Reforma Fiskal, Reforma Jestaun Dezempeñu, no Reforma Orsamentasaun bazeia ba Dezempeñu

Pájina | 30 formasaun no dezenvolvimentu kapasidade rekursus umanus iha área JFP iha nível munisipiu.

2.2.3 Prestasaun Servisu no Orsamentasaun bazeia ba Dezempeñu

VI Governu Konstitusional komprometidu atu asegura katak Orsamentu Estadu Anual sei oferese servisu publiku diak liu tan ho efisiênsia, efikásia no responsabilidade. Atu alkansa objetivu e e, kria tiha Unidade Planeamentu no Monitorizasaun UPM ida iha Gabinete Primeiru-Ministru GPM, ho mandatu atu servisu ho MdF hodi liga planeamentu ho orsamentu, halo priorizasaun estruturadu no alokasaun efisiente ba Governu nia rekursus. Ministériu hotu nudar part importante iha reforma e e, no UPM servisu hamutuk ho MdF atu tulun ministerius durante prosesu preparasaun orsamentu, inklui tulun sira atu defini sira nia programas prioritárias, no halo monitorizasaun trimestral ba ezekusaun programas. Iha kontekstu dezempeñu servisu no orsamentu, orsamentu 2016 aprezenta klasifikasaun ida ba despezas balun tuir programa no mos klasifikasaun normal ba kategoria apropriasaun no instituisaun. Ministériu ida-idak identifka ona ninia programas bo ot no hatama submisaun orsamentu konjuntu klasifikadu tuir programa no atividade. Nu e e Livru Orsamentu hotu inklui ona komponente Orsamentasaun bazeia ba Programa, e e separa ona despeza tuir programa no atividade iha ministériu ida-idak ba 2016.

2.3 Sumáriu Ekonómiku

2.3.1 Ekonomia Internasional 2.3.1.1 Tendensias hosi Kresimentu Internasional Impaktu hosi krize finanseiru no euro sei bele hareé iha nasaun barak, liu-liu hosi sira ia i stituisau fi a sei u e e sei f aku o í el aás iha di ida pu lika o p i adu; feno e a ida e e sei ko ti ua afeta iha eko o ia glo al iha ediu te u. I paktu variadu hosi e a sa hi ak e e, i klui edusau foli i a ai o au e tu iha volatilidade taxa kambiu, halo difisil atu projeta tendensia kresimentu global iha 2015 Jeralmente, kresimentu iha ekonomia desenvolvidu sei sae fali tambá melhoria iha kondisaun finaseiru global, rekuperasaun gradual iha zona-Euro no folin kombustivel ki ik, ai k esi e tu Eko ó iku iha eko o ia e e je te sei eduz ta á foli merkadoria internasional tun, no dezaselerasaun iha ekonomia Xina. Hanesan harée iha Tabela 2.3.1.1, bele resumu katak kresimentu global iha 2015, projetadu ba 3.3, ki ik oitua ko pa a ho . Maske heta dezasele asau , de a da a as a e s Pájina | 31 no servisus asosiadu ho taxa kresimentu aás iha nasaun ho ekonomia emergente iha Asia nudar oportunidade exportasaun ba Timor-Leste. Tabela 2.3.1.1.1: Taxa Kresimentu Ekonomiku Real Mundial no Rejional Nasaun Atual Previzaun 2013 2014 2015 2016 Mundu 3.4 3.4 3.3 3.8 Ekonomias Avansadas 1.4 1.8 2.1 2.4 Ekonomias Emerjente no iha Dezenvolvimentu 5.0 4.6 4.2 4.7 Azia Emerjente no iha Dezenvolvimentu 7.0 6.8 6.6 6.4 Xina 7.7 7.4 6.8 6.3 Timor-Leste 2.8 6.0 4.1 5.1 Fontes: Atualizasaun WEO 2015 IMF, Ministeriu Finansas, 2015 Projesaun kresimentu

2.3.1.2 Tendensias Folin Internasional

Hein katak inflasaun global, tambá afeta hosi folin tun ba minarai no merkadoria seluk redus hosi 3.5 iha 2014 ba 3.2 iha 2015. Previzaun a i flasau ki ik iha ekonomia avansadu ho 0.4, reflete dekliniu iha folin merkadorias internasional no prokura kontinua fraku iha Japaun no zona-Euro. Hosi parte seluk, preve katak inflasaun sei aumenta ituan iha ekonomias emerjente no iha dezenvolvimentu hosi 5.1 to 5.4 iha 2015, folin minarai atual no volatilidade taxa kambiu aumenta i se teza a ak ko a a esti ati a e e. Tabela 2.3.1.2.1: Taxa Inflasaun Mundial no Rejional Atual Previzaun 2013 2014 2015 2016 Mundu 3.9 3.5 3.2 3.3 Ekonomias Avansadas 1.4 1.4 0.4 1.4 Ekonomias Emerjentes no iha Dezenvolvimentu 5.9 5.1 5.4 4.8 Azia Emerjente no iha Dezenvolvimentu 4.8 3.5 3.0 3.1 Timor-Leste 9.8 0.7 1.4 1.8 Fontes: WEO BazeDados Abril 2015 IMF Folin Internasional Minarai Folin minarai monu barak iha segunda metade 2014; iha Janeiru 2015, folin minarai baril ida monu 60.8 2 hosi nia pontu aás iha Junhu 2014 haree Grafiku 2.3.1.2.2. Ida e e uda oha a pe iudu ti a hat ho esta ilidade foli ba baril ida. Hafoin rekopera oituan iha metade dauluk 2015, folin minarai komesa monu fila fali. 2 Brent Spot Price, Ajensia Informasaun Enerjia