Basa Kasar Undha Usuk
Prabu Kresna: “Ngaturaken gunging panuwun,
pukulun
, dene lampah kula sineksenan dening para Jawata.”
Resi Naradha: “Mara Kresna undhuna dhisik kretamu, ayo rembugan ana ing dharatan, ngger Kresna.”
kapethik saking Lampahan Kresna Duta. Tuladha tuturan kasebut migunakaken jinis undha usuk basa kadewatan.
Prabu Kresna anggenipun ngendika migunakaken undha usuk basa kadewatan katingal saking panganggening tembung ‘pukulun’ minangka jinis tembung
ingkang kalebet tembung wonten ing basa kadewatan.
4.
Komponen
Tutur
Gegayutan kaliyan prekawis ingkang dipuntliti, dipunginakaken dhasaring panaliten ingkang ngandharaken bilih
ujaran utterance
utawi tuturan
speech
, wujudipun dipundayani dening saperangan bab. Hymes 1974: 53, ngrantam bab
komponen
tutur menika kanthi 16 perangan, inggih menika
message form, message content, setting, scene, speaker sender, addressor, hearer reciever or
audience, addressee, purpose-out comes, purpose-goal, key, channels, forms of speech, norms of interactions, norms of interpretatiton,
sarta
genres.
Sedaya
komponen
tutur menika lajeng dipundadosaken 8 perangan ageng ingkang lajeng dipunsebut
S-P-E-A-K-I-N-G
, rantaman ingkang kadamel saperlu damel gampil anggenipun ngemut
prinsip komponen
tutur menika. Andharan ingkang jangkep ngengingi
S-P-E-A-K-I-N-G
, inggih menika.
Setting and Scene
, inggih menika latar saha swasana. Latar sipatipun langkung fisik, nglingkupi papan lan wekdal kadadeyanipun tuturan.
Scene
minangka latar
psikis
ingkang sipatipun gayut bab
psikologis
ingkang wonten ing kadadeyan tuturan. Tuturan ingkang dipuntindakaken wonten ing papan, wekdal,
sarta kawontenan ingkang beda ndadosaken
variasi
basa ingkang dipunginakaken dening panutur.
Partisipants
, pasarta tuturan, inggih menika tetiyang ingkang gegayutan wonten ing wawan ginem. Tiyang ingkang kalebet wonten ing komunikasi ugi
ndayani
proses
komunikasi ingkang saweg dipuntindakaken. Kawegigan panutur ugi nemtokaken pamilihing tetembungan. Bab ingkang gegayutan kaliyan
partisipants
, kadosta yuswa, pendidikan, latar sosial.
Ends
, kasil, inggih menika kasil utawi panyaruhipun saking gineman ingkang dipunangkah dening panutur
ends as outcomes
, lan ancas pungkasan saking gineman menika
ends in views goals
. Saben panutur gadhah kekajengan anggenipun micanten menika angsal panyaruh ingkang jumbuh kaliyan ancasipun
tuturan.
Act sequences
, amanat, kasusun saking wujud pesen
message form
lan wosing pesen
message content
. Wujud lan wosipun pesen minangka
komponen
ingkang pokok wonten ing sawijining undha usuk basa.
Key,
nglingkupi cara, unggah ungguh wonten ing pirembagan. Gregeting pirembagan kadosta, sante, akrab.
Instrumentalities
utawi pirantos, inggih menika pirantining pirembagan. Tegesipun, kanthi media punapa pirembagan kasebut, kadosta, lisan, kaserat,
layang, radio.
Norms
utawi norma, ngrujuk dhateng norma utawi paugeran ingkang matesi pirembagan, kadosta, punapa ingkang kedah dipunngendikakaken, kados
pundi cara ngendikakaken, alus menapa kasar.