Menentukan Persamaan Regresi Linear Berganda

27 Dari data tersebut, disimbolkan menjadi : Y = Hasil Produksi Kelapa Sawit X 1 = Curah Hujan X 2 = Pupuk X 3 = Usia Tanaman Setelah melihat data yang tersedia penulis mengelompokkan penganalisaan dan pembahasan menjadi 5 kelompok yaitu : 1. Menentukan persamaan regresi linear berganda 2. Uji keberartian regresi 3. Uji koefisien berganda 4. Menentukan nilai korelasi 5. Uji koefisien determinasi

4.2 Menentukan Persamaan Regresi Linear Berganda

Untuk melihat hubungan antara variabel-variabel bebas curah hujan, pupuk, dan usia tanaman terhadap variabel terikat produksi kelapa sawit maka langkah pertama yang harus dilakukan adalah menentukan persamaan regresi liniear berganda. Nilai-nilai yang diperlukan untuk menghitung koefisien-koefisien regresi b 1, b 2, b 3 adalah sebagai berikut : Universitas Sumatera Utara 28 Tabel 4.2 : Nilai-nilai untuk menghitung koefisien-koefisien regresi dan perhitungan uji regresi No Y X 1 X 2 X 3 X 1i X 2i X 3i 1 65.84 1.52 3.31 6 -0.90 -5.53 0.53 2 47.48 2.51 2.81 5 0.09 -6.03 -0.47 3 72.80 2.07 8.68 7 -0.35 -0.16 1.53 4 39.71 2.22 7.03 4 -0.20 -1.81 -1.47 5 79.91 2.24 8.61 7 -0.18 -0.23 1.53 6 79.91 2.38 11.27 7 -0.04 2.43 1.53 7 67.01 2.23 7.01 6 -0.19 -1.83 0.53 8 37.93 2.25 20.27 4 -0.17 11.43 -1.47 9 123.95 3.04 26.67 11 0.62 17.83 5.53 10 42.56 2.48 9.24 4 0.06 0.40 -1.47 11 139.18 2.82 14.60 12 0.40 5.76 6.53 12 35.31 3.43 7.36 4 1.01 -1.48 -1.47 13 34.58 3.59 6.22 4 1.17 -2.62 -1.47 14 45.32 1.48 7.78 4 -0.94 -1.06 -1.47 15 3.52 3.31 1.02 4 0.89 -7.82 -1.47 16 82.02 2.11 16.46 8 -0.31 7.62 2.53 17 57.19 2.55 12.11 6 0.13 3.27 0.53 18 46.58 2.36 10.46 4 -0.06 1.62 -1.47 19 58.25 3.06 11.54 6 0.64 2.70 0.53 20 76.46 4.96 13.04 7 2.54 4.20 1.53 21 91.12 3.13 14.93 9 0.71 6.09 3.53 22 71.69 1.26 14.82 7 -1.16 5.98 1.53 23 101 2.01 6.17 2 -0.41 -2.67 -3.47 24 27.82 3.14 1.11 3 0.72 -7.73 -2.47 25 40.91 0.94 7.79 4 -1.48 -1.05 -1.47 26 50.69 1.52 9.13 6 -0.90 0.29 0.53 27 33.90 2.64 7.41 4 0.22 -1.43 -1.47 28 15.74 2.39 2.57 5 -0.03 -6.27 -0.47 29 7.24 2.42 1.51 4 0.00 -7.33 -1.47 30 9.90 1.47 2.01 3 -0.95 -6.83 -2.47 31 44.95 1.50 7.25 4 -0.92 -1.59 -1.47 32 77.76 1.60 15.58 7 -0.82 6.74 1.53 33 8.16 2.80 1.79 4 0.38 -7.05 -1.47 34 15.27 2.92 3.03 4 0.50 -5.81 -1.47 1831.66 82.35 300.59 186 Universitas Sumatera Utara 29 Sambungan Tabel 4.2 : Nilai-nilai untuk menghitung koefisien regresi dan perhitungan uji regresi No y i yi 2 X 1i X 2i X 2i X 3i X 1i X 3i X 1i y i 1 11.97 143.22 4.99 -2.93 -0.48 -10.80 2 -6.39 40.86 -0.53 2.84 -0.04 -0.56 3 18.93 358.26 0.06 -0.25 -0.54 -6.66 4 -14.16 200.57 0.37 2.66 0.30 2.86 5 26.04 677.96 0.04 -0.35 -0.28 -4.74 6 26.04 677.96 -0.10 3.72 -0.06 -1.10 7 13.14 172.60 0.35 -0.97 -0.10 -2.52 8 -15.94 254.16 -1.97 -16.81 0.25 2.74 9 70.08 4910.88 11.02 98.58 3.42 43.30 10 -11.31 127.97 0.02 -0.59 -0.09 -0.66 11 85.31 7277.39 2.29 37.60 2.60 33.95 12 -18.56 344.56 -1.49 2.18 -1.48 -18.71 13 -19.29 372.19 -3.06 3.85 -1.72 -22.53 14 -8.55 73.14 1.00 1.56 1.39 8.06 15 -50.35 2535.36 -6.94 11.50 -1.31 -44.71 16 28.15 792.29 -2.38 19.27 -0.79 -8.78 17 3.32 11.01 0.42 1.73 0.07 0.42 18 -7.29 53.18 -0.10 -2.38 0.09 0.45 19 4.38 19.16 1.72 1.43 0.34 2.79 20 22.59 510.20 10.66 6.42 3.88 57.33 21 37.25 1387.39 4.31 21.49 2.50 26.37 22 17.82 317.47 -6.95 9.14 -1.78 -20.71 23 47.13 2221.02 1.10 9.27 1.43 -19.42 24 -26.05 678.73 -5.55 19.10 -1.77 -18.70 25 -12.96 168.02 1.56 1.55 2.18 19.21 26 -3.18 10.13 -0.26 0.15 -0.48 2.87 27 -19.97 398.89 -0.31 2.10 -0.32 -4.35 28 -38.13 1454.08 0.20 2.95 0.02 1.22 29 -46.63 2174.58 0.02 10.78 0.00 0.10 30 -43.97 1933.57 6.50 16.88 2.35 41.86 31 -8.92 79.61 1.47 2.34 1.36 8.23 32 23.89 570.62 -5.54 10.31 -1.26 -19.64 33 -45.71 2089.62 -2.66 10.37 -0.56 -17.28 34 -38.60 1490.14 -2.89 8.55 -0.73 -19.22 34526.78 7.34 294.06 8.39 10.68 Universitas Sumatera Utara 30 Sambungan Tabel 4.2 : Nilai-nilai untuk menghitung koefisien regresi dan perhitungan uji regresi No X 2i y i X 3i y i X 1i ² X 2i ² X 3i ² 1 -66.19 6.34 0.81 30.59 0.28 2 38.55 3.01 0.01 36.37 0.22 3 -3.05 28.95 0.12 0.03 2.34 4 25.65 20.83 0.04 3.28 2.16 5 -6.01 39.82 0.03 0.05 2.34 6 63.25 39.82 0.00 5.90 2.34 7 -24.05 6.96 0.04 3.35 0.28 8 -182.21 23.44 0.03 130.62 2.16 9 1249.42 387.49 0.38 317.88 30.57 10 -4.51 16.64 0.00 0.16 2.16 11 491.30 557.01 0.16 33.17 42.63 12 2.49 27.30 1.02 2.19 2.16 13 50.56 28.37 1.36 6.87 2.16 14 9.07 12.58 0.89 1.13 2.16 15 393.80 74.05 0.79 61.17 2.16 16 214.46 71.20 0.10 58.05 6.40 17 10.85 1.76 0.02 10.69 0.28 18 -11.81 10.72 0.00 2.62 2.16 19 11.82 2.32 0.41 7.29 0.28 20 94.85 34.55 6.44 17.63 2.34 21 226.81 131.46 0.50 37.08 12.46 22 106.53 27.25 1.35 35.75 2.34 23 -125.87 -163.56 0.17 7.13 12.04 24 201.41 64.36 0.52 59.77 6.10 25 13.62 19.06 2.20 1.10 2.16 26 -0.92 -1.68 0.81 0.08 0.28 27 28.58 29.37 0.05 2.05 2.16 28 239.12 17.94 0.00 39.32 0.22 29 341.86 68.58 0.00 53.74 2.16 30 300.37 108.64 0.91 46.66 6.10 31 14.19 13.12 0.85 2.53 2.16 32 160.98 36.53 0.68 45.42 2.34 33 322.31 67.22 0.14 49.71 2.16 34 224.31 56.77 0.25 33.77 2.16 4436.54 1868.20 21.07 1143.15 162.47 Universitas Sumatera Utara 31 Sehingga didapat suatu persamaan :                      2 3 3 3 2 2 3 1 1 3 3 2 3 2 2 2 2 1 1 2 3 1 3 2 1 2 2 1 1 1 i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i X b X X b X X b Y X X X b X b X X b Y X X X b X X b X b Y X Dapat kita substitusikan nilai-nilai yang bersesuaian, sehingga diperoleh persamaan : 10,68 = 21,07 1 b + 7,34 2 b + 8,389 3 b 4436,54 = 7,34 1 b + 1143,15 2 b + 294,06 3 b 1868,20 = 8,389 1 b + 294,06 2 b + 162,47 3 b Setelah diselesaikan diperoleh nilai-nilai sebagai berikut: 1 b = -3,508 2 b = 1,682 3 b = 8,635 untuk mendapatkan b dengan cara : b =Ȳ - b 1 X 1 – b 2 X 2 – b 3 X 3 b = 53,87 – -3,5082,42 – 1,6828,84 – 8,6355,47 b = 0,276 Dengan demikian persamaan regresi linier ganda atas X 1 , X 2 , X 3 adalah : Ŷ = 0,276 – 3,508 X 1 + 1,682 X 2 + 8,635 X 3 Untuk menghitung kekeliruan baku taksiran diperlukan harga-harga Ŷ yang diperoleh dari persamaan regresi di atas untuk tiap harga X 1 , X 2 , dan X 3 yang diketahui : Universitas Sumatera Utara 32 Tabel 4.3 Nilai-nilai yang Diperlukan untuk Menghitung Nilai Taksiran Baku No Y X 1 X 2 X 3 Y Y- Y Y- Y ² 1 65.840 1.520 3.310 6 52.30 13.54 183.30 2 47.480 2.510 2.810 5 39.35 8.13 66.06 3 72.800 2.070 8.680 7 68.04 4.76 22.67 4 39.710 2.220 7.030 4 38.83 0.88 0.77 5 79.910 2.240 8.610 7 67.33 12.58 158.38 6 79.910 2.380 11.270 7 71.31 8.60 73.99 7 67.010 2.230 7.010 6 56.03 10.98 120.47 8 37.930 2.250 20.270 4 61.00 -23.07 532.09 9 123.950 3.040 26.670 11 129.44 -5.49 30.09 10 42.560 2.480 9.240 4 41.64 0.92 0.85 11 139.180 2.820 14.600 12 118.54 20.64 425.98 12 35.310 3.430 7.360 4 35.14 0.17 0.03 13 34.580 3.590 6.220 4 32.66 1.92 3.67 14 45.320 1.480 7.780 4 42.69 2.63 6.92 15 3.520 3.310 1.020 4 24.90 -21.38 457.11 16 82.020 2.110 16.460 8 89.62 -7.60 57.76 17 57.190 2.550 12.110 6 63.49 -6.30 39.69 18 46.580 2.360 10.460 4 44.11 2.47 6.10 19 58.250 3.060 11.540 6 60.74 -2.49 6.21 20 76.460 4.960 13.040 7 65.23 11.23 126.01 21 91.120 3.130 14.930 9 92.10 -0.98 0.97 22 71.690 1.260 14.820 7 81.21 -9.52 90.60 23 101 2.010 6.170 2 20.85 80.15 6423.56 24 27.820 3.140 1.110 3 17.01 10.81 116.79 25 40.910 0.940 7.790 4 44.60 -3.69 13.63 26 50.690 1.520 9.130 6 62.09 -11.40 129.97 27 33.900 2.640 7.410 4 38.00 -4.10 16.80 28 15.740 2.390 2.570 5 39.37 -23.63 558.36 29 7.240 2.420 1.510 4 2.85 -21.61 466.84 30 9.900 1.470 2.010 3 24.39 -14.49 209.82 31 44.950 1.500 7.250 4 41.73 3.22 10.38 32 77.760 1.600 15.580 7 81.29 -3.53 12.49 33 8.160 2.800 1.790 4 27.98 -19.82 393.01 34 15.270 2.920 3.030 4 29.65 -14.38 206.76 1831,660 82,350 300,590 186 1831.52

0.14 10969.75

Universitas Sumatera Utara 33 Dengan k = 3, n = 34 dan ∑Y – Ŷ 2 = 10969.75 didapat : s 2 .. 12 . k y = 1 ² Y i     k n Y s² k y .. 12 . = 1 3 34 10969.75   = 30 10969.75 = 365,65 s k y .. 12 . = 1 Y i     k n Y = 365,65 = 19,12 Ini berarti bahwa rata-rata jumlah produksi kelapa sawit akan menyimpang dari rata-rata yang diperkirakan sebesar 19,12 Universitas Sumatera Utara 34

4.3 Pengujian Keberartian Regresi