Paraga Andharan Teori 1. Novel
17
Dadosipun, paraga ingkang saged paring pangaribawa tumrap pangrembakanipun alur utama lan dipuncariyosaken saking alur wiwitan dumugi
alur pungkasan saged dipunwastani paraga utama. Paraga tambahan menika beda kaliyan paraga utama. Pangripta ngandharaken paraga tambahan namung
sakedhik, saperlunipun kemawon lan namung paring sakedhik pangaribawa tumrap pangrembakanipun alur. Pamanggihipun Nurgiyantoro sami kaliyan
pamanggihipun Sayuti 2000: 74 bilih paraga utama menika gadhah tigang titikan inggih menika paraga utama gadhah gayutan kaliyan tema utama; paraga utama
gadhah gayutan kaliyan paraga sanesipun; paraga utama paring pangaribawa tumrap pangrembakaning alur; lan paraga utama asring dipuncariyosaken dening
pangripta. Saking ukara-ukara ing nginggil saged dipundudut inggih menika titikan
paraga utama inggih menika 1 paraga utama gayutan kaliyan tema utama, 2 paraga utama gayutan kaliyan paraga sanesipun, 3 paraga utama paring
pangaribawa tumrap pangrembakaning alur, lan 4 paraga utama paling asring kacariyosaken ing waosan. Titikan paraga tambahan inggih menika 1 paraga
tambahan namung kacariyosaken menawi gadhah gayutan kaliyan paraga utama, 2 paraga tambahan kacariyosaken sakedhik, lan 3 saperangan paraga tambahan
paring pangaribawa tumrap pangrembakaning alur. Ingkang kaping kalih, miturut ginanipun penampilan paraga, paraga-
paraga ing cariyos saged kaperang dados kalih inggih menika paraga protagonis lan paraga antagonis Nurgiyantoro, 2010: 178-181. Ing ngandhap menika badhe
kababar babagan paraga protagonis lan paraga antagonis.
18
1 Paraga Protagonis Paraga protagonis inggih menika paraga ingkang ngandharaken utawi
kenging konflik lan ketegangan. Ingkang dados jalaran konfliklan ketegangan boten namung paraga-paraga antagonis saged ugi marabebaya, kacilakan,
paugeran-paugeran sosial, lan sapanunggalanipun utawi saged dipunwastani kekiyatan antagonistis antagonistic force.
2 Paraga Antagonis Paraga antagonis inggih menika paraga ingkang dados jalaran konflik lan
ketegangan. Ingkang dados jalaran konflik lan ketegangan saged ugi amargi kekiyatan antagonistis utawi antagonistic force.
Dadosipun, bedanipun paraga protagonis lan paraga antagonis inggih menika paraga protagonis ngandharaken utawi kenging konflik lan ketegangan
nanging paraga antagonis menika ingkang dados jalaran konflik lan ketegangan. Paraga protagonis lan paraga antagonis taksih asring dipungayutaken kaliyan
paraga utama lan paraga tambahan saengga dados paraga utama-protagonis, paraga utama-antagonis, paraga tambahan-protagonis, lan paraga tambahan-
antagonis. Bedanipun kalih paraga menika asipat penggradasian kemawon. Titikan paraga antagonis inggih menika paraga ingkang dados jalaran konflik.
Titikan paraga protagonis inggih menika 1 paraga ingkang kenging konflik, lan 2 paraga protagonis paling asring kacariyosaken ing waosan.
Ingkang kaping tiga, miturut watekipun paraga ingkang ewah-gingsiring, paraga saged kaperang dados kalih inggih menika paraga statis lan paraga
berkembang Nurgiyantoro, 2010: 188-190. Ing ngandhap menika badhe kababar babagan paraga statis lan paraga berkembang.
19
1 Paraga Statis Paraga statis inggih menika watekipun paraga ingkang boten ngrembaka
amargi kadadosanipun ing sakiwa tengenipun paraga. Paraga statis gadhah sipat ingkang boten ngrembaka saking cariyos wiwitan dumugi cariyos pungkasan.
Paraga statis saged kaperang dados paraga hitam konotasi minangka paraga ingkang gadhah watek ala lan paraga putih konotasi minangka paraga ingkang
gadhah watek becik. Paraga-paraga kasebat saking wiwitan cariyos dumugi pungkasaning cariyos gadhah sipat ingkang ajeg, boten nate ngrembaka.
2 Paraga Berkembang Paraga berkembang inggih menika paraga ingkang watekipun ngrembaka
ingkang pikantuk pangaribawa saking alur cariyos. Paraga berkembang wonten interaksi kaliyan lingkungan alam lan sosial. Saking interaksi kaliyan lingkungan
paring pangaribawa tumrap watekipun lan tindak tanduk paraga. Watekipun lan tindak tanduk paraga berkembang saged ngrembaka saking wiwitan cariyos
dumugi pungkasaning cariyos, jumbuh kaliyan sedaya sambung rapetipun cariyos. Dadosipun, watekipun paraga statis menika ajeg, boten nate ngrembaka
saking wiwitan cariyos dumugi pungkasaning cariyos nanging watekipun paraga berkembang
menika saged ngrembaka saking wiwitan cariyos dumugi pungkasaning cariyos lan jumbuh kaliyan sedaya sambung rapetipun cariyos.
Ingkang kaping sekawan, miturut pencerminan paraga tumrap manungsa ing kasunyatan, paraga saged kaperang dados kalih inggih menika paraga tipikal lan
paraga netral Nurgiyantoro, 2010: 190-194. Ing ngandhap menika badhe kababar babagan paraga tipikal lan paraga netral.
20
1 Paraga Tipikal Paraga tipikal inggih menika paraga ingkang ngandharaken paraga miturut
kasunyatan ingkang eksistensinipun ing kasunyatan. Pangripta ngandharaken paraga tipikal miturut kasunyatan. Pangripta ngandharaken paraga tipikal amargi
pangripta badhe paring amanat dhateng pamaos. 2 Paraga Netral
Paraga netral inggih menika paraga imajiner ingkang eksistensinipun namung ing karya sastra kemawon. Paraga netral boten ngandharaken
samubarang saking kasunyatan. Dadosipun, paraga tipikal gadhah intentional meaning utawi makna
ingkang tersirat, makna ingkang badhe dipunandharaken pangripta. Saking paraga tipikal menika, pangripta badhe paring reaksi utawi tanggapan tumrap paraga
manungsa ing kasunyatan. Awit saking menika paraga tipikal kedah gayutan kaliyan manungsa ing kasunyatan. Paraga netral menika namung minangka
paraga imajiner kemawon utawi namung ing karya sastra kemawon.