24
kaliyan ancasipun panaliten saking sumber ingkang wonten. Sumber menika angliputi saking observasi berpartisipatif utawi pengamatan berperanserta,
wawancara mendalam, foto-foto lan cathetan lapangan. Langkah salajengipun ndamel absraksi.
Absraksi inggih menika usaha damel rangkuman ingkang inti, proses, lan andharan-andharan saking informan. Saderengipun dipundamel abstraksi, data
dipunreduksi kangge ngicalaken data ingkang boten dipunbetahaken. Salajengipun data ingkang wonten ing abstraksi dipundamel kategorisasi. Kategorisasi
dipuntindakaken nalika ngawontenaken tetandhingan ingkang dipunlajengaken kangge kategorisasi salajengipun. Tahap salajengipun nafsiraken data lan damel
dudutan saking ancasipun panaliten.
H. Cara Ngesahaken Data
Cara ngesahaken data wonten ing panaliten menika ngginakaken cara triangulasi. Triangulasi inggih menika cara pemeriksaan keabsahan data ingkang
ngginakaken sedaya perkawis saking njawi data saperlu kangge ngecek utawi nandingaken data ingkang sampun dipunkempalaken. Triangulasi ing panaliten
menika ngginakaken triangulasi sumber lan triangulasi metode. 1.
Triangulasi Sumber Miturut Endraswara 2006b:110 triangulasi sumber inggih menika pados
data saking pinten-pinten informan inggih menika tiyang ingkang gegayutan langsung kaliyan objek kajian utawi objek ingkang dipunteliti. Triangulasi sumber
ing panaliten inggih menika nandhingaken asiling data wonten ing wawancara
25
pirembagan tiyang setunggal kaliyan tiyang sanesipun. Informan ingkang dipunsuwun katrangan wonten ing sedaya pitakenan langkung saking kalih tiyang.
Data saged dipunsebat sah menawi datanipun sampun jenuh 2.
Triangulasi Metode Endraswara 2006b:110 ngandharaken bilih triangulasi metode inggih
menika cara ngempalaken data ingkang dipuntindakaken ngginakaken maneka warna metode pangempalan data saged awujud observasi pengamatan, wawancara,
dokumentasi. Triangulasi metode dipunginakaken kangge nandhingaken menapa ingkang dipunandharaken dening informan kaliyan data asil pengamatan observasi
lan data-data sanesipun.
