PENINGKATAN KEMAMPUAN MENYIMAK BERITA DENGAN TEKNIK DUA TINGGAL DUA TAMU DALAM PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA KELAS X DI SMA NEGERI 1 DEPOK, SLEMAN, YOGYAKARTA.
PENINGKATAN KEMAMPUAN MENYIMAK BERITA
DENGAN TEKNIK DUA TINGGAL DUA TAMU
DALAM PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA KELAS X
DI SMA NEGERI 1 DEPOK, SLEMAN, YOGYAKARTA
SKRIPSI
Diajukan kepada Fakultas Bahasa dan Seni
Universitas Negeri Yogyakarta
untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan
guna Memperoleh Gelar
Sarjana Pendidikan
Oleh
Dyah Irma Mustikasari
NIM 07201244015
PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA INDONESIA
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
2014
(2)
ii
PERSETUJUAN
Skripsi yang berjudul
Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita dengan Teknik
Dua Tinggal Dua Tamu dalam Pembelajaran Bahasa Indonesia Kelas X di SMA
Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
ini telah disetujui oleh pembimbing untuk
diujikan.
Yogyakarta, 11 Juni 2014
Pembimbing I
Dr. Tadkiroatun Musfiroh
NIP 19690829199403 2 001
Pembimbing II
St. Nurbaya, M.Si., M.Hum.
NIP 19640406199003 2 002
(3)
iii
PENGESAHAN
Skripsi yang berjudul
Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita dengan Teknik
Dua Tinggal Dua Tamu dalam Pembelajaran Bahasa Indonesia Kelas X di SMA
Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
ini telah dipertahankan di depan Dewan
Penguji pada 11 Agustus 2014 dan dinyatakan lulus.
DEWAN PENGUJI
Nama
Jabatan
Tandatangan Tanggal
Dr. Kastam Syamsi, M.Ed.
Ketua Penguji
__________ _______
St. Nurbaya, M.Si., M.Hum.
Sekretaris Penguji
__________ _______
Prof. Dr. Haryadi, M.Pd.
Penguji Utama
__________ _______
Dr. Tadkiroatun Musfiroh
Pendamping Penguji
__________ _______
Yogyakarta, September 2014
Fakultas Bahasa dan Seni
Universitas Negeri Yogyakarta
Dekan,
Prof. Dr. Zamzani, M. Pd.
NIP 19550505 198011 1 001
(4)
iv
PERNYATAAN
Yang bertanda tangan di bawah ini,
Nama
: Dyah Irma Mustikasari
NIM
: 07201244015
Program Studi
: Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia
Fakultas
: Bahasa dan Seni Universitas Negeri Yogyakarta
menyatakan bahwa karya ilmiah ini adalah hasil pekerjaan penulis sendiri.
Sepanjang pengetahuan penulis, karya ilmiah ini tidak berisi materi yang ditulis
oleh orang lain, kecuali bagian-bagian tertentu yang penulis ambil sebagai acuan
dengan mengikuti tata cara dan etika penulisan karya ilmiah yang lazim.
Pernyataan ini dibuat dengan sungguh-sungguh dan penuh kesadaran.
Apabila ternyata terbukti bahwa pernyataan ini tidak benar, sepenuhnya menjadi
tanggung jawab penulis.
Yogyakarta, 11 Juni 2014
Penulis,
Dyah Irma Mustikasari
NIM 07201244015
(5)
v
MOTTO DAN PERSEMBAHAN
MOTTO
Berangkat dengan penuh keyakinan
Berjalan dengan penuh keikhlasan
Istikamah dalam menghadapi cobaan
Yakin, Ikhlas, Istikamah
(TGKH. Muhammad Zainuddin Abdul Madjid)
PERSEMBAHAN
Ayah dan ibu
Bapak dan ibu dosen,
sebagai wujud bakti dan ucapan terima kasih.
(6)
vi
KATA PENGANTAR
Puji dan syukur penulis sampaikan kepada Tuhan Yang Maha Esa atas
karunia-Nya, sehingga penulisan Tugas Akhir Skripsi yang berjudul
Peningkatan
Kemampuan Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu dalam
Pembelajaran Bahasa Indonesia Kelas X di SMA Negeri 1 Depok, Sleman,
Yogyakarta, ini dapat terselesaikan. Tugas akhir ini disusun untuk memenuhi
salah satu persyaratan guna memperoleh gelar Sarjana Pendidikan pada Program
Studi Bahasa dan Sastra Indonesia, Fakultas Bahasa dan Seni, Universitas Negeri
Yogyakarta.
Penulis menyadari bahwa terwujudnya skripsi ini tidak lepas dari
bimbingan dan bantuan dari berbagai pihak. Oleh sebab itu, pada kesempatan ini,
penulis mengucapkan terima kasih kepada:
1. Bapak Prof. Dr. Rochmat Wahab, M.Pd, M.A., Rektor Universitas Negeri
Yogyakarta yang telah memberikan kesempatan dan kemudahan dalam
penyusunan skripsi.
2. Bapak Prof. Dr. Zamzani, M.Pd., Dekan Fakultas Bahasa dan Seni Universitas
Negeri Yogyakarta yang telah memberikan izin penelitian.
3. Bapak Maman Suryaman, M.Pd., Ketua Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra
Indonesia yang telah memberikan perhatian dan kelancaran atas penyusunan
skripsi.
4. Ibu Esti Swatika Sari, M.Hum., Dosen Penasihat Akademik yang memberikan
dukungan dan perhatian atas penyusunan skripsi.
5. Ibu Dr. Tadkiroatun Musfiroh, Dosen Pembimbing I yang telah memberikan
bimbingan, masukan, kritik, saran, dan motivasi selama proses penyusunan
skripsi.
6. Ibu St. Nurbaya, M.Si., M.Hum., Dosen Pembimbing II yang juga telah
memberikan bimbingan, masukan, kritik, saran, dan motivasi selama proses
penyusunan skripsi.
7. Teman-teman seangkatan di Program Studi Pendidikan Bahasa dan Sastra
Indonesia angkatan 2007 yang telah banyak memberi dukungan.
(7)
vii
8. Ucapan terima kasih penulis sampaikan kepada semua pihak yang tidak dapat
penulis sebutkan satu per satu.
Akhirnya, dengan penuh kesadaran bahwa penulisan skripsi ini masih
banyak kekurangan dan jauh dari sempurna. Oleh karena itu, kritik dan saran
yang bersifat membangun sangat penulis harapkan. Semoga dengan
tersusunnya skripsi ini dapat bermanfaat bagi pembaca.
Yogyakarta, 11 Juni 2014
Penulis,
Dyah Irma Mustikasari
NIM 07201244015
(8)
viii
DAFTAR ISI
Halaman
HALAMAN JUDUL ...
i
PERSETUJUAN ...
ii
PENGESAHAN ...
iii
PERNYATAAN...
iv
MOTTO DAN PERSEMBAHAN...
v
KATA PENGANTAR ...
vi
DAFTAR ISI ... viii
DAFTAR TABEL ... xii
DAFTAR GAMBAR ... xvi
DAFTAR LAMPIRAN ... xvii
ABSTRAK
... xix
BAB I PENDAHULUAN
... 1
A. Latar Belakang ... 1
B. Identifikasi Masalah ... 5
C. Batasan Masalah ... 5
D. Rumusan Masalah ... 6
E. Tujuan Penelitian ... 6
F. Manfaat Penelitian ... 7
G. Batasan Istilah ... 7
BAB II KAJIAN TEORI
... 9
A. Deskripsi Teori... 9
1. Menyimak ... 9
a. Definisi Menyimak ... 9
b. Tujuan Menyimak ...
10
c. Proses Menyimak ...
12
(9)
ix
2. Berita ... 15
a. Definisi Berita ... 15
b. Bagian-bagian Berita ...
16
c. Jenis-jenis Berita ...
18
3. Menyimak Berita ... 19
4. Peran Guru... 20
5. Partisipasi Siswa... 20
6. Teknik Dua Tinggal Dua Tamu ... 21
a. Definisi Teknik Dua Tinggal Dua Tamu ...
21
b. Langkah-langkah Pelaksanaan Pembelajaran Menyimak Berita
dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu ... 22
B. Penelitian yang Relevan ... 24
C. Kerangka Pikir ... 26
D. Hipotesis Tindakan ... 28
BAB III METODE PENELITIAN
... 29
A. Desain Penelitian... 29
B. Setting Penelitian ... 30
C. Prosedur penelitian ... 30
1. Perencanaan ... 31
2. Pelaksanaan Tindakan ...
32
3. Pengamatan ...
34
4. Refleksi ... 35
D. Instrumen Pengumpulan Data ... 36
1. Instrumen Nontes ... .. 37
a. Angket ...
37
b. Observasi ... 38
c. Dokumentasi ... 41
2. Instrumen Tes ... 42
E. Teknik Pengumpulan Data... 45
(10)
x
a. Angket ... . 45
b. Observasi ... 45
c. Dokumentasi ... 46
2. Tes ... 47
F. Validitas Data... 48
1. Validitas Demokratik ...
48
2. Validitas Proses ...
50
G. Teknik Analisis Data ... 51
H. Kriteria Keberhasilan Tindakan ... 52
BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN... 54
A. Hasil Penelitian ... 54
1. Pratindakan Penelitian Tindakan Kelas ... 54
a. Informasi Awal Kemampuan Menyimak Berita ...
54
b. Tes Menyimak Pratindakan ... 56
c. Refleksi ...
57
2. Pelaksanaan Tindakan Kelas Menyimak Berita dengan Teknik
Dua Tinggal Dua Tamu ... .. 58
a. Pelaksanaan Tindakan Kelas Siklus I ...
58
b. Pelaksanaan Tindakan Kelas Siklus II ... 73
3. Peningkatan Kemampuan Menyimak
Berita dengan
Menggunakan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu ... 87
a. Peningkatan Keberhasilan Proses ... 88
b. Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita... 92
B. Pembahasan ... 94
1. Pratindakan Penelitian Tindakan Kelas ... 94
a. Informasi Awal Kemampuan Menyimak Berita ... 94
b. Tes Menyimak Pratindakan ... 99
c. Refleksi ... 100
2. Pelaksanaan Tindakan Kelas Menyimak Berita dengan Teknik
Dua Tinggal Dua Tamu ... .. 101
(11)
xi
a. Pelaksanaan Tindakan Kelas Siklus I ... 101
b. Pelaksanaan Tindakan Kelas Siklus II ... 126
3. Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita dengan
Menggunakan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu ... 148
a. Peningkatan Keberhasilan Proses ... 149
b. Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita... 153
4. Keterbatasan Penelitian ... 155
BAB V PENUTUP
... 156
A. Simpulan ... 156
B. Implikasi ... 157
C. Saran ... 158
DAFTAR PUSTAKA
... 159
LAMPIRAN
...
(12)
xii
DAFTAR TABEL
Halaman
Tabel 1:
SK dan KD Pembelajaran Menyimak Kelas X SMA
Semester 1... 14
Tabel 2:
SK dan KD Pembelajaran Menyimak Kelas X SMA
Semester 2 ... 14
Tabel 3:
Kisi-kisi Angket Informasi Awal Kemampuan Menyimak
Berita ... 37
Tabel 4:
Lembar Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pemebelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu ... 39
Tabel 5:
Lembar Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu ... 40
Tabel 6:
Patokan Penilaian dengan Skala Lima ... 41
Tabel 7:
Kisi-kisi Instrumen Tes Kemampuan Menyimak Berita ... 44
Tabel 8:
Angket Informasi Awal Kemampuan Menyimak Berita Siswa
Kelas X A SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta ... 55
Tabel 9:
Tabulasi Distribusi Tunggal Hasil Tes Pratindakan Menyimak
Berita Siswa Kelas X A SMA Negeri 1 Depok, Sleman,
Yogyakarta ... 56
Tabel 10:
Tabel 11:
Tabel 12:
Daftar Kelompok Kerja Menyimak Berita dengan Teknik
Dua Tinggal Dua Tamu Kelas X A SMA Negeri 1 Depok,
Sleman, Yogyakarta ...
Tabulasi Distribusi Tunggal Hasil Tes Menyimak Berita
Siklus I Kelas X A SMA Negeri 1 Depok, Sleman,
Yogyakarta ...
Lembar Hasil Pengamatan Proses Peran Guru dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus I ...
60
64
(13)
xiii
Tabel 13:
Tabel 14:
Tabel 15:
Tabel 16:
Tabel 17:
Tabel 18:
Lembar Hasil Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus I ...
Perbandingan Nilai Rata-rata Kelas Hasil Tes Menyimak
Berita Pratindakan dan Siklus I ...
Tabulasi Distribusi Tunggal Hasil Tes Menyimak Berita
dalam Siklus II Siswa Kelas X A SMA Negeri 1 Depok,
Sleman, Yogyakarta ...
Lembar Hasil Pengamatan Proses Peran Guru dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus II ...
Lembar Hasil Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus II ...
Perbandingan Nilai Rata-rata Kelas Hasil Tes Menyimak
Berita Siklus I dan Siklus II ...
69
71
78
81
83
85
Tabel 19: Peningkatan Keberhasilan Proses Peran Guru dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus I dan Siklus II ... 89
Tabel 20: Peningkatan keberhasilan proses partisipasi siswa dalam
pembelajaran menyimak berita dengan teknik dua tinggal
dua tamu siklus I dan siklus II ... 91
Tabel 21: Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita ... 93
Tabel 22: Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus I Aspek 1 ... 110
Tabel 23: Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
(14)
xiv
Tabel 24: Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus I Aspek 3 ... 113
Tabel 25: Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus I Aspek 4 ... 114
Tabel 26: Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus I Aspek 1 ... 116
Tabel 27: Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus I Aspek 2 ... 117
Tabel 28: Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus I Aspek 3 ... 118
Tabel 29: Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus I Aspek 4 ... 120
Tabel 30: Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus I Aspek 5 ... 122
Tabel 31: Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 1 ... 133
Tabel 32:
Tabel 33:
Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 2 ...
Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 3 ...
135
(15)
xv
Tabel 34:
Tabel 35:
Tabel 36:
Tabel 37:
Tabel 38:
Tabel 39:
Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 4 ...
Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 1 ...
Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 2 ...
Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 3 ...
Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 4 ...
Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam Pembelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Siklus II Aspek 5 ...
137
139
140
141
143
(16)
xvi
DAFTAR GAMBAR
Halaman
Gambar 1:
Bagian-bagian Berita dalam Piramida Terbalik (Paul De
Maeseneer, Here s The News, a Radio News Manual, Unesco
Associate-expert, hal. 49 melalui Muda, 2008: 60) ...
16
Gambar 2:
Desain Diskusi Kelompok dengan Teknik Dua Tinggal Dua
Tamu ... 24
Gambar 3:
Model Penelitian Tindakan Kelas (Arikunto, dkk. 2011: 16) ...
30
Gambar 4:
Grafik Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita
Pratindakan dan Siklus I... 123
Gambar 5:
Grafik Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita Siklus I
dan Siklus II... 146
Gambar 6:
Grafik Peningkatan Keberhasilan Proses Peran Guru dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu ... 150
Gambar 7:
Grafik Peningkatan Keberhasilan Proses Partisipasi Siswa
dalam Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua
Tinggal Dua Tamu ... 152
Gambar 8:
Grafik Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik dua Tinggal
Dua Tamu ... 154
(17)
xvii
DAFTAR LAMPIRAN
Lampiran 1: Kisi-kisi Angket Informasi Awal Kemampuan Menyimak Berita
Siswa Kelas X A SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
Lampiran 2: Angket Informasi Awal Kemampuan Menyimak Berita Siswa
Kelas X A SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
Lampiran 3: Hasil Angket Informasi Awal Kemampuan Menyimak Berita
Siswa Kelas X A SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
Lampiran 4: Pedoman Wawancara Pratindakan
Lampiran 5: Hasil Wawncara Pratindakan
Lampiran 6: Lembar Pengamatan Proses Peran Guru dalam Pemebelajaran
Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
Lampiran 7: Lembar Hasil Pengamatan Proses Peran Guru dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus I
Lampiran 8: Lembar Hasil Pengamatan Proses Peran Guru dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus II
Lapmiran 9: Lembar Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu
Lampiran 10: Lembar Hasil Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus I
Lampiran 11: Lembar Hasil Pengamatan Proses Partisipasi Siswa dalam
Pembelajaran Menyimak Berita dengan Teknik Dua Tinggal
Dua Tamu Siklus II
Lampiran 12: Pedoman Penilaian Tes Kemampuan Menyimak Berita
Lampiran 13: Hasil Tes Pratindakan Menyimak Berita Siswa Kelas X A SMA
Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
(18)
xviii
Lampiran 14: Hasil Tes Menyimak Berita dalam Siklus I Siswa Kelas X A
SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
Lampiran 15: Hasil Tes Menyimak Berita dalam Siklus II Siswa Kelas X A
SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
Lampiran 16: Perbandingan Hasil Penilaian Tes Kemampuan Menyimak Berita
Lampiran 17: Jadwal Pelaksanaan Penelitian Tindakan Kelas
Lampiran 18: Rencana Pelaksanaan Pembelajaran Pratindakan
Lampiran 19: Butir Soal Menyimak Berita Pratindakan Siswa Kelas X A SMA
Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
Lampiran 20: Kunci Jawaban Butir Soal Menyimak Berita Pratindakan Siswa
Kelas X A SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta
Lampiran 21: Rencana Pelaksanaan Siklus I Pertemuan I
Lampiran 22: Rencana Pelaksanaan Siklus I Pertemuan II
Lampiran 23: Rencana Pelaksanaan Siklus I Pertemuan III
Lampiran 24: Butir Soal Menyimak Berita Siswa Kelas X A SMA Negeri 1
Depok, Sleman, Yogyakarta Siklus I
Lampiran 25: Kunci Jawaban Butir Soal Menyimak Berita Siswa Kelas X A
SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta Siklus I
Lampiran 26: Rencana Pelaksanaan Siklus II Pertemuan I
Lampiran 27: Rencana Pelaksanaan Siklus II Pertemuan II
Lampiran 28: Rencana Pelaksanaan Siklus II Pertemuan III
Lampiran 29: Butir Soal Menyimak Berita Siswa Kelas X A SMA Negeri 1
Depok, Sleman, Yogyakarta Siklus II
Lampiran 30: Kunci Jawaban Butir Soal Menyimak Berita Siswa Kelas X A
SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta Siklus II
Lampiran 31: Catatan Lapangan
Lampiran 32: Dokumentasi
(19)
xix
PENINGKATAN KEMAMPUAN MENYIMAK BERITA
DENGAN TEKNIK DUA TINGGAL DUA TAMU
DALAM PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA KELAS X
DI SMA NEGERI 1 DEPOK, SLEMAN, YOGYAKARTA
Oleh: Dyah Irma Mustikasari
NIM 07201244015
ABSTRAK
Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui apakah proses pembelajaran
menyimak berita dalam pembelajaran bahasa Indonesia kelas X di SMA Negeri 1
Depok, Sleman, Yogyakarta dapat diperbaiki dengan teknik dua tinggal dua
tamu dan untuk mengetahui apakah kemampuan menyimak berita dalam
pembelajaran bahasa Indonesia kelas X di SMA Negeri 1 Depok, Sleman,
Yogyakarta dapat ditingkatkan dengan teknik dua tinggal dua tamu .
Penelitian ini merupakan penelitian tindakan kelas yang dilaksanakan di
SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta pada bulan Mei 2012 dengan subjek
penelitian siswa kelas X A. Penelitian ini terdiri dari dua siklus, pada tiap
siklusnya terdiri dari empat tahap yaitu perencanaan, pelaksanaan, observasi, dan
refleksi. Penelitian ini merupakan penelitian kolaboratif yang dilakukan antara
peneliti dan guru bahasa Indonesia. Teknik pengumpulan data yang digunakan
berupa tes, angket, observasi, dan dokumentasi. Data yang diperoleh dianalisis
secara deskriptif. Keabsahan data diperoleh melalui validitas demokratik dan
proses.
Hasil penelitian menunjukkan bahwa teknik dua tinggal dua tamu dapat
memperbaiki proses pembelajaran menyimak berita dan dapat meningkatkan
kemampuan menyimak berita pada siswa kelas X A dalam pembelajaran bahasa
Indonesia kelas X di SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta. Peningkatan
proses pembelajaran ditunjukkan oleh peningkatan aktivitas siswa dalam tiap
siklusnya yang dilihat dan diukur dari lima aspek yaitu saling ketergantungan
positif, tatap muka, tanggung jawab perseorangan, komunikasi antaranggota, dan
evaluasi proses kelompok. Pada tiap aspeknya, siswa kelas X A SMA Negeri 1
Depok, Sleman, Yogyakarta selalu menunjukkan peningkatan kearah kemajuan
yang positif. Hal tersebut berarti teknik dua tinggal dua tamu telah berhasil
memotivasi siswa dalam pembelajaran menyimak berita. Peningkatan kemampuan
menyimak berita dapat dilihat pada peningkatan poin yang diperoleh dari selisih
nilai rata-rata kelas hasil tes kemampuan menyimak berita pratindakan, siklus I,
dan siklus II. Peningkatan kemampuan menyimak berita yang pertama sebesar 14
poin diperoleh dari selisih nilai rata-rata kelas tes kemampuan menyimak berita
pratindakan sebesar 57 dengan nilai rata-rata kelas tes kemampuan menyimak
berita siklus I sebesar 71. Selanjutnya peningkatan kemampuan menyimak berita
yang kedua sebesar 9 poin diperoleh dari selisih nilai rata-rata kelas tes
kemampuan menyimak berita siklus I sebesar 71 dan nilai rata-rata kelas tes
kemampuan menyimak berita siklus II sebesar 80.
(20)
. Latar Belakang
!
! ! " ! # # $ ! $ % $ " & ' ! ( ) !% *% $ " ! "
$ " + ! ! !%
! % "" + !+
! + + ! % ,
(Dinas Pendidikan, SMA
Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta 2009: 45). Oleh karena itu kemampuan
menyimak sangat penting dimiliki oleh siswa SMA termasuk siswa SMA Negeri
1 Depok, Sleman, Yogyakarta.
Selama ini asumsi sebagian siswa, keterampilan menyimak merupakan
keterampilan berbahasa yang mudah dan membosankan. Berdasarkan hasil
wawancara dengan salahsatu guru pengampu mata pelajaran bahasa Indonesia
yang dilaksanakan di SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta pada tanggal 28
Januari 2012, guru pengampu mata pelajaran bahasa Indonesia tersebut
mengatakan bahwa antusias siswa dalam pembelajaran menyimak kurang, siswa
juga kurang bisa berkonsentrasi pada saat menyimak. Selain itu guru masih
menggunakan metode yang tradisional dalam pembelajaran menyimak. Siswa
menyimak sebuah bacaan atau berita yang dibacakan oleh guru atau salah satu
(21)
./ .0 1 21345/ 6 73 8 79 47: 7 2134;<: .7= ;<: 51:/;79 7 6 <9 . 16 17 . 7: 16 9 1;1: >./ .0 1 =<3 2/ = 19? 1? 79<= 75/ 13=<3 8 101;@ <:61321 13213 45/;<:/ 913A ?<B47:7C
D <=;<? 18 1:1321345<=/9/ 13= <3 8 15/9 7 :134=<3 1:/ 95136 <367. 181./ .01 =<3 8 15/ 9 7: 13 4 =1=@ 7 =<= <B 1=/ / ./ ;<:/61 213 4 5/ . 1=@ 1/9 13 C D <= ; <?18 1: 13 =<3 2/=19 2134 5/ ? 19 7913 5<3413 B 1321 =<34473 19 13 = <6A 5 < 6 :15/./ A31?> 6 / 519 ;<:E1:/16 / F> 513 6/519 = <3 447319 13 =<5/1 @<3 579 73 4 @<= ;<?181:13 51@ 16 =<3 419/;16 9 13 . 71. 13 1 ;<?181: 2134 =A3A6 A3 513 = <3 8<=79 13 C G1. 1?1B 2134 6/=;7? 51:/ 9 <;A . 13 13 ./ .0 1 6 <:B 151@ @ < =;<?18 1:13 =<32/ = 19 51@ 16 =<3 419/;16 9 13 51=@ 19 3 <416/F ;1 4/ @ <:9<=;13413 ; <?18 1: ./ .0 1> 21/67 @:A . <. @ <=;<? 18 1: 135139 <= 1 =@ 713=<3 2/ =19./ .0121349 7: 134= 19 ./=1?C
H3679 =<3I 1@ 1/ 9A3 5/ ./ @ <=;<?18 1: 13 2134 / 5<1? . <. 71/ 5<3 413 J KL D > @ <:13 13513I 1: 1@ <=;<?181: 1321345/47319 13A ? <B.<A:13447: 7 .13416@<36/ 3 4C M/ 51?1=L/ . 5/93 1. N-OO PQ @ .? CRO>1216-C 1S5/8<?1.9 13 ;1B 0 1 47:7;<:9 <0 18/;13 =<3I/ @6 19 13 .71. 13 1 @<= ;<? 181:13 2134 ;<:= 193 1> = <32<3 1349 13> 9: <16/F> 5/3 1=/ .>513 5/1?A 4/ . CL <;1;/ 6 7>5/51?1=9 <4/16 13@ <= ;<?181: 13=<32/=19>47: 7 B 1:7.= 1=@ 7=<31:/9= /3 16513= <=;1349/6 9 13=A6 / E1./;<? 181:./.0 1>. <B/ 3 441 @ <=;<? 18 1: 13 = <32/=19 51@ 16 ;<: 8 1? 13 <F <96/F 513 B 1./ ? ;<?18 1: =<32/ =19 51@ 16 A@6/=1? C T 7: 7 B 1: 7. 51@16 = <?/ B 16 ./671./ ./.01> 9 <=75/13 =<3 <36 79 13 =<6 A 5< 21346<@ 16736795/ 473191351? 1=@ <=;<? 18 1: 13=<3 2/=19 C
M<@ 1:6 <=<3 D <3 5/ 5/ 9 13 U 1./ A3 1?N -OO-IQ P VW>= <? 1? 7/ X:/13/> 599 C-OOYQ ZOVZZS=<3 8<? 1.913;1B 01@ <=;<?181: 13B <3 519 3 215/: 13I 134=<34/9 76 / @:/ 3 ./@V @:/3 ./@ @ <=;<? 18 1: 13 C D <= ;<? 181: 13 = <:7@ 19 13 9 <4/1613 196/F ./ .0 1 51?1= =<= ;13 473@ <=1B1=13 3 21CH36 79/67>613 447348101;;<?181: 6 <:51@16@ 1515/ :/
(22)
\] \^ _` ab cb decf _gaab ga h _^_d b gfb i je gk] lf_i _g \] fb _\] de m _h _c n_ga j_jlb je g_c] ij ] g_f o_gj pf ] q_\] `\ecf _decf _gaab gah_^ _d _f _\ie a]_f_gdem_h_c \] \^ _r s_ce g _gn_` ie a] _f_g lej de m_h _c _g je gn] j _i t_cb \ jej dec] i_g le ga_m_j _g g n_f_ n_]f b oe ga _g jejdec] i_g lc_if ] i ulc _if]i j e g n] j_i ie l_o_ \] \^ _ r ve m_ghbf g n_o]he m _\i_gd_t^ _ lejde m_h _c_g\ e k_c_dec ie mpjlpi _i_gj e g opcpga \] \^ _b gfb i dec] gf ec _i\] oe ga _g\]\^_\e ie mpjlp ig n_ _f_b ie mpjlpim_]gr v]\^_ \ _m] gaj e gaipj b g] i_\] i _g a _a_\_ggn_ n_ga o _l _fj ej lecf _h_j`jej le c o_m_j ` o_gj ej _gf _li_ga_a _\ _gg n_ rwej dem _h_c_g\ek _c _de cie m pj lpijejb gai]gi_g \] \^ _ dec \p\]_m] \ _\] j_b je gat_ ca _] lecde o __ g le go_l_f` \] i_l` iej_j lb _g` je m _f]t iec h_\ _j_ ` o_g dec ipjb g]i_\] \ek _c _ e j l_f]r x me t i_ce g_ ]f b ` ipg\el lejde m _h _c _gje gn]j_i\ed _] ig n_o] m _ib i_g\e k_c _decie m pj lpir
yeco_\ _ci_g b c _] _g o] _f_\` jpoem lejde m_h _c _g n_ga \e \b _] oe ga_g lejde m _h _c _g j e g n] j _ i \e k_c_ d ec ie mpj lpi _o_m _t jpoem lejde m _h _c_g ipplec_f ] zr{poe m lej d e m_h _c _g
cooperative learning
f ] o_i \ _j _ oega_g \e ie o_c de m_h _c o _m_j ie m pj lpi` _o_ b g \bc ub g\bc o_ \ _c lej d em _h_c_gcooperative
learning
n_ ga jej deo _i_ggn_ oega_g lejd _a] _g ie mpjlpi n_ga o] m _ib i_g oe ga _g _\ _mu_\ _m_g | }] e`~ ~ rwejde m _h _c_g ipplec _f] z_o _m_t lejdem _h_c _g n_g a o] o_\ _ci _g _f_\ _z
_\ apf pga ucpnpga n_ga o_m _j lej dem _h_c _g fec\edbf \] \^ _ de m _h _c \e k _c_ de c ie mpjlpi b ggfb i je gne m e \ _]i_g \b _f b f ba _\ oe ga _g le gb t f_gaab ga h_^ _d o_g f b hb _g n_ga \ _j _` \e t]gaa_ j _j lb je g] jdb m i_g \b _f biefec a_gf b ga _gn_galp\]f ] zr{egbcbf v m_q]g |~ u _o_ d_gn_i _m_\ _g n_g a jejdb_f lejde m _h _c _ g ipplec _f ] z o] ab g_i _g o_m _j lc _if ]i le go] o]i_gr v _m _t \ _f b g n_
(23)
¡ ¢ £ ¤ £ ¥
. Teknik dua tinggal dua tamu
dipilih karena dengan menggunakan teknik tersebut memungkinkan setiap
kelompok untuk saling membagikan hasil dan informasi dengan kelompok lain
setelah terlebih dahulu melakukan kegiatan menyimak kritis informasi.
Dengan mengacu pada latar belakang di atas, maka penelitian ini ditulis
dengan judul Peningkatan Kemampuan Menyimak Berita dengan Teknik Dua
Tinggal Dua Tamu dalam Pembelajaran Bahasa Indonesia Kelas X di SMA
Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta .
(24)
§
. Identifikasi Masalah
¨ ©ª«©¬®¯ ° ª©°±² ª³ «©¯² ´ µ ¶ ª ´ µ©¬® ¯° « · ¸ ¹°¶º° ©¸² ¶² » ¼½¾ ©¿©¯²ÀÁ ©µº³ » ¬ ©ª °Âà º¿± ³¯ ´³ į°¿©Å©³ ´²ÅƼ ¸¬ · Ǫ ¸ ¬ ·± °¿ ¶ µ ´¶² ² ¶©°´² Ų³ ¸² ¶¬·¸©« ¿²«©¯²³ Ä´ Æ
À Æ ¨ ©ª «©¬® ¯ ° ª©°±² ª ³ «©¯² ´ ¶ ¬ ª µ©ª«©¬®¯ ° « · ¸ ¹°¶º° ©¸² ³ ©¬ ¸ È ¶² » ¼½ ¾ ©¿©¯² À Á ©µº³  » ¬©ª°Â ú¿±³ ¯´ «©¬ Ī ª©°¿¿Ä°³ ° ª© ´º¶© µ©ª «©¬®¯ °±°¿´ ©µ´ Æ
ÉÆ ¨¯º¸ ©¸ µ©ª«©¬® ¯ ° ª© ° ±²ª³ « ©¯² ´ ¶ ¬ª µ© ª«©¬®¯ ° «· ¸ ¹°¶º °©¸² ³ ©¬ ¸ È ¶² » ¼½ ¾ ©¿©¯² À Á ©µº³  » ¬ ©ª °Â à º¿±³¯ ´ «©¬ Ī « ©¯® ¬ ° ¸ ©Ê¯ ©Å©³ ´²ÅÆ
ËÆ Ì Ä¯°¿°± ³©ª ªµÄ° ª©° ±² ª³ «©¯²´ ¶ ¬ ª µ©ª «©¬®¯ ° « · ¸ ¹°¶º° ©¸² ±°¿ ¶²ª² ¬²³² ¸² ¸Í ³ ©¬ ¸ È ¶² » ¼½ ¾ ©¿ ©¯² À Á©µº³  » ¬©ª °Â ú¿± ³¯ ´Æ
C. Batasan Masalah
Ω¯¶ ¸¯³° ²¶©°´² Ų ³¸² ª ¸¬ · ¶² ´ ¸  ª³ ª ¸¬ · ±° ¿ ³ ° ¶²³® ² ¶ ¬ ªµ©°©¬² ´² °²°²¶²«´ ¸²µ ¶ª ¸ ¬ · Ǫ ¸ ¬·¸ ©«¿ ²«©¯²³ Ä´ Æ
À Æ ¼©ª µ©¯ «²³²µ¯ º¸©¸µ©ª«©¬®¯ °ª©°±² ª³«©¯²´¶©°¿ °´©³ °² ³Ï¶Ä´² °¿¿ ¬ ¶Ä ´ ªÄÐ ¶ ¬ ª µ ©ª«©¬® ¯ ° « · ¸ ¹°¶º°©¸² ³ ©¬¸ È ¶² » ¼½ ¾ ©¿ ©¯² À Á ©µº³ » ¬©ª°Âà º¿±³ ¯ ´ Æ
ÉÆ ¼©°²°¿³ ´³ ° ³©ª ª µÄ° ª ©°±²ª³ « ©¯² ´ ¶©°¿ ° ´©³ °² ³ ¶Ä ´² ° ¿¿ ¬ ¶Ä ´ ªÄж ¬ ª µ©ª «©¬®¯ ° « · ¸ ¹°¶º° ©¸² ³ ©¬¸È¶² »¼½ ¾ ©¿©¯²À Á ©µº³  » ¬©ª °Âà º¿± ³¯ ´ Æ
(25)
Ò
. Rumusan Masalah
ÓÔÕÖ ×Ø×ÕÙ ×Ú ÛÔÜÝ× Þ×Ø × Ú Ü× Ø× ß×à Öá × Þ× Ø Ö× Û×Þ ÖáÞ×Õá Ù Õâ Üâ Ø× Ú Ü× Ø× ß× à Ø ÔÝ×ã× áÝ ÔÕ áÙâ Þ ä
åä æ Û× Ù× à ÛÕç Ø ÔØ ÛÔÜÝÔß× è×Õ×Ú Ü ÔÚéá Ü× Ù ÝÔÕá Þ× Ö× ß× Ü ÛÔÜÝ Ôß×è × Õ× Ú Ý ×à× Ø× êÚÖç Ú ÔØ á× ÙÔß×Ø ë Öá ì íæ î ÔãÔÕ á å ï ÔÛç Ùð ì ßÔÜ× Úð ñç ãé× Ù×Õ Þ× Ö× Û× Þ ÖáÛÔÕÝ× á ÙáÖÔÚ ã× ÚÞ ÔÙÚá ÙÖâ×Þ áÚãã× ßÖâ×Þ× Üâ ò
?
2. Apakah kemampuan menyimak berita dengan teknik dua tinggal dua tamu
dalam pembelajaran bahasa Indonesia kelas X di SMA Negeri 1 Depok,
Sleman, Yogyakarta dapat meningkat?
E. Tujuan Penelitian
Berdasarkan rumusan masalah di atas penelitian ini bertujuan sebagai
berikut.
1. Untuk mengetahui apakah proses pembelajaran menyimak berita dalam
pembelajaran bahasa Indonesia kelas X di SMA Negeri 1 Depok, Sleman,
Yogyakarta dapat diperbaiki dengan teknik dua tinggal dua tamu .
2. Untuk mengetahui apakah kemampuan menyimak berita dalam pembelajaran
bahasa Indonesia kelas X di SMA Negeri 1 Depok, Sleman, Yogyakarta dapat
ditingkatkan dengan teknik dua tinggal dua tamu .
(26)
ô
. Manfaat Penelitian
õö÷øööùú û÷ûü ýù ýö ÷ý÷ýöþöü öÿ ûö ö ý û ýù õö ÷øööù ö ý
û÷ûüýùýö ÷ ý÷ý þö úöù û÷ý÷öùö ÷ ý ÷û ö þö ÷ û÷þ ÷ ÷ù ûüö ö ÷öö ÷ úû ûüö öö ÷ ö ÷ ý÷ öùýø ÿ ÷ö þ öü ö úû ûü ööö ÷ û÷ý öû ýù ö
õö ÷øööù ö ý ûüö ÿ
ö ýü úû÷ûüýùýö ÷ ý ÷ý þöúöù û÷ý ÷öù ö ÷ öü ýùö úû ûü ööö ÷ öÿö ö ÷þ ÷ û ýöþö ÷ ÷ù û÷ö úöýù ö ÷úû÷þý þýö ÷
õö ÷øööù ö ý ý ö
û÷ûüýùýö ÷ý÷ýþö úöù û÷ý ÷öù ö ÷ û ö úö ÷û÷ý öûýùöþû÷ö ÷ùû ÷ý þöùý÷öüþöù ö
G. Batasan Istilah
û÷ý ÷öùö ÷öþöü öÿ öù ú û úûöùö ÷öù ö öÿöö ÷þýü öö÷þ û ÷ö ÷ öö ùûùû÷ù ÷ù û÷ö úö ý öù ù ö ÷ ù ûùû ÷ù û÷ úûö ÿö ÷ ö÷ ü û ýÿö ý
õû÷ý ö û ýù ö ö þöüö ÿ öù ûýöù ö÷ ö÷ û ÷ö ö þýü öö ÷ þû÷ö÷ öö û÷ö ÷öú ÷ ý ö÷ þý þû÷öö ÷ þ û÷ö ÷ úû÷ ÿ úûÿöùýö ÷ ÷ù û úûü ûÿ ý÷ø ö ýþöý öù ü ö úö ÷úû ý ùý ö ö ÷ úû÷ù ý ÷öùö ûö þýö ÷ ö÷ ö
û ÷ý þö ù ý ÷öü þö ùö ö þöüö ÿ öü öÿ öù ù û ÷ý ö ÷ ùûþö úöù úö þö þûü úû ûü ö ö ö ÷úûöùýøö÷þöüöù û ÷ý ùû ûù ý ö û ûü ú
(27)
! " # $ !! % &' & ( ' " &)! "& % %& ( )' !! * ' & +(') ', #! ( ' & )!"&)'- .#% # ( '( / #' !( ' 0! ( ' & )!"& *#" # ! 1 ' !% & &% &)! "& )' % %&! .#' ', #!( ' #' & )! "& #( *% % # (' (/ ) ' $ ' ) ' & )!"& % %& !!* ' ', #! ( ' & )!" & $ " ! %! #& 2
(28)
45466 75 86 5 9: ;<=6
5
. Diskripsi Teori
> ?@ A ?BCDCECF@?F GH@ C IJ HKC IA HL C MC F GCK HCDCEIC FL?NCECJ?OEHJ H IPFC@ Q F L CFRCJ S?FJHFR S?BCILC FC C F S?@A ?BCDCE CF K HJ?ICF IC F SCKC SEC IJHIF GCT UC B C M L CJQ Q SC GC GCF R K C SCJ K HBC IQIC F Q FJ Q I @ ?@S ?EAC HIH SEOL ?L S?@A?BCD CEC F @? FGH@C I KC F @ ?FHFRICJICF I ?@C@ SQC F L HL VC K C BC@ @?FGH@C I A?E HJC CKC BC M K ?F RC F J ?IFH I KQCJ H F RRCB KQC JC@Q WT>CKC A CA H FHCIC F K HSC SCEIC F K?XHFHL H @ ?FGH @C IP A ?EHJCPS?E C FRQEQPSC EJ HL H SCL HLHL VCKC FJ ?IFH IYKQ CJHFRRC BKQCJ C@Q WT
1. Menyimak
a. Definisi Menyimak
Z?F GH@C I K HA ?K C IC F KC E H @?FK ?FRCE KCF @ ?FK?FRCE IC FT [C BC@ MC B H FHP @ ?FK ?F RCE K HCEJ H IC F L?AC RC H @ ?FC F RICS AQ F GH @?BC BQ H J ?BH FRC J CFSC Q FL QE I?L ?F RCD CC F KCF JC FSC S?E?F NC FC C FT Z?FK?FRCE IC F @?EQ SC IC F I?RHCJ CF @ ?FC F RIC S AQ FGH K ?F RC F S?E MCJ HC F ICE?FC CK C Q FL QE I?J? EJ CE H ICFT Z ?L IHSQ F K ?@ H IHC FP S?FK ?F RCE JHKCI @ ?@ H BH IH I?H FRHFC F Q FJ Q I @ ?@ C MC@H B?A HM BC FDQJT Z?F GH@C I CK CBC M I? RH CJC F A ?EJ QDQC F \L ?F RCDC K H BC IQ IC F]P @?@HB HIH JCE R?J J H FRICJC F S?@ CMC@ CF GC FR K HAQJ Q MICF L?EJC @?@S?EMCJHIC F CL S?I^CL S ?I FO F ^ I?AC MCL C C FPL?S?EJ HJ ?IC FC FPFCKCPH FJO FCLHPE HJ@?PKC FD CFRICLQCEC\ZQL XHEO MKCF _C MC GQ P`aabcd]T
Z?F GH@C I HC BC M @?FK?FRCE IC F K?F RC F S?@ C MC@ C F CJCQ S?FR?EJ HC FP AC MIC FLC@SC HI?J H F RICJC SE ?L HCL H\> HFJ C@ J H GCL JHEHFPe3fgcee]TZ?F GH@ C ICKCBC M
(29)
jklmk nopjq j rq stl ml u vq uwq uslor l u xlv ylus zxlv yl us xt jl u wq usl u nq uk { nq o{l m tl u| nqvl {lvl u| lnoq jtl jt| jqoml t umqonoq ml jt k umkr vqvnq opxq{ t u}pov l jt| vq ul usrl n t j t l mlk nq jl u| jq oml vqv l{lvt vlr ul r pvk utrl jt ~l us mq x l{ w tjlv nl trl ujl usnqvy t lolvqxl xk tkl ol ul mlkyl {l jlxt jl ul otsl u|i i h
l xlv rqmq olvntxlu v q u ~tvlr| rqv lv nk l u vqul usr l n wl u vqv l{lvt vlr ul nq j l u yl tr ~l us mq ojk olm vlk nk u ~lus mq oj tol m ~l us mq or l uwk us wl xlv yk u~t| k ujk o rqvlvnklu vq ustusl m nq jlu| k sl vq ok nlrl u nqoj ~l olmlu ~l us {l ok jw t nquk {tpxq {nq usq om tl uv qu~tvlr k ml ot|wrrh h
l ot k ol tl u w t l ml j w l nl m w t jtv nk xrl u yl {l vq u~tv lr lwl x l{ jklmk rqstl mlu ~l us w t xlrkrlu wq usl u jq usl l k umkr vqvnqopxq{ jkl mk mkkl u wl u ml osq m mq omq umk wqu slu l ol vq ul usrln yk u~t ~l us w twq usl orl u wq usl u nq uk { nq o{l m tl u| nqv l{ lv l u| wl u l n oq jtl jt l sl o wl nl m v qvl {lv t v lr ul k l olu ~l us w twq usl o jq om l wlnl m vqul}j torl uu ~l j qyl sl t k nl ~l v qv nq opxq { tu} pov l j t yl tr ~l u sm q ojk ol mvlk nk u~lusmqoj tol m
b. Tujuan Menyimak
q u~tvlr vq ok nlr l u rqst lml u ~lus w txlrkr lu wqusl u jq usl l k umk r vqvnq opxq{ jkl mk mkkl u k kl u p ol us v q xlrkrl u r qstl ml u vqu~tvlr yq ov l lv zvl lv kkl u vq u~tv lr ~lus w tv txtr t jq jq polus y q xkv mq umk jlvl wq usl u mkkl u v qu~tvl r ~l us w tv t xtr t pol us xltu l xlv nopjq j v q u ~tv lr lwl wkl l jnqr mkkl u ~l us nq oxk w tnq o{lm trl u k ml ot| wrr h lwl xl{ jqyl slt yq otrk mjqyl sl ty q otrk m
(30)
¡ ¢ £ ¤ ¥
¡ ¢
¦¥ ¥ §¥ § ¡¨ §¥ ¥ §¥ ¥¥ ¥¢
© ª
© ª ¨¥ ¨ ¥ ¡« ¨¨¥ ¨ ¡ « ¥ ¨ ¨¨¥ ¨ ¢ © ª ¨ ¨¥ ¨ ¬ ¨ ¬ «¨ « ¥ « ¡ ®¡ « ¢ © ¨ ª
© ¨ ª ¥ ¬ ª ®ª ¥ ª¬ ¥¥ ®¥ ¥ « ¥ ¨ ª ¢
¡ © ¨¥ ª
© ¨¥ ª ¥ ¨¥ §¥ ¥ ¥ ¨ ¨ ¢
©
© ¥ ¥¥ ¬ ¨ ª § ¨ ¥ ¥ ¬ ¨ ¢ © ¡ ¥ ¥ ¨ ® ¥ ¥ ¥ §¥ ¥¨ ¢
(31)
±² ³±´µ¶·¶¸ ¹¶´º»¼½¾ ¶´
¿ »¼½¾ ¶´ µ ¶·¶¸ µ»·±¾ÀÁ ± º  ±Á¶Á½ » ¼ ±¾Â¶Ã ¶Â ¹±Ä»¶¸ ¶´ ¸±¾Â ¶Å½ ¹ ¹ ±Ä» ¶¸ ¶´ ±´Æ»Â ¶¹ ƶ ´ Ä µ»Å » ¶¹´Æ¶ ¸ ±´¸ ½ Å ¶Ç ¶ º¶ÁȺ¶Á ƶ´ Ä µ ¶·¶¸ ±´ Ʊ Ķ¾¹¶´ ·»¹»¾¶´É±´Æ± ´¶´ Ŷ´º ¶¸»Éµ¶´Â ±´Äº»¼½¾µ»¾ »Ê
˲ ³±Â ·±¾¼ ¶»¹»¹±Â¶Â·½¶ ´¼ ±¾¼ »Ã ¶¾ ¶
³±Â ·±¾¼ ¶»¹» ¹±¸±¾ ¶Â·»Á ¶´ ¼ ±¾¼ »Ã¶¾ ¶É µ±´ Ķ´  ±´Æ»Â ¶¹ ·±Â¼ »Ã¶¾ ¶ ¶´ ƶ´Ä ¸ ±¾·»Á » ºµ¶·¶¸Â±Â ·±¾¼ ¶»¹»¹±Â¶Â ·½ ¶´¼ ±¾¼ »Ã¶¾¶Ê
̽ ǽ ¶´ űűÀ¾ ¶´ Ä ½ ´¸ ½ ¹ ±Á¶¹½ ¹¶´ ¹± Ä»¶¸¶´ ±´Æ»Â ¶¹ Ŷ´ Ķ¸ ¼ ±¾¶´±¹ ¶¾¶Ä¶ÂÉ ¸±¾Ä¶´¸½ ´Ä ·¶µ ¶ ¹±¼½¸ ½ º¶´ ¶Ż ´ÄÈ ¶Å» ´ Ä ·±´ ƻ ¶¹Ê ³±´½¾½¸ ̶¾ » Ķ´ Í °ÎÎÏРѯ² ¼ ¶ºÒ ¶ ·¶µ¶ µ¶Å¶¾ ´ ƶ ±´Æ»Â¶¹Ó »¸ ½ µ¶·¶¸ µ» ·¶´µ¶´Ä µ¶¾ » ¼ ±¾¼ ¶ Ķ» ű Ä»É Â»Å¶Á´Æ¶ ű¼¶ Ķ» Å ¶¾¶´¶É ű¼ ¶Ä¶» Å ½ ¶¸ ½ ¹±¸±¾¶Â ·»Á¶´ ¼ ±¾¹À ½ ´»¹¶Å»É Å ±¼ ¶ Ķ» ű´»ÉÅ ±¼ ¶ Ķ» ·¾ÀÅ ±Å É Å±¼¶Ä¶» Å ½ ¶¸½ ¾±Å ·À ´Å »É µ¶´ Å ±¼ ¶ Ķ» ·±´Ä¶Á ¶Â¶´ ¹¾ ±¶¸ »ËÊ Ô µ¶ µ±Á ¶·¶´ ¸½ ǽ ¶´  ±´ ƻ¶¹ ±´½¾½¸ ̶¾ »Ä¶´ Í °Î ÎÏÐ Ñ°²É ƶ»¸½Í ¯²Â±´Æ» ¶¹½ ´¸½ ¹¼ ±Á ¶Ç¶¾ÉÍ °²Â ±´ Æ»  ¶¹½ ´¸½ ¹Â ±´» ¹Â¶¸»ÉÍղ±´Æ» ¶¹ ½ ´¸½ ¹ ±´Ä±Ö¶Á½ ¶Å »É Íײ ±´Æ»Â ¶¹ ½ ´¸½¹  ±´ Ķ·¾±Å»¶Å»É Í Ø² ±´ Æ» ¶¹ ½ ´¸ ½ ¹ ±´ÄÀ ½ ´»¹¶Å»¹¶´ » µ±È » µ±É ÍѲ  ±´Æ»Â ¶¹ ½ ´¸ ½ ¹ ±¼ ±µ¶¹¶´ ¼½ ´Æ»È¼½´Æ»É ÍÙ² ±´Æ»Â ¶¹½ ´¸½ ¹Â ±Â ±Ã¶º¹¶´Â ¶Å ¶Á¶ºÉÍϲ±´ ƻ ¶¹½ ´¸½ ¹Â ±Æ¶¹»´¹¶´Ê
c. Proses Menyimak
³ ±´ Æ» ¶¹  ±¾½ ·¶¹ ¶´ Ž ¶¸ ½ ¹± Ä»¶¸¶´ ¼±¾¶º ¶Å¶ ƶ´ Ä Â ±Â¼½¸ ½ º¹¶´ ¸¶º¶·¶´ µ ¶Á¶Â ·±Á ¶¹Å¶´ ¶¶´ Æ¶Ê Ì¶º¶· ¶´ ¸±¾Å±¼½¸ ±¾½ ·¶¹ ¶´ Ž ¶¸ ½ ·¾ÀÅ ±Å ƶ ´ Ä º¶¾½Å µ»Á¶¹½ ¹¶´ űÀ ¾¶´ Ä ·±´ Æ» ¶¹ µ ¶Á ¶Â  ±´ ƻ ¶¹ ű¼½ ¶º » ´ËÀ¾ ¶Š»Ê ̶º¶·È
(32)
ÜÝÞÝß àÝáÝâ ßãäå æå â æç èé âÝê âæçëãëÜ ìä íÝçî àêêï ðìä í Ýçî àêêï Úñò ñó ôõ Û âæáÝá ëéö Ýãéí Ýçîô ÷÷øóò ÛùÝàÝá ÝÞåæú ÝíÝéúæãéê ëÜï
Úù ö ÝÞÝßûæçà æçíÝã
ü é àÝá Ýâ Ü ÝÞÝß âæçàæçíÝ ã ßæçèé âÝê ú Ýãë âæç àæçí Ýã å æíÝáÝ å æå ëÝÜë èÝçí àéê æâëê Ýê Ýçäá æÞßæâú é ýÝãÝà ÝáÝâëþ Ýã ÝçÝÜÝåß æ âú éýÝãÝÝççèÝï
ôù ö ÝÞÝßûæâÝÞ Ýâ é
ÿæÜ æá ÝÞ ßæçèé âÝê âæç àæçí Ýã â ÝêÝ Ýà Ý ê æé çíé çÝç úÝíé ßæçèéâ Ýê ëçÜëê âæçí æãÜ é ÝÜ Ýë âæâ ÝÞÝâéàæçíÝç ú Ýéêéåé ßæâú é ýÝãÝÝç èÝ çí àéå Ýâ ßÝéê Ýç äáæÞ ßæâú éýÝãÝï
Ûù ö ÝÞÝßûæçíéçÜ æãß ãæÜÝåé
æçèé âÝê èÝ çí ú Ýéê î èÝ çí ý æãâÝÜî àÝç Üæá é Üé î ú æá ëâ ßëÝå ê Ýá Ýë ÞÝç èÝ âæççàæçíÝãàÝçâ æâ ÝÞ ÝâééåéëþÝãÝç ß æâú éýÝãÝîßæçèé â ÝêéçíéçâæçÝ å é ãêÝç ÝÜ Ýë âæçíéçÜ æãß ãæÜÝåéê Ý ç éåé ú ëÜ éãú ëÜé ã ßæçàÝß ÝÜ èÝ çí Ü æãà ÝßÝÜ à Ýç Üæ ãå éãÝÜ àÝáÝâëþÝãÝçéÜ ëï
õù ö ÝÞÝßûæçí æ Ýá ëÝåé
ÿæÜ æá ÝÞ âæâ ÝÞÝâ é åæ ãÜ Ý àÝß ÝÜ âæçÝ åéã Ý Ü Ýë â æçíé ÜæãßãæÜ Ýå éê Ýç éå é ßæâú éýÝãÝÝçî ß æçèéâÝê ßëç â ëá Ýé â æçéáÝé ÝÜÝë âæçí æ Ýá ëÝå é ß æçàÝßÝÜ å æãÜÝ íÝí ÝåÝç ßæâú éýÝ ãÝ â æçíæç Ýé ê æëçííëáÝç à Ýç êæáæâ ÝÞÝç å æãÜÝ ê æúÝéê Ýç àÝç ê æê ëãÝçíÝçßæâú éýÝ ãÝï
ù ö ÝÞÝßûæç ÝçííÝßé
ö ÝÞÝß é çé âæãëßÝêÝç ÜÝÞÝß Üæã Ýê Þé ã àÝá Ýâ ê æíéÝÜÝç âæçèé âÝêï æ çèéâ Ýê âæç èÝâú ëÜîâæç ýÝâê Ýç îàÝçâæç èæ ãÝßå æãÜÝâæ çæãé âÝíÝíÝåÝçÝÜÝëéàæèÝ ç í àéê æâëê Ýê Ýçäá æÞßæâú é ýÝãÝà ÝáÝâëþ Ýã ÝçÝÜ Ýëß æ âú é ýÝãÝÝççèÝï
(33)
d. Pembelajaran Menyimak Siswa Kelas X SMA
! " " ! " # ! $
!%
#
SK dan KD Pembelajaran Menyimak Kelas X SMA Semester 1
SK
KD
&
&
/tidak
langsung.
1.1 Menanggapi siaran atau informasi dari
media elektronik (berita dan nonberita).
1.2 Mengidentifikasi unsur sastra (intrinsik
dan ekstrinsik) suatu cerita yang
disampaikan secara langsung/ melalui
rekaman.
Tabel 2.
SK dan KD Pembelajaran Menyimak Kelas X SMA Semester 2
SK
KD
9.
Memahami informasi
melalui tuturan
9.1
disampaikan melalui tuturan langsung.
Menyimpulkan isi informasi yang
9.2
Menyimpulkan isi informasi yang
didengar melalui tuturan tidak langsung
(rekaman atau teks yang dibacakan).
(34)
)* +,
rit
--* .,
finisi Berita
/0 1234 56 7 58 595: : 59 ;50< 650<5= 87 >? =?: @50 4 50?6 7 5 ? 0=? @ >A 3> 5 <57 @ABA 0=70<50 ;50 < 6 7 15=0;5 4 A085653C /6=795: 7 01 234567 D 8 59 54 456 ;5 35@ 5= 9A>7 : 87 @A 059 6 A> 5 <57 >A 37=5C E0=? @ 7 =?D 9A>7: 9 50F? = 7 6 =7 9 5: 70123456 7 5@50 876 A>? = 8A 0<50 >A 37=5C G7 8 5954 H 54 ?6 IA6 5 3I5:565 /08 20A6 75 J >A 37=5 87 53=7 @50 6A> 5 <57 95B 2350=A 3KAB5=4A 0<A 0 57@A F587505= 5?B A37 6 =7 L 5;50 <:50 <5=C
M?8 53450 NOPPQR STU >A37 = 5 5859 5: 9 5B 2 350 =A 3KAB5= =A 0=50 < 6A6 ? 5=? BA 37 6=7L5D15@=5 5=5?:59;5 0 < > 53?D4A0537 @ 8 50 BA 39?87@A= 5:?7 29A: 4 56 ;5 35@5= ?4?4C V A08 5B 5= 9570 87 @A4 ? @5@54 29A: W?8 5 N OPPQR OOU ;50< 4A 08A17 07 67@50 >A 37=558595: 6 ? 5=?15@= 5 5= 5? 78A5=5? 2B7 075@=? 5 9 ;50 < ;50<4 A 0 537 @8 50 5@? 35= 6 A3= 5 8750<<5B BA0=7 0< > 5<7 6A F?4 9 5: >A653 BA4 > 5K5D BA 08A 0 <53D 45?B? 0 BA 020=20C
G537 8A17076 7 =A 36A>? = @A8? 50;5 >A 3B A 08 5B 5= >5: L5 ? 06?3X? 06 ? 3 ;5 0 < 87 @508? 0< 859 54 6? 5=? >A 37 = 5 4 A 97 B? =7R 95B 235 0D BA 37 6 =7 L 5D 15@=5D 7 8AD 2B7 07D 5@? 35=D 4 A05 37 @D BA 0=70<D 8 50 =AB 5= L5@=? CMA:7 0<<5 8537 @A8? 5 B A 08 5B 5= 87 5=56 D 8 5B 5= 876 7 4B? 9 @50 > 5:L5 >A 37 = 5 58 59 5: 701234567 ;50 < 87 6A> 539?56 @ 50 6 AK535 KAB 5= @AB 585 4 56;5 35@ 5 = 4A 0<A 057 6? 5=? 9 5B 235 0 BA 376=7L5 5= 5? @A F 5875 0 ;50 < > 53? N5@=? 59UD 4 A0<508 ? 0< 15@=5 5= 5? 2B707 ;5 0< 5@? 35=D > A 36 7 15= B A0=7 0< 850 4A 0537 @ ? 0=? @ 87 @A =5:?7 6 A:70<<5 454B? 4A 0 <? 08 50< BA 08A0 <53 5=5? BA4736 5 ? 0=? @4 A 0A =5:?7 0;5C
(35)
b. Bagian-Bagian Berita
[ \]^_` ] \abc_ d_ ec b f \f bg bhb ]_ib_j k_j i lb e^ e^j e \m_a_ c\a _c^a k_ j i h\f^ lb_j f \f] \jc^ h e^_c ^ ] \abc_ k_ji ^c^` n o b l_g_ f b gf^ p^aj_ g bec b h c \hj b h dba_ fb l_ c\a]_ gb h _ l_ g_` e bec \f d\j^ g be_j lb f_ j_ b eb ] \a bc _ lb e^ e^j ] \a l_ e_ah_j j bg_ b c \ad\jcbji k_ j i lb dabqabc_ e h_j _c_^lbc^ g be c\ag \] b` l_`^ g^ r[^ l_a f_js tuuvw vxyn z^ p^_j l_ a b c\hj bh d\j^ gb e_j dba_ fbl_ c \a] _ gb h _ l_ g_` ^jc ^ h f\f^ l_` h_j h`_ g_k_ h d\f]_m _ ] \a i \i_e s l\j i_j m \d_c l_ d_c f \ji\c_`^ b c \jc_j i _d_ k_j i c \a p_ lbl_g_ f]\abc_r[^ l_a f_j stuuvw vx yn{\f] _m_ _c _^d\j l\j i_a _c_^d\fba e_ bjibje \i\a _ g_jie^j id_l_dq hq hd\a f_ e_g_`_ jk_ j id_ g bj ibjc b s]^ h_jbj|qa f_ e b d\g\j ih_ djk_r}^ l_ stu uvw~xyn
\jc^ h dba _ fb l_ c \a] _g bh lbl\e_bj c\a^c_ f_ ^j c ^ h d\j^ gb e_j ] \a bc _ lb c \g \ be b l\j i_j c ^ p^_j e b_a_j c^j l_n z \c _db pbh_ a \dqac\a f \g_ h^ h_jjk_ l\j i_j e b_a_j g_j ie^j is f_ h_ d \j^ g be_j l\j i_j f \cq l\ dba_ fb l_ c \a]_g bh c \ae \] ^c c bl_ h e \d\j^`jk_] b e_lb bh^cbh_b l_`h_ bl_`jk_r }^ l_stuuvwZuyn_ib _j]_ ib _j] \a bc_ e bec \fdba_f bl_c\a]_ gb h_ l_g_`e \] _ i_ b] \ab h^cn
_ f]_a w
Bagian-bagian Berita dalam Piramida Terbalik (Paul De
Maeseneer, Here s the News, a Radio News Manual, Unesco
Associate-expert, hal. 49
melalui Muda, 2008: 60)
What is the news
Set the scene
Context of the
background
Minor Detail
Detail
When, Who, What
Why, Where
How, Why
Why
(36)
¡
What is the news
¢ ¡£ ¤ ¥ ¦ § ¡ ¨ ¥ § © ¢ ¡ ª « ¦ ¦ who
« what
« when
¡
Set the scene
¦ ¡ £ ¦ ¦ why
where
¡¬
Details
§ ¦ ¡ £ ¢ § © ¡ ¥ ®¢ ¦ ¦ ¡ ¯ ®¢ « ¦ ¦ why
how
¡°
Context of the Background
¦ § ¡ª « « § ¡(37)
³´ µ
inor
¶et
·¸l
¹º¹» ¼¹ ½¾¹ ¿ À¹ ¿ ½ Á ¼ ¾Ã ľ¿Å ¾ Æ ¹Á¹Ç ¼ Âľ º¹ Ç¿Ź È» É ¾¿ÊËÄ Ç¹ Ì ¾ Í ¾¿Ê ËÄǹ ̾ Á¹ ¾¿ À¹ ¿ ½ Ç¹Ì ¾Ã ¼ ÂÄ È¹ ¾º¹¿ ƹ¿ Å» È» É Ç¿¹ Ä ¾È Ç¹Ì ¾Ã ƹɹ º Æ ¾Ì Âĺ¹È¹¿ Îc. Jenis-jenis Berita
ϻƹ ÐÑÒÒ ²Ó ÔÒ´ Ç¿ À¼» ºÈ¹¿ ¼¹ÃÕ¹ ¼Âľ º¹ ɹƹ » Ç» Ç¿ À¹ ƹ ɹ º Æ ¾È¹ º ½ËÄ ¾ ȹ¿ Ç¿ Ö¹Æ ¾ º ¾½¹ ¼ ¹ ½¾¹¿ À¹ ¾º» ¼ ÂÄ ¾º¹ ¼ÂĹº Ð×·Ø Ù
ne
ws
´Ú ¼ ÂÄ ¾º¹ Ä ¾¿½¹¿ Ðsoft news
´Úƹ¿ Á¹ ÉËĹ¿ É¿ ÀÂÁ ¾Æ ¾ ȹ¿ Ðinvestigative reports
´ÎÛ ÂļÂƹ ¹¿ ºÂÄÃ¹Æ¹É Èº¾½¹ ȹ º¹ ½Ëľº ÂÄ Ì¼» º Æ ¾Æ¹ Ì¹Ä È¹¿ ɹƹ Ö Â¿ ¾ Ì É Âľ ̺ ¾Õ¹ ƹ¿Å¹ Ĺ Í Å¹Ä¹ É Â¿½½¹Á ¾¹¿ ƹ º¹ α´ ÜÂÄ ¾ º¹ ¼ ÂĹ º ¹Æ ¹Á ¹Ã Ì Â½¹ Á¹ ¾¿Ê ËÄ Ç¹ Ì ¾ É¿ º¾¿ ½ Æ ¹ ¿ Ç¿¹Ä ¾È À¹ ¿ ½ ù Ä» Ì Ì½ ÂĹ Æ ¾Ì ¾¹Ä ȹ¿ ËÁÂà ÇÂÆ ¾¹É ¿ À¾¹Ä ¹¿ È¹Ä Â¿ ¹Ì ¾Ê¹ º¿ À¹ À¹¿½Ã ¹Ä» ÌÌ Â½ÂÄ ¹ Æ ¾º¹À¹ ¿ ½ ȹ¿ ¹½¹Ä ƹ ɹ º Æ ¾ Ⱥ¹Ã» ¾ Èà ¹ Á¹ À¹ È ¹»Æ ¾ ¿ ÌÂÅ Âɹ º¿ À¹ Ð ÏËÄ ¾ Ì̹¿Ú ÑÒÒ ²Ó ÑÔ´ ÎÜ Âľ º¹ ¼ ÂĹ º ƹɹ º Æ ¾¼¹ ½¾ ÈÂƹÁ ¹ Ç ¼ ¼ ÂÄ ¹ ɹ ¼Â¿ º» È ¼ Âľ º¹Ú À¹ ¾º»
straight news
¹ º¹» ¼ ÂÄ ¾º¹Á¹¿ ½Ì»¿ ½Úfeature
Úƹ¿infotainment
ÎÑ ´ ÜÂÄ ¾ º¹ Ä ¾¿ ½¹¿ ¹Æ ¹Á ¹Ã ̽¹Á¹ ¾¿ÊËÄ Ç¹ Ì ¾ À¹ ¿ ½ É¿ º¾¿½ ƹ¿ Ç¿¹Ä¾ È À¹ ¿ ½ Æ ¾Ì¹ Çɹ ¾È¹¿ÌÂÅ¹Ä ¹ Ç Â¿ ƹÁ ¹ ÇÚ¿¹ Ç»¿º¾Æ¹È ¼ ÂÄ Ì ¾Ê¹º ùĻ ÌÌ Â½ÂÄ¹Æ ¾º¹À¹ ¿ ½È¹¿ Î ÜÂÄ ¾ º¹ À¹¿ ½ Ç ¹ Ì» È È¹º ½Ëľ ¾¿ ¾ Æ ¾ º¹À¹ ¿ ½È¹¿ ɹ ƹ ̹ º» ÉÄ Ë½Ä¹ Ç ºÂÄ Ì¿ƾľ Æ ¾ Á»¹ÄÉÄ Ë½Ä¹ ǼÂÄ ¾º¹Ð ÏËÄ¾Ì Ì¹¿ÚÑÒÒ ²ÓÑ Ý´ÎÛÄ Ë½Ä¹Ç¼ ÂÄ ¾º¹À¹ ¿ ½Ç¹Ì» ÈÈÂÆ ¹Á ¹ Ç È¹º ½Ëľ ¼ ÂÄ ¾º¹ ľ¿½¹¿ Ç Â¿»Ä» º ÏËÄ ¾Ì ̹¿ ÐÑÒÒ ²Ó Ñ ÝÍÑ ²´ ¹Æ¹Á ¹Ã
magazine
Úcurrent affair
ÚÆ ËÈ» Ç¿ º ÂÄÚƹ¿talk show
ÎÞ´ ß¹ÉËĹ¿ É Â¿ÀÂÁ ¾Æ ¾È¹¿
investigative reports
¹ º¹» Á¹ ÉËĹ¿ É¿ÀÂÁ¾Æ ¾ ȹ¿ ¹Æ ¹Á¹Ã Ö¿ ¾Ì ¼ ÂÄ ¾º¹ À¹¿½ÂÈÌ ÈÁ » ̾ÊÚƹº¹¿ À¹ º¾Æ¹ È Æ ¾ÉÂÄËÁÂÃÆ ¾ ÉÂÄÇ» ȹ¹¿ÚºÂº¹ ɾ ùĻ Ì(38)
âã äåæçæå è éêëâåìå ëæå è íêèîêäã âã æå èï ì êðãèññå íêèîå òãå è é êëã óå ãèã ô êô éçóçðæå è õå æó ç îå èñ äåôå ö÷çâåï øùù úû üøýþ ÿ çô åâãëãå ôêäå äçã ÿ çâåëô åè öøù ùúû à ý ô êèò êäå ìæå è éå ðõå éêëã óå íêäå íëå è íêèîêäãâãæåè ô êëçíå æå è é êëã óå îåèñ ô êäå íë æå è ì çåó ç íêëãìó ã õå åóå ç ôå ìåä å ð îåèñ ô êô êë äçæå è í êèîêäã âã æåèþÿêéêä çô íêèçäã ìåóå ç õåëóå õå è ôêèçëçèæå è éêëãó å îåèñ ôêèñå èâ çèñ â çñååèïìåèñæåå è åó å ç ó çâ çðåèïó êë äêéã ð âå ðçä ç ôêäå æçæå è íêè îê äã âã æå èþ çòçå è âå ëã ôêäå æçæåè íêèîêäãâãæå èï îå ãóç çèóçæ ôêô íêë äêð æêóêëå èñå èæêóêëåè ñåèï å æóå å æóå óêèóå èñ ðå ä ðåä îåèñ ì êèñå òå âã ì êô éçè îã æå è äêð íãðå æ íãðå æ ó êëó êèó çþ êè ñåè ôêäå æçæå è íêèîêäã âãæåè âåíåóâã íêë äêðåæó åîåèñóêëìêô éçèîãâêôãó çò çåèíêè îê äêìåã å èóêë å íåãþ
3. Menyimak Berita
÷ êèîã ôå æ é êëãó å åâ å äå ð ô êè îãô åæ âêèñåè ô êôíêëðåóãæå è ðå äðå ä å íå ìåòå îå èñ í êë ä ç âããèñåóï âãíêë ðåóãæå èï â å è âã íå ðåôãþ å äðå ä óêëì êéçó âå íåó âã æåó å æåè ì êéåñåã çèì çë éêëãó å îå è ñ ôêäã íçó ã ã ìã éêëãó å âå è íêèîåôíåã å è éêëãó å þ åëã ì êñã ãìã è îåï éêëãó å ôêô çåó éêéêëå íå ðåä åèó åëå äåã è ó íã æ éêëã óåï ó êô íåó âå è õå æóçï éå ñåã ôå èå ìêé çåð íêëã ìó ã õå óêëòåâã å óå ç éåñåãô å èå ìçåó ç æêåâå å è âã çèñæå íæå èï ì êëóå æêìã ôíçäå è ìêéçå ð éêëãó å þ åëã ìêñã íêèîåôíåã å è éêëãó åï íêèòêäåìå è é êëã óå â å íåó âãíêë äêð âå ëã íêôå æåãåè éå ðå ìå âå è åæó å åó å ç éçæóã éçæóãíêèâ çæçèñö÷ çìãë ðâå è åðåîçïøùùüûáùýþ
(39)
r
uru
! ! " " # ! $ ! % # & & ' ()!$ % # & * ! # %$ ) + $ ! # " ) ) ! $ $ # , -! % ! !$ " ! " -$ . " # - ! # & "%$ '
(! % ! !, $ " ! !! ! $ #$ - " $ ) $* - + ! ! $* ! % "" $/0 +" 1 " -,232456 '( !7 " / 223 88 9856 " # %# & $** ! + + * # % ! ! # %! $ ! 9$ ! ! $ * # , & # $ ! " !$! $** ! +, . " ! : , : # " * '
; <
tisi
pasi Siswa
= $! +" ! . " # * % #& " # - ! $ ! ) !"$!* " $* ! " " $ % $" ! *$*$ / 0 , > 3> 56 ' ? # %# & $** ! + @* " ?: " # # A /23 4 26 ! $ % -. !$ ) - # $ # - "! $ # *"# % # & *!* ** , ! # ! # $! ! * ! +, ! &.% * , !! $, $* $ ! *!," : # * $ # * *$ '
(40)
6. Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
a. Definisi Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
DEFGHF IJK LH G MMKN IJK LK OJP
KIKN KQ RKN K Q R KLJ L EFGH F SKG M LETIK UKL UKIK OVI EN UEOW EN KX KT KG FVV UETKLH YZ [EGJTJL \HE ]B^ C^_ CB` UEOWENKX KTKG FVV UETKL HY KL KJ IH R EWJL XJMK I EG MKG UEOW ENKX KTKG MVL VGMaTVSVG M O ETJ UKFKG RH RL EO UEGMKXKT KG SK G M O EOW ETH F ER EOUKL KG F E UKIK KGKF IHIH F JGL JF W EF ETX K RKOK I EG MKG RERK OK RHRbK IKN K O LJ MK RaLJ MKR SKG M L ETRL TJ FL JTZ cH IKN KO OEG SENERKHFKG L J MKR F EN V OUVFd REL HK U RH RbK K GMMVLK FEN V OUVF QKTJ R RKNH GM W EF ETX K RK OK IKG RKN HGM OEOWKGL J JGLJF OEOK QK OH OKL ETH UENKX KT KG Z c H IKNK O UEOW EN KX KTKG FVV UETKL HYd W EN KX KT IHFKL KF KG W ENJO RENERKH XH FK RKNK Q RKL J L EOKG IKNK OF EN V OUVFW EN J OO EGMJ K R KHUENKX K TKG] eRXVGH dB^ C^_Cf`Z
[ EGJTJL gJIK ]B^ CC_ CCC` RKKL HGH KIK R EFHL KT Ch O ELVI EdCf L EFGH Fd IKG Ci RL TJFL JT UEOW EN KXKTK G FVV UETKL HY SK G M IHF EOWKGMF KG VN EQ W ETWK MKH UKFKT IH W ENK QKG IJGHK Z cK TH W ETWK MKH OKjKG O ELVI Ed LEFGH Fd IKG RLTJFLJT SKGM KI Kd UEOW EN KX KTKG O EGSH OKF W ETH LK IKNK O UEGENH LH KG HGH OEGMMJGKFKG L EFGHF IJK LH GMKN IJK LKOJP Z DEF GHF IJK LH GMMKN IJK L K OJP IH UH NHQ FKTEGK I EGMKG OEGMMJG KFKG LEFGHF LETREWJL R ELH KU F ENV O UVF IK UKL RKN HG M OEOWK MH F KG QK RH N IH RFJ RH IKG HGYVT OK RH IEGMKG FEN V OUVF N KH G R ELENK Q L ETNEWHQ IKQJN J OEN KFJFKG F EMH KL KG OEGSH OKF WETHL KZ D EFGH F O EG MKXK T IJK LH G MMKN IJK LK OJP IHF EOWKGMF KGVN EQk UEG j ETlK MKG]Chh^ `JGLJFOEOW ETHFKGF ER EOUKLKGF EUKIK R EL HK U F ENV O UVFJGL JF RKNH GM O EOWK MHFKGQK RHN IKG H GYVT OK RHI EG MKG F EN V OUVF NKH G Z
(41)
b. Langkah-langkah Pelaksanaan Pembelajaran Menyimak Berita dengan
Teknik Dua Tinggal Dua Tamu
n opqorstsus v wxxyou sz {| s}srs~ yopqorst s us v sv pov ~ suws v {s qorst su o sus qouworx pyxw vvz w p ovoro s {ws v sz z s }ov s v y ov~ zs vv t s s q }s v zt s v s v sps n opqorstsusv wxxy ou sz {|}sysz } {z ousyws v ys}s ops pszs y or stsusv zou ps w y op qors t sus v p ov {psw n op q orstsusv wxxy ousz{| sv } sysz }{z ousywsv y s}s y opqors t sus v pov { psw s rs~ szvs s}s rs~z ow v{w} sz {vs r} szs p
n orsw s vss v y op q orstsu s v pov{psw qou {z s } o vsv z ow v{w } s z { vsr } sz s p}sysz} { rsw ws v} ovs vrsvw s~ rs v w s~ s v } {s}syzs {}su {yux o} u z ow v{w } s z { v s r } s zs p x r o~ } s }s m sv w s~ r svw s~ y opqorst sus v pov{ psw qou {z s } ovs v z ow v{w } s z { vs r } s z sp s}s rs~ oqss {qou {w z
{s qow out s s ps } ov s v sv xz s opysz xus v w orx pyxw zou} {u{ }su{ xus v {s
m u pop zsuw sv pszou { y opqor st sus v p ov {psw qou {z s }ov s v po} {s y ov} w v y op qorsts usv ops {s }s rs p w orx pyxw pov{psw qou{zs z ou oqz ozors~ oro s{ p ov{psw u p opqou {ws v z s vzw s povoqz ws v{ {qou{zssv} {}ov suw s v} ov s vp ovo qzws vysu sswzxusz s {sys sts s v zou}sy sz }s rs p qou{zs sv } { { psw }s v p ov oqz ws v v u vu sys {sys } { ps vs wsys v p ov sys } s v qss { ps vs q p op qou{ ws v zs vsysv pov ovs { { { qou{zs zou oqz op } {s v { v|xups { z ou oqz
(42)
¡¢£ ¤ £ ¤ ¥ £¡ ¡ ¦§¡ ¦ £ ¢¡ ¨¢ © ¦ ª
« ¬©£ ¤ £ ¦¦¢© ¡ ¦§¡ ¦ £ ¢¡ ¨¢ ¡© ¡ ¦¦£ £ ¢¡ ¨¢ ® ¡ ¦§¡ ¦ ¦¦¢© © ¡ £ ¢¡ ¨¢ £ ª
¯« ° ¦¦¢© ® ¦ © ¦¦£ £¡ £¢¡ ¨¢ ©¦ ¡¡ ¦ ±¢ ¡ ¤ £¡ ¨ © ¡ ª
²« ³ ¡ ¡ ¢ ¤¢ ¡ £ £ ¢¡ ¨¢ ® ¦ ¡ £ ¡ £ ¨¢ ¨ ® ¦¡ © ¡ £ ¢¡ ¨¢ £ ª
´« µ ¡ ¡© ©¨ £ ¢¡ ¨¢ © ¡ ¤ £ ±¢ ¡ ®¦ ¨¢£¤ ¡ ¦ §¡¦ £¢¡¨¢ ¤£ ® ¦ £ ¤ ¡ ¡ ¦ ±¢¡ ® ¦ ¡ ¡¡ ¦ © ¦¦ ¨ ® ¦ ¨¢£ ¤ £ ¢¡ ¨¢ © © ¦ © ¦¦¨ ® ¦ ¨¢£¤ ¡ ¦§¡ ¦ £¢¡¨¢ £ © £¤ ¡ ¡ ¦§¡ ¦ £ ¢¡ ¨¢ ¡© © ¦¦¨ ® ¦ ¨£ ¦ © ¨ © ¡ ¦§¡ ¦ © ¦¦¨© © ª¬© ¨£ ¢¡ ¨¢ ££ ¡¡ ¦¡¡ ¤ ¤ £ ¨ ®ª ¶ ¡ ¡ ¦§¡ ¦ £¢¡¨¢ ¡£ ¨¢ ¤ £ £ ¢¡ ¨¢ ® £ ¡ £ ª
·© £ ¤ £¢¡¨¢ ¦ © ©¦¦£ © ¡¸£¹º¬»º¼ ¦½°¨¢ ¬ £ ¡¾¢ ¦ ® © ª
(43)
¿ÀÁ ÀÂÃÄ Å ÃÄÆ
ÆÇ È ÉÊ ÃË ÆÇ ÈÊ ÃËÃ ÆÌÍ ÎÂÏ À
ÐÃÑÒàÓÆ Ô ÕÖ ×Ø
n Diskusi Kelompok Dengan Teknik Dua Tinggal Dua
Tamu
B. Penelitian yang Relevan
ÙÃÉÈÍ Ï ÀÄ ÀÍÈ ÁÈ Ï ÀÄ ÀÍÈÁÈÃÄ ËÃÄ Å ÚÈ Í ÃÛ ÜÀÄÈÄÅÛÃÁÃÄ¿ÀÁÀÂÃÑÝÇÞÌßàáÃÁ ÀÉ ÚÀÄ
e s
Games Tournament
. Di dalam Penelitian ini keterampilan menyimak
pembacaan cerpen meningkat sebesar 31,5%. Peningkatan keterampilan
menyimak pembacaan carpen siswa kelas IX IA 3 yang terjadi diantara siklus I
Kelompok 7
7.A 7.B
7.C 7.D
Kelompok 8
8.A 8.B
8.C 8.D
Kelompok 9
9.A 9.B
9.C 9.D
24
Keterangan :
: Siswa yang bertugas bertamu ke kelompok lain.
: Siwa yang bertugas membagi informasi kepada tamu.
: Alur pertukaran siswa yang menjadi tamu.
Gambar 2:
Desain Diskusi Kelompok Dengan Teknik Dua Tinggal Dua
Tamu
B. Penelitian yang Relevan
Hasil penelitian terdahulu yang relevan dengan penelitian ini adalah
penelitian yang dilakukan oleh Deri Anggraini (2007) dengan judul Upaya
Peningkatan Keteramilan Menyimak Pembacaan Cerpen pada Siswa Kelas XI IA
3 SMAN 1 Wates dengan Penerapan Metode Pemelajaran Kooperatif Tipe
Teams
Games Tournament
(TGT) . Di dalam Penelitian ini keterampilan menyimak
pembacaan cerpen meningkat sebesar 31,5%. Peningkatan keterampilan
menyimak pembacaan carpen siswa kelas IX IA 3 yang terjadi diantara siklus I
Kelompok 1
1.A 1.B
1.C 1.D
Kelompok 2
2.A 2.B
2.C 2.D
Kelompok 3
3.A 3.B
3.C 3.D
Kelompok 4
4.A 4.B
4.C 4.D
Kelompok 5
5.A 5.B
5.C 5.D
Kelompok 6
6.A 6.B
6.C 6.D
Kelompok 7
7.A 7.B
7.C 7.D
Kelompok 9
9.A 9.B
9.C 9.D
24
Keterangan :
: Siswa yang bertugas bertamu ke kelompok lain.
: Siwa yang bertugas membagi informasi kepada tamu.
: Alur pertukaran siswa yang menjadi tamu.
Gambar 2:
Desain Diskusi Kelompok Dengan Teknik Dua Tinggal Dua
Tamu
B. Penelitian yang Relevan
Hasil penelitian terdahulu yang relevan dengan penelitian ini adalah
penelitian yang dilakukan oleh Deri Anggraini (2007) dengan judul Upaya
Peningkatan Keteramilan Menyimak Pembacaan Cerpen pada Siswa Kelas XI IA
3 SMAN 1 Wates dengan Penerapan Metode Pemelajaran Kooperatif Tipe
Teams
Games Tournament
(TGT) . Di dalam Penelitian ini keterampilan menyimak
pembacaan cerpen meningkat sebesar 31,5%. Peningkatan keterampilan
menyimak pembacaan carpen siswa kelas IX IA 3 yang terjadi diantara siklus I
Kelompok 3
3.A 3.B
3.C 3.D
Kelompok 4
4.A 4.B
4.C 4.D
(44)
äåæç è éêëç ìì åä åê åíçîïîçåð ñòóâôõö îæ÷åæ ø îæè æ ÷éåùåæ éîù î ðåúøè ê åæ ú îæ ûè úåé ø îúï åüå åæ ü îðø îæ ò ú åé å äåø åù úîæè æ÷é åùéåæ ø ë ê å ø îúåíåú åæ ç èç ý å ùîðíåäåø èæ þÿðúåç èûåæ÷ùîðäåø åùäåê åúüîðøîæù îðçîïë ùõ
îæ îêèùèåæ êåè æ ûåæ÷ ï î ðéåêè ù åæ äîæ÷åæ éîùî ðåúøèêåæ úîæ ûèúåé åä åêåí ø îæ îêèùèåæ ûåæ÷ äè ê åéëéåæ ø ðè êè å åðùèéå è äåûå í â ñ äîæ÷åæ ë äë ê îî þîéùè þåæ îù ÿäî
o
wball Throwing
ùîðíåäåø îúåúøë åæîæûèúå é î ðèùå è çýå îêåç ìì î÷îðèã öîø ÿéò ê îúåæ. Kesimpulan yang dimiliki oleh
penelitian tersebut adalah adanya perbedaan yang signifikan antara kemampuan
menyimak berita siswa kelas VII SMP Negeri 5 Depok, Sleman yang
melaksanakan pembelajaran menggunakan metode
snowball throwing
. Selain itu,
pebelajaran menyimak berita siswa kelas VII SMP Negeri 5 Depok, Sleman lebih
efektif menggunakan metode
snowball throwing
dibandingkan dengan
pembelajaran menyimak berita kelas VII SMP Negeri 5 Depok, Sleman tanpa
menggunakan metode
snowball throwing
.
Kedua penelitian di atas merujuk pada permasalahan yang sama yaitu
mengkaji model pembelajaran dalam keterampilan menyimak dengan menerapkan
metode pembelajaran kooperatif. Pemberian perlakuan terhadap sekelompok
siswa dalam kegiatan pembelajaran, dalam hal ini penerapan metode
pembelajaran, dapat meningkatkan kemampuan siswa-siswa tersebut dalam
keterampilan pembelajaran menyimak.
Hal yang membedakan antara kedua penelitian tersebut dengan penelitian
ini adalah penerapan model pembelajaran yang digunakan. Penelitian yang
dilakukan oleh Deri Anggraini (2007) menggunakan metode pembelajaran
(45)
e
ms
Game Tournament
! " " #" $"% !#& " '# ( )!$* +,+ - "%%& " " -!snowball throwing
. ! "%" ! # - "#" " -"%%& "" -! # -/# 0 " "!& "%% #!& -& 1 23 "#" / & " $ $"%# 4" !"%""# " " ! # * "#" $" % !#& " 56 7 0 $ " ++8 ! "%" 0&!&# 3 " "%" (-- & " 9"$-:-*3 #0 "; * . !"< . ="! ".! " %"9"%%& "" < %
Listening Team
(#- 9"!"% " ! <.6 ( #. >= < 9' ?%,3#$" & "& "%( !&#. Kesimpulan dalam penelitian ini adalah dengan
menggunakan strategi
listening team
(kelompok mendengarkan), keterampilan
menyimak ceramah pembelajaran bahasa dan sastra Indonesia yang dimiliki siswa
akan meningkat.
Penelitian tersebut relevan dengan penelitian ini karena sama-sama
mengkaji tentang peningkatan kemampuan menyimak dengan menggumakan
metode Penelitian Tindakan Kelas (PTK). Sedangkan yang membedakan antara
penelitian Dwi Wijayanti (2007) dengan penelitian ini adalah dalam penggunaan
model pembelajarannya. Penelitian yang dilakukan Dwi Wijayanti (2007)
menggunakan strategi
listening team ,
sedangkan penelitian ini menggunakan
teknik dua tinggal dua tamu .
C. Kerangka Pikir
Di dalam setiap kegiatan menyimak pasti mempunyai tujuan yang ingin
dicapai. Salah satu tujuan tersebut adalah menyimak untuk mendapatkan
(46)
BCDEFG HIBJ K CLMN B LM IBIO H PQFRM SB RHLBT M CLMN LQ FHG P BR GQ CUBG HN BCDEFGHI B SHFB VQ FVH WHB GQ SB HX I HR HT IHLM CUH LQ RQ YBI B J ZQGVQR H[ HFHC GQ C UBGHN VQ FB LH I HC WHL PQ FRM SB PQ RH[ HFB ERQT IBI O H N HFQ C H SB SHRHG IQ VM HT VQ FB LH LQ CLM CUH L Q FSHP HL VHCUHN T HR\T HR UHC W BCWB C SBNQ LHTM B X SHC M CLMN SHP HL GQGHTHGB IQ FLH GQ CWQ YHRM HIB IQ VM HT VQFBL H G HN H IBIOH T H FMI LQ FHG P BR SHRHG G QCUB HG N IM HLM VQ FB LHJ
ZQG VQ R H[HFHC G QCUBG HN UHC W SBR HNMN HC SQ C WHC T HCUH GQ C WWM CHN H C GQ L ESQ LFHSBIB ECHR X LB SHN VQFYH FBHL BDX S HC LB SHN GQ CWWM C HN HC GQSBH PQCSMNM CW PQG VQ R H[HFHC SHP HL GQCWHN B VHLN HC IM HIHCH VQR H[ HF UHC W GECEL EC SHC GQ C[ QGMN HCJ ]HIHR HT UHCW LBG VM R SHFB NQ VEI HC HC IBI O H LQFTHSHP P QG VQ R H[HFHC GQ CUBGHN SHPHL G Q CWHN BVHLN HC SHG P HN CQWH L BD VHWB PQ FNQG VHC WHC VQ RH[ HF IBI O HX UH BLM P FEI QI P QGVQR H[ HFHC SHC N QG HG PM H C G Q CUBG HN I BI O H UHC W NM FHC W G HNIBGHRJ
^ HRHT I HLM MP H UH UH C W S HP HL SBR HNMN HC I MP H UH I B I O H G Q FHIH I Q C HC W P HSH IHHL PQGVQR H[ HF HC GQ CUBGHN I QT BC WWH P FEIQI PQGVQ RH[ HFHC G QCUBGHN SHP HL VQ F[HRHCGHNI BG HR SHC LQ CLMI H[H NQ LQFHGP B RHC G QCUBG HN SHP HLGQ CB C WN HL HSHRHT SQ CWHC GQ CQ FHPN HC LQNCBN SM H LBCWWHR SM H LHGM _ J `QN CBN SM H LB CWWHR SM H LHG M _X I QPQFLB UHC W LQRHT SB[Q RHI N HC SB HLHI GQ FMP HN HC LQN CBN PQGVQ RH[HFHC WELEC W\FE UECWHL HM VQN QF[ HIHGHHCL H FIBI OH SHRHGI M HLM NQ REG P EN VQ R H[HFM CLMN GQ CBG VM RN HCNQ LQ F WHCLMCWHCP EI B LB DJa Q C WHCVQNQF[ HIHG HS HR HGNQ REG P ENSHP HL GQ CB CWN HLNHC GELB YHI B VQ R H[ HF IBI O H SHRHG PQG VQ R H[HFHC GQ CUBGHN VQ FBL HJ ^Q RHB C BLM X PQ FHC GQ SBH HM SBE YBIM HR UHC W S HPHL SBWM C HN HC M CLMN GQCUBGHN
(47)
defghi jkd ljhd md lng i jon hd pni qnr js j hje k nqjtjd pn eluvu et u eouv vntdo je in e wdijvsu tjkjetjopneo d etldtu e jv jel jr jipniqn r jsjhjei newdi jv x
yn hljkjhvje vnon h jetje ld jo jk z ljpjo ldkdipu rvje q j{| j ijk jr j{ wjet o diqu r ljrji pni qnr js jhje i newdijv qn hdo j lj pjo ld jo jkd ln et je in enhjpv je onv edvlu jodett jrlu jojiu } x
~
. Hipotesis Tindakan
d pgonkdk pnen r dodje ded jljrj{ pni qn rjsjh je i n e wd ijv qn hdoj pjl j k dk |j vn rjk ntn h d n pgvz rni jez gtwjvjho j jpjq d rj in ettu ejv je onv edv lu j o d ettjr lu j ojiu }z i jv j phgk nk pniqn rjsjhje i n ewdijv q n hd o j jv je ljpjo ldpn hqjdv d lje vn iji pu je in ewdijv kdk|j ljr ji pniqn rjsjhje q j{jk j elgenkdjjvjei n edetv jox
(48)
. Desain Penelitian
¡ ¢ ¡ ¡¢£ ¤¥¦ § ¢¢ ¨ ¢ §¢§ © § ©¡ ¨¥ª© ¡ « ¨ ¡ ¨§ ¦ ¢ ¢ ¨¦ ¡ ¢ § §¢§ ¨ ¢ª § © ¨¥§§ ¦ £¨ ¡ £¨ ¬© § ¢ ª®¯¯°± ²³´® ©¡ ¨ §«© ¢ ¤¢ § §¦ ¢ ¡ § ®
§ ¨ ¢ § « §¢ ¤¨ ©¡ § ¨¡§ ¦¡ ¢¢ ¡ ¢ ¨¦ © ¥ § ¦ £ ¨ § ® µ ¢£ ¢ ¢ § « ¨¦ ¡ © ¨¥ ¶§ §¥ ¡ ¨¥§ § ¦ £ ¨ ¡ £¨® µ¢£¢ ¢ ¤ ¡ ¢ ¦¨¦¡ ¨¶ ¤« ¦ ¨¦ ¡ ¨§ ¥ ¦ £¨ ¬·¨ ¢ ¥ª®¯²²±²¯°´®
¢§ ¸ ¡ ¨ ¤ ª ¨ ª ¡¥¦§¨ ¹§ ª ¡¹ ¢§ ¨¥§§ «§ ª ¢ ¨¶ § ª § ¨¢§ © § ¨ ¦ ¢ ¡ © ¡ «¨ ¨¤ ®º ª ¥ §© ¡ ¡¢ « ¥ © ¡ ¡ ¦ ¨¥ « · ¨ ¢¥ª®¬¯²²±²°´ª§ ¦¡ ¦ ¨ ¢®
(49)
½¾¿À ¾Á»ÂÃ
odel Penelitian Tindakan Kelas (Arikunto, dkk. 2011: 16)
B. Setting Penelitian
Ä ÅÆ ÅÇ ÈÉ È¾Æ ÉÈÆ Ê¾Ë¾Æ Ë ÅÇ¾Ì ÈÆ È ÊÈǾËÌ¾Æ¾Ë¾Æ ÊÈ Í Î Ï Ð ÅÑÅÁÈ Ò Ó ÅÔÕË Ö¾Æ Ñ ÀÅÁ¾Ç¾¿ ¾ÉÊÈ׾ǾÆؾÀ¾Á̾ÁÈÙ ÓÅÔÕË ÙÍ Ç Å¿¾Æ ÙÚ ÕÑ Ö¾Ë¾ÁɾÛÄ ÅǾË̾ƾ ¾ÆÔÅÆ ÅÇ ÈÉ È¾Æ ÊÈǾËÜË¾Æ ÊÈ Ë ÅÇ¾Ì Ý Ï Í ÎÏ Ð ÅÑÅÁÈ Ò ÓÅÔÕË Ù Ë¾ÁÅƾ Ì ÈÌ Þ¾ ËÅÇ¾Ì Ý Ï ¿¾Ì Èß ¿Å¿ÈÇÈË È ÉÈÆÑË¾É Ë Å¿ ¾ ¿ÔÜ¾Æ Ö¾Æ Ñ ¿ÅÆÖÈ¿¾Ë Ö¾Æ Ñ àÜËÜ Ô ÁÅÆ Ê¾ßÛ Í ÅǾÈÆ ÈÉÜ Ù ÔÅ¿ÀÅǾá¾Á¾Æ ¿ÅÆÖÈ¿¾Ë ÀÅÁÈɾ ÊÅÆ Ñ¾Æ É ÅËÆ ÈË Êܾ ÉÈÆÑÑ¾Ç Êܾ ɾ¿Üâ ÀÅÇ Ü¿ ÔÅÁƾßÊÈǾËÜË¾Æ ÊÈÍ ÎÏÐ ÅÑÅÁÈÒÓÅÔÕË ÛÄ ÅÆ ÅÇÈÉȾÆÈÆ ÈÊÈǾË̾ƾ˾ÆԾʾÀÜÇ¾Æ ÎÅÈã ¼Òã Ì ÅÀ ¾ÆÖ¾Ë ÊܾÌÈËÇÜÌÛÍ ÈËÇÜÌ äÊÈǾË̾ƾ˾ÆԾʾɾÆÑÑ¾Ç ÒÒÙÒã ÙÊ¾Æ Òå ÎÅÈã ¼ÒãʾÆÌ ÈËÇÜÌääÊÈǾË̾ƾ˾ÆÔ¾Ê¾É¾Æ ÑѾÇÒæÙã çÙã èÎÅÈã ¼Òã Û
C. Prosedur Penelitian
Ä ÅÆ ÅÇ ÈÉ È¾Æ É ÈÆ Ê¾Ë¾Æ Ë ÅÇ¾Ì ¿Å¿ÈÇ ÈË È É¾ß¾Ô¾ÆéÉ¾ß¾Ô¾Æ Ö¾Æ Ñ Ì¾Æ Ñ¾É ÔÅÆÉÈÆÑ ÜÆÉÜË ÊÈǾËÜË¾Æ Û ê¾ß¾Ô¾Æ ÉÅÁÌÅÀÜÉ ¿ÅÁÜ Ô¾Ë¾Æ ÌÜ¾É Ü Ë ÅÌ¾É Ü¾Æ Ö¾Æ Ñ ÉÈÊ¾Ë Ê¾Ô¾É
Ä ÅÁÅÆà¾Æ¾¾Æ
SIKLUS I
Ä ÅÆѾ¿¾É¾Æ Ä ÅÁÅÆà¾Æ¾¾ÆSIKLUS II
Ä ÅÆѾ¿¾É¾Æ Ä ÅǾË̾ƾ¾Æ ëÅìÇÅËÌ È Ä ÅǾË̾ƾ¾Æ ëÅìÇÅËÌ È?
Perencanaan
Refleksi
Perencanaan
SIKLUS I
Refleksi
Perencanaan
Pengamatan
Pelaksanaan
SIKLUS I
Refleksi
Perencanaan
Perencanaan
Pengamatan
Pelaksanaan
SIKLUS I
Refleksi
Perencanaan
Perencanaan
Pengamatan
Pelaksanaan
SIKLUS I
Refleksi
Perencanaan
SIKLUS II
Pelaksanaan
Refleksi
Perencanaan
Pengamatan
Pelaksanaan
SIKLUS I
Refleksi
Perencanaan
SIKLUS II
Pelaksanaan
Refleksi
Perencanaan
Pengamatan
Pelaksanaan
SIKLUS I
Refleksi
Perencanaan
SIKLUS II
Pelaksanaan
Refleksi
Perencanaan
Pengamatan
Pelaksanaan
SIKLUS I
Refleksi
Perencanaan
Pengamatan
?
SIKLUS II
Pelaksanaan
Refleksi
Perencanaan
Pengamatan
Pelaksanaan
SIKLUS I
Refleksi
Perencanaan
(1)
diskusi ini berlangsung hampir sebagian besar siswa aktif dalam kelompoknya. Saling ketergantungan positif antar siswa telah mulai terbangun.
Setelah selesai berdiskusi, 2 anggota dari masing-masing kelompok diminta meninggalkan kelompoknya dan masing-masing anggota bertamu ke kelompok lain. Dua anggota yang tinggal dalam kelompok bertugas membagikan informasi dan hasil kerja mereka kepada tamu. Tamu mohon diri dan kembali ke kelompok yang semula setelah itu melaporkan apa yang mereka temukan dari kelompok lain.
Secara berkelompok, siswa mendiskusikan hasil informasi yang diperoleh dari dua kelompok tetangga dengan membandingkan tanggapan yang dimiliki kelompok tersebut dengan tanggapan yang diperoleh dari kelompok lain. Setelah didiskusikan kemudian masing-masing kelompok menentukan tanggapan yang paling tepat dari masing-masing tanggapan tersebut. Kemudian secara berkelompok, siswa melaporkan hasil diskusi kelompoknya secara lisan kedalam kelas.
Setelah seluruh kegiatan pada pertemuan kedua siklus II selesai dilakukan, guru memberi kesempatan kepada siswa untuk menanyakan hal-hal yang belum jelas. Selanjutnya sebelum mengakhiri pelajaran, guru dan siswa melakukan refleksi mengenai kegiatan yang dilakukan dalam pembelajaran bahasa Indonesia hari ini. Guru memberitahukan kepada siswa bahwa pelajaran menyimak berita akan dilanjutkan pada pertemuan pelajaran bahasa Indonesia pada hari Sabtu, tanggal 25 Mei 2012. Kemudian sebagai penutup pelajaran bahasa Indonesia pada pertemuan ini guru menutupnya dengan salam.
(2)
CATATAN LAPANGAN
PENELITIAN TINDAKAN KELAS X A SMA NEGERI 1 DEPOK, SLEMAN, YOGYAKARTA
Hari/tanggal : Sabtu, 26 Mei 2012 Pertemuan/Hal : 7/Siklus II tahap 3
Penelitian siklus II tahap 3 dikalukan pada hari Sabtu tanggal 26 Mei 2012. Pada pertemuan ketujuh ini pembelajaran dilanjutkan dengan melakukan tes menyimak berita setelah diterapkannya teknik “dua tinggal dua tamu”. Pelajaran bahasa Indonesia kelas X A SMA Negeri 1 Depok Sleman, Yogyakarta dimulai pada jam pelajaran pertama. Guru memasuki ruang kelas,kemudian guru membuka pelajaran dengan mengucapkan salam dan siswa menyambut salam tersebut. Guru meminta ketua kelas untuk memimpin doa untuk memulai pelajaran pada pagi hari ini.Kemudian guru mempresensi siswa, tidak ada satupun siswa yang absen. Sehingga pada pertemuan pertama ini 35 siswa hadir dan mengkuti pelajaran bahasa Indonesia.
Setelah melakukan presensi, guru kembali menyampaikan standar kompetensi, kompetensi dasar, dan tujuan pembelajaran yang akan dipelajari pada hari ini. Selanjutnya guru memberikan apersepsi mengenai pembelajaran mendengarkan atau menyimak. Guru mengatakan kepada siswa untuk bersiap-siap mengerjakan tes menyimak berita. Guru membagikan lembar jawab tes dibantu oleh beberapa orang siswa.
Guru memutarkan rekaman siaran berita televisi yang berjudul “Keripik Pedas Beracun” kepada siswa. Siswa mendengarkan rekaman siaran berita televisi yang berjudul “Keripik Pedas Beracun”. Setelah video materi menyimak berita selesai diputar, guru mengatakan kepada siswa untuk bersiap-siap untuk mendengarkan butir soal tes menyimak berita yang akan diperdengarkan. Siswa mendengarkan soal tes dan menuliskan jawaban pada lembar jawab yang telah disediakan. Setelah selesai rekaman soal tes menyimak berita diputar, guru
(3)
langsung meminta siswa untuk mengumpulkan lembar jawab tes kemampuan menyimak berita.
Setelah semua lembar jawab tes kemampuan menyimak berita terkumpul, guru yang kembali dibantu oleh beberapa orang siswa membagikan angket refleksi siklus II, kemudian siswa mengisi angket refleksi siklus II. Setelah selesai mengisi angket tersebut siswa mengumpulkan angket refleksi siklus II ke meja guru.
Setelah seluruh kegiatan silus II tahap 3 selesai dilakukan, guru memberi kesempatan kepada siswa untuk menanyakan hal-hal yang belum jelas. Selanjutnya sebelum mengakhiri pelajaran, guru dan siswa melakukan refleksi mengenai kegiatan yang dilakukan dalam pembelajaran bahasa Indonesia hari ini. Kemudian sebagai penutup pelajaran bahasa Indonesia pada pertemuan ini guru menutupnya dengan salam.
(4)
Lampiran 32: Dokumentasi
Kelompok 1: Somalia Kelompok 2: Thailand
Kelompok 3: Indonesia
Kelompok 4: Amerika
(5)
Kelompok 7: Vatikan Kelompok 8: Inggris
(6)