Pájina | 76
Tabela 2.6.3.3.2: Estimativa Poupansa Fundu Minarai 2014-2020 m
Atual 2014 Previsaun
2015 2016 Orc.
2017 2018
2019 2020
Balansu Inisiu Fundu Minarai
14,952.1 16,538.6
16,605.2 16,914.9
16,740.0 16,060.1
15,297.5
Reseitas Petroliferas
1,817.0 861.9
718.7 349.2
335.4 106.8
51.6 Retornu
Investimentu Fundo Minarai, likidu
501.6 532.2
874.8 919.6
922.0 883.0
844.6 Total
Levantamentu 732.0
1,327.5 1,283.8
1,443.7 1,937.3
1,752.4 1,497.3
Balansu Ikus Fundu Minarai
16,538.6 16,605.2
16,914.9 16,740.0
16,060.1 15,297.5
14,696.3
La inkluo kustu jestaun no revaluasaun merkadoria Fonte: Unidade Administrasaun Fundu Petroléu, Ministériu Finansas, 2015
2.7 Finansiamentu
2.7.1. Definisaun ba Finansiamentu
O sa e tu despeza total a aás liu duke eseita do estiku e e sei koleta
durante periudu refere. Ida e e esulta iha defisit au -minarai reseita domestiku
menus depeza e e sei finansia hosi Fundu Minarai FM, emprestimus no uza
balansu osan. Valor total finansiamentu hanesan defisit Naun-Minarai hodi kobre lakuna entre reseitas domestika no total despesas. Tabela 2.7.1.1 iha kraik hatudu
valor hasai hosi item finansiamentu ida-idak.
Tabela 2.7.1.1: Finansiamentu m 2016
2017 2018
2019 2020
Finansiamentu Total 1,390.8
1,799.1 2,303.2
1,894.7 1,533.1
Rendimentu Sustentavel Estimadu RSE
544.8 534.5
519.8 490.1
464.9 Eksesu Levanteamentu
739.0 916.2
1,417.2 1,244.2
1,029.0 Saldu Kaixa
0.0 0.0
0.0 0.0
0.0 Empréstimus
107.0 348.4
366.2 160.5
39.2
Fonte: Diresaun Nasional Politika Ekonómika, Ministeriu Finansas, 2015
Impaktu ekonómiku hosi items finansiamentu diferente hosi reseitas domestika. ‘eseita do estika, e e koleta hosi taxas no enkargus hosi individu no kompanhia
iha Timor-Leste , representa transferensia rendimentu hosi setor ida iha ekonomia
a seluk. Nu e e, la iha i paktu oot iha p oku a ag egadu iha eko o ia, ta á aumentu iha prokura hosi despeza Governu hanesan ho redusaun iha prokura hosi
despeza privadu kompanhia no individual sira e e selu impostos.
Pájina | 77
Hosi parte seluk, hasai-osan hosi FM RSE no exsesu levantamentu no imprestimus sei au e ta p oku a ag egadu iha ti a e e despeza e e ako tese. Au e tu iha
p oku a ag egadu e e la ha esa ho au e tu iha a ilidade hosi ekonomia atu produz bens, nunee bele kausa inflasaun. Kona-ba emprestimus, iha futuru bele
reduz prokura agregadu wainhira Governu komesa selu.
2.7.2: RSE no Exsesu Levantamentu
‘“E uda alo e e ele hasai hosi FM tinan-tinan no la halo fundu hotu. RSE 3 hosi rikusoin minarai no RSE ba 2016 maka 544.8 milloens. Detalhu kona-ba RSE no
Exsesu Levantamentu bele haree iha seksaun 2.6.3
Governu iha planu atu hasai-osan 739.0 milloens nudar Exsesu Levantamentu. Ida e e sei tui Governu nia polítika frontloading, no justifikasaun detalhu bele hetan
iha Aneksu 4.1 . Exsesu Le a ta e tu ida e e uza atu fi a sia i f aest utu as
i po ta te, e e esesa iu a k esi e tu iha te pu a uk.
2.7.3: Emprestimus
Atu bele finansia projestus infraestrutura boot, Governu iha opsaun atu halo emprestimus ka hasai-osan hosi FM. Hasai-osan hosi FM sei reduz balansu Fundu no
lakon lukrus potensiais hosi jurus no returnu investimentu. Iha tinan hirak liu ba, Governu adopta politika prudente hodi uza emprestimus konsesional ho periudus de
grasa naruk. politika halo empréstimu iha vantagens barak ba Timor-Leste tamba permiti flexibilidade orsamental boot no reduz presaun ba envelope orsamental
tinan ida nian.
Governu sei halo emprestimus atu finansia projetus infraestrutura wainhira kustu finanseiru hosi
e p sti o ki ik liu eto u hosi FM. Governu konsiente ba desvantajem potensial hosi dividas eksesivu, nunee asegura
katak e p esti us hotu to oi lo o ho kustu e p sti o ki ik liu eto u hosi FM ha esa defi i iha Lei Di ida Pu lika, u e e asegu a katak pagamentus empréstimo
iha futuru sei iha kapasidade nasaun atu selu.
To o oi lo o , Ako du E p esti u li a ak asi a o a atu fi a sia p ojetus Est ada asi a. P ojetus hi ak e e atu hadia o efo sa est ada asio al ha esa :
x Projetu Hadia Rede Estrada RNUP hosi Dili-Liquisa no Tibar-Gleno asina entre GoTL no Banku Dezenvolvimentu Aziátiku ADB iha 2012.
x Projetu Hadia Estrada Dili-Baucau Asina entre GoTL no JICA iha 2012 x Projetu Hadia Rede Estrada RNUP Manatutu-Natarbora asina entre GoTL
no Banku Dezenvolvimentu Aziátiku ADB iha 2013.