Ngahariringkeun Wawacan Buku Bahasa Sunda Siswa SD MI SMP MTs SMA SMK MA MAK Lengkap Kelas 12 PDF 2014

2 Pamekar Diajar BASA SUNDA Pikeun Murid SMASMKMAMAK Kelas XII K arya sastra wangun wawacan téh baheula mah ngabogaan fungsi jeung kalungguhan anu kawilang penting dina kahirupan urang Sunda. Wawacan téh karangan panjang lantaran suasana carita anu béda-béda tur ngagunakeun patokan pupuh. Lebah midangkeunana, wawacan téh sok dibaca heula terus ditembangkeun dibelukkeun. Nu matak pagelaran maca wawacan téh sok disebut ogé pintonan beluk. Malah di sawatara tempat mah pintonan beluk téh aya nu nyebut pintonan gaok. Ari pintonan wawacan sok ditanggap pikeun kapentingan salametan ritual jeung kalangenan hiburan. Malah geus jadi kalumbrahan lamun umur orok geus manjing 40 poé sok disalametkeun ku cara nanggap wawacan. Kitu deui pikeun salametan imah, tulak bala lembur, sok nanggap wawacan deuih. Lian ti pikeun salametan, wawacan ogé sok dijadikeun pidangan mandiri pikeun hiburan. Kapan masarakat jaman harita mah can ceuyah sarana hiburan cara kiwari, hayang meunang hiburan ku cara ngabandungan eusi jejer carita ku cara dipangmacakeun, lantaran harita mah jalma nu mampuh maca téh kawilang saeutik. Kiwari mah pagelaran maca wawacan beluk téh bisa disebutkeun geus carang pisan lantaran ceuyahna ku rupa-rupa hiburan nu antukna ngagésér kalungguhan wawacan. Tah dina ieu pangajaran hidep baris diwanohkeun kana wangun jeung struktur wawacan. Hidep ogé kudu bisa ngaidentiikasi jeung mikapaham eusi carita wawacan nu dibaca sarta méré tanggapan aprésiasi kana karya wawacan. Ieu di handap kapidangkeun conto wawacan.

A. Ngahariringkeun Wawacan

Ieu bacaan anu aya di handap téh mangrupa cutatan tina wawacan. Pék ku hidep titénan jeung ilo cutatan tina Wawacan Panji Wulung ieu di handap 3 Pamekar Diajar BASA SUNDA Pikeun Murid SMASMKMAMAK Kelas XII Wawacan ka-1 Cutatan tina Wawacan Panji Wulung Asmarandana . . . . Sambatna Nyi Tunjung Sari, ku raja henteu dimanah, enggeus dimeureunkeun baé, tangtu nampik kana dosa, jeung lumbrah manusa, di mana nu maling ngaku, enggeus kudu nampik dosa. Nya kitu deui Panolih, sasambatna teu paédah, caturkeun geus nepi baé, ka pakuwon kapatihan, Ki Patih langkung susah, tina watirna kalangkung, ka éta Nyi Tunjung téa. Ku Ki Patih geus kajudi, yén dijerum ku maruna, sanajan Ajar gé bohong, ku Ki Patih geus katingal, enggeus meunang dongdonan, nu matak Ajar sakitu, diupah ku Praméswara. . . . . Kinanti . . . . Laju lampah Panji Wulung, diiring ku Jayapati, Ki Janggali Ki Janggala, jeung baturna Jayapati, ngaran Ki Kebo Manggala, kalima Kebo Rarangin. Turun gunung unggah gunung, nyorang lebak nyukang pasir, ngaliwat kana bubulak, sampalan badak jeung sapi, jauh cunduk anggang datang, sumping damping ka basisir. Radén ngantosan parahu, calikna dina kikisik, disasarap dangdaunan, daun bakung jeung badori, tamba kesel sasauran, nyaritakeun Ajar tadi. Radén Panji Wulung nyaur, kula inget omong tadi, baréto paman bébéja, lampahna ajar nu tadi, basana dihaturanan, ka Sokadana ku Gusti. Keur norah seliran ratu, nu dituding pajar julig, selir téh saha ngaranna, jeung saha lawanna julig, Jayapati ngawalonan, sumuhun kanyaho kuring. 4 Pamekar Diajar BASA SUNDA Pikeun Murid SMASMKMAMAK Kelas XII Eukeur caturing pitutur, ngaranna Nyi Tunjungsari, asal urang Balangbangan, lalakina pun Panolih, cariosna dipaéhan, malah katut pun Panolih. . . . . Pangkur Seja nyaba ngalalana, ngitung lembur ngajajah milangan kori, henteu puguh nu dijugjug, balik Paman sadayana, nu ti mana tiluan semu rarusuh, lurah bégal ngawalonan, aing ngaran Jayapati. Cikénéh mentas dibégal, tujuh jalma modar taya nu ngari, bangkéna tujuh patumpuk, balik manéh ayeuna, lamun masih kénéh manéh hayang hirup, kadieukeun banda sia, ku aing moal dipeuncit. Rahadén Panji ngandika, bari mésem Paman takabur teuing, pati batur diganggu, mangké caralik heula, ieu catang nu malang sumangga panggul, lamun kapanggul ku paman, kaula sumeja ngiring. Jeung nyanggakeun babandaan, tapi lamun ku paman teu kaindit, ku kula meureun dipanggul, éta minangka tanda, jadi éléh saha nu teu kuat manggul, melengek ki lurah bégal, pikirna geus rada risi. Neuleu catang nu malang, gedé pisan tangtu moal kaindit, maksakeun manéh pék nangtung, catang tuluy dipundak, teu kabawa késangna datang ka ngucur, henteu obah-obah acan, mésem leleb Radén Panji. Ki Jayapati nyentak, manéh ogé moal enya kaindit, lamun ku manéh kajungjung, kami seja kumawula, rék nuturkeun ka mana anu dijugjug, ngadeg Radén Panji dangdan, catang dipanggul kaindit. Dicutat tina Wawacan Panji Wulung, R.H. Muhammad Musa 5 Pamekar Diajar BASA SUNDA Pikeun Murid SMASMKMAMAK Kelas XII Pancén 1 Sabada niténan sempalan wawacan di luhur, pék ku hidep téangan kekecapan anu teu dipikaharti, tuluy tuliskeun jeung hartina dina tabél ieu di handap Wawacan Panji Wulung Kecap Hartina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pancén 2 Naon anu aya dina pikiran hidep sabada maca téks sempalan “Wawacan Panji Wulung”? Pék jawab pertanyaan ieu di handap No. Pertanyaan 1. Naon baé ciri-cirina karya wawacan téh? 2. Ari nu ngabédakeunana antara wawacan jeung guguritan, lebah naonana? 3. Naon bédana antara wawacan jeung novel? 4. Naon sababna dina karya wawacan mah bet gunta-ganti pupuh? 5. … 6. … 7. …

B. Medar Struktur Carita Wawacan