Objetivus Dezenvolvimentu Sustentável ODS Introdusaun ba ODS

Pájina | 44 sustentavelsustentável Objetivu 15 Proteje, restaura no promove utilizasaun sustetavel ba ekosistema terestre, halo jestaun sustentável ba florestas, kombate desertifikasaun, no para no rekopera degradasaun rai no para destruisaun biodiversidade Objetivu 16 Promove sosiedade pasifiku no inklusivu ba dezenvolvimentu sustentavel, oferese asesu ba justisa ba ema hotu no harii instituisaun efetivu, responsavel no inklusivu iha nivel hotu Objetivu 17 Fortalese meius atu implementa no revitaliza parseria global ba dezenvolvimentu sustentável Ko sellu Mi ist us ap o a o a ezolusau ida atu adopta OD“ e e ap o a iha Asembleia Jeral Nasoens Unidas, no estabelese Grupu Trabalhu ida atu monitoriza implementasaun ODS.

2.5 Despeza no Kompromisu hosi Parseirus Dezenvolvimentu

Iha 2016 fontes kombinadas iha Orsamentu Estadu ho valor total 1,705.6 milloens. Ida e e i klui , 62.2 milloens iha despezas Governu ne e inklui ona 107.0 milloens hosi p ojetus e e fi a sia hosi empréstimo no 143.4 milloens hosi parseirus dezenvolvimentu. Despeza total Governu inklui emprestimus ki ik oituan iha 2016 se kompara ho Orsamentu Retifikadu 2015. VI Governu Konstitusional halo esforsu bo ot atu esta iliza i el despezas atu ele a tei í el p ude te despezas, u e e p io atiza i esti e tus xa e e e aliña ho PED.

2.5.1: Despezas tuir Fundu

Despeza Governu kobre Fundu Konsolidadu Timor-Leste FKTL iha 2016 kobre Fundu Infraestrutura FI, Fundu Dezenvolvimentu Kapital Umanu FDCH no emprestimus. Iha 2016 despezas FKTL no emprestimus sae 17.3 no 52.9 kompara ho Orsamentu Rektifikadu 2015; Iha parte seluk, FDCH tun 17.2 kompara ho Orsamentu Rektifikativu 2015. Governu komprometidu atu oferese infraestrutura diak no nesesariu ba Timor-Leste u e e au e ta gastu FI iha , depois de e isau a p ojetus i f aest ut u a Pájina | 45 hotu. Governu fokus hela atu asegura katak projetus exekuta tuir kalendariu no ho kualidade diak. Atividades FDCH reduz atu bele asegura katak fundus kanaliza atu maximiza retornu. Despezas FKTL, la inklui Fundu Infraestrutura, reduz atu kanaliza fundus publikus ba despezas p oduti as, e e sei i pulsio a k esimentu ekonómiku no aumenta efisiensia iha administrasaun Governu. Husi despezas tomak OJE 2016, 71 ba hanesan investimentu rekorrente no kapital; no 29 uza ba funsionamentu makina estadu. Despezas ho finansiamentu emprestimus ba 2016 aumenta 52.9 kompara ho Orsamentu Rektifikativ u , to o . milloens iha 2016. Projetu infraestrutrura existe te alu ta a o a iha fase ko st usau i te si u, e e ko t i ui a au e tu ida e e iha paga e to e p esti us a . No os, Go e u hei katak projetu emp sti o fou a ak sei asi a iha , u e e si a ia i ple e tasau sei kontribui mos ba aumenta desembolsus. Tabela 2.5.1.1: Despeza tuir Fundu m 2014 Atual 2015 BB1 Rec 2016 Orsamentu 2017 2018 2019 2020 Orsamentu Fundus Kombinadus 1,629.4 1,824.3 1,705.6 2,052.3 2,532.1 2,115.5 1,746.8 Despezas Governu tuir Fundu 1,359.1 1,570.0 1,562.2 1,973.0 2,494.0 2,113.5 1,746.8 FKTL eks. emprestimus 991.5 1,211.6 1,421.2 1,590.6 2,085.3 1,904.1 1,656.3 FDCH 35.2 41.1 34.0 34.0 42.5 48.9 51.3 FI Fundu Espesial, eks. emprestimus 316.6 247.3 - - - - - Emprestimus 15.8 70.0 107.0 348.4 366.2 160.5 39.2 Kompromisu Parseiros Dezenvolvimentu 270.3 254.3 143.4 79.3

38.1 2.0

- Fontes: Diresaun Nasional Orsamentu no Unidade Jestaun Parseiros Dezenvolvimentu, Ministeriu Finansas, 2015

2.5.2: Despezas FKTL

FKTL hanesan Governu nia konta sentral e e inklui despezas hotu ba ministerius no ajensia autonomous ho exsepsaun ba FDCH. Iha fu du e e, despezas eko e te no kapital distribui ba kategoria apropriasaun lima hanesan hatudu iha Tabela 2.5.2.1. Despezas iha FKTL sae 17.3 iha 2016 kompara ho Orsamentu Rektifikativu 2015. Ida e e ta a desizau e e foti atu inklui Fundu Infraestrutura hanesan agensia autonomu iha FKTL. VI Governu Konstitusional revê ona no sei estabiliza nível despezas atu bele kontrola kresimentu iha setor publiku, minimiza despezas desnesesariu no nu e e i pulsio a eto u hosi investimentu. Setor publiku e e ki ik o efisie te sei ofe ese opo tu idade a k esi e tu oot iha i esti e tu