Donga ingkang dipunwujudaken nalika kelairan bayi Jawi

91 sesambetanipun manungsa kaliyan dhateng saha III sesambetanipun manungsa kaliyan alam.

1. Sesambetaning Manungsa kaliyan Gusti

1.1 Donga ingkang dipunwujudaken nalika kelairan bayi Jawi

Tiyang Jawi kagungan tradisi piyambak nalika wonten kelairan bayi. Pariyem ingkang gadhah simbok saha bapak asli tiyang Jawi ugi nglampahi tradisi kelairan kados adat umumipun tiyang Jawi kados pethikan novel PP ing ngandhap menika. “Ya, ya, Pariyem saya Saya lahir di atas amben bertikar Dengan ari-ari menyertai pula Oleh mbah dukun dipotong dengan welat Tajamnya tujuh kali pisau cukur ……………………………………………… PP. 1984 : 13 Pariyem lair wonten amben ingkang dipunlambari klasa tikar, kanthi adi ari-ari ingkang nyarengi. Ari-ari miturut masarakat jawi asring dipunsebut adi ari-ari, amargi medalipun paling pungkasan. Mila kawah ingkang sepisanan medal dipunsebut kakang. Bayi lair sasampunipun kawah medal, lajeng dipunpungkasi dening medalipun adi ari-ari. Dipunkethok dening mbah dukun ngginakaken welat. Amargi jaman rumiyin dereng wonten bidan mila nalika tiyang Jawi menika babaran dipuntulung biyantu dening mbah dukun. Mbah dukun miturut Hadiatmaja- Endah 2009: 74 tiyang ingkang mbiyantu wanita nalika babaran. Welat minangka pisau kangge ngethog dipundamel saking deling wulung. Deling jinis wulung dipunpilih amargi wujudipun tipis, landhep saha boten nyebabaken infeksi. Welat dening tiyang Jawi asring dipunsebut ladheping pitung pengukur, tegesipun ladhep pitu dados satunggal utawi landhep sanget. Nalika bayi sampun 92 medal saha adi ari-ari minangka barang ingkang paling pungkasan sampun medal, tiyang Jawi lajeng nindakaken upacara mendhem ari-ari. Saderengipun dipunpendhem adi ari-ari dipunkumbah ngantos resik saha wonten ubarampe khusus ingkang kedah dipuntsamektakaken kados penthikan novel PP menika. …………………………………………………… Bersama telor ayam mentah, beras, uang logam bawang merah dan bawang putih, gula garam Jahe dan kencur, adik ari-ari jadi Satu Sehabis dibersihkan dibungkus periuk tanah kemudian ditanam di depan rumah Ya, ya, telur: lambang sifat bayi baru lahir belum bisa apa-apa –murni- gulang- gulung tergantung pada yang tua Beras dan dhuwit logam : lambang harap semoga hidup kita serba berkecukupan dalam hal sandang, pangan dan uang Bawang merah dan bawang putih, gula, garam jahe dan kencur : lambang pahit- manisnya hidup yang bakal terjumpa dan terasakan, agar: jangan terlalu sedih bila mendapat kesusahan jangan terlalu gembira bila mendapat kesengan …………………………………………………….. PP. 1984 : 13-14 Miturut Hadiatmaja – Endah 2009: 105 masarakat jawi kagungan pamanggih bilih nalika bayi menika lair gadhah teges wigati ingkang gayut kaliyan nasibipun bayi ing tembe besukipun. Mila nalika bayi menika lair tiyang sepuhipun kebak ing pangajeng-ajeng supados bayi menika benjang badhe pinanggih ing kabecikkan dening Gusti Allah. Adi ari-ari dipunsranani kanthi ubarampe ingkang mawarni-warni boten sanes kejawi minangka wujud pangajeng-ajeng ingkang sae kangge gesangipun bayi. Tigan minangka pralambang sipatipun bayi ingkang nembe lair dereng saged napa-napa, taksih gulang-gulung gumantung dhateng tiyang sepuhipun. Wos saha arta receh pralambang mugi-mugi gesangipun bayi 93 tansah kacekapna ing sandang, pangan menapa dene arta. Brambet saha bawang, gendis, sarem, jahe saha kencur minangka pralambang manis-pahitipun gesang ingkang badhe dipunraosaken saha dipunlampahi. Nalika ngaraosaken manis supados boten kesangeten anggenipun remen, semanten ugi nalika ngraosaken pahit boten kesangeten anggenipun menggalih saha ngraosaken sisah. Sedaya ubarampe saha adi ari-ari dipunlebetaken wonten ing kendil periuk tanah. Dipunpilih kendil amargi bahan bakenipun kendhil menika saking siti, benjang dangu-dangu saged manunggal malih kaliyan siti. Tiyang Jawi ugi kagungan kapitadosan bilih benjang adi ari-ari menawi sampun 35 dinten selapan badhe wangsul malih dhateng papanipun malih. Wonten upacara ingkang dipuntindakaken nalika ngubur adi ari-ari sasampunipun sedaya ubarampe dipunsamektakaken. Upacara ingkang katindakaken kados pethikan novel PP ing ngandhap menika. ………………………………………………... Dengan upacara kecil adik ari-ari pun dikubur di depan pintu sebelah kanan bila bayi laki-laki di depan sebelah kiri bila bayi perempuan Di panjar diyan sampai bayi umur selapan. PP. 1984 : 14 Menawi bayi kakung ari-arinipun dipunpendhem wonten ing sisih tengen lawang minangka simbol bilih priya menika mapanipun sisih tengen dados kepala rumah tangga ingkang kedah ngayomi saha ngayemi dhateng kulawarga. Menawi bayi putri dipunpendhem wonten ing sisih kiwa lawang minangka pralambang bilih wanita menika minangka wadhah ingkang kedah tut wuri dhateng kakungipun. Diyan gelek dipunpanjer dangunipun 35 dinten, tegesipun “ben tegel le melek” supados bayi menika gadhah kawruh pepadhang raos budi pakarti. Anggenipun 94 mendhem saenipun bapakipun bayi ngagem ageman Jawi jangkep saha ngagem wangi-wangi kangge paring tuntunan supados benjang bayi menika nuladani tumindakipun bapakipun.

1.2 Sepasaran bayi