183
Gangsa wiwit dipuntabuh wiwit jam wolu ndalu. Waranggana ugi sampun wiwit nyidhen kanthi senggakan-senggakan saking para wiyaga saengga suasana
katingal regeng. Senajan pagelaran ringgit menika minangka cara kangge ngraketaken sesambetan antawisipun Gusti kaliyan kawula, ananging kawula
kedah manut dening tatanan Kraton. Kawula alit kados dene Pariyem namung dipunkeparengaken ningali ringgit saking njawi Kraton, katinggal nalika jempol
sukunipun kesandung trap angga trotoar Malioboro. Lempahan nalika Pariyem kesandung trapangga trotoar Malioboro paring pratanda bilih antawisipun kawula
dhateng Gustinipun kedah wonten tatakramanipun.
2.15 Wanodya ingkang kagungan sipat prasaja
nDoro Kanjeng Cokro Sentono menika minangka priyayi ingkang dipunwawas wicaksana, mila kathah tiyang ingkang sami ngangsau kawruh
dhateng piyambakipun. Wonten ndalem Suryamentaraman para siswanipun nDoro Kanjeng menika sami pikantuk piwulang-piwulang luhur saking nDoro Kanjeng.
Piwulang luhur ingkang dipunwejangaken dening nDoro Kanjeng dipunwastani dening pariyem piwulang ingkang elok saha damel manah kesengsem. Pariyem
minangka babu ingkang ngabdi wonten ing ndalem Suryamentaraman ugi asring mirengaken piwulang ingkang dipunwejangaken nDoro Kanjeng dhateng
siswanipun, ananging Pariyem boten badhe keminter. Babagan solah bawanipun Pariyem sasampunipun pikantuk piwulang luhur wonten ing pethikan novel PP
menika.
............................................................. Sedang piwulang
yang diwejangkan Kepada para siswa nDoro Kanjeng
yang elok dan bikin kesengsem
184
Saya dengarkan dan saya rasakan pun saya resapkan ke dalam kalbu
-sebagai pesugihan batin
Ah, ya jika saya suka ngomong bukan maksud saya mulang sampeyan
Terang, saya tak punya pendidikan saya pun tak pantas kasih piwulang
................................................................... PP.1984 :97
Sedaya piwulang wau namung badhe dipunsidhem wonten manah saha dipunraosaken kangge piwulang dhirinipun pribadi. Sedaya seserepan badhe
dipunsidhem minangka pesunggihan batin ingkang boten badhe dipunumukaken dhateng tiyang sanes. Menawi Pariyem ngandharaken wonten salebeting
pengakuan boten teges Pariyem mulang Mas Paiman. Pariyem wantun ngandhareken dhateng Mas Paiman amargi mas Paiman menika minangka room
pastur ingkang kagungan kwajiban mirengaken sedaya pengakuan dosanipun umat. Pariyem namung lare dhusun ingkang boten gadhah pendidikan saengga
Pariyem boten gadhah ancas badhe mulang mas Paiman. Sedaya wau namung minangka seserepan ingkang dipunpanggihi wonten salebeting gesangipun
Pariyem. Jalaran kawontenan gesangipun Pariyem kapetang awrat tinimbang gesangipun tiyang sanes kados pethikan novel PP ing ngandhap menika.
.............................................................. Dan oleh kehidupan saya pun diajar
Pahit-getirnya bak jamu brotowali .........................................................
PP.1984 :97
Pagesangan ingkang sampun paring piwulang bab pahit-getiripun pagesangan ingkang pahitipun kados jampi brotowali miturut Pariyem. Ananging amargi
asring mirengaken wejanganipun nDoro Kanjeng menika, Pariyem dados kiat
185
nglampahi gesang senajan pahit. Jalaran pesugihan batinipun sampun kathah, mila Pariyem saged tatag nglampahi gesang senajan pahitipun kados brotowali.
2.16 Wong Jawa nggoning rasa