tahap likuefasi beberapa perlakuan yang dilakukan terhadap bahan gula adalah sebagai berikut.
Pencampuran pati dengan air secara merata hingga pati menjadi bubur Pengaturan pH larutan
Penambahan enzim alpha-amilase dengan perbandingan yang tepat Pemanasan bubur hingga kisaran 80 sd 90
Pada tahap sakarifikasi pemecahan gula kompleks menjadi gula sederhana beberapa proses yang terlibat adalah sebagai berikut.
C, dimana pati akan mengalami gelatinasi seiring dengan kenaikan suhu, hingga suhu optimum enzim bekerja
memecahkan struktur pati secara kimiawi menjadi gula kompleks dextrin. Proses likuefasi selesai ditandai dengan campuran yang menjadi lebih cair.
Pendinginan bubur sampai suhu optimum enzim sakarifikasi bekerja Pengaturan pH optimum enzim
Penambahan enzim glukoamilase secara tepat Upaya mempertahankan pH dan suhu pada rentang 50 sd 60
3. Fermentasi
C sampai proses sakarifikasi selesai dilakukan dengan pengetesan gula sederhana yang
dihasilkan
Bubur hasil proses sakarifikasi yang dialirkan ke dalam tangki fermentasi didinginkan hingga mencapai suhu optimum kisaran suhu 27 sd 32
C kemudian inokulum khamir atau ragi dimasukkan ke dalam tangki. Pada tahap tersebut
kondisi proses harus terjaga dari kontaminasi mikroorganisme lain. Berdasarkan kondisi tersebut rangkaian proses dari liquefaction, sakarifikasi dan hingga
fermentasi harus dilakukan pada kondisi bebas kontaminan. Fermentasi gula oleh inokulum akan menghasilkan etanol hingga kandungan etanol di dalam tangki
mencapai 8 - 12 . Pada saat kondisi jumlah etanol yang lebih besar, ragi akan menjadi tidak aktif disebabkan kelebihan etanol bersifat racun bagi ragi. Tahap
proses setelah fermentasi adalah distilasi, namun sebelum memasuki tahap distilasi, perlu dilakukan pemisahan padatan-cairan produk fermentasi agar
terhindar dari terjadinya clogging selama proses distilasi. ta
a a
ahap se
e e
ebaga
Pen
Pen
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
P P
Pe P
Pe P
P P
P Pe
Pe Pe
Pe P
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe P
Pe P
Pe Pe
Pe P
Pe Pe
Pe P
P P
e e
P P
e e
e e
e e
e n
n n
n n
Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe P
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
e Pe
Pe P
P Pe
Pe Pe
e Pe
e Pe
Pe Pe
e Pe
Pe e
Pe e
Pe Pe
Pe Pe
Pe P
Pe e
Pe P
Pe Pe
Pe P
P e
P P
m m
m m
m
P P
a da
da da
da da
d d
d da
a da
da da
da da
da da
da da
da da
da da
da da
da d
a a
a da
da d
da da
da a
a a
a a
a a
a a
da a
a da
a a
a d
a a
a a
d da
a a
a a
a d
d da
a a
d d
da da
da d
a a
a a
be e
e ebe
be be
be b
be be
be be
be be
b b
b be
be e
e b
be e
be e
be e
be be
e e
be e
e e
be be
e e
e e
e e
be e
e e
e e
e e
e e
e e
b b
b b
be r
r r
r r
ra r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
ge ge
ge ge
ge ge
ge g
ge ge
g ge
g g
ge e
ge ge
ge ge
ge ge
g g
g g
g g
g ge
g g
ge e
ge ge
g g
g ge
g ge
ge e
ge g
ge g
g g
g g
ge ge
g ge
g g
g g
g ge
g g
g g
g g
g g
ge ge
ge e
e e
e ge
g ge
e ge
ge g
g g
e g
g g
g g
g g
g g
g g
l me
me me
m m
m m
m m
m me
m m
m m
me m
m m
m me
me m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
Pr Pr
Pr Pr
Pr Pr
P Pr
P P
P P
Pr Pr
Pr P
P P
P P
Pr Pr
Pr P
P P
P P
P P
P Pr
r P
P P
P P
P P
P Pr
Pr r
Pr r
P P
P P
r r
r P
P P
r r
P P
P P
P P
r o
Pe
Pe Pe
Pe Pe
P P
P Pe
P P
Pe Pe
Pe Pe
P Pe
P P
Pe P
P Pe
Pe Pe
P P
P P
Pe e
Pe P
P Pe
Pe P
Pe Pe
Pe Pe
P P
P Pe
Pe P
P Pe
Pe e
P e
e e
P e
e P
P e
Pe P
P P
P P
P P
P P
P P
n
Pe Pe
Pe P
P Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe P
P P
Pe Pe
Pe P
Pe Pe
P P
P Pe
Pe P
P Pe
P Pe
Pe Pe
Pe Pe
P P
Pe P
Pe Pe
P Pe
P Pe
Pe P
P P
P Pe
Pe P
e e
P Pe
e e
P e
Pe Pe
e P
Pe Pe
P P
P P
Pe e
e e
P P
Pe P
P P
P P
P P
e P
e e
Pe e
n
Pe P
P Pe
Pe e
Pe Pe
Pe Pe
e Pe
Pe Pe
Pe P
Pe P
Pe P
P P
P Pe
P P
P P
Pe Pe
Pe Pe
P P
Pe e
e e
P P
Pe e
Pe Pe
e P
P Pe
P P
P P
P P
P Pe
e e
P P
e e
P e
e e
e P
P P
e e
e n
Up
Up Up
Up U
U U
U U
U Up
U Up
U Up
U U
U U
U U
U U
U Up
U U
U U
U U
U Up
U U
U U
Up U
U U
U U
U U
U U
Up U
U Up
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
Up p
U U
U Up
Up U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U U
U
3. .
. F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F e
e e
e e
er e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
sa sa
sa sa
sa sa
sa a
sa sa
sa sa
sa sa
sa sa
s sa
sa sa
sa sa
sa sa
sa sa
s sa
s sa
a a
sa s
sa sa
sa s
sa a
sa s
a s
s a
s s
sa sa
a sa
s s
s a
a a
sa s
sa sa
s s
a a
s s
sa s
a a
s s
s s
s a
s s
s s
s s
s k
k k
k k
k k
di di
di di
di di
di di
di di
di di
i di
di di
di di
d di
i i
di d
di i
i di
di di
di di
d di
d i
di d
d di
d d
di di
d di
di di
i i
di di
d i
i di
d d
i di
di d
di di
di i
di d
di di
d di
i di
d d
d di
i i
di d
d d
i i
d i
i d
i i
i di
d d
d d
i h
h h
h h
h h
h h
h
d d
i iding
in n
n nokul
ko k
o ondis
ko ko
o ondis
fe e
e erme
in n
n n
n ok
o o
ok o
ok ok
o ok
o o
o ok
ok o
o o
ok o
ok o
ok ok
ok o
ok o
o k
ok k
o k
k k
ul ul
ul u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
m m
me me
me e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e me
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
n nc
nc nc
nc nc
nc nc
nc nc
nc nc
nc c
nc nc
nc nc
nc nc
nc n
nc nc
nc nc
nc nc
nc nc
nc c
nc n
nc c
c nc
n n
nc n
nc c
nc nc
nc n
n n
c n
n c
c nc
c nc
n n
a m
m me
me me
me e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
nj nj
j nj
j nj
nj nj
nj j
nj nj
j nj
nj nj
nj n
nj nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj j
j nj
nj j
j nj
nj nj
j j
nj nj
j j
j nj
nj nj
nj nj
nj nj
n n
nj nj
nj n
nj n
j j
n n
n n
n n
n j
nj nj
j j
j j
j j
a a
a a
pr r
r r
r r
r os
os os
os os
s s
os os
os os
os o
o o
o o
o o
o o
e e
e e
es e
e e
e e
d d
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i st
st st
s st
st st
st st
t t
st st
st st
st st
st s
st st
st st
t st
st s
s t
st st
st st
st st
st st
st s
st st
s s
st st
s st
st st
st s
s s
st s
s st
s st
s t
t t
s t
s s
t s
st s
s s
s il
il il
il il
il i
il il
i i
i il
i il
il il
i il
il il
il il
i il
il il
il i
i il
i l
i l
i i
i il
il i
il il
i i
i il
il il
l i
l l
il l
i a
a a
te e
e e
rh rh
rh rh
rh rh
rh rh
rh r
r rh
h r
r rh
rh rh
rh rh
h rh
rh r
rh h
rh rh
rh h
h r
rh rh
h h
h h
h h
h h
h h
in in
in in
i in
i in
in i
i in
in i
i i
in i
i i
i in
i in
i i
i i
in in
in in
in i
i i
i in
in i
i in
i in
i i
i i
i in
in i
in i
in in
in i
n n
n n
n n
n in
n i
i i
in in
i in
i