Adjektiva Bersinonim dalam Bahasa Aceh
4.1 Adjektiva Bersinonim dalam Bahasa Aceh
4.1.1 Korpus Data Adjektiva Bersinonim dalam Bahasa Aceh
Berdasarkan sumber data, peneliti telah mendata 124 medan makna leksem adjektiva yang memiliki pasangan sinonim ke dalam korpus data. Leksem-leksem tersebut dipisahkan berdasarkan komponen makna yang terkandung dalam setiap adjektiva. Setelah itu, pasangan sinonim tersebut dikelompokkan lagi berdasarkan tipe- tipe adjektiva. Ke-124 medan makna tersebut adalah sebagai berikut.
Tabel 4.1 Korpus Data Adjektiva Bersinonim dalam Bahasa Aceh
No. Medan Makna
Pasangan Sinonim
1. akhir (1) tulôt; (2) akhe; (3) bungsu; (4) seuleusoe; (5) tamam; (6) tamat
2. asam
(1) asam; (2) masam
3. banci
(1) dare; (2) kônsa; (3) ulaya
4. banyak (1) samuek; (2) meuseuè; (3) seurenga; (4) balak; (5) bôh- bah; (6) damoh; (7) meukajun-kajun; (8) meukeuba-keuba; (9) le; (10) m’ue; (11) reughak
5. bau harum (1) meuhipaih-hipaih; (2) hireut; (3) hirôm; (4) hiru-biru; (5) mupaih; (6) seubôk; (7) seungam; (8) bangoe; (9) meudrô-drô
6. bau tak sedap (1) apak; (2) banga; (3) basi; (4) busôk; (5) ceungèh; (6) hangèk; (7) hanggôi; (8) meuh’ong; (9) hanyi; (10) kh’eb; (11) kh’ieng; (12) khie; (13) kh’ob; (14) khoih; (15) phong; (16) chueng; (17) reungie; (18) peungèt
7. bawah
(1) yub; (2) barôh
Lanjutan tabel… No.
Medan Makna
Pasangan Sinonim
8. bebas (1) labaih; (2) lheueh; (3) meureudéka; (4) bibeueh
9. belang (1) plang-plang; (2) piléh; (3) supak; (4) burék
10. bengkok (1) awèk; (2) bungkôk; (3) ceukok; (4) meukiwieng; (5) kiwieng-kiwot; (6) meukudon; (7) rungkob; (8) rungkom; (9) leunték; (10) rungkok
11. berair/lembab (1) meuncong-ncong; (2) meulak-lak; (3) binyoe; (4) paseueng; (5) meukabiem; (6) juem
12. berani (1) beuhe; (2) brani; (3) ceubeueh; (4) geuh; (5) gagah; (6) jantan; (7) hô-hô
13. bercucuran (1) meureb-reb; (2) meureue-reue; (3) meureuen-reuen; (4) reujoh-reujah; (5) meuch’a-ch’a; (6) meudrab-drab; (7) meuheue-heue; (8) meudrô-drô; (9) meulak-lak
14. bersih
(1) gléh; (2) khaih; (3) suci; (4) kuduih
15. besar (1) ranggong; (2) raya; (3) rayek; (4) agung; (5) akeuba
16. bingung (1) mameung; (2) meuragu; (3) teusangeu-sangeu; (4) tutot; (5) teubinga-teubinga; (6) gameum; (7) gante; (8) itaite; (9) bingong
17. bodoh (1) budô; (2) dungèe; (3) ngeut; (4) ulok; (5) budueng; (6) moseutahé; (7) bang’ai; (8) beupak; (9) lok-lok
18. boros
(1) mubadé; (2) rampuih; (3) rukheuek
19. bosan (1) leugeu; (2) beugeu; (3) glak; (4) lan; (5) pueh; (6)
suntôk
20. bulat (1) bulat; (2) bunta; (3) bunthok; (4) kumbob; (5) tu’ob
21. cepat (1) leugat; (2) pantai; (3) peuyeuri; (4) reujang; (5) sigra; (6) draih; (7) bagaih; (8) deuru
22. dangkal
(1) deue; (2) dè; (3) pusông
23. dekat (1) rapat; (2) toe; (3) akrab; (4) meusibimbaran; (5) c’èh; (6) karib; (7) rab; (8) jap; (9) cuali
24. dingin
(1) ceudèng; (2) leupie; (3) sidab
25. enak
(1) mangat; (2) ladat; (3) simban
26. gatal
(1) gatai; (2) leuho; (3) mèt-mot
27. gelap (1) padèe; (2) buta; (3) seupôt; (4) glap; (5) klam; (6) glap gulita
28. gembung (1) leukeub; (2) pusông; (3) kumbéb; (4) seungkak; (5) seungkôh; (6) beukob; (7) ceudeut; (8) ceudot; (9) keumbông; (10) keumong; (11) keutueb; (12) beungkak; (13) bluek; (14) licôh
29. gemetar (1) brudui; (2) meutat-tat; (3) mukot-kot; (4) meuyo-yo; (5) yo; (6) meukeuta
Lanjutan tabel… No.
Medan Makna
Pasangan Sinonim
30. gemuk (1) gulok; (2) lup’om; (3) subo; (4) teumbon; (5) tu’ob; (6) beugok
31. gila (1) seudèe; (2) dawai; (3) teudèe-dèe; (4) gila; (5) majeunun; (6) pungo; (7) rate
32. halus
(1) lumat; (2) luti; (3) halôh
33. hamil (1) hamè; (2) tieuen; (3) brat; (4) bunténg; (5) mumè; (6)
ulu
34. hilang (1) leunyap; (2) leusap; (3) meub; (4) puli; (5) gayéb
35. hitam
(1) sukla; (2) kléng; (3) galéng; (4) itam
36. jahat (1) bajeueng; (2) biheue; (3) bisoe; (4) boinana; (5) jheut; (6) peunjurék; (7) risèe
37. jalang (1) bajeueng; (2) girang; (3) dakhat; (4) ganaih; (5) gasang; (6) caih; (7) nakai; (8) chôk-cheuek; (9) jahé; (10) leuho
38. jauh (1) leusôh; (2) lanam; (3) meujarak; (4) jawôh; (5) jeuôh; (6) jinab
39. jera
(1) inseueh; (2) jra
40. juling
(1) juléng; (2) sarok
41. 1 kalah (1) talô; (2) tiwaih
42. kantuk (1) leubui; (2) layôh; (3) seulio; (4) teungeut
43. kasar (1) gasa; (2) reuhiek; (3) reukieh; (4) reukeut; (5) guriek; (6) bakai
44. kaya
(1) makmu; (2) gani; (3) rampak
45. kebal
(1) keubai; (2) nah’o
46. kecantikan fisik (1) maleh; (2) peureumoe; (3) rupaan; (4) sambinoe; (5) samlakoe; (6) tari; (7) canték; (8) ceudaih; (9) meuch’ak; (10) dhiet; (11) gunjak; (12) jroh; (13) candén; (14) lagak; (15) bahie
47. kecil (1) cèk; (2) culib; (3) saghi; (4) ubit; (5) cut
48. kekal (1) baka; (2) keukai; (3) daém; (4) kadim
49. kental (1) ghuen; (2) likat; (3) likèk; (4) lindang; (5) kliet
50. kenyang
(1) talak; (2) troe
51. keras (1) gong; (2) jagon; (3) krang; (4) kreueh; (5) ‘alumat; (6) batat; (7) beuku; (8) kueuet; (9) bangkaran; (10) ceukang; (11) seunkom
52. kering (1) thô; (2) khueng; (3) keumarèe; (4) kréng; (5) leubot; (6) reueng; (7) roh; (8) ruek
53. keruh
(1) krôh; (2) lidok; (3) ceukoe
54. kosong
(1) dagéng; (2) gabuek; (3) soh; (4) roh
Lanjutan tabel… No.
Medan Makna
Pasangan Sinonim
55. kotor (1) cèh-mèh; (2) ceuma; (3) jeurumeuih; (4) kulubana; (5) kuluténg; (6) lutôk; (7) keuta’in; (8) kulutok; (9) kuto; (10) leuta; (11) meukulup’ieh; (12) luteng; (13) seumak; (14) jeunabat; (15) hadaih
56. kuat (1) kukôh; (2) meureugoh; (3) pupôh; (4) seubeueh; (5) tangkoh; (6) teuga; (7) teugoh; (8) gagah; (9) kong; (10) kuat
57. kurus
(1) pijuet; (2) bangkèh
58. laku/laris
(1) lacab; (2) lagôt; (3) laréh
59. lama
(1) tréb; (2) rana; (3) ambat
60. 1 lapar (1) deuek; kla; (3) lapa
61. layu
(1) layèe; (2) lô; (3) mala
62. lebat (1) leubat; (2) teutai; (3) tunjai; (4) dreueb; (5) jahôi; (6) jai
63. lelah (1) leulah; (2) hèk; (3) leutéh; (4) reuah; (5) bhak
64. lemah (1) la’eh; (2) lasa; (3) lèk-pèk; (4) seubon; (5) leumon ; (6) trok; (7) yeue-yeue; (8) leumoh
65. lembut (1) meunyèb-nyèb; (2) s’èb; (3) meucr’èt; (4) leunyè; (5) leupon;(6) sapui; (7) basa
66. liar (1) jangai; (2) kleuet; (3) ladang; (4) ladong; (5) lahèe; (6) gasang
67. luas (1) lamang; (2) luaih; (3) meuhajana; (4) lapang
68. lupa/lalai (1) tuwo (2) lale; (3); laloe (4) idan-idan; (5) seuhai
69. malas (1) malaih; (2) beuo; (3) meugeumpheue; (4) juon
70. malu
(1) malèe; (2) kanjai; (3) sipu
71. mandul
(1) ong; (2) eue; (3) male
72. manis
(1) luwih; (2) mamèh; (3) leukiet
73. manja
(1) ucè; (2) manja; (3) lu
74. marah (1) keumob; (2) murôk; (3) ngeurèn; (4) meusaluk; (5) dheut; (6) amarah; (7) beungèh; (8) bingkèng; (9) gigéng;
(10) birang; (11) bisèng; (12) bron; (13) ceuken; (14) ceungom; (15) côn; (16) cui; (17) cur’ien; (18) br’eun; (19) harok; (20) tunu; (21) ceu’o; (22) gr’am; (23) ‘eun; (24) bingét
75. mengkal (1) beungkai; (2) binyèt; (3) buriek; (4) pateuen; (5) nyèn; (6) jeureukat
76. miring (1) cake; (2) géng; (3) irang; (4) juréng; (5) layah; (6) reubah; (7) singèt; (8) sanggéng; (9) sijot; (10) landè; (11) sideu; (12) sirông; (13) sumpieng; (14) sundi; (15) suréng;
Lanjutan tabel… No.
Medan Makna
Pasangan Sinonim
(16) suyok; (17) undi; (18) baléng; (19) pilok; (20) sirông
77. miskin (1) damai; (2) dana; (3) kusong; (4) labeulala; (5) nadra; (6) lutôk; (7) mopeuléh; (8) papa; (9) dak; (10) rungkeng; (11) gasien; (12) khèk
78. muda (1) seudang; (2) barô; (3) cut; (4) groh; (5) muda; (6) raeueng; (7) balia; (8) miet
79. mudah
(1) mangat; (2) mudah
80. pahit
(1) reuhang; (2) phét
81. panas (1) panaih; (2) paneuih; (3) peusam; (4) seumeunga; (5) sia; (6) criet; (7) hogôb; (8) tutông; (9) seu-uem
82. pandai (1) lisék; (2) pinta; (3) bijak; (4) daki; (5) cathé; (6) pukta; (7) ceuredék; (8) pandoe; (9) cako; (10) utoih; (11) mah’è; (12) peuseutari; (13) além; (14) malém; (15) carong; (16) ceudaih; (17) ahli
83. pandai berkata
(1) pitah; (2) cangklak; (3) paseh;
84. panjang (1) buju; (2) carue; (3) jeunjang; (4) lampoe; (5) panyang; (6) canggang; (7) capang; (8) leusôh
85. pedas (1) seu-uem; (2) peudaih; (3) tajam; (4) keu-eueng
86. pelit (1) bakhé; (2) kike; (3) kriet; (4) liet; (5) ceulici; (6) keudeuk’èt; (7) meuidi-idi
87. ’ pendek (1) èt; (2) guntoe; (3) kasèk; (4) padèk; (5) paneuk; (6) pindèk; (7) reundah; (8) suoe; (9) deunak; (10) dugok; (11)
singkat; (12) buké; (13) bukriek; (14) krèe; (15) pingko; (16) pr’ien
88. penuh (1) mumak-mak; (2) peunoh; (3) pipe; (4) sarat; (5) seudot; (6) seulesak; (7) seusak; (8) meudah-dah
89. pincang (1) cingkhèk-cingkhé; (2) tunggang-tungge; (3) cakeue; (4) capiek; (5) ceungkhok-ceungkhé; (6) punggang-punggét; (7) meupunggét
90. pucat
(1) pucat; (2) biliek
91. pusing (1) pitam; (2) puséng; (3) ayeue; (4) mumang; (5) pilu; (6) hayut; (7) peunèng
92. putih (1) jagat; (2) jaliek; (3) pleuen; (4) putéh
93. rajin
(1) gigéh; (2) jeumot; (3) seubat
94. rakus (1) lab-lab; (2) leuha; (3) teungab-ngab; (4) geureuda; (5) haleumab; (6) jumoh; (7) lumbeh; (8) teumeu’an; (9) lubha
95. rapi (1) seurunoh; (2) cakab; (3) gie; (4) reumpan; (5) saneub
96. rapuh (1) krang; (2) leumpôk; (3) leup’ueb; (4) rampang; (5) brè; (6) rapôih; (7) bra; (8) brue
Lanjutan tabel… No.
Medan Makna
Pasangan Sinonim
97. rasa tawar/hambar (1) tabeue; (2) tawa; (3) leubie; (4) cueueng
98. renggang/longgar (1) reunggang; (2) sirang; (3) guruek
99. retak (1) crah; (2) reutak; (3) seureupéh; (4) reungat 100. ringan
(1) ambông; (2) ampông; (3) apông; (4) phui 101. 1 runcing (1) tirut; (2) cincu; (3) mancong
102. sakit (1) seungkoe; (2) beragan; (3) c’eut; (4) ngob-ngob; (5) pileue; (6) reukam; (7) ngilu; (8) keuboih; (9) reumon; (10) sakét; (11) ngab-ngab
103. samar-samar (1) sapu; (2) bayeuen; (3) rameung; (4) bring-bring; (5) sayop
104. sangat masak (1) riek; (2) reuntah; (3) leubaih; (4) leuiet 105. sedih
(1) beusôt; (2) suroi; (3) rugha; (4) seudéh 106. sedikit
(1) liem; (2) nit; (3) t’ieng; (4) bacut; (5) cr’èt-br’èt; (6) dit 107. senang
(1) gatu; (2) geuma; (3) seumèng; (4) seunang; (5) suka; (6) cateadeuria; (7) gura; (8) reuya; (9) seu-u; (10) deuria
108. sengau
(1) ch’o; (2) rih’ot; (3) paro
109. sesak (1) buem; (2) ue; (3) seunak; (4) huek; (5) meusak-sak 110. setia
(1) seutia; (2) baét
111. sombong (1) teukabo; (2) ugoh; (3) akeumak; (4) bhông; (5) bob; (6) jungkat; (7) mbông; (8) bako; (9) mutakabirin; (10) pungah; (11) ujob
112. sunyi (1) seungue; (2) meukhab; (3) leukhab; (4) seungap; (5) sunyoe; (6) iem
113. susah (1) payah; (2) sanien; (3) soh-sah; (4) alangan; (5) duka; (6) meuseuké; (7) sangsara
114. takut (1) ngeudéh; (2) kuyu; (3) meuh’eueb-h’eueb; (4) geusuen; (5) ngeuri; (6) ugah
115. tawa (1) khak-khak; (2) khak-khik; (3) khek-khek; (4) lingah; (5) geuso; (6) muhak-hak
116. terang (1) peungeuih;(2) sapha; (3) trang; (4) bandrang; (5) jeureuleng; (6) jeuereungèh; (7) deuih; (8) jeulaih
117. tidak bersemangat (1) bron; (2) cr’on-br’on; (3) krôt-kreuet; (4) seu-i 118. tidak bernyawa
(1) mate; (2) phana; (3) punah; (4) mampuih; (5) mangkat; lagi
(6) cahid; (7) bug’èng; (8) kom
119. tinggi (1) leusôh; (2) leubu; (3) manyang; (4) ta’ala; (5) tinggi; (6) ampu; (7) cot; (8) lanam; (9) aliah
120. tipis
(1) lipéh; (2) ranggaih
121. tonggos/monyong (1) caheueng; (2) munyông 122. tua
(1) chik; (2) kute; (3) tuha; (4) meungkôk-ungkôk; (5)
Lanjutan tabel… No.
Medan Makna
Pasangan Sinonim
useueng; (6) utok
123. tuli (1) tuloe; (2) beungkak; (3) klo; (4) peukak 124. tumpul
(1) suoe; (2) loe; (3) majai; (4) malap; (5) ong; (6) tumpôi; (7) bugam; (8) gabai
4.1.2 Pengelompokan Pasangan Sinonim Berdasarkan Tipe Adjektiva
Tabel 4.2 Tipe Adjektiva yang Menyatakan Sikap, Tabiat, atau Perilaku Batin Manusia
No. No.
Medan
Makna Leksikal Urut
Korpus
Pasangan Sinonim
Makna
Data
1. 12 berani
(1) beuhe
(1) ‘berani’ ‘perkasa’ (2) brani (2) ‘berani’ (3) ceubeueh (3) ‘berani’ (4) geueh (4) ‘lebih berani’
(5) gagah (5) ‘berani’ ‘gagah’
(6) jantan
(6) ‘jantan’ ‘berani’
(7) hô-hô
(7) ‘tidak takut pada apapun’
2. 16 bingung
(1) mameung
(1) ‘termangu-mangu’ ‘bingung’
(2) meuragu
(2) ‘bingung’
(3) teusangeu-
(3) ‘terbingung-bingung’
sangeu
‘terheran-heran’ (4) tutot (4) ‘bingung’ (5) teubinga- (5) ‘bingung’
teubinga
(6) gameum (6) ‘bingung’ (7) gante (7) ‘termangu-mangu’ ‘bingung’ (8) itaite (8) ‘tidak tahu apa yang dilakukan’
(9) bingong
(9) ‘bingung’
3. 18 boros
(1) mubadé
(1) ‘mubazir’ (2) rampuih (2) ‘boros’
Lanjutan tabel… No.
No.
Medan
Makna Leksikal Urut
Korpus
Pasangan Sinonim
Makna
Data
(3) rukheuek
(3) ‘boros’ ‘royal’
4. 31 gila (1) seudèe (1) ‘kurang waras’ ‘gila’ (2) dawai (2) ‘gila’ (3) teudèe-dèe (3) ‘setengah gila’
(4) gila
(4) ‘gila’ (5) majeunun (5) ‘gila’
(6) pungo
(6) ‘gila’ (4) rate (7) ‘tidak waras’
5. 36 jahat
(1) bajeueng
(1) ‘jahat’
(2) biheue
(2) ‘jahat’ ‘nakal’ (3) bisoe (3) ‘jahat’ (4) boinana (4) ‘jahat’ (dalam hikayat)
(5) jheut
(5) ‘jahat’ ‘buruk’
(6) peunjurék
(6) ‘jahat’ ‘bangsat’ ‘keji’
(8) risèe
(7) ‘jahat’
6. 37 jalang
(1) bajeueng
(1) ‘sundal’ (2) girang (2) ‘girang kepada laki-laki
atau kepada wanita’ (3) dakhat (3) ‘jalang’ ‘cabul’
(4) ganaih
(4) ‘jalang’ (5) gasang (5) ‘liar’ ‘gansang’
(6) caih (6) ‘ingin diperhatikan’ (7) nakai (7) ‘nakal’ ‘jalang’ (8) chôk-cheuek (8) ‘cabul’ (9) jahé (9) ‘jahil’ ‘cabul’
(10) leuho
(10) ‘sangat gatal’
7. 50 kenyang
(1) talak
(1) ‘lebih dari kenyang’
(2) troe
(2) ‘kenyang’
8. 68 lupa/lalai
(1) akeumak
(1) ‘kelupaan’
(2) tuwo
(2) ‘lupa’
(3) lale
(3) ‘lalai’ ‘lengah’ ‘alpa’
(4) laloe
(4) ‘asyik’ ‘lalai’
(5) idan-idan
(5) ‘pikun’
(6) seuhai
(6) ‘lalai’
9. 69 malas
(1) malaih (1) ‘malas’
(2) beuo (2) ‘malas’ ‘enggan berbuat sesuatu’ (3) meugeumpheue (3) ‘bermalas-malasan’ (4) juon (4) ‘malas’
Lanjutan tabel… No.
No.
Medan
Makna Leksikal Urut
Korpus
Pasangan Sinonim
Makna
Data
10. 70 malu
(1) malèe
(1) ‘malu’ (2) kanjai (2) ‘sangat memalukan’
(3) sipu
(3) ‘sipu’ ‘malu’
11. 73 manja
(1) ucè (1) ‘manja’
(2) manja
(2) ‘manja’ (dalam hikayat)
(3) lu
(3) ‘manja’
12. 74 marah
(1) keumob
(1) ‘mulut menganga karena merajuk’ (2) murôk (2) ‘lekas marah’
(3) ngeurèn
(3) ‘marah’ ‘murka’
(4) meusaluk
(4) ‘merajuk’
(5) dheut (5) ‘marah’
(6) amarah
(6) ‘marah’ ‘geram’ ‘jengkel’
(7) beungèh
(7) ‘marah’ ‘geram’ ‘murka’ (8) bingkèng (8) ‘mudah marah’ ‘mudah tersinggung’
(9) gigéng
(9) ‘marah’
(10) birang
(10) ‘berang’ (dalam hikayat)
(11) bisèng
(11) ‘mudah merajuk’
(12) bron
(12) ‘amarah’
(13) ceuken
(13) ‘pemarah’ ‘bermuka masam’
(14) ceungom
(14) ‘merajuk’
(15) côn
(15) ‘muram’ ‘marah’ ‘bermuka masam’
(16) cui
(16) ‘muram’ ‘marah’
(17) cur’ien
(17) ‘pemarah’
(18) br’eun
(18) ‘perasaan tidak senang’ ‘mendongkol’
(19) harok
(19) ‘marah’
(20) tunu
(20) ‘jengkel’
(21) ceu’o
(21) ‘merajuk’
(22) gr’am
(22) ‘murka’ ‘sakit hati’
(23) ‘eun
(23) ‘jengkel’
(24) bingét
(24) ‘sakit hati’
(1) ‘petah’ ‘pandai berkata’ berkata
13. 83 pandai
(1) pitah
(2) cangklak
(2) ‘petah’ ‘pandai berkata’
(3) paseh
(3) ‘petah’ ‘pandai berkata’
14. 86 pelit
(1) bakhé
(1) ‘bakhil’ ‘pelit’ ‘kikir’
Lanjutan tabel… No.
No.
Medan
Makna Leksikal Urut
Korpus
Pasangan Sinonim
Makna
Data (2) kike (2) ‘kikir’ ‘pelit’ (dalam
hikayat)
(3) kriet
(3) ‘pelit’ ‘kikir’ (4) liet (4) ‘pelit’ (5) ceulici (5) ‘kikir’
(6) keudeuk’èt
(6) ‘kikir’
(7) meuidi-idi
(7) ‘mementingkan miliknya sendiri’
15. 91 pusing
(1) pitam
(1) ‘pitam’ ‘pusing’ ‘pingsan’
(2) puséng
(2) ‘pusing’
(3) ayeue
(3) ‘pusing’ ‘pening’ (4) mumang (4) ‘pusing’ ‘pening’ (5) pilu (5) ‘pusing’
(6) hayut (6) ‘pening’ ‘pitam jika berada di atas ketinggian tanah’
(7) peunèng
(7) ‘pening’
16. 93 rajin
(1) gigéh
(1) ‘rajin’
(2) jeumot
(2) ‘rajin’
(3) seubat
(3) ‘giat’
17. 94 rakus
(1) lab-lab
(1) ‘rakus’ ‘gelojoh’ (2) leuha (2) ‘rakus’ ‘gelojoh’
(3) teungab-ngab
(3) ‘rakus’ ‘tamak’
(4) geureuda (4) ‘rakus’ (5) haleumab (5) ‘rakus’ (6) jumoh (6) ‘rakus kepada milik orang
lain’
(7) lumbeh
(7) ‘loba’ ‘tamak’ (8) teumeu’an (8) ‘tamak’ ‘loba’
(9) lubha
(9) ‘loba’ ‘tamak’ ‘rakus’ ‘serakah’
18. 102 sakit
(1) seungkoe
(1) ‘sakit yang mencucuk-
cucuk’
(2) beragan
(2) ‘selalu sakit-sakitan’ ‘merana’
(3) c’eut
(3) ‘sakit yang berdenyut- denyut’ (4) ngob-ngob (4) ‘berdenyut-berdenyut karena sakit’
Lanjutan tabel… No.
No.
Medan
Makna Leksikal Urut
Korpus
Pasangan Sinonim
Makna
Data (5) pileue (5) ‘sakit kembali setelah sembuh’
(6) reukam
(6) ‘sakit’ ‘merasakan sangat
sakit’
(7) ngilu
(7) ‘ngilu’ (8) keuboih (8) ‘kebas’
(9) reumon
(9) ‘babak-belur’ ‘terasa sakit’
(10) sakét
(10) ‘sakit’
(11) ngab-ngab
(11) ‘berdenyut-denyut’ (sakit di tulang)
19. 105 sedih
(1) beusôt
(1) ‘sedih’ (2) suroi (2) ‘masygul’ ‘sedih’
(3) rugha
(3) ‘sedih’ ‘duka cita’
(4) seudéh (4) ‘sedih’
20. 107 senang
(1) gatu
(1) ‘senang hati’ ‘suka cita’ (2) geuma (2) ‘senang hati’ ‘gembira’
(3) seumèng
(3) ‘senang hati’
(4) seunang
(4) ‘senang hati’ (5) suka (5) ‘senang’ ‘gembira’ ‘riang’ (6) cateadeuria (6) ‘girang’ ‘riang’
(7) gura
(7) ‘riang’
(8) reuya
(8) ‘ria’ ‘riang’ ‘gembira’ (9) seu-u (9) ‘gembira’ ‘riang sekali’
(10) deuria
(10) ‘ria’ (dalam hikayat)
21. 110 setia
(1) seutia
(1) ‘setia’ ‘jujur’
(2) baét
(2) ‘setia’
22. 111 sombong
(1) teukabo
(1) ‘takabur’ ‘sombong’ ‘congkak’
(2) ugoh
(2) ‘sombong’ ‘congkak’ (3) akeumak (3) ‘sombong’ (4) bhông (4) ‘sombong’
(5) bob (5) ‘sombong’ (6) jungkat (6) ‘sombong’ ‘angkuh’
(7) mbông
(7) ‘sombong’ ‘congkak’ ‘angkuh’ ‘sombong’
(8) bako
(8) ‘sombong’ (9) mutakabirin (9) ‘sombong’
(10) pungah
(10) ‘sombong’
Lanjutan tabel… No.
No.
Medan
Makna Leksikal Urut
Korpus
Pasangan Sinonim
Makna
Data
(11) ujob
(11) ‘sombong’
23. 114 takut
(1) ngeudéh
(1) ‘takut’ (dalam hikayat)
(2) kuyu
(2) ‘takut’
(3) meuh’eueb-
(3) ‘ketakutan’ (tidak dapat
h’eueb
bernapas karena ketakutan)
(4) geusuen (4) ‘takut’ (5) ngeuri (5) ‘takut’
(6) ugah
(6) ‘takut’ ‘gentar’ (dalam hikayat)’
24. 115 tawa
(1) khak-khak
(1) ‘tertawa terbahak-bahak’
(2) khak-khik
(2) ‘tertawa terbahak-bahak’
(3) khek-khek
(3) ‘terkekeh-kekeh’
(4) lingah
(4) ‘suka tertawa tanpa sebab’
(5) geuso
(5) ‘tertawa secara tidak
sopan’
(6) muhak-hak
(6) ‘tertawa dengan mulut ternganga’
25. 117 tidak
(1) bron
(1) ‘tidak bersemangat’ bersemangat (2) cr’on-br’on (2) ‘tidak bersemangat’ (3) krôt-kreuet (3) ‘tidak enak badan’
(4) seu-i
(4) ‘merasa agak demam’
Tabel 4.3 Tipe Adjektiva yang Menyatakan Keadaaan Bentuk
No. No.
Medan
Makna Leksikal Urut
Korpus
Pasangan Sinonim
Makna
Data
1. 20 bulat
(1) bulat
(1) ‘bulat’
(2) bunta
(2) ‘bulat’ ‘bundar’
(3) bunthok
(3) ‘bulat’
(4) kumbob
(4) ‘bulat’ ‘gembung’
(5) tu’ob
(5) ‘bulat’ ‘gemuk dan pendek’
2. 28 gembung (1) leukeub (1) ‘gembung’ ‘bengkak’ (2) pusông (2) ‘busung’ ‘gembung karena penyakit’
(3) kumbéb
(3) ‘gembung pipi’
Lanjutan tabel… No.
No. Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
(4) seungkak
(4) ‘gembung’ ‘bengkak’ (5) seungkôh (5) ‘membengkak’ ‘menggembung’ (6) beukob (6) ‘cembung’ ‘gembung pipi’
(7) ceudeut (7) ‘menggembung’ ‘membengkak’ (8) ceudot (8) ‘benjol’ ‘membengkak’ (9) keumbông (9) ‘gembung’
(10) keumong
(10) ‘kembung’ ‘gembung’ ‘kembang’
(11) keutueb
(11) ‘menggembung’ ‘memben gkak’
(12) beungkak
(12) ‘bengkak’
(13) bluek
(13) ‘bengkak’ ‘sembab’
(14) licôh
(14) ‘bengkak karena gigitan serangga’
3. 76 miring
(1) cake
(1) ‘miring dan tegang’ (untuk
leher)
(2) géng
(2) ‘miring’
(3) irang
(3) ‘miring’ (4) juréng (4) ‘miring’ (5) layah (5) ‘miring’ (6) reubah (6) ‘miring’ ‘curam’ (7) singèt (7) ‘miring ke suatu arah’
(8) sanggéng
(8) ‘miring’ ‘curam’ (9) sijot (9) ‘miring’
(10) landè
(10) ‘landai’ ‘miring sedikit’
(11) sideu
(11) ‘miring’
(12) sirông
(12) ‘miring’
(13) sumpieng
(13) ‘agak miring’
(14) sundi
(14) ‘miring sekali ke bawah’
(15) suréng
(15) ‘miring’
(16) suyok
(16) ‘miring’
(17) undi
(17) ‘miring ke atas’
(18) baléng
(18) ‘sedikit miring’
(19) pilok
(19) ‘miring’ ‘terurai sendi karena terpeleset’
(20) sirông
(20) ‘serong’
4. 101 runcing
(1) tirut
(1) ‘lancip’ ‘runcing’
Lanjutan tabel… No.
No.
Medan
Makna Leksikal Urut
Korpus
Pasangan Sinonim
Makna
Data
(2) cincu
(2) ‘runcing’
(3) mancong
(3) ‘mancung’ ‘runcing’
5. 10 bengkok
(1) awèk
(1) ‘bengkok’
(2) bungkôk
(2) ‘bungkuk’ ‘bengkok’
(3) ceukok
(3) ‘bungkuk’ ‘bengkok’ ‘melengkung’
(4) kiwieng
(4) ‘bungkuk’ ‘bengkok’ (5) kiwieng-kiwot (5) ‘bengkok-bengkok’
(6) kudon
(6) ‘membengkok’ ‘membungkuk’
(7) rungkob (7) ‘bengkok ke atas dan bertemu sesamanya’
(8) rungkom
(8) ‘melengkung atau bengkok ke atas dan bertemu sesamanya’ (9) leunték (9) ‘lentik’
(10) rungkok
(10) ‘bengkok atau bungkuk disebabkan usia’
Tabel 4.4 Tipe Adjektiva yang Menyatakan Ukuran
No. No.
Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
1. 4 banyak
(1) samuek
(1) ‘banyak’
(2) meuseuè (2) ‘banyak sekali’ (3) seurenga (3) ‘banyak sekali’
(4) balak
(4) ‘banyak sekali’ (5) bôh-bah (5) ‘banyak sekali’ ‘melimpah
ruah’ (6) damoh (6) ‘banyak’ (dalam hikayat)
(7) meukajun-kajun (7) ‘sangat banyak’ (dalam
hikayat) (8) meukeuba- (8) ‘sangat banyak’ (dalam
keuba
hikayat)
(9) le
(9) ‘banyak’
(10) m’ue
(10) ‘bertambah banyak’
Lanjutan tabel… No.
No. Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
(11) reughak
(11) ‘banyak sekali’
2. 7 bawah
(1) yub
(1) ‘di bawah’ ‘ruang bawah’
(2) barôh
(2) ‘bawah’ ‘di bawah’
3. 15 besar
(1) ranggong (1) ‘besar’
(2) raya
(2) ‘raya’ ‘besar’ (3) rayek (3) ‘besar’ ‘dewasa’ (4) agung (4) ‘agung’ ‘besar’
(5) akeuba (5) ‘akbar’ ‘maha besar’
4. 22 dangkal
(1) deue (1) ‘dangkal’
(2) dè
(2) ‘tidak dalam’
(3) pusông (3) ‘dangkal’
5. 47 kecil
(1) cèk (1) ‘kecil’ (2) culib (2) ‘kecil tapi kuat’
(3) saghi (3) ‘kecil’ ‘di bawah umur’ (4) ubit (4) ‘kecil’
(5) cut
(5) ‘kecil’
6. 67 luas (1) lamang (1) ‘lapang’ ‘sangat luas’
(2) luaih
(2) ‘luas’ ‘lapang’ ‘lebar’ (3) meuhajana (3) ‘sangat luas’
(4) lapang
(4) ‘lapang’
7. 84 panjang (1) buju (1) ‘bujur’ ‘panjang’
(2) carue
(2) ‘panjang dan kurus tak berimbang’ (3) jeunjang (3) ‘panjang dan ramping’
(4) lampoe (4) ‘sangat panjang’
(5) panyang (5) ‘panjang’ (6) canggang (6) ‘jangkung’ ‘panjang kaki’ (7) capang (7) ‘capang’
(8) leusôh (8) ‘panjang dan besar’
8. ’ 87 pendek (1) èt
(1) ‘ukuran yang dianggap
sedikit’ (2) guntoe (2) ‘pendek gemuk’ (3) kasèk (3) ‘pendek dan kokoh’
(4) padèk
(4) ‘pendek dan kekar’
(5) paneuk
(5) ‘pendek’ ‘rendah’ (6) pindèk (6) ‘pendek’ ‘kecil’ (7) reundah (7) ‘rendah’ ‘pendek kecil’
(8) suoe
(8) ‘pendek
dan tumpul’ ‘pendek dan gemuk’
Lanjutan tabel… No.
No. Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
(9) deunak
(9) ‘denak’
(10) dugok
(10) ‘pendek dan lebar’
(11) singkat
(11) ‘singkat’ ‘pendek sekali’
(12) buké
(12) ‘kecil’ ‘katai’
(13) bukriek
(13) ‘cebol’ ‘tidak mau tumbuh’
(14) krèe
(14) ‘kerdil’
(15) pingko
(15) ‘kerdil’
(16) pr’ien
(16) ‘tetap kerdil’
9. 88 penuh
(1) mumak-mak
(1) sangat penuh mencapai
tepinya’
(2) peunoh
(2) ‘penuh’ ‘berisi’
(3) pipe
(3) ‘sangat penuh’
(4) sarat
(4) ‘sarat’ ‘penuh sekali’
(5) seudot
(5) ‘penuh sekali’
(6) seulesak
(6) ‘penuh sekali’ ‘padat’
(7) seusak
(7) ‘sesak’ ‘penuh sekali’
(8) meudah-dah
(8) ‘melimpah ruah’
10. 106 sedikit (1) liem (1) ‘sedikit sekali’
(2) nit
(2) ‘sedikit’
(3) t’ieng
(3) ‘sedikit sekali’ (4) bacut (4) ‘sedikit’
(5) cr’èt-br’èt
(5) ‘sedikit-sedikit’ (6) dit (6) ‘sedikit’
11. 119 tinggi
(1) leusôh
(1) ‘tinggi’
(2) leubu
(2) ‘sangat tinggi’
(3) manyang
(3) ‘tinggi’
(4) ta’ala
(4) ‘(yang) maha tinggi’ (5) tinggi (5) ‘tinggi’ (dalam hikayat)
(6) ampu (6) ‘lebih tinggi’ (7) cot (7) ‘terletak tinggi’ (8) lanam (8) ‘tinggi sekali’
(9) aliah
(9) ‘tinggi’ ‘agung’
12. 120 tipis (1) lipéh (1) ‘tipis’ ‘halus’ (2) ranggaih (2) ‘tipis’ ‘ranggas’
Tabel 4.5 Tipe Adjektiva yang Menyatakan Waktu dan Usia
No. No.
Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
1. 21 cepat
(1) leugat
(1) ‘cepat’ ‘segera’
(2) pantai
(2) ‘cepat’ ‘lekas’ (dalam
hikayat)
(3) peuyeuri
(3) ‘cepat’ ‘lekas’ ‘segera’
(4) reujang
(4) ‘segera’ ‘cepat’
(5) sigra
(5) ‘segera’ ‘cepat’
(6) draih
(6) ‘cepat’ ‘deras’
(7) bagaih
(7) ‘cepat’ ‘segera’ ‘lekas’ (8) deuru (8) ‘sangat cepat’
2. 59 lama
(1) tréb
(1) ‘lama’ ‘lambat’ (2) rana (2) ‘lama’ ‘menahun’
(3) ambat
(3) ‘lama-lama’
3. 75 mengkal
(1) beungkai
(1) ‘mengkal’ ‘setengah masak’
(2) binyèt
(2) ‘setengah masak’ (3) buriek (3) ‘setengah masak’
(4) pateuen
(4) ‘setengah masak’ (5) nyèn (5) ‘setengah masak’ (6) jeureukat (6) ‘setengah masak’
4. 78 muda (1) seudang (1) ‘sedang’ ‘muda’ ‘belia’
(2) barô
(2) ‘baru’ ‘muda’ ‘belia’
(3) cut
(3) ‘muda’ (4) groh (4) ‘muda sekali’ (5) muda (5) ‘muda’
(6) raeueng
(6) ‘awet muda’ (7) balia (7) ‘belia’
(8) miet
(8) ‘kecil’ ‘muda’
5. 104 sangat (1) riek (1) ‘masak dan kering sekali’ masak
(2) reuntah
(2) ‘masak sekali’
(3) leubaih
(3) ‘sangat ranum’ (4) leuiet (4) ‘sangat masak’
6. 122 tua
(1) chik
(1) ‘tua’
(2) kute (2) ‘tua dan kering’
(3) tuha
(3) ‘tua’ (4) meungkôk- (4) ‘sangat tua’
ungkôk
(5) useueng (5) ‘usang’ (6) utok (6) ‘sangat tua’
Tabel 4.6 Tipe Adjektiva yang Menyatakan Warna
No. No.
Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
1. 9 belang (1) plang-plang (1) ‘belang-belang’
(2) piléh
(2) ‘belang-belang’ (3) supak (3) ‘sopak’ (4) burék (4) ‘burik’
2. 35 hitam
(1) sukla
(1) ‘hitam sekali’ ‘hitam ‘lebam’
(2) kléng
(2) ‘hitam keling’ (3) galéng (3) ‘hitam legam’
(4) itam
(4) ‘hitam’ ‘gelap’
3. 90 pucat
(1) pucat
(1) pucat’ ‘pudar’ ‘lesu’
(2) biliek
(2) pucat
4. 92 putih
(1) jagat
(1) ‘berwarna keputih-putihan’
(2) jaliek
(2) ‘putih pucat’ (3) pleuen (3) ‘agak putih’ (4) putéh (4) ‘putih’
Tipe 4.7 Tipe Adjektiva yang Menyatakan Jarak
No. No.
Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
1. 19 bosan
(1) leugeu
(1) ‘jemu’ ‘jenuh’ ‘bosan’
(2) beugeu
(2) ‘jemu’ ‘muak’
(3) glak
(3) ‘bosan’ ‘muak’ (4) lan (4) ‘bosan’ ‘jemu’
(5) pueh (5) ‘jemu’ (6) suntôk (6) ‘suntuk’
2. 23 dekat
(1) rapat
(1) ‘rapat’ ‘dekat’
(2) toe
(2) ‘dekat’ (3) akrab (3) ‘dekat’ ‘akrab’ (4) meusibimbaran (4) ‘berdekat-dekatan’ (dalam
hikayat)
(5) c’èh
(5) ‘dekat sekali’ (6) karib (6) ‘dekat’ ‘karib’ (dalam
hikayat) (7) rab (7) ‘dekat’ ‘hampir’
Lanjutan tabel… No.
No. Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
(8) jap
(8) ‘rapat’
(9) cuali
(9) ‘bersahabat dekat’
3. 38 jauh
(1) leusôh
(1) ‘jauh’
(2) lanam (2) ‘jauh sekali’
(3) meujarak
(3) ‘jauh’
(4) jawôh
(4) ‘jauh’ (dalam mantra)
(5) jeuôh
(5) ‘jauh’ (6) jinab (6) ‘jauh sekali’
4. 62 lebat
(1) leubat
(1) ‘lebat’ ‘penuh’ ‘tebal’ (2) teutai (2) ‘tebal’ ‘lebat’ ‘padat’ (3) tunjai (3) ‘lebat’ ‘rapat’
(4) dreueb (4) ‘lebat’ (5) jahôi (5) ‘lebat’
(6) jai (6) ‘lebat sekali’
(1) ‘renggang’ ‘tidak rapat’ longgar
5. 98 renggang/
(1) reunggang
(2) sirang
(2) ‘renggang’ (3) guruek (3) ‘longgar’
(4) seundèt
(4) ‘longgar’ ‘kendur’
Tabel 4.8 Tipe adjektiva yang Menyatakan Kuasa Tenaga
No. No.
Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
1. 56 kuat
(1) kukôh
(1) ‘kokoh’ ‘kuat’
(2) meureugoh
(2) ‘kuat berani’ ‘tegap’
(3) pupôh
(3) ‘kuat’ ‘kokoh’ (dalam hikayat)
(4) seubeueh
(4) ‘besar dan kuat’ ‘tangguh’ (5) tangkoh (5) ‘kuat’ (6) teuga (6) ‘kuat’
(7) teugoh
(7) ‘teguh’ ‘kokoh’ (8) gagah (8) ‘gagah’ ‘kuat’ (dalam hikayat) (9) kong (9) ‘kuat’ ‘kokoh’
(10) kuat
(10) ‘kuat’
2. 63 lelah
(1) leulah
(1) ‘lelah’ ‘penat’ (dalam
Lanjutan tabel… No.
No. Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
hikayat)
(2) hèk
(2) ‘lelah’ (3) leutéh (3) ‘letih’ ‘lelah’ ‘penat’
(4) reuah
(4) ‘lelah sekali’ (5) bhak (5) ‘lelah sekali’
3. 64 lemah
(1) la’eh
(1) ‘daif’ ‘lemah’
(2) lasa
(2) ‘lasa’ ‘lumpuh’ ‘lemah’
(3) lèk-pèk
(3) ‘lemah’ ‘tidak berdaya’
(4) seubon
(4) ‘lemah’
(5) leumon
(5) ‘lemah’ ‘lembek’
(6) trok
(6) ‘teruk’ ‘lemah sekali’
(7) yeue-yeue
(7) ‘lemah’ ‘terasa lemah’ (8) leumoh (8) ‘lemah’
4. 100 ringan
(1) ambông
(1) ‘ringan’
(2) ampông
(2) ‘ringan’ ‘apung’
(3) apông
(3) ‘apung’ enteng’ ‘ringan’
(4) phui
(4) ‘ringan’ ‘enteng’
Tabel 4.9 Tipe Adjektiva yang Menyatakan Kesan atau Penilaian Indera
No. No.
Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
1. 2 asam
(1) asam
(1) ‘asam’ ‘masam’
(2) masam
(2) ‘asam’ ‘masam’
2. 11 berair/
(1) meuncong-
(1) ‘berair’
lembab
ncong (2) meulak-lak
(2) ‘selalu berair’ ‘lembab’
(3) binyoe
(3) ‘berair’
(4) paseueng
(4) ‘menjadi lembab’
(5) meukabie
(5) ‘berair’
(6) juem
(6) ‘basah’
3. 5 bau harum
(1) meuhipaih-
(1) ‘semerbak’
hipaih (2) hireut
(2) ‘semerbak’ (3) hirôm (3) ‘harum’
(4) hiru-biru
(4) ‘semerbak’ (dalam hikayat)
Lanjutan tabel… No.
No. Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
(5) mupaih
(5) ‘semerbak’
(6) seubôk
(6) ‘semerbak’ (7) seungam (7) ‘wangi’
(8) bangoe
(8) ‘wangi’ (9) meudrô-drô (9) ‘semerbak’
4. 6 bau tak
(1) ‘bau apak’ sedap
(1) apak
(2) banga
(2) ‘bau bangar’ (3) basi (3) ‘bau basi’ (4) busôk (4) ‘bau busuk’
(5) ceungèh
(5) ‘bau cengis’ ‘bau sangit’
(6) hangèk
(6) ‘bau sangit’
(7) hanggôi
(7) ‘bau celurut’ (8) meuh’ong (8) ‘bau maung’
(9) hanyi
(9) ‘bau amis’
(10) kh’eb
(10) ‘bau busuk’
(11) kh’ieng
(11) ‘bau busuk’
(12) khie
(12) ‘bau tengik’
(13) kh’ob
(13) ‘bau busuk’
(14) khoih
(14) ‘kaeadaan apak’
(15) phong
(15) ‘bau busuk’
(16) chueng
(16) ‘bau pesing’
(17) reungie
(17) ‘bau busuk’
(18) peungèt
(18) ‘bau angit’
5. 25 enak
(1) mangat
(1) ‘enak’ (2) ladat (2) ‘lezat’ ‘nikmat’
(3) simban (3) ‘enak’ ‘sedap’
6. 26 gatal
(1) gatai
(1) ‘gatal’
(2) leuho
(2) ‘sangat gatal’
(3) mèt-mot (3) ‘gatal’
7. 32 halus
(1) lumat
(1) ‘lumat’ ‘halus’
(2) luti
(2) ‘halus sekali’
(3) halôh
(3) ‘halus’
8. 43 kasar
(1) gasa
(1) ‘kasar’
(2) reuhiek
(2) ‘kasar’
(3) reukieh
(3) ‘tidak rata’ ‘kasar’
(4) reukeut
(4) ‘kesat’ ‘kasar’
(5) guriek
(5) ‘kasar’ ‘belum licin’
(6) bakai
(6) ‘tampak kasar’
9. 46 kecantikan
(1) maleh
(1) ‘cantik’
Lanjutan tabel… No.
No. Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
fisik (2) peureumoe (2) ‘cantik jelita’
(3) rupaan
(3) ‘cantik’ ‘rupawan’
(4) sambinoe
(4) ‘cantik jelita’
(5) samlakoe
(5) ‘tampan’ (6) tari (6) ‘cantik’ ‘indah’ (7) canték (7) ‘cantik’
(8) ceudaih
(8) ‘cantik dan pintar’ (9) meuch’ak (9) ‘cantik’ ‘gagah’ ‘tampan’
(10) dhiet
(10) ‘cantik dalam berpakaian’
(11) gunjak
(11) ‘cantik’ ‘gagah’
(12) jroh
(12) ‘indah’ ‘cantik’ ‘bagus’
(13) candén
(13) ‘cantik’ ‘jelita’
(14) lagak
(14) ‘cantik’
(15) bahie
(15) ‘pesolek’
10. 51 keras
(1) gong
(1) ‘tegang’ ‘keras’ ‘kaku’
(2) jagon
(2) ‘keras’
(3) krang
(3) ‘keras dan rapuh’
(4) kreueh
(4) ‘keras’ ‘tegang’
(5) seunkom
(5) ‘keras’ (6) ‘alumat (6) ‘keras’ (7) batat (7) ‘keras’ ‘tidak mau masak’ (8) kueuet (8) ‘kaku’ (9) beuku (9) ‘beku’
(10) bangkaran
(10) ‘kaku’ ‘mengeras’
(11) ceukang
(11) ‘tegang’ ‘kaku’
11. 60 lapar
(1) deuek
(1) ‘lapar’
(2) kla
(2) ‘kelaparan’
(3) lapa
(3) ‘lapar’
12. 65 lembut
(1) meunyèb-nyèb
(1) ‘lembut jika dipegang’
(2) s’èb
(2) ‘lembut dan mudah menyayat’ (3) meucr’èt (3) ‘lembut sekali’
(4) leunyè
(4) ‘sangat lembut’ ‘lunak’
(5) leupon
(5) ‘lunak’ ‘lembut’ (6) sapui (6) ‘lembut’ ‘sepoi-sepoi’
(7) basa
(7) ‘lembut’
13. 72 manis (1) luwih (1) ‘sangat manis’
(2) mamèh
(2) ‘manis’
Lanjutan tabel… No.
No. Medan Korpus
Makna Leksikal Urut
Pasangan Sinonim
Makna Data
(3) leukiet
(3) ‘likat’ ‘sangat manis’
14. 80 pahit
(1) reuhang
(1) ‘sepat’ ‘kelat’ ‘pahit’
(2) phét (2) ‘pahit’
15. 85 pedas
(1) seu-uem
(1) ‘pedas atau panas di lidah’
(2) peudaih
(2) ‘pedas’
(3) tajam (3) ‘pedas’ (untuk lada) (4) keu-eueng (4) ‘pedas’
16. 103 samar- (1) Sapu (1) ‘samar-samar’ ‘berkabut’ samar
(2) bayeuen
(2) ‘samar-samar’ (3) rameung (3) ‘samar-samar’ ‘remang-
remang’
(4) bring-bring
(4) ‘tampak berkabut’ (5) sayop (5) ‘sayup’
17. 97 rasa tawar/ (1) tabeue (1) ‘tawar’ ‘hambar’ hambar
(2) tawa
(2) ‘tawar’ ‘hambar’ (3) leubie (3) ‘tawar’ ‘hambar’
(4) cueueng (4) ‘tawar’ ‘hambar’
Tabel 4.10 Tipe Adjektiva Pemeri Sifat yang Memerikan Kualitas dan Intensitas yang Bercorak Fisik atau Mental
No. No. Korpus Medan Makna Pasangan Sinonim
Makna Leksikal Urut Data
1. 8 bebas
(1) Labaih
(1) ‘bebas’
(2) lheueh
(2) ‘bebas’ ‘lepas’ (3) meureudéka (3) ‘merdeka’ ‘bebas’
(4) bibeueh
(4) ‘merdeka’ ‘bebas’
2. 13 bercucuran
(1) meureb-reb
(1) ‘bercucuran’ ‘berlinang- linang’
(2) meureue-reue
(2) ‘bercucuran’ (3) meureuen-reuen (3) ‘bercucuran’ (4) reujoh-reujah (4) ‘bercucuran’ (dalam
hikayat) (5) meuch’a-ch’a (5) ‘bercucuran’
(6) meudrab-drab
(6) ‘bercucuran’ ‘berderai- derai’
Lanjutan tabel… No.
No. Korpus Medan Makna Pasangan Sinonim
Makna Leksikal Urut Data
(7) meuheue-heue (7) ‘bercucuran’ (8) meudrô-drô (8) ‘bercucuran’ (9) meulak-lak (9) ‘meleleh’ ‘mengalir’
3. 14 bersih
(1) gléh
(1) ‘bersih’ ‘suci’
(2) khaih
(2) ‘bersih’
(3) suci
(3) ‘suci’ ‘murni’ ‘bersih’
(4) kuduih
(4) ‘kudus’ ‘suci’
4. 17 bodoh
(1) budô (1) ‘bodoh’ (2) dungèe (2) ‘dungu’ ‘bodoh’
(3) ngeut
(3) ‘sangat bodoh’
(4) ulok
(4) ‘bodoh’ ‘kurang pikir’
(5) budueng
(5) ‘bodoh’ ‘tolol’
(6) moseutahé
(6) ‘tolol’ (7) bang’ai (7) ‘bodoh’ (8) beupak (8) ‘tolol’ (9) lok-lok (9) ‘dungu’ ‘pandir’
5. 24 dingin
(1) ceudèng
(1) ‘sejuk’ ‘dingin’
(2) leupie (2) ‘dingin’
(3) sidab
(3) ‘dingin’ ‘perasaan dingin’
6. 27 gelap
(1) padèe
(1) ‘gelap’
(2) buta
(2) ‘buta’
(3) seupôt
(3) ‘gelap’ ‘malam’
(4) glap
(4) ‘gelap’
(5) klam
(5) ‘kelam’ ‘gelap’
(6) glap gulita
(6) ‘gelap gulita’ (dalam hikayat)
7. 29 gemetar
(1) brudui
(1) ‘agak gemetar’ (2) meutat-tat (2) ‘bergetar-getar’
‘menggigil’ (3) mukot-kot (3) ‘bergeletar’ (4) meuyo-yo (4) ‘bergetar-getar’
(5) yo
(5) ‘gemetar’ (6) meukeuta (6) ‘gemetar’ ‘gemeletuk’
8. 30 gemuk (1) gulok (1) ‘gemuk kuat’
(2) lup’om
(2) ‘gemuk dan lemah’ (3) subo (3) ‘gemuk’ ‘montok’
(4) teumbon
(4) ‘tambun’ ‘gemuk’ (5) tu’ob (5) ‘gemuk sekali’ ‘pendek
Lanjutan tabel… No.
No. Korpus Medan Makna Pasangan Sinonim
Makna Leksikal Urut Data
dan gemuk (6) beugok (6) ‘besar dan gemuk’
9. 33 hamil
(1) hamè
(1) ‘hamil’ (2) meutieuen (2) ‘hamil’
(3) brat
(3) ‘hamil’
(4) bunténg (4) ‘bunting’ ‘hamil’ (5) mumè (5) ‘hamil’
(6) ulu (6) ‘bunting’
10. 40 juling
(1) juléng
(1) ‘juling’ (2) sarok (2) ‘agak juling’
11. 44 kaya
(1) makmu
(1) ‘makmur’ ‘kaya’ (2) gani (2) ‘kaya’
(3) rampak (3) ‘kaya’
12. 49 kental (1) ghuen (1) ‘kental’ ‘beku’
(2) likat
(2) ‘kental’ (3) likèk (3) ‘kental’
(4) lindang
(4) ‘kental’ ‘sangat berlemak’
(5) kliet
(5) ‘kental’
13. 52 kering
(1) thô
(1) ‘kering’ (2) khueng (2) ‘kering’
(3) keumarèe (3) ‘kemarau’ (4) kréng (4) ‘sangat kering’ (5) leubot (5) ‘hampir kering’
(6) reueng
(6) ‘kering’ (7) roh (7) ‘kering’
(8) ruek
(8) ‘kering sekali’
14. 53 keruh
(1) krôh
(1) ‘keruh’ ‘kotor’
(2) lidok
(2) ‘keruh’ ‘kotor dan berlumpur’
(3) ceukoe
(3) ‘keruh’
15. 55 kotor
(1) cèh-mèh
(1) ‘menjadi kotor tidak
karuan’
(2) ceuma
(2) ‘kotor’ ‘jijik’ ‘cemar’
(3) jeurumeuih
(3) ‘kotor’ ‘celemot’ (4) kulubana (4) ‘kotor’ (5) meukuluténg (5) ‘kotor’ (6) lutôk (6) ‘kotor’ ‘cemar’ ‘lusuh’ (7) keuta’in (7) ‘sangat tua dan kotor’
Lanjutan tabel… No.
No. Korpus Medan Makna Pasangan Sinonim
Makna Leksikal Urut Data
(8) kulutok
(8) ‘kotor’
(9) kuto
(9) ‘kotor’
(10) leuta
(10) ‘kotor’ ‘tidak suci’
(11) meukulup’ieh
(11) ‘kotor’
(12) luteng
(12) ‘kotor’ ‘cemar’
(13) seumak
(13) ‘kotor’
(14) jeunabat
(14) ‘keadaan tidak suci untuk beribadah’
(15) hadaih
(15) ‘hadas’
16. 57 kurus
(1) pijuet
(1) ‘kurus’
(2) bangkèh
(2) ‘kurus kerempeng’
17. 61 layu
(1) layèe
(1) ‘layu’ (2) lô (2) ‘layu’ ‘tidak mau tumbuh’ (3) mala (3) ‘layu’
18. 66 liar
(1) jangai
(1) ‘liar’ (2) kleuet (2) ‘liar’
(3) ladang (3) ‘liar’
(4) ladong
(4) ‘liar’
(5) lahèe
(5) ‘liar’
(6) gasang
(6) ‘liar’
19. 71 mandul
(1) ong
(1) ‘mandul’
(2) eue
(2) ‘mandul’
(3) male
(3) ’mandul’
20. 77 miskin
(1) damai
(1) ‘melarat’ ‘papa’ ‘sangat
miskin’ (2) dana (2) ‘miskin’ ‘papa’ ‘melarat’
(3) kusong
(3) ‘sangat miskin’
(4) labeulala
(4) ‘papa’ ‘melarat’
(5) nadra
(5) ‘sangat papa’ (dalam
hikayat)
(6) lutôk
(6) ‘miskin’ ‘papa’
(7) mopeuléh (7) ‘pailit’
(8) papa
(8) ‘miskin’ ‘papa’ ‘melarat’
(9) dak (9) ‘dalam keadaan melarat’
(10) rungkeng
(10) ‘sangat miskin’
(11) gasien
(11) ‘miskin’
(12) khèk
(12) ‘miskin’ ‘papa’
Lanjutan tabel… No.
No. Korpus Medan Makna Pasangan Sinonim
Makna Leksikal Urut Data
‘melarat’
21. 79 mudah (1) mangat (1) ‘mudah’
(2) mudah
(2) ‘mudah’
22. 81 panas
(1) panaih (1) ‘panas’
(2) paneuih
(2) ‘panas’ (3) peusam (3) ‘panas suam-suam kuku’ (4) seumeunga (4) ‘terasa panas’ (5) sia (5) ‘terbakar’
(6) criet
(6) ‘terik panas’ (7) hogôb (7) ‘perasaan panas’ (8) tutông (8) ‘panas’ ‘terbakar’ (9) seu-uem (9) ‘terik panas’
23. 82 pandai
(1) lisék
(1) ‘cerdik’
(2) pinta
(2) ‘pintar’ ‘pandai’ ‘cerdik’ ‘ahli’ (3) bijak (3) ‘bijak’ ‘cerdik’ (4) daki (4) ‘cerdik’ (dalam hikayat)
(5) cathé
(5) ‘pandai’ ‘ahli’ ‘licik’
(6) pukta
(6) ‘sangat pandai’ (7) ceuredék (7) ‘cerdik’
(8) pandoe (8) ‘pandai’ ‘cakap’ ‘pintar’ (9) cako (9) ‘pandai’ ‘ahli’
(10) utoih
(10) ‘ahli’ ‘pandai’
(11) mah’è
(11) ‘mahir’ ‘ahli’ ‘pandai’
(12) peuseutari
(12) ‘pandai’ (dalam hikayat)
(13) além
(13) ‘alim’ ‘berilmu’
(14) malém
(14) ‘alim’ ‘berilmu’ ‘pandai’
(15) carong
(15) ‘pandai’
(16) ceudaih
(16) ‘ahli’ ‘cakap’
(17) ahli
(17) ‘ahli’ ‘pandai’
24. 89 pincang
(1) cingkhèk-
(1) ‘pincang’ ‘timpang’
cingkhé
(2) tunggang- (2) ‘pincang’
tungget
(3) cakeue (3) ‘agak pincang’
(4) capiek
(4) ‘pincang’ ‘timpang’ (5) ceungkhok- (5) ‘pincang’
ceungkhé
Lanjutan tabel… No.
No. Korpus Medan Makna Pasangan Sinonim
Makna Leksikal Urut Data
(6) punggang- (6) ‘pincang’ ‘timpang’
punggét (7) meupunggét
(7) ‘timpang’
25. 95 rapi
(1) seurunoh
(1) ‘rapi’ ‘apik’
(2) cakab
(2) ‘rapi’
(3) gie (3) ‘rapi’ ‘apik’ (4) reumpan (4) ‘rapi’ ‘beraturan’
(5) saneub
(5) ‘teratur’ ‘rapi’
26. 96 rapuh
(1) krang
(1) ‘keras dan rapuh’
(2) leumpôk
(2) ‘rapuh’
(3) leup’ueb
(3) ‘rapuh’ ‘lembut’
(4) rampang (4) ‘rapuh’ (5) brè (5) ‘tidak mau melekat satu sama lain’ (6) rapôih (6) ‘rapuh’
(7) bra
(7) ‘rapuh’ ‘repis’
(8) brue
(8) ‘rapuh’
27. 99 retak
(1) crah
(1) ‘retak’ (2) reutak (2) ‘retak’
(3) seureupéh
(3) ‘retak’ ‘bercelah’
(4) reungat
(4) ‘retak’
28. 113 susah
(1) payah
(1) ‘sukar sekali’ ‘susah payah’
(2) sanien
(2) ‘dalam keadaan susah’ (3) soh-sah (3) ‘dalam keadaan susah’ (4) alangan (4) ‘kesusahan’
(5) duka
(5) ‘duka’ ‘susah’ (dalam hikayat) (6) meuseuké (6) ‘sukar’ ‘susah’ (7) sangsara (7) ‘kesusahan’
29. 116 terang
(1) peungeuih
(1) ‘terang’ ‘jelas’
(2) sapha
(2) ‘murni’ ‘terang’
(3) trang
(3) ‘terang’ ‘jelas’
(4) bandrang
(4) ‘terang benderang’
(5) jeureuleng
(5) ‘terang’ ‘jernih’
(6) jeuereungèh
(6) ‘jernih’ ‘cerah’
(7) deuih
(7) ‘jelas’
(8) jeulaih
(8) ‘jelas’ ‘terang’
30. 121 tonggos/
(1) caheueng
(1) ‘tonggos’ ‘nyong-nyong’
Lanjutan tabel… No.
No. Korpus Medan Makna Pasangan Sinonim
Makna Leksikal Urut Data
monyong
(2) munyông
(2) ‘nyonyong’ ‘menonjol ke muka’
31. 124 tumpul
(1) suoe
(1) ‘tumpul’
(2) loe
(2) ‘sangat tumpul’ (3) majai (3) ‘majal’ ‘tumpul’ (4) malap (4) ‘malap’ ‘tumpul’ (5) ong (5) ‘tumpul’
(6) tumpôi (6) ‘tumpul’ ‘majal’
(7) bugam
(7) ‘tumpul’
(8) gabai
(8) ‘tumpul’
Tabel 4.11 Tipe Adjektiva Tidak Bertaraf
No. No. Korpus
Makna Leksikal Urut Data
medan makna
Pasangan Sinonim
1. 1 akhir
(1) tulôt
(1) ‘bungsu’
(2) akhe
(2) ‘akhir’
(3) bungsu
(3) ‘bungsu’
(4) seuleusoe
(4) ‘selesai’ ‘berakhir’
(5) tamam
(5) ‘tamat’ ‘selesai
(6) tamat
(6) ‘tamat’ ‘selesai
2. 3 banci
(1) dare
(1) ‘banci’
(2) kônsa
(2) ‘banci’
(3) ulaya
(3) ‘banci’
3. 34 hilang
(1) leunyap
(1) ‘lenyap’ ‘hilang’
(2) leusap
(2) ‘lesap’ ‘lenyap’ ‘hilang’
(3) meub
(3) ‘hilang’ ‘lenyap’
(4) puli
(4) ‘hilang’
(5) gayéb
(5) ‘gaib’ ‘hilang’ ‘tersembunyi’
4. 39 jera
(1) inseueh
(1) ‘insaf’
(2) jra
(2) ‘jera’
5. 41 kalah
(1) talo
(1) ‘kalah’
(2) tiwaih
(2) ‘kalah’
6. 42 kantuk
(1) leubui
(1) ‘mengantuk’
Lanjutan tabel… No.
No. Korpus
Makna Leksikal Urut Data
medan makna
Pasangan Sinonim
(2) layôh
(2) ‘mengantuk’
(3) seulio
(3) ‘mengantuk’
(4) teungeut
(4) ‘mengantuk’ ‘tidur’
7. 45 kebal
(1) keubai
(1) ‘kebal’
(2) nah’o
(2) ‘kebal’
8. 48 kekal
(1) baka
(1) ‘kekal’ ‘abadi’ ‘baka’
(2) keukai
(2) ‘kekal’ ‘abadi’
(3) daém
(3) ‘abadi’ (dalam hikayat)
(4) kadim
(4) ‘abadi’
9. 54 kosong
(1) dagéng
(1) ‘kosong’
(2) gabuek
(2) ‘hampa’
(3) soh
(3) ‘kosong’ ‘hampa’
(4) roh
(4) ‘kosong’
10. 58 laku/laris
(1) lacab
(1) ‘capat laku’ ‘laris’
(2) lagôt
(2) ‘laku’
(3) laréh
(3) ‘laris sekali’ ‘sangat disukai’
11. 108 sengau
(1) ch’o
(1) ‘sengau’
(2) rih’ot
(2) ‘sengau’
(3) paro
(3) ‘parau’ ‘serak’
12. 109 sesak
(1) buem
(1) ‘tersumbat’ ‘sesak’
(2) ue
(2) ‘tersumbat dengan sesuatu’
(3) seunak
(3) ‘senak’ ‘sesak napas’
(4) huek
(4) ‘ketulangan’
(5) meusak-sak
(5) ‘bersesak-sesak’
13. 112 sunyi
(1) seungue
(1) ‘sunyi’ ‘terasing’
(2) meukhab
(2) ‘sunyi senyab’
(3) leukhab
(3) ‘sunyi sekali’
(4) seungap
(4) ‘sunyi’ ‘senyap’ ‘tenang’
(5) sunyoe
(5) ‘sunyi’
(6) iem
(6) ‘diam’ ‘sunyi’
14. 118 tidak bernyawa (1) mate (1) ‘mati’ lagi
(2) phana
(2) ‘fana’ ‘mati’ ‘musnah’
Lanjutan tabel… No.
No. Korpus
Makna Leksikal Urut Data
medan makna
Pasangan Sinonim
(3) punah
(3) ‘punah’ ‘mati’ ‘mampus’
(4) mampuih
(4) ‘mampus’ ‘mati’
(5) mangkat
(5) ‘mangkat’ ‘meninggal’
(6) cahid
(6) ‘syahid’
(7) bug’èng
(7) ‘mampus’ ‘mati’
(8) kom
(8) ‘mati’
15. 123 tuli
(1) tuloe
(1) ‘tuli’ ‘pekak’
(2) beungkak
(2) ‘tuli’ ‘pekak’
(3) klo
(3) ‘tuli’ ‘pekak’ ‘bisu’
(4) peukak
(4) ‘tuli’ ‘pekak’