4 s
e h
i n
g g
a s
i s
wa t
i d
a k
b o
s a
n d
a n
g u
r u
t i
d a
k k
e h
a b
i s
a n
t e
n a
g a
, a
p a
l a
g i
k a
l a
u g
u r
u me
n g
a j
a r
p a
d a
s e
t i
a p
j a
m p
e l
a j
a r
a n
. 4
S i
s wa
d a
p a
t l
e b
i h
b a
n y
a k
me l
a k
u k
a n
k e
g i
a t
a n
s e
b a
b t
i d
a k
h a
n y
a me
n d
e n
g a
r k
a n
u r
a i
a n
g u
r u
, t
e t
a p
i j
u g
a a
k t
i f
i t
a s
l a
i n
s e
p e
r t
i me
n g
a ma
t i
, me
l a
k u
k a
n ,
me n
d e
mo n
s t
r a
s i
k a
n ,
me me
r a
n k
a n
d a
n l
a i
n -
l a
i n
. A
r s
y a
d 2009
: 25
- 27
me n
g u
n g
k a
p k
a n
ma n
f a
a t
p r
a k
t i
s me
n g
g u
n a
k a
n me
d i
a p
e mb
e l
a j
a r
a n
d i
d a
l a
m p
r o
s e
s b
e l
a j
a r
me n
g a
j a
r s
e b
a g
a i
b e
r i
k u
t :
1 Me
d i
a p
e mb
e l
a j
a r
a n
d a
p a
t me
mp e
r j
e l
a s
p e
n y
a j
i a
n p
e s
a n
d a
n i
n f
o r
ma s
i s
e h
i n
g g
a d
a p
a t
me mp
e r
l a
n c
a r
d a
n me
n i
n g
k a
t k
a n
p r
o s
e s
d a
n h
a s
i l
b e
l a
j a
r .
2 Me d
i a
p e
mb e
l a
j a
r a
n d
a p
a t
me n
i n
g k
a t
k a
n d
a n
me n
g a
r a
h k
a n
p e
r h
a t
i a
n a
n a
k s
e h
i n
g g
a d
a p
a t
me n
i mb
u l
k a
n mo
t i
v a
s i
b e
l a
j a
r ,
i n
t e
r a
k s
i y
a n
g l
e b
i h
l a
n g
s u
n g
a n
t a
r a
s i
s wa
d a
n l
i n
g k
u n
g a
n n
y a
d a
n k
e mu
n g
k i
n a
n s
i s
wa u
n t
u k
b e
l a
j a
r s
e n
d i
r i
- s
e n
d i
r i
s e
s u
a i
d e
n g
a n
k e
ma mp
u a
n d
a n
mi n
a t
n y
a .
3 Me d
i a
p e
mb e
l a
j a
r a
n d
a p
a t
me n
g a
t a
s i
k e
t e
r b
a t
a s
a n
r u
a n
g ,
d a
n wa
k t
u .
4 Me
d i
a p
e mb
e l
a j
a r
a n
d a
p a
t me
mb e
r i
k a
n k
e s
a ma
a n
p e
n g
a l
a ma
n k
e p
a d
a s
i s
wa t
e n
t a
n g
p e
r i
s t
i wa
- p
e r
i s
t i
wa d
i l
i n
g k
u n
g a
n me
r e
k a
. B
e r
d a
s a
r k
a n
b e
b e
r a
p a
p e
n d
a p
a t
d i
a t
a s
d a
p a
t d
i k
e mu
k a
k a
n b
a h
wa me
d i
a s
a n
g a
t b
e r
p e
r a
n d
a l
a m
s e
b u
a h
p r
o s
e s
p e
mb e
l a
j a
r a
n ,
s e
h i
n g
g a
p e
n y
a l
u r
a n
i n
f o
r ma
s i
a t
a u
ma t
e r
i y
a n
g d
i s
a mp
a i
k a
n g
u r
u t
e r
h a
d a
p s
i s
wa
4 1
d a
p a
t mu
d a
h d
i t
e r
i ma
. B
e r
k a
i t
a n
d e
n g
a n
p e
n e
l i
t i
a n
i n
i me
d i
a y a
n g
d i
g u
n a
k a
n y
a i
t u
me d
i a
b e
r b
a s
i s
c e
t a
k .
d. Pemilihan Media Pembelajaran
A r
s y
a d
2009 :
7 5
, me
n g
e mu
k a
k a
n k
r i
t e
r i
a p
e mi
l i
h a
n me
d i
a b
e r
s u
mb e
r d
a r
i k
o n
s e
p b
a h
wa me
d i
a me
r u
p a
k a
n b
a g
i a
n d
a r
i s
i s
t e
m i
n s
t r
u k
s i
o n
a l
s e
c a
r a
k e
s e
l u
r u
h a
n ,
u n
t u
k i
t u
a d
a b
e b
e r
a p
a k
r i
t e
r i
a y a
n g
p a
t u
t d
i p
e r
h a
t i
k a
n d
a l
a m
p e
mi l
i h
a n
me d
i a
, a
n t
a r
a l
a i
n :
1 S
e s
u a
i d
e n
g a
n t
u j
u a
n y
a n
g i
n g
i n
d i
c a
p a
i .
2 T e
p a
t u
n t
u k
me n
d u
k u
n g
i s
i p
e l
a j
a r
a n
y a
n g
s i
f a
t n
y a
f a
k t
a ,
k o
n s
e p
, p
r i
n s
i p
, a
t a
u g
e n
e r
a l
i s
a s
i .
3 P r
a k
t i
k ,
l u
we s
, d
a n
b e
r t
a h
a n
. 4
Gu r
u t
r a
mp i
l me
n g
g u
n a
k a
n n
y a
. 5
P e
n g
e l
o mp
o k
a n
s a
s a
r a
n .
6 Me
d i
a t
e k
n i
s .
B e
r d
a s
a r
k a
n b
e b
e r
a p
a p
e n
d a
p a
t d
i a
t a
s d
a p
a t
d i
k e
mu k
a k
a n
b a
h wa
me d
i a
p e
mb e
l a
j a
r a
n s
e b
a g
a i
a l
a t
b a
n t
u y
a n
g d
a p
a t
d i
g u
n a
k a
n s
e b
a g
a i
s u
mb e
r b
e l
a j
a r
p e
s e
r t
a d
i d
i k
s e
h i
n g
g a
d a
p a
t me
n d
o r
o n
g t
e r
j a
d i
n y
a p
r o
s e
s b
e l
a j
a r
me n
g a
j a
r k
e t
i n
g k
a t
y a
n g
l e
b i
h e
f e
k t
i f
d a
n e
f i
s i
e n
. Me
d i
a p
e n
g a
j a
r a
n d
i b
a g
i me
n j
a d
i b
e b
e r
a p
a ma
c a
m, y
a i
t u
; me
d i
a v
i s
u a
l ,
me d
i a
a u
d i
o ,
d a
n a
u d
i o
v i
s u
a l
. Da
l a
m p e
mi l
i h
a n
me d
i a
p e
mb e
l a
j a
r a
n h
a r
u s
d i
p e
r h
a t
i k
a n
f a
k t
o r
- f
a k
t o
r s
e r
t a
k r
i t
e r
i a
p e
mi l
i h
a n
me d
i a
a g
a r
s e
s u
a i
d e
n g
a n
a p
a y
a n
g a
k a
n d
i s
a mp
a i
k a
n .
Me d
i a
p e
mb e
l a
j a
r a
n y
a n
g d
i g
u n
a k
a n
d a
l a
m p
e n
e l
i t
i a
n i
n i
a d
a l
a h
me d
i a
v i
s u
a l
b e
r b
a s
i s
c e
t a
k a
n b
e r
u p
a b
u k
u ,
k a
r e
n a
ma t
a p
e l
a j
a r
a n
4 2
t e
k n
o l
o g
i me
k a
n i
k u
n t
u k
ma t
e r
i p
r o
s e
s b
u b
u t
t e
r d
i r
i d
a r
i t
e o
r i
d a
n p
r a
k t
i k
, s
e h
i n
g g
a p
e n
y a
j i
a n
n y
a me
me r
l u
k a
n p
e n
j e
l a
s a
n ma
t e
r i
y a
n g
r i
n g
k a
s d
a n
j e
l a
s d
i s
e r
t a
i d
e n
g a
n g
a mb
a r
. S
e l
a i
n i
t u
, me
d i
a b
e r
b a
s i
s c
e t
a k
a n
b e
r s
i f
a t
p r
a k
t i
s ,
l u
we s
, d
a n
b e
r t
a h
a n
d a
l a
m j
a n
g k
a y
a n
g c
u k
u p
l a
ma .
A l
a s
a n
i n
i y
a n
g me
mp e
r k
u a
t p
e n
e l
i t
i me
n g
a mb
i l
me d
i a
b e
r b
a s
i s
c e
t a
k a
n b
e r
u p
a b
u k
u s
e b
a g
a i
a l
a t
b a
n t
u s
i s
wa u
n t
u k
me mp
e r
mu d
a h
p r
o s
e s
p e
mb e
l a
j a
r a
n p
a d
a ma
t a
p e
l a
j a
r a
n t
e k
n o
l o
g i
me k
a n
i k
p a
d a
ma t
e r
i p
r o
s e
s b
u b
u t
turning
.
e. Buku Saku
S a
l a
h s
a t
u b
a h
a n
y a
n g
d a
p a
t d
i g
u n
a k
a n
s e
b a
g a
i s
u mb
e r
b e
l a
j a
r a
d a
l a
h b
u k
u .B
u k
ua d
a l
a hl
e mb
a rk
e r
t a
sy a
n gb
e r
j i
l i
d ,b
e r
i s
i t
u l
i s
a na
t a
u k
o s
o n
g .Da
l a
m P e
r a
t u
r a
n Me n
t e
r iP
e n
d i
d i
k a
n No mo
r 2 t a
h u
n 2008
p a
s a
l6a y
a t
2y a
n gme
n y
a t
a k
a nb
a h
wa“ s
e l
a i
nb u
k ut
e k
s p
e l
a j
a r
a n
, p
e n
d i
d i
k d
a p
a t
me n
g g
u n
a k
a n
b u
k up
a n
d u
a n
p e
n d
i d
i k
, b
u k
u p
e n
g a
y a
a n
, d
a n
b u
k u
r e
f e
r e
n s
id a
l a
m p r
o s
e s
p e
mb e
l a
j a
r a
n ”
. Ur
a i
a n i
n id
i p
e r
k u
a t
o l
e ha
y a
t 3y
a n
g me
n y
a t
a k
a n“
Un t
u k
me n
a mb
a h
p e
n g
e t
a h
u a
n d a
n wa
wa s
a n
p e
s e
r t
a d i
d i
k ,
p e
n d
i d
i k
d a
p a
t me
n g
a n
j u
r k
a n
p e
s e
r t
a d
i d
i k u
n t
u k me
mb a
c a b
u k
u p
e n
g a
y a
a nd
a nb
u k
ur e
f e
r e
n s
i ”
. P
e r
a t
u r
a nP
e me
r i
n t
a h
No mo
r 32
T a
h u
n 201
3 me
n d
e f
i n
i s
i k
a nB
u k
u T
e k
sP e
l a
j a
r a
n s e
b a
g a
is u
mb e
r p
e mb
e l
a j
a r
a n u
t a
ma u n
t u
k me n
c a
p a
i K
o mp
e t
e n
s i
Da s
a rd
a nK
o mp
e t
e n
s i
I n
t i
. Ha
l i
n i
d i
k a
r e
n a
k a
n i
mp l
e me
n t
a s
i k
u r
i k
u l
u m
201 3 d
i ma
n as
e mu
ab u
k ut
e k
sd i
t e
t a
p k
a n
o l
e h
p e
me r
i n
t a
h ,
n a
mu n
b u
k u
r e
f e
r e
n s
i l a
i n
ma s
i h
b o
l e
h d
i g
u n
a k
a n
o l
e hg
u r
u .
B u
k u
s a
k u
t e
r ma
s u
k d
a l
a m b
u k
u r
e f
e r
e n
s ia
t a
u a l
t e
r n
a t
i fy
a n
g d
a p
a t