5 l e b a
T ... 67 h a l o k e S i s i d n o K 3 . 5 l e b a
T ... 67 1 s u l k i S a d a p u r u G s a ti v it k A 4 . 5 e l b a
T ... 88 1 s u l k i S a d a p n a r a j a l e b m e P t a a s a w s i S u k a li r e P 5 . 5 l e b a
T ... 29 s a l e K n a t a m a g n e P n e m u rt s n I 6 . 5 l e b a
T ... 39 n a r a j a l e b m e P t a k g n a r e P p a d a h r e T a rt i M u r u G n a s e K 7 . 5 e l b a T n a r a j a l e b m e P l e d o M n a
d ... 5....9 i s k e lf e R n e m u rt s n I 8 . 5 e l b a
T ... 79 ( a w s i S i s a t s e r P n a t a k g n i n e P 9 . 5 e l b a
T Pretes tdanPosttest) ... 99 a w s i S r a j a l e B t a n i M n a t a k g n i n e P 0 1 . 5 l e b a
(22)
x i x
R A B M A G R A T F A D
p a h a T 1 . 2 r a b m a
(23)
x x N A R I P M A L R A T F A D u r u G n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L 1 n a ri p m a
L ... 01 1 s a l e K n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L 2 n a ri p m a
L ... 11 1 a w s i S n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L 3 n a ri p m a
L ... 21 1 n a r a j a l e b m e P s e s o r P m a l a d u r u G n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L 4 n a ri p m a
L .... 31 1
s a l e K n a t a m a g n e P n e m u rt s n I 5 n a ri p m a
L ... 51 1 k o p m o l e K m a l a d a w s i S r a j a l e B n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L 6 n a ri p m a
L ... 61 1
k o p m o l e K m a l a d a w s i S r a j a l e B n a i a li n e P r a b m e L 7 n a ri p m a
L ... 71 1 m
a
L prian 8Lemba rRe lfeks iGuru ... 81 1 a w s i S i s k e lf e R r a b m e L 9 n a ri p m a
L ... 91 1 a w s i S t a n i M i s a v r e s b O r a b m e L 0 1 n a ri p m a
L ... 01 2 n a r a j a l e P a t a M u r u G p a d a h r e T a r a c n a w a W 1 1 n a ri p m a
L ... 11 2 a w s i S p a d a h r e T a r a c n a w a W 2 1 n a ri p m a
L ... 21 2 j a l e b m e P n a a n a s k a l e P a n a c n e R 3 1 n a ri p m a
L aran( RPP) ... 3..1 2 l a o S 4 1 n a ri p m a
L Pretest... 41 2 l a o S 5 1 n a ri p m a
L Posttest ..................................................................................1 25 u r u G n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L a 1 n a ri p m a
L ... 81 2 s a l e K n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L a 2 n a ri p m a
L ... 01 3 a w s i S n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L a 3 n a ri p m a
L ... 21 3 n a r a j a l e b m e P s e s o r P m a l a d u r u G n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L b 1 n a ri p m a
L .... 51 3
s a l e K n a t a m a g n e P n e m u rt s n I b 2 n a ri p m a
L ... 81 3 a w s i S n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L b 3 n a ri p m a
(24)
i x x a j a l e b m e P s e s o r P m a l a d u r u G n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L a 4 n a ri p m a
L ... 21 4
n e m u rt s n I a 5 n a ri p m a
L PengamatanKelas... 41 4 k o p m o l e K m a l a d a w s i S r a j a l e B n a t a i g e K i s a v r e s b O r a b m e L a 6 n a ri p m a
L ... 51 4
k o p m o l e K m a l a d a w s i S r a j a l e B n a i a li n e P r a b m e L a 7 n a ri p m a
L ... 61 4 u r u G i s k e lf e R r a b m e L a 8 n a ri p m a
L ... 11 5 a w s i S i s k e lf e R r a b m e L a 9 n a ri p m a
L ... 21 5 v r e s b O r a b m e L a 0 1 n a ri p m a
L as iMina tSiswa ... 41 5 n a r a j a l e P a t a M u r u G p a d a h r e T a r a c n a w a W a 1 1 n a ri p m a
L ... 61 5 a w s i S p a d a h r e T a r a c n a w a W a 2 1 n a ri p m a
L ... 81 5 ) P P R ( n a r a j a l e b m e P n a a n a s k a l e P a n a c n e R a 3 1 n a ri p m a
L ... 01 6 l a o S a 4 1 n a ri p m a
L Pretest ... 41 7 l a o S a 5 1 n a ri p m a
L Posttes... 51 7 n a i g a b m e P 6 1 n a ri p m a
L NamaKelompokAsal... 61 7 7 1 n a ri p m a
L CocardSiswa... 71 7 l a s A k o p m o l e K a m a N n a p a P 8 1 n a ri p m a
L ... 81 7 il h A k o p m o l e K a m a N n a p a P 9 1 n a ri p m a
L ... 91 7 n a b a w a J 0 2 n a ri p m a
L Pretest ... 01 8 n a b a w a J 1 2 n a ri p m a
L Posttest... 21 8 n a r a j a l e b m e P o ir a n e k S 2 2 n a ri p m a
L ... 41 8 i s i K 3 2 n a ri p m a
L -kis iSoal ... 91 8 n ij I t a r u S i a g a b r e B 4 2 n a ri p m a
(25)
1 I B A B N A U L U H A D N E P .
A LatarBelakangMasalah
a n e r a k , a i s u n a m t a m u a u m e s n a h u t u b e k n a k a p u r e m n a k i d i d n e P i m e d u ti a n e r a k , a s g n a b n a n u g n a b m e p i g a b r a s a d n a k a p u r e m n a k i d i d n e p k h e l o g n u k u d i d s u r a h n a k i d i d n e p n a u j a m e
k egiatan pembelajaran yang
. k i a b n a g n e d i m a h a m e m a w s i s u t n a b m e m t a p a
d Sekolah sebagail embaga
r a n e b s u r a h n a k i d i d n e
p -bena r menerapkan pembelajaran yang efektfi . h
i b e
L -lebihdalamaspekperkembangankogntifi ,konatfi ,danafektfi ,yang u t t u k g n a y n e m a y n a u m e
s ntutan masa sekarang in i sebaga i masa n a k i s k u d o rt n i g n e m u p m a m k a d it a g r a u l e k n a g n u k g n i L . n a n u g n a b m e p u m li a i n u d m a l a d e k k a n
a -limuyangsemakinberkembangpesat ,untuk tiu f it i n g o k n a g n a b m e k r e p n a k a m a t u g n e m n a k h a b , i p a k g n e l e m s u r a h h a l o k e s .i n i a w s i s t a n i m k ir a n e m t a p a d a y n k a d n e h n a r a j a l e b m e p n a t a i g e K .r a j a l e b k u t n
u Tentu sajahal t ersebu tberkatian dengan t ujuan pendidikan m a l a d t a u m i d g n a
y Undang-Undang No 20 tahun 2003 tentang Sistem s u n a k a p u r e m n a k i d i d n e p a w h a b n a k a t a y n e m l a n o i s a N n a k i d i d n e
P aha
s e s o r p n a d r a j a l e b a n a s a u s n a k d u j u w e m k u t n u a n a c n e r e t n a d r a d a s i s n e t o p n a k g n a b m e g n e m f it k a a r a c e s k i d i d a tr e s e p r a g a n a r a j a l e b m e p i ri d n a il a d n e g n e p , n a a m a g a e k l a u ti ri p s n a t a u k e k i k il i m e m k u t n u a y n ir i d e k a tr e s a il u m k a l h k a , n a s a d r e c e k , n a i d a b ir p e k n a
(26)
. a r a g e N n a d a s g n a b , t a k a r a y s a m , a y n ir i d n a k u lr e p i
d Konsekuensinyapada
t a p a d k u t n u n a k h a r a i d s u r a h a m ir e t a k e r e m g n a y n a r a j a l e b m e p p a it e s i n I . a k e r e m n a p u d i h e k n a g n e d a m ir e t a k e r e m g n a y a p a n a k g n u b u h g n e m t a p a d k i d i d k a n a r a g a n a u j u tr e b a u m e
s mengembangkanapayangmereka a m a t u r e t h a l o k e s m a l a d g n u s g n a lr e b g n a y n a r a j a l e b m e p m a l a d n a k t a p a d . s a l e k m a l a d n a h a b u r e p , a w s i s i g a b n a h a b u r e p u t a u s n a k li s a h g n e m r a j a l e B . p a k i s n a d n a li p m a r e t e k , n a u h a t e g n e P . n a m a l a g n e p a p u r e b t a p a d t u b e s r e t n a h a b u r e
P - ep rubahan tersebu tdapa tmembua tsiswa lebih matang dalam t a a s h a l a d a n a k u k a li d t il u s h i s a m g n a y i p a t e t n a k a n a m a l a g n e p l a h a n e r a k t a g n u g n e m t il u s a w s i s , il a b m e k i l a g i d t u b e s r e t n a u h a t e g n e p n a k a p u li d h a d u m a g g n i h e s k ir a n e m s a m e k i d k a d it t u b e s r e t n a r a j a l e b m e
p .
n a r a j a l e b m e p s e s o r p m a l a d a w s i s n a g n e d u r u g n a g n u b u H a w s i s a r a t n a i s k a r e t n i m a l a D . n a k u t n e n e m t a g n a s g n a y r o t k a f n a k a p u r e m n a k ir e b m e m u p m a m u r u g n a k p a r a h i d n a r a j a l e b m e p s e s o r p a d a p u r u g n a d k u k a l e m t a p a d a k e r e m r a g a a w s i s a h a m i s a v it o m n a k g n a b m e g n e m n a
d an
, r a j a g n e m r a j a l e b s e s o r p m a l a D . l a m it p o a r a c e s r a j a g n e m r a j a l e b n a t a i g e k g n a y a w s i s k a y n a B . r a j a l e b i s a t s e r p p a d a h r e t a y n n a r e p r a s e b t a g n a s t a n i m a y n g n a r u k a n e r a k l a g a g i d a j n e m i g g n it p u k u c g n a y i s n e g e l e t n i i k il i m e m a a k e r e m r a j a l e b l i s a H . r a j a l e b t a n i
m kan l ebih opitma lblia t erdpa tmina t i n i l a h , r a j a l e b m a l a d n a l a g a g e k i m a l a g n e m a w s i s a li B . t a p e t g n a y a t a m e s h a l n a k u
b -mata kesalahan siswa ,tetap imungkin saja disebabkan .f it a v o n i g n a r u k u r u g h e l o n a k a n u g i d g n a y n a r a j a g n e p e d o t e m
(27)
i n i t a a s u r u g k a y n a b h e l o n a k u k a li d g n a y n a r a j a l e b m e p s e s o r P n a k g n it n e m e m h i b e l , m u l u k ir u k i r e t a m t e g r a t n a i a p a c n e p a d a p g n u r e d n e c t a h il i d t a p a d i n i l a H . n a m a h a m e p a d a p n a k u b p e s n o k n a l a f a h g n e p a d a p d i d u l a l e s g n a y s a l e k m a l a d i d n a r a j a l e b m e p n a t a i g e k i r a
d ominas ioleh
e d o t e m n a k a n u g g n e m u r u g a y n a s a i b , ir e t a m n a i a p m a y n e p m a l a D . u r u g a p a n a k r a g n e d n e m n a d , t a t a c n e m , k u d u d a y n a h a w s i s a n a m i d , h a m a r e c . a y n a tr e b k u t n u a w s i s i g a b g n a u l e p t i k i d e s n a d a y n n a k i a p m a s i d g n a y i d a j n e m n a r a j a l e b m e p a n a s a u s , n a i k i m e d n a g n e
D itdak kondusfi ,yang
r a j a l e b i s a t s e r p n a d n a m a h a m e p a d a p f it a g e n k a p m a d r e b a y n ri h k a a d a p . a w s i s i r a d s a p e lr e t k a d it a w s i s r a j a l e b i s a t s e r p n a t a k g n i n e p a y a p U n a k u lr e p i d , i n i l a h m a l a D . a y n i h u r a g n e p m e m g n a y r o t k a f i a g a b r e
b guru
b m e m t a p a d g n a y f it a e r k g n a
y ua tpembelajaranmenjadil ebihmenairkdan n u g n a b i d n a d n a k a n a c n e ri d u lr e p s a l e k a n a s a u S . a w s i s h e l o i a k u s i d t a p e t g n a y n a r a j a l e b m e p l e d o m n a k a n u g g n e m n a g n e d a p u r n a i k i m e d e s a m a s u t a s i s k a r e t n ir e b k u t n u n a t a p m e s e k h e l o r e p m e m t a p a d a w s i s r a g a a g g n i h e s n i a
l pada gliriannya dapa t diperoleh prestas i belaja r se tra m a l a d n a r a j a l e b m e p s e s o r p i r a d n a u j u T . l a m it p o h i b e l r a j a l e b n a m a h a m e p a y n a d a n u t n u n e m u ti a y ) P S T K ( n a k i d i d n e P n a u t a S t a k g n i T m u l u k ir u K p r e b r a j a l e b n a t a i g e k , i d a J . a w s i s h u r u l e s i r a d f it k a i s a p i s it r a
p usa tpada
.r a j a l e b r o t a ti li s a f n a d r o t a v it o m h a l a d a n e s o d , a w s i s h a l a d a a y n a r a t n a i d a w s i s a d a p n a h a l a s a m r e p b a b e s u t a s h a l a S fi t k a i s a p i s it r a p a y n h a d n e
(28)
e b n a r a j a l e b m e p s e s o r p a m a l e s a w s i s n a u a m e k i r a d k a p m a
t lrangsung baik
n a k a jr e g n e m , t a p a d n e p n a k a k u m e g n e m , n a a y n a tr e p b a w a j n e m , a y n a tr e b i s k a r e t n i n a d , s a g u t u a t a n a h it a l l a o
s dalam diskus i masih tergolong t u b e s r e t n a h a l a s a m r e p i r a d r a k a a w h a b t a u k a g u d n e m i ti l e n e P . h a d n e r a t n a i d k e p s a a p a r e b e b h e l o i h u r a g n e p i
d ranyai nteraks iantaraguru dengan g n a y e d o t e m p a d a h r e t a w s i s n a n a s o b e k , g n a r u k h i s a m g n a y a w s i s a y n g n a r u k , fi t a ir a v r e b k a d it n a d n o t o n o m a s a ri d u r u g h e l o n a k n u g i d a s a r n a d t a p a d n e p r e b k u t n u a w s i s n a n i g n i e
k percaya dri iyang rendah ,
n a l a f a h a y n k a y n a b a tr e
s .Dar ipermasalahan tersebut ,menuru tpenelti i u t a u s n a k a t p i c n e m a y n u lr e p u ti a y h a l a d a a y n h a l a s a m n a h a c e m e p f it a n r e tl a n a k a y a d r e b m e m h i b e l t a p a d , i s a ir a v r e b g n a y n a r a j a l e b m e p l e d o m n a k p a k g n u g n e m i n a r e b k u t n u a w s i s l a t n e m h it a l e m , a w s i s n a u p m a m e k l , u t a u s e
s ebih percaya diir , lebih betranggung jawab , dan tentunya a r a t n a k i a b s i n o m r a h g n a y n a r a j a l e b m e p a n a s a u s a y n a t p i c r e t g n o r o d n e m . a w s i s n a g n e d u r u g n a k a n a r a j a l e b m e p n a k p a i y n e m m a l a d u r u g g n a r o e s s a ti fi t a e r K ir e t a w s i s n a k a g n a y n a r a j a l e b m e p a d a p h u r a g n e p r e
b ma . Untuk tiu
a i d e m n a k a n u g g n e m a y n k a d n e h n a r a j a l e b m e p n a t a i g e
k -media atau
e d o t e
m -metode yang dapa t membantu itngka t pemahaman dan n a k a p u li d h a d u m k a d it n a r a j a l e b m e p a g g n i h e s , a w s i s n a g n a b m e k r e
p .
h e l o n a k p a r e ti d t a p a d g n a y n a r a j a l e b m e p l e d o m i l a k e s k a y n a
B guru aga r
l e d o m h a l a d a a y n u t a s h a l a S . r a c n a l n a g n e d n a l a jr e b t a p a d n a r a j a l e b m e p n a k a p u r e m f it a r e p o o k n a rj a l e b m e P . s a l e k i d f it a r e p o o k n a r a j a l e b m e p
(29)
n a k ir e b m e m g n a y k o p m o l e k r e b a r a c n a g n e d n a r a j a l e b m e p m e t s i s g n il a s a m a s a jr e k e b k u t n u a w s i s a d a p e k n a t a p m e s e
k membantu
. i a p a c r e t t a p a d n r a j a l e b m e p n a u j u t a g g n i h e s , n a l a o s r e p n a k i a s e l e y n e m h a l a d a n a k a n u g i d f it k e f e g n a y f it a r e p o o k n a r a j a l e b m e p l e d o m u t a s h a l a S e p
it ijgsaw .Metode in iadalah salah satu metode yang dapa tmembantu a l e b m e p n a u j u t n a i a p a c n e p m a l a d n e s o
d jaran , terutama dalam ha l
m a l a d n a k n a k e ti d n i g n i g n a y s u k o F . a w s i s n a m a h a m e p n a k t a k g n i n e m n a r a j a l e b m e p l e d o
m ijgsaw ,yatiuadanyaprosesi nteraks iantaras iswadan n a d i ri d n e s a y n n a r a j a l e b m e p p a d a h r e t a w s i s b a w a j g n u g g n a t a s a r w s i S . n i a l g n a r o n a r a j a l e b m e
p a itdak hanya mempelajar i mater iyang i r e t a m n a k r a j a g n e m n a d n a k ir e b m e m p a i s s u r a h a g u j i p a t e t , n a k ir e b i d k u t n u r a j a l e b a w s i s i n i a r a c n a g n e D . n i a l a w s i s n a g n e d t u b e s r e t a w s i s r a t n a i s a k i n u m o k i u l a l e m e m s il a u d i v i d n i a s a r n a k g n a li h g n e m g n a k a l e b r a t a l n a g n e
d yang berbeda . Kehad rian kelompok asa l dan k o p m o l e k n a g n e d i s k a r e t n ir e b a w s i s n a k i d a j n e m n i a l e s , il h a k o p m o l e k a g g n i h e s , il h a k o p m o l e k n a g n e d i s k a r e t n ir e b s u r a h a g u j a w s i s , l a s a . k o p m o l e k i s u k s i d n a t a i g e k m a l a d i s a p i s it r a p r e b k u t n u a w s i s g n o r o d n e m a li b a p
A mode l pembelajaran in i dtierapkan dengan baik , maka akan . n a k g n a n e y n e m n a d f it a v o n i , fi t k a g n a y r a j a l e b a n a s a u s a t p i c r e t g n a t n e t n a it il e n e p n a k u k a li d n a k a a k a m , t u b e s r e t n a a t a y n e k n a k r a s a d r e B e d o t e m n a p a r e n e p i u l a l e m a w s i s r a j a l e b i s a t s e r p n a t a k g n i n e
p ijgsaw.
n a n i g n i e k r e b s il u n e p , s a t a i d n a i a r u i r a
D untuk membantu siswa
l e d o m n a k p a r e n e m n a g n e d n a r a j a l e b m e p i r e t a m n a m a h a m e p m a l a d
(30)
n a r a j a l e b m e
p ijgsaw .Dliain pihak metodei nij ugadapa tmembantu siswa n a g n e d a m a s a jr e k e b m a l a
d teman satu kelompok maupun dengan teman , u ti k u t n U . n a r a j a l e b m e p i r e t a m i m a h a m e m k u t n u s a l e k u t a s m a l a d n i a l s a l e k n a k a d n it n a it il e n e p n a k u k a l e m k u t n u n a n i g n i e k i k il i m e m s il u n e p l u d u j n a g n e d ) K T P
( ” Implementas i Mode l Pembelajaran Jigsaw r a j a l e B i s a t s e r P n a D t a n i M n a k t a k g n i n e M k u t n
U Siswa” .
.
B BatasanMasalahPeneilitan
i k il i m e m a w s i s n a r a j a l e b m e p m a l a d u r u g h e l o e d o t e m n a p a r e n e P e d o t e m a d a p i s a t a b m e m a y n a h i n i n a it il e n e p m a l a d i p a t e t , s i n e j k a y n a b n a r a j a l e b m e
p kooperait f jeni s Jigsaw untuk meningkatkan mina t dan . K M S i s n a t n u k A n a r a j a l e p a t a m n a r a j a l e b m e p s e s o r p m a l a d a w s i s i s a t s e r p .
C RumusanMasalahPeneilitan
k u t n u n a n i g n i e k i k il i m e m s il u n e p , g n a k a l e b r a t a l a d a n a i a r u i r a D s r e t w a s g i J n a r a j a l e b m e p l e d o m n a p a r e n e p a n a m i a g a b i ti l e n e
m ebut .
: h a l a d a i n i n a it il e n e p m a l a d s a h a b i d n a k a g n a y h a l a s a m n a s u m u R .
1 Apakah penerapan mode lpembelajaran Jigsaw dapa tmeningkatkan t
a n i
m belajars iswaSMKkela sXI? .
2 Apakah penerapan mode lpembelajaran Jigsaw dapa tmeningkatkan i s a t s e r
(31)
.
D TujuanPeneilitan
n a u j u t i k il i m e m i n i n a it il e n e p l a s o p o r p n a s il u n e
P yatiu:
i u h a t e g n e
M bahwa pembelajaran kooperait f itpe Jigsaw dapa t . a w s i s r a j a l e b i s a t s e r p n a d t a n i m n a k t a k g n i n e m .
E Manfaa tPeneilitan
: n a k p a r a h i d i n i n a it il e n e p i r a D .
1 Bag iPendidik
r a j a g n e p u t n a b m e m t a p a d n a k p a r a h i d i n i n a it il e n e p a y n a d a n a g n e D t a p a d k i d i d a tr e s e p r a g a g n a c n a ri d g n a y n a r a j a l e b m e p s e s o r p m a l a d n a k p a r a h i d n a D . n a k u t n e ti d h a l e t g n a y n a r a j a l e b m e p n a u j u t i a p a c n e m a p a d a g u
j tmembe irkan sarandanmasukan kepadapengaja ragarl ebih . n a r a j a l e b m e p n a k p a i s r e p m e m m a l a d n o t o n o m k a d it n a d i g a l k i a b .
2 Bag iPeneilit
w a s g i J n a r a j a l e b m e p l e d o m a n a m h u a j e s i u h a t e g n e m t a p a d i ti l e n e P u s u h k k i d i d a tr e s e p n a r a j a l e b m e p m a l a d n a k p a r e ti d t a p a
d snyad iSMK .
, u r u g n o l a c i a g a b e
S penelti idapa tbelaja rmenerapkanberbaga imode l g n a y a n a m n a r a j a l e b m e p l e d o m i l a li n e m t a p a d a g u j n a d n a r a j a l e b m e p a d a p n a k p a r e ti d k u t n u k o c o
c pese tradidiknyakelak. .
3 Bag iUniverstia sSanataDharma n a it il e n e p n a k p a r a h i
D in idapa tbermanfaa tdan menjad isalah satu s e s o r p n a g n e d n a ti a k r e b g n a y n i a l i ti l e n e p i g a b i s n e r e f e r r e b m u s . k i d i d a tr e s e p n a r a j a l e b m e p
(32)
.
4 Bag iPese traDidik
t a p a d h i b e l k u t n u k i d i d a tr e s e p u t n a b m e m t a p a d n a k p a r a h i D
e b i d g n a y n a r a j a l e b m e p i r e t a m i m a h a m e
(33)
9 I I B A B A K A T S U P N A I J A K .
A Peneil itanTindakanKelas .
1 Penger itanPeneilitanTindakanKelas
n a k a d n it n a it il e n e p h a l a d a ) K T P ( s a l e K n a k a d n i T n a it il e n e P
(aciton research )yang dliakukan dengan t ujuanmemperbaik ikualtia s . k i d i d a tr e s e p k o p m o l e k e s r a j a l e b l i s a h n a d s e s o r
p Suharsimi ,dkk
2 : 8 0 0 2
( -3 ) menjelaskan PTK dengan memisahkan kata-kata yang , s a l e K , n a k a d n i T , n a it il e n e P : u ti a y , a y n m a l a d i d g n u b a g r e
t dengan
.t u k ir e b i a g a b e s n a r a p a p .
a Peneilitan adalah kegiatan mencermat i suatu objek , h e l o r e p m e m k u t n u u t n e tr e t i g o l o d o t e m n a r u t a n a k a n u g g n e m u t u m n a k t a k g n i n e m k u t n u t a a f n a m r e b g n a y i s a m r o f n i u a t a a t a d k ir a n e m g n a y l a h u t a u
s mina tdanpenitngbag ipenelti;i .
b Tindakan adalah suatugerak kegiatan yang sengajadliakukan a
g n e
d n tujuan tetrentu , yang dalam peneilitan berbentuk ; n a t a i g e k s u l k i s n a i a k g n a r .
c Kela sadalahsekelompoksiswayang dalam waktuyangsama u r u g g n a r o e s i r a d a m a s g n a y n a r a j a l e p a m ir e n e
m yang sama
. a l u p a m u s u K a y a ji W t u r u n e m n a k g n a d e
S h danDed iDwtiagama( 2009:9):
i ri d n e s a y n s a l e k i d u r u g h e l o n a k u k a li d g n a y n a it il e n e p h a l a d a K T P n a k i s k e lf e r e m n a d , n a k a n a s k a l e m , n a k a n a c n e r e m a r a c n a g n e d n a u j u t n a g n e d f it a p i s it r a p r e b n a d f it a r o b a l o k a r a c e s n a k a d n it i s r a j a l e b l i s a h a g g n i h e s , u r u g i a g a b e s a y n a jr e n i k i k i a b r e p m e
m swa
.t a k g n i n e m t a p a d
(34)
.
2 PrinsipDasarPTK
h e l o n a k it a h r e p i d s u r a h g n a y p i s n ir p a p a r e b e b i a y n u p m e m K T P . h a l o k e s i d u r u
g Menuru tWjiayaKusuma( 2009:17 )P irnsipt ersebu td i : a y n a r a t n a .
a itdakmengganggupekejraanutamaguruyatiumengaja;r .
b metodepengumpulan data itdakmenuntu tmetodeyangbelrebihan a g g n i h e
s menggangguprose spembelajaran; .
c metodolog i yang digunakan haru s cukup reilable sehingga s i s e t o p i
h yangdriumuskani ku tmeyakinkan; .
d masalah yang d tielti iadalah masalah pembelajaran d ikelas yang k i k il i m e m u r u g n a d u r u g n a k u a s ir e m p u k u
c omtimen untuk
; a y n i s u l o s ir a c n e m .
e guru haru s konsisten terhadap eitka peke jraannya dan i ti l e ti d g n a y h a l a s a M . i s a s i n a g r o a m a r k a t a t n a k h a d n i g n e m t a w a j e s u r u g n a d h a l o k e s n a n i p m i p h e l o i u h a t e k i d a y n k i a b e s h e
s inggahaslinyacepatt ersosiailsas;i
.f masalah itdakhanyabefroku spadakontek skelas ,melainkandalam a r a t n a a m a s a jr e k u lr e p ( n a h u r u l e s e k a r a c e s h a l o k e s i s i m f it k e p s r e p ) n e s o d n a d u r u g . .
3 TahapanPelaksanaanPTK
) 5 2 : 9 0 0 2 ( a m u s u K a y a ji W t u r u n e
M PTK adalah itndakan yang a t t a p m e p u k a c n e m g n a y n a it il e n e p r u d e s o r p i u l a l e m a n k a m r e
b hapan
u ti a y :
.
a perencanaanyangmatangpelrudliakuakans etelahktiamengetahu i . a ti k n a r a j a l e b m e p m a l a d h a l a s a
m Kegiatan perencanaan
l a n a , h a l a s a m i s a k if it n e d i : p u k a c n e
m isi s penyebab adanya
u a t a n a k a d n it k u t n u n a g n a b m e g n e p n a d , h a l a s a
m aks isebaga i
; h a l a s a m n a h a c e m e p .
b dalam tindakan haru sdiwujudkan dengan adanya itndakan atau
g n it c
a dar iguruerupas olus iitndakans ebelumnya; .
c pengamatan perencanaan selanjutnya diadakan pengamatan atau
g n i v r e s b
o yangdtieilitterhadapprose spelaksanaannya; .
d setelah diamait , barulah guru dapa t melakukan re lfeks i atau
g n it c e lf e
r dan dapa tmenyimpulkan apa yang telah tejrad idalam . a y n s a l e k
(35)
.
4 TujuanPTK t u r u n e
M Mulyasa dalam buku Prakitk Peneilitan Tindakan Kela s ,)
9 8 : 9 0 0 2
( tujuanPTKadalahs ebaga ibeirku :t .
a memperbaik i dan meningkatkan kondisi-kondis i belaja r se tra a
ti l a u
k spembelajaran; .
b meningkatkan layanan professiona ldalam kontek spembelajaran , k
i d i d a tr e s e p a d a p e k n a n a y a l a y n s u s u h
k sehinggat ercipta l ayanan ;
a m ir p .
c membeirkan kesempatan kepada guru beirmprovisas i dalam e
s n a k a n a c n e ri d g n a y n a r a j a l e b m e p n a k a d n it n a k a u k a l e
m carat epa t
s a s n a d u t k a
w arannya; .
d membeirkan kesempatan kepada guru mengadakan pengkaijan n k a u k a li d g n a y n a r a j a l e b m e p n a t a i g e k p a d a h r e t p a h a tr e b a r a c e s
a t p i c r e t a g g n i h e
s kebaikanyangberkesinambungan; .
e membiasakan guru mengembangkan siakp limiah , terbuka dan b
m e p m a l a d r u j u
j elajaran.
.
5 Manfaa tPTK
t a a f n a m ) 0 9 : 9 0 0 2 , a s a y l u M ( a s a y l u M t u r u n e
M PTK adalah sebaga i
:t u k ir e b
.
a mengembangkandanmelakaukani novas;i .
b merupakan upaya pengembangan Ku irkulum Tingka t Satuan n
e
P didikan( KTSP ;) .
c meningkatkan profesionailsmeguru melalu iupayapeneilitan yang k i a b , t a k g n i n e m u r u g n a m a h a m e p a g g n i h e s a y n n a k u k l a li d
n a g n e d n a ti a k r e
b metodemaupuni s ipembelajaran.
.
B Mode lPeneilitanTindakanKelas
t a p a d r e t r a s e b s ir a g a r a c e s ) 6 1 : 8 0 0 2 ( k k d , i m i s r a h u S t u r u n e M t a p m
e tahap yang l azimd lialu idalam peneilitan itndakan kelas ,yatiu (1 ) .
i s k e lf e r ) 4 ( , n a t a m a g n e p ) 3 ( , n a a n a s k a l e p ) 2 ( , n a a n a c n e r e
p Adapun mode l
g n i s a m u t n
(36)
s a l e K n a k a d n i T n a it il e n e P p a h a T 1 . 2 r a b m a G
: r a b m a g n a g n a r e t e K
n u s u y n e M : 1 p a h a
T RancanganTindakan(Planning) p
a h a t m a l a
D in ipenelti imenjelaskant entangapa ,mengapa ,kapan , m a l a D . n a k u k a li d t u b e s r e t n a k a d n it a n a m i a g a b n a d , a p a i s h e l o , a n a m i d
s u k o f u a t a k it it n a k u t n e n e m i ti l e n e p i n i n a g n a c n a r n a n u s u y n e p p a h a t
,i t a m a i d k u t n u s u s u h k n a it a h r e p n a k t a p a d n e m u lr e p g n a y a w it s ir e p
u t n a b m e m k u t n u n a t a m a g n e p t n e m u rt s n i h a u b e s t a u b m e m n a i d u m e k
. g n u s g n a lr e b n a k a d n it a m a l e s i d a jr e t g n a y a t k a f m a k e r e m i ti l e n e p
n
a
a
n
a
c
n
e
r
e
P
n
a
t
a
m
a
g
n
e
P
I
I
S
U
L
K
I
S
n
a
t
a
m
a
g
n
e
P
n
a
a
n
a
c
n
e
r
e
P
I
S
U
L
K
I
S
P
e
l
a
k
s
a
n
a
a
n
n
a
a
n
a
s
k
a
l
e
P
t
s
d
i
s
k
e
lf
e
R
i
s
k
e
lf
e
R
(37)
( n a k a d n i T n a a n a s k a l e P : 2 p a h a
T Acitng)
e k p a h a
T -2 dar i peneilitan itndakan adalah pelaksanaan yang m e l p m i n a k a p u r e
m entas iatau penerapani sir ancangan ,yatiumengenakan a n a s k a l e p a w h a b h a l a d a t a g n ii d k u t n u u lr e p g n a y l a H . s a l e k i d n a k a d n it m a l a d n a k s u m u ri d h a d u s g n a y a p a i t a a n e m a h a s u r e b n a d t a g n i s u r a h u r u g t a u b i d k a d it , r a j a w a l u p s u r a h i p a t e t , n a g n a c n a
r -bua.t
( n a t a m a g n e P : 3 p a h a
T Observing)
e k p a h a
T -3 ,yatiu kegiatan pengamatan yang d liakukan pengamat . i d a j , n a k u k a li d g n a d e s n a k a d n it u t k a w a d a p n a k u k a li d n a t a m a g n e P . a m a s g n a y u t k a w m a l a d g n u s g n a lr e b a y n a u d e k ( i s k e lf e R : 4 p a h a
T Relfecitng)
e k p a h a
T -4merupakankegiatanuntukmengemukakankembal iapa a k it e k n a k u k a li d t a p e t t a g n a s i n i i s k e lf e r n a t a i g e K . n a k u k a li d h a d u s g n a y n a p a d a h r e b n a i d u m e k , n a k a d n it n a k u k a l e m i a s e l e s h a d u s a n a s k a l e p u r u g n a k a d n it n a g n a c n a r i s a t n e m e l p m i n a k i s u k s i d n e m k u t n u i ti l e n e p n a g n e d . .
C MetodePembelajaranJigsaw .
1 TipePembelajaranKooperatfi n a it il e n e
P -peneilitan yang dliakukan oleh beberapa ahl imengena i fi t a r e p o o k n a r a j a l e b m e p i r a d i s a k il p
a d i kela s baru dimula i pada 0 7 9 1 n u h a
(38)
. a w s i s m it n a r a j a l e b m e p e d o t e m h a l a d a n a k a n u g i d g n ir e s h a d u s n a r a j a l e b m e p m a l a d g n it n e p p e s n o
K itmsiswai n iadalah penghargaan . a m a s g n a y s e s k u s n a t a p m e s e k n a d , u d i v i d n i b a w a j g n u g g n a t , m it i g a b n a k t a p a d n e m k u t n u g n i a s r e b k a d it m it n i a l l a h m a l a
D penghargaan
i a p a c n e m a j a s a s i b m it a t o g g n a a u m e s a n e r a k , n i k g n u m k a d it g n a y u g g n i m a d a p a ir e ti r
k -minggu dalam pembelajaran .Yang dimaksud m it n a s e s k u s e k h a l a d a i n i s i d u d i v i d n i b a w a j g n u g g n a t n a g n e d t a t o g g n a a u m e s i r a d u d i v i d n i n a r a j a l e b m e p a d a p g n u t n a g r e
t im .
a m a s g n a y s e s k u s n a t a p m e s e k n a g n e d d u s k a m i d g n a y n a k g n a d e S n a g n e d a y n m it a d a p e k i a li n i s u b ir t n o k r e b m e m a w s i s a u m e s h a l a d a . a y n m u l e b e s ir a d a k e r e m a jr e n i k n a k t a k g n i n e m a r a c i v a l S t u r u n e
M n (2010:11-25 ) Tipe pembelajaran kooperait f m a c a m r e
b -macam ,diantaranyaadalahsebaga ibeirku:t .
a Studen tTeam sAchievemen tDivisions( STAD) m
a l a
D STAD ,siswadikelompokkan secara heterogen .Terd ri i 4
i r a
d -5 orang . Guru memula i pembelajaran dengan a jr e k e b a w s i s n a i d u m e k g n a y i r a t e m h a u b e s n a k i s a t n e s e r p m e m k o p m o l e k m a l a
d -kelompok untuk memasitkan bahwa seluruh a d a P . t u b e s r e t i r e t a m n a k s a t n u n m e m h a l e t k o p m o l e k a t o g g n a g n a t n e t u d i v i d n i a r a c e s s i u k n a k ir e b d a w s i s a u m e s a y n ri h k a k g n a s r e b g n a y a w s i s n a d i r e t a
m utan memperoleh sko r
;l a u d i v i d n i .
b TeamGame sTournament s(TGT) l
e d o
M TGThampris amadenganSTAD .Siswadikelompokkan 4 i r a d i ri d r e t k o p m o l e k p a it e s , n e g o r e t e h a r a c e
s -5 orang .Guru
a w s i s n a i d u m e k n a r a j a l e p h a u b e s i s a t n e s e r p n a g n e d i a l u m e m k o p m o l e k m a l a d a jr e k e
(39)
k o p m o l e k a t o g g n a h u r u l e
s menuntaskan pelajaran tersebut . m a l a D . n e m a n r u t n a g n e d i t n a g i d T G T m a l a d s i u k n u m a N n i a l k o p m o l e k a t o g g n a n a g n e d g n i d n a tr e b a w s i s i n i n e m a n r u t p a it i n i n e m a n r u t i r a D . a p u r e s n a u p m a m e k i a y n u p m e m g n a y a d a p n a k g n a b m u s i d n a k a g n a y r o k s n a k t a p a d n e m n a k a a t o g g n a r o k s n a i d u m e K . a y n k o p m o l e
k -sko rin iakan driata-rata untuk h e l o r e p o d g n a y k o p m o l e k r o k S . k o p m o l e k r o k s n a k u t n e n e m n a k
a menentukanpenghargaankelompok; .
c Jigsaw a d a
P mode l in i siswa juga dibag i menjad i kelompo l keci l g n i s a M . a g u j n e g o r e t e h a r a c e
s -masing anggota kelompok i r e t a m i r a d u t n e tr e t c i p o t i r a j a l e p m e m k u t n u s a g u t n a k ir e b i d g n a y k i p o t a d a p i l h a i d a j n e m s a g u tr e b a k e r e M . n a k r a j a i d g n a y n a k u m e tr e p i d a w s i s p a it e s , i n i l e d o m a d a P . a y n n a i g a b i d a j n e m t a d a p i l h a i d a j n e m g n a y n i a l k o p m o l e k i r a d a w s i s n a g n e
d opik
h a l e t g n a y t u b e s r e t k i p o t n a k i s u k s i d n e m a k e r e M . a m a s g n a y n a k s a b e b i d i l h a a r a p i n i p a h a t a d a P . a y n n a i g a b i d a j n e m k u t n u i s u k s i d r e b n a d a y n a tr e b g n il a s , t a p a d n e p n a k a k u m e g n e m i r e t a m i a s a u g n e m h a l e t e S . n a r a j a l e p n a h a b i a s a u g n e m t a p a d y n s a g u t i d a j n e m g n a
y a ,paraahilt ersebu tkembal ikekelompok g
n i s a
m -masing .Mereka betruga smengajarkan topik tersebu t n a m e t a d a p e
k -teman sekelompoknya .Kegiatan terakhi rdar i h u r u l e s k u t n u n a i a li n e p u a t a s i u k n a ir e b m e p h a l a d a i n i l e d o m e k n a a g r a h g n e p n a g n e d n a i a li n e P . k i p o
t lompokkan didasarkan li n n a t a k g n i n e p a d a
p aii ndividus amas epetr iSTAD; .
d LearningTogether a
w s i
S melakukan presentas ibahan mata pelajaran ,setelah tiu 4 i ri d r e t n e g o r e t e h k o p m o l e k m a l a d a w s i
s -5orangmengejrakan
r e k l i s a h i a li n e m u r u G . a jr e k r a b m e l u t a
s ja kelompok .Siswa
g n a y s i u k n a k a jr e g n e m l a u d i v i d n i a r a c e s n a i d u m e
k dinlia ihasi l
;l a u d i v i d n i a jr e k
(40)
.
e GroupI nvesitga iton p
a i
T -itap kelompok mempelajar isatu bagian mater ipelajaran a w s i s a u m e s a d a p e k u ti i r e t a m n a k s a l e j n e m n a i d u m e k n a d r a h i d a w s i S . s a l e
k apakn meneirmat anggung j awab yang besa r i s a s i n a g r o g n e m , ir a j a l e p i d n a k a g n a y a p a n a k u t n e n e m k u t n u i r e t a m i a s a u g n e m a r a c a n a m i a g a b i ri d n e s a k e r e m k o p m o l e k a l e b l i s a h n a k i s a k i n u m o k g n e m a n a m i a g a b n a k s u t u m e m n a
d ja r
.s a l e k h u r u l e s a d a p e k a k e r e m .
2 PembelajaranKooperait fTipeJigsaw e d o t e m n a g n e d n a r a j a l e b m e
P Jigsaw mula idikembangkan oleh n o s o r A t o il l
E d kk (1978) .Bentuk adaptas iJigsaw yang lebih prakit s u ti a y , h a d u m n a
d Jigsaw I I(Slavin,1986a) .Dalam Jigsaw ini ,para n a d D A T S m a l a d i tr e p e s , n e g o r e t e h g n a y m it m a l a d a jr e k e b a w s i s b a b a p a r e b e b a c a b m e m k u t n u s a g u t n a k e ri d t u b e s r e t a w s i s a r a P . T G T k i p o t s a t a i r a d i ri d r e t g n a y ” il h a r a b m e l “ n a k ir e b i d n a d t i n u u a t
a -topik
t a h r e p s u k o f i d a j n e m s u r a h g n a y a d e b e b g n a
y ian masing-masing
a t o g g n
a itm saa t mereka membaca . Setelah semua anak selesa i a w s i s , a c a b m e
m -siswadar i itm yang berbedayang mempunya ifoku s k
i p o
t yangsamabetremudalam“kelompokah il”untukmendiskusikan i
p o
t k mereka sektia r itga puluh menti .Kemudian para ahl itersebu t g n i s a m a k e r e m k o p m o l e k m a l a d e k i l a b m e
k -masing dan secara
i r a j a g n e m n a it n a g r e
b temansatu itmnyamengenait opikmereka .Yang h u r u l e s p u k a c n e m g n a y n a i a li n e p a m ir e n e m a w s i s a r a p h a l a d a r i h k a r e t k i p o
(1)
187
kelompoknya mengenai apa
yang telah mereka pelajari
pada tim ahli yang sama
sampai anggota tim asal
menjadi jelas dan mengerti.
Salah satu kelompok
mempresentasikan hasil
pekerjaan secara lisan.
c.
Konfirmasi
Siswa kelompok lain
menanggapi/klarifikasi.
Menyimpulkan hasil pleno
secara bersama-sama dengan
guru.
3.
Kegiatan Penutup :
Peserta didik melakukan
refleksi terhadap kegiatan
pembelajaran yang telah
mereka dilakukan.
Peserta didik diminta untuk
mengerjakan tugas tentang
5 menit
PLAGIAT MERUPAKAN TINDAKAN TIDAK TERPUJI
(2)
188
perhitungan persediaan akhir
barang dagang metode fisik
dikumpulkan pagi hari
sebelum jam 07.00.
Peserta didik diminta
mempelajari perbedaan
metode FIFO dan LIFO
dilihat dari hasil perhitungan
mengenai persediaan akhir,
HPP, dan laba dengan asumsi
harga meningkat atau tidak
stabil.
PLAGIAT MERUPAKAN TINDAKAN TIDAK TERPUJI
(3)
189
PLAGIAT MERUPAKAN TINDAKAN TIDAK TERPUJI
(4)
Fakultas Keguruan
Dan
Ilmu
Pendidikan
UNWERSITAS SANATA
DHARMA
Mrican, TromolPos 29, Yogyakarta 55002. Tel. (0274) 513301, 515352; Fax. (0274) 562383
Kepada
Yth.
Gubernur DaerahIstimewa Yogyakarta
Cq. Kepala
Biro
Administrasi
Pembangunan Sekretariat DaerahPropinsi
DIY
Kompleks
Kepatihan-Danurej anYogyakarta
55213Denganhormat,
Dengan
ini
kami
memohonijin
bagi malrasiswakami,
Nomor
LarnpHal
Nama
No. Mhs
Program Studi Jurusan Semester
untuk
melaksanakanberikut:
Lokasi
Waktu
Topik
i
Judul,
ti9
DrfiiKalt
PIPS
/ xt
t
)Du
:
Permohonan
liin
Penelitian
TheresiaRatra
S071334043
Pendidikan
Akuntansi
Pendidikan
Ilmu
Pengetahuan SosialD(
(Sembilan)penelitian
dalam
rangka
penyusunan
Skripsi,
dengan
ketentuan
sebagaiSMK SANJAYA PAKEM
Bulan November-
Januari201I
:,IMPLEMENTA.SI
METODE
PEMBELAJA.RAN
KOOPERATIT.
TIPE
JIGSAW I.INTUK
MEIYTITGKATKAI\I
MINAT DAI\
PRESTASI
BELAJAR
SISWA
MATA
PELAJARAN
AKT]NTAI\ISI
SMK
SANJAYA PAKEM KELAS
)il
AKT]NTAI\ISI'
Atas perhatian dan
rjin
yangdiberikan, kami
ucapkan terima kasih.Yogyakarta
10November
20ll
u.b. Dekan
Jurusan Pendidikan IPS
wan, S.E.,
M.Si.
PLAGIAT MERUPAKAN TINDAKAN TIDAK TERPUJI
(5)
Fakultas Keguruan
l)an
Ilmu
Pendidikan
TINTYERSITAS
SANATA
DHARMA
Mrican, Tromol Pos 29, Yogyakarta 55002. Tel. (02741513301, 515352; Fax. (0274) 562383
Nomor
LarnpHal
:Permohonan
Ijin
Penelitian
Kepada
Yth.
Kepala sekolahSMK SANJAYA
PAKEM
d/a: Jalan
Kaliurang
Km.
17, Pakembinangun, Pakem, Sleman.Dengan
hormat
Dengan
ini
kami
memohonijin
bagi mahasiswakami,
tLo
Dntt/Kajr/-flll
/ Xl
r
lall
Nama
No. Mhs
Program Studi Jurusan
Semester
Theresia
Raha
S 071334043Pendidikan
Akuntansi
Pendidikan
Ilmu
Pengetahuan Sosial 9 (Sembilan):
SMK SANJAYA PAKEM
: Bulan November 2011
:"IMPLEMENTASI
METODE
PEMBELAJARAN
KOOPERATIF
TIPE
IIGSAV
T]NTUK
MENINGKATKAI\
MINAT
DAN
PRESTASI
BELAJAR
SISWA
MATA
PELAJARAN
AKT'NTAI\ISI
SMK
SANJAYA PAKEM KELAS
)O
AKUNTAI\ISI'
Atas perhatian dan
rjin
yangdiberikan, kami
ucapkan terima kasih.Yogyakarta
l0
November
20ll
u.b. DekanKetua Jurusan Pendidikan IPS
untuk
melaksanakan
penelitian dalam
rangka
penyusunan
Skripsi,
dengan
ketentuan
sebagaiberikut:
Lokasi
Waktu
Topik
/
Judul'oG v;a
s.E.,
M.Si.
PLAGIAT MERUPAKAN TINDAKAN TIDAK TERPUJI
(6)
PEMERI
NTAH
PROVI
NSI
DAERAH
ISTI MEWA
YOGYAKARTA
SEKREIARIAT
DAERAH
Kompleks Kepatihan, Danurejan, Telepon {o274) 562811
-
562814,512243 (Hunting) YOGYAKARTA 55213SURAT
KETERANGAN
I
IJIN
Nomor:
Ot11g44
Nt2O11Membaca Surat : Dekan FKIP Universitas Sanata Dharma
Yogyakarta
Nomor
:
1S9/PnlUKalrlPlPlXll2}ll TanggalSurat
:10
November 2011Perihal
:
ljin PenelitianMengingat
:
1.
Peraturan Pemerintah Nomor41
Tahun20ffi,
tentang Perizinan bagi Perguruan Tingrgi Asing, Lembaga Penelitiandan
Pengembangan Asing, Badan Usaha Asingdan
Orang Asing dalam Melakukan Kegiatan Penelitian dan Pengembangan di lndonesia;2.
Peraturan Menteri Dalam Negeri Nomor33
Tahun 2007, tentang Pedoman PenyelenggaraanPenelitian dan Pengembangan di Lingkungan Departemen Dalam Negeridan Pemerintahan Daerah;
3.
Peraturan Gubernur Daerah lstimewa Yogyakarta Nomor 37 Tahun 2008, tentang Rincian Tugas dan Fungsi Satuan Organisasidi
Lingkungan Sekretariat Daerah dan Seketariat Dewan PenrvakilanRakyatDaerah.
4.
Peraturan Gubemur Daerah Istimewa Yogyakarta Nomor18
Tahun2009
tentang Pedoman Pelayanan Perijinan, Rekomendasi Pelaksanaan Survei, Penelitian, Pendataan, Pengembangan, Pengkajian, dan Studi Lapangan di Daerah lstimewaYogyakarta.Dt,JINKAN untuk melakukan kegiatan survei/penelitian/pendataan/pengembanganlpengkajian/studi lapangan ")
kepada:
.,
rnenrsit
RArNA
s
NIP/NIM:
071334043'
Mrican, Yogyakarta..
IMPLEMENTASI
METODE
PEMBELAJARAN KOOPERATIF
TIPE
JIGSAW
UNTUK MENINGKATKAN MINAT DAN PRESTASI BELAJAR SISWA MATA PELAJARAN AKUNTANSI SMK SANJAYA PAKEM KELAS XI AKUNTANSINama Alamai Judul
Lokasi
\Atraktu Mulaitanggal
:
16
November2011
s/d
16
pebruari 2012Dengan ket€ntuan:
1.
Menyerahkan surat keterangan/ijin surveilpenelitian/pendataanlpengembangan/pengkajian/studi lapangan ")dari
Pemerintah Provinsi DIY kepada BupatiAA/alikotamelahi
institusi yang berwenang mengeluarkin ijindimaksud;
2.
Menyerahkansoficopy
hasil
penelitiannya kepada Gubemur Daerah lstimewa Yogyakarta melalui Biro Administrasi Pembangunan Setda Provinsi DIY dalamcompact
disk (CD) dan menunjukkan cetakan asli yang sudah disahkan dan dibubuhicap institusi;3.
ljin inihanya dipergunakan untuk keperluan ilmiah, dan pemegang ijin wajib mentaati ketentuan yang berlaku di lokasikegiatan;1
ljin penelitian dapatdiperpanjang dengan mengajukan surat inikembalisebelum berakhirwaktunya;5.
ljin yang diberikan dapat dibatalkan sewaktu-waktu apabila pemegang ijin ini tidak memenuhi ketentuan yang berlaku.Dikeluarkan
di :
YogyakartaPada
tanggal
:
16
November 2011 An. Sekretaris DaerahAsisten Perekonomian dan Pembangunan
Tembusan disampaikan kepada Yth.
1. Gubernur Daerah lstimewa Yogyakarta (sebagai laporan);