AL- W ALI D BI N ‘UQBAH

AL- W ALI D BI N ‘UQBAH

Tahun kedua pem erint ahan Khalifah Ut hm an r.a., al- Walid bin Uqbah dilant ik m enj adi penguasa Kufah. 297 Perlant ikannya m enj adi sat u konflik, kerana ram ai orang di Kufah

dikat akan t idak berpuas hat i. Beliau dikat akan seorang pem abuk dan kaki bot ol. Khalifah Ut hm an r.a. dipersoalkan karena m em ilih individu yang fasiq m ent adbir wilayah I slam . Kebet ulan pula al- Walid ialah saudara seibu dengan Khalifah Ut hm an r.a. * Ket ika Khalifah Ut hm an r.a. dit uduh m em ilih al- Walid, kerana ia saudara

seibunya, beliau m enj awab: “ Aku t idak m elant ik al- Walid disebabkan dia it u saudaraku, t et api kerana dia adalah cucu Um m u Hakim al- Baidha’ em ak saudara kepada Rasulullah s.a.w. dan kem bar ayahandanya. 298

Persoalan set erusnya, apakah benar al- Walid bin Uqbah it u kaki bot ol? Dan m engapakah dikat akan orang- orang Kufah t idak m enyukainya? Apakah kesalahan sebenar yang t elah dilakukannya? Menurut cat at an Rafiq al- Azm bahawa adalah t idak benar sej ak awal lagi sebahagian penduduk Kufah t idak sukakan al- Walid, bahkan apabila beliau dilant ik m enggant ikan Saad bin Abi Waqqas r.a., beliau t elah m ent adbir m asyarakat dengan cukup sem purna. Orang ram ai sangat sayang kepadanya, ia pula cukup m esra dengan m ereka. Keadaan begini berlangsung kira- kira 5 t ahun sehinggalah m uncul beberapa orang yang m ula m endendam inya, m enuduhnya sebagai penagih arak dan berbagai- bagai serangan dibuat ke at as peribadinya. Urut an kisah ini dij elaskan oleh al- Tabari, bahawa beberapa orang pem uda Kufah t elah m engint ai- int ai seorang penduduk yang bem am a I bn al- Haisam ah al- Khuza'i dan berlaku t uduh- m enuduh. Akhirnya, ia keluar m encabar m ereka dengan pedang. Apabila ia m elihat pem uda- pem uda it u ram ai, lalu ia m em int a t olong t et api akhirnya ia dibunuh, perist iwa it u dilihat pula oleh seorang yang bernam a Abu Syuraih al- Khuzai dari bum bung rum ahnya, dan m elaung m em int a t olong. Orang ram ai dat ang dan berj aya m enangkap pem uda- pem uda yang m em bunuh I bn al- Haisam ah, lalu diserahkan kepada ket ua daerah iait u al- Walid bin Uqbah. Maka al- Walid m enghubungi Khalifah Ut hm an r.a. t ent ang kes it u. Khalifah m enghukum supaya m ereka dibunuh. Hukum an dij alankan di kawasan lapang ist ana pegawai. Ekoran daripada it u sem ua ibu bapa dan keluarga pem uda- pem uda yang dihukum bunuh

I bid., hlm . 84. 296 Rafiq al- Azm , Ashar Masyahir, hlm . 687, 688.

297 Al- Tabari, Tarik h al- Rusul, Jil. I V, hlm . 271.

I bu m erek a berdua ialah Urw a bt . Kuraiz bin Rabi’ah bin Habib bin Ab. Sy am s bin Ab. Manaf bin Qusai

I bn al- Arabi, Aw asim , hlm . 85 I bn al- Arabi, Aw asim , hlm . 85

Kebanyakan buku- buku sej arah m enyat akan bahawa m asyarakat set em pat m enganggap beliau fasiq, m alahan sebahagian ahli t afsir j uga m enyat akan dem ikian. Dikat akan j uga bahawa ayat dari Surah al- Huj urat yang m engarahkan orang Mukm in supaya m enelit i berit a yang dibawa oleh orang fasiq, kerana m ereka sering ber-

bohong dit urunkan kerana al- Walid. 301 Ayat yang dim aksudkan ialah:

“ Wahai orang- orang yang berim an, j ika dat ang kepada kam u seorang fasiq dengan m em bawa sat u khabar, m aka selidikilah, supaya kam u t idak berbuat sesuat u kepada sat u kaum lant aran t idak t ahu.”

Al- Naisaburi m enyebut bahawa ayat di at as dit urunkan khusus m enyent uh perist iwa al- Walid bin Uqbah bin Abi Muit yang diut us oleh Rasulullah s.a.w. kepada Bani Must aliq dengan t ugas m engum pul zakat . Sedangkan di ant ara beliau dengan suku Bani Must aliq it u berm usuhan pada zam an j ahiliyah dahulu. Apabila m ereka m endengar kedat angannya dengan t ugas, m ereka bersedia m enerim anya dengan penuh horm at . Walau bagaim anapun syait an pula m em bisik kepada al- Walid bahawa golongan t ersebut akan m em bunuhnya. I a am at t akut , lalu pulang m endapat kan Rasulullah s.a.w. sam bil m engadu bahawa Bani Must aliq enggan m em bayar zakat m ereka, dan m ereka m ahu m em bunuhnya. Dengan it u Rasulullah s.a.w. j adi m arah dan bersikap sedia unt uk m enyerang m ereka. Tiba- t iba dat ang perwakilan Bani Must aliq m enghadap Rasulullah s.a.w. dan m enj elaskan: “ Kam i m endengar ket ibaan ut usan t uan, lalu kam i keluar bersedia m enyam but nya unt uk m enunaikan hak Allah, m aka t ernyat a ia t erus pulang, m aka kam i am at bim bang, kepulangannya it u, m ungkin ia ada m enerim a apa- apa surat dari t uan yang m urka ke at as kam i, dan kam i m ohon perlindungan Allah daripada kem arahan- Nya dan kem arahan Rasul- Nya” .

Maka at as dasar it u t urunlah ayat t ersebut . 302 Kalaulah berdasarkan m aklum at di at as, dengan t urunnya ayat dari Surah al-

Huj urat it u, m aka al- Walid bin Uqbah, sej ak zam an Rasulullah s.a.w. lagi sudah dicap oleh Allah dan Rasul- Nya sebagai fasiq. Lalu dari sini t im bul persoalan, bagaim anakah boleh t erj adi orang yang Allah dan Rasul- Nya gelarkan sebagai fasiq it u t erus m endapat penghorm at an dan t em pat yang baik ket ika pem erint ahan Abu Bakar r.a. dan Um ar bin al- Khat t ab r.a. Bukt inya sepert i cat at an sej arah di bawah:

1. Dalam t ahun ke- 12H., ket ika peperangan al- Mazar, al- Walid bin Uqbah diberi t ugas pent ing dan cukup rahsia di ant ara Khalifah Abu Bakar r.a. dan panglim anya di m edan perang iait u Khalid bin al- Walid r.a. I ni t erm asuk m enj adi pem egang am anah rahsia perang, dan m em bawa pulang hart a ram pasan 1/ 5 kepada khalifah

di ibu negara. 303

2. Al- Walid bin Uqbah dit ugaskan sekali lagi oleh Khalifah Abu Bakar r.a. m em bawa bekalan dan bant uan perang kepada panglim a ‘I adh bin Ghanam al- Fihri dalam peperangan ‘Ain al- Tam ar. 304

3. Pada hari- hari t erakhir Khalifah Abu Bakar r.a. iait u dalam t ahun 13H., al- Walid diberi kepercayaan sebagai ket ua pem ungut hasil cukai kawasan Qudha’ah dan al-

299 Al- Tabari, Tar ikh Rusul, Jil. I V, hlm . 271. 300 Abu al- Hassan al- Naisaburi, Asbab al- Nuzul, Kaherah. 301 Al- Qur'an surah al- Huj urat 49: 6. 302 Al- Naisaburi, Asbab al- Nuzul, hlm . 222. 303 Al- Tabari, Tarik h al- Rusul, j il. 111, hlm . 351. 304

I bid., hlm . 377. Lihat j uga I bn Arabi, dlm . al- Aw asim Mln al- Qaw asim , hlm . 86

Walid j uga dit ugaskan m em im pin sat u ket um bukan t ent era j ihad ke t im ur Jordan di sam ping ket um bukan pim pinan Am ru bin al- ‘As ke Palest in.

4. Dalam t ahun ke- 15H., iait u pada zam an pem erint ahan Khalifah Ut hm an bin al- Khat t ab r.a., al- Walid dilant ik m enj adi am ir ( gabenor) bagi negeri- negeri Bani Taghlib dan Arab al- Jazirah, berperanan m elindungi bahagian belakang para m uj ahidin yang bergerak ke ut ara Syam agar t idak diserang dari arah belakang. Al- Walid j uga m em beri nasihat kepada Khalifah Um ar r.a. supaya m enulis surat am aran kepada Kaisar Konst ant inopel agar segera berundur ke garisan yang

m em isahkan m ereka dari negara I slam . 305

Melihat kepada t ugas- t ugas pent ing dan ut am a yang m enyent uh keselam at an dan m asa depan negara I slam , diserahkan oleh dua orang khalifah iait u Abu Bakar dan Um ar kepada al- Walid, seseorang yang waras akan bert anya diri sendiri, apakah benar al- Walid it u seorang fasiq sej ak zam an Rasulullah s.a.w. lagi ? Apakah Khalifah Abu Bakar dan Um ar t idak t ahu bahawa al- Walid it u seorang fasiq ? Di sini t im bullah kesangsian sej auh m ana benam ya berit a t ent ang kefasiqan it u. Bagi m enyelesaikan isu ini, huraian I bn al- Arabi dapat m em bant u ke arah hakikat yang sewaj arnya, kat anya: " Sebelum ini aku j uga hairan bagaim ana ayat yang t ersebut it u boleh t urun disebabkan oleh al- Walid bin Uqbah, dan Allah m enggelarnya fasiq, kem udian ia pula m endapat t em pat ist im ewa di hat i Khalifah Abu Bakar dan Um ar iait u berbelas- belas t ahun sebelum Khalifah Ut hm an r.a. m elant iknya m enj adi gabernor Kufah. Maka pert ent angan diant ara kepercayaan Abu Bakar dan Um ar kepada al- Walid dengan apa- apa yang sewaj arnya dibuat oleh kedua- duanya t erhadap orang yang Allah gelarkan sebagai fasiq t elah m em buat pikiran saya rasa syak, sam a ada ayat ini bet ul- bet ul dit urunkan kerana al- Walid at au orang lain. Apabila fikiran saya dim ainkan oleh rasa syak sedem ikian, saya m ulai m enelit i beberapa sum ber t ent ang sebab nuzul ayat t ersebut . Akhirnya didapat i berit a it u hanya t erbat as pada Muj ahid, Qat adah, at au I bn Laila, at au Yazid bin Rum an dan t idak seorang pun di kalangan m ereka m enyenaraikan nam a- nam a perawi ( penyam pai khabarnya) bagi j angka m asa 100 t ahun at au lebih di ant ara m asa m elapor berit a dengan wakt u perist iwa it u berlaku. Sedangkan di sekit ar serat us t ahun it u dipenuhi oleh perawi- perawi yang berbagai- bagai ragam . Oleh it u, sekiranya ulam a- ulam a al- Jarh Wa al- Ta’dil * sendiri t idak dapat

m engenal past i para perawi yang m em enuhi ruang serat us t ahun it u, m alahan nam a- nam a m ereka pun t idak dapat dikesan, m aka t idaklah boleh, dari segi syarak m aupun sej arah unt uk m em buat keput usan berit a sebab nuzul it u adalah sesuat u yang benar.

306 Keput usan ini dapat dikuat kan lagi dengan Hadit h riwayat al- I m am Ahm ad m elalui ‘m usnad’nya ( Jil. I V- 32, cet . 1) daripada syeiknya Fayadh bin Muham m ad al- Ruqa

berasal daripada Abdullah al- Ham zani yang t hiqah ( dipercayai) iait u t ent ang um ur al- Walid bin Uqbah ket ika perist iwa pem bebasan Makkah. Pada m asa it u al- Walid m asih kanak- kanak, dan perist iwa penghant aran pem ungut cukai kepada Bani Must aliq oleh Rasulullah s.a.w. berlaku pada t ahun yang sam a. Maka adakah m unasabah kanak-

kanak pada um ur sem ent ah it u dihant ar t ugas m em ungut cukai ? 307 Oleh it u, j elaslah bahawa ayat 6 Surah Al- Huj urat , dit urunkan kerana orang lain. 308 dan bukan kerana

I bn Arabi, al- Aw asim Min al- Qaw asim ., hlm . 86. * Al- Jarh w a al- Ta’dil, ialah sat u bidang khusus ilm u hadis sebagai kaedah at au m et hod unt uk

m em bezakan periw ayat - periw ayat yang t erkenal am an, kuat hafalan dan t elit i dengan periw ayat yang t erkenal pem bohong, pelupa dan suka m encipt a Hadit h sendiri. Bukan bert uj uan m enj at uhkan periw ayat , t et api unt uk m em ast ikan sesuat u Hadit h, bagi t uj uan m em elihara syariat . Lihat Ahm ad At iayat illah dlm . Al- Qam us al- I slam i, j il. I , hlm . 592.

I bid., hlm . 90, 91.

I bid., hlm . 92, 93.

I bid., hlm . 97.

al- Walid bin Uqbah sepert i yang diheboh- hebohkan. Begit u j uga t uduhan ke at as al- Walid yang dikat akan seorang penagih arak ket ika m enj adi gabenor Kufah, adalah t uduhan yang t idak berasas. I ni kerana dua orang saksi perkara it u ialah orang yang t erkenal buruk perangai dan j ahat t ingkah laku.