19
Tabel Salajengipun
1 2
3
Wwuwuhan sesarengan
renggang {kok--na}
{kok--ana} {kok-}+ {tulis} +{-na}
koktulisna ‘Njenengan serataken’
{kok-}+ {tulis} +{-na}
koktulisana ‘sanajan sumpami njenengan serat’
E. Makna Nosi Wuwuhan Afiks
Makna utawi ing basa Indonesia dipunsebut nosi inggih menika samukawis ingkang wonten ing ujaran utawi gejala ing ujaran Hardiyanto, 2008: 19. Saben
wuwuhan gadhah makna ingkang beda sanajan wonten saperangan ingkang sami. Jangkeping andharan bab makna wuwuhan ingkang gayut panaliten menika
dipunandharaken Wedhawati sakanca 2010: 116-144, 191-196 saha 226-232 saha Sasangka 2001: 36-89 ing ngandhap menika.
Tabel. 7 Makna Nosi Ater-ater
Jinising Ater- ater
Makna Nosi 1
2
Ater-ater Anuswara
Nindakaken pakaryan kados ingkang dipunsebut ing wujud
dhasar, tuladhanipun
njupuk ingkang
‘nindakaken pakaryan jupuk’. Ngandharaken kawontenan sipat kados ingkang
kasebut ing wujud dhasar, tuladhanipun mlengkung
‘ngandharaken kahanan lengkung’. Ngandharaken panggenan kados ingkang kasebut
wujud dhasar,
tuladhanipun ngarcapada
‘ngandharaken panggenan inggih menika arcapada’. Ater-ater a-
Nindakaken pakaryan ingkang kasebut wujud dhasar, tuladhanipun
adol ‘nindakaken
pakaryan inggih
menika do’. Gadhah lingga, tuladhanipun arupa ‘gadhah rupa’.
Ater-ater ma- mer-
Nindakaken pakaryan kados ingkang kasebut ing wujud dhasar, tuladhanipun magawe ‘nindakaken
pakaryan gawe’.
20
Tabel salajengipun
1 2
Ater-ater sa- Setunggal lingga, tuladhanipun sagelas ‘setunggal
gelas’. Padha karo lingga, tuladhanipun sapundhak
‘padha karo pundhak’. Sedaya ingkang wonten ing lingga, tuladhanipun
saomah ‘sedaya ingkang wonten ing omah’. Ater-ater
maA- maN- Nindakaken tumindak kados ingkang dipunsebut
wujud dhasar, tuladhanipun mangetan ‘nindakaken pakaryan inggih menika tindak wetan’.
Ater-ater bawa ka-
Nindakaken pakaryan kanthi niyat utawi dipunsengaja, tuladhanipun karembag ‘nindakaken pakaryan kanthi
niyat rembag’. Kenging tumindak kados dipunsebut wujud dhasar,
kalebur ‘kenging tumindak inggih menika lebur’. Ater-ater
di- dipun- Kenging tumindak kados ingkang dipunsebut wujud
dhasar, tuladhanipun
digawa ‘kenging
tumindak inggih menika gawa’.
Ater-ater bawa ke-
Ngandharaken nindakaken pakaryan tanpa dipunjarag utawi
tanpa dipunsengaja,
tuladhanipun kasiram
‘ngandharaken boten sengaja nyiram’.
Ater-ater paA-paN-
Sing di- lingga, tuladhanipun panganggo ‘sing dinggo’.
Sing di- lingga -ake, tuladhanipun pangucap ‘sing diucapake’.
Tiyang ingkang nindakaken pakaryan kados ingkang kasebut wujud dhasar, tuladhanipun pangapit ‘tiyang
ingkang nindakaken pakaryan apit’. Piranti ingkang dipunginakaken kangge nindakaken
pakaryan kados kasebut wujud dhasar, tuladhanipun pangukur ‘piranti ingkang dipunginakaken kangge
ukur’.
Ater-ater pi- Sing di- lingga -ake’, tuladhanipun pitutur ‘sing
dituturake’. Ater-ater pra-,
pri- saha tar- Wuwuhan menika boten wonten maknanipun, wuwuhan
menika asring dipunsebut minangka “pemanis”.
Ater-ater kuma-
Ngandharaken jejer nindakaken pakaryan gayut ingkang dipunsebut ing wujud dhasar. Tuladhanipun
kumawasis ‘jejer
nindakaken pakaryan
inggih menika wasis’.
Ater-ater kami-
Ngandharaken jejer wonten ing kawontenan ingkang dipunsebut wujud dhasar, tuladhanipun kamisesegen
maknanipun jejer wonten ing kawontenan seseg.