b. Analisis Regresi SARAN

Lampiran 15. Analisis Regresi Produk Minuman Herbal Instan 15.a. Korelasi antar Perlakuan Teh hijau Pegagan Daun jeruk purut Pegagan -0,925 a 0,025 b Daun jeruk purut -0,675 a 0,212 b 0,343 a 0,571 b Diena terkonjugasi -0,891 a 0,043 b 0,905 a 0,035 b 0,445 a 0,453 b Keterangan : a = Pearson correlation Tanda + = korelasi berbanding lurus Tanda - = korelasi berbanding terbalik b = Probability value p0,05 = berpengaruh nyata

15. b. Analisis Regresi

Output Statistik Regression statistic R-square Adjusted R-square Standard error Observation 83,9 35,5 0,1215 5 Persamaan Regresi Koefisien Standard error T hitung Probabilitas Intersep -0,35 23,09 -0,02 0,990 Teh hijau 0,0045 0,3491 0,01 0,992 Pegagan 0,0273 0,3456 0,08 0,950 Daun jeruk purut 0,0098 0,2740 0,04 0,977 Diena terkonjugasi = - 0,35 + 0,0045 teh hijau + 0,0273 pegagan + 0,098 daun jeruk purut ANOVA Sumber keragaman DB Jumlah kuadrat Kuadrat tengah F hitung Probabilitas Regresi 3 0,07684 0,02561 1,73 0,497 Galat 1 0,01477 0,01477 Total 4 0,09161 Lampiran 16. Form Pengisian Uji Organoleptik Form Uji Organoleptik Produk Minuman Instan dari Campuran Teh Hijau, Pegagan dan Daun Jeruk Purut Nama Panelis : Tanggal Pengujian : Jenis Sampel : Minuman Instan Instruksi : 1. Nyatakan penilaian anda dengan memberikan skala angka 1-5 sesuai dengan keterangan di bawah. 2. Untuk penilaian rasa, cicipilah sampel satu-persatu kemudian berikan penilaian. Untuk mencicipi sampel berikutnya minumlah air untuk menetralkannya. Kode sampel Karakteristik penilaian Rasa Warna Aroma 030 103 214 358 486 522 670 792 857 941 Keterangan nilai skala : 1 = sangat tidak suka 2 = tidak suka 3 = biasa aja 4 = suka 5 = sangat suka Lampiran 17. Hasil Uji Organoleptik terhadap Rasa Minuman Herbal Instan 17.a. Rekapitulasi Data Organoleptik terhadap Rasa Minuman Herbal Instan Panelis Sampel 214 670 857 030 358 941 522 103 792 486 A1B1 A1B2 A2B1 A2B2 A3B1 A3B2 A4B1 A4B2 A5B1 A5B2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 1 1 1 3 1 2 2 1 3 4 1 2 2 3 4 4 4 1 1 1 1 2 1 2 2 1 2 1 1 2 3 4 3 1 1 3 2 2 3 3 4 1 4 1 4 2 2 3 2 2 4 3 2 5 1 4 2 3 4 3 2 1 1 1 2 1 1 2 2 4 2 3 2 3 1 4 3 1 1 1 1 3 1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 2 1 2 3 3 4 2 3 3 2 3 1 4 1 3 1 2 2 3 3 2 3 2 3 3 3 2 3 2 2 1 2 1 4 1 2 2 3 2 2 2 4 1 2 3 1 1 1 2 1 1 1 1 1 3 1 2 4 3 4 3 1 3 4 2 4 3 3 2 2 3 2 5 1 2 3 2 3 3 2 3 4 1 4 4 2 3 3 1 1 2 4 1 2 1 3 2 2 1 3 2 3 2 1 4 1 3 1 3 1 1 2 1 2 4 3 3 3 2 3 2 2 3 2 3 2 3 4 4 1 3 2 3 2 4 1 3 2 3 2 2 5 2 4 3 3 2 3 1 1 1 1 1 1 1 3 2 3 1 4 2 2 1 2 4 1 2 1 3 2 1 4 1 2 4 4 3 4 2 4 3 3 3 2 1 3 2 3 2 2 2 1 2 1 3 2 1 1 2 2 1 3 1 3 2 2 4 2 Rata-rata 1,90 2,70 1,80 2,50 1,87 2,80 2,10 2,67 2,10 2,17 17.b. Persentase Respon Panelis terhadap Rasa Minuman Herbal Instan A1B1 Skala Frekuensi Respon 1 14 46,67 2 9 30 3 3 10 4 4 13,33 5 0 0 Total 30 100 A2B1 Skala Frekuensi Respon 1 14 46,67 2 10 33,33 3 4 13,33 4 2 6,67 5 0 0 Total 30 100 A3B1 Skala Frekuensi Respon 1 13 43,33 2 11 36,67 3 3 10 4 3 10 5 0 0 Total 30 100 A4B1 Skala Frekuensi Respon 1 11 36,67 2 8 26,67 3 8 26,67 4 3 10 5 0 0 Total 30 100 A5B1 Skala Frekuensi Respon 1 13 43,33 2 7 23,33 3 4 13,33 4 6 20 5 0 0 Total 30 100 Keterangan : A1 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 6:1:1 A2 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 4:1:1 A3 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 2:1:1 A4 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 3:2:1 A5 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 5:2:1 A1B2 Skala Frekuensi Respon 1 5 16,67 2 8 26,67 3 9 30 4 7 23,33 5 1 3,33 Total 30 100 A2B2 Skala Frekuensi Respon 1 4 13,33 2 9 30 3 15 50 4 2 6,67 5 Total 30 100 A3B2 Skala Frekuensi Respon 1 3 10 2 8 26,67 3 12 40 4 6 20 5 1 3,33 Total 30 100 A4B2 Skala Frekuensi Respon 1 2 6,67 2 12 40 3 11 36,67 4 4 13,33 5 1 3,33 Total 30 100 A5B2 Skala Frekuensi Respon 1 7 23,33 2 13 43,33 3 8 26,67 4 2 6,67 5 0 0 Total 30 100 B1 = Ekstrak stevia B2 = Sirup glukosa Lampiran 18. Hasil Uji Organoleptik terhadap Warna Minuman Herbal Instan 18.a. Rekapitulasi Data Organoleptik terhadap Warna Minuman Herbal Instan Panelis Sampel 214 670 857 030 358 941 522 103 792 486 A1B1 A1B2 A2B1 A2B2 A3B1 A3B2 A4B1 A4B2 A5B1 A5B2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2 3 2 2 1 2 2 2 3 1 2 2 1 1 2 1 2 1 2 2 1 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 3 3 3 4 3 3 4 4 3 3 4 4 4 4 3 4 4 3 4 3 5 2 5 2 5 4 4 4 5 2 3 2 2 2 2 2 2 2 1 3 2 1 1 2 2 2 1 2 2 1 2 1 2 4 2 2 2 2 3 4 3 4 4 4 3 3 4 4 2 3 4 3 4 5 3 4 4 4 4 3 5 3 4 4 4 4 4 4 2 3 3 2 2 1 3 2 2 3 2 2 2 1 1 2 2 2 1 2 2 1 2 2 2 2 1 2 2 1 4 4 3 4 4 4 3 3 4 4 3 1 4 3 4 5 3 3 4 4 4 3 4 2 4 2 4 3 3 3 2 2 3 2 1 2 2 2 3 3 1 2 2 1 1 2 2 2 1 2 2 1 2 1 2 4 2 2 2 2 4 4 3 4 4 4 3 3 4 4 3 3 4 3 4 4 3 4 4 4 4 3 5 2 4 4 5 4 4 4 2 2 3 2 2 1 2 2 2 2 2 2 2 1 1 2 3 2 1 2 2 1 2 2 2 4 2 2 3 2 3 4 3 4 2 4 3 3 4 4 4 3 4 3 4 4 3 3 3 2 3 2 4 3 3 4 3 3 3 4 4 Rata-rata 1,87 3,60 1,97 3,67 1,97 3,37 2,00 3,67 2,03 3,33 18.b. Persentase Respon Panelis terhadap Warna Minuman Herbal Instan A1B1 Skala Frekuensi Respon 1 7 23,33 2 20 66,67 3 3 10 4 0 5 0 Total 30 100 A2B1 Skala Frekuensi Respon 1 6 20 2 20 66,67 3 3 10 4 1 3,33 5 0 Total 30 100 A3B1 Skala Frekuensi Respon 1 7 23,33 2 18 60 3 4 13,33 4 1 3,33 5 0 Total 30 100 A4B1 Skala Frekuensi Respon 1 7 23,33 2 18 60 3 3 10 4 2 6,67 5 0 Total 30 100 A5B1 Skala Frekuensi Respon 1 5 16,67 2 20 66,67 3 4 13,33 4 1 3,33 5 0 Total 30 100 Keterangan : A1 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 6:1:1 A2 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 4:1:1 A3 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 2:1:1 A4 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 3:2:1 A5 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 5:2:1 A1B2 Skala Frekuensi Respon 1 0 2 3 10 3 10 33,33 4 13 43,33 5 4 13,33 Total 30 100 A2B2 Skala Frekuensi Respon 1 0 2 2 6,67 3 8 26,67 4 18 60 5 2 6,67 Total 30 100 A3B2 Skala Frekuensi Respon 1 1 3,33 2 3 10 3 11 36,67 4 14 46,67 5 1 3,33 Total 30 100 A4B2 Skala Frekuensi Respon 1 0 2 2 6,67 3 8 26,67 4 18 60 5 2 6,67 Total 30 100 A5B2 Skala Frekuensi Respon 1 0 2 3 10 3 14 46,67 4 13 43,33 5 0 Total 30 100 B1 = Ekstrak stevia B2 = Sirup glukosa Lampiran 19. Hasil Uji Organoleptik terhadap Aroma Minuman Herbal Instan 19.a. Rekapitulasi Data Organoleptik terhadap Aroma Minuman Herbal Instan Panelis Sampel 214 670 857 030 358 941 522 103 792 486 A1B1 A1B2 A2B1 A2B2 A3B1 A3B2 A4B1 A4B2 A5B1 A5B2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2 1 2 2 1 4 2 1 2 2 3 3 2 3 3 4 2 3 3 3 4 3 2 2 2 4 3 4 2 2 3 4 3 2 4 4 3 2 3 2 4 3 3 3 4 2 3 3 3 4 3 3 2 5 2 4 3 4 3 4 2 2 2 2 3 2 1 2 2 2 2 4 2 3 2 4 2 3 3 2 3 2 1 3 1 3 3 3 2 3 2 5 4 2 2 3 3 4 4 3 3 4 2 2 4 1 2 2 2 2 3 2 2 5 2 4 3 4 4 4 3 2 2 2 1 4 1 2 2 2 3 4 2 3 2 4 2 1 3 2 2 3 2 3 2 4 3 3 2 2 2 5 3 2 4 3 2 3 3 2 3 3 2 3 3 2 3 3 3 2 2 3 2 4 1 4 2 3 3 2 1 1 1 2 1 3 3 1 2 2 3 3 2 4 2 1 3 2 3 2 3 2 2 4 2 2 3 3 3 4 3 5 4 3 3 3 3 3 4 2 3 3 2 2 4 2 3 2 3 2 3 4 2 3 2 4 3 3 4 3 1 1 1 2 2 1 3 3 2 1 3 4 2 3 2 1 1 3 3 3 3 4 2 4 1 4 3 3 3 5 3 4 2 2 3 4 2 2 3 1 3 3 2 3 3 1 2 1 4 3 2 3 2 4 2 2 2 3 4 3 Rata-rata 2,53 3,17 2,37 2,97 2,43 2,73 2,33 3,00 2,47 2,60 19.b. Persentase Respon Panelis terhadap Aroma Minuman Herbal Instan A1B1 Skala Frekuensi Respon 1 3 10 2 13 43,33 3 9 30 4 5 16,67 5 0 Total 30 100 A2B1 Skala Frekuensi Respon 1 3 10 2 15 50 3 10 33,33 4 2 6,67 5 0 Total 30 100 A3B1 Skala Frekuensi Respon 1 3 10 2 15 50 3 8 26,67 4 4 13,33 5 0 Total 30 100 A4B1 Skala Frekuensi Respon 1 6 20 2 11 36,67 3 10 33,33 4 3 10 5 0 Total 30 100 A5B1 Skala Frekuensi Respon 1 8 26,67 2 6 20 3 11 36,67 4 4 13,33 5 1 3,33 Total 30 100 Keterangan : A1 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 6:1:1 A2 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 4:1:1 A3 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 2:1:1 A4 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 3:2:1 A5 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 5:2:1 A1B2 Skala Frekuensi Respon 1 0 2 6 20 3 14 46,67 4 9 30 5 1 3,33 Total 30 100 A2B2 Skala Frekuensi Respon 1 1 3,33 2 12 40 3 6 20 4 9 30 5 2 6,67 Total 30 100 A3B2 Skala Frekuensi Respon 1 1 3,33 2 11 36,67 3 14 46,67 4 3 10 5 1 3,33 Total 30 100 A4B2 Skala Frekuensi Respon 1 0 2 8 26,67 3 15 50 4 6 20 5 1 3,33 Total 30 100 A5B2 Skala Frekuensi Respon 1 3 10 2 11 36,67 3 11 36,67 4 5 16,67 5 0 Total 30 100 B1 = Ekstrak stevia B2 = Sirup glukosa JURNAL FORMULASI MINUMAN HERBAL INSTAN ANTIOKSIDAN DARI CAMPURAN TEH HIJAU, PEGAGAN, DAN DAUN JERUK PURUT Oleh MUHAMMAD ADIL RONI F03400120 2008 FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR INSTITUT PERTANIAN BOGOR FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN FORMULASI MINUMAN HERBAL INSTAN ANTIOKSIDAN DARI CAMPURAN TEH HIJAU, PEGAGAN, DAN DAUN JERUK PURUT Oleh MUHAMMAD ADIL RONI F03400120 Disetujui, Bogor, Februari 2008 Drs. Chilwan Pandji, Apt. MSc. Dr. Ir. Erliza Hambali, Msi Pembimbing I Pembimbing II 2 Formulasi Minuman Herbal Instan Antioksidan dari Campuran Teh Hijau, Pegagan, dan Daun Jeruk Purut Chilwan Pandji 1 , Erliza Hambali 2 Muhammad Adil Roni 3 Departemen Teknologi Industri Pertanian, Fakultas Teknologi Pertanian Institut Pertanian Bogor ABSTRACT This research purposes are to know the influence of sweeteners addition from stevia extract and glucose syrup to characteristic of instant beverage powders from combination of green tea, Centella asiatica, and Citrus hystrix leaves which according to a number of researches have able to inhibit the oxidation process that caused by free radical activity. Powder of instant Beverage was made with extracting to all three of the substances with leaching extraction method and then was dried with spray dryer. Result of analyses indicated that sweeteners addition did not give significantly influence to value of bulk density product, while analyses such as yield, water content, ash content, solubility, vitamin C, and total of phenol gave significantly influence. Test of antioxidant activity with diene conjugated method indicate that ten samples of product that are mixed into soybean oil which contain linoleic acid and then are incubated at temperature 37 o C have able to inhibit the oxidation process compared to control that is soybean oil without addition of product samples Key Word : instant beverage, antioxidant, green tea, centella, citrus

I. PENDAHULUAN A. LATAR BELAKANG