Hadis Kedua TAKHRIJ HADIS DAN KRITIK SANAD HADIS

2. I’tibar Sanad a. Sahîh Muslim 48 يِرْصِمْلا ٍحْرَس ِنْب وِرْمَع ِنْب ِللا ِدْبَع ِنْب وِرْمَع ُنْب ُدَْمَأ ِرِاطلا وُبَأ اََ ثدَح ٍبَْو ُنْبا اَنَرَ بْخَأ وِرْمَع َنْب ِللا َدْبَع َعََِ ُنَأ َِْْْْا َِِأ ْنَع ٍبيِبَح َِِأ ِنْب َديِزَي ْنَع ِثِراَْْا ِنْب وِرْمَع ْنَع ِنْب ُلوُقَ ي ِصاَعْلا ْسُمْلا يَأ َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِللا َلوُسَر َلَأَس ًًُجَر نِإ ْنَم َلاَق ٌرْ يَخ َِْمِل ِدَيَو ِِناَسِل ْنِم َنوُمِلْسُمْلا َمِلَس b. Musnad Ahmad bin Hanbal 49 ُتْعََِ َلاَقَ ف وٍرْمَع ِنْب ِللا ِدْبَع ََِإ ٌلُجَر َءاَج َلاَق ٌرِماَع اََ ثدَح َليِعاََِْإ ْنَع ََََْ اََ ثدَح َلَع ُللا ىلَص ِللا َلوُسَر ِِدَيَو ِِناَسِل ْنِم َنوُمِلْسُمْلا َمِلَس ْنَم ُمِلْسُمْلا ُلوُقَ ي َملَسَو ِْي َُْع ُللا ىَهَ ن اَم َرَجَ ْنَم ُرِجاَهُمْلاَو c. Sunan al-Nasȃ’î 50 ِدْبَع ْنَع ٍرِماَع ْنَع َليِعََِْإ ْنَع ََََْ اََ ثدَح َلاَق ٍيِلَع ُنْب وُرْمَع اَنَرَ بْخَأ َلاَق وٍرْمَع ِنْب ِللا َيَو ِِناَسِل ْنِم َنوُمِلْسُمْلا َمِلَس ْنَم ُمِلْسُمْلا ُلوُقَ ي َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِللا َلوُسَر ُتْعََِ ِِد َُْع ُللا ىَهَ ن اَم َرَجَ ْنَم ُرِجاَهُمْلاَو d. Sunan al-Tirmîzî 51 ُنْب ُميِاَرْ بِإ اََ ثدَح َةَدْرُ ب َِِأ ْنَع ِللا ِدْبَع ُنْب ُدْيَرُ ب اََ ثدَح َةَماَسُأ وُبَأ اََ ثدَح يِرَْوَْْا ٍديِعَس ْنَم َلاَق ُلَضْفَأ َِْمِلْسُمْلا يَأ َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِللا ُلوُسَر َلِئُس َلاَق ىَسوُم َِِأ ْنَع ِم َنوُمِلْسُمْلا َمِلَس َِِأ ِثيِدَح ْنِم ِْجَوْلا اَذَ ْنِم ٌبيِرَغ ٌحيِحَص ٌثيِدَح اَذَ ِِدَيَو ِِناَسِل ْن ىَسوُم 48 Abî al-Husain Muslim bin al-H ajjȃj, al-Qusyairiy al-Naisȃbûriy, Sahih Muslim, Bairut: Dȃr al-Kutub al-‘Alamiyah, 2008, Kitab: al-îmȃn, Bab: Bayȃn Tafȃdul al-Islȃm wa Ayyu Umûrihi Afdal 49 Ahmad bin Hanbal, Musnad Ahmad bin Hanbal, Bairut: al-Maktab al-Islamiy, 1985, jld. 2, h. 163 50 Abî ‘Abd al-Rahmȃn Ahmad bin Syiʻayab al-Nasȃ’î, Sunan al-Nasȃ’î, Bairut: Dȃr Ihyȃ’ al-Turȃts al-‘Arabiy tanpa tahun, h. 839 Kitab: al-îmȃn wa Syarȃ’iʻih, Bab: Sifat al- Muslim, no. Hadis: 5011 51 Abî ‘îsȃ Muhammad bin ‘îsȃ bin Sûrah Ibn Mûsȃ al-Tirmidzî, Jȃmî al-Tirmidzî, Riyadh: Dȃr al-Salȃm, 1999, h. 569 Kitab: Sifat al-Qiyȃmah, Bab: Minhu lain-lain, no. hadis: 2504 e. Sunan al-Dȃrimî 52 َلاَق ٍرِباَج ْنَع َناَيْفُس َِِأ ْنَع ِشَمْعَْْا ْنَع ٍلَوْغِم ُنْب ُكِلاَم اََ ثدَح َفُسوُي ُنْب ُدمَُُ اَنَرَ بْخَأ ُسَر اَي َليِق ِِدَيَو ِِناَسِل ْنِم َنوُمِلْسُمْلا َمِلَس ْنَم َلاَق ُلَضْفَأ ِم ًَْسِْإا يَأ ِللا َلو f. Sahîh al-Bukhȃrî 53 َأ ِنْب َليِعاََِْإَو ِرَفسلا َِِأ ِنْب ِللا ِدْبَع ْنَع ُةَبْعُش اََ ثدَح َلاَق ٍساَيِإ َِِأ ُنْب ُمَدآ اََ ثدَح ِِ ْنَع ٍدِلاَخ َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِِِلا ْنَع اَمُهْ َع ُللا َيِضَر وٍرْمَع ِنْب ِللا ِدْبَع ْنَع ِِِْعشلا َلاَق َُْع ُللا ىَهَ ن اَم َرَجَ ْنَم ُرِجاَهُمْلاَو ِِدَيَو ِِناَسِل ْنِم َنوُمِلْسُمْلا َمِلَس ْنَم ُمِلْسُمْلا َلاَق َع وُبَأ ِللا َدْبَع ُتْعََِ َلاَق ٍرِماَع ْنَع ٍدِْ َِِأ ُنْبا َوُ ُدُواَد اََ ثدَح َةَيِواَعُم وُبَأ َلاَقَو ِللا دْب َع ٍرِماَع ْنَع َدُواَد ْنَع ىَلْعَْْا ُدْبَع َلاَقَو َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِِِلا ْنَع وٍرْمَع َنْبا ِِْعَ ي ْن َع َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِِِ لا ْنَع ِللا ِدْب g. Sunan Abû Dȃud 54 للا َدْبَع ٌلُجَر ىَتَأ َلاَق ٌرِماَع اََ ثدَح ٍدِلاَخ َِِأ ِنْب َليِعََِْإ ْنَع ََََْ اََ ثدَح ٌددَسُم اََ ثدَح َنْب ِ َسَلَج ََح ُمْوَقْلا َُدِْعَو وٍرْمَع ُللا ىلَص ِللا ِلوُسَر ْنِم َُتْعََِ ٍءْيَشِب ِِِِْْخَأ َلاَقَ ف َُدِْع َمِلَس ْنَم ُمِلْسُمْلا ُلوُقَ ي َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِللا َلوُسَر ُتْعََِ َلاَقَ ف َملَسَو ِْيَلَع ُرِجاَهُمْلاَو ِِدَيَو ِِناَسِل ْنِم َنوُمِلْسُمْلا ْنَم َْع ُللا ىَهَ ن اَم َرَجَ 52 ‘Abd Allȃh bin ‘Abd al-Rahmȃn bin al-Fadl bin Bahrȃm bin ‘Abd al-Samad al-Tamîmî al-Samarqandî al- Dȃrimî, Sunan al-Dȃrimî, Kairo: Dȃr a-Fikr, 1978, jld. 2, h. 299 Kitab: al- Riqȃq, Bab: Hafzi al-Lisȃn 53 Abî ‘Abd Allȃh Muhammad bin Ismȃʻîl bin Ibrȃhîm al-Bukhȃrî, Sahih al-Bukhȃrî, Kairo: Dȃr Ibn al-Jauziy, 2010, h. 12 Kitab: al-îmȃn, Bab: al-Muslim Man Salima al-Muslimûna min Lisȃnihi wa Yadihi, no. hadis: 10 54 Abî Dȃud Sulaimȃn bin al-Asyʻats al-Sijistȃniy al-Azdî, Sunan Abî Dȃud, Bairut: Dȃr Ibn Hazm, 1998, h. 382 Kitab: al- Jihȃd, Bab: fi al-Hijrah, hal Inqataʻat?, no. hadis: 2481 3. Penelitian Sanad a. Jalur Perawi Sunan al-Nasȃ’i  ‘Abdullȃh bin ‘Amr bin al-‘ s bin Wa’il 55 Menurut Ahmad bin Hanbal beliau wafat pada tahun 63 H di bulan Dzul Hijjah. Gurunya antara lain: Nabi SAW, ‘Umar bin al- Khatt ȃb, Muʻȃdz bin Jabal, Abî Bakr al-Siddîq. Muridnya antara lain: ‘Abd al-Rahmȃn bin ‘Aûf, ‘Atȃ’ bin Yasȃr, Martsad bin ‘Abdullȃh al-Yazanî, dan lain-lain. Analisa hadis: dilihat dari hubungan guru dan murid antara Rasul dan ‘Abdullȃh bin ‘Amru bin al-‘ s terdapat hubungan guru dan murid, dari segi keʻadalahannya semua sahabat ‘udul.  ‘ mir bin Syarȃhîl 56 Ada pula yang menyebutkan Ibn ‘Abdillȃh bin Syarȃhîl. Gurunya antara lain: Usȃmah bin Zaid bin Hȃrits, al-Asyʻats bin Qais al- Kindî, Anas bin Mȃlik, al-Barȃ’ bin ‘ zib, Jȃbir bin Samurah, Jȃbir bin ‘Abdullȃh, ‘Abdullȃh bin ‘Amr bin al-‘ s, ‘Abdullȃh bin Masʻûd, dan lain-lain Muridnya antara lain: Ibrȃhîm bin Muhȃjir, Asmȃ’ bin ‘Ubaid, Ismȃʻîl bin Abî Khȃlid, Ismȃʻîl bin Sȃlim, Asyʻats bin Sawwȃr, Badr bin ‘Utsmȃn, Taubah al-ʻAnbarî, dan lain-lain. 55 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 15, h. 357 56 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 14, h. 28 Yah yȃ bin Maʻîn dan Abû Zurʻah: tsiqah. Yahyȃ bin Maʻîn berkata: beliau wafat pada tahun 103 atau 104 H. Analisa sanad hadis: dilihat dari tahun wafat ‘Abdullȃh bin ‘Amru bin al-‘ s dan ‘ mir bin Syarȃhîl mengindikasikan adanya ketersambungan sanad, tidak didapati komentar kritikus hadis tentang ‘ mir bin Syarȃhîl.  Ismaʻîl bin Abî Khȃlid 57 Beliau dikenal dengan nama Hurmuz. Menurut Abî Nuʻaîm beliau wafat pada tahun 146 H. Gurunya antara lain: H akîm bin Jȃbir al-Ahmasyî, Salamah ibn Kuhail, Talhah bin Musarrif, ‘ mir al- Sya’bî, dan lain-lain Muridnya antara lain: Jaʻfar bin ‘Aûn, Hafs bin Ghiyȃts, Zuhaîr bin Muʻȃwiyah, Yahyȃ bin Saʻîd al-Qattȃn, Yahyȃ bin Yamȃn, dan lain-lain. Yah yȃ bin Maʻîn: Tsiqah, al-‘Ijlî: tabi’in tsiqah, al-Nasȃ’î: tsiqah , Yaʻqûb bin Syaîbah: tsiqah tsabt. Analisa sanad hadis: antara ‘ mir bin Syarȃhîl dan Ismȃʻîl bin Abî Khȃlid sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. Ismȃʻîl bin Abî Khȃlid merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya. 57 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 3, h. 69  Yahyȃ bin Saʻîd bin Farukkh 58 Dikenal dengan Abû Saʻîd al-Basrî. Gurunya antara lain: Usȃmah bin Zaîd al-Laitsy, Ismȃʻîl bin Abî Khȃlid, Bahz bin Hakîm, Jaʻfar bin Muhammad bin ‘Alî, dan lain-lain. Muridnya antara lain: Ahmad bin Hanbal, ‘Amr bin ‘Alî al- Saîrafî, Muh ammad bin Basysyȃr Bundȃr, Musaddad bin Musarhad, dan lain-lain. Menurut al- ‘Ijlî: Tsiqah, Abû Hȃtim: Tsiqah Hȃfiz, an-Nasȃ’î: Tsiqah Tsabt. Analisa sanad hadis: antara Ismȃʻîl bin Abî Khȃlid dan Yahyȃ bin Farrukh sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. Yah yȃ bin Farrukh merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  ‘Amr bin ‘Alî bin Bahr bin Kanîz al-Bȃhalî 59 Gurunya antara lain: Azhar bin Saʻd al-Sammȃn, Ismȃʻîl bin ‘Ulayyah, Badal Ibn al-Muhabbar, Bisyr bin al-Mufaddal, Sȃlim bin Nûh, Wahb bin Jarîr bin H ȃzm, Yahyȃ bin Saʻîd al-Qattȃn, dan lain- lain. 58 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 31, h. 329 59 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 22, h. 162 Muridnya antara lain: al- Jamȃʻah, Abû Rauq Ahmad bin Bakr al- Hizzȃnî, al-Hasan bin Sufyȃn, Zakariyȃ bin Yahyȃ al-Sijzî, Muhammad bin Jarîr al-Tabarî, dan lain-lain. Abû H ȃtim: sadûq, al-Nasȃ’î: tsiqah. Menurut Hakî ibn Mukram beliau wafat pada tahun 249 H. Analisa sanad hadis: antara Yah yȃ bin Saʻîd dan Ismȃʻîl bin ‘Amr bin ‘Alî sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. ‘Amr bin ‘Alî merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  al-Nasȃ’î 60 Nama lengkapnya adalah Abû ‘Abd al-Rahmȃn Ahmad bin Syuʻaib bin Bahr. Nama beliau dinisbatkan kepada kota tempat beliau dilahirkan, yaitu kota Nasa yang masih termasuk wilayah Khurasan. Beliau dilahirkan pada tahun 215 H dan wafat pada tahun 303 H. Beliau seorang muhaddits yang pintar, wa ra’, hafiz lagi takwa. Beliau memilih kota Mesir sebagai tempat untuk bermukim dalam menyiarkan hadis-hadis kepada masyarakat. Natijah: Hadis jalur al- Nasȃ’i ini berkualitas sahîh dari segi sanadnya, sebab bersambung sanadnya dan diriwayatkan oleh orang- orang yang tsiqah. 60 Fatchur Rahman, Ikhtisar Mushthalahul Hadits, Bandung: al- Ma’arif, h. 383 b. Jalur Perawi Sunan al-Tirmîdzî  ‘Abdullȃh bin Qais bin Sulaim bin Haddar 61 Beliau dikenal dengan nama Abû Mûsȃ al-Asyʻarî. Menurut Abû Nuʻaim beliau wafat pada tahun 44 H. Beliau belajar kepada : Nabi SAW , Ubaî bin Kaʻab, ʻAbdullȃh bin Masʻûd, ʻAli bin Abî T ȃlib, ʻAmȃr bin Yȃsar, ʻUmar bin al-Khattȃb, dan lain-lain. Adapun murid- muridnya: Ibrahîm bin Abî Mûsȃ al-Asyʻarî, Anas bin Mȃlik al-Ansȃrî, Saʻîd bin al-Musayyab, ‘Abdullȃh bin Buraidah, dan lain-lain. Analisa hadis: dilihat dari hubungan guru dan murid antara Rasul dan Abû Mûsa al- Asyʻarî terdapat hubungan guru dan murid, dari segi ke’adalahannya semua sahabat ‘udul.  ‘Abdullȃh bin Buraidah bin al-Husaib al-Aslamî 62 Gurunya antara lain: Anas bin Mȃlik, Buraidah bin al-Husaib, Busyair bin Kaʻb al-‘Adawî, Humaid bin ‘Abd al-Rahmȃn al- H imyarî, Saʻîd bin al-Musayyab, Samurah bin Jundab, Abî Mûsȃ al- Asyʻarî, dan lain-lain. Muridnya antara lain: al-Ajlah bin ‘Abdullȃh al-Kindî, Bisyîr bin al- Muhȃjir, Tsawȃb bin ‘Utbah, Hujair bin ‘Abdullȃh, Husain bin Dzakwȃn al-Muʻallim, Hammȃd bin Abî Sulaimȃn, Saʻd bin ‘Ubaidah, dan lain-lain. 61 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 15, h. 446 62 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 14, h. 328 Yah yȃ bin Maʻîn, Abû Hȃtim dan al-‘Ijlî mereka sepakat menilai tsiqah. Analisa sanad hadis: antara Abî Mûsȃ al-Asyʻarî dan ‘Abdullȃh bin Buraidah sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. ‘Abdullȃh bin Buraidah merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  Buraid bin ‘Abdullah bin Abî Burdah bin Abî Mûsȃ 63 Dikenal dengan Abû Burdah al-Kûfî. Guru-gurunya antara lain: al-Hasan al-Bas rî, ‘Atȃ bin Abî Rabȃh, ‘Abdullȃh bin Abî Burdah ayahnya, Abî Burdah bin Abî Mûsȃ. Muridnya antara lain: Ismȃʻîl bin Zakariyȃ, Hafs bin Ghiyȃts, Abû Usȃmah Hammȃd bin Usȃmah, Sufyȃn bin ‘Uyaînah, dan lain- lain. Menurut Yah yȃ bin Maʻîn dan al-‘Ijlî: Tsiqah, Abû Hȃtim: Laîsa bi al-Matîn, al- Nasȃî: laîsa bihi ba’sun. Analisa sanad hadis: antara ‘Abdullȃh bin Buraidah dan Buraid bin ‘Abdullȃh sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid dan hubungan ayah dengan anak. Buraid bin ‘Abdullȃh merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya. 63 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 4, h. 50  Hammȃd bin Usȃmah bin Zaid 64 Dikenal dengan Abû Usȃmah al-Kûfî. Menurut Ahmad bin ‘Abdullȃh beliau wafat pada tahun 201 H di Kufah. Gurunya antara lain: Usȃmah bin Zaid al-Laîtsî, Isrȃ’îl bin Yûnus, Abî Burdah Buraîd bin ‘Abdullȃh bin Abî Burdah. Muridnya antara lain: Ibrȃhîm bin Saʻîd al-Jaûharî, Ishȃq bin Rȃhawaîh, Ahmad bin Muhammad bin Hanbal. Menurut Ahmad bin H anbal: Abû Usȃmah Tsiqah, Yahyȃ bin Maîn: Tsiqah. Analisa sanad hadis: antara Buraid bin ‘Abdullȃh dan H ammȃd bin Usȃmah sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. H ammȃd bin Usȃmah merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  Ibrahîm bin Saʻîd 65 Dikenal dengan Abû Ish ȃq bin Abî ‘Utsmȃn al-Baghdȃdî. Menurut Abû al-H usaîn bin Qȃnaʻ beliau wafat pada tahun 249 H. Gurunya antara lain: Ahmad bin Ish ȃq al-Hadramî, Abî Usȃmah H ammȃd bin Usȃmah, Raûh bin ‘Ubȃdah. 64 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 7, h. 217 65 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 2, h. 95 Muridnya antara lain: al- Jamȃ’ah selain al-Bukhȃrî, Ahmad bin ‘Alî bin Muslim al-Abbȃr, Abû Hȃtim Muhammad bin Idrîs al- Rȃzî, dan lain-lain. Menurut Abû H ȃtim: beliau dikenal kejujurannya, meurut al- Nasȃ’î: Tsiqah. Analisa sanad hadis: antara H ammȃd bin Usȃmah dan Ibrȃhîm bin Saʻîd sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. Yah yȃ bin Farrukh merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  al-Tirmîdzî 66 Nama lengkapnya adalah Abû ‘Ȋsȃ bin Surah. Beliau seorang Muhaddits yang dilahirkan di kota Turmuz pada tahun 200 H dan wafat pada 279 H. Natijah: hadis jalur al-Tirmîdzî ini berkualitas sahîh dari segi sanadnnya, sebab bersambung sanadnya dan diriwayatkan oleh orang- orang yang tsiqah. c. Jalur Perawi Sunan al-Dȃrimî  Jȃbir bin ‘Abdullȃh bin ‘Amr bin Haram 67 Dikenal dengan Abû Muhammad al-Madanî. Menurut Muhammad bin Yah yȃ bin Habȃn beliau wafat pada tahun 77 H. Gurunya antara lain: Nabi SAW , ‘Alî bin Abî Tȃlib, ‘Ammȃr bin Yȃsar, Abî Bakr al-Siddîq, dan lain-lain. 66 Fatchur Rahman, Ikhtisar Mushthalahul Hadits, Bandung: al- Ma’arif, h. 382 67 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 4, h. 443 Muridnya antara lain: Ismȃʻîl bin Basyîr, al-Hasan al-Basrî, Hafs bin ‘Ubaîdillȃh bin Anas bin Mȃlik, Talhah bin Nȃfi’, dan lain- lain. Analisa hadis: dilihat dari hubungan guru dan murid antara Rasul dan Jȃbir bin ‘Abdullȃh terdapat hubungan guru dan murid, dari segi ke’adalahannya semua sahabat ‘udul.  Talhah bin Nȃfi’ 68 Nama lengkapnya adalah Talh ah bin Nȃfiʻ al-Qursyî. Gurunya antara lain: Anas bin Mȃlik, Jȃbir bin ‘Abdullȃh, al-Hasan al-Basrî, Saʻîd bin Jubair. Muridnya antara lain: al- Hajjȃj bin Hassȃn, Sulaimȃn al- Aʻmasy, ‘Ata al-Khurasȃnî, Muhammad bin Ishȃq, dan lain-lain. Menurut Ahmad bin Hanbal: Laîsa bihi Ba’sun, Yahyȃ bin Maʻîn: Lȃ Syaî’, al-Nasȃ’î: Laîsa Bihi Ba’sun. Ibnu Hibbȃn menyebutkannya dalam kitab al- Tsiqȃh. Analisa sanad hadis: antara Jȃbir bin ‘Abdullȃh dan Talhah bin Nȃfiʻ sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. Talh ah bin Nȃfiʻ merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya. 68 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 13, h. 438  Sulaimȃn bin Mihrȃn al-Asadî al-Kȃhilî 69 Gurunya antara lain: Abȃn bin Abî ‘Ayyȃsy, Ibrȃhîm al-Taimî, Ibrȃhîm al-Nakha’î, Anas bin Mȃlik, Abî Sufyȃn Talhah bin Nȃfiʻ, ‘Abdullȃh bin Murrah, ‘Abd al-Mȃlik bin ‘Umair, dan lain-lain. Muridnya antara lain: Abȃn bin Taghlib, Ibrȃhîm bin Tahmȃn, Asbȃt bin Muhammad al-Qurasyiy, Ishȃq bin Yûsuf al-Azraq, Mȃlik bin Suʻair bin al-Khims, Muhȃdir bin al-Muwarriʻ, Abû Muʻȃwiyah al-Darîr. Ahmad bin ‘Abdullȃh al-‘Ijlî: tsiqah tsabt dalam hadis, Yahyȃ bin Maʻîn: Tsiqah, al-Nasȃ’î: Tsiqah tsabt. Menurut Abû ‘Awȃnah dan ‘Abdullȃh bin Dȃud: beliau wafat pada tahun 147 H. Analisa sanad hadis: antara Talh ah bin Nȃfiʻ dan Sulaimȃn bin Mihrȃn sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antar a guru dan murid. Sulaimȃn bin Mihrȃn merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  Mȃlik bin Mighwal al-Bajalî 70 Dikenal dengan Abû ‘Abdullȃh al-Kûfî. gurunya antara lain: Junaid, al-H ȃrits bin Hasîrah, Husain bin ‘Abd al-Rahmȃn, al-Hakm bin ‘Utaibah, ‘Atȃ’ bin Abî Rabȃh, Qais bin Muslim, dan lain-lain. Muridnya antara lain: Ismȃʻîl bin Zakariyȃ, Hajjȃj bin Nusair al- Fasȃtîtiy, Abû Usȃmah Hammȃd bin Usȃmah, Sufyȃn al-Tsaurî, 69 J amȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 12, h. 76 70 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 27, h. 158 Sufyȃn bin ‘Uyainah, Muhammad bin Yûsuf al-Firyȃbî, dan lain- lain. Ahmad bin Hanbal: Tsiqah Tsabt. Yah yȃ bin Maʻîn, Abû H ȃtim, dan al-Nasȃ’î mereka sepakat menilai tsiqah. Menurut Abû Nuʻaim dan Abû Bakr bin Abî Syaibah: beliau wafat pada tahun 159 H. Analisa sanad hadis: antara Sulaimȃn bin Mihrȃn dan Mȃlik bin Mighwȃl sanadnya bersambung ini terbukti selisih tahun wafat antara keduannya. Mȃlik bin Mighwȃl merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  Muhammad bin Yûsuf 71 Gurunya antara lain: Abȃn bin ‘Abdullȃh al-Bajalî, Ibrȃhîm bin Abî ‘Ablah, Tsaʻlabah bin Suhaih, Jarîr bin Hȃzm, Qais bin al- Rabîʻ, Mȃlik bin Mighwal, Muhriz, dan lain-lain. Muridnya antara lain: al- Bukhȃrî, Ahmad bin Hanbal, Ahmad bin Abî al-H awȃrî, ‘Abdullȃh bin ‘Abd al-Rahmȃn al-Dȃrimî, ‘Abdullȃh bin Muhammad bin Yûsuf al-Firyȃbî anaknya, dan lain- lain. Analisa sanad hadis: antara Mȃlik bin Mighwȃl dan Muhammad bin Yûsuf sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. Muhammad bin Yûsuf 71 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 27, h. 52 merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  al-Dȃrimî 72 Nama lengkapnya adalah Abû Muh ammad ‘Abdullȃh bin ‘Abd al-Rahman bin al-Fadl bin Bahram bin ‘Abd al-Samad al-Taimî al-Samarqandî al- Dȃrimî. Beliau seorang hafiz besar dan seseorang iman hadis terkemuka. Beliau lahir pada tahun 181 H dan wafat pada tahun 255 H. Hadis jalur al- Dȃrimî ini berkualitas sahîh dari segi sanadnya, sebab bersambung sanadnya dan diriwayatkan oleh orang-orang yang tsiqah. d. Jalur Perawi Sunan Abû Dȃud  ‘Abdullȃh bin ‘Amr bin al-‘As bin Wa’il 73  ‘ mir bin Syarahîl 74  Ismaʻîl bin Abî Khȃlid 75  Yahyȃ bin Saʻîd bin Farukkh 76  Musaddad bin Musarhad bin Musarbal al-Asadî 77 Dikenal dengan Abû al-Hasan al-Basrî. Menurut al- Bukhȃrî beliau wafat pada tahun 228 H. Gurunya antara lain: Bisyr bin al- Mufadd al, Juwaîriyah bin Asmȃ’, ‘Abd al-Wȃrits bin Saʻîd, Abî 72 Totok Jumantoro, Kamus Ilmu Hadis, Jakarta: Bumi Aksara, 2007, h. 40. 73 Telah disebutkan pada halaman 30 74 Telah disebutkan pada halaman 30 75 Telah disebutkan pada halaman 31 76 Telah disebutkan dalam halaman 32 77 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 27, h. 443 Muʻȃwiyah Muhammad bin Khȃzim al-Darîr, Yazîd bin Zuraîʻ, Yah ya bin Saʻîd al-Qattȃn, dan lain-lain. Muridnya antara lain: al- Bukhȃrî, Abû Dȃud, Hammȃd bin Ish ȃq al-Qȃdî, Yaʻqûb bin Sufyȃn al-Fȃrisiy, Abû Hȃtim, Abû Zurʻah. Ahmad bin Hanbal dan Yah yȃ bin Maʻîn: Sadûq, al-Nasȃ’î: tsiqah, Abû H ȃtim: Tsiqah. Analisa sanad hadis: antara Yah yȃ bin Saʻîd dan Musaddad sanadnya bersambung ini terbukti dengan adanya hubungan antara guru dan murid. Musaddad merupakan seorang yang tsiqah, dibuktikan dengan komentar kritikus hadis tentang dirinya.  Abû Dȃud 78 Nama lengkapnya adalah Abû Dȃud bin Sulaimȃn al-‘Asyʻats bin Ishȃq al-Sijistanî. Beliau lahir pada tahun 202 H dan wafat pada tahun 275 H. Para ulama sepakat menetapkan beliau sebagai h ȃfiz yang sempurna, pemilik ilmu yang melimpah, muhaddis yang terpercaya, wara’, dan mempunyai pemahaman yang tajam, baik dibidang ilmu hadis maupun lainnya. Hadis jalur Abû Dȃud ini berkualitas sahîh dari segi sanadnya, sebab bersambung sanadnya dan diriwayatkan oleh orang-orang yang tsiqah. 78 Fatchur Rahman, Ikhtisar Mushthalahul Hadits, Bandung: al- Ma’arif, h. 380-382 e. Jalur Perawi Musnad Ahmad bin Hanbal  ‘Abdullȃh bin ‘Amr bin al-‘As bin Wa’il 79  ‘ mir bin Syarahîl 80  Ismaʻîl bin Abî Khȃlid 81  Yahyȃ bin Saʻîd bin Farukkh 82  Ahmad bin Hanbal 83 Nama lengkapnya adalah Abû ‘Abdullȃh bin Muhammad bin Hanbal al-Mawarzî. Beliau dilahirkan pada tahun 164 H dan wafat pada tahun 270 H. Para ulama sepakat menetapkan keimanan, ketakwaan, kewara-an dan kezuhud-an beliau, di samping keahliannya dalam bidang hadis, beliau juga dikenal sebagai salah satu pendiri mazhab yang empat yaitu mazhab Hambali. Hadis jalur Ahmad bin Hanbal ini berkualitas sahîh dari segi sanadnya, sebab bersambung sanadnya dan diriwayatkan oleh orang- orang yang tsiqah. 79 Telah diebutkan dalam halaman 30 80 Telah disebutkan dalam halaman 30 81 Telah disebutkan dalam halaman 31 82 Telah disebutkan dalam halaman 32 83 Fatchur Rahman, Ikhtisar Mushthalahul Hadits, Bandung: al- Ma’arif, h. 373-375 4. Skema Sanad Hadis Dilihat dari pembagian kuantitas hadis, hadis ini termasuk hadis masyhur menurut Mahmûd al-Tahh ȃn, sebab diriwayatkan oleh tiga orang perawi atau lebih di setiap tingkatannya dan tidak mencapai derajat mutawatir. Jalur sanad Sunan al- Nasȃ’î terdiri dari 6 perawi, yaitu: ‘Abdullah bin ‘Amr bin ‘ s, ‘ mir, Ismȃʻîl bin Abî Khȃlid, Yahyȃ bin Saʻd, ‘Amr bin ‘Alî dan al- Nasȃ’î. صاع ني ورمع نب ها دبع نب دمأ لب ح دواد وبأ ىئاس لا دّدسم يلع نب ورمع دعس نب ََ عاَإ نب لي دلاخ ىا رماع يراخبلا مدآ بعش ها دبع يمرادلا نب دمُ فسوي نب كلام لاوغم شمعْا نايفس ىأ ها دبع نب رباج يذيمرلا نب مي اربإ ديعس ةماسأ وبأ ديرب ةدرب ىأ ىسوم ىأ ها لوسر ملسم ر اطلا وبأ ب و نبا ثراْا نب ورمع بيبح ىا نب ديزي ْْا ىأ Jalur sanad Sunan al-Tirmîdzî terdiri dari 6 perawi, yaitu: Abî Mûsȃ, Abî Burdah, Buraid, Abû Usȃmah, Ibrȃhîm bin Saʻîd dan al-Tirmîdzî. Jalur sanad Sunan al- Dȃrimî terdiri dari 6 perawi, yaitu: Jȃbir bin ‘Abdullah, Abî Sufyȃn, al-Aʻmasy, Mȃlik bin Mighwȃl, Muhammad bin Yûsuf dan al- Dȃrimî. Jalur sanad Sunan Abû Dȃud terdiri dari 6 perawi, yaitu: ‘Abdullȃh bin ‘Amr bin ‘ s, ‘ mir, Ismȃʻîl bin Abî Khȃlid, Yahyȃ bin Saʻd, Musaddad dan Abû Dȃud. Jalur sanad Musnad Ahmad bin Hanbal terdiri dari 5 perawi, yaitu: : ‘Abdullȃh bin ‘Amr bin ‘ s, ‘ mir, Ismȃʻîl bin Abî Khȃlid, Yahyȃ bin Saʻd dan Ahmad bin Hanbal.

C. Hadis Ketiga

ْمِِهاَوْمَأَو ْمِهِسُفْ نَأ ىَلَع َنْوُ ِمْؤُمْلا َُِمَأ ْنَم ُنِمْؤُمْلَا “Orang mukmin adalah orang yang telah dipercaya oleh orang-orang mukmin untuk menjaga jiwa serta harta mereka” 1. Takhrij Hadis a. Melalui Awal Matan Setelah dilakukan penelitian, penulis menemukan hadis tersebut dalam kamus hadis al- Jȃmiʻ al-Saghîr fi Aẖȃdîts al-Basyîr al-Nadzîr karya Jalȃl al-Dîn ‘Abd al-Raẖmȃn bin Abû Bakr al-Syuyûtî, dengan lafaz sebagai berikut 84 : َهُ بونذلاو اياطْا رج نم رجاهماو مهسفنأو مهاومأ ىلع سا لا مأ نم نمؤما َحُ ديبع نب ةلاضف نع Dari penulusuran melalui al- Jȃmiʻ al-Saghîr fi Aẖȃdîts al-Basyîr al-Nadzîr ka rya Jalȃl al-Dîn ‘Abd al-Raẖmȃn bin Abû Bakr al-Syuyûtî hadis di atas didapati dalam Sunan Ibn Mȃjah diriwayatkan dari Fadȃlah bin ‘Ubaid kualitas sahîh. Sedangkan dalam kamus Mau sûʻah Aṯrȃf al-Hadîts al-Nabawî al- Syarîf, karya Muhammad al- Saʻîd Basyûnî Zaghlûl penulis mendapati kode-kode sebagai berikut 85 : مهاومأو مهئامد ىلع سا لا مأ نم نمؤما ت ٕٕٙٚ ن ب ,نامإا ٛ 84 Jalȃl al-Dîn ‘Abd al-Raẖmȃn bin Abû Bakr al-Syuyûtî, al-Jȃmiʻ al-Saghîr fi Aẖȃdîts al- Basyîr al-Nadzîr , Dȃr al-Fikr tanpa tahun, jld. 2, h. 184 85 Muhammad al- Saʻîd bin Basyûnî Zaghlûl, Mausûʻah Aṯrȃf al-Hadîts al-Nabawî al- Syarîf , Bairut: ‘ lim al-Turȃts, 1989, jld. 8, h. 650 ه ٕٜٖٗ مح ٕ : ٖٜٚ , ٖ : ٔ٘ٗ , ٙ : ٕٕ ك ٔ : ٔٔ بح ٕٙ فاُا ٙ : ٕ٘ٗ ديهم ٜ : ٕٗٗ ز ك ٚٗٛ حتف ٔ : ٘ٗ زم ٖٜٗ رع ٕ : ٜٕٔ كم ٕٗ بيغرت ٖ : ٖٖ٘ عمج ٔ : ٘ٗ , ٖ : ٕٙٛ افخ ٕ : ٗٓٛ Dari hasil penulusuran ini, didapatilah hadis tersebut dalam kitab Sunan al- Tirmidzî, Sunan al- Nasȃ’î, Sunan Ibn Mȃjah, Musnad Ahmad bin Hanbal, dan kitab-kitab lain selain al-Kutub al- Tisʻah. b. Melaui Potongan Lafaz dalam Matan Penggalan kata yang ditelusuri adalah lafaz 86 هنمأ : مهاومأو مهئامد ىلع سا لا مأ نم نمؤماو ت نامإ ٕٔ ن نامإ ٛ ج نف ٕ مح ٕ : ٕٓٙ , ٕٔ٘ , ٖٜٚ . ٖ : ٔٓٗ , ٘ , ٕٕٗ . ٙ : ٕٔ , ٕٕ 86 Aren Jhon Wensink, al- Muʻjam al-Mufahras li Alfȃz al-Hadîts al-Nabawî, Istanbul: Dȃr al-Da’wah, 1988, jld. 1, h. 105 Sama seperti hasil penulusuran di atas, didapatilah hadis tersebut dalam kitab Sunan al- Tirmidzî, Sunan al- Nasȃ’î, Sunan Ibn Mȃjah, Musnad Ahmad bin Hanbal. 2. I’tibar Sanad a. Musnad Ahmad bin Hanbal 87 وِرْمَع َنْب ِللا َدْبَع ُتْعََِ ُلوُقَ ي َِِأ ُتْعََِ ٍيِلَع ُنْب ىَسوُم َِِرَ بْخَأ ِباَبُْْا ُنْب ُدْيَز اََ ثدَح ْب اوُلاَق ُمِلْسُمْلا ْنَم َنوُرْدَت ُلوُقَ ي َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِللا َلوُسَر ُتْعََِ ُلوُقَ ي ِصاَعْلا ِن وُلاَق ُنِمْؤُمْلا ْنَم َنوُرْدَت َلاَق ِِدَيَو ِِناَسِل ْنِم َنوُمِلْسُمْلا َمِلَس ْنَم َلاَق ُمَلْعَأ ُُلوُسَرَو ُللا ا ُللا َرَجَ ْنَم ُرِجاَهُمْلاَو ْمِِهاَوْمَأَو ْمِهِسُفْ نَأ ىَلَع َنوُِمْؤُمْلا َُِمَأ ْنَم َلاَق ُمَلْعَأ ُُلوُسَرَو َُبََ تْجاَف َءوسلا b. Sunan al-Nasȃ’î 88 ِكَح ِنْب ِعاَقْعَقْلا ْنَع َن ًَْجَع ِنْبا ْنَع ُثْيللا اََ ثدَح َلاَق ُةَبْيَ تُ ق اَنَرَ بْخَأ ٍحِلاَص َِِأ ْنَع ٍمي ْنِم ُسا لا َمِلَس ْنَم ُمِلْسُمْلا َلاَق َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِللا ِلوُسَر ْنَع َةَرْ يَرُ َِِأ ْنَع ْمِِهاَوْمَأَو ْمِهِئاَمِد ىَلَع ُسا لا َُِمَأ ْنَم ُنِمْؤُمْلاَو ِِدَيَو ِِناَسِل c. Sunan Ibn Mȃjah 89 دَح ْنَع ٍئِناَ َِِأ ْنَع ٍبَْو ُنْب ِللا ُدْبَع اََ ثدَح يِرْصِمْلا ِحْرسلا ِنْب وِرْمَع ُنْب ُدَْمَأ اََ ث َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِِ لا نَأ َُثدَح ٍدْيَ بُع َنْب َةَلاَضَف نَأ َِِِْْْا ٍكِلاَم ِنْب وِرْمَع َلاَق ْؤُمْلا َبوُنذلاَو اَياَطَْْا َرَجَ ْنَم ُرِجاَهُمْلاَو ْمِهِسُفْ نَأَو ْمِِهاَوْمَأ ىَلَع ُسا لا َُِمَأ ْنَم ُنِم 87 Ahmad bin Hanbal, Musnad Ahmad bin Hanbal, Bairut: al-Maktab al-Islamiy, 1985, jld. 2, h. 206 88 Abî ‘Abd al-Rahmȃn Ahmad bin Syiʻayab al-Nasȃ’î, Sunan al-Nasȃ’î, Bairut: Dȃr Ihyȃ’ al-Turȃts al-‘Arabiy tanpa tahun, h. 838 Kitab: al-îmȃn wa Syarȃtiʻihi, Bab: Sifat al- Mu’min, no. hadis: 5010 89 Abî ‘Abd Allȃh Muhammad bin Yazîd al-Rabiʻî Ibn Mȃjah al-Quzwainî, Sunan Ibn Mȃjah, Riyadh: Dȃr al-Salȃm, 1999, h. 565 Kitab: al-Fitan, Bab: haramnya darah dan harta orang mukmin, no.hadis: 3934 d. Sunan al-Tirmîzî 90 ْنَع ٍحِلاَص َِِأ ْنَع ٍميِكَح ِنْب ِعاَقْعَقْلا ْنَع َن ًَْجَع ِنْبا ْنَع ُثْيللا اََ ثدَح ُةَبْيَ تُ ق اََ ثدَح َِِأ ِِناَسِل ْنِم َنوُمِلْسُمْلا َمِلَس ْنَم ُمِلْسُمْلا َملَسَو ِْيَلَع ُللا ىلَص ِللا ُلوُسَر َلاَق َلاَق َةَرْ يَرُ ٌنَسَح ٌثيِدَح اَذَ ىَسيِع وُبَأ َلاَق ْمِِهاَوْمَأَو ْمِهِئاَمِد ىَلَع ُسا لا َُِمَأ ْنَم ُنِمْؤُمْلاَو ِِدَيَو ِحَص ٌحي 3. Penelitian Sanad a. Jalur Perawi Sunan al-Nasȃ’î  ‘Abd al-Rahmȃn bin Sakhar 91 Lebih dikenal dengan panggilan Abû Huraîrah. Gurunya antara lain: Nabi SAW , Uba bin Kaʻab, Basrah bin Abî Basrah al-Ghifȃrî, ‘Umar bin al-Khattȃb, Abî Bakr al-Sidîq, istri-istri Nabi. Muridnya antara lain: Ibrȃhîm bin Ismȃʻîl, Abû Sȃlih al-Sammȃn, Abû ‘Alqamah, Abû Murrah, dan lain-lain. Analisa hadis: dilihat dari hubungan guru dan murid antara Rasul dan Abû Hurairah terdapat hubungan guru dan murid, dari segi ke’adalahannya semua sahabat ‘udul.  Dzakwan 92 Dikenal dengan Abû S ȃlih al-Sammȃn al-Zayyȃt al-Madanî. Menurut Yah yȃ bin Bukair beliau wafat pada tahun 101 H di Madinah. Gurunya antara lain: Jȃbir bin ‘Abdillȃh, Saʻad bin Abî Waqqȃs, Saʻîd 90 Abî ‘îsȃ Muhammad bin ‘îsȃ bin Sûrah Ibn Mûsȃ al-Tirmidzî, Jȃmî al-Tirmîdzî, Riyadh: Dȃr al-Salȃm, 1999, h. 597 Kitab: Imam, Bab: muslim yang sempurna adalah jika muslim lainnya selamat dari gangguan lidah dan tangannya, no. hadis: 2627 91 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 34, h. 366 92 Jamȃl al-Dîn Abî al-Hajjȃj Yûsuf al-Mizi, Tahdzîb al-Kamȃl fi Asmȃ’ al-Rijȃl, Muasasah al- Risȃlah, jld. 8, h. 513