A. Gerak, Jarak, dan Perpindahan
B. Kelajuan dan Kecepatan
C. Percepatan D. Gerak Lurus
Beraturan E. Gerak Lurus
Berubah Beraturan
Gerak Lurus
3?6962033?57;355B9:AA?=?A793?3A 73B796D9AB9303?59A2932A593?3A7A3?30BA
23582D:F 3?3A7;3?B9:AA?=?A7F5:7A53?9F?3:A74
:B?B5?2A03?53?92?7ABA7B93A7B:7F235 A3AD9AB27A?F;776?B;3;3?67AB593?B06
93:8B53?993?3A7F52793;B279F3A7D9AB :6 AB 3?75 35?35? ;8B 27 0725 A?=?A7
2:6;317A9A39=:=5793?3A7F5F;203?9313A A7557 5? 2A ;353439A749 D9AB 6B96 2 057;
6B0B5 A? 9313A D9AB 3?B06 9313A 2 8?9 A3;B6+AB9;38D0F26?B;3;3:8?70077235
9;
45
menganalisis besaran Fisika pada gerak dengan kecepatan dan percepatan konstan
Setelah mempelajari bab ini, Anda harus mampu:
menerapkan konsep dan prinsip dasar kinematika dan dinamika benda titik.
Hasil yang harus Anda capai:
Pengaturan kecepatan yang tepat pada sebuah kereta api akan mengefektifkan waktu tempuh yang diharapkan.
Bab
3
Sumber: www.google-images.com
Di unduh dari : Bukupaket.com
46
Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
A. Gerak, Jarak, dan Perpindahan
3A79203?8:2?7BABA3;A93A3;A:703??A72 ;3:9B93?7263;7978B553?9032032ABB63D
33?A7790B?B533293?3A723DAA3?05;3?B903 03?1=A=653?92:;93672B36?76?727BAB032279A
903?53?9879032A3?30BA;35:;73?B06932B2B9A3? 621BA3?A3AB7:F30B63DA325A3?05;3755:9
:22;BB3DA2A2782793057A7A791B 79 :2 278279 3057 1B 3DA 279A9 A3:6
03?53?9A3?62:29?3932B2B93DAA3?62:2 3A7D9AB3::B03?B06F7AB3;978B62?7:29
A3A78793DA2782791BA3?627:=AF5;353;B27 9F7:=A279A9A72903?53?99?3932B2B97:=AA3?62
3DAF52793;B2793A7D9ABA72903?B067A79A7A79F5 27::B73DA2730BA:7A7A3DA3?75A3?:76A2?7
F527A755:9F 27879BAB03203?B06932B2B9F2:;3:5D9AB
A3?A3ABA3?62A7A791B032A3?30BA279A932503?53?9 BAB0322730BA03?53?9:B?B879:7AF03?B5?7:B?B :;B
F5;3;3:8?753?9A;3;3?6A793F300F2730BA973;A79 3259 7:;B F5 ;3;3:8?7 53?9 235 ;3;3?6A79 AB
;3:70A95F30573F30003203?7262730BA27;79 ?92:685:7AF527A3;B6=:36BAB0322:;
3:5D9ABA3?A3AB:;7:;B7798?9285:7A ;3;7:797353?A7F5;85:7A28?9932BF
;3?B903?9:?F7AB03?F56F;3;7:79703?8 30571=A=6203?59A2?7?B;69339=:62:7A
F5;8?9F527A3;B62?7?B;69339=:693A792 03?59A2:6;2358?9F527A3;B62?739=:693?B;6
93A792B:5:369?38?9A729;3;7:797?68?93::B 03?7:7=7A74:;6:778?9A3?;B903?9:?
3?726 2:6 3?B06 932B2B9 BAB 032 3A3:6 03?53?93:;3:5D9ABA3?A3AB3?726;3?B903?
C39A=?367553:7;3;7:79703?8B5;3;7:797?6:369?3 7AB3?7262A03?6?5=7A74AB35A74
1. Perpindahan Sepanjang Sumbu-x
2
3=?53532?33203?53?9385 B;0B=7A74235=77D:27A7A79A7A79L
;3A3:6;7
27A7A79
;3532?3327AB03?63A7
Gambar 3.1
Pesawat bergerak terhadap landasan. Dapatkah pesawat
tersebut dikatakan diam?
Sumber:
www.portalbrasil.com
-+--+++-,--,
Tes Kompetensi Awal
963?032A?8?923?726 F527;9B22359313A
F527;9B223593:8B F5293A6B7A3A553?9:B?B03?AB?
253?9:B?B03?B0603?AB? 792;38AB6930B60=:23:3;0?93?A
2?793A7557F5;31?03?;2 ;350795339B2?932B0329A70
27A631?03?;;3AB8B962235 3?FAA3?30BA3;B99:F
Di unduh dari : Bukupaket.com
47
Gerak Lurus
Gambar 3.3
Perpindahan sepanjang sumbu-x negatif.
Contoh
3.1
3?6A795;0?27;75 33=?503?8:2?7A7A79;3B8BA7A79
3;B27793;0:793A3;A3;B:F7ABA7A79 3AB9:6
8?9F527A3;B6=?57AB 0 3?726
=?5A3?30BA
Perpindahan merupakan besaran vektor, dan jarak merupakan besaran
skalar.
Ingatlah
Gambar 3.2
Perpindahan sepanjang sumbu-x positif.
2 4
6 8
10 12
14 16
18 20
A m
B
arah gerak
=77D:27A7A792A7A79 L
;2=77967?27A7A792
A7A79 ;3?726 2?7A7A7993;3:3DA7A7A792:6
L ;LL
;;
A279A906D3532?332A3:603?7262?7A7A79 93A7A7993938B6;?9F527A3;B63322?7
A7A7993A7A792:6; 3?726385B;0B35A743::B;3;7:797?69397?7
33?A727AB8B992
=77D:33227A7A79A7A79
;93;B27;3:B1B?203? 63A727A7A79A7A79L
;3?726 2?7A7A7993A7A79235
;3:3DA7A7A792:6 L
L
;L
;L; A279A906D3532?332A3:603?7262?7A7A79
93A7A799397?738B6;?9F527A3;B63322?7A7A79 93A7A792:6;
?7383:A3?30BA2A277;B:96:6:305703?79BA ?9;3?B985:7A53?930B6032F5A729
;3;7:797?623::B03?A2=7A74 0 3?7266F27A3AB9=:36932B2B9D:2932B2B9
967?032 1 3?7262A03?A2AB35A74L03?5AB52
?63?7267AB
Sebutkan peristiwa-peristiwa di sekitar Anda yang melibatkan
konsep perpindahan dan jarak.
Tantangan
untuk Anda
A C
bergerak ke arah x
negatif kedudukan awal
kedudukan akhir
B
posisi awal x
1
posisi akhir x
2
–4 –3
–2 –1
1 2
3 4
A C
posisi awal x
1
posisi akhir x
2
kedudukan awal kedudukan akhir
B
bergerak ke arah x
positif
–4 –3
–2 –1
1 2
3 4
Di unduh dari : Bukupaket.com
48
Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
30B60=:A372?7932B2B9D:27A7A79;3553:7275385:7A 675593A7A79F503?8?9;93;B278AB62?793A7557;;727A7A79
203?63A733?A725;0?03?79BA 3AB9:6
8?9F527A3;B60=: 0 03?3?7260=:
Tes Kompetensi Subbab
A
--, 3:93?032A?8?923?726
;A=?57D03?8:27:7A33?A72 5;0?03?79BA
5390=:03?B9B?85
;2 :30? ;303:B;03?;70=:B::7;3:9B9
3; 235 03?:?7 ;357A?7 :5 30F9BA?7AB58?923?726
F5A3:627A3;B6F 339=?9A9;B:;B:03?229==?27AL
;
93;B27;3:=;A6755=77F;3;7:7979==?27A ;3AB98?923?7269A9
A3?30BA
B. Kelajuan dan Kecepatan
3?75A3?8279393:7?B2:;;3;6;7353?A79313A2 93:8B:;7:;B7799313A293:8B;3;7:797;903?032
A M93:8BN 2:; 06 55?7 2:6 3259 9313A2:6 313A3::B03?6B0B52353?
726:369?33?726;3?B903?C39A=?9313A 2A03?7:7=7A74AB35A7403?5AB52?63?726
3AB93?7263A77D879 92?03?8:2?793
0 =9=03?8:2?793 1 3::703?8:2?793
2 33503?8:2?793 ; ;
;
278?9F527A3;B6=?5A3?30BA2:6
; 03?F2:6
;L ; ; 27=?5A3?30BAA729;35:;73?726=77
;; ;
278?9F527A3;B60=:385 :7A2:6
;
2 2
6 8
; 273?7260=:2?7D:27A7A79;7
932B2B9967?27A7A792:6
;
Contoh
3.2
6 m
8 m A
B
C
x
Kata Kunci
• jarak
• perpindahan
Di unduh dari : Bukupaket.com
49
Gerak Lurus
57;23593:8B3:8BA72903?6B0B5235 3?726;3:7903?6B0B52358?9:6AB:AF5
275B9BAB9;35B9B?93:8B2:62932? 03?;=A=?33?A7
;3B8B9993:8B;=
A=?2BABD9AB:369?38?9;3?B903?9:?;9 93:8B;3?B903?9:?
1. Kelajuan Rata-Rata Besar Kecepatan Rata-Rata
2B;B;F30B6932?F532503?53?9;35:;7 93:8B F5 03?032 3A7 A : 77 03?5AB5 2 A759A
93;13A278:?F29;3?F;93A797993 2? 27 8: 030 6;0A 2759 93A79 2 79
932?272:;9=AF53;7A2?;7:3;7A2?;7 ;3F300993:8B932?A3?555B2592593:8B
932?A7557?32606903?63A7;7:FAA3?6:57AB :7A93?3A7
7:F2:;3?8:A3?30BA2;33;B68?9
9; 2:;D9AB8;;993:8B?A?AF2:6
3:8B?A?A 8?9A3;B6 9;
D9ABA3;B6 8; 9;8;
3:8B?A?A2:68?9A=A:F527A3;B63A73:5D9AB A3?A3AB7993:8B?A?A27:;059 235 8?9F5
27A3;B627:;0592352D9ABA3;B631?;A3;A7 3?;F2A27AB:7
3:8B?A?AA3?;B903?9:?9?3A72903?5AB5 2?63?7262?730B603226F03?5AB5 2
8?9F527A3;B6F 2:65?4798?9A3?62D9ABL2B032
F503?53?92359313A9=A 35;3:76A93;7?755?722A;33AB906D
032:307613A2?72032 L
Gambar 3.4
Alat ukur kelajuan speedometer pada sepeda motor.
Gambar 3.5
Grafik jarak s terhadap waktu t dari benda A dan benda B.
3=?5A:3A03?:?7;33;B68?9 ;-9ABF5270BAB69F ;37A 3?93:8B?A?AA:3AA3?30BA
793A6B7
; ;37A
; ;37A
;;37A
; 259252B:7A;3;0F599313A30B6032F503?53?9
BA:624A?F5A3?27?7A;77;:
032F503?53?93?AAB:7993 13AF30571=A=69313A;=07:278:A=:2A;317 9;8;
Mari Mencari Tahu
Jarak s
Benda A Benda B
Waktu t
Contoh
3.3
Di unduh dari : Bukupaket.com
50
Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
G7G63?579339=:6;3532?733223593:8BA3A ;3:; 3?A;7;03:39=03?79BAF93:8B332F
;6755A702739=:6
3AB9:6 8?9F527A3;B6G7G62?7?B;69339=:6
0 03?9313A?A?A3:;3?8: 793A6B7
; ;
?9F527A3;B63:;3:5D9AB 2
;
; ;
;
?92?7?B;69339=:6 ;
278?9F527A3;B63:;3:5D9AB 2
2:6 ;
;
; ;
2793:8B?A?A3:;3?8:2:6
;
2. Kelajuan Sesaat Besar Kecepatan Sesaat
3:8B?A?A03?03223593:8B3A3:8B?A?A 30B6032A72927:76A2?7932B2B9032A3?30BA03?2A3A7
27A78B2?73:B?B63?8:032A3?30BA2:;3:5D9ABA3?A3AB 3:8B 3A 03?5AB5 2 932B2B9 032 A 7AB
7:F2:;3?8:8?;7L?AB?93:8B30B6 0B385:7AA7293::B;2A;3::B78:?F
93:8B0B2A;3:30767 9;8;3A79;3B8BAB8B6329 03?63A70B03?53?923593:8BF5:30769317:69A
7A7?6A93:8B0BA3?30BA;235=:3:8B3A30B6 932? 2A 27:76A 2 A 7AB 3?B06 8?B;
;313?;793?B0693:8B2?730B6032 +AB9;353A6B793:8B932?2BABA275B9
7:7:7;7A2?793:8B?A?A23:5D9ABF55A9317: F7AB;3239A7=:
lim
t
s t
L
3. Kecepatan Rata-Rata
313A?A?ABAB03203?5AB5203?2?6 3?7263?A3:5D9ABF5270BAB6930B6932?
F503?53?9930?AAB93A7;B?23593:8BF5;A729 03??A7 ;3;7:797 9313A F5 ; B: 9?3 9313A 5A
03?5AB5 2 ?6 3?726 27 9313A 932? 2 1=A=6A3?30BA03?0329?3?63?726F03?032
:369?33?726;3?B903?C39A=?9313A?A ?A8B5A3?;B903?C39A=?3?;F2:6305703?79BA
Contoh
3.4
313A?A?A 3?726 3:5 D9AB
Dengan mengendarai mobil, Melisa menempuh jarak sejauh
z km dengan kecepatan x kmjam. Jika Melisa pulang
kembali dengan menempuh jarak yang sama dengan kecepatan y
kmjam, berapakah kecepatan pulang dan pergi Melisa?
?767:3?67AB5273?=:36:8B?A?AA:3A2:6
;:77A72903??A7 06DA:3AA3?30BA3:;03?:?73::B;3;7:79793:8B303?
;
Tantangan
untuk Anda
Di unduh dari : Bukupaket.com
51
Gerak Lurus
.
Contoh
3.5
4. Kecepatan Sesaat
30B6032F503?53?92359313AA3AB:7A278B;7 9?32B;B;F9313A53?90323::B03?B06313A
3A2:69313A53?930B603227BABA7A792:7AF 2AA3?A3AB+AB9;353A6B79313A3A30B6032F5
03?53?93?6A795?479932B2B9A3?62D9AB
79 3?726932B2B930B60322:;3:5D9ABF55A
9317:F7AB
t
9313A3A?A793:2:6305703?79BA :7;
3B9B03?:?7385:7A33?A7 25;0?03?79BA
3A3:603?:?7932B2B93B9B 2:6
; 2 3A3:6 932B2B9F ;3827
L ;
3A3?5 0 3?726;
3:5D9AB . 9313A?A?A;
L
Gambar 3.6
Grafik kecepatan sesaat Waktu t
Kedudukan y
y
Tes Kompetensi Subbab
B
--, 7?35?03?:?7;33;B68?9
BA?385
;2:;D9AB
3AB993:8B?A ?A29313A?A?A7?35?
.?7:03?53?9385B;0B3A3:603?53?9 3:;
932B2B9?A793: ;
3A3:603?53?93:; 932B2B9
?A793: ; 7AB5 3?726 2
9313A?A?A23:5D9ABA3?30BA 2,
3?72629313A?A?A03?7:735A74L
79B79235A3;2;9A2A3?30BA
Mari Mencari Tahu
L
Kata Kunci
• speed
• velocity
• kelajuan rata-rata
7AB5:63?726 29313A?A?A:?73B9B
L L;L;L
;
273?726F527173B9B2:6L
;
6 m 6 m
10 s 2 s
L
; 279313A?A?A:?73B9B2:6L
;
Seekor semut berjalan di lintasan lurus yang dianggap sebagai
sumbu-x. Persamaan perpindahan semut
pada sumbu-x adalah x = 4t
2
+ 10t – 2, dengan x dalam mm dan t dalam sekon.
Hitung kecepatan rata-rata semut tersebut pada selang waktu antara
t = 1s dan t = 2 s.
Tantangan
untuk Anda
339=?93:71703?8:3855?7:B?B235 3?;
LL235?A?AE2:;; 2A2:;7AB59313A?A?A93:7172
3:5D9AB A?
2
0 A?2
t
3?;
Di unduh dari : Bukupaket.com
52
Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
C. Percepatan
76 75A96 2 353?A7 3?13A 9B9 9357A 03?79BA77
3?2?9,.,+ +
2A2;A706D2 3A73:5D9ABF5;A3?2A3?B068?9F527A3;B6
=A=667:?39;3D9AB93A792A27:76A2 ;3B8B9953?93D9AB93A79F5A3AAB
03?53?92359313AA3A
;3B8B9953?9 F5;35:;73?B069313AAB3?13A
3?13A2A03?6?5=7A74AB35A743?13AF503? 6?535A742730BA;7:F253?9C3?A79:93A
22353?3;;=07:F532503?53?93?13A 31?;A3;A72A27AB:72353?;03?79BA
Gambar 3.7
Hasil ketikan pada pewaktu ketik: a untuk gerak lurus beraturan
kecepatan tetap; b untuk gerak lurus berubah
beraturan percepatan tetap. a
b
3A3?5 3?13A;
9313A;
t
3:5D9AB
1. Percepatan Rata-Rata
3?13A?A?A2:667:0573?B069313A235 3?B06D9AB
3?13A?A?A 3?B06 9313A 3:5 D9AB
L
Aktivitas Fisika 3.1
Percepatan Benda Jatuh Bebas
Tujuan Percobaan Memahami gerak benda yang mengalami percepatan.
Alat-Alat Percobaan 1.
Pewaktu ketik ticker timer 2.
Pita pewaktu ketik 3.
Benda bola, penghapus papan tulis, atau bolpoin
Langkah-Langkah Percobaan 1.
Susun alat seperti pada gambar berikut .
2. Nyalakan pewaktu ketik.
3. Lepaskan benda agar terjatuh menuju lantai. Upayakan agar pita tidak
terhambat pewaktu ketik 4.
Bagaimana jejak pewaktu ketik pada pita? Apa yang menyebabkan benda jatuh? 5.
Kesimpulan apa yang Anda peroleh dari percobaan tersebut?
3?13A 3?B06 9313A
3:5 D9AB
Di unduh dari : Bukupaket.com
53
Gerak Lurus
3A3?5 3?B069313A
3?13A?A?A
t
3:5D9AB +AB9;3:76A3?13A30B60322A275B930B6
A?=:7F5276B0B59=:36A:7235030;3::B730B69A?=: A3A 3?6A79
57; 53?9 A?=:7 879 030
27:39 ?=:7A3?:3A927A07252A?:717235=77D:2:;
93227;3A3:603027:390309;3?79A?=:7 ;3::B7A:731?3?:6FA?79A:7;3F300993?3A;B:7
03?53?9 2 3;97 :; 3;97 13A :; 6: 77 A3?827 3?B06 9313A 3A7 3:5 D9AB A3?A3AB 31? 03?AB?
3?B069313A270573:5D9AB2730BA3?13A B0B5A?3?B069313AA3?623?B06D9AB
31?5?4703?B5?7:B?B:73?33?A72
;0? A3?30BA;3;3?:76A95?4799313AA3?62D9AB2?7A?=:7F5
03?53?9B:;B:A?=:727; 3;B2703?53?9235 9313AF503?B0637?75D9AB3?6A79
3A79
A?=:72:;93227;3A3:603?53?93:; L
03? 9313AA?=:7;3827
3:;3:5D9ABA3?30BA03?9313A A3:603?B062?7
93 :369?303?9313A
:307603? 2?72
A?=:703?53?9273?13A3A79 9313AA?=:7;3827
?7 5;0? A3?:76A 06D 3:; 3?53?9F 2?7 93 93;B279303?9313AA?=:7A3?B;3759A?479A3?30BA
03?B5?7:B?B3AB95?47933?A77703?;906D3?B06 03?9313A
A?=:73:;3:5D9AB
t
2:69=A 3:62730BA906D3?13A;3?B93?B069313A
23A73:5D9AB
t
31?;A3;A72A27AB:79 305703?79BA
troli tali
beban w
Gambar 3.8
Troli dihubungkan dengan beban melalui tali.
= L
L L
L
3 2
2 1
` 3A3?5
3?13A?A?A; 9313A2
; 9313A2
;
Gambar 3.9
Kecepatan sesaat sebagai fungsi waktu.
L
3=?53532?332223A793?A;;3;7:7979313A
;22 23A79932B9313AF03?B06;3827;3AB93?13A?A?A
3327AB 793A6B7
; ;
3?13A?A?A273?=:36235;355B9+
2
2 1
2 1
a t
t 2 ms
10 ms 2 s
1 s
L;
Contoh
3.6
O Waktu s
Kecepatan v ms v
3
v
1
t
1
t
2
t
3
A B
v
2
C
Di unduh dari : Bukupaket.com
54
Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
:7;
t
2. Percepatan Sesaat
3?13A3A03?6B0B523503?2?69313A 3A 3?13A 2:6 67: 057 3?B06 9313A 235
3?B06D9AB:369?39313A;3?B903?C39A=? 3?13A3A8B5A3?;B903?C39A=?
+AB9;3567AB503?3?13A3A53?9BAB032 270BAB69D9ABF55A759AF7AB7:7
t
;3239A7=:31? ;A3;A73?;3?13A3A;3;7:7973:?F5;
2359313A3AF52A27AB:7305703?79BA L
273?13A?A?A332A3?30BA2:6L; 3?13A03?6?5
35A74L?A7F332A3?30BA;35:;753?9273?:;0A
Gambar 3.10
Grafik kecepatan terhadap waktu. Waktu t
Kecepatan B
A
t
v
3A3?5 3?13A3A;
3?B069313A;
t
3:5D9AB
3. Besar Percepatan
353?A703?3?13AA729;2353?13A3?13A 2?730B6032F503?53?9;3;7:79703?2?6:369?3
7AB3?13AA3?;B903?C39A=?325903?3?13A6F 03?5AB5 2 3?B06 :8B 032 F5 03?53?9 27057 235
3?B06D9AB2A72903?5AB52?6:369?37AB7:7 03?3?13A30B6032F503?53?93::B03?6?5=7A74
3?3?13A30B6032F503?53?92A27?B;B9 305703?79BA
3?B06 03?9313A 3?3?13A
3:5D9AB +AB9;3;0329A?03?3?13A23?13A30B6
032F503?53?93?6A79
=07:03?53?9235 9313A 9;8;03?53?99393259;=07:03?53?9
2359313AL 9;8;03?53?99397?7313A932B;=07: A3?30BA03?0329?3?653?9F03?032A3A703?9313A
932B;=07:7AB;F7AB 9;8; L
Gambar 3.11
Perlajuan berbeda dengan percepatan.
A
v = 60 kmjam
v = –60 kmjam
B
Tes Kompetensi Subbab
C
--, 3:9F527;9B2235
9313A 0 93:8B
1 93:8B?A?A 2 93:8B3A
3 9313A?A?A 3:9353?A7
3?13A 0 3?13A?A?A
1 3?13A3A 2 3?:8B
30B60B03?53?923593:8B9;8;A70 A7027?3;675503?63A72:;D9AB
3?
963?13A0B2:;; 30B6?A793:03?53?9385B;0B2
D:53?9932B2B903227 ;;A;37A
93;B27?A793:03?227 L;3?96
9313A?A?A?A793:7AB
Kata Kunci
• ticker timer
• percepatan
• perlambatan
30B60B03?53?923593:8B9;8;A70 A7027?3;675503?63A72:;D9AB
3?96
3?13A0B2:;; 30B6?A793:03?53?9385B;0B2D:
53?9932B2B903227 ;;A;37A
93;B27?A793:03?227 L;3?96
9313A?A?A?A793:7AB
Di unduh dari : Bukupaket.com
55
Gerak Lurus
D. Gerak Lurus Beraturan GLB
:;93672B36?76?78?5278B;7032F503?53?9 03?AB?9?32B;B;F53?92?730B603227D:7235
3?13A227967?72353?:;0A:77A3?8279?32 6;0A6;0A30571=A=66;0AF5A3?827278:?F
F5 273009 932? F5 A729 37;05 235 :B 8: 3=;3A3?30BA;3F300953?9932?93::B03?B06
27 53?9 :B?B 03?AB? ;3?B9 932 723: F5 8?5 278B;79A3A70303?1=A=63239A53?9:B?B03?AB?
2A27B599;7:F53?9;=07:278:A=:2359313A A3A 2 53?9 3DA A3?05 2 93A7557 A3?A3AB =A=6
A3?30BA6FA3?8272:;3:5D9ABA3?A3AB792:;3:5 D9ABF5;3DAA3?05;33;B68?9F5;53?9
3DA7AB2730BA53?9:B?B03?AB? B0B5A?7:73?72627:79313A 27F
A92353?;
3AB99313A?A?A30B6032F5 03?53?92?7=7793=772?75?47903?79BA
ts xm
A B
9 2
18 32
L 79253?9:B?B03?AB?270BA95?4796B0B59313A
A3?62D9AB L8?9A3;B60322A27FA93057:B 270D65?4799313A33?A727AB8B992
?7 +
2 273?=:36 5?479 3?726 A3?62 D9AB L 33?A72
3;7?75 5?479 ;3B
8B997:79313A30B6032?75?479A3?30BAB2BA
2
:3076 03? 2?72 B2BA
1
: 77 03??A7 06D :3076 03?
2?72 B0B5A?B2BA203?9313A2A27AB:79
305703?79BA A
273;9703?B2BAF52703AB9A?03?9313A032 235D9AB3;9703?B:9313A53?9:B?B03?AB?A3?
30BA
Gambar 3.12
Grafik kecepatan terhadap waktu pada gerak lurus beraturan.
t s v ms
s = vt
Gambar 3.13
Grafik jarak terhadap waktu v
2
v
1
t s s m
2 1
;0?03?79BA;3B8B995?479 L 30B6032F503?53?9:B?B03?AB?
3?9603?9313A032 0 3?9603?F3?726032
3A3:603?53?9
Contoh
3.7
t s v ms
12
1 2
3 4
5 6
s
Di unduh dari : Bukupaket.com
56
Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas X
?479;3;=A=5B;0B2A7A79
279313A032
; 0 3?726032:B0725?7?
; ;
F?A932B;=07:03?A3;B2:6 L
9;
;37AABL
;37A 27932B;=07:03?A3;B3A3:6;=07:
03?53?93:;;37A2;=07:
03?53?93:;
;37A B0B6;=07:03?53?927:7A:B?B235?603?:D=07:3?A;
03?53?92?797?72359313A 9;8;3B:B6;37A93;B27;=07: 932B03?53?92?792359313A 9;8;798?9A?932B
;=07:7AB;B:;B:9;9932B;=07:7AB903?A3;B 793A6B7
9;8; 9;;37A 9;8;
9;;37A
7:F932B;=07:03?A3;B27=07:
A3:603?53?93:;;37A3259 ;=07:A3:603?53?93:;L
;37A;75;75A3:6;33;B68?9
9;;37A;37A 9;
9;;37AL
;37A L
9;
Tes Kompetensi Subbab
D
--, 30B6332;=A=?03?53?92359313A
9;8;3?;3A3?3?726332;=A=? A3?30BA3A3:6
23A79
;0?03?79BA;3;3?:76A95?4792?730B6 932?F503?53?92359313AA3A
7AB5:68?9F527A3;B63A3:603?53?93:; 8;
;0?03?79BA;3;3?:76A95?4793?8: 9?79339=:623593:8BA3A
60
t menit v ms
40 20
90 180 270 t sekon
v ms s
12
79:B23?6F527?7?
;03?93:8B 9?7A3?30BA
Jarak kota Banda Aceh ke kota Medan adalah 360 km. Sebuah
mobil bergerak dari kota Banda Aceh ke kota Medan dengan
kecepatan rata-rata 20 kmjam. Satu jam kemudian, mobil lain
bergerak dari kota Medan ke kota Banda Aceh dengan kecepatan
20 km30 menit. Setelah berapa kilometerkah dari kota Medan
kedua mobil itu bertemu?
Tantangan
untuk Anda
Tentukan: a.
kecepatan gerak benda; b.
besarnya perpindahan benda setelah bergerak selama 10 s.
Gambar berikut menunjukkan grafik s – t dari sebuah benda yang
bergerak lurus beraturan.
15 180
t s s m
o
Tantangan
untuk Anda
Contoh
3.8
Di unduh dari : Bukupaket.com
57
Gerak Lurus
t s s m
6 24
;0?03?79BA;3;3?:76A95?4793?8: 30B6;=07:F503?53?9:B?B03?AB?
3AB9 9313A;=07:
0 3?726;=07:3A3:603?53?93:; B3;0:33203?53?927:7A:B?B
3;0:3?A;03?53?92?723593:8B 9;8;3B:B6;37A93;B273;0:932B
03?53?92?723593:8B
9;8;798?9 9;9227;932B3;0:7AB
03?A3;B
E. Gerak Lurus Berubah Beraturan GLBB