4 8
E . P
e r
t a
n y
a a
n P
e n
e l
i t
i a
n B
e r
d a
s a
r k
a n
ma s
a l
a h
y a
n g
d i
r u
mu s
k a
n ,
d a
p a
t d
i b
u a
t p
e r
t a
n y
a a
n p
e n
e l
i t
a n
s e
b a
g a
i b
e r
i k
u t
: 1
. B a
g a
i ma
n a
k a
h k
a r
a k
t e
r i
s t
i k
b u
k u
s a
k u
s e
b a
g a
i p
e n
u n
j a
n g
p r
o s
e s
p e
mb e
l a
j a
r a
n b
a g
i s
i s
wa s
e h
i n
g g
a d
a p
a t
d i
g u
n a
k a
n s
e c
a r
a ma
n d
i r
i o
l e
h s
i s
wa ?
2. B a
g a
i ma
n a
k a
h k
e l
a y
a k
a n b
u k
u s
a k
u u
n t
u k
ma t
a p
e l
a j
a r
a n
t e
k n
o l
o g
i me
k a
n i
k d
e n
g a
n ma
t e
r i
p r
o s
e s
b u
b u
t
turning
? 3. B
a g
a i
ma n
a k
a n
p e
n d
a p
a t
s i
s wa
s e
b a
g a
i p
e n
g g
u n
a s
e c
a r
a n
y a
t a
t e
r h
a d
a p
b u
k u
s a
k u
b u
b u
t
turning
?
4 9
BAB I I I METODE PENELI TI AN
A. Jenis Penelitian
P e
n e
l i
t i
a n
i n
ime n
g g
u n
a k
a n
mo d
e lp
e n
e l
i t
i a
n d
a n
p e
n g
e mb
a n
g a
n research and development,
y a
i t
u s u
a t
u mo d
e lp
e n
e l
i t
i a
n y
a n
g t
u j
u a
n a
k h
i r
n y
a me
n g
h a
s i
l k
a n
p r
o d
u k
p e
mb e
l a
j a
r a
n s
e h
i n
g g
ad a
p a
t me
mp e
r mu
d a
h p
r o
s e
s p
e mb
e l
a j
a r
a n
. Me n
u r
u t
S e
t y
o s
a r
i 201
0: 1
9 4
p e
n e
l i
t i
a n
p e
n g
e mb
a n
g a
n a
d a
l a
h s
u a
t u
p r
o s
e s
y a
n g
d i
p a
k a
i u
n t
u k
me n
g e
mb a
n g
k a
n d
a n
me mv
a l
i d
a s
i p
r o
d u
k .A
d a
p u
n y
a n
g a
k a
n d
i k
e mb
a n
g k
a n
d a
l a
m p
e n
e l
i t
i a
n i
n i
a d
a l
a h me
d i
a c
e t
a k
b e
r u
p a
b u
k u
s a
k u p
r o
s e
s b u
b u
t turning
u n
t u
k p
e mb
e l
a j
a r
a ns
i s
wa k
e l
a s
Xp r
o g
r a
m k
e a
h l
i a
nt e
k n
i k
p e
me s
i n
a n
p a
d a
ma t
a p
e l
a j
a r
a n
t e
k n
o l
o g
i me
k a
n i
ky a
n g
t e
r v
a l
i d
a s
i o
l e
h a
h l
i ma
t e
r i
, a
h l
i me
d i
a ,
d a
n g
u r
u ma
t a
p e
l a
j a
r a
n .
Mo d
e lp
e n
g e
mb a
n g
a n y
a n
g d
i g
u n
a k
a n
d a
l a
m p
e n
e l
i t
i a
n i
n ia
d a
l a
h mo
d e
lA DDI
E y a
n g t
e r
d a
p a
td a
l a
m b
u k
u Mu
l y
a t
i n
i n
g s
i h
201 3
.L a
n g
k a
h -
l a
n g
k a
h n
y a
s e
b a
g a
i b
e r
i k
u t
: 1
. Analysis
a n
a l
i s
i s
y a
i t
u me
l a
k u
k a
n a n
a l
i s
i s p
e s
e r
t a
d i
d i
k ,
needs assessment
a n
a l
i s
i s
k e
b u
t u
h a
n ,
me n
g i
d e
n t
i f
i k
a s
i ma
s a
l a
h k
e s
e n
j a
n g
a n
, d
a n
me l
a k
u k
a na
n a
l i
s i
st u
g a
s task analysis.
Ol e
h k
a r
e n
a i
t u
, output
y a
n g
a k
a n
k i
t a
h a
s i
l k
a n
a d
a l
a h
b e
r u
p a
k a
r a
k t
e r
i s
t i
k a
t a
u p
r o
f i
l c
a l
o n
p e
s e
r t
a b
e l
a j
a r
, i
d e
n t
i f
i k
a s
i k
e s
e n
j a
n g
a n
, i
d e
n t
i f
i k
a s
i k
e b
u t
u h
a n
d a
n a
n a
l i
s i
st u
g a
s y
a n
g r
i n
c i
d i
d a
s a
r k
a n
a t
a s
k e
b u
t u
h a
n .
5 2.
Design d
e s
a i
n p
e r
a n
c a
n g
a n
,y a
n g
d i
l a
k u
k a
n d
a l
a m
t a
h a
p d
e s
a i
n i
n i
a d
a l
a h
: 1
me r
u mu
s k
a n
t u
j u
a n
p e
mb e
l a
j a
r a
n ;
2 me
n e
n t
u k
a ns
t r
a t
e g
i me
d i
a p
e mb
e l
a j
a r
a n
u n
t u
k me
n c
a p
a i
t u
j u
a n
t e
r s
e b
u t
; 3
me mp
e r
t i
mb a
n g
k a
n s u
mb e
r -
s u
mb e
r p
e n
d u
k u
n g
l a
i n
, s e
p e
r t
is u
mb e
r b
e l
a j
a r
y a
n g
r e
l e
v a
n ,
l i
n g
k u
n g
a n
b e
l a
j a
r y
a n
g s
e h
a r
u s
n y
a ,
d a
n l
a i
n -
l a
i n
. 3.
Development p
e n
g e
mb a
n g
a n
a d
a l
a h
p r
o s
e s
me wu
j u
d k
a n
blue-print me
n j
a d
i k
e n
y a
t a
a n
, ma
k s
u d
n y
a j i
k a
d a
l a
m d e
s a
i n
d i
p e
r l
u k
a n
s u
a t
u s
o f
t wa
r e
b e
r u
p a
mu l
t i
me d
i a
p e
mb e
l a
j a
r a
n ,
ma k
a mu
l t
i me
d i
a t
e r
s e
b u
t h
a r
u s
d i
k e
mb a
n g
k a
n .
S a
t u
l a
n g
k a
h p
e n
t i
n g
d a
l a
m t
a h
a p
p e
n g
e mb
a n
g a
n a
d a
l a
h v
a l
i d
a s
i s
e b
e l
u m
d i
i mp
l e
me n
t a
s i
k a
n .
T a
h a
p v
a l
i d
a s
i i
n i
me ma
n g
me r
u p
a k
a n
b a
g i
a n
d a
r i
s a
l a
h s
a t
u l
a n
g k
a h
A DDI
E ,
y a
i t
up e
n g
e mb
a n
g a
n .
P e
n g
e mb
a n
g a
n me
r u
p a
k a
n l
a n
g k
a h
k e
t i
g a
d a
l a
m me
n g
i mp
l e
me n
t a
s i
k a
n mo
d e
l d
e s
a i
n s
i s
t e
m p e
mb e
l a
j a
r a
n A
DDI E
, l
a n
g k
a h
p e
n g
e mb
a n
g a
n me
l i
p u
t i
k e
g i
a t
a n
me mb
u a
t ,
me mb
e l
i ,
d a
n me
mo d
i f
i k
a s
i b
a h
a n
a j
a r
. De
n g
a n
k a
t a
l a
i n me
n c
a k
u p
k e
g i
a t
a n
me mi
l i
h ,
me n
e n
t u
k a
n me
t o
d e
, me
d i
a s
e r
t a
s t
r a
t e
g i
p e
mb e
l a
j a
r a
n y
a n
g s
e s
u a
i u
n t
u k
d i
g u
n a
k a
n d
a l
a m
me n
y a
mp a
i k
a n
ma t
e r
i a
t a
u s
u b
s t
a n
s i
p r
o g
r a
m. 4
. I mplementation
i mp
l e
me n
t a
s i
e k
s e
k u
s i
a d
a l
a h
l a
n g
k a
h n
y a
t a
u n
t u
k me
n e
r a
p k
a n s
i s
t e
m p
e mb
e l
a j
a r
a n
y a
n g
s e
d a
n g
k i
t a
b u
a t
. A
r t
i n
y a
, p
a d
a t
a h
a p
i n
i s
e mu
a y
a n
g t
e l
a h
d i
k e
mb a
n g
k a
n d
i i
n s
t a
l a
t a
u d
i s
e t
s e
d e
mi k
i a
n r
u p
a s
e s
u a
i d
e n
g a
n p
e r
a n
a t
a u
f u
n g
s i
n y
a a
g a
r b
i s
a d
i i
mp l
e me
n t
a s
i k
a n
. I
mp l
e me
n t
a s
i a
t a
u p
e n
y a
mp a
i a
n ma
t e
r i
p e
mb e
l a
j a
r a
n me
r u
p a
k a
n l
a n
g k
a h
k e
e mp
a t
d a
r i
mo d
e l
d e
s a
i n
s i
s t
e m
p e
mb e
l a
j a
r a
n A
DDI E
.