Lampiran 15. Analisis Regresi Produk Minuman Herbal Instan 15.a. Korelasi antar Perlakuan
Teh hijau Pegagan
Daun jeruk purut Pegagan
-0,925
a
0,025
b
Daun jeruk purut -0,675
a
0,212
b
0,343
a
0,571
b
Diena terkonjugasi -0,891
a
0,043
b
0,905
a
0,035
b
0,445
a
0,453
b
Keterangan : a = Pearson correlation Tanda + = korelasi berbanding lurus
Tanda - = korelasi berbanding terbalik b
= Probability value
p0,05 =
berpengaruh nyata
15. b. Analisis Regresi
Output Statistik
Regression statistic R-square
Adjusted R-square Standard error
Observation 83,9
35,5 0,1215
5
Persamaan Regresi
Koefisien Standard error
T hitung Probabilitas
Intersep -0,35 23,09 -0,02
0,990 Teh hijau
0,0045 0,3491
0,01 0,992
Pegagan 0,0273
0,3456 0,08
0,950 Daun jeruk purut
0,0098 0,2740
0,04 0,977
Diena terkonjugasi = - 0,35 + 0,0045 teh hijau + 0,0273 pegagan + 0,098 daun jeruk purut
ANOVA
Sumber keragaman
DB Jumlah
kuadrat Kuadrat
tengah F hitung
Probabilitas Regresi 3
0,07684 0,02561 1,73
0,497 Galat 1
0,01477 0,01477
Total 4 0,09161
Lampiran 16. Form Pengisian Uji Organoleptik Form Uji Organoleptik Produk Minuman Instan dari Campuran
Teh Hijau, Pegagan dan Daun Jeruk Purut
Nama Panelis :
Tanggal Pengujian :
Jenis Sampel : Minuman Instan
Instruksi : 1.
Nyatakan penilaian anda dengan memberikan skala angka 1-5 sesuai dengan keterangan di bawah.
2. Untuk penilaian rasa, cicipilah sampel satu-persatu kemudian berikan
penilaian. Untuk mencicipi sampel berikutnya minumlah air untuk menetralkannya.
Kode sampel Karakteristik penilaian
Rasa Warna Aroma 030
103 214
358 486
522 670
792 857
941 Keterangan nilai skala :
1 = sangat tidak suka 2 = tidak suka
3 = biasa aja 4 = suka
5 = sangat suka
Lampiran 17. Hasil Uji Organoleptik terhadap Rasa Minuman Herbal Instan 17.a. Rekapitulasi Data Organoleptik terhadap Rasa Minuman Herbal
Instan
Panelis Sampel
214 670 857 030 358 941 522 103 792 486 A1B1 A1B2 A2B1 A2B2 A3B1 A3B2 A4B1 A4B2 A5B1 A5B2
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11 12
13 14
15 16
17 18
19 20
21 22
23 24
25 26
27 28
29 30
1 1
1 3
1 2
2 1
3 4
1 2
2 3
4 4
4 1
1 1
1 2
1 2
2 1
2 1
1 2
3 4
3 1
1 3
2 2
3 3
4 1
4 1
4 2
2 3
2 2
4 3
2 5
1 4
2 3
4 3
2 1
1 1
2 1
1 2
2 4
2 3
2 3
1 4
3 1
1 1
1 3
1 1
1 1
2 2
2 2
3 3
2 1
2 3
3 4
2 3
3 2
3 1
4 1
3 1
2 2
3 3
2 3
2 3
3 3
2 3
2 2
1 2
1 4
1 2
2 3
2 2
2 4
1 2
3 1
1 1
2 1
1 1
1 1
3 1
2 4
3 4
3 1
3 4
2 4
3 3
2 2
3 2
5 1
2 3
2 3
3 2
3 4
1 4
4 2
3 3
1 1
2 4
1 2
1 3
2 2
1 3
2 3
2 1
4 1
3 1
3 1
1 2
1 2
4 3
3 3
2 3
2 2
3 2
3 2
3 4
4 1
3 2
3 2
4 1
3 2
3 2
2 5
2 4
3 3
2 3
1 1
1 1
1 1
1 3
2 3
1 4
2 2
1 2
4 1
2 1
3 2
1 4
1 2
4 4
3 4
2 4
3 3
3 2
1 3
2 3
2 2
2 1
2 1
3 2
1 1
2 2
1 3
1 3
2 2
4 2
Rata-rata 1,90 2,70 1,80 2,50 1,87 2,80 2,10 2,67 2,10 2,17
17.b. Persentase Respon Panelis terhadap Rasa Minuman Herbal Instan
A1B1 Skala Frekuensi
Respon 1 14 46,67
2 9 30
3 3 10
4 4 13,33
5 0 0
Total 30 100
A2B1 Skala Frekuensi
Respon 1 14 46,67
2 10 33,33
3 4 13,33
4 2 6,67
5 0 0
Total 30 100
A3B1 Skala Frekuensi
Respon 1 13 43,33
2 11 36,67
3 3 10
4 3 10
5 0 0
Total 30 100
A4B1 Skala Frekuensi
Respon 1 11 36,67
2 8 26,67
3 8 26,67
4 3 10
5 0 0
Total 30 100
A5B1 Skala Frekuensi
Respon 1 13 43,33
2 7 23,33
3 4 13,33
4 6 20
5 0 0
Total 30 100
Keterangan : A1 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 6:1:1
A2 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 4:1:1 A3 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 2:1:1
A4 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 3:2:1 A5 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 5:2:1
A1B2 Skala Frekuensi
Respon 1 5 16,67
2 8 26,67
3 9 30
4 7 23,33
5 1
3,33 Total 30
100 A2B2
Skala Frekuensi Respon
1 4 13,33 2
9 30 3
15 50 4
2 6,67 5
Total 30 100
A3B2 Skala Frekuensi
Respon 1 3
10 2
8 26,67 3
12 40 4
6 20 5
1 3,33 Total 30
100 A4B2
Skala Frekuensi Respon
1 2 6,67 2
12 40 3
11 36,67 4
4 13,33 5
1 3,33 Total 30
100 A5B2
Skala Frekuensi Respon
1 7 23,33 2
13 43,33 3
8 26,67 4
2 6,67 5
0 0 Total 30
100
B1 = Ekstrak stevia B2 = Sirup glukosa
Lampiran 18. Hasil Uji Organoleptik terhadap Warna Minuman Herbal Instan
18.a. Rekapitulasi Data Organoleptik terhadap Warna Minuman Herbal Instan
Panelis Sampel
214 670 857 030 358 941 522 103 792 486 A1B1 A1B2 A2B1 A2B2 A3B1 A3B2 A4B1 A4B2 A5B1 A5B2
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11 12
13 14
15 16
17 18
19 20
21 22
23 24
25 26
27 28
29 30
2 3
2 2
1 2
2 2
3 1
2 2
1 1
2 1
2 1
2 2
1 2
2 2
2 2
2 3
2 2
2 3
3 3
4 3
3 4
4 3
3 4
4 4
4 3
4 4
3 4
3 5
2 5
2 5
4 4
4 5
2 3
2 2
2 2
2 2
2 1
3 2
1 1
2 2
2 1
2 2
1 2
1 2
4 2
2 2
2 3
4 3
4 4
4 3
3 4
4 2
3 4
3 4
5 3
4 4
4 4
3 5
3 4
4 4
4 4
4 2
3 3
2 2
1 3
2 2
3 2
2 2
1 1
2 2
2 1
2 2
1 2
2 2
2 1
2 2
1 4
4 3
4 4
4 3
3 4
4 3
1 4
3 4
5 3
3 4
4 4
3 4
2 4
2 4
3 3
3 2
2 3
2 1
2 2
2 3
3 1
2 2
1 1
2 2
2 1
2 2
1 2
1 2
4 2
2 2
2 4
4 3
4 4
4 3
3 4
4 3
3 4
3 4
4 3
4 4
4 4
3 5
2 4
4 5
4 4
4 2
2 3
2 2
1 2
2 2
2 2
2 2
1 1
2 3
2 1
2 2
1 2
2 2
4 2
2 3
2 3
4 3
4 2
4 3
3 4
4 4
3 4
3 4
4 3
3 3
2 3
2 4
3 3
4 3
3 3
4 4
Rata-rata 1,87 3,60 1,97 3,67 1,97 3,37 2,00 3,67 2,03 3,33
18.b. Persentase Respon Panelis terhadap Warna Minuman Herbal Instan
A1B1 Skala Frekuensi
Respon 1 7 23,33
2 20 66,67 3 3
10 4 0
5 0 Total 30
100 A2B1
Skala Frekuensi Respon
1 6 20
2 20 66,67 3 3
10 4 1 3,33
5 0 Total 30
100 A3B1
Skala Frekuensi Respon
1 7 23,33 2 18
60 3 4 13,33
4 1 3,33 5 0
Total 30 100
A4B1 Skala Frekuensi
Respon 1 7 23,33
2 18 60
3 3 10
4 2 6,67 5 0
Total 30 100
A5B1 Skala Frekuensi
Respon 1 5 16,67
2 20 66,67 3 4 13,33
4 1 3,33 5 0
Total 30 100
Keterangan : A1 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 6:1:1
A2 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 4:1:1 A3 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 2:1:1
A4 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 3:2:1 A5 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 5:2:1
A1B2 Skala Frekuensi
Respon 1 0
2 3 10
3 10 33,33 4 13 43,33
5 4 13,33 Total 30
100 A2B2
Skala Frekuensi Respon
1 0 2 2 6,67
3 8 26,67 4 18
60 5 2 6,67
Total 30 100
A3B2 Skala Frekuensi
Respon 1 1 3,33
2 3 10
3 11 36,67 4 14 46,67
5 1 3,33 Total 30
100 A4B2
Skala Frekuensi Respon
1 0 2 2 6,67
3 8 26,67 4 18
60 5 2 6,67
Total 30 100
A5B2 Skala Frekuensi
Respon 1 0
2 3 10
3 14 46,67 4 13 43,33
5 0 Total 30
100
B1 = Ekstrak stevia B2 = Sirup glukosa
Lampiran 19. Hasil Uji Organoleptik terhadap Aroma Minuman Herbal Instan
19.a. Rekapitulasi Data Organoleptik terhadap Aroma Minuman Herbal Instan
Panelis Sampel
214 670 857 030 358 941 522 103 792 486 A1B1 A1B2 A2B1 A2B2 A3B1 A3B2 A4B1 A4B2 A5B1 A5B2
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11 12
13 14
15 16
17 18
19 20
21 22
23 24
25 26
27 28
29 30
2 1
2 2
1 4
2 1
2 2
3 3
2 3
3 4
2 3
3 3
4 3
2 2
2 4
3 4
2 2
3 4
3 2
4 4
3 2
3 2
4 3
3 3
4 2
3 3
3 4
3 3
2 5
2 4
3 4
3 4
2 2
2 2
3 2
1 2
2 2
2 4
2 3
2 4
2 3
3 2
3 2
1 3
1 3
3 3
2 3
2 5
4 2
2 3
3 4
4 3
3 4
2 2
4 1
2 2
2 2
3 2
2 5
2 4
3 4
4 4
3 2
2 2
1 4
1 2
2 2
3 4
2 3
2 4
2 1
3 2
2 3
2 3
2 4
3 3
2 2
2 5
3 2
4 3
2 3
3 2
3 3
2 3
3 2
3 3
3 2
2 3
2 4
1 4
2 3
3 2
1 1
1 2
1 3
3 1
2 2
3 3
2 4
2 1
3 2
3 2
3 2
2 4
2 2
3 3
3 4
3 5
4 3
3 3
3 3
4 2
3 3
2 2
4 2
3 2
3 2
3 4
2 3
2 4
3 3
4 3
1 1
1 2
2 1
3 3
2 1
3 4
2 3
2 1
1 3
3 3
3 4
2 4
1 4
3 3
3 5
3 4
2 2
3 4
2 2
3 1
3 3
2 3
3 1
2 1
4 3
2 3
2 4
2 2
2 3
4 3
Rata-rata 2,53 3,17 2,37 2,97 2,43 2,73 2,33 3,00 2,47 2,60
19.b. Persentase Respon Panelis terhadap Aroma Minuman Herbal Instan
A1B1 Skala Frekuensi
Respon 1 3
10 2 13 43,33
3 9 30
4 5 16,67 5 0
Total 30 100
A2B1 Skala Frekuensi
Respon 1 3
10 2 15
50 3 10 33,33
4 2 6,67 5 0
Total 30 100
A3B1 Skala Frekuensi
Respon 1 3
10 2 15
50 3 8 26,67
4 4 13,33 5 0
Total 30 100
A4B1 Skala Frekuensi
Respon 1 6
20 2 11 36,67
3 10 33,33 4 3
10 5 0
Total 30 100
A5B1 Skala Frekuensi
Respon 1 8 26,67
2 6 20
3 11 36,67 4 4 13,33
5 1 3,33 Total 30
100
Keterangan : A1 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 6:1:1
A2 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 4:1:1 A3 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 2:1:1
A4 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 3:2:1 A5 = Teh hijau:Pegagan:Daun jeruk purut = 5:2:1
A1B2 Skala Frekuensi
Respon 1 0
2 6 20
3 14 46,67 4 9
30 5 1 3,33
Total 30 100
A2B2 Skala Frekuensi
Respon 1 1 3,33
2 12 40
3 6 20
4 9 30
5 2 6,67 Total 30
100 A3B2
Skala Frekuensi Respon
1 1 3,33 2 11 36,67
3 14 46,67 4 3
10 5 1 3,33
Total 30 100
A4B2 Skala Frekuensi
Respon 1 0
2 8 26,67 3 15
50 4 6
20 5 1 3,33
Total 30 100
A5B2 Skala Frekuensi
Respon 1 3
10 2 11 36,67
3 11 36,67 4 5 16,67
5 0
Total 30 100
B1 = Ekstrak stevia B2 = Sirup glukosa
JURNAL
FORMULASI MINUMAN HERBAL INSTAN ANTIOKSIDAN DARI CAMPURAN TEH HIJAU, PEGAGAN, DAN DAUN JERUK PURUT
Oleh MUHAMMAD ADIL RONI
F03400120
2008 FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR
INSTITUT PERTANIAN BOGOR FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
FORMULASI MINUMAN HERBAL INSTAN ANTIOKSIDAN DARI CAMPURAN TEH HIJAU, PEGAGAN, DAN DAUN JERUK PURUT
Oleh MUHAMMAD ADIL RONI
F03400120
Disetujui, Bogor, Februari 2008
Drs. Chilwan Pandji, Apt. MSc. Dr. Ir. Erliza Hambali, Msi
Pembimbing I
Pembimbing II
2
Formulasi Minuman Herbal Instan Antioksidan dari Campuran Teh Hijau, Pegagan, dan Daun Jeruk Purut
Chilwan Pandji
1
, Erliza Hambali
2
Muhammad Adil Roni
3
Departemen Teknologi Industri Pertanian, Fakultas Teknologi Pertanian Institut Pertanian Bogor
ABSTRACT
This research purposes are to know the influence of sweeteners addition from stevia extract and glucose syrup to characteristic of instant beverage powders from combination of green tea,
Centella asiatica, and Citrus hystrix leaves which according to a number of researches have able to inhibit the oxidation process that caused by free radical activity.
Powder of instant Beverage was made with extracting to all three of the substances with leaching extraction method and then was dried with spray dryer. Result of analyses indicated that
sweeteners addition did not give significantly influence to value of bulk density product, while analyses such as yield, water content, ash content, solubility, vitamin C, and total of phenol gave
significantly influence. Test of antioxidant activity with diene conjugated method indicate that ten samples of product that
are mixed into soybean oil which contain linoleic acid and then are incubated at temperature 37
o
C have able to inhibit the oxidation process compared to control that is soybean oil without addition
of product samples Key Word : instant beverage, antioxidant, green tea, centella, citrus
I. PENDAHULUAN A. LATAR BELAKANG